Skip to main content

Full text of "Capellani papae et apostolicae sedis auditores causarum sacri palatii apostolici : seu sacra Romana Rota ab origine ad diem usque 20 septembris 1870. Relatio historica-iuridica SSMO D.N. Benedicto Papae XV dicata .."

See other formats 


Google 


This  is  a  digital  copy  of  a  book  that  was  prcscrvod  for  gcncrations  on  library  shclvcs  bcforc  it  was  carcfully  scanncd  by  Googlc  as  part  of  a  projcct 

to  make  the  world's  books  discoverablc  onlinc. 

It  has  survived  long  enough  for  the  copyright  to  cxpirc  and  thc  book  to  cntcr  thc  public  domain.  A  public  domain  book  is  one  that  was  never  subjcct 

to  copyright  or  whose  legal  copyright  term  has  expircd.  Whcthcr  a  book  is  in  thc  public  domain  may  vary  country  to  country.  Public  domain  books 

are  our  gateways  to  the  past,  representing  a  wealth  of  history,  cultuie  and  knowledge  that's  often  difficult  to  discovcr. 

Marks,  notations  and  other  maiginalia  present  in  the  original  volume  will  appear  in  this  flle  -  a  reminder  of  this  book's  long  journcy  from  thc 

publishcr  to  a  library  and  fmally  to  you. 

Usage  guidelines 

Googlc  is  proud  to  partncr  with  libraries  to  digitize  public  domain  materials  and  make  them  widely  accessible.  Public  domain  books  belong  to  thc 
public  and  wc  arc  mcrcly  thcir  custodians.  Nevertheless,  this  work  is  expensive,  so  in  order  to  keep  providing  tliis  resource,  we  liave  taken  stcps  to 
prcvcnt  abusc  by  commcrcial  partics,  including  placing  lcchnical  rcstrictions  on  automatcd  qucrying. 
Wc  also  ask  that  you: 

+  Make  non-commercial  use  ofthefiles  Wc  dcsigncd  Googlc  Book  Scarch  for  usc  by  individuals,  and  wc  rcqucst  that  you  usc  thcsc  filcs  for 
personal,  non-commercial  purposes. 

+  Refrainfivm  automated  querying  Do  nol  send  aulomatcd  qucrics  of  any  sort  to  Googlc's  systcm:  If  you  arc  conducting  rcscarch  on  machinc 
translation,  optical  character  recognition  or  other  areas  where  access  to  a  laige  amount  of  tcxt  is  hclpful,  plcasc  contact  us.  Wc  cncouragc  thc 
use  of  public  domain  materials  for  these  purposes  and  may  be  able  to  help. 

+  Maintain  attributionTht  GoogXt  "watermark"  you  see  on  each  flle  is essential  for  informingpcoplcabout  thisprojcct  and  hclping  thcm  lind 
additional  materials  through  Google  Book  Search.  Please  do  not  remove  it. 

+  Keep  it  legal  Whatcvcr  your  usc,  rcmember  that  you  are  lesponsible  for  ensuring  that  what  you  are  doing  is  legal.  Do  not  assume  that  just 
bccausc  wc  bclicvc  a  book  is  in  thc  public  domain  for  users  in  the  United  States,  that  the  work  is  also  in  the  public  domain  for  users  in  other 
countrics.  Whcthcr  a  book  is  still  in  copyright  varies  from  country  to  country,  and  wc  can'l  offer  guidance  on  whether  any  speciflc  usc  of 
any  speciflc  book  is  allowed.  Please  do  not  assume  that  a  book's  appearancc  in  Googlc  Book  Scarch  mcans  it  can  bc  uscd  in  any  manncr 
anywhere  in  the  world.  Copyright  infringement  liabili^  can  be  quite  severe. 

About  Google  Book  Search 

Googlc's  mission  is  to  organizc  thc  world's  information  and  to  makc  it  univcrsally  acccssiblc  and  uscful.   Googlc  Book  Scarch  hclps  rcadcrs 
discovcr  thc  world's  books  whilc  hclping  authors  and  publishcrs  rcach  ncw  audicnccs.  You  can  scarch  through  thc  full  icxi  of  ihis  book  on  thc  wcb 

at|http://books.qooqle.com/| 


Google 


Informazioni  su  questo  libro 


Si  tratta  della  copia  digitale  di  un  libro  chc  pcr  gcncrazioni  t  stato  conservata  negli  scafrali  di  una  bibliotcca  prima  di  csscrc  digitalizzato  da  Googlc 

ncirambito  del  progetto  volto  a  rendcrc  disponibili  onlinc  i  libri  di  tutto  il  mondo. 

Ha  sopravvissuto  abbastanza  per  non  esseie  piti  protetto  dai  diritti  di  copyriglit  e  diventare  di  pubblico  dominio.  Un  libro  di  pubblico  dominio  t 

un  libro  clie  non  h  mai  stato  protetto  dal  copyriglit  o  i  cui  termini  legali  di  copyriglit  sono  scaduti.  La  classificazione  di  un  libro  come  di  pubblico 

dominio  pu6  variare  da  paese  a  paese.  I  libri  di  pubblico  dominio  sono  Tanello  di  congiunzione  con  il  passato,  rapprcscnlano  un  palrimonio  slorico, 

culturale  e  di  conoscenza  spesso  difflcile  da  scoprire. 

Commenti,  note  e  altre  annotazioni  a  margine  presenti  nel  volume  originalc  compariranno  in  qucsto  lilc.  comc  tcstimonianza  dcl  lungo  viaggio 

pcrcorso  dal  libro,  daireditore  originale  alla  biblioteca,  per  giungere  flno  a  tc. 

Linee  guide  per  l'utilizzo 

Google  h  orgoglioso  di  essere  il  partner  delle  bibliotcchc  pcr  digitalizzarc  i  materiali  di  pubblico  dominio  e  renderli  universalmente  disponibili. 
I  libri  di  pubblico  dominio  appartengono  al  pubblico  c  noi  nc  siamo  solamcntc  i  custodi.  TUttavia  questo  lavoro  h  oneroso,  pertanto,  per  potcr 
continuare  ad  offrire  questo  servizio  abbiamo  prcso  alcunc  iniziativc  pcr  impcdirc  Futilizzo  illecito  da  partc  di  soggctti  commcrciali,  comprcsa 
rimposizione  di  restrizioni  sulFinvio  di  qucry  automatizzatc. 
Inoltrc  ti  chiediamo  di: 

+  NonfareunusocommercialediquesiifileAbbiamoconcepiloGooglcRiccrcnLihn  pcr  Fusodapartcdci  singoli  utcnti  privati  c  ti  chicdiamo 
di  utilizzare  questi  flle  per  uso  personale  e  non  a  flni  commerciali. 

+  Non  inviare  query  auiomaiizzaie  Non  inviare  a  Google  query  automatizzate  di  alcun  tipo.  Se  stai  effettuando  delle  ricerche  nel  campo  dclla 
traduzione  automatica,  del  riconoscimento  ottico  dei  caratteri  (OCR)  o  in  altri  campi  dove  necessiti  di  utilizzare  grandi  quantit^  di  tcsto.  ti 
invitiamo  a  contattarci.  Incoraggiamo  Fuso  dei  materiali  di  pubblico  dominio  per  questi  scopi  e  potremmo  esserti  di  aiuto. 

+  Conserva  lafiligrana La  "flligrana"  (watermark)  di  Google che  compare  in  ciascun  flle t  csscnzialc pcr  informarc gli  u tcnti  su  qucsto progctto 
c  aiutarli  a  trovare  materiali  aggiuntivi  tramite  Google  Ricerca  Libri.  Non  rimuoverla. 

+  Fanne  un  uso  legale  Indipcndcntcmcntc  dalFudlizzo  che  ne  farai,  ricordati  che  h  tua  responsabilit^  acceitati  di  fame  un  uso  l^alc.  Non 
dare  per  scontato  chc,  poichd  un  libro  t  di  pubblico  dominio  per  gli  utenti  degli  Stati  Uniti,  sia  di  pubblico  dominio  anche  per  gli  utcnti  di 
altri  paesi.  I  criteri  che  stabiliscono  se  un  libro  h  protetto  da  copyright  variano  da  Paese  a  Paese  e  non  possiamo  offrire  indicazioni  sc  un 
determinato  uso  del  libro  h  consentito.  Non  dare  per  scontato  che  poich^  un  libro  compare  in  Google  Ricerca  Libri  cid  signiflchi  chc  puf) 
essere  utilizzato  in  qualsiasi  modo  e  in  qualsiasi  Paese  del  mondo.  Le  sanzioni  per  le  violazioni  del  copyright  possono  essere  molto  sevcrc. 

Inforniazioni  su  Google  Ricerca  Libri 

La  missione  di  Google  h  oiganizzare  lc  informazioni  a  livello  mondiale  e  renderle  universalmente  accessibili  e  fmibili.  Google  Ricerca  Libri  aiuta 
i  lettori  a  scoprire  i  libri  di  tutto  il  mondo  e  consente  ad  autori  ed  editori  di  raggiungerc  un  pubblico  piCi  ampio.  Puoi  cfrcttuarc  una  riccrca  sul  Wcb 
neirintero testo di questo libro dalhttp:  //books.qoogle.coml 


I 


'BX 


1 


I 


[emmanuele/cerchiari 


CAPELLANI  PAPAE  ET  APOSTOLIGAE  SEDI8 


AUDITOHES  CAUSARUM  SAGRI  PALATII  APOSTOLIGI 


si:u 


SACRA  ROMANA  ROTA 


AB  ORIGINE  AD  DIEM  USQUE  20  SEPTEMBRIS  1870 


•  ^«- 


RELATIO  HISTORICA  -  lURIDICA 


VOLUMEN  III 


ROMAE 

TYPIS  POLYGLOTTIS   VATICANIS 


MCMXIX 


-  A.J 


EMMANUELE  CERCHIARI 


GAPELLANI  PAPAE  ET  APOSTOLICAE  SEDI8 


AUDITORES  GAUSARUM  8AGRI  PALATU  AP08T0LIGI 


SEU 

SACRA  ROMANA  ROTA 


AB  ORIGINE  AD  DIEM  USQUE  20  SEPTEMBRIS  1870 


RELATIO  HISTORICA  -  lURIDICA 


VOLUMEN  III 


ROMAE 

TYPIS  POLYGLOTTIS  VATICANIS 


MCMXIX 


CAPELLANI  PAPAE  ET  AP08T0LICAE  SEDIS 


AUDIT0RE8  GMiSARUM  SAGRI  PALATII  APOSTOLIGI 


SEU 


SACRA  ROMANA  ROTA 


AB  ORIGINE  AD  DI£M  USQUE  20  SEPTEMBRIS  1870 


•  t 


RELATIO  HISTORICA  -  lURIDICA 


DOCUMENTA 


ROMAE 

TYPIS  POLYGLOTTIS  VATICANIS 


MCMXIX 


IMPRIMATUR : 
Fr.  Albbrtus  Lepidi,  Ord.  Praed.,  5.  A  A.  Magister, 

IMPRIMATUR: 
t  losEPHUS  Palica,  Archiep.  Philippen.,  Vices  gerens. 


Auctor  sibi  vindicat  et  rcservat  omnia  iura  proprletatis  ad  tramites  vigentlum  legum. 


PRAEFATIO  AD  LECTOREM 


§1- 

Ratio  huius  operis  tertiae  partis. 

1.  -  Quae  duobus  antecedentibus  voluminibus  tradidi  invicte 
probandi,  ac  praecipue  plenam  undequaque  genuinamque  gloriosi 
Sacrae  Romanae  Rotae  tribunalis  et  collegii  figuram  et  historiam 
pandendi  causa,  historici  fontes,  seu  documenta,  sive  typis  editi 
iam,  sive  inediti  adhuc,  colligendi  in  unum  et  publici  luris  faciendi 
erant. 

2.  -  Nimia  enim  vel  nova  prorsus  vel  in  tot  tantisque  iis  quae 
hactenus  tradita  et  retenta  ab  auctoribus  etiam  maximae  notae  de 
s.  r.  Rota  fuerunt,  discrepantia  exponere  me,  omnium  minimum, 
ratio  historica  coegit,  ut  prudenti  credula  diflficile  videantur,  si  sola 
haud  famigeratoris  hominis,  etsi  crejbris  fontium  citationibus  vallata, 
auctoritate  fuissent  proposita. 

3.  -  Eo  autem  magis,  quod  edita  documenta,  ut  plurimum, 
in  operibus  continentur  quae,  saltem  ad  praesens,  numero  paucae 
Bibliothecae  possident;  inedita  vero,  ad  unum  iacent  rotale  Ar- 
chivium:  omnia  igitur  longe  maiori  legentium  parti  consultationibus 
impervia. 

4.  -  Deinde,  ni  documenta  et  collegisspm  et  in  unum  collecta 
typis  vulgassem,  consequutum  fuisset,  ab  opere  quin  s.  r.  Rota  lucem 
mutuaretur,  involveretur  potius  tenebris:  siquidem  humanum  est, 
libentius  vetera  et  vulgo  retenta  sustinere  et  defendere,  quam  nova 
ab  novo  homine  narrata  amplecti. 

5.  -  Ceterum  fontes  illos  tanta  sapientia  fulgere,  adeoque  nitide 
subiectum  illustrare  persuasum  est,  ut  melius  queat  nemo :  quapropter 
vere  historia  s.  r.  Rotae  condita  dici  non  posset,  si  documentorum 
rotalium  coUectionem  confici,  aut  confectam  typis  publici  iuris  fieri 
praetermissum  fuisset. 


VI  Praefatio  ad  lectorem 


Quaenam  documenta,  ante  Martini  V  pontificatum  edita, 

heic  coUecta  sint. 

6.  -  Profecto  non  aeque  oninia  quot  adhuc  rotalia  documenta 
supersunt  eiusdem  utilitatis  esse,  animo  facile  hauritur:  ideo  indiscri- 
minatim  omnia  et  singula  in  unum  legere  et  vulgare  non  oportuit; 
sed  dumtaxat  quae  necessaria  aut  vere  utilia  instituto  visa  sunt. 

7.  -  Opere  vero  hoc  in  perficiendo,  id  mihi  -  rei  vel  ipsa  neces- 
situdine  expostulante  -  constitutum  est,  ut  per  id  aevi  spatium  quod 
ab  origine  tribunalis  nostri  ad  pontificatum  usque  Martini  V  defluxit, 
cum  speciale  propriumque  archivium  defuerit,  ea  tantummodo  huic 
meae  collectioni  documenta  insererem,  quibus  satis  origo,  natura, 
potioresque  historicae  tribunalis  evolutiones  vicissitudinesque  ostende- 
rentur  et  comprobarentur :  si  quae  superaddidissem,  collector  fuisscm 
otiosus. 

8.  -  Haec  quidem  quaeritanda  erant  huc  illucque,  ubi  scilicet 
genuina  apostolicae  Cancellariae  -  cui  tribunal  nostrum  tunc  tem- 
poris,  uti  pars  corpori,  maxime  adhaesit  -  inveniri  documenta  pote- 
rant.  Ideo  in  Regestris  RR.  Pontificum,  quibus  (uti  in  prima  operis 
parte  ostendi)  ea  sacri  tribunalis  acta  inseri  solemne  fuit  quae, 
data  opportunitate,  vim  generalis  legis  nancisci  possent.  -  Et  facto 
ex  iisdem  Regestris  heic  tradita  documenta  exscripsi. 


§  ni. 

De  citationibus. 

9.  -  Ista  fere  omnia  publici  iuris  lamdiu  facta  reperii  sive  opera 
praecipue  celebris  Bahitii',  sive  scholarum  gallicanarum  Romae,  Athena- 
rum  etc,  vel  Germanorum  etc. :  ast  omnia  cum  originali  litera  exem- 
plarium,  hodie  Archivio  Vaticano  manentium,  contuH  et  religiose 
auscultavi:  quae  ne  legentem  laterent,  unicuique  meae  collectionis 
documento  post  praepositum  brevius  argumentum,  praeposui  citatio- 
nem :  Arch.  Vat.,  indigitata  illius  archivii  speciali  atque  specifica  eius- 
dem  documenti  sede. 

10.  --  Huic  aliam  vel  alias  citationes  subnexui,  illius  nempe  vel 
illorum  operum  quibus  fidelius  documentum  in  lucem  prodiit.  Con- 
sulto  plures  ceteras  citationes   quae  interdum    fieri    poterant,  omisi: 


Prctefatio  ad  lectarem  vii 


hae  ad  documenti  singuli  historiam  publicationis  spectant  et  admodum 
conferunt,  non  autem  ad  generalem  historiam  sacri  tribunalis.  Hanc 
ego,  non  autem  illam,  condidi:  instituto  meo  igitur  necessaria  et  suffi- 
ciens  uniuscuiusque  documenti  integritas  est  et  genuina  authenticitas ; 
huic  satagere  oportebat,  et  sategi  reipsa,  ut  tuto  asserere  possim, 
me  documenta  singula  legenti  praebere  ad  verbum  concordantia  cum 
textibus  a  quibus  fideliter  eorum  unumquodque  exscriptum  est. 


§  IV. 
Methodus  sequuta  in  exscribendis  documentis. 

11.  —  Exscriptionis  autem  fidelitati  me  defuisse  non  sum  arbi- 
tratus,  morem  ad  unguem  modernorum  non  sequutus  quibus  veluti 
canon  est,  unumquodque  documentum  ita  exscribere,  ut  certis  spe- 
cialibus  graphicis  signis  innuantur  verborum  abbreviationes  in  textu 
occurrentes,  transitus  ab  una  ad  alteram  paginam,  et  huius  generis 
alia.  Si  huic  regulae  semper  et  in  omnibus  obtemperassem  praeser- 
tim  quoad  textus  Archivii  Rotae,  specialibus  moribus  Notariorum 
scriptos,  tot  tamque  diversis  graphicis  signis  mihi  utendum  fuisset, 
ut  difficilis  admodum  illorum  impressio  et  lectio  evasisset.  Curae 
tamen  mihi  fuit  regulae  adhaerere  ubi  incerta  mihi  fuit  abbrevia- 
tionis  interpretatio :  eadem  quidem  ratione  me  gessi  quoad  orthogra- 
phiam,  quam  tunc.  tantum  immutavi,  quum  mihi  visa  est  certe  errata 
vel  prorsus  inconcinna.  -  Ceterum,  hoc  in  opere  documenta  publi- 
cantur  non  praecise  et  praecipue  ut  publicentur  (quod  sedulo  per- 
pendi  vellem);  sed  primo  et  principaliter  ut  lectoribus  praesto  sint 
tuta  fundamenta  et  argumenta  duobus  praecedentibus  operis  tomis 
expositorum.  Profecto  documentorum  genuinitas,  historiae  doctrinaeque 
veritas  et  purities  num  nutent  vel  concidant,  si  (exempli  ergo)  ver- 
bum  €  Cattsa>,  maiuscula  initiali  litera  in  textu  scriptum,  in  exscri- 
ptione  mea  legatur  «  causa  >  ?  si  verbum  «  n.rum  > ,  legatur  simpli- 
citer  €  nostrum  >  non  autem  €  n\ost]rum  > ,  et  «  sedes  apostolica  > 
legatur  potius   <  Sedes  Apostolica  >   etc.  ? 

§  V. 
De  rotalis  Archivii  documentorum  coUectione. 

12.  -  Rotalia  vero  documenta  Archivii  Rotae  distinguuntur  in 
duas  veluti  series:  quaedam  publici  iuris  facta,  quaedam  inedita  adhuc. 


VIII  Praefatio  ad  lectoretn 


13.  -  IUorum  pars  maxima  RR.  Pontificum  Constitutiones  sunt 
quae  sive  a  privatis  auctoribus  suis  operibus,  sive  editionibus  BuUarii 
Romani  insertae  fuerunt.  Hae  ad  Archivium  Rotae  vel  in  copia,  ut  plu- 
rimum  simplici,  vel  in  suo  originali  asservantur.  Universas  ego  ex 
textu  rotalis  Archivii  exscripsi  cum  eoque  auscultavi.  Ubi  autem  con- 
tigit  Archivii  rotalis  simplicem  copiam  minus  accurate  exaratam  fuisse, 
tunc  vel  textus  Archivii  Vaticani  inspexi  et  auscultavi,  vel  literam 
accuratioris  editionis  Bullarii  Romani:  ubi  incerta  mihi  lectio  visa  est, 
rotalem  textum  sum  sequutus :  hoc  Rota  usa  fuit ;  igitur  hic  nobis 
potior  ceteris  esse  debet.  De  mea  ratione  agendi  singulo  in  casu  testi- 
monium  esto  unicuique  documento  post  argumentum  prima  praepo- 
sita  citatio. 

14.  -  Inedita  autem  rotalis  Archivii  magna  ex  parte  originalia 
sunt:  horum  series  RR.  Pontificum  ordinationibus,  mandatis,  epi- 
stoliis  etc,  atque  praesertim  adnotationibus  Diariorum  constat:  uber 

■ 

quidem  documentorum  messis,  quae  nonnisi  sedula  consideratione 
poterat  legenti  praeberi,  ne  nimietate  sua  opus  inutile  redderet. 
Ita  ergo  me  gessi  ut,  quantum  possibile  fuit,  non  una  desideraretur 
Diariorum  adnotatio,  qua  vel  notatu  dignum  factum  aliquod  testi- 
ficaretur,  vel  directe  aut  indirecte  illustraretur  aliquis    Rotae   stilus. 

15.  -  Universa  vero  coUectio  huius  voluminis  non  per  se  stat, 
neque  sola  accipienda  est.  Complura  s.  r.  Rotae  documenta  sive  ex 
integro,  sive  summatim,  publicata  sunt  duobus  antecedentibus  volu- 
minibus:  in  complementum  publicationis,  simul  et  fn  argumentum  con- 
flata  eorum  quae  in  praedictis  exposita  sunt,  istorum  pars  est  cumque 
istis  unum  efformat.  Deinde,  uti  duo  illa  volumina  sine  hoc  tertio,  ita 
tertium  hoc  absque  illis  consistere  nequit.  Deinde  etiam  possibile 
fuit  aliquot  documentorum  hoc  quoque  in  volumine  tantum  summam 
referre ;  aliorum,  e  contra,  ex  integro  et  per  extensum  textum  descri- 
bere  necesse  fuit. 

§  VI. 

16.  -  Cum  autem  collectio,  minima  eius  parte  excepta,  documentis 
Archivii  Rotae  coalescat,  nonnulla  praemissis  sequi  operis  praetium  est 

de  rotali  Archivio. 

17.  -  Rotale  Archivium  ad  Vaticanum  existens,  duodecim  constat 
cubiculis  quae  rotalibus  documentis  redundant.  Ex  his  vetustiora  - 
aliquot  demptis  bullis  Romanorum  Pontificum  -  sub  ipso  Martino  V 
prodierunt :  novissima  vero  annum  praeseferunt  1870,  die  20  septembris. 


Praefatio  ad  lectorem  ix 


i8.  -  Non  omnia  quidem  et  singula  quot  per  hos  491  annos 
documenta  edita  sunt,  hodie  manere  Archivio  persuasum  est:  com- 
plura  deperdita  fuisse  Notariorum  incuria,  Clemens  X  iam  suo  tem- 
pore  deplorabat:  plurima  vero  a  Romanae  Reipublicae  copiis  quae 
anno  1 849  sta^ionem  generalem  (vulgo :  quartier  generale)  inibi  consti- 
tuerant,  pessum  data  sunt;  quin  heic  multis  describam  verbis  detri- 
menta  quot  et  quanta  capierant  a  murium  imbriumque  ira  cui  chartae 
obnoxiae  fuerunt  per  quamplures  annos  postquam  e  Parisiis  (quo  cum 
ceteris  s.  sedis  Archiviis  et  Rotae  Galli  detulerant  anno  1809)  Romam 
anno   1818  reversae  sunt.  * 

1 9.  -  Hisce  tamen  non  obstantibus,  duodecim  illa  cubicula  chartis 
redundant,  et  si  forte  alicuius  adiuncti  scripta  testimonia  ideo  desi- 
derentur,  quae  chartae  manent  ad  historiam  tribunalis  condendam 
maximo  auxilio  sunt. 

"  Arch.  Rot,  Diarium  Camerale,  die  7  sep.  1818.  -  En  quae  scribebat  Emo  Car- 
dinali  Gamberinio,  Status  ab  internis  arcanis,  Cosmas  de  Cursiis  (Corsi),  Decanus, 
sub  die  30  iunii  1835:  « (L'Archivio)  nel  1820  per  superiore  determinazione  lu 
« confusamente  trasportato  in  alcune  soffitte  presso  il  Museo  Vaticano,  in  modo  che 
« si  h  ridotto  e  va  tuttodl  riducendosi  in  uno  stato  di  deplorevole  rovina,  la  quale 
« compromette  la  conveniensa  del  Tribunale  e  del  Governo  istesso  in  faccia  al 
« publico »  (Arch.  Rot.,  Lettere).  Et  idem  De  Cursiis  in  Lihro  S,  Rotae,  mense 
ianuario  1842,  quo  ad  Cardinalatus  dignitatem  evectus  est,  testatur:  «Chartas  ac 
« monumenta  Rotalis  Archivii  quae  vicissitudine  temporum  extra  sedem  suam 
« abducta,  pulvere  ac  situ  squalentia,  confuse  agglomerata,  imbribus  ac  muribus 
« obnoxia  humi  iacebant,  mens  mihi  fuit  in  pristinum  locum  apud  Vaticanas  aedes 
« restituere,  atque  ordine  per  materias  ac  tempora  digerere.  Propterea,  post  recu- 
« peratum  multo  labore  antiquum  Archivii  locum,  translatisque  chartis,  in  pluteis 
« ad  rem  confectis  eas  asservari  et  distribui  curavi,  commisso  prius  munere  An- 
«tonio  Gadotti  ac  Laurentio  Alibrandi,  S.  Tribunalis  Notario».  Laurentius  Ali- 
brandi  operi  incubuit,  adscito  in  partem  laboris  Seraphino  Marinelli.  -  In  quodam 

Rapporto  sine  data,  haec  narrat  Decanus:  « Nel   1849,  neUa  sovversione  del 

Gk>verno  Pontificio  e  nella  colluttazione  della  Republica  Romana  colla  Francese 
Republica,  la  quale  Veniva  per  ritornare  al  Papa  i  suoi  temporali  Dominii,  nelle 
scanze  di  detto  Archivio  che  sono  situate  nella  tabbrica  dei  giardini  Vaticani, 
quasi  a  contatto  delle  Civiche  Mura,  si  venne  stanzionata  dalla  Republica  Romana 

la  Civica  Mobilizzata questa  falange  militare  era  ospitata  neirArchivio  Rotale, 

ed  ognuno  di  buon  senso  pu6  immaginare  qual  fosse  la  cura  e  la  custodia  che 
ne  portasse  dal  suo  contenuto  che  riguardava  materie  e  cose  deirodiata  Religione. 
Buste,  Filze,  carte  e  scaffali  vennero  atterrati;  le  carte  e  le  buste  stracciate, 
ammontate  ed  in  parte  bruciate  e  disperse;  gli  scaffali  convertiti  ad  altri  usi 
neiravanzo  del  fuoco  e  tutto  qucsto  prezioso  Archivio  manomesso  e  disperso. 
Si  narra  dal  Notaro  delle  Cancellerie  Rotali,  Serafino  Marinelli,  che  dopo  tali 
luttuose  circosianze  che  la  Dio  merc^  videro  il  suo  fine  neiragosto  1849,  venne 
invitato  a  ripigliare  e  raccogliere  moltissime  filze,  mutilate  e  disperse  nei  Giar- 
dini  Vaticani,  come  pure  venisse  invitato  a  ritirare  altre  filze  e  carte  apparte- 
nenti  ai  Rotali  Archivii,  quondam  depositate  nella  Biblioteca  deirUniversitk  di 
Roma,  quindi  in  tempo  di  Republica,  trasferite  nel  Palazzo  Salviati,  e  quali 
tninacciavano  di  consegnare  al  fuoco  se  non  venissero  altrove  trasportate,  ed 
il  detto  Notaro  Marinelli  asserisce  averle  fatte  trasportare  a  proprie  spese  nelle 
stanze  delFArchivio  Rotale  al  Vaticano »  (Arch.  Rot.,  Lettere). 


Praefatio  ad  lectorem 


20.  -  Archivium  Rotae  ad  Vaticanum  in  duo  dispescitur :  in  Nbia- 
rile,  quod  implet  11   ex   12  illis  cubiculis  et  in  Secretum, 


§  VII. 
De  rotali  Archivio  secreto. 

21.  -  Archivium  secretum  proprie  est  Archivium  Auditorum,  et 
hodie  continet  etiam  quod  in  Diariis  s.  r.  Rotae  nuncupatur  Deca- 

nale:^  hoc  Rotam  habere  et  natura  rerum  hominumque  compulsit, 
et  positiva  lege  iussit  iam  lohannes  XXII,  const.  Ratio  iuris  prae- 
cipiendo,  vota  Auditorum  a  Notariis  €  sub  sigillo  credentiae  >  esse 
tenenda. 

22.  -  Et  iam,  sub  Martino  V,  Petrus  Nardi,  Auditor,  qui  buUas 
Martini  de  reformatione  Rotae  glossaverat,  in  dorso  Minutae  cuius- 
dam  supplicationis  Pontifici  porrectae  ut  aliqua  mutarentur  ex  decretis 
in  praefata  reformatione,  Archivium  secretum  memorat,  scribens: 
<  Et  ponatur  ad  capsam  dominorum  Auditorum  >.  * 

23.  -  Nam  capsa  nomen  fuit  tunc  temporis  Archivio,  quippe  quod 
chartae  in  vetustatem  servandae  in  lignea  capsa  ^  ab  Auditoribus 
custodiebantur.  Verum  fuit  etiam  illi  nomen  <  saccus  > ;  *  sed  soeculo  xv 
et  praecise  per  id  temporis  quo  Rota  et  Florentiae  et  Bononiae  et 
Senis  cum  Papa  fuit,  Cum  secum  deferre  debuisset  Rota  chartas  suas, 
eas  commodius  saccis  inclusas  trasvehi  faciebat:  ast,  sedem  stabilem 
semel  nacta  Rota,  illas  iterum  capsa  inclusas  servavit.  Et  re  sane  vera, 
sub  die  22  oct.   1441    Thesaurarius  Rotae,  Simon    de   Valle,  adno- 

tabat :    <  Item dedi    Bancho    de    Medicis   pro    portatufa    capse 

€  Dominorum  que  ponderabat  libras  CCXXXII,  in  qua  erant  volu- 
€  mina  d.  Geminiani  que  reliquit  Collegio  dd.  AA.,  de  Senis  ad 
€  Urbem  -  flor.  IIII.  carl.  II  >.  Cum  autem  semper  -  ut  suo  loco 
dixi  -  Archivii  secreti  custodia  commissa  fuerit  Auditorum  Came- 
rario,  hinc  in  Libris  rationum  Capellae  antiquis,  Theodorus  de  Lelliis, 
Camerarius,  anno  1467,  adnotabat,  se  solvisse  ^\c\\iot  florenos  <  pro 
€  portatura  capse  dominorum  >  de  domo  antecessoris  sui  Bernardi  de 
Boscho,  Camerarii,  in  domum  suam. 

^  CoQStabat  aliquot  ex  Libris  s.  Rotae  et  chartis  quas  directio  tribunalis  et 
rotalis  coUegii  prae  manibus  quotidie  Rotae  Decanum  habere  compellebat 

^  Cfir.  infra  pag.  116,  n.  64,  in  fine. 

^  Capsam  fuisse  ligneam  aperte  fatetur  Inventarium  n.  III,  anno  1449  con- 
fectum,  quo  legitur:  *  Primo  una  capsa  lignea  cum  clavatura*, 

*  Cfr.  infra  pag.  129-130,  n.  75. 


Praefatio  ad  lectorem  xi 


24.  -  Equidem  commentarium  Geminiani  in  V  libr.  Decretalium 
nequibat  ponderare  232  libras:  ideo  capsa  nori  unum  tantum  capiebat 
commentarium,  sed  complures  alios  iuris  libros,  compluraque  docu- 
menta  quae  Rotae  valde  intererat  in  vetustatem  servare,  ut  ex  g, 
bullas  Pontificum  et  huius  generis. 

25.  -  De  servatis  bullis,  de  iuris  libris,  saepe  mentio  fit  in  prae- 
fatis  Libris  ralianum  antiquis ;  sed  praesertim  in  Inventariis. 

26.  -  Sed  etiam  cum  certam  in  Urbe  ad  Papae  palatium  sedem 
Rota  adepta  fuit,  ad  servandas  chartas  suas  Auditores  capsa  uti  non 
destiterunt:  eius  enim,  anno  1657  quo  exarare  necesse  fuit  omnium 
Rotae  privilegiorum  summarium  ut  bulla  eorumdem  confirmatoria 
redigi  posset,  Celsus,  Auditor  Rotae,  meminit,  ad  cuius  domum  capsa 
Dominorum  ideo  fuit  transvecta.  * 

27.  -  Verum  paulo  post,  iisdem  chartis  Archivium  constitutum  fuit 
€  in  cubiculis  nostris  Cancellariae  Apostolicae,  in  quo  repositi  sunt 

<  plerique  processus    Ddminorum    Auditorum   super   illorum   admis- 

<  sione,  Bullae,  Brevia  aliaeque  scripturae... ;  quae  omnia  ibi  confusa 
€  conservata  fuere  usque  ad  annum  1669:  quo  tempore...,  Gaspar 
€  Carpineus...  Thesaurarius,  prudentissime  singula  in  diversos  fasci- 
€  culos  colligi  et  in  quodam  libro,  per  abacales  literas  distincto,  Rubrir 

<  cella  nuncupato,  describi  curavit».* 

28.  -  Ex  Cancellaria,  Archivium  ad  Vaticanum  palatium  deinde 
transportatum  est,  ac  non  multo  post,  ad  Quirinale:  nam  anno  1734 
domino  Millino,  Camerario,  Rota  munus  Archivium  transportandi  e 
Vaticano  ad  Quirinale  commisit.  '  Erat  tunc  armariis  scriniisque  ligneis 
contentum,  quae  pauUo  post  adeo  male  contexta  et  vetustate  corrosa 
inventa  sunt,  ut  Rota  et  petierit  et  obtinuerit  ad  Quirinale  certam 
sedem  cum  pluteis  pro  Dominorum  Archivio,  anno  1766  et  1767,  quo 
Riminaldus,  Camerarius,  narrat  opus  Archivii  ad  exitum  perductum 
scriptaque  omnia  pluteis  disposita  fuisse.  * 

29.  -  E  quirinali  sede  abstulerunt  Archivium  Galli  anno  1809  et 
Parisios  detulerunt:  at  anno  18 18,  Romam  reversum,  iterum  ad  Qui- 


*  Arch.  Rot.,  Diarium  Celsi.  Narrat  ipse  ibi:  «...  Card.  Otthobonus ...  iniunxit 
«  mihi,  ut  deberet  fieri  summam  omnium  Constitutionum  in  quibus  continentur  pri- 
«  vilegia ... :  dictum  fiiit  quod  erat  necessaria  opera  alicuius  Curialis ...  Ego...  dixi... 
« quod  Paulus  Rubeus  alias  curam  habuit  videndi  omnes  scripturas  Tribunalis 
«contentas  in  quadam  capsa,  de  quibus  summarium  fecit...  promisit  Decanus  quod 
«statim  ad  me  transmitteret  capsam...,  prout  punctudliter  exequutus  fuit». 

*  Emerix,  Sacrae  Romanae  Rotae  Praxis,  part.  II,  tit.  X 

^  Arch.  Rot.,  Liber  Sacrae  Rotae  n.  2,  die  14  aprilis  1734,  pag.  329. 

*  Ibi.  Diarium  Camerale,  die  11  martii  1767. 


xn  Praefatio  ad  lectorem 


rinale  fuit  translatum.  Narrat  Bofondi,  Decanus,  in  Libro  S.  Rotae 
«.  ^.  sub  die  20  dec.  ^844  quod   <  Archivium    rotale    secretum,  ubi 

<  suffragia   et   processus   admissionum    Auditorum,    pluresque    aliae 

<  chartae  ad  historiam  S.  Tribunalis  pertinentes  servantur,  per  plures 

<  annos    pene   derelictum   et    squallidum    pulvere   et   situ,    confusos 

<  cumulos  chartarum   absque  ullo  ordine  continebat,  ita  ut  impossi- 

<  bile  esset  aliquid  ex  eo  haurire  cum  necessitas  postularet  >.  Et 
ipse  per  Camerarium  Rotae  ac  illius  et  suos  Secretos  chartas  omnes 
collegit  et  disposuit  eo  ordine  quo  nunc  reperiuntur.  Indicem  etiam 
deficientium  decisionum  a  Ponentibus  subscriptarum  digerere  iussit, 
quo  tamen  hodie  caremus.  -  E  Quirinali  non  multo  ante  annum 
1870,  ad  aedes  Vaticanas,  quibus  nunc  invenitur,  fuit  transvectum, 
et  Rotae  Auditores  anno  1869  externae  Archivii  rotalis  portae  quae 
ad  « cortile  delle  corazze  >  patula  est,  inscriptionem  sequentem  impo- 
suerunt :    «  Pio  IX  -  pontifici  maximo  -  cuius  auctoritate  et  sapientia  - 

<  decori  CoUegii  nostri  -  et  posteritatis  in  iudiciJs  ferendis  -  erudi- 
« tioni  provisum  est-  Tabulae.  consulta,  sententiae,  responsa  -  coUecta 

<  in  ordinem  digesta  sunt.-Summum  Consilium  XII  virorum  litibus  iudi- 

<  candis  -  obsequii  gratique    animi   causa   posuit  -  Anno  christiano 

<  MDcccLXix  > .  Documenta  igitur  quae  hoc  Archivio  asservantur  et 
genuinaet  pro  scribenda  historia  Tribunalis  magni  ponderis  ostenduntur. 


§  VIII. 
Singillatim  illustrantur  variae  documentorum  rotalium  series. 

30.  -  De  eorum  variis  seriebus  partim  disserens,  illas  illustrabo  e 
quibus  documenta  exscripsi  et  in  opere  citatae  reperiuntur.  -  Et  primo : 
<  Admissiones  >.  -  Hoc  nomine  inscribitur  volumen  magnum,  perga- 
mena  ligatum,  et  instituto  meo  summae  utilitatis.  Complectitur  enim 
documenta  germana  edita  in  admissione  novorum  Auditorum.  Docu- 
menta  in  duas  partes  distributa  sunt  quarum  prima  initia  sumit  a  pon- 
tificatu  Martini  V  et  ad  integrum  pontificatum  Alexandri  VIII  pertingit. 
Sunt,  ut  plurimum,  cedulae  Motusproprii  coUationis  Auditoratus  Rotae 
vel  Mandati  ^e  recipiendo  vel  admittendo  electo  Auditore,  ipsius 
saepe  saepius  pro  tempore  regnantis  Papae  manu  signatae.  Non 
omnium  Pontificum,  neque  omnium  Auditorum  huiusmodi  documenta 
inibi  reperiuntur,  ceu  in  altero  huius  operis  volumine  ostenditur:  nihilo- 
minus  numero  sunt  non  minus  210  et  maxima  auctoritate  praecel- 
lent,  -  Altera  huius  voluminis  documentorum  pars,  inscripta :   <  Varia 


Praefatio  ad  lectorem  xiii 


in  admissionibus  >,  continet  Auditorum  supplicationes,  epistolas  ad 
Rotae  Decanum  pro  obtinenda  executione  actuum  qui  in  admissione 
novi  Auditoris  erant  ponendi,  de  quibus  suo  loco  plurimum  habui  ser- 
monis.  Haec  documenta  55  enumerantur  et  eorum  series  epistola 
domini  Ghislerii  ad  Coccinum,  Decanum,  aperitur;  clauditur  autem  epi- 
stola  domini  Petri  Frangipane. 

31,-  Antea  documenta  haec  servabantur  coUecta  in  plures  fasci- 
culos,  numerali  ordine  distinctos,  qui  <  Mazzo  »  appellabantur.  Hoc 
nomen  cum  numero  adhuc  legere  est  in  dorso  complurium  istorum 
documentorum.  *  Ex  his  non  tantum  elicitur  nomen  Auditorum,  sed 
et  forma  Motusproprii  et  rerum  quamplurium  notitia  historiae  nostrae 
perutilium. 

32.  -  His  accedunt  documenta  quae  collegi  egomet*  huc  illuc 
dispersa  in  Archivio  ac  in  pergamena,  inscripta  <  Letiere  e  Biglietti  » , 
colligavi.  <  Lettere  >  sunt  epistolae  Superiorum  ad  Decanum  Rotae 
vel  istius  ad  Superiores,  ac  ut  plurimum  Advocatorum  personas  respi- 
ciunt.  <  Biglietti  >  autem  sunt  Secretariae  Status  efystolia  quibus 
Rotae  nunciabatur  electio  novi  Auditoris  per  Papam  facta.  Horum  epi- 
stoliorum  series  numero  non  ingenti  documentorum  concluditur,  quae 
novissimo  soeculo  Rotae,  vel  paullo  ante,  prodierunt. 

33.  -  Utraque  horum  documentorum  species  Rotae  historiae  con- 
dendae  adiumento  fuit :  prima  vero  magis  multo  altera ;  nam  Archivio 
manet  notabillima  collectio  Processuum  Auditorum,  scilicet  illius  inqui- 
sitionis,  in  vim  buUae  Martini  V  €  In  ,apostolicae  >  faciendae  super 
vita,  honestate  natalium,  iuris  scientia  et  sufficientia  reddituum  unius- 
cuiusque  electi  Auditoris,  antequam  hic  in  Rota  admitti  posset.  Col- 
lecdo  haec  incipit  anno  1492,  ast  non  omnes  ac  singulos  processus, 
quot  facti  fuerunt,  servat :  nihilominus,  numero  224  processuum  constat, 
et  pro  ultimo  Rotae  soeculo  integra  est.  Utillima  ieitur  documenta^ 
quibus  fere  superflua  fiunt  supramemorata  epistolia,  -  Animadvertere 
praestat,  antiquiores  processus  nonnisi  constare  dictis  testium  qui  ad 
probanda  requisita  electi  Auditoris  fuerunt  auditi;  recentes  vero,  et 
multo  magis  recentissimos,  nedum  testium  dictis,  sed  et  copiis  docu- 
mentorum  quae  scriptis  attulit  Auditor  electus  et  Motusproprii  coUa- 
tionis  Auditoratus. 

'  Inventarium  anni  1799  haec  documenta  sic  describit:  «(Inventaria) ...  Scansie... 
« contrassegnate  colia  stessa  lettera  B....  -  Un  Tomo in  foglio  legato  in  pergamena  col 
« titolo:  AdmissionesTom.  L...  -  Credenzino...  con  soprassegnata  lett.  A.... altre scrit- 
«ture  in  altra  pergamena  col  titolo:  Admissiones  Tom.  II ».  Hi  duo  Tomi  in  unum 
religati  postea  forsan  sunt,  constituentes  volumen  existens  quod  duas  complectitur 
partes.  Nisi  ita  sit,  de  secunda  « pergamena  »  Inventarii  nuUum  extaret  vestigium. 


XIV  Praefatio  ad  lectorem 


34.  -  €  Diarta  >.  -  Tres  sunt  Diariomm  species:  nempe:  Diaria 
rotalia ;  Diarium  Camerale ;  Diarium  Decanale,  seu  Liber  Sacrae 
Rotae.  Diariorum  natura  et  historia  in  prima  parte  suis  locis  descripsi: 
heic  est  notandum,  Diaria  rotalia,  seu  Diaria  ab  Auditoribus  singulis 
exarata,  magnae  molis  collectionem  conflare  cuius  initia  sunt  sub 
anno  1564  et  finis  die  20  septembris  1870.  Cum  in  Diario  quisque 
Auditor,  praeter  causas  et  causarum  resolutiones,  facta  quae  Rotae 
intererant  adnotare  consuevisset,  quam  uber  notitiarum  fons  rotalia 
Diaria  sint,  nemo  est  qui  non  videat.  Eis  edocemur  nedum  de  iudiciis 
sed  et  de  Rotae  stilis  et  de  Auditorum  egregiis  vel  mah's  (si  quae 
tamen  acta  sunt)  facinoribus,  de  Summorum  Pontificum  morte,  ele- 
ctione  et  plus  minusve  incline  animo  in  Auditores  et  in  tribunal  rotale : 
haec  et  alia  quamplurima,  relata  ab  hominibus  probis  et  fide  dignissimis, 
testibus  rerum  quas  vel  oculis  vel  auribus  perceperunt.  -  Diarium 
Camerale  initia  sumpsit  anno  1688:  nil  differt,  qua  historicus  fons,  a 
Diariis  rotalibus.  Est  forte  maioris  auctoritatis,  quippe  quod  officio 
Camerarii  Rotae  Rota  ipsa  decreto  suo  commiserat  illius  redactionem 
cum  onere  in  eo  adnotandi  omnia  quae  Rotae  interesse  poterant  utcum- 
que.  Attamen  in  illius  collectione  voluminum'aliqua  lacuna  adest  et 
non  semper  constanter  Camerarius  adnotationes  contingentium  rerum 
inibi  apposuit.  Defectus  hic  praesertim  deprehenditur  tempore  quo 
summa  industria  a  Decano  exaratum  est  Decanale  Diarium. 

35.  -  <  Liber  Sacrae  Rotae  > .  Huius  Ltbri  quem  heic  illustro 
tomus,  initio  fuit  ad  id  confectus,  ut  nomina  Auditorum  inibi  ab  unoquo- 
que  novo  Auditore  describerentur  ea  die  quo  novus  Auditor  iuramen- 
tum  praestabat  in  Rota,  inibi  praedescriptis  aliquot  Romanorum  Pon- 
tificum  constitutionibus  et  regulis  Cancellariae.  Ni  fallor,  huic  edendo 
libro  occasionem  praebuit  Rotae  et  Papae  firma  voluntas  tandem 
aliquando  ad  unguem  parendi  Sixti  IV  legi  praecipienti  ut  12  tan- 
tummodo,  et  non  plures,  essent  Rotae  Auditores:  nam,  uti  suo  loco 
tradidi,  ad  annum  usque  1508  quo  liber  noster,  mandante  Benedicto 
Adam,  Auditore  Rotae  Thesaurario,  scribi  occepit,  sixtinae  legi  pari- 
tum  non  fuerat;  dum,  ex  post,  religiose  lex  illa  servata  est.  Et  illo 
libro  nomina  Auditorum  hinc  inde  et  quaquaversus  scripta  reperiun- 
tur,  quamplurima  de  ipsa  Auditorum  manu :  nominibus  non  raro 
aliena  manus  adnotationem  adiunxit  qua  refertur  mors  vel  promotio 
Auditoris. 

36.  -  Serius  post  Auditorum  nomina  hoc  in  libro  excripta  sunt 
praecipua  decreta  Rotae,  universum  collegium  rctale  moderantia, 
et  ideo  factus  fuit  Liber   Decanalis,  quippe  qui  Decani  in  custodiam 


Praefatio  ad  lectorem  xv 


traditus  fuit.  -  Anno  autem  1693  loseph  Molines,  Rotae  Camerarius, 
ab  hoc  alium  desumpsit  librum  et  ita  in  novo  nomina  Auditorum  dispo- 
suit,  ut  sub  distinctis  duodecim  Rotae  locis  singula  nomina  Auditorum 
iacerent  qui  illum  vel  alium  locum  obtinuissent.  Ast  in  hoc  opere  con- 
ficiendo  nescio  utrum  recte  nomina  antiquiora  disposita  fuerint;  nam 
in  prima  Auditorum  serie  quae  ab  Benedicto  Adam  anno  1508  in 
vetustiori  libro  per  ordinem  antianitatis  Auditorum  descripta  est, 
nomina  Auditorum  a  Sixto  IV,  ab  Innocentio  VIII  et  ab  Alexandro  VI 
electorum  reperiuntur,  quibus  certe  certus  locus  assignatus  ab  illis 
Pontificibus  non  fuerat,  nedum  quia  sixtinae  legis  admodum  parum 
observantiam  curarunt,  sed  praecipue  quia  loca  illa  non  nisi  serius 
certis  nationibus  attributa  fuerunt.  Profecto,  in  novo  libro  circa  vetu- 
stiora  Auditorum  nomina  aliquis  error  irrepsit,  cum,  v.  g.,  lohannes 
de  Ceretanis  inibi  praedicetur  Romanus,  quem  documenta  genuina 
Archivii  praebent  Interamnen.,  ceu  suo  loco  ostendi, 

37.  -  Primus  locus  in  hoc  libro  tributus  fuit  Auditoribus  Medio- 
lanensibus  post  annum  1550;  nam  antea  praecedunt  lohannes  de 
Ceretanis;  Dominicus  de  lacobatiis,  Romanus;  Conradus  Manlius, 
Mediolanen. ;  Petrus  Andreas  Bambarus  (Gambari)  Imolen. ;  Nicolaus 
Piccolomineus.  Senen. ;  Rainaldus  Petrutius,  Senen. ;  Fabius  Accoram- 
bonus  de  Augubio.  -  Auditores  quorum  nomina  ad  annum  1870  hoc 
in  loco  inveniuntur,  numero  sunt  28.  * 

38.  -  Secundus  locus  in  libro  nostro  enumerat  30  Auditorum 
nomina,  et  tantum  anno  1597  constans  factus  fuit  Romanis  Audito- 
ribus,  quorum  primus  est  Horatius  Lancellottus. 

39.  -  Tertius  Libri  locus  attributus  fuit  Auditoribus  Ferrariensibus, 
et  continet  25  Auditorum  nomina. 

40.  -  Quartum  locum  occupant  Auditores  Hispani  pro  Corona 
Aragoniae:  sunt  in  eo  descripta  27  nomina  Auditorum. 

41.  ~  Quintus  locus  qui  dici  potest  gloriosus  quia  scripta  in  eo 
inveniuntur  nomina  trium  Summorum  Pontificum,  nempe,  Hippoliti 
Aldobrandini  qui  fuit  Clemens  VIII,  Petri  Otthoboni,  qui  creatus  Papa, 
nomen  sibi  imposuit:  Alexander  VIII,  et  Caroli  Rezzonici  qui  Cathe- 
dram  Apostolicam    rexit    sub  nomine  Clementis  XIII,  attributus  est 


*  Post  diem  20  septembris  1870  -  ad  quem  tantummodo,  et  non  ultra,  praesens 
meus  tractatus  pervenit  *  tam  in  isto  primo,  quam  in  aliquot  aliis  locis  huius  libri, 
aliquot  Auditores  silentis  Rotae  sese  signarunt:  horum  nomina  praetereo  utpote 
ad  me  non  pertinentia.  Memorabor  tantum  Philippi  Giustini,  hodie  R.  S.  E.  Cardi- 
nalis,caius  in  me  benevolentiae  debeo  huius  mei  operis  publicationem,  eique  heic 
gratissimum  duco,  meritam  gratiam  iugi  testimonio  rependere. 


XVI  Praefatio  ad  lectorem 


Auditoribus  Venetis.  Anno  1916  Pius  Pp.  VII  hunc  locum  concessit 
Auditori  Provinciae  Romandiolae,  *  quorum  primus  fuit  Aloysius 
Zinanni   Ravennaten.  Continet  28  nomina  Auditorum. 

42.  -r  Auditoribus  Hetruriae  datus  est  sextus  locus,  et  numerat  30 
nomina  Auditoruni. 

43.  -  Septimus  locus  fuit  Auditoribus  Hispanis  pro  Regno  Castel- 
lae:  in  hoc  leguntur  34  Auditorum  nomina. 

44.  -  Germaniae  Auditoribus  datus  fuit  octavus  locus  in  quo 
extant  30  nomina  Auditorum. 

45.  -  Nonum  locum,  cui  sunt  27  nomina  Auditorum,  sibi  Ro- 
mani  acceperunt. 

46.  -  Decimus  autem  in  quo  habentur  22  Auditorum  nomina, 
fuit  Bononiensibus. 

47-  -  Gallis  Auditoribus  reservatus  fuit  undecimus  Libri  locus : 
legere  inibi  dantur  27  nomina  Auditorum. 

48.  -  Numero  32  Auditores  qui  sequuntur  complent  seriem  loco- 
rum,  implentes  duodecimum  locum.  Hic  etiam  fuit  Romanis. 

49.  -  Quisque  de  facili  videt  hanc  Auditorum  seriem  esse  pro 
re  nostra  maximi  quidem  ponderis,  saltem  pro  illius  parte  quae  nomi- 
nibus  constat  manu  Auditorum  propria  signatis. 

50.  -  Rota  hunc  librum  vocavit,  Decretorum,  uti  Diaria  pro- 
bant ;  sed  non  constanter.  Ego  autem,  eo  quia  continet  datam  iura- 
menti  novorum  Auditorum,  distinctum  volo  nomine:  Liber  iuramenti, 
quo  eum  appellabo  semper  quoties  erit  a  me  citandus.  In  eo  post 
nomina  Auditorum  sequitur:  <  Instruttione  di  quanto  deve  fare  quello 

<  che  e  stato  eletto  Uditor   di  Rota  >.  Huiusmodi   instructio  quam- 
inconcinne  italice  exarata,  veluti  manu  ducit  novum  Auditorem  in  exe 
quendis  formalitatibus  innumeris  quae  compleri  ab  eo  debebant  post 
illius  nominationem,  antequam  in  Rota  fuisset  tandem  aliquando  admis- 
sus.  Hanc  subsequitur:  cConstitutio  Innocentii  Pp.  VIII  circa  ritum  iudi- 

<  cii  Rotae  quae  observatur  in  omnit)us  suis  partibus  » .  Est  ea  quae 
incipit:  Finem  HHbus ,   Deinde  legitur  brevis   rubrica:    <  Aliqui    casus 

<  in  quibus  Papae  remiserunt  electionem  Auditoris  arbitrio  Rotae  > . 
Insequuntur:  <  Decreta  frcta  per  S.  Rotam  die  lunae  18  martii  1641  > 
quibus  nonnulla  decernuntur  quoad  famulos  Auditorum  et  eorum 
Adiutores  a  Studiis;    <  Ordines  S.  Rotae  ut  Advocati  et  Procurato- 

<  res  in  factis  iuribus,  et  Summaris  se  subscribant,  die  lunae  1 2  Dec. 
«  1605  -  7  Maii   161 2  -  20  Mart.  1652  >. 


*  Cfr.  itifra  pag.  626,  n.  507. 


Praefatio  ad  lectorem  xvii 


51.  —  Postea   <  Ordo  S.  Rotae    ut   certa   quadam    die  annuatim 

<  celebrentur  exequiae  generales  pro  S.  R.  Auditoribus  defunctis  > . 
Item  postea  «Creatio  officii  Subdiaconatus  Cappellae  SS.  D.  N.  Papae  » 
quae  est  brevis  historica  relatio  praefati  officii.  Deinde  <  Brevis 
€  instructio  de  ceremoniis  faciendis  per  Subdiaconum  in  Missis  Pon- 

<  tificalibus  Nativitatis  etc.  -  Instructio  pro  Subdiaconis  in  traditione 

<  Palii  > .   Et  Bulla   <  Nuper  certis  >    Alex.  VII.  Deinde :    «  Admissio 

<  Motusproprii  d.    Panziroli    iul.    1632  >   et   «  Adnotatio    Rmi   Cerri, 

<  Decani  de  Rota  habita  coram  Alex,  VII  mart.  1656,  -  Adnotatio 
«  Rmi  Albergati  Decani  circa  sportulas  etc.  29  iul.  1678  >.  Sequitur: 

<  Constitutio  Urbani  VIII  de    Rota    Urbana  ''Cum  stcut  nobts  y,.    Et 

<  Constitutio  Rotalis  quod  propinae  et   honoraria    Notariorum,  alia- 

<  que  emolumenta  Rotalia  sint  CoUegii  etc.  6  sept.  1688  >.  Sequi- 
tur:  «  Decretum  S.  R.  de  conservandis  Decisionibus  et  rescriptis 
«  Rotalibus  per  Camerarium  pro  tempore  > .  Post   hoc   <  Bulla   Cle- 

<  mentis  X  confirmationis    et   ampliationis    privilegiorum    Auditorum 

<  '*  Romant   Pontifici  consueta ,,.  -  Constitutio  Innoc.  XII  **  Romanus 

<  Pontifex ,, ;  Decretum  Innoc.  XII  ''Ut  debitus  ordo ,,.  -  Eiusdem  Papae 

<  Constitutio  ''^  Circumspecta  y,  super  sportulis>.  Deinde  sine  titulo 
conquestus  Collegii  Auditorum  contra  Auditorem  (Orsinum)  qui  non 
sibi  sumpsit  la  mano  destra,  in  Rhaeda  ducis  Brachiani.  Sub  die 
22  Nov.  1762  est  positum  Decretum  Rotae  de  exequirendo,  praeter 
suflfragia  in  causis,  etiam  Diario  ab  Auditore  mortuo  vel  promoto, 
per  Camerarium  (Decano  Paracciani):  deinde  relatio  circa  visitatio- 
nem  faciendam  vel  non  Marchioni  Vitellio  M.  Ducis  Aetruriae  Oratori 
qui  nolebat  dexteram  manum  dare  Auditoribus. 

52.  -  Subsequitur  relatio  cuiusdam  complexae  decisionis  factae 
per  Papam  ad  instantiam  S.  Tribunalis,  nempe  de  elevanda  taxa 
scut.  3  pro  unaquaque  Decisione  in  favorem  Adiutorum  Studiorum, 
ad  decem  scuta :  de  non  admittendo  amplius  ullo  Secreto  ultra  unum 
permissum  in  Bulla  Urbani  VIII  circa  observationem  secreti:  denique 
de  proponendis  in  Rota  causis  consanguineorum  Auditorum  vel  affi- 
nium  usque  ad  II  gradum  inclusive.  His  accedit  sub  die  4  oct.  1 702 
decretum  Clem.  XI  quod  in  ingressu  novorum  Auditorum  omnino 
serventur  formalitates  a  tempore  immemorabili  servari  solitae,  et  ad 
hoc,  quod  novus  Auditor  Motumproprium  ostendat  Decano  et  omnibus 
Auditoribus,  ut  videri  possit  an  adesset  in  eo  clausula  <  servatis 
servandis  >:  Item  <  De  examinatione  Notariorum>  decretum  Clem.  XI 
I   dec.    1702. 

53,  -  Sub  data  28  ian.  1763  reperitur  ibi  Dfecretum  Rotae  super 


XVIII  Fraefatio  ad  lectorem 


Notariis;  decretum  pariter  Rotae  22  mart.  1763  de  non  propalandis 
Decisionibus  nisi  post  Rotam  et  per  ipsum  Ponentem ;  decretum 
12  sept.  1763  de  celebrandis  Exequiis  generalibus  defunc,  Audito- 
rum  non  amplius  mense  ianuario,  sed  novembri;  decretum  13  ianua- 
'  rii  1  763  de  subrogando  taliter  Ponente  quando  locum  habuit  accessus 
Rotalis,  ut  novo  Ponenti  ii  sint  corresponsales  qui  accessum  perege- 
runt;  decretum  10  dec.  1 764,  quod  novi  Auditores  mala  detenti  valetu- 
dine  sint  dispensati  de  iis  instantiis  faciendis  quae  personaliter  facien- 
dae  non  sint;  decretum  nominationis  administratoris  haereditatis 
b.  m.  I.  P.  Andreozzi;  denique  decretum  25  ian.  1771  quod  Advo- 
cati  et  Procuratores  teneantur  propria  manu  signare  allegationes  omnes 
tam  facti  quam  facti  et  iuris,  distribuendas  Ponenti,  tam  manuscriptas 
quam  typis  editas. 

54.  -  Tandem  post  aliquot  non  scriptas  paginas,  adest  copia 
BuUae  Urbani  VIII  «  Exponi  Nobis  »  cui  subsequitur  formula  antiqui 
iuramenti. 

55.  -  Ex  hac  diligenti  huius  voluminis  descriptione  satis  super- 
que  resultat  illius  pondus  et  auctoritas.  Erat  anthonomastice  Liber 
Decanalis,  quem  non  habere  non  possumus  uti  historicum  fontem 
enexcepibilis  auctoritatis.  Eo  vel  magis  quod  saepe  saepius  decreta 
Rotae  inibi  inserta  subsignaruni  propria  manu  Auditores  pro  tempore 
sedentes  et  decretantes.  Tanti  vero  fiebat  hic  liber  ab  Auditoribus 
ut  in  II  tom.  Libri  S.  Rotae,   pag.  49  legatur:    «  Decreta   originalia 

<  habentur    etiam  per    extensum    in   Libro  peculiari,  coramine  rubro 

<  cooperto,  qui  solet  retineri  per  Rmm  Decanum  > . 

56.  -  Est  et  liber  inscriptus  <  Constitutiones  Rote  Palatii  AposUn 
lici  »  qui  quandonam  manu  conscriptus  in  pergamena  fuerit,  male  defi- 
niretur.  Profecto  antiquior  est  <  Libro  Rotae  >  quem  sequenti  paragrapho 
describam.  Continet  per  extensum  constitutiones  Rotae,  quarum  prima 
est  «  Ratio  iuris  »  lohannis  XXII ;  secunda,  <  Decms  et  necessa- 
rium>  Benedicti  XII ;  tertia,  «  Quamms>  Gregorii  XI ;  quarta,  « In  Apo- 
stoticae>  Martini  V;  quinta,  €  Romani  Ponti/ices  >  item  Martini  V;  sexta, 
<Finem  litibusi^  et  <  Constitutionem  >  Innocentii  VIII;  septima,  €  Festa 
S.  Palatii^  octava,  « /«  eminentii^  Alexandri  VI;  nona,  <In  throno 
iustitiae  >  Pii  IV,  quae  implet  tomi  paginas  iisque  ad  medietatem  ulti- 
mae  ultimi  folii.  Utebantur  hoc  libro  Auditores  die  aperitionis  Rotae  et 
erat  codex  suarum  constitutionum.  A  quo  tamen,  cum  factus  esset 
incapax  et  novas  constitutiones  continere,  exscriptus  est 

57. -alter  liber,  inscriptus  € Liber  Rotaei^ .  Hunc  exaratum  fuisse 
aano   1545,   probat  hwentarhim  IX  illius  anni,  quo  adnotatum   est: 


Fraefatio  ad  lectorem  xix 


<  ottobre  1545...  un  libro  delle  Costituzioni  fatto  scriver  di  nuovo 
«  ch'ogni  anno  si  leggono  irt  Rota  >.  Describitur  sic  in  Inventaria 
delle  Robe  della   S,  Rota   Romana    confectum    sub    Benedicto  XIV : 

<  Un  libro  manoscritto  stampatello  in  carta  pecora  in  quarto  coperto 

<  di  cordovano  negro  filettato  d'oro,  in  mezzo  due  fiori  consimili  con 
€  le  seguenti  parole :  Liber  Rotae,  nel  qual  Libro  sono  descritte  le 
€  Costituzioni  della  Sacra  Rota  e  de*  suoi  Notari,  fatte  dalla  s.   m. 

<  di  Giovanni  XXII,  con  una  Bolla  di  Urbano  VIII  e  col  giuramento 
€  che  fanno  gli  Illfni  Signori  Uditori  quando  prendono  il  possesso  >. 
Constitutiones  non  omnes  per  integrum  inibi  descriptae  sunt,  et  hae 
enumerantur.  nempe:  «  Ratio  iuris  »  lohannis  XXII;  ^Decens  et  neces- 
sarium  »  Benedicti  XII ;  «  Quamvis  »  Gregorii  XI ;  «  In  Apostolicae  > 
Martini  V ;  «  Finem  litibus  »  Innocenti  VIII ;  alia  constitutio  dies  festos 
continens  cuius  discerptum  est  folium  quo  initia  illius  continebantur; 
«  In  eminenti^  Alexandri  VI ;  <k  In  throno  iustitiae  »  Pii  IV ;  «  Universi 
agri  >  Pauli  V;  et  «  Exponi  nobis>  Urbani  VIII.  Haec  ultima  legebatur 
quotannis  in  dieRotae  iuramentorum,  Hic  liber,  ne  cum  aliis  confun- 
datur,  erit  citandus  hac  ratione:    c  Liber  Rotae  >   constitutionum. 

58.  -  Ceteri  Libri  S.  Rotae  tomi,  non  sunt  pro  re  nostra  eiusdem 
firmae  auctoritatis.  Appellati  quidem  semper  fuerunt  Diarium  Deca- 
nale^  sed  sero  incoeperunt,  et  non  semper  diligenter  exarati  sunt. 
Et  revera  secundus  eorum  ita  incipit:  «  Superiores  S.  R.  Decani 
€  usque  ad  b.  m.  Ursinum  laudabili  studio,  si  quae  in  hoc  S.  Tri- 
«  bunali  Rotae  scitu    digna  suis    temporibus  accidissent,   literis    tra- 

<  denda  curarunt  ad  memoriam  Posteritatis ;  Ursinus  vero  et  qui 
«  post  hunc  alius  ex  alio  sequuti  sunt  b.  m.  Molines,    Ansaldus    et 

<  Lancetta,  quibus  de  causis  haud  satis  scio,  hoc  incoeptum  opus 
«  negligentes,  nuUam  rerum  sub  ipsis  gestarum  memoriam  relinque- 
«  runt.  At  ego  Pompeius  Aldrovandus,  Patriarcha  Hierosolimitanus^ 
€  proximus  Lancettae  successor,  operae  praetium  me  facturum   cen- 

<  sui,  si  Majorum  vestigiis  inhaerens,  laborem  institutum  proveherem, 

<  nec  ea  tantum  quae  me  Decano,  sed  et  quae  quatuor  novissimis 
€  Decessoribus  meis  Decanatum  obtinentibus  acta  sunt,  diligenter 
« conquisita   praescriberem    et    quamvis    non    omnia    forte   consequi 

<  potero  quae  literarum  luce  destituta,  iam  a  pluribus  annis  in  tene- 
€  bris  latent,  cura  tamen  non  deerit,  ut  inde  eruta  secundum    ordi- 

<  nem  temporis  in  his  Commentariis  apte  collocem,  neque  me  susce- 

<  pti  operis  penitebit  etc.  > .  Primus  vero  incipit  ab  anno  1 600  et 
est  extractum  Diariorum  Poeniae,  Coccini,  Otthoboni  et  Emerix.  Alter^ 
incipit  a  die  22   martii   1694  et  attingit  diem  18  dec.  1769.  Ab  anna 


XX  Fraefatio  ad  lectorem 


autem  1694  ^<1  anQum  1726,  febr.  22,  extractum  continet  Diariorum 
Bernardini  Scotti,  et  aliorum.  Hi  duo  tomi  numeris  distinguuntur 
/  et  2. 

58.  -  Novissimus  denique  ab  anno  initium  sumit  1827,  Decano 
Alexandro  Spada,  et  finem  habet  die  1 1  sept.  1861.  Praesefert  ordinis 
numerum  4;  ast  deest  tomus  n.  3;  utrum  hic  fuerit  exaratus  nec 
ne,  apud  me  non  constat.  Profecto  compertum  est,  pro  annorum 
spatio,  ab  an.  1769  ad  annum  1827  dilapso,  Decanale  Diarium 
deesse.  Item,  est  exploratum,  novissimi  huius  tomi  paginam  quae 
tegumento  inhaeret,  numerum  ferre  238,  quem,  non  intermissa  serie, 
ceteri  numeri,  iuxta  suum  ordinem,  sequuntur  ad  paginam  usque  656. 
Probabile  videtur  tertium  tomum  fuisse  inC^oeptum ;  durantibus  poly- 
ticis  perturbationibus  annorum  1 798-1815  probabillime  interruptum, 
deinde  eversum  circa  annum  1827,  quo  tomus  n,  4  initia  sumit. 
Hoc  in  tomo  n.  4  a  die  17  ian.  ad  diem  14  nov.  1851,  nil  scriptis 
consignatum  est ;  sed  in  testimonium  bonae  voluntatis  relicta  sunt  ali- 
quot  folia  adhuc  intacta,  quibus  intentio  Decani  forsan  erat  scripto  consi- 
gnare  quae  tunc  temporis  res  evenere.  Quod  postea  factum  non  fuit. 
Hic  ultimus  tomus  sic  incipit :  <  Codicem  hunc  aeque  ac  alios  libros 

<  et  scripturas  Decanale  Archivium  constituentes  una  cum  tablino 
«  in  quo  ea  omnia  adservantur  quam  citius  fieri  poterit  tradi  curabo 
«  R.  P.   D.  Alex.  Spada  meo  in  Decanatu  successori  praestantissimo, 

<  quem  brevi  ut  collegam  me  rursus  amplexurum  confido  » .  -Et 
Decanus  se  propria  signat  manu :    <  I.  Isoard  S.  R.  Decanus  > ,   qui 

•  fuerat  evectus  ad  Sacram  Purpuram.  Hic  mos  exeuntes  de  Rota 
Decani  se  propria  manu  in  hoc  libro  signandi  postea  servatus  est  a 
Decanis,  Spada,  De  Cursiis  et  Bofondi  qui  ad  Cardinalatus  honorem 
elatus  fuit  die  11  iunii  1847.  Post  hunc  plurimae  intactae  paginae 
testimonium  perhibent  de  gravitate  politicorum  eventuum  illius  tem- 
poris,  quae  non  sivit  rotalibus  consuetis  tribunalis  stylis  incumbere, 
Immo  cum  Bofondio  Muzzarellius  in  Decanatum  successisset,  et  hic, 
derelicta  Rota  et  tonsura,  in  agmina  Reipublicae  transiisset,  hic  nil 
scripsit;  sed  tantummodo  foliolum  reliquit  quod  successor  eius  fate- 
tur  se  inseruisse  Diario  Decanali.  Muzzarellio  successit  De  Avelli, 
at  iste  senio  laborans  fuit  Emeritus  declaratus:  in  successorem  habuit 
Ignatium  Alberghini,  et  iste  sic  Decanatum  s 
Emeritus  et  ipse)   <  Sedem  igitur  S.  Tribunali  occupare  aesiuo  post 

<  25  annorum   spatium   quo  eam    obtinui.  Prospera,  laeta  ac  fausta 

<  omnia  ex  animo  adprecor  meis  Colleghis,  ac  vehementer  opto,  ut 

<  integer   perpetuo   servetur   S.  Auditorii  dignitas  et  fama...     Alios 


Praefatio  ad  lectorem  xxi 


<  autem  Libros,  scripturas  et  chartas  Decanale  Archivium  constituen- 

<  tes,  simul  cum  tablino  et  pluteo  (vulgo  Armadio)  in  quibus  omnia 

<  continentur,  quamcitius  fieri  poterit  eidem  successori  tradi  curabo. 

<  Ignatius  Alberghini  S,  R.  Decanus  » . 

60.  -  Tomi,  uti  superius  innui,  sunt  rubra  pelle  cooperti  aureis 
distincta  lineis  cum  insigniis  Rotae  sub  praelatitio  galero.  Sunt  inibi 
descripta  quae  generatim  vel  tribunal  vel  collegium  rotale  concernunt, 
et  etiam  politici  vel  naturales  eventus  qui  tamen  aliquam  conne- 
xionem  cum  Rota  habuerint.  Ita  in  eis  notitia  reperitur  consistorii 
praesertim  quando  Papa  in  eo  aliquem  ex  Auditoribus  Cardinalem 
creavit;*  notitia  electionis  Pontificum,  promotio  Auditoris,  decreta 
Rotae,  contagiones  ut  ecce  <choIeraanni  1836  >  quippe  quod  causa 
fuit  cur  Rota  per  aliquot  menses  siluerit;  electiones  novorum  Audi- 
torum,  admissiones  habentium  Secretum,  vel  Adiutorum  a  studiis,  et 
ea  omnia  quae  Decanus  notatu  et  memoria  digna  reputasset. 

61.  -  €  Inventaria  et  Testatnenta  > .  Volumen  hoc  quid  contineat, 
quanti  pro  re  nostra  valeat,  revelatur  ex  Indicibus  suae  triplicis 
partis.  Inscribitur :  Inventari^  Testamenti  ed  altre  Memorie  ad  uso  del 
TribunaU  Della  Sacra  Rota  raccolti  neltanno  MDCCLXX. 

«•Inventaria  antiqua  Cappellae. 

<  Index. 

<  I.  Inventarium  Suppellectiiium  Cappelle  Drum  de  Rota.  An.  1 430- 

<  1431. 

<  II.  Aliud  Suppellectilium,  Librorum  et  Scripturarum.  An.  1443- 

<  1447. 

<  III.  Aliud  simile.  An.    1449. 

<  IV.  Aliud  simile.  An.    1459. 

<  V.  Aliud  simile.  An.    1492. 

<  VI.  Aliud  simile.  An.    1494. 

<  VII.  Aliud  Librorum,  et  Scripturarum.   An.   1539. 

<  VIII.  Aliud  simile.  An.   1559. 

<  IX.  Aliud  simile.   An.   1573. 

<  X.  Aliud  simile.  An.    1573. 


*  Sub  die  17  maii  1706  refertur  Consistorium  Clem.  XI  habitum  in  quo  creati 
faerunt  Cardinales  inter  caeteros,  Rrhs  Caprara,  Decanus  et  loseph  de  le  Tremoille 
Auditor  Rotae.  Inter  eos  erat  etiam  Gabriel  Phiiippuccius,  Sig.  lustitiae  Votans, 
Maceraten.  qui  noluit  dignitatem  Cardinalitiam  acceptare:  «  Vere  maximum  humi- 
« litatis  ezemplum,  unicum  usque  adhuc  non  umquam  auditum  quod  ambientibus 
« et  Haereticis  speculum  esse  debet »  (pag.  94,  95). 


xxn  Praefafto  ad  lectorem 


€  XI,  Aliud  Suppellectilium  Cappellae  mutilat.,  incerti  temporis. 

<  XII.  Aliud  Suppellectilium,  et  Scripturarum,  incerti  temporis». 
Inventariis  sequuntur  aliae  duae  voluminis  partes;   prima  inscri- 

bitur:  NottUae  antiquae  de  expensis  per  Thesaurarium  Rotae  factis 
et  varia  super  redditibus  Cappellae  pars  L  Haec  documenta,  numero 
pauca,  ipso  titulo  quae  referant,  iam  demonstrantur:  et  quidem  histo- 
riae  condendae  prosunt. 

62.  -  Sequitur  secunda  pars,  cui  praemissus  est  quem  exscribam: 
Index  (II**  partis).  Testamenta  ad  Rotae  Tribunal  Spectantia  et  eius 
jidei  commissa. 

€  I.  Codicillum  Geminiani  Inghirami  de  Prato  Auditoris,  et  Decani 
€g.  Sept.    1443. 

<  II.  Testamentum  Francisci  Brevii  olim  Audit.    Episcopi  Cene- 

<  ten.  et  Nuncii  Apostol.  ad  Regem  Hispaniarum ...  Sumptum  simplex. 

<  III.  Testamentum  Dionisii  Ratta  Auditoris  4  Novemb.    1597. 

<  IV.  Testamentum    Cardin.    Angeli    Tonti    nuncupat.    Nazareni, 

<  Episcopi  Coesenaten.   19  april.    1622.  Typis. 

<  V.  Testamentum  loannis  FeHcis  Amadori   i   februar.    1639. 

<  VI.  Testamentum  Cardin.  Caroli  Bonelli  28  Aug.    1679.  Sum- 

<  ptum  simplex. 

<  VII.  Testamentum  R.  P.  D.  loannis  losephi  Bussi.  g.  Martii  1 706. 

<  Typis. 

<  VIII.  Testamentum  Caroli  Cipriani  s.  lulii  1746.  Sumpt.  simplex. 

<  IX.  Testamenti  particula  Cardin.  Renati  Imperiali...  Sumptum 

<  simplex  »  ^ 

63.  -  ^Lidri  rationum  Cappellae  antigui^.  -  Hoc  nomen  est  octo 
liberculis  manuscriptis,  quorum  primus  sic  incipit:  <  In   nomine  Dni. 

<  Amen.  Sequuntur  computa  de  receptis  et  expensis  per  d.  Paulum 

<  de  Sanctafide,  Auditorem  Thesaurarium  dd.  Auditorum  deputatum 

<  per  eosdem  dd.   Auditores  die  Lunae  xvi  mensis  februarii  anno  a 

<  Nativ.  Dfni.  dccccxxxviiii  > .  His  verbis  sequuntur  accepta,  quae 
sunt  aliquot  floreni,  dati  Camerario  pro  Cappella  ab  Auditoribus, 
quos  Auditores  Ponentes  recipiebant  pro  absolutionibus  in  causis 
coram  se  impertitis.   Hinc  fit  ut  in  eisdem  Libris  occurrant  nomina 

complurium  Auditorum  praesentium  in  Rota  de    tempore    cuiuslibet 

Camerarii.  Quapropter  ii  Libri  sunt  pro  re  nostra  maximi  interesse. 

In  expensis,  adnotabat  Camerarius  quae  pro  usu  Cappellae  vel  Audi- 
torum  emebantur;  et  insuper  summas  solutas  pro  stipendio  Bedelli 
tribunalis,  Cappellani,  Campanarii,  etc.  -  Uti  dixi,  hi  Libri  inci- 
piunt  ab  anno   1439.  Eorum  primus  complectitur  annos  qui  a  prae- 


Praefatio  ad  lectorem  xxm 


dicto  intercedunt  ad  annum  1454  exclusive.  Secundus  ab  anno  1453 
attingit  annum  1456:  silet  autem  ab  anno  1446  ad  annum  1464  a 
quo  pervenit  ad  annum  1468,  -  Tertius  eorum  complectitur  annos 
a  1457  inclusive  ad  1463  item  inclusive.  -  Quartus  est  omnium  per 
brevis;  continet  computa  Thesaurarii  lohannis  Francisci  Pavini  pro 
annis  1472- 1476  et,  novo  exemplo,  italico  sermone  est  conscriptus : 
ceteri  enim  sunt  latino  sermone  exarati.  -  Eorum  quintus  conflatur 
computis  Thesaurarii  Nicolai  de  Ubaldis  pro  anno  1477.  -  Sextus 
autem  refert  paucis  paginis,  computa  a  die  27  Sept.  1477,  et  integri 
insequentis  anni  1478.  -  Septimus  computa  annorum  1478  (de 
mense  iunio)  ad  integrum  1480  signat  et  producit.  -  Octavus  deni- 
que  ab  anno  1506  computa  refert  usque  ad  annum  1508  inclusive. 
-  Paucis  eorum  exceptis,  omnes  sunt  pergamena  ligati:  quamplura 
folia  intonsa  continent:  omnes  autem  manu  conscripti  vel  unius  ex 
Notariis  Camerarii,  vel  istius  Familiaris.  vel  ipsius  Auditoris  Came- 
rarii,  ut  ecce  lohannis  de  Ceretanis  de  anno  1 461- 1463,  ceu  ipse 
inibi  fatetur.  -  Prudens  igitur  Lector  iam  ex  his  quae  de  istis  Libris 
ratumum  Cappellae  antiquis  retuli,  eorum  librat  pro  re  nostra  pondus 
et  utilitatem. 

64.  -  Verum  instituto  meo  summae  reipsa  fuerunt  utilitatis  et 
duo  volumina  inscripta  <  Privilegia  > .  Continent  bullas,  et  brevia 
authentica  Romanorum  Pontificum,  Rotae  data,  incipiendo  a  Bulla 
€  Cum  sicut  accepimus  »  Benedicti  XII.  *  Horum  voluminum  primum  in 
tres  dispescitur  partes:  prima  bullas  et  brevia,  continet  Romanorum 
Pontificum,  altera  inscribitur  Varia  et  conflatur  quatuor  documentis ; 
tertia  constat  pluribus  epistolis  Regum,  Principum  aHorumque  ad 
Rotae  collegium  conscriptae. 

65.  -  Ut  huius  et  alius  voluminis  auctoritas  aeque  ponderetur 
heic  subnectam  ludices  documentorum  in  unoquoque  contentorum : 
Igitur  sit  primi  vokiminis,  primae  partis, 

Index : 

I.  Bulla  authentica  in  pergamena  <  Cum  sicut  accepimus  >  Dat. 
Avenione  Kal.  Octob. 


*  Auctor  ludicis  volumini  huic  praeinserti,  Bullam  hanc  tribuit  Benedicto  XIII, 
Antipapae,  scilicet  Petro  de  Luna.  Ast  errate  prorsus,  ceu  innumeris  aliis  docu* 
mentis  ostendicur.  Ceterum  Rotae  Auditores  documentum  Antipapae  neque  ser- 
vassent,  neque  per  ilium  datis  iuribus  usi  fuissent:  et  insequentes  Romani  Ponti- 
fices  eaJem  iura  Auditoribus  non  recognovissent,  nisi  a  legitimo  Praedecessore 
illis  reipsa  concessa  novissent. 


XXIV  Praefatio  ad  lectorem 


loannis  XXIII. 

II.  BuUa  authentica  in  pergamena  <  Rationi  congruit  >  Dat. 
Bononiae  8  kal.  lunii  Anno  ab  Incarn.,  1410.  Sumptum  simplex 
ciusdem  BuUae  in  papyro  antiq.  char. 

Eugenii  IV. 

III.  Sumptum  simplex  Bullae  in  papyro  antiq.  char.  <  Ad  supremae 
dignilatis  apicem  » .  Dat.  Romae  apud  S.  Petrum,  1 2  kal.  Martii 
Anno  ab  Incarn.,    143 1. 

IV.  BuUa  authentica  in  pergamena  <  Provisionis  nostrae  >  Dat. 
Romae  apud  S.  Petrum  4  kal.  Martii  Anno  ad  Incam.,    1432. 

*  Sumptum  simplex  eiusdem    BuUae  in  papyro  antiq,  char. 

V.  Sumptum  simplex  BuUae  in  papyro  antiq.  char.  <  A  supremo 
Patre  familiasit  Dat.  Florentiae  i^kal.  Octob.  Anno  ab  Incarn.  1435. 

Nicolai  V. 

VI.  Bulla  non  expedita  in  pergamena  <  Apostolicae  Sedis  Pro- 
videntia  >    Dat.  Romae  apud  S.  Petrum  Nonis  lunii  ab  Incarn.  1452. 

*  Sumptum  simplex  eiusdem  BuUae  in  papyro  antiq.   char. 
**  Duplicatum  eiusdem  sumpti  in  papyro  antiq.  char. 

VII.  Rotulus  seu  Mandatum  de  providendo  per  motum  proprium 
Authen.  in  pergam.  regis. 

Calisti  III. 

VIII.  Sumptum  simplex  BuIIae  in  papyro  <  Ad  onus  Apostolicae 
servitutis  >   Dat.  Romae  apud  S.  Petrum  Anno  ab  Incarn.,  1455. 

IX.  Sumptum  simplex  Rotuli,  seu  Mandati  de  providendo  in 
papyro  antiq.  char. 

X.  Mandatum  de  expediendo  Gratis  Authen.  in  pergamena. 

*  Sumptum  simplex  eiusdem  mandati  in  pergam.  Dat.  3  Non. 
lul.  Anno  4. 

**  Duplicatum  eiusdem  sumpti  in  pergam. 

Pii  II. 

XI.  Bulla  authentica  in  pergam.  «  Romanus  Pontifex  in  eminenti 
specula  >  Dat.  Romae  apud  S.  Petrum  14  kal.  Novemb.  Anno  ab 
Incarn.,    1458. 

XII.  .Motus  proprius  Authen.  in  papyro  regis.  Dat.  Romae  apud 
S.  Petrum  kal.  Febr.  Anno  5. 

XIII.  Motus  proprius  Authen.  in  papyro  regis.  Dat.  Romae  apud 
S.  Petrum  8  kal.  Febr.  Anno  5. 


Praefatio  ad  lectorem  xxv 


XIV.  Supplicatio  signata  Authen.  in    papyro  regis.  Dat.  Romae 
apud  S.   Petrum   16  kal.  lulii  Anno  6. 

XV.  Rotulus  seu  Mandatum  de  providendo  per  motum  proprium 
authen.  in  pergam.  regis. 

*  Sumptum  simplex  eiusdem  Rotuli  in  papyro  antiq.  char. 
**  Duplicatum  eiusdem  sumpti  in  papyro  antiq.    char. 

XVI.  Sumptum  simplex  alterius  mandati    de    providendo  direct. 
Card.  Maiori  Poenitent.  in  papyro  antiq.  char. 

*  Duplicatum  eiusdem  sumpti  in  papyro  antiq.  char. 

XVII.  Sumptum  informe  declarationis  seu  exemptionis  per  motum 
proprium  in  papyro  antiq.  char. 

PauH  II. 

XVIII.  Motus  proprius  authen.  in  papyro  signat,  €  per  conces- 
sum  regis  >.  Dat.  Romae  apud  S.  Petrum  pridie  nonas  lan.  Anno 
primo. 

*  Sumptum  simplex  eiusdem  motus  proprii  in  papyro  antiq. 
char. 

**  Duplicatum  eiusdem  sumpti  in  papyro  antiq.  char. 

XIX.  Sumptum  simplex  Bullae  in  papyro  «  Bi  st  cunctis  Eccle- 
siastid  Status  » .  Dat.  Romae  apud  S.  Petrum  pridie  nonas  lan. 
Anno  primo. 

XX.  Sumptum  simplex  Bullae  in  papyro  «  Romani  Pontifici 
Providentia  circumspccta  > .  Dat.  Romae  apud  S.  Petrum  kal.  Martii 
Anno  ab  Incarn.,   1469. 

XXI.  Sumptum  simplex  Bullae  non  expedit.  in  papyro  «  Sacro- 
sanctae  Rom.  Eccles.  cui  omnis  humana  creatura>,  Dat. 

Sixti  IV. 

XXII.  Bulla  authentica  in  pergam.  <  Romanum  decet  Pontijicem  > . 
Dat.  Romae  apud  S.  Petrum.  .  .  .  Anno  ab  Incarn.,    1470. 

XXIII.  Sumptum  simplex  eiusdem  Bullae  in  papyro  antiq.  char. 

XXIV.  Motus  proprius,  seu  Mandatum  de  exped.  Gratis  authen. 
in  papyro  direct.  Simoni  Archiep.  Cancellariae  Regenti. 

*  Sumptum  simplex  in  papyro  Mandati  Card.  S.  Sixti  pro  su- 
spensione  eiusdem  mandati  sub  dat.    30  Aprilis,    1473. 

XXV.  BuUa  authentica  in  pergam.  «  Romani  Pontijicis  provi- 
dentia  drcumspecta  >.  Dat.  Romae  apud  S.  Petrum  kal.  lul.  Anno 
ab  Incarn.,    1473. 

*  Sumptum  authent.  eiusdem  Bullae  in  pergam. 


XXVI  Praefatio  ad  lectorem 


XXVI.  Bulla  authentica  in  pergam.  €  Romani  Pontificis  providencia 
circumspecta  >.  Dat.  Romae  apud  S.  Petrum  4  nonas  iulii,  Anno  ab 
Incarnat.,    1484. 

XXVII.  Sumptum  simplex  Rotuli  seu  mandati  de  providendo  in 
papyro. 

Alexandri  VI. 

XXVIII.  Bulla  authentica  in  pergam.  «  Romani  Pontijicis  pro- 
videntia  circumspecta  >.  Dat.  Romae  apud  S.  Petrum,  kal.  Maii  Anno 
ab  Incarnat.,    1498. 

XXIX.  Sumptum  simplex  Rotuli  seu  mandati  de  providend.  in 
papyro. 

lulii  II. 

XXX.  BuUa  authentica  in  pergam.  «  Cathedram  praeeminentiae  > . 
Dat.   Romae  apud  S.  Petrum  5  kal.  lunii  Anno  ab  Incarnat.,  1507. 

XXXI.  Bulla  authentica  in  pergam.  «  Romani  Pontificis  tamquam 
bofvi  pairisfamilias  > .  Dat.  Romae  apud  S.  Petrum,  kal.  lulii  Anno 
ab  Incarnat.,   1507. 

*  Transumptum  authenticum  eiusdem  Bullae  in  pergam.  una  cum 
testamento  Thomae  de  Regibus. 

Leonis  X. 

XXXII.  Acta  processus  authentici  in  pergam.  super  executione 
BuUae  «  Sedis  Apostolicae  providentia  > .  Dat.  Romae  apud  S.  Petrum 
16  kal.  .  .   .  Anno  ab  Incarnat.,    15 13. 

Clementis  VII. 

XXXIIL  Bulla  in  pergam.  non  expedita  €  Debita  consideratione  > . 
Datum  Romae  apud  S.  Petrum. 

XXXIV.  Motusproprius  authent.  in  papyro.  Dat.  Romae  apud 
S.  Petrum  5  kal.  Martii  anno  I. 

XXXV.  Motusproprius  authent.  in  papyro.  Dat.  Romae  apud 
S.  Petrum  5  nonas  augusti  anno  II. 

XXXVI.  Bulla  authentica  in  pergam.  <  Convenit  aequitati  > .  Dat. 
Romae  apud  S.  Petrum  5  nonas  augusti  anno  ab   Incarnat.,    1525. 

*  Duo  sumpta  simplicia  eiusdem  BuUae  antiq.  chart. 

Pauli  III. 

XXXVII.  Breve  auth.  in  pergam.  Dat.  Romae  apud  S.  Marcum 
Anno,  1537. 

XXXVIII.  Sumptum  authent.  Motusproprii  in  pergamena. 


Praefatio  ad  lectorem  xxvu 


Sixti  V. 

XXXIX.  BuUa  authentica  typis  edita  «  Romani  Pantijicis  pro- 
videntia>.  Dat.  Romae  apud  S.  Petrum  kal.  februarii,   1589. 

Innocentii  X. 

XL.  Breve  authent.  in  pergam.  Dat.  Romae  apud  S.  Petrum 
7  Mart.,    1645. 

Alexandri  VII. 

XLI.  Breve  authent.  in  pergam.  Dat.  Romae  apud  S.  Mariam 
Maiorem  26  Octobr.   1655. 

Clementis  X. 

XLII.  Sumptum  auth.  in  papyro  Bullae  «  Romani  Pontifids  con- 
sueta  benignitas  >.  Dat.  Romae  apud  S.  Mariani  Mai.  14  kal.  ian. 
Anno  ab  Incarnat.,    1671. 

*  Hadem  Bulla  typis  edita. 

XLIII.  Nota  simplex  actorum,  super  exequutione  eiusdem  BuUae 
in  papyro,    1672. 

XLIV.  Declaratio  originalis  CoUegii  Abbreviatorum  super  obser- 
vantia  et  exequutione  eiusdem  BuUae,  3  augusti,    1677. 

Clementis  XI. 

XLV.  Breve  authent.  in  pergam.  Dat.  Romae  apud  S.  M.  Maior. 
19  novembris,   17 16. 

Benedicti  XIV. 

XLVI.  Breve  authent.  in  pergam.  Dat.  Romae  apud  S.  M. 
Maior.    10  aprilis,    1743. 

*  Litterae  familiares  originales  cum  dicto  Brevi  missae  ad  Rotae 
Decanum. 

*  Decreta  authentica  Congregationis  Caeremonialis  de  quibus  in 
dicto  Brevi. 

Incerti  temporis. 

XLVII.  Duo  sumpta  simplicia  Rotuli,  sive  Mandati  de  provi- 
dendo  in  papyro  antiq.  chartaceo. 

XLVIII.  Sumptum  simplex  in  papyro  supplicationis  non  signatae 
antiq.  chart. 

XLIX.  Sumptum  simplex  in  papyro  supplicationis  non  signatae 
antiq.  chart. 


xxvni  Praefatio  ad  lectorem 


L.  Sumptum  simplex  informe  in  papyro  Motusproprii. 

LI.   Sumptum  simplex  in  papyro  Motusproprii  antiq.  chart. 

LII.  Sumptum  simplex  alterius  Motus  proprii  in  papyro. 

Varia.  {seu  Index  altertus  partis). 

LIII.  Litterae  auth.  in  pergameno  S.  Congreg.  Indicis,  5  kal. 
Augusti,  1596. 

LIV.  Consilium  auth.  Ludovici  Pontani  Romani.  S.  P.  A.  Audi- 
toris  cum  approbationibus  plurium  I.   C.  in  pergam. 

LV.  Allegatio  Bonsignoris  Finetti,  Rotae  Auditoris,  in  causa  ^Prae- 
eminentiarum  »   contra  Clericos  Camerae. 

LVI.  Allegatio  in  causa  <  Romana-Exemptionis  vini  »  pro  Col- 
legio  S.  Rotae. 

Teriiae  partis  Index. 

1.  Epistola  Friderici  Romanorum  Imperatoris  (idiomate  latino) 
15   februarii    1468. 

2.  Epistola  Vladislai  IV  Regis  Poloniae  (idiomate  latino)  14  octo- 
bris   1645. 

3.  Epistola  Alphonsi  Regis  Portugalliae  (idiomate  latino)  i  septem- 
bris   1468. 

4.  Epistola  Ferdinandi  Regis  Siciliae  (idiomate  latino)  1 1  octo- 
bris    1483. 

5.  Epistola  Heiirici  Ducis  Sleziae  (idiomate  latino)  6  mart.  1457. 

6.  Epistola  Caroli  Ducis  Lotharingiae  (idiomate  gallico)  21  octo- 
bris    1652. 

7.  Epistola  Petri  II  Ducis  Britanniae  (idiomate  gallico)  ante 
annum  1457. 

8.  Epistola  Ludovici  Latgravii  Hassiae  (idiomate  latino)  6  no- 
vembris    1466. 

9.  Epistola  Manfredi  Marchionis  de  Corigia  (idiomate  vernaculo) 
4  februarii  1468. 

10.  Epistola  Roderici,  Card.  Valentini  Vicecancell.  (idiomate  latino) 
8  mai  1460. 

1 1 .  Epistola  eiusdem  (idiomate  latino)  1 5  martii   1 464. 

12.  Epistola  B.  Episcopi  Tusculani  Card.  Niceni  Patriarchae 
Constantinop.  (idiomate  latino)  30  decembris   1463. 

13.  Epistola  N.  Card.  Theanen.  (idiomate  latino)  11   maii   1467. 

14.  Epistola  la.   Card.    Papien.  (idiomate   latino)  2  aprilis   1465. 

15.  Epistola   P.   Card.  Constantien.  (idiomate  latino). 


Praefatio  ad  lectorem  xxix 


i6.  Epistola   Ruperti    Archiep.    Colon.  S.  R.  I.    Principis   Elect. 
27  septembris   1469. 

17.  Epistola    L.    Episcopi    Ferrarien.    Datarii    (idiomate    latino) 
t8  ianuarii. 

18.  Epistola  lo.  Berenfels  Mag.  Civium  et  Consulat.  Civit  Busi- 
lien.  (idiomate  latino)   15  augusti   1467. 

19.  Epistola  Conservatorum  Urbis  (idiomate  latino). 

20.  Epistola  Priorum  Artium  civitatis  Perusiae    (idiomate  latino) 
31   augusti  1465. 

21.  Epistola  eorumdem  (idiomate  latino)  28  septembris  1465. 

22.  Epistola  eorumdem  (idiomate  latino)   13  maii   1466. 

23.  Epistola  Priorum  Populi  et  Civitatis  Tuderti  (idiomate  latino) 
4  martii   1468. 

24.  Epistola  Adoardi  de  Columna  Ducis  Marsiae  (idiomate  latino) 
18  iunii. 

25.  Epistola    loannis    Canonici   Thesaur.    S.    Bonifacii  Hamelen. 
(idiomate  latino)  7  octobris    1464. 

26.  Epistola  Ambrosii  de  Mago  (idiomate  latino)  24  oct.   1469. 

27.  Epistola  Floriani  GrifToni  (idiomate  vernaculo)  1 1  ianuarii  1483. 
28 (idiomate  hispano)  7  iunii   1483. 

29.  Epistola  Opiomi  Gentilis  Praepositi  Tridentini,  Vicarii  Papien» 
(idiomate  latino)  20  decembris   1510. 

30.  Epistola  V.  Prothonotarii  Bononien.  (idiomate  latino). 

31.  Epistola  lo.  Malluvii  Praep.  Lubecen.  (idiomate  latino)  11  se- 
ptembris   1457. 

32.  Epistola  Mathaei  de  Ubaldis  (idiomate  latino)  5    nov.    1482. 

33.  Epistola  Felini  Sandei  (idiomate  latino). 

34.  Epistola  Achillis  de  Grassis  Episcopi  Civitatis  Castelli  (idio- 
mate  latino)   12  februarii   1507. 

35.  Epistola  loannis  Aldobrandini  (idiomate  vernaculo)  i  apr.  1560. 

36.  Epistola  lacobi  Card.  Panziroli,    iam    Rotae   Auditoris    (idio- 
mate  vernaculo)   18  novembris   1643. 

37.  Epistola  Aloysii    Bevilacqua,  Auditoris   Rotae  (idiomate  ver- 
naculo)   18  septembris   1678. 

Index  secundi  Tomi  Privilegiorum, 

1.  -  Reformationis  facultatum  DD.  Auditorum  per  Clementem  XIII 
concessarum  copia  simplex  in  papiro. 

2.  -  Fasciculus    chartarum    inscriptus   «  Rota  -  1762  -  sopra   la 
€  Bolla  della  conferma  de'   Privilegi  della  S.  Rota  >. 


Praefatio  ad  lectorem 


3.  -  Schedula  Motusproprii  Clementis  XIII  ^Ex  parte  Collegii^ 
ann.   1759,  typis  edita. 

*  -  Eiusdem  Motusproprii  cedula  authentica  in  papiro. 

4.  -  Clementis  XIII  Constitutio  <  Etsi  iusHiia  >  ^  an.  1762,  typis 
edita. 

*  -  Eiusdem  Constitutionis  Bulla  authentica  in  pergam.  cum  laci- 
niis  et  plumbo. 

5.  -  Raccolta  di  tutte  le  Memorie,  Relazioni  de'  Privilegi,  Risposte, 
Repliche  per  il  piano  della  Costituzione  di  Pp.  Clemente  XIV, 
anno   1770. 

6.  -  Ciementis  XIV  Constitutio  «  Cum  primum?,  ann.  1770,  typis 
edita. 

*  -  Eiusdem  Constitutionis  Bulla  authentica  in  pergam.  cum 
laciniis  et  plumbo. 

66.  -  «  Ordinationes  » .  -  Inventarium  Archivii  praecitatum  in  <  Cre- 
«  denzino  ...  con  sopra  segnata  lett.  A ...  >   memorat  inventas  fuisse 

<  alcune  scritture  entro  una  pergamena  con  titolo :  OrdinationeSy 
€  Tom.  II  >.  Et  in  «  scanzia  B  altro  (Tomo  in  foglio  legato  in  per- 
€  gamena)  Ordinaiiones,  Tom.  I  > .  Hodie  unum  tantum  volumen  cui 
nomen  OrdinaOones  in  Archivio  reperitur,  in  duas  partes  divisum. 
Quarum  prima  praesefert  inscriptionem  ut  sequitur:  Constiiutiones, 
Motusproprii,  et  varia  ad  ordinem  Tribunalis  Sacrae  Rotae  spectantia. 
Altera  pars  titulum  habet:  De  NotarHs  PalaHi  Apostolici.  Hae  duo 
partes  sunt  ne  duo  illi  tomi  in  Inventario  memorati?  Egoputo:  sed 
mihi  nuUum  directum  argumentum  ad  solvendam  quaestionem  in 
promptu  est. 

67.  -  Utcumque,  ut  existens  volumen  illustrem,  utriusque  suae 
partis  indicem  inibi  existentem  heic  exscribam.  Sit  igitur: 

Index  primae  partis. 

Sedente  Martino  V. 

€  I.  Mandatum  Card.  Vicecancellarii  authent.  in  pergam^. 

€  II.  Preces  Auditorum  Rotae,  sumptum  informe  in  papyro. 

«  III.  Monitorium  Card.  Vicecancell.,  14  Maii  1425,  auth.  in  perg°. 

<  Sedente  Pio  II. 

<  IV.  Preces    Auditorum    Rotae,    22    lunii    1462,    sumptum    in 

<  papyro. 

<  *  Duplicatum  earumdem  precum  in  papyro. 

<  V.  Epistola  Card.  Valentini  Vicecancell.,  27  Nov.  1462,  origin. 


Praefatio  ad  lectorem  xxxi 


€  Sedente  Sixto  IV. 

<  VI.  Bulla  auth.  in  perg.  Ramani  Pontijicis  tndefessa  soUicttudo. 
€  Dat.  Romae  apud  S.  Petrum  Idib.  Maii  1472. 

<  *  Sumptum  simplex  eiusdem  BuUae  in  papyro. 

<  VII.  Motusproprius.    Dat.   s.  Id.  Martii  Anno  xiii,  authent.  in 

<  papyro. 

€  VIII.  Epistola  Card.  Valentini  Vicecancell.,  28  sept.  1481,  orig. 

<  IX.  Epistola  P.  Archiep.  Salernit.,  28  Sept.    1481,  orig. 

<  X.  Mandatum  PP.  ad  Capitulum  S,  Eustachii  auth.  in  papyro. 

<  Sedente  Innocentio  VIII. 

<  XI.  Bulla  auth.  in  perg.  Fimm  litibus.  Dat.  Romae  apud  S.  Pe- 
«  trum  Idib.  lan.    1487. 

<  XIL  Motusproprius  authen.  in  papyro. 

<  *  Sumptum  simplex  eiusdem  BuUae,  et  Motusproprii  in  perg°. 

<  Sedente  Alexandro  VI. 

<  XIII.  Mandatum  PP.  authen.  in  papyro. 

<  XIV.  Motusproprius  authen.  in  papyro. 

<  Sedente  lulio  II. 

<  XV.  Mandatum  PP.  authen.  in  papyro. 

<  Sedente  Clemente  VII. 

<  XVI.  Motusproprius  authen.  in  papyro. 

<  Sedente  Paulo  III. 

<  XVII.  Sumptum  authen.  Motusproprii  in  papyro. 

<  Sedente  Pio  IV. 

<  XVIII,  BuUa,  typis  impressa,  fn  throno  iustitiae.  Dat.  Romae, 
«apud  S.  Petr.  6  kal.  lan.   1562. 

<  XIX.    Sumptum    simplex   Bullae   in   papyro   Dudum    siquidem. 

<  Dat.   Romae  apud  S.  Marcum  6  kal.  Aug.    1562. 

<  Sedente  Paulo  V. 

<  XX.  Bulla  super  Reformatione  Tribun.,    typis    edita,    Universi 
^agri  Dominici.  Dat.  Romae  apud.  S.  Petrum  Kal.  Mar.  1611. 

<  Sedente  Urbano  VIII. 

<  XXI.  Breve  authen.  in  pergam.  Dat.  Romae  apud  S.  Mariam 
«  Maior.  g.  Maii   1637. 


xxxn  Fraefatio  a4  lectorem 

<  XXII.  Breve  authen.  in  pergam.   Dat.  Romae  apud  S.  Petrum 

<  id.  Nov.  1643. 

« *  Idem  Breve,  typis  editum. 

<  XXIII.  Sumptum  simplex  Instrumenti   de   iuramento   praestito 

<  ab  Aud.  Rotae  23   Nov.  1643. 

<  XXIV.  Instrumentum  authen.  iuramenti  praestiti  a   Rmo    Du- 

<  nozet  Decano  28  iunii   1644. 

<  Sedente  Clemente  XII. 

<  XXV.   Bulia  authen.  in  pergam.    In   Summi  Pontificatus   Spe- 
€  eula,  Dat.  Romae  apud  S.  Mariam  Maior.    15   Kal.  Xbr.  1734. 

<  XX VI.   Alleg.,  typis  impressa,  Romana  Decanatus  pro    Trtbu- 

<  nali  S.  Rotae. 

<  XXVII.  Alleg.,  typis  impressa,  pro  TribunaU  S.  Rotae. 

<  Sedente  Benedicto  XIV. 

<  XXVIII.  Bulla  typis  impressa  lustitiae   et  pacis.    Dat.    Romae 

<  apud  S.  Mariam  Maior.  6  Non.  Octob.  1 746. 

<  Incerti  temporis. 

<  XXIX.  Literae  informes    Audit.    Rotae   ad    Card.   Vicecancell. 

<  antiq.   char. 

<  XXX.   Literae  eorumd.  ad  Pp.  antiq.  char. 

<  XXXI.   Similes,  antiq.  char. 

<  XXXII.   Bulla  electionis    Francisci    Penia  in  Aud.  Rotae.   Dat. 

<  Romae  apud  S.   Marcum  Id.  lan.  ab.  Incarnat.    1587.  Sixt.  V. 


<  Varia. 
Nicolai  V    .     . 


s  N.  1 
/  N.  2 

(N.  3 

<  XXXIII.  Com-  I  Pii  II /  N.  4 

<  missiones  antiquae  i  (  N.  5 

Pauh  II \  ^, 

>  N.  7 

Sixti  IV N.  8 

<  XXXIV.  Commissio    ad    Cur.    Capitol.    de    Voto    Rotae    sub 

<  Paulo  V. 

<  XXXV.  Rescriptum  R.  P.  D.   Manzanedi  de  vivae  vocis  oraculo 

<  super  Commissione  in  causa  Meliten, 

<  XXXVI.  Rescripta  diversa  in  causis  videndis  de  voto  omnium  DD. 


Praefatio  ad  lectarem  xxxii 


€  XXXVII.  Dubium  transmissum  a  S.  Congreg.  Concilii  1 6  Xbris 
«  1628. 

€  XXXVIII.  AUegationes,  et  lura  inter  Advocatos  Consistoriales 
€  et  Advocatos. 

€  XXXIX.    Preces    Scriptorum   data   typis    imprimantur    allegat. 
€  et  Summaria. 

€  XL.  Facultas  data  typis  edendi  Decisiones  Ubaldi,  authent. 

€  XLI.  Inquisitio  extraiudicialis  R.  P.  D.  Ghisilerii  auth.  3  aug.  1648. 

*  XLII.  Provisiones,  et  Decreta  pro  reformat,  authent. 

€  XLIII.  Ordinatio  super  causarum  expeditione. 

Preces  R.  P.  D.  Carpinei 

••-  Ti  r    i^.  1  Preces  R.  P.  D.  Varesii 

€  XLIV.  Diversa  su-  1  t-  •      1       ^     1    i- 

.....        ^  I  Epistolae  Card.  Cerri.     .     .     . 

«  per  distnbutione  Spor-  /  ^  ,.  ^  .  t^  t*  1-.   a  1 

"^  ,  ,  (  Foha  controversiae  cum  R.  P.  D.  Al 

<  tularum,  et  emolumen- 


drovando      .     .  .     . 

<  torum.  i  i-N.     -1      •  1     t 

Distnbutio  centum  aureorum  ob  ab 


N.  I 
N.  2 
N.  3 


N.  4 

sentiam  R.  P.  D.  de  Thun  N.  5 

<  XLV.  Preces  Rmi  P.  Magistri  Sac.  Palat.  occasione  Conclavis. 
€  XLVI.  Rescriptum  pro  electione  Cappellani   15  Sept.   1741. 

€  XLVII.  Ordinatio  pro  dispensatione  ab  Equitat.   in   aperitione 
Rotae  anni  1741. 

<  XLVIII.  Literae    Decretales    Benedicti    XIV    in  causa   Spiren. 

<  lurisdict, 

<  XLIX.  Literae  Secretariae   Status  occasione   Accessus  Rotalis 

<  in  causa  Sublacen.  Canfimum,  anno   1 749. 

€  L.  Literae  D.  Card.  Vicecancellarii,  et  D.  Card.  Proaudit.  SSmi 

<  circa  retentionem  Officii  Auditoratus  Rmi  Molino  Episcopi  Brixien. 

<  anno  1756. 

<  LI.  Decretum   Audit.    Signat.    lustitiae    de    non    allegando    in 

<  suspectum  Rotae  Auditorem  etiam  in  causis  commissis  uti  Praelato, 

<  anno  1756  >. 

Index  secundae  partis. 

<  I.   Breve  Pii  II  authent.  in  pergam.  Dat.   21  octob.    1462. 

<  II.  Sumptum  simplex  Bullae  Sixti  IV  in  papyro  Sicut  prudens 
^pater  fam.  Dat.  Romae  apud  S.  Petrum  kal.  Xbr.   1473. 

<  III.  Motusproprius  Pauli  III  authent.  jn  papyro. 

<  IV.  Sumptum  authent.  eiusdem  Motusproprii  in  pergam. 

<  V.  Mandatum  R.  P.  D.  Nicolai  de  Aragoniae  Rotae  Auditoris 

<  et  Decani  authent.  in  papyro,   10  iunii  1536. 


XXXIV  Praefatio  ad  lectorem 


€  VI.  Sumptum  simplex  Motusproprii  Pauli  III  in  papiro. 

€  VII.  Mandatum  Card.  Simonetta  authent.  in  papyro,  22  lanua- 

<  rii   1537. 

«VIII.  Aliud  siniile  in  papyro,   21   april.  1537. 

€  IX.  Copia  Actorum  in  causa  Ramana  Officii  NotariatuSy  pro 
€  OradinOy  Rotae  Decano, 

€  X.  Sumptum  simplex  Motusproprii  Pauli  V. 

€  XI.  Copia  Decretorum  Collegii  Notariorum  in  Congregatione 
€  12  Maii  1643. 

€  XII.  Allegatio  pro  Collegio  Notariorum  Palatii  Apost. 

<  XIII.    Motusproprius   Clementis   X    typis    editus  et   publicatus 

<  21  Oct.  1673. 

<  XIV.  Acta  contra  Carolum  Bonamici  Notarium. 

«XV.  Edictum  R.  P.  D.   Thesaurarii  typis  impressum    1734. 

«  XVI.   Decretum  latum  a  Decano  Rotae  typis  impressum  1739. 

«  XVII.  Bulla  Clementis  XII,  typis  edita,  Romanus  Pontifex.  Dat. 
«  Romae  apud  S.  Mariam  Maior.  kal.  feb.  1739. 

«  XVIII.  Sumptum  simplex  Motusproprii  Benedicti  XIV  cum 
«  Instrumento  Massae  communis  quatuor  Notar.  Palat.  Apost. 

«  XIX.  Sumptum  simplex  Instrumenti  solidationis  computorum, 
«  1 1   Oct.  1745  >. 

68.  -  Denique  complementum  argumentumque  operi  perficiendo 
suppeditarunt :  «  Liber  acceptilatianum  >  nempe  ille  quo  singulo  mense 
Rotae  Depositarius  descripsit  quantum  deberet  singulis  Auditoribus, 
qui  inibi  de  acceptis  sibi  debitis  pecuniis  testimonium  reddebant,  vel 
sese  sua  ipsa  manu  signantes,  vel  per  suos  agentes;  -  «  Libro  dei 
Curialii^  quo  Decanus  rationem  admissionis  Procuratorum  S.  P.  A., 
eorumque  singulas  admissiones  et  nomina  descripsit,  et  anno  1700 
scribi  occepit ;  -  «  LiJber  admissionum  Notariorum  cUiorumqtu  5.  Rotae 
offidalium^  qui  initia  sumit  constitutione  Clementis  XIII  anni  1762 
«  Licet  curandum  >  ac  omnia  continet  reformatis  ordinatisque  Nota- 
riorum  Rotae  ofificiis  abhinc  illo  anno  concernentia ;  -  «  Constitu- 
tiones  >  liber  scilicet  quo  Riminaldus  per  manus  Notariorum  Rotae 
descripsit  bullas,  constitutiones,  ordinationes  fere  omnes  sacri  tribu- 
nalis,  unicuique  apposita  unius  Notarii  authenticatione. 

§  IX. 

69.  -  Ex  his  Archivii  Rotae  libris,  documenta  exscripsi.  Utique, 
paucissimis  demptis,  omnia  per  extensum ;  illa  quoque  quae  minus 
in  iure  peritis  videri    poterant    vix    per    summam    esse    publicanda. 


Praefatio  ad  lectorem  xzxv 


nempe  bullas  privilegiorum :  iis  enim.  tot  clausulae  consultissime 
insertae  fuerunt,  quae  nedum  Rotae  sed  praesertim  historiae  evolu- 
tionis  iurisprudentiae  maxime  argumento  sunt,  quaeque  proinde  non- 
nisi  iniuria  omissae  fuissent. 

70.  -  4C  Capsula  A>.  Cum  quamplures  chartae  antiqui  Decanalis 
Archivii  adhuc  asserventur  volantes  in  quibusdam  chartaceis  capsulis, 
necesse  fuit  et  capsulas  citare.  Verum  numero  perpauca  documenta 
inde  erui  et  omnia  unam  ad  capsam  reposita  sunt,  nempe:  A. 

71.  —  Documentis  vel  ex  novo  ab  Archivio  erutis  vel  cum  texti- 
bus  Archivii  auscultatis,  ne  operi  quid  deesset,  nonnulla  adiicere 
existimavi  quae  a  probatissimis  auctoribus  publici  iuris  facta  iamdiu 
fuerunt.  Horum  auscultatio  cum  ,textibus  respective  suis  vel  possi- 
bilis  non  fuit,  vel  mihi  tam  ardua,  ut  vix  impossibilis  evaderit.  Cete- 
nim,  auctorum  auctoritate  attenta,  nova  auscultatio  in  effectu  fuissel 
inutilis.  His  documentis  unam  praeposui  citationem,  nempe  auctoris 
et  operis. 

§  X. 

72.  —  Denique  in  IV  operis  huius  meae  volumine  documentis 
desumptis  ex  Archivio  Notarili  S.  Rotae  sedem  constitui,  ubi 
formulas  rotalium  actuum  et  Indicem  rerum  tradam.  De  hoc  Archivio^ 
de  illius  pluribus  documentorum  speciebus  in  ipso  IV  volumine  scri- 
bam.  Heic  tantummodo  animadvertam  et  huic  III  volumini  duo  vel  tria 
documenta,  ex  hoc  Notarili  Archivio  desumpta,  me  inseruisse  plu- 
ribus  de  causis,  quas  ex  non  raris  horum  documentorum  citationibus 
occurrentibus  in  primo  operis  tomo,  facile  colligat  prudens  lector. 


CAPELLANI  PAPAE  ET  APOSTOLICAE  8E0IS 

AUDITORES  CAUSARUM  SACRl  PALATII  APOSTOLICI 

SEU 

SACRA  ROMANA  ROTA 


/ 


DOCUMENTA 


1. 

Alexandro  III Summo  Pontifice  (i  159-1  i8i),  in  iudictis  coram  ipstus 
Papae  persona  auctoritas  iuris  communis  utiliter  a  litigatoribus 
invocabatur. 

{Inserta  Bullae  Innocentii  III,  1208  iulii  21,  -  Reg.  Vat.,  7  A,  foL  LXIII, 
an,  XI,  cap.  126;  Balutius,  *  Epistolarum  Innocentii  III,  etc,,  Parisiis,  1682* 
vol.  II,  epist,  126;  I.  v.  Pflugk-Harttung,  *  Acta  Pontificutn  Romafiorum  ine- 
dita,  III  Edit,,  Stuttgart,  1886 »  pag,  228,  n,  226). 

m 

1171,  iulii  19,  Tusculani. 

Alexander  Episcopus,  servus  servorum  Dei,  venera- 

bUi  fratri  Alfano  Capuano  Archiepiscopo  salutem  et  apostolicam  bene- 
dictionem.  Officii  nostri  debito  et  auctoritate  compellimur  ut  contro- 
versias  que  ad  apostolice  sedis  perferuntur  examen  exacta  diligentia 
et  studio  debeamus  audire;  et  que  apud  eam  decisa  fuerint  et 
fine  congruo  terminata,  ne  in  scrupulum  recidive  contentionis  valeant 
devenire,  apostolicis  scriptis  convenit  adnotari.  Ad  hoc  enim  Eccle- 
siarum  omnium  matrem  atque  magistram  sacrosanctam  Romanam 
Ecclesiam  providentia  divina  constituit,  ut  implicitas  et  graves  que- 
stiones  explicare  debeat,  et  que  dubietate  aliqua  detinentur,  iudicii 
sui  examine,  servato  rigore  iustitie,  diffinire.  Cum  tu  siquidem  et 
dilecta  in  Christo  filia  nostra  Math.  Abbatissa  sancte  Marie  Capuane 
pro  causa  que  inter  te  et  eam  vertebatur  super  subiectione  quam  in 
eodem  monasterio  requirebas,  et  libertate  pariter  in  quam  eadem 
Abbatissa  proclamabat,  in  nostra  essetis  presentia  constituti»  iamdicta 
Abbatissa  privilegia   Principum  et  triuni   predecessorum    nostrorum, 


Soeculo  XII 


Zacharie  videlicet,  Leonis,  et  Adriani  Romanorum  Pontificum,  coram 
nobis  in  medium  protulit  multitudinemque  testium   ad  defendendam 
et   demostrandam,   in   quam   proclamabat,   libertatem,  produxit.   Tu 
vero  e  contra  proposuisti  quod  cum   infra  fines  tue  dioecesis  immo 
iuxta  muros  tue  civitatis  idem  sit  monasterium  fundatum,  iure  com- 
muni  ad  Ecclesiam   tuam   debeat  pertinere  et   super   hoc  multorum 
te   canonum  auctoritate    fretum  dixisti    quibus  expresse    monstratur 
quod    monasteria    et    Ecclesie    ad    Episcopos   pertinent   in   quorum 
territorio  fundata  noscuntur.  Allegasti  etiam  quod  a  sexaginta  annis 
retro   Ecclesia   tua   et   ii   qui   te  in   archiepiscopatus   dignitate  pre- 
cesserunt  possessionem  eiusdem  monasterii,  benedictiones  Abbatissa- 
rum  et  monialium,    et  celebrationes   Missarum  publicarum,  obedien- 
tiam  et  fidelitatem,  ac  suspensionem  Clericorum  eiusdem  monasterii 
habuissent.  Quatuor  quoque  testes  nihilominus  produxisti,  tres  quo- 
rum  iurati  deposuerunt  quod  Atta  Abbatissa,  cum,  vacante  Ecclesia 
Capuana,  a  Roberto  quondam  Suessano  Episcopo  eiusdem  Ecclesie 
suffraganeo  benedicta  fuisset,  ad  suggestionem  Canonicorum  Capuane 
Ecclesie  ab  eodem  Episcopo  requisita  de  obedientia  et  fidelitate  ipsi 
Ecclesie   exhibenda,    tam    Ecclesie    quam   Archiepiscopo,    cum    foret 
substitutus,  obedientiam  et  fidelitatem  iuravit.  Adiecisti  insuper  quod 
quandam  monialem,  quam  eiecerat,    ad   tuam    commonitionem   man- 
datum  recepit,  et  ei  in  quadam  monasterii  sui  cella  de  Teano  pro- 
vidit.  Preterea  ipsius  monasterii    Clerici  a   te   et   predecessore    tuo 
de   fidelitate  requisiti,  eam  vobis  exhibuerunt.  Sane  cum  super   hiis 
fuisset  hinc  inde  diutius  litigatum»  privilegiis  Principum,  quantum  ad 
libertatis  donationem  et  monasterii  exemptionem,    quia   nec   illi    nec 
alii  laici  huiusmodi   possunt  Ecclesiis  libertatem   donare,   nullatenus« 
sicut  dignum  est,  innitentes,  privilegium  Zacharie  propter  stilum  dicta- 
minis  et  corruptionem  grammatice  artis  et  propter  simoniacum  con- 
tractum  quem  continebat,  videlicet  quod  Ecclesiam   venditam,    quod 
de  tam  sancto  viro  nefas  est  credere,  confirmasset,  et  propter  per- 
gamenum  etiam,  quod  vix  centum  videbatur  esse  annorum,  cum  qua- 
dringentorum  annorum,  prout  in  chronicis  habetur,  spatium  decurrerit 
quod    idem    Zacharias    decessit,   privilegium   autem    Leonis   propter 
vitium  et  corruptionem  grammatice   artis,    de  quo   tam   litterato    et 
prudenti   viro   absurdum   est   extimare   quod   tam   idiotas  scriptores 
habuerit,    et    propter    bullam,    que   a    bullis    eiusdem    Leonis,     que 
coram    nobis     producte    fuerant,    omnino    comparebat    dissimilis    et 
diversa,  cum  ille  inter  se   comparerent  per  omnia  similes,    suspecta 
et   fide    non  digna    iudicavimus.    Porro    privilegium    beate    memorie 


Alexandro  III 


Adriani  Pape  nullam  prelibato  monasterio  absolute  libertatem   con* 

ferebat,  sed  cum  conditione,  sicut  habuerat   antiquitus,  confirmabat. 

Ceteram   licet  multitudo  testium   qui    ex   parte   Abbatisse   producti 

fuerant    constanter   asseverarent    prescriptum    monasterium    semper 

fuisse  liberum  et   nulli   nisi   Ecclesie    Romane   et   Principi    Capuano 

subiectum,    interrogati    tamen    si    certa    signa   subiectionis    Romane 

Ecclesie  scirent,  se   id  nescire  asseruerunt.  Testati  sunt  quoque  se 

non  vidisse    quod   Abbatisse  obedientiam  predecessoribus    tuis   pro- 

miserint  aat  fidelitatem  iuraverint.  Profitebantur  tamen  quod  eas  vide- 

rint  ab  eisdem  tuis  predecessoribus  benedici.  Nos  igitur  cognoscen- 

tes  tam  ex  hiis  que  ex  parte  tua  allegata  sunt,  quam  ex  attestatione 

testium  alterius  partis  quod  antecessores  tui  Abbatissas  et  moniales 

sepedicti  monasterii  benedixerint,  Missas  ibi   publicas   celebraverint, 

et  predicte  Atte  obedientiam  et  fidelitatem  Teceperint    et   quomodo 

etiam  Clerici  illius  monasterii  eis  obedientiam   exhibuerint   et  fideli- 

tatem  iuraverint,  attendentes  quoque   cautum   esse   canonibus   quod 

omnis  Ecclesia  Episcopo  in  cuius  episcopatu  consurgit  subesse  debeat» 

te  a  petitione  memorate  Abbatisse  super  libertate  quam  sibi  adver- 

sus  te  vendicare  nitebatur  de  communi  fratrum   nostrorum   consilio 

absolvimus,  et  tam  tibi,  quam  Ecclesie  tue  idem  monasterium  adiu- 

dicavimus    et  perpetuo  subesse  decrevimus.    Ut  autem    hec   nostre 

diffinitionis  sententia  rata  et  firma  permaneat,  et  perpetuis  tempori- 

bus  inviolabiliter  observetur,  eam  auctoritate   apostolica  roboramus 

et  presentis  scripti  pagina  communimus,  statuentes   ut  nuUi  omnino 

hominum    liceat   hanc   paginam   nostre   diffinitionis   infringere   vel  ei 

aliquatenus  contraire.  Si  quis  autem  etc.  ... 

(R)  Ego  Alexander  catholice  ecciesie  episcopus  ss.  (M). 

t  Ego  Bernardus  Portuensis  et  sancte  Rufine  episcopus  ss. 

t  Ego  Hildebrandus  basilice  XII  Apostolorum  presbiter  cardi- 
nalis  ss. 

t  Ego  Gulielmus  tit.  sancti  Petri  ad  vincula  presbiter  cardi- 
nalis  ss. 

f  Ego  Boso  presbiter  cardinalis  sancte  Pudentiane  tit.  Pastoris  ss. 

t  Ego  Petrus  presbiter  cardinalis  tit.  sancti  Laurentii  in  Damaso  ss. 

t  Ego  lacinthus  diaconus  cardinalis  sancte  Marie  in  Cosmedin  ss. 

t  Ego  Ardicio  diaconus  cardinalis  sancti  Theodori  ss. 

t  Ego  Manfridus  diaconus  cardinalis  sancti  Georgii  ad  Velum 
aureum  ss. 

t  Ego  Ugo  diaconus  cardinalis  sancti  Eustachii  iuxta  templum 
Agrippe  ss. 


Soeculo  XII 


Datum  Tusculani  per  manus  Gratiani  sancte  Romane  ecclesie 
subdiaconi  et  notarii,  xiii  kalendas  julii.  Indictione  iv.  Incarnationis 
dominice  anno  1171,  pontificatus  vero  domini  Alexandri  pape  III 
anno  xii. 

2. 

Lucii  III  (i  181-1 185)  decretum  quo  tus  commune  in  attxiliarium  iurts 
canonici  assumptum  est. 

(CORPUS  luRis  Canonici,  Decret.  Greg.  IX,  lib,  V,  tit.  XXXll,  cap.  L  -  Edit. 
Friedberg.  Lipsiae,  1881). 

Paduano  Episcopo.  -  Intelleximus  ex  litteris  tuis,  quod,  quum  causa 
que  vertitur  inter  dilectos  filios  nostros  priorem  S.  Cypriani  de  Venetia 
et  clericos  de  Rodigio  super  capella,  que  in  preiudicium  baptismalis 
ecclesie  de  Costa  ab  eisdem  clericis  est  constructa,  sicut  nobis  eiusdem 
prioris  relatio  demonstravit,  fraternitati  tue  a  sede  apostolica  dele- 
gata  fuisset,  fine  canonico  terminanda,  partibus  ad  tuam  presentiam 
convocatis,  per  testes  sufficienter  tibi  innotuit,  quod  prefata  ecclesia 
de  Rodigo  eandem  capellam  post  appellationem  ad  nos  factam  et 
denunciationem  novi  operis,  edificare  coeperat,  et  ob  hoc  prefatus 
prior  in  iudicio  postulabat,  quidquid  in  sepedicta  capella  post  appel- 
lationem  ad  nos  factam  et  denunciationem  novi  operis  factum  fuerat» 
penitus  demoliri.  Super  quo  discretioni  tue  dubium  videbatur,  utrum 
ad  hec  procedi  posse  iudicio  canonico,  (et)  quum  nihil  de  nunciatione 
novi  operis  sit  in  canonibus  definitum,  duxisti  sedem  apostolicam 
consulendam. 

Qiiia,  vero,  sicut  humane  leges  non  dedignantur  sacros  (^knones 
imitari,  ita  et  sacrorum  statuta  canonum  Principum  constitutionibus 
adiuvantur,  fraternitati  tue  presentibus  literis  mandamus,  quatenus 
diligenter  considerans,  quod  post  denunciationem  novi  operis,  sive 
iure,  sive  iniuria,  aliquid  construatur,  de  legalibus  debet  constitutio- 
nibus  demoliri:  et  quia  nulla  ecclesia  in  preiudicium  est  alterius 
construenda,  adscitis  tibi  viris  prudentibus,  negotium  ipsum  secun- 
dum  Legum  et  Canonum  statuta,  appellatione  remota,  non  differas 
terminare. 

Nam  quum  te  credamus  in  utroque  iure  peritum,  securius  duxi- 
mus  causam  per  tuam  soUicitudinem  terminari  quia  per  dicta  partium 
et  terminos  et  fines  locorum  plenius  poteris  cognoscere  veritatem, 
quam  aliquid  a  nobis,  ignorantibus  qualitatem  negotii,  definiri. 


Lt4cto  III  -  Clemente  III 


3. 

Lucius  III  profitetur  Cancellariae  sua^  concredidisse  ntunus  rescripta 

edendi  ubi  Papa,  diversis  occupationibus   impeditus,  causas  per  se 
examinare  non  posset. 

(CoRPUS  luR.  Can.,  Decret.  Greg,  IX,  Itbr,  I,  tit.  III,  cap.  X,  cit.  Edit). 

Ad  hec  sumus  in  sede  iustitie,  disponente  Domino,  constituti,  ut 
que  contra  iustitiam  attentantur,  nostra  sollicitudine  ad  rectitudinis 
tramitem  revocentur,  etc.  (Et  infra).  Proinde  significatum  est  nobis, 
quosdam  in  provincie  tue  partibus  tales  (ut  asserunt)  de  Cancellaria 
nostra  literas  recepisse  per  quas  eorum  omnia  negocia  unius  iudicis, 
vel  plurium  quos  sibi  elegerint  arbitrio  committuntur,  sicque  fit,  ut  si 
aliquem  pulsare  voluerint,  examen  ordinarii  iudicis  non  requirant,  sed 
ad  unum  iudicem  vel  plures  delegatos  propitios,  et  exinde  parti  adverse 
suspectos,  super  examinanda  questione  decurrant.  Quod  quantum  sit 
Deo  contrarium  et  ecclesiasticis  sacris  vel  canonibus  inimicum,  nemo 
ambigit  qui  vel  modicam  notitiam  canonice  institutionis  apprehendit. 
Tales  itaque  literas  a  Cancellaria  nostra  non  credimus  prodiisse,  vel 
si  farte  prodierint,  cdnscientiam  nostram  que  diversis  occupationibus 
impedita  singulis  examinandis  non  sufficit,  effugerunt.  Unde  nos  huic 
morbo  celeri  volentes  obviare  remedio,  fraternitati  tue  per  apostolica 
scripta  mandamus  quatenus  si  literas  tales  in  provincia  tua  vel  impe- 
tratas,  vel  deinceps  impetrandas  inveneris,  eas  carere  viribus  nostra 
auctoritate  decernas,  et  ne  ab  aliquo  in  iudicium  admittantur  super 
quacumque  questione,  prohibeas. 

4. 

Clepnens  III  (1187-1191)  duobus  Cardifialibus  causam  audiendam  com- 
mittit.  -  Cardinates,  ante  quam  pronuncient,  partes  saepe  et  sae- 
pius  interrogant,  si  quid  novi  addere  vellent,  ut  iuris  et  moris 
erat. 

(  Arch.  Vat.  «  Pergamene  appartenenti  airarchivio  della  chiesa  di  S.  Trifone 
in  Roma.  A.  6»;  Migne,  Patrolog.  lat.,  voL  204,  col.  1391,  n.  XCII). 

1188,  iunio,  Laterani. 

Nos  Alexius et  lohannes Cardinales,  notum  facimus 

quod    cum  Clerici    S.  Triphonis  S.  Nicolai  de  Prefecto  et  S.  Salva- 
toris  de  Sere,  in  presentia  domini  Pape  Clementis  III  querelas  pro- 


Soeculo  XIII 


ponerent  quod  Sanctimoniales  B.  M.  in  campo  Martis  statum  paro- 
chiarum  suarum  multiplici  arte  turbarent,  hanc  causam  dominus  Papa 

nobis  audiendam  commisit Quibus  omnibus  auditis,  utraque  pars 

sepe  et  sepius  si  quid  novi  addere  vellent,  ut  luris  et  moris  est 
a  nobis  interrogata,  suis  allegationibus  de  communi  voluntate  et  de 
consilio  advocatorum  renuntiavit :  facta  itaque  ab  utraque  parte  rela- 
tione,  ut  dictum  est,  et  testium  depositionibus,  presente  utraque 
parte,  perlectis  et  publicatis,  omnia  seriatim :  domini  Pape  Clementis 
mandato  et  auctoritate,  et  consensu  et  voluntate  Cardinalium,  talem 

protuUmus  sententiam 

Nos  Alexius et  lohannes Cardinales,  a  domino  Clemente 

Papa  delegati  super  querela 


5. 

Innocentius  III  (1198-1216)  Cancellariae  officia  moderatuTy  ac  ter  in 
hebdomada  publice  concistorium  celebrans,  tn  eo  minores  causas  exa- 
minat  per  alios,  maiores  autem  per  se. 

(Balutius,  «  Gesta  Innocentii  III  etc,  ad  Epistolarum  Innoc,  >,  cit,  Edii.), 

XLL ...  Inter  omnes  itaque  pestes  habuit  venalitatem  exosam, 
cogitans  qualiter  eam  posset  a  R.  Ecclesia  extirpare.  Statim  enim 
fecit  edictum  ut  nuUus  officialium  Curiae  suae  quicquam  exigeret, 
praeter  solos  scriptores  et  bullatores,  quibus  tamen  certum  modum 
praefixit,  districte  praecipiens  ut  singuli  suum  officium  gratis  impen- 
derent,  recepturi  gratanter  si  quid  eis  gratuito  donaretur.  Fecit  igitur 
Ostiarios  a  Notariorum  cameris  amoveri,  ut  libere  ad  eos  pateret 
accessus...  Ter  tn  kebdomada  solemne  consistorium,  ^^^^  t>/ ^i^^i^/f^- 
dinem  iam  devenerat,  publice  celebrabat,  in  quo  auditis  querimoniis 
singulorum,  minores  causas  examinabat  per  alios,  maiores  autem 
ventilabat  per  se... 


Innoceniio  III 


6. 

Inttocentius  III  Archiepiscopum  et  Episcopum  apud  Sedem  Apostolicam 
commorantes,  dat  Auditores,  et^  causa  pendente,  Episcopo  ab  Urbe 
discessOy  loco  eius  substituit  Subdiaconum  et  Capellanum. 

(Rbg.  Vat.,  4  fol.  68*  anno  I,  cap.  269;  Balut.,  /.  c,  voL  II,  n,  283;  Migne, 
vol.  214,  col,  237,  n.  283;  Potthast,  «  Regest  Pont. »  etc.,  n.  292). 

1198,  iunii  19,  Romae. 

Hugoni  Abbati  et  Conventui  S.  Zenonis  Veronen,  -  Cum  inter  vos 
ex  una  parte  pro  Ecclesia  vestra,  et  Musetum  Archipresbyterum ... 
questio  verteretur...  venerabiles  fratres  nostros  P.  Compostellanum 
Archiepiscopum  et  Odonem  Terdonen.  Episcopum,  tunc  apud  Sedem 
Apostolicam  commorantes,  dedimus  Auditores.  Sed  ipso  Episcopo 
lite  pendente  ab  Urbis  partibus  recedente,  dilectum  filium  M.  Sub- 
diaconum  et  Capellanum  nostrum  loco  eius  curavimus  substituere... 


7. 

Innocentius  III  Cardinalem  dat  Auditorem,  cuius  sententiam,  latam  de 
mandato  et  voluntate  sua^  hahito  plurium  consilio  et  nominatim 
Laurentiiy  Subdiaconi,  iuris  periti,  conjirmat. 

(Reg.  Vat.,  4^fol.  80*,  anno  I,  cap.  299;  Balutius,  /.  c,  epist.314;  Mignb, 
voL  214,  col.  273,  n.  314 ;  Potthast,  n.  325). 

1198,  ialii  9,  Romae. 

■ 

Midran.  Presbytero.  -  Cumjtu  et  B.  presbyter  Tarvisinus,  qui 
se  sufficientem  procuratorem  pro  I.  sacerdote,  quem  similiter  in  cau- 
sam  traxeras,  in  presentia  nostra  gerebat,  pro  multis  questionibus 
inter  vos  habitis  apud  sedem  apostolicam  constituti  essetis,  nos  tibi 
et  ei  dilectum  fUium  nostrum  V.  tit.  S.  Martini  Presbyterum  Car- 
d\inaUni\  dedimus  Auditorem.  Ipse  autem  auditis  utriusque  partis 
rationibus  et  plenius  intellectis,  habito  consilio  dilectorum  filiorum  P.  tit. 
sancte  Cecilie  Presbyteri,  P.  sancte  Marie  in  via  lata  Diaconi  Car- 
dinalium,  et  LotarU  Subdictconi  nostri,  iuris  periti,  et  aliorum  pru- 
dentum,  de  mandato  et  voluntate  nostra  sententiatiter  diffinivit  quod 
sententia  lata  de  mandato  bone  memorie  C.  Pape  predecessoris 
nostri  a  venerabili  fratre  nostro..  Episcopo  et  dilecto  filio..  Archidia- 


8  Soeculo  XIII 


cono  Tarvisino  super  restitutione  et  possessione  beneficii  Ecclesie  de 
Mestre,  cum  ea  integritate  quam  unquam  melius  habuit  et  possedit, 
sicut  apparet  ex  publicis  instrumentis,  firmiter  servaretur.  Executionis 
quoque  sententiam  a  venerabili  fratre  nostro..  Castellano  Episcopo 
super  eodem  negocio  promulgatam,  et  qua  predictum  B.  in  decem 
et  octo  libris  Veneten.  pro  dampnis  illatis  tibi  condempnavit,  senten- 
tiando  statuit  inviolabiliter  observandas ;  (sic)  adiiciens  quod  nominatus 
B.  legitime  compelli  deberet  ad  solvendam  tibi  pecuniam  memora- 
tam  et  restituenda  dampna  ex  integro,  pro  fractione  parietis  camere, 
cum  officinis  domus,  quae  fueras  consecutus. 

Premissos  etiam  B.  et  I.  ad  satisfaciendum  plenissime  de  omni- 
bus  dampnis  tibi  per  se  vel  per  suos  illatis  similiter  condempnavit.  Et 
quia  dictus  B.  Presbyter  ab  apostolica  sede  recedens,  pro  se  respon- 
salem,  sicut  nos  ipsi  preceperamus,  et  etiam  ipse  nobis  promiserat, 
idoneum  non  reliquit,  in  expensis  a  te  iactis  post  recessum  eius 
ipsum  B.  legitime  condempnavit.  Nos  ergo  premissam  sententiam, 
sicut  rationabiliter  lata  est  a  dicto  Cardinali,  ratam  habentes,  aucto- 
ritate  apostolica,  confirmamus,  et  presenti  scripti  patrocinio  communi- 
mus.  Decernimus  ergo  etc.  Datum  etc.  vii  Idus  iulii  etc. 


8. 

Innocentius  III  tllum  cui  medium  causae  commiUitur,  mslius  esse  Audi- 
torem  dici,  decretat. 

(Rkg.  Vat.,  5,  fol,  117^,  anno  VII,  cap,  29;  Potthast,  n.  2163;  Corpls 
luR.  Can.,  DecreL  Greg.  /X,  lib.  I,  tit.  XXIX,  c.  XX  VII,  cU.  Edtt.). 

1204,  martii  27,  Laterani. 

Cantuariensi  Archiepiscopo.  -  Super  questione...  Unde  si  forsan 
appellaretur  ab  eo  cui  medium  cause  committitur,  sive  cognitor  vel 
executor  dicatur,  vel  (quod  melius  est)  auditar ... 

9. 

Innocentius  III  P.  Subdiaconum  et  CapeUanum  suum^  datum  Audito- 
remy  Magistrum  appellat. 

(Reg.  Vat.,  7,  fol.  7,  anno  VIII,  cap.  28;  Migne,  vol.215,  col.  580,  n.  28  ; 
PoTTHAST,  n.  2453). 

1205,  martii  25,  Romae. 

...  Retulit  nobis  dilectus  filius  Magister  P.,  Subdiaconus  et  Capel- 
lanus  noster,  quem  dilecto  filio  P.  de  Vico  dedimus  Auditorem... 


Innocentto  III 


10. 

Innoceniius  III  Subdiacano  et  Acolytho,  quos  Capellanos  suos  appellaty 
causam  audiendam  committit^  eamque  ad  relationem  duorum  Audi- 
torum  definit. 

(Reg.  Vat.,  7*  fol.  41,  anno  X,  cap.  197 :  Balut.,  /.  c,  vol.  II,  epist.  197 : 
MiGNB,  /.  c,  col  1301,  n.  197 ;  Potthast,  n.  3283). 

•  1208,  ianuarii,27,  Romae. 

Magistro  P.  Decano  Bertorii.  -  Cum  olim  dilectus  filius  Thoar- 
ceasis  Decanus  nostro  apostolatui  reserarit  decanatum  suum  contra 
Lateranense  Concilium  divisum  fuisse,  cuius  partem  te  asseruit  pos- 
sidere,  ac  super  hoc  a  dilecto  filio..  Abbate  de  Tenallia, ..  Cantore  ac 
magistro  C.  Natali  Canonico  Xanctonensi  examinari  mandaverimus 
veritatem,  et  iidem  nobis  causam  ipsam  remiserint,  sufficienter  instru- 
ctam,  eam  dilecto  filio  Andree  Subdiacono  et  RaincUdo  Acolytho, 
Capellanis  nostris,  commisimus  audiendam.  Coram  quibus  proposuit 
pars  adversa  quod  eodem  decanatu  vacante,  venerabilis  frater  noster 
lohannes  quondam  Lugdunensis  Archiepiscopus,  tunc  Episcopus  Picta- 
vensis,  assensu  sedis  apostolice  minime  requisito,  nuUa  exigente  uti- 
litate  vel  necessitate  urgente,  cum  in  reddendis  procurationibus  per 
hoc  magis  gravetur  Ecclesia  Thoarcensis,  et  per  unum  utrique  deca- 
natui  posset  satis  commode  provideri  in  singulis  Ecclesiis  populo  tam 
in  morte  quam  vita  et  parvulis  exhibentibus  sacerdotibus  ecclesiastica 
sacramenta,  non  dubitavit  ipsius  facere  sectionem.  Ex  parte  vero  tua 
fuit  propositum  coram  nobis  quod  cum  decanatus  predictus,  sicut 
et  alii  diocesis  Pictavensis,  quando  vacant,  noscatur  ,in  Pictavensis 
Episcopi  recidere  protestatem  et  ad  eum  ipsius  donatio  pertinere, 
dictus  Episcopus  causam  utilitatis  et  necessitatis  attendens,  sicut  per 
suas  nobis  litteras  intimavit,  et  eius  amplitudine  considerata  et  cura, 
cognoscens  quantum  populis  et  Ecclesiarum  sacerdotibus,  si  uni  more 
solito  committeretur  persone,  periculum  exinde  proveniret,  cum  suo 
Capitulo  deliberato  consilio,  presertim  cum  eiusdem  loci  Archidiacono, 
aliisque  viris  prudentibus  et  discretis,  illum  ex  equo  censuit  divi- 
dendum  et  quod  Thoarcensi  decanatu  in  parte  redacto,  tuo  subice- 
retur  decanatui  pars  subtracta  in  castro  Bertorii  ab  eodem  Episcopo 
constituto.  Volens  igitur  quod  provide  proposuerat  cum  cautela  debita 
perducere  ad  effectum,  publicavit  suum  propositum  in  Synodo  gene- 
rali;  et  cum  dispositio  tam  salubris,  que  multis   in   pluribus   opera- 


10  Soeculo  XIII 


batur  salutem,  fuisset  ab  omnibus  in  ea  residentibus  commendata, 
nec  alicui  preiudicium  vel  iniuriam  generaret,  personarum  et  rerum 
acceptione  remota,  in  ipsam  actualiter  divisionem  procedens,  Decanos 
singulos  in  castris  instituit  memoratis,  viros,  quantum  ad  humanum 
spectabat  examen,  providos  et  honestosj:  qui  huiusmodi  partibus  sibi 
taliter  assignatis  contenti,  nullam  inter  se  contentionem,  sed  omni- 
modam  concordiam  usque  ad  suum  obitum  habuerunt.  Idem  insuper 
Episcopus,  qui  legationis  officio  in  Burdegalensi  provincia  tunc  tem- 
poris  fungebatur,  divisionem  tam  solemniter  celebratam  publice  con- 
firmavit.  Sicque  usque  ad  hec  tempora  sine  reclamatione  aliqua  res 
permansit,  facto  ipso  a  suis  successoribus  approbato.  Ceterum  audi- 
iores  praefati,  a  partibus  hiis  et  aliis  intellectis,  de  mandato  nostro 
peritorum  in  iure  consilia  requirentes,  et  intelligentes,  per  eorum 
responsa  quod  debebat  talis  divisio  confirmari,  tum  quia  facta  fuerat 
cum  approbatione  totius  Capituli  et  synodi  generalis,  et  precipue 
loci  Archidiacoiii,  ad  quem  decanatus  ipsius  erat  specialiter  iurisdi- 
ctio  devoluta,  tum  quia  tot  erant  Ecclesie  sub  decanatu  antiquo 
quod  eas  unus  commode  non  poterat  gubernare,  tum  etiam  quia 
longo  tempore  duraverat  in  quiete,  sicut  per  testes  quamplures  et 
per  ipsius  Episcopi  litteras  probabatur,  qui  auctoritate  legationis  apo- 
stolice  ipsam  etiam  confirmarat,  hec  omnia  nobis  fideliter  retule- 
runt.  Nos  igitur  sepedicti  Episcopi,  de  cuius  vita  et  fide  plenam 
fiduciam  obtinemus,  testimonio  inherentes,  divisionem  eandem,  que 
causa  facta  dinoscitur  utilitatis  et  necessitatis  inspecta,  duximus 
auctoritate  apostolica  confirmandam,  te  super  hoc  ab  impetitione 
adversarii  absolventes.  NuIIi  ergo  omnino  hominum  etc.  nostre  con- 
firmationis  et  diflfinitionis  etc.  Si  quis  autem  etc.  Datum  Rome 
apud  Sanctum  Petrum  vi  kal.  februarii,  anno  decimo. 

11. 

Innocentius  III  Andream  Subdiaconum  et  Capellanum  suum,  sibi  aparte 
pelitum,  Auditorem  concedit,  per  cuius  Auditoris  relationem  sen- 
tentiam  in  causa  ipse  pronunciat. 

(Rec.  Vat.,  7*,  fol,  50*,  anno  XI,  cap,  45;  Balut.,  voU  II,  epist,  45;  Mignb, 
/.  c,  col.  1368,  n.  45 ;  Potthast,  n.  3344). 

1206,  martii  27,  Laterani. 

Hugoniy  Canonico  Sancti  Georgii  de  Faya,  -  Dilectis  filiis  B.  Cano- 
nico  sancti  Petri  Pictavensis  et  D.  procuratoribus  G.  de  Marnaio, 
et  tibi   tam  pro  te   quam   dilectorum  filiorum  W,  Prepositi  et  alio- 


Innocentio  IIT  11 


rum  concanonicorum  tuorum  nomine  respondenti  pariter  et  agenti, 
super  prebenda  de  Fay^,  que  fuit  olim  R.  de  Poento  Canonici 
eiusdem  Ecclesie,  volentibus  litigare,  dilectum  filium  Andream  Sub- 
diaconum  et  Capellanum  nostrum  concessimus  Auditorem.  In  eius 
igitur  presentia  proponere  curavisti  quod  ex  consuetudine  usuque 
longevo  iuramento  interposito  roboratis,  in  Ecclesia  sancti  Georgii 
de  Faya  ultra  duodecimum  numerum  Canonici  non  debent  institui, 
nec  fieri  promissio  vel  concessio  de  prebenda  aliqua  non  vacante. 
Nullus  insuper  Canonicus  Fayensis  prebendam  et  aliquam  de  Eccle- 
siis  ad  Capituli  donationem  spectantibus  potest  insimul  possidere, 
sed  vacantes  aliis  chori  servitoribus  a  Capitulo  conferuntur.  Et  si 
quando  Ecclesiarum  talium  aliquis  capellanus  in  Canonicum  assu- 
matur,  capellaniam  vel  canonicam  compellitur  resignare,  cum  sese  ad 
invicem  de  consuetudine  minime  patiantur,  et  singuli  qui  capella- 
nias  recipiunt,  corporaliter  prestito  iuramento  promittant  se  in  ipsis 
personaliter  servituros.  Quibusdam  vero  in  iamdicta  Ecclesia  de  Faya 
Capicerio  et  Canonicis  ordinatis  absente  predicto  B.  qui  licet  sit 
ibidem  Canonicus,  in  ipsa  tamen  nequaquam  residentiam  faciebat,  et 
ob  hoc  ab  eo  Canonicis  tractis  in  causam  coram  dilectis  filiis..  Abbate 
sancti  lovini  de  Marnes  et ..  Decano  Thoarcensi  Pictavensis  diocesis  et 
magistro  P.  Barrilier  quondam  Canonico  beate  Radegundis  Picta- 
vensis  iudicibus  a  sede  apostolica  delegatis,  cum  iidem  Canonici  sal- 
vis  Ecclesie  sue  consuetudinibus  iuramento  firmatis  et  pars  alia 
unius  ex  ipsis  iudicibus  et  R.  de  Poento  et  O.  de  Maulaio  et  R,  luret 
Militum  arbitrium  elegissent,  ipsi  contra  consuetudines  Ecclesie 
memorate  ac  etiam  ius  commune  prefato  G.  de  Marnaio  detinenti 
unam  ex  Ecclesiis  supradictis,  nec  eam  resignare  curanti,  minus  pro- 
vide  contulerunt,  primam  in  illa  Ecclesia  vacaturam  sibi  quoddam 
annuum  assignantes,  et  Villelmo  de  Grandicampo,  puero,  secundo 
vacantem  nihilominus  concedentes.  Processu  temporis  auctoritate  bone 
memorie  Octaviani  Episcopi  Hostiensis,  qui  tunc  in  illis  partibus 
legationis  officio  fungebatur,  per  venerabilem  fratrem  nostrum ..  Picta- 
ven.  Episcopum  predicti  G.  de  Marnaio  penitus  concessione  cassata» 
ipse  G.  de  premisso  arbitrio  ac  cassatione  huiusmodi  non  habita 
mentione,  ac  in  plurimis  veritate  suppressa,  nostras  litteras  ad..  san- 
cte  Radegundis, ..  de  Cella,  et..  sancti  Pauli  priores  Pictaven.  a  nobis 
obtinuit  destinari  ut  dictos  Canonicos  sibi  prebendam  suam  integre 
reddere  ac  satisfacere  de  subtractis  vel  exhibere  coram  se  iustitie 
complementum  per  censuram  ecclesiasticam  appellatione  postposita 
coarctarent;  sed  nominatus  G.  dolo  vel  negligentia  litteras   easdem 


12  Soeculo  XIII 


supprimens,  eis  fere  per  triennium  noh  est  usus.  Ceterum  R.  Cano- 
nico  Fayensi  viam  universe  carnis  ingresso,  et  tunc  nostris  litteris 
iudicibus  presentatls,  et  auctoritate  litterarum  illarum^  eodem  G. 
vacantem  prebendam  sibi  tribui  postulante,  licet  Canonici  a  iudi- 
cibus  predictis  citati  termino  constituto  in  eorum  presentia  compa- 
rerent,  et  eos  ex  causis  legitimis  recusarent,  contra  litteras  exceptio- 
nes  legitimas  allegantes,  utpote  per  falsi  suggestionem  et  in  multis 
tacita  veritate  a  Sede  Apostolica  impetratas,  iidem  tamen  obaudientes 
hec  omnia,  post  appellationem  ad  nos  legitime  interpositam  in  Cano- 
nicos  excommunicationis  sententiam  protulerunt,  et  illam  prebendam 
que  rescripti  obtenti  tempore  non  vacabat,  iamdicto  G.  non  sunt  veriti 
assignare,  fines  apostolice  iussionis  in  omnibus  excedentes.  Cumque 
dilectis  filiis  sancti  luliani  et..  de  Fontanis  Abbatibus  et..  Subdecano 
beati  Martini  Turonensis  dederimus  in  mandatis  quod  si  dictam 
excommunicationis  sententiam  invenirent  post  appellationem  ad  nos 
legitime  interpositam  fuisse  prolatam,  ipsam  denuntiarent  penitus  non 
tenere,  alioquin  ab  eis  recepta  iuratoria  cautione  super  hiis  pro  quibus 
excommunicationis  sententie  subiacebant,  absolutionis  ipsis  beneii- 
cium  impendendo,  ac  iniuncto  quod  iniungi  deberet  de  iure,  audirent 
et  debito  fine  deciderent  si  quid  emergeret  questionis,  coram ..  Abbate 
de  Fontanis  et ..  Subdecano  beati  Martini  Turonensis  partibus  compa- 
rentibus  termino  prefinito,  collega,  tertio  se  non  posse  interesse 
negotio  per  certum  nuntium  excusante,  iidem  iuxta  nostrarum  litte- 
rarum  tenorem  ea  sententia  qua  dicebantur  ligati  Canonicos  absol- 
verunt,  sed  cum  pars  alia  provocaret  et  varias  proponeret  rationes 
quare  Canonicos  absolvere  non  deberent,  et  super  revocatione  lit- 
terarum  priorum, ..  Abbate  sancti  luliani  et  eodem  Subdecano  pro  tri- 
bunali  sedentibus,  inter  partes  fuerit  aliquandiu  litigatum,  ipsi  duo  sine 
alio  coniudice,  qui  cause  tractatui  adesse  nolebat,  sicut  eis  per  suas 
litteras  intimarat,  ad  nos  scriptum,  sigillis  propriis  roboratum  et  pro- 
cessum  totius  negotii  continens,  destinarunt.  Pro  te  insuper  asserere 
studuisti  quod  post  R.  prefati  decessum  ad  Apostolicam  Sedem  acce- 
dens,  nostro  apostolatui  reserasti  quod  cum  de  mandato  nostro  et 
eiusdem  Hostiensis  Episcopi  Sedis  Apostolice  tunc  legati  in  ea 
Ecclesia,  in  qua  deservieras  ab  etate  primeva,  sex  sextaria  bladi 
perciperes  annuatim  donec  competens  ecclesiasticum  beneficium  in 
prebenda  vel  alibi  per  ipsius  Canonicos  obtineres,  licet  inibi  eadem 
vacaret  prebenda,  quam  fere  omnes  Canonici  Ecclesie  memorate 
tibi  desiderabant  conferre,  illam  tamen  paucis  impedientibus  assequi 
non  valebas.  Unde  dilectis  filiis  A.  Cancellario,  R.  Archipresbytero, 


Innocentio  III  13 


et  Magistro  P,  Parvo,  Canonico  Bitturicensi,  per  nostras  litteras  duxi- 
mus  iniungendum  ut    nisi  a  paucioribus  et  inferioribus  rationabiliter 
esset  obiectum  aliquid  vel  ostensum  propter  quod  maioris  et  dignioris 
partis  consensus  prevalere  non  posset,  tibi  prebendam  ipsam  aucto- 
ritate    apostolica  appellatione   remota   conferrent,  contradictores  per 
censuram  ecclesiasticam  appellatione  postposita  compescentes.    Dicti 
vero    iudices   per   quasdam  litteras    Fayensis  Capituli    perpendentes 
expressim   in    te   omnium    concurrere    consensum  et  vota,    Capitulo 
mandaverunt  ut  facientes  de  necessitate  virtutem,  tibi  liberaliter  pre- 
bendam  concederent  nominatam  et  stallum  in    Choro   ac   locum   in 
Capitulo  assignarent,  et  si  qui  receptioni  tue  se  ducerent  opponen 
dos,  coram  eis  statuto  ad  hoc  termino  comparerent,  mandatum  apo- 
stolicum  audituri.  Die  quidem  prefixa  tam  te  quam  G.  de  Marnaio 
tuo  adversario  in  eorum  presentia  constitutis,  et  omnibus  fere  Cano- 
nicis  petentibus  ab  eisdem  ut  auctoritate  apostolica  per  se  ipsos  tuum 
votum  eHicaciter  adimplerent,  et  perpenso  plenius  per  quasdam  lit- 
teras  Capituli  nostro  apostolatui  destinatas  Canonicos  in  consensu  pri- 
stino  de  te  inter  se  habito  perdurare,  quamvis  ex  parte  alia  in  alio 
termino  cum   edicto   peremptorio    partibus   assignato   quedam   ipsis 
iudicibus  littere  monstrarentur,  quarum  continentia   testabatur  sepe- 
dictam    prebendam    ipsi    G.    de  Marnaio   primitus  fuisse   concessam 
quam  tu  iter  arripuisses  ad  Sedem  Apostolicam  veniendi,  quia  tamen 
receptionem  de  G.  factam  per  prefatum   Episcopum  Pictavensem  de 
mandato  Episcopi  Hostiensis  invenerant  irritatam,  nec  aliquid  rationa- 
bile  contra  te  fuit  oppositum  vel  in  factum  obiectum,  te  de  memorata 
prebenda   curarunt  sententialiter  investire,  in  rebelles,  si  qui  existe- 
rent,  excommunicationis  sententiam  proferentes,  et  per  dilectum  filium.. 
Abbatem  de  Stella  Cistercensis  ordinis    suam  sententiam   executioni 
mandantes,  nec  appellationi  a  parte  altera  interposite  curantes  deferre, 
quam,  cum  non  sit  ab  executoribus  appellandum  nisi  modum  execu- 
tionis  excedant,  decreverunt  irritam  et  inanem.  Verum  a  Capitulo  in 
omni  plenitudine  canonicatus  receptus  ad  nostram  presentiam  acces- 
sisti,   super  appellatione  huiusmodi  tuo  adversario  responsurus.  Sed 
cum  eam  infra   annum  ipse   non   fuerit  prosecutus,    et   post   annum 
elapsum...  eius  nepos  suus  procurator  effectus  apud  Sedem  Apostolicam 
moraretur,  ne  contra  te  aliquid   impetraret,  iamdictum   Subdiacanum 
et  Capellanum  nostrum   tibi  Auditorem  tribui  postulasti.  Qui    procu- 
rator  quasdam    litteras  sine  sui  conscientia  impetrans  Auditoris,  eas 
postquam    illis  contradixeras  de  bulla   presumpsit  extrahere   fraudo- 
lenter;  quas  viribus  carere  decrevimus  per  quasdam  litteras  subse- 


14  Soeculo  Xin 


quentes.  Fuit  autem  propositum  ex  adverso  quod  cum  litteras  sub 
forma  expressa  superius  Prioribus  transmiserimus  memoratis,  et  lidem 
convocatis  partibus,  tam  ex  confessione  Capicerii  et  Canonicorum 
dictorum  quam  ex  quibusdam  publicis  cognoscerent  instrumentis  pre- 
fatum  G.  quedam  annua  in  Ecclesia  de  Faya  percipere  donec  inte- 
gram  assequeretur  prebendam,  et  pendente  iudicio  prebenda  de 
qua  est  controversia  vacavisset,  eam  ipsi»  ante  quam  tu  ad  nos  acce- 
deres,  Capicerius  et  maior  et  sanior  pars  Capituli  liberaliter  contule- 
runt,  nuUo  tunc  temporis  reclamante,  et  cum  quidam  eum  postmo- 
dum  admittere  noluissent,  in  eos  ipsi  iudices  monitione  premissa 
excommunicationis  sententiam  promulgarunt ;  qui  ad  nos  post  latam 
sententiam  appellantes,  super  hoc  litteras  obtinuerunt  transmitti  ad 
iudices  Turonenses,  qui  prout  a  te  narratum  fuerat  in  ipso  negotio 
processerunt.  Nos  vero  per  relationem  Auditoris  prefati  super  utrum- 
que  prepositis  sufficienter  instructi,  factum  iudicum  Pictavensium, 
cum  fines  excessissent  mandati,  irritum  iudicantes,  et  Turonensium 
approbantes  processum,  qui  Fayenses  Canonicos  absolverant  ab  ipsis 
Pictavensibus  excomunicationis  sententia  denotatos,  et  adiudicationem 
prebende,  quam  tibi  iudices  Bitturicenses  fecerunt,  ratam  habentes 
et  firmam,  tam  Capitulum  Fayensis  Ecclesie  quam  te  ab  impetitione 
sepefati  G.  de  Marnaio  ex  toto  duximus  absolvendum,  ipsi  G.  super 
hiis  perpetuum  silentium  imponentes.  Nulli  ergo  etc.  nostre  diffini- 
tionis  etc.  Si  quis  autem  etc.  Datum  Laterani  vi  kal.  aprilis,  anno 
undecimo. 


12. 

Innocentius  III  sententiam,  latam  de  mandato  et  auctoritate  sna  a 
G,  SuJfdiacono  et  Capellano  suo,  confirmat,  eumque  in  causa  non 
amplius  Subdiaconum,  sed  dumtaxat  Capellanum  dicit. 

(Reg.  Vat.,  <9,  fol.  100 y  anno  XV,  cap,  117 ;  Balut.,  /.  c,  vol.  II^  epist.  645; 
PoTTHAST,  n.  4527). 

1212,  iunii  9,  Laterani. 

G.  Abbati  Monasterii  Sancti  Angeli  de  Plano^  Firman.  dioec.  - 
Cum  dilectus  filius  B.  venerabilis  fratris  Nostri  .  .  Firman.  Episcopi 
procurator  tecum  ad  Sedem  Apostolicam  accessisset  et  dilectum 
filium  G.  Subdiaconum  et  Capellanum  nostrum,  vobis  concessisse- 
mus  pariter  Auditorem,  Coram  eo  proponere  procurasti,  quod  .  .  . 


Innocentio  III  -  Honorio  III  15 


Subjungens   ipsius  Firman  .  .  Episcopi  procurator  in  eiusdent 

presefitia  6a/^Z£tiirf ,  sententiam  (Episcopi  Anconitani)  fuisse  iniquam.... 
Intellectis  igitur  hiis  et  aliis,  Capellanus  prefntsstis,  que  a  partibus 
proposita  fuerant  coram  eo  et  nobis  fideliter  recitatis,  de  mandato 
nostro  sepefati  Episcopi  Anconitani  sententiam  confirmavit.  ...  Volen- 
tes  igitur  quod  per  Capellanum  predictum  auctoritate  nostra  diffini' 
tum  est  in  hac  parte  robur  obtinere  debite  firmitatis>  sententiam 
ipsam  auctoritate  apostolica  confirmamus  et  presentis  scripti  patro- 
cinio  communimus. 

13. 

Hanorius  III,  (1216-1227)  Lucii  III praedecessoris  sui  et  Regestrum 
et  auditorium  memorat. 

(Reg.  Vat.,  9.  foL  117\  anno  I,  cap.  CCCCXCI;  Pressutti,  « Regesta  Honorii 
Pp,  III,  Romae.  1888  * ,  n.  638), 

[1216,  iunii  27,  Anagniae. 

...  Dilecti  filii  .  .  Decanus  et  Capitulum  S.  Severini  Burdegalen. 
nostris  auribus  intimarunt  quod  cum  olim  inter  suam  et  sci.  Andree 
Burdegalen  ecclesias  super  institutione  canonicorum  regularium  coram 
bone  memorie  W.  Burdegalen.  Archiepiscopo  et  Lemovicen.  Episcopo 
auctoritate  felicis  recordationis  Lucii  pape  predecessoris  nostri   que- 

stio  verteretur Cumque  controversia  huiusmodi  fuisset  diu  in 

prefati  predecessoris  nostri  auditorio  ventilata sicut  in  regesto 

ipsius  plenius  continetur 

Datum  Anagnie  v  Ical.  iulii  pontificatus  nostri  anno  primo. 

14. 

Honorius  III  narrat,  causam  audiendam  ab  Innocentio  Pp.  praede- 
cessore  suo  commissam  fuisse  T,  Subdiacono  et  Capellano  suo,  fuem^ 
postquam  lite  pendente  sese  absentasset,  et  ideo  a  munere  auditoris 
obeundo  cesscLsset,  vocat  non  Capellanum  sed  Subdiaconum, 

(Reg.  Vat.,  9,  foL  18*,  anno  1,  cap,  LXXII;  Pressutti,  n.  119), 

1216,  novembris  24,  Romae. 

Abbati  de  Sichem  Alverstaden.  dioc.  et  de  Nortusen.  Maguntin. 
dioc.  et  sci  lohannis  Alverstaden.  prepositis. 

Coram  dilecto  filio  T.  Subdiacono  et  Capellano  nostro  quem  felicis 
recordationis  I[nnocentius]  papa  predecessor  noster  ..  Preposito  de  Bru- 


16  Soeculo  XIII 


nesuic  et  T.  canonico  Udesemen.  concesserat  Auditorem  proposuit  Pre- 
positus  memoratus,  quod  archidiaconatu  sci.  Andree  Ildesemen.  vacante, 
quondam  Ildesemen.  Episcopus  tunc  vinculo  excommunicationis  astri- 
ctus  Archidiaconatum  ipsum  dicto  T.  cum  de  iure  nequiverat,  de  facto 
concessit.  Quod  cum  pervenisset  ad  aures  venerabilis  fratris  nostri ... 
Magdeburgen.  Archiepiscopi  legationis  ofBcio  tunc  fungentis,  conces- 
sionem  ipsius  Episcopi  super  eodem  Archidiaconatu,  iustitia  exigente, 
cassavit,  Archidiaconatum  ipsum  eidem  preposito  auctoritate  Legationis 
qua  fungebatur  concedens  sicut  ex  ipsius  Archiepiscopi  litteris  quas 
ei  super  hoc  contulerat  manifeste  constabat. 

Ad  quod  dictus  T.  ex  adverso  respondit  quod  Episcopus  antedi- 
ctus  ante  sententiam  quam  pars  adversa  ki  ipsum  asserit  fore  latam 
ad  sedem  apostolicam  appellavit,  et  quamquam  appellationem  suam 
fuerit  per  procuratorem  idoneum  prosecutus  et  idem  nuntius  fuerit 
tmpeditus  in  via,  dictus  predecessor  noster  ipsum  postmodum  pro 
sue  voluntatis  arbitrio  recipere  noluit  vel  audire,  et  tam  hoc,  quam 
Episcopum  tempore  collationis  potuisse  Archidiaconatum  illum  de 
iure  conferre  proponebat  se  per  testes  idoneos  probaturum:  unde 
cum  sibi  non  debeat  imputari  qui  principem  compellere  non  potuit 
ut  causam  appellationis  in  consistorium  suum  secundum  morem  iube- 
ret  inferri,  petiit  canonicus  supradictus  sententiam  excommunicationis 
nullam  pronunciari,  utpote  post  appellationem  interpositam  ad  sedem 
apostolicam  promulgatam. 

Ad  hec  respondit  Prepositus  antedictus  quod  etsi  prefatus  Epi- 
scopus  prout  adversarius  asserit  ad  appellationis  remedium  convo- 
larit,  appellationem  tamen  suam  non  fuit  nedum  intra  annum,  imo 
nec  infra  quadriennium  per  se  vel  procuratorem  idoneum  prose- 
cutus;  quare  nullum  debuit  ex  appellatione  ipsa  commodum    repor- 

tare Cum  autem  hec  et  alia  proposita  fuissent   coram  Sub- 

diacono  supradicto,  idemque  non  potuisset  propter  absentiam  suani 
meritum  ipsius  cause  predecessori  referre,  dictus  predecessor  cau- 
sam  ipsam  venerabiii  fratri  nostro  .  .  Albanen.  Episcopo  commisit  ite- 
rum  audiendam.  ... 

Datum  Rome  apud  Sanctum  Petrum  viii  kal.  decembris  pontifi- 
catus  nostri  anno  primo. 


HonoTM  III  17 


15. 

Honorius  III  sententiam  latam  ab  A.  Subdiacono  et  CapellanOy  in  causa 
concesso  Auditore  ab  Innocentio  MI,  confirmans,  eum  procedentem 
in  iudicio  voccU  vel  auditorem,  vel  Capellanum;  completo  autem 
iudidOy  eum  dumUixat  Subdiaconum  appellat. 

(Rbg.  Vat.,  9,fol,  19,   anno  I,  cap.  LXXV;  Pressutti,  *Regesta  Honorit 
Pp.  III,  Romae,  1883  »  n.  121). 

1216,  novembris  25,  Romae 

Abb[at]i  sci.  Benigni  et  Priori  de  Priano   lanuen.  dioc[esis]. 

Cum  olim  Preposit[us]  et  canonici  sce.  Marie  de  vineis  presby- 
terum  ph.  lanuen  in  fratrem  et  canonicum  elegissent,  ac  electio- 
nem  ipsius  presentassent  ven.  fratri  nostro  lanuen.  Archiepiscopo 
confirmandam,  Capitulum  lanuen.  ne  predicta  confirmaretur  electio 
appellarunt,  agserentes  electionem  eandem  debere  ipsis  simul  et 
predicto  Archiepiscopo  presentari,  procuratoribus  itaque  partium  pro- 
pter  hoc  ad  sedem  apostolicam  destinatis,  causa  ipsa  fuit  de  ipsorum 
assensu  sancti  siri  et  sci.  Stephani  Abbatibus  a  sede  s^stolica  dele- 
gata.  Qui  licet  causam  ipsam  aliquandiu  propter  malitiam  partium 
prorogassent»  lite  tandem  secundum  iuris  ordinem  contestata  testi- 
busque  de  more  producds,  cum  vellent  eidem  cause  finem  imponere 
competentem,  scindicus  capituli  memorati  ne  predicti  iudices  ad  ipsius 
negotii  decisionem  procederent,  sedem  apostolicam  appellavit,  propo- 
nens  quosdam  testes  quos  adhuc  producere  pro  sua  parte  volebat 
constitutos  esse  in  partibus  transmarinis.  Causa  igitur  ab  ipsorum 
iudicum  examine  ad  sedem  apostolicam  per  appellationem  delata, 
felicis  recordationis  I[nnocentius]  papa  predecessor  noster  dilectum 
filium  A.»  Subdiaconum  et  Capellanum  nostrum,  concessit  partibus 
Auditorem.  Coram  quo  cum  scindicus  prefati  capituli  absentiam  supra- 
dictorum  testium  allegaret  et  sibi  peteret  inducias  ad  producendum 
ipsos  concedi,  dum  super  hoc  deliberaret  iam  dictus  Auditor,  predi- 
ctus  scindicus,  ad  propria  rediens,  fecit  alium  procuratorem  a  dicto 
capitulo  ad  audiendam  sententiam  destinari.  Qui  cum  esset  in  eius- 
dem  Auditoris  presentia  constitutus,  nisus  est  tam  per  libellum  pro- 
bare  obitum,  quam  etiam  per  testes  in  causa  productos  quod  de 
lanuen.  ecclesie  consuetudine  approbata  tam  prelatorum  quam  subdi- 
torum  omnium  ecclesiarum  civitatis  lanuen.  electiones  deberent  simul 
supradictis  Archiepiscopo  et  capitulo  presentari  et  ab  ipsis  etiam  con- 


18  Soeculo  XIII 


firmari  et  quod  dicta  ecclesia  sancte  Marie  ad  hoc  specialiter  tene- 
retur  per  quamdam  sententiam  latam  a  bone  memorie  O.  Terdon. 
Episcopo  et  Abbate  sci.  Andree  de  Sexto  lanuen.  dioc.  a  sede 
apostolica  delegatis  astruere  nitebatur,  per  quam  dicebat  manifeste 
probari  prepositum  sancte  Marie^ecipere  confirmationem  debere  simul 
ab  Archiepiscopo  et  capitulo  supradictis  ac  eis  exhibere  obedientiam 
corporalem,  prestito  iuramento.  Unde  propter  predicta  petiit  electio- 
tiem  factam  de  prescripto  presbytero  prefatis  Archiepiscopo  et  capi- 
tulo  presentari  et  silentium  super  hoc  imponi  preposito  et  canonicis 
sepedictis.  Ad  quod  fuit  per  sindicum  partis  adverse  responsum  quod 
idem  capitulum  in  probatione  consuetudinis  defecerat  sicut  constare 
poterat  per  dicta  testium  productorum.  Allegans  nichilominus  quod 
sententia  exhibita  nulla  esset  prout  apparebat  per  ipsius  seriem  evi- 
denter  ex  eo  scilicet  quod  cum  causa  ipsa  tribus  commissa  fuisset  a 
duobus  fuit  sententia  promulgata. ... 

Capellanus  vero  predictus  rationibus  utriusque  partis  auditis,  de 
mandato  nostro  habito  consilio  venerabilis  fratris  nostri  ...  Episcopi 
Albanen.  et  aliorum  prudentium  sepefatum  sindicum  ecclesie  sancte 
Marie  de  vineis,  ipsius  ecclesie  nomine,  sententialiter  absolvit  ab  impe- 
titione  capituli  supradicti. 

Cuius  sententiam  nos  ratam  habentes  et  firmam,  ipsam  auctoritate 
apostolica  confirmamus:  quocirca  discretioni  vestre  ...  mandamus  qua* 
tenus  quod  a  iam  dicto  Subdiacono  est  sententialiter  difiinitum  et  a  nobis 
postmodum  confirmatum,  faciatis  ...  firmiter  obser^ari.  Datum  Rome 
apud  sanctum  Petrum  vii  kal.  decembris  pontificatus  nostri  anno 
primo. 


16. 

Honorius  III  Gratiamy   Capellanum  suum^  ab  Innocentio  III  et  a  se 
concessum  Auditorem,  Magistrum  praedical. 

(Reg.  Vat.,  9,  fol  UO^,  anno  I,  cap,  CCCCL  V:  Pressutti,  n.  591), 

1217,  maii  26,  Anagniae. 

dilectus  filius   N.    subdiaconus   canonicus   Spalaten,    apud 

sedem  apostolicam    constitutus,  coram  dilecto  filio   Magistro  Gratia^ 
Capellano  nostro,  sibi  a  bone  me.  J.  pp.  predecessore  nostro  et  post- 

modum  a  nobis  Auditore  concesso,  proposuit  quod  etc Datum 

Anagnie  vii  kal.  iunii  pontificatus  nostri  anno  primo. 


Honorio  III  -  Gregorto  IX  19 


17. 

Honorius  III  sententiam  latam  a  Petro  de  Colle  medio,  Capellano  suo, 
atiditore  concesso,  ratam  habet  et  conjirmat, 

(Reg.  Vat.,  P,  foL  124,  anno  II,  cap.  D  VI;  Pressutti,  n.  656). 

1217,  iulii  11. 

Abbati  et  ConventuiPremonstraten.Laudunen.  dloc.  Cum  causa  que 

inter  vos  ex  parte  una  et  lohannem cumque procurator 

vester  ad  Apostolicam  Sedem  accesserit nos   finem   litibus 

imponere  cupientes,  dilectum  filium  Petrum  de  CoUe  medio,  Capel- 

lanum  nostrum concessimus  Auditorem Nos  igitur  intel- 

lectis  que  dictus  Auditor,  nobis  fideliter  recitavit,  eidem  precipimus 
ut  de  aliquorum  Fratrum  nostrorum  consilio  causam  ipsam  fine  debito 
terminaret.  Ipse  vero  ven.  fr.  n.  P.  Sabinen.  Epi.  et  dilecti  fil.  n.  T.  . . . 
presbyteri  Cardinalis  consilio  habito,  vos  . . .  absolvit  . . .  Nos  ita- 
que  quod  ab  Auditore  predicto  sententialiter  diffinitum  est,  ratum 
habentes,   id  auctoritate  apostolica  confirmamus.  . . . 


18. 

Iterum  Hanorius  III  Gratiam  Capellanum  suum,  Magistrum  vocat. 

(Reg.  Vat.,  9,  fol.  232^,  anno  II,  cap.  955 ;  Pressutti,  n.  1166). 

1218,  martii  20,  Laterani. 

Coram    dilecto    filio    Magistro    Gratia,    Capellano   nostro, 

quem  H.  monacho dedimus  Auditorem etc.  Datum  Late- 

rani  xiii  kal.  aprilis,  anno  secundo. 


19. 

Gregorius  IX  (1227-1241)  Oci^onis^  Subdiaconi  et  Capellani  sui  senten- 
tiam  confirmat. 

(Reg.  Vat.,  14,foL  12,  anno  I,  cap.  LXX  VII;  Lucian  Auvray,  «  Les  Registres 
de  Greg.  IX,  Parisiis,  1896  ^,  n.  77). 

1227,  mali  11,  Laterani. 

Magistro  Henrico  Pinguen[si],  clerico  venerabilis  fratris  nostri  .  . 
episcopi  Albanensis,  Cum  inter  te  ac  Arnoldum,  presbyterum  de  Tra- 
iecto,  super  ecclesia  de  Fleytheringis  questio  verteretur,  tibi  etW., 


20  Soeculo  XIII 


procuratori  eius,  apud  Sedem  Apostolicam  constitutis,  dilectum  filium 
Oct»  Subdiaconum  et  Capellanum  nostrum,dedimus  Auditorem,  coram 
quo  dictus  procurator  predictam  Ecclesiam  memorato  Arnoldo  petiit 
a  te  reddi,  asserens  eam  ad  ipsum  de  iure  spectantem  a  te  inde- 
bite  detineri,  cum  idem  A.  fuisset  ad  eam  a  vero  patrono  canonice 
presentatus.  Tu  vero  litem  contestando,  respondens  quod  Ecclesiam 
ipsam  ex  donatione  venerabilis  fratris  nostri ..  Portuensis  Episcopi,  tunc 
Apostolice  Sedis  legati,  fueras  canonice  assecutus,  petisti  eum  a  tui 
super  ipsa  ecclesia  molestatione  compesci.  Cumque  super  hiis  fuisset 
aliquandiu  disceptatum,  dictus  Capellanus»  auditis  et  intellectis  que 
hinc  inde  fuere  proposita,  de  mandato  nostro  habito  virorum  ^pru- 
dentium  consilio,  ab  impetitione  prefati  Arnoldi  et  procuratoris  eius 
sententialiter  te  absolvit,  perpetuum  eius  super  eadem  Ecclesia  silen- 
tium  imponendo,  sicut  ipsius  Capellani  littere  plenius  protestantur. 
Volentes  igitur  sententiam  per  eundem  Capellanum  rite  prolatam  fir- 
mitatem  debitam  obtinere,  eam  auctoritate  apostolica  confirmamus 
et  presentis  scripti  patrocinio  communimus.  NuUi  ergo  etc.  nostre 
confirmationis  etc.  Si  quis  autem  etc.  Dat.  Laterani  v  idus  maii. 


20. 

Gregorius  IX,  lohannis  Spat.  SubdtMoni  et  Capellani  sui  senteniiam 
confirfnat. 

(Rkg.  Vat.,  14,foL  113',  anno  III,  cap,  12;  L.  Auvray,  «.  297). 

1229,  mai  10,  Perusii. 

Capitulo  Argentinensi.  Cum  inter  I.  plebanum  . .  .  et  vos  .  .  . 
questio  suborta  fuisset  . .  .  post  diversas  commissiones  hinc  inde  ad 
iudices  diversos  obtentas  . .  plebano  et  . . ,  Decano  . .  R.  S.  Eustachii 
Diaconum  Cardinalem,  Camerarium  nostrum,  concessimus  Auditorem. 

Qui  cum  post  disceptationes  multiplices  dilecto  filio  lohanniSpat 
Subdiacono  et  Capellano  nostro^  de  nostro  mandato  causam  huiusmodi 
commisisset,  predictus  Decanus  coram  eodem  Capellano  proposuit . .  . 
Predictus  vero  Capellanus  hiis  et  aliis  .  .  .  intellectis,  et  Nobis  fideiiter 
recitatis,  de  mandato  nostro  et  Fratrum  nostrorum  consilio,  iam  dictum 
Decanum  .  .  .  sententialiter  . .  .  absolvit.  Nos  igitur  etc.  . . . 


Gregorio  IX  21 


21. 

Petrus  de  CoUe  medio  prcudicatur  Magister. 

(Rbg.  Vat.,  15,foL  5,  anno  IV,  cap.  14;  L.  Auvray,  n.  445), 

1229,  iunii  5,  Meleduni. 

(Romanus,  Cardinalis  narrat) :  . .  .  unde  postmodum  dilectus  cle- 
ricus  noster  Magister  Petrus  de  Colle  medio,  domini  Pape  Capel- 
lanus.  ... 

22. 

Petrus  de  Colle  medio  Legaius  Apostolicae  Sedis. 

(Reg.  Vat.,  15,foL  22*,  anno  IV,  cap.  76;  L.  Auvray,  n.  477), 

1230,  iulii  9,  Laterani. 

Comiti  Tolosano  (notum  facit  Gregorius  se  mandasse)  Petro  de 
Colle  medio,  Capellano  nostro,  Apostolice  Sedis  legato,  quatenus 
inquirat  .  . .  et  quod  invenerit  Nobis  studeat  fideliter  intiinare,  etc. 

Etiam  sub  Gregorio  IX  non   omnes  Papae  Capellani  erant  auditores 
caiisarumy  quamvis  omnes  auditores   causarum  /uissent  Capellani. 

23. 

(Rbg.  Vat.,  15,foL  22^,  anno  IV,  cap.  46;  L.  Auvray,  n.  477).. 

1230,  ittlii  9,  Laterani. 

Petro  de  Colle  medio,  Capellano  nostro,  Apostolice  Sedis  legato. 

24. 

(Reg.  Vat.,  17,  foL  25,  anno  VII,  cap.  104 ;  L.  Auvray,  n.  1307). 

1233,  maii  14,  Laterani. 

lacintho,  capellano  nostro,  canonico  Basilice  Principis  Aposto- 
lorum. 

25. 

(Rbg.  Vat.,  18,foL  272,  anno  Jf/,  cap.  6;  L.  Auvray,  n.  3584). 

1237,  aprilis  2,  Viterbii. 

Fratri  Raymundo,  Capellano  et  Penitentiario  nostro. 


22  Soeculo  XIII 


26. 
(Reg.  Vat.,  18,fol.  297%  anno  XI,  cap,  121;  L.  Auvray,  n.  3733). 

1237,  iunii  5,  Viterbii. 
Magistro  Alexandro,  Capellano  nostro,  apostolice   sedis  Legato. 


27. 

(Rbg.  Vat.,  19,  foL  20^,  anno  XII,  cap.  107 ;  L  Auvray,  «.  4357). 

1238,  mai  7,  Laterani. 
Hyacintho,  Capellano  nostro,  Rectori  Massano. 


28. 

Innocentiusiy{i2^yi  254),  in  Concilio generali  Lugdunen.^  anno  124.5, 
decretum  fert  de  causis  ad  Apostolicam  Sedem  devolutis. 

(CoRPus  lURis  Canon.,  EdiU  citat,  VI  Decretal.,  lib.  I,  tiL  VI,  cap.  /). 

Statuimus  ut  si  quis  electionem,  postulationem  vel  provisionem 
factam  impugnat,  in  formam  obiiciens  aliquid  vel  personam,  et  propter 
hoc  ad  nos  appellari  contigerit;  tam  is  qui  opponit,  quam  qui  defendit 
et  generaliter  omnes  quorum  interest  et  quos  causa  contingit,  per 
se,  vel  per  procuratores  ad  causam  instructos,  ad  sedem  apostolicam 
a  die  obiectionis,  iter  arripiant  intra  mensem. 

Sed  si  pars  alia  non  venerit,  per  viginti  dies  post  adventum  alterius 
expectata,  in  electionis  negocioi  non  obstante  cuiusdam  absentia  (sicut 
de  iure  fuerit)  procedatur.  Hec  autem  in  dignitatibus,  personatibus, 
et  canoniis  observari  volumus  et  mandamus. 

Adiicientes,  ut  qui  plene  non  probaverit,  quod  in  formam  opponit, 
ad  expensas  quas  propter  hoc  pars  altera  se  fecisse  docuerit,  con- 
demnetur... 


Innocentio  fV  .23 


29. 

/«  primo  ConcUio  Lugdurunsi  gemrali,  licet  Vice-Cancellarius  esset 
magister  Martinus,  qui  non  erat  Cardinalisy  eidem  tamen  et  Can- 
cellariae  Offidalibus  et  Capellanis  datum  est  sedere  a  sinistris  Papae, 
et  praeses  Cancellariae  voccUus  est  Diaconus  Cardinalis  Vicecan- 
cellarius. 

(Mansi,    SacY,    CmiciL   nova  et  ampL  collect.,   Venetiis,  1779,  a,  A,  Zatta, 

tom.  XXIII,  coL  610  ssq), 

11245. 

In  nomine  Dni.  Amen.  Anno  eiusdem  mccxlv.  Cum  dominus 
Innocentius  papa  IV  ad  partes  Galliae  propter  multa  pericula  quae 
imminebant  generali  ecclesiae  se  transtulisset,  concilium  advocavit 
apud  Lugdunum:  et  in  vigilia  Petri  apostoli  concilio  convocato  in 
maiori  ecclesia,  dominus  papa,  missa  celebrata,  locum  eminentiorem 
ascendit:  imperator  vero  Constantinopolitanus  sedit  ad  dexteram  et 
quidam  alii  principes  laici  sederunt  ad  sinistram,  et  Diaconus  Car- 
dinalis  Vicecancellarius  magister  Martinus  Neapolitanus  cum  Notariis, 
auditore  et  correctorCy  capellanisy  subdiaconis  et  quHmsdam  cUiis.  Infe- 
rius  vero  sin  praelati  sederunt :  ex  opposito,  tres  patriarchae  ordinati 
fuerunt,  videlicet  Constantinopolitanus...  Antiochenus,  Aquileiensis... 
in  navi  vero  Ecclesiae  ad  dexteram  et  in  eminentioribus  locis  sede- 
runt  episcopi  cardinales,  ex  altera  vero  presbyteri  cardinales,  archie- 
piscopi  et  episcopi  post  eos.  In  sedibus  autem,  constitutis  in  navi 
Ecclesiae,  sederunt  aliqui  de  episcopis,  abbates,  procuratores  capi- 
tulorum,  etc...  Tunc  dominus  papa  incoepit:  Veni  Creator,  et  illo 
hymno...  decantato,  dixit:  Dominus  vobiscum...  Et  sic  dixit  dominus 
papa  propriam  orationem:  qua  dicta^  GaUaUus  capellanus  incoepit 
litanias^  quibus  expletis  dominus  papa  dixit:  Oremus,  etc. 

30. 

Innoceniius  IV,  M.  de  Alperino,  Capellanumy  dat  in  causa  Auditorem, 
quem  Magistrum  appellat,  non  autem  adhuc  Auditorem  generalem 
causarum  Curiae  domini  Papae. 

(Reg.  Vat.,  22  foL  99^,  anno  VIII,  cap.  632;  tiAB  Berger,  m  «  Bibliothique 

des  Aoles/ranfaises ifAthines  et de Rome.  Les  Registres d^InnocJV Paris,1887 » 

n.  5366)' 

V250y  novembris  13,  Lugduni. 


...  Cumque  tandem  dictus  prior  in  Ecclesia  Sancti  Aniani  in 
turia...  clerico  providisset  eidem,  ipsumque  in   ea  recipi  mandasset 


24  Soeculo  XIII 


in  canontcum  et  in  fratrem,  dilectis  iiliis..  priore  et  canonicis  ecclesie 
iam  dicte  ad  apostolicam  sedem  ex  suflficienti  gravamine  appellan- 
tibus,  ac  negotio  huiusmodi  ad  nostram  audientiam  revocato,  dilectus 
filius  magister  M.  de  Alperino,  Capellanus  noster,  quem  super  hoc 
dedimus  Auditorem,  sibi  super  receptione  ac  provisione  huiusmodi 
duxit  perpetuum  silentium  imponendum.  Quia  vero  sepedictus  cle- 
ricus  in  prosecutione  huiusmodi  cause  graves  labores  pertulit  et 
expensas,  nos  ei  propter  hoc  paterno  compatientes  affectu,  mandamus 
quatinus,  etc. 

31. 

Innocentius  IV,  Magistro  Bernardo  YspanOy  Capellano,  causam  termt- 
nandam  concordia,  vel  provisione,  vel  sententia,  committit. 

(Reg.  Vat.,  22,foL  165,  anno  IX,  cap.  321;  fi.  Berger,  «.  5759), 

1252,  iunii  10,  Perusii. 

€  In  nomine  Domini,  Amen. 

Olim  iater..  abbatem  et  conventum    Karrofensis  monasterii     .     . 

et  abbatem   et  conventum    Hamenses 

questione  suborta»  dominus  Papa  causam  ipsam  nobis 

magistro  Bernardo  Yspano,  eiusdem  domini  Capellano,  Ulixbonensi 
decano,  commisit,  concordia,  provisione  seu  ordinatione  vel  iudicio 
terminandam 

32. 

Dati,  vel  concessi  Capellam  in  Auditares,  etiamsi  essent  Subdiaconi, 
dumtaxat  praedicantur  Capellani,  Stibdiaconi  cognonime  retidto: 
et  ipsi  etiam  per  primam  medietatem  anni  I2^j  neque  semetipsos 
appellant,  neque  a  litigatoribus  vocantur  adhtu  Auditores  generaUs 
Curifu  domini  Papc^,  sed  dumtaxat  Auditores.  -  Causae  commissio  - 
forma  libelli  -  contestatio  litis  -  iuramentum  ccUumnuie  -  conclusio 
in  causa  -  citatio  partium  ad  sententiam  -  sententia  -  Notarius  et 
scriba,  imperiali  auctoritate  scrinarius  -  pubticatio  sententiae. 

(Reg.  Vat.,  22,  foL  271,  anno  X,  cap.  692 ;  E.  Berger,  n.  6552). 

1253,  Diaii  6,  Assisii. 

In    nomine   Domini   nostri 

Jhesu  Christi,  |amen.  Anno  nativitatts  eiusdem  m''  cc''  liii",  indi- 
ctione  xi^,  mensis    maii   die    nono    intrante,    pontificatus    domini   In- 


Innocentio  IV  25 


Qocentti  pape  IIII  anno  x^,  suborta  inter  magistrum  Bartholomeum 
Medioianensem  domini  Pape  Subdiaconum,  canonicum  ecclesie  Sancti 
Marcelli  Parisiensis,  ex  parte  una»  et  religiosos  viros  abbatem  et 
conventum  monasterii  Sancti  Victoris  Parisiensis  ex  altera,  super  fru- 
ctibus  cuiusdam  prebende,  quam  dictus  Magister  Bartholomeus  dicitur 
obtinere  in  iamdicta  ecclesia  Sancti  Marcelli,  materia  questionis,  eo- 
demque  magistro  per  se  personaliter  ac  fratre  Hugone  canonico 
Sancti  Victoris  Parisiensis,  procuratore  dictorum  abbatis  et  conventus, 
pro  ipsis  abbate  et  conventu  pro  hac  questione  apud  Sedem  Apo- 
stoHcam  constitutis,  dominus  Papa  deputavit  me  magistrum  Adenulfum, 
oepotem  felicis  recordationis  domini  Gregorii  Pape  IX,  Capellanum 
suum,  canonicum  Parisiensem,  ipsis  partibus  Auditorem ; 

quibus  in  mea  presentia  constitutis,  prefatus  magister  Bartholo- 
meus  contra  procuratorem  dictorum  abbatis  et  conventus  coram  me 
libellum   obtulit  in  hec    verba :   <  Coram   vobis,   magister   Adenulfe, 

<  domini  Pape  Capellano,  canonico  Parisiensi,  ab  ipso  domino  partibus 

<  Auditore  concesso,  proponit  magister  Bartholomeus  canonicus  Sancti 

<  Marcelli  Parisiensis,  contra   abbatem   et  conventum  sive   procura- 

<  torem  Sancti  Victoris  Parisiensis,  quod  cum  prebendam,  que  vacavit 

<  per  liberam  resignationem  Lamberti  presbiteri  de  Braia,  et  in 
«eodem  anno  vacaverat  per  liberam  resignationem  Magistri  Nicolai 

<  dicti  Lebech   in  ecclesia  Sancti    Marcelli    Parisiensis,    sit   canonice 

<  consecutus,  et  in  possessionem  ductus,  predicti  abbas  et  conventus 

<  super  fructibus  eiusdem  prebende  eum  indebite  aggravant  et  mole- 

<  stant,  et  fructus  duorum  annorum  eiusdem  prebende  indebite  occu- 

<  parunt   et    contra    iustitiam    detinent    occupatos,    quos    petit   sibi 

<  restitui,  vel  extimationem  eorum,  quos  facit  sexaginta  libras  Pari- 

<  siensium,  de  quibus  omnibus  per  vos,  domine  iudex,  petit  predictos 

<  abbatem  et  conventum  per  ipsum  procuratorem  legitime  condem- 

<  pnari»  et  ad  sadsfactionem  compelli ;  petit  expensas  factas,  et  pro- 

<  testatur  faciendas  » . 

Super  quo  libello  frater  Hugo,  procurator  dictorum  abbatis  et 
conventus,  litem  contestando  dixit  quod  prebenda  ratione  cuius  age- 
batur  bis  in  uno  eodemque  anno  in  iamdicta  ecclesia  vacaverat,  sicut 
in  petitione  sua  idem  Magister  proponebat,  et  quod  ipse  magister 
dictam  prebendam  fuerat  postea  consecutus.  Reliqua  autem  omnia  et 
singula  in  eodem  libello  narrata  negat  vera  esse  prout  narratur,  et 
dicit  petita  fieri  non  debere,  con6tens  tamen  quod  cum  iamdicta 
prebenda  duabus  vicibus  uno  eodemque  anno  vacasset,  sicut  superius 
est  expressum,  ipsi  abbas  et  conventus  iure  suo  utendo  fructus  ipsius 


26  Soeculo  XIII 


prebende  per  duos  annos  subsequentes  perceperant  ea,  ut  dicebat, 
ratione,  quod  ipsi  abbas  et  conventus  habent  nomine  monasterii  sui 
annualia  vacantium  prebendarum  in  prenominata  ecclesia  Sancti 
Marcelli,  quocumque  modo  prebenda  vacat  in  eadem,  sive  canonicus 
ipsius  ecclesie  prebendam  suam  relinquat  vel  perdat,  seu  quocumque 
modo  prebenda  de  una  persona  in  aliam  transeat,  quod  ius  dicebat 
idem  procurator  ipsos  abbatem  et  conventum  habere  ex  concessione 
bone  memorie  Stephani  quondam  Parisiensis  episcopi  de  consensu 
decani  et  capituli  maioris  ecclesie  Parisiensis,  et  decani  et  capituli 
sepefate  ecclesie  Sancti  Marcelli  eis  facta,  que  concessio  fuit  post- 
modum,  ut  dicebat,  per  Sedem  Apostolicam  pluries  coniirmata,  et 
quod  ipsi  abbas  et  conventus  ac  monasterium  eorundem  sunt  et 
fuerunt  a  tempore  cuius  memoria  non  existit  in  possessione  vel  quasi 
supradictorum  omnium  pacifica  et  quieta ;  que  omnia  dictus  magister 
Bartholomeus  confessus  est  in  iudicio  coram  me  se  credere  firmiter 
vera  esse. 

Lite  itaque  super  premissis  legitime  plenius  contestata,  prestito 
a  partibus  de  calumpnia  sive  de  veritate  dicenda  iuramento,  partibus 
in  suis  suprascriptis  assertationibus  et  negationibus  perseverantibus, 
ego,  auditis  et  intellectis  hiis  et  aliis  confessionibus  et  rationibus, 
quas  partes  coram  me  proponere  voluerunt, 

concluso,  renuntiatoque  a  partibus  in  causa, 

[die]  ad  audiendam  sententiam  assignata,  utraque  parte  presente 
et  instanter  sententiam  ferri  postulante, 

de  ipsius  domini  Pape  speciali  mandato,  prefatum  fratrem  Hugo- 
nem  canonicum  Sancti  Victoris,  procuratorem  dictorum  abbatis  et 
conventus,  ac  ipsos  abbatem  et  conventum  per  ipsum  procuratorem 
ab  impetitione  supradicti  magistri  Bartholomei  per  diffinitivam  sen- 
tentiam  absolvo,  eidem  magistro  Bartholomeo  super  petitis  perpetuum 
silentium  imponendo. 

Quam  sententiam  scribi  iussi  per  Noclerium  scrivanum. 

Lata  est  hec  sententia  et  recitata  per  dictum  magistrum  Ade- 
nulfum  apud  Asisium,  in  hospitio  ipsius  magistri,  coram  hiis  testibus 
ad  hoc  specialiter  vocatis  et  rogatis,  scilicet :  magistro  Helya  Lemo- 
vicensi,  canonico  Parisiensi,  teste;  magistro  Richardo  dicto  Angeio, 
canonico  Abri(n)censi,  teste ;  magistro  Anselmo  canonico  Sancti  Aniani 
Aurelianensis,  teste;  magistro  Thomasio  canonico  Fuliginate,  teste; 
Alexandro  de  Anagnia,  familiari  dicti  magistri  Adenulfi,  teste;  et 
Girardo  de  Senonis,  teste;  -  £rgo  Noclerius,  auctoritate  imperiali 
scriniarius,  prolationi  huiusmodi  sententie  interfui,  ac  ipsam  de  man- 


Innocentio  IV  27 


dato  prefatt  magistri  Adenulfi  domini  Pape  Subdiaconi  et  capellani 
scripsi  et  publicavi  rogatus,  quam  ad  cautelam,  ne  possit  in  posterum 
dubitari,  idem  magister  Adenulfus  fecit  sui  sigilli  munimine  roborari. 
€  Nulli  ergo,  etc,  notre  confirmationis,  [etc.]  Dat.  Asisii,  ii  nonas 
maii,  anno  x^  >. 

■ 

33. 

Guillelmus  Bardini,  Papae  Capellanus,  se  vocat  Auditorem  getteralem 
causarum  curie  Pape,  non  ita  tamen  appellatur  ab  Episcopo  Palen- 
tino^  deputato  Auditore  in  causa  appellationis  a  sententia  Guil- 
lelmi.  -  Datur  conservator  sententiae. 

(Reg.  Vat.,  23,foL  15,  anno  X/,  cap.  140  ;  E.  BergeR)  n.  6960). 

1253,  augusti  28,  Assisii. 

€  Universis  presentes  litteras  inspe- 

cturis  Guillelmus,  prepositus  Forojuliensis,  domini  Pape  Capellanus 
ac  eiusdem  curie  causarum  generalis  Auditor,  salutem  in  Domino. 
Cum  dominus  Papa  Bernardo  Fulcherii,  canonico  Sancti  Aredii,  Lemo- 
vicensis  diocesis  de  canonicatu  et  prebenda  in  ecclesia  Lemovicensi... 
abbate  Dolensi,  Bituricensis  diocesis,  executore  sibi  concesso,  pro- 
videri  mandasset  et  contra  ipsum  fuisset  oppositum  quod  littere 
obtente  fuerant  ab  eodem  per  symoniacam  pravitatem,  et  quod 
stylum  curie  non  haberent,  quodque  subbreptive  preter  ipsius  domini 
Pape  conscientiam  fuerant  etiam  impetrate,  propter  que  et  alia  decanus 
et  capitulum  Lemovicenses  a  domino  Papa  ad  eundem  abbatem  lit- 
teras  apostolicas  impetfarunt,  inter  cetera  continentes  quod  prefato 
B(ernardo)  in  dicta  ecclesia  dominus  Papa  non  credebat  litteras  con- 
cessisse,  ac  proponeretur  quod  indulgentia  specialis»  qua  est  indultum 
decano  et  capitulo  Lemovicentibus  ut  ad  receptionem  vel  provisio- 
nem  alicuius  compelli  non  possint  per  litteras  apostolicas,  nisi  de 
ipsa  indulgentia  et  duodecimo  (sic)  canonicorum  numero  et  trium  ad 
dignitates  in  e^clem  ecelesia  auctoritate  domini  Pape  istius  receptorum 
specialem  et  expressam  fecerint  mentionem,  per  eas  minime  tolle- 
batur,  immo  ipse  per  illam,  ac  quibusdam  aliis  in  iibello  procura- 
torum  ipsorum  propositis  exceptis  criminibus  poterant  enervari,  nos, 
litteris  predictis  ab  ipso  B(ernardo)  super  provisione  huiusmodi  obten- 
tis  nobis  exhibitis  ac  diligenter  inspectis,  earumdem  considerato 
tenore,  de  ipsius  domini  Pape  mandato  ipsas  litteras  super  provisione 


28  Soeculo  XIII 


predicta  ab  ipso  B(eraardo)  obtentas  omnino  huiusmodi  suspitione  ca- 
rere  decernimus,  et  ipsum  B(ernardum),  exceptiontbus  huiusmodi  ac  pre- 
fatis  litteris  ad  eumdem  abbatem  a  predictis  decano  et  capitulo  obtentis 
nequaquam  obstantibus,  cum  tacito  de  appellatione  ipsius  decani  et 
capituli,  ac  auditore  super  eo  dato,  obtente  fuissent,  fore  recipiendum 
in  ecclesia  supradicta  in  canonicum  et  in  fratrem,  ac  sibi  de  pre- 
benda  debere  provideri  iuxta  ipsai'um  continentiam  litterarum,  nisi 
propter  crimina  contra  ipsum  B(ernardum)  proposita  valeat  impediri, 
ad  que  proponenda  procurator(em)  ipsorum  decani  et  capituli  parati 
sumus  admittere  et  admittimus,  que  quidem  crimina  expressim  dici- 
mus  declaranda.  Datum  Perusii,  secundo  kalendas  februarii,  pontifica- 
tus  domini  Innocentii  pape  Quarti  anno  decimo,  anno  Domini  m^^cc**  011"*, 
indictione  undecima. 

<  In  nomine  Domini,  amen.  Ego  Rodericus,  Dei  gratia  Palen- 
tinus  episcopus,  datus  Auditor  a  domino  Papa  in  causa  appellationis 
a  Petro  procuratore  decani  et  capituli  Lemovicensium  contra  Ber- 
nardum  Fulcherii,  canonicum  Sancti  Aredii,  Lemovicensis  diocesis, 
interposite  super  interlocutoria  a.  .  preposito  Foroiuliensi,  domini 
Pape  Capellano,  lata  contra  ipsum  procuratorem  pro  eodem  Bernardo 
super  appellatione  et  causis  appellationis  ipsius,  que  proposita  dice* 
batur  ab.  .  abbate  Dolensi  contra  eumdem  Bernardum  ad  Sedem 
Apostolicam  ex  parte  decani  et  capituli  predictorum,  habito  coram 
me  processu  legitimo,  et  facta  super  eo  domino  Pape  relatione  dili- 
genti,  de  speciali  ipsius  domini  Pape  licentia  et  mandato  confirmo 
interlocutoriam  prepositi  supradicti,  pronuntians  dictum  procuratorem 
ab  eodem  Auditore  minus  legitime  appellasse,  et  condempno  ipsum 
procuratorem  nomine  decani  et  capituli  predictorum,  ac  ipsos  decanum 
et  capitulum,  in  expensis  Bernardo  superius  memorato,  reservata 
mihi  potestate  taxandi  expensas  huiusmodi  et  super  hiis  recipiendi 
iuramentum  a  Bernardo  predicto  secundum  formam  iuris.  Lecta  et 
recitata  fuerunt  predicta  apud  Asisium,  in  ecclesia  Sancti  Francisci, 
presentibus  magistro  Roberto  de  Argentia,  Martino  Roderici,  por- 
tionario  Burgensis  ecclesie,  et  magistro  Martino  archidiacono  Bur-^ 
gensi,  testibus,  sub  anno  Domini  mccliii^,  pontificatus  Domini 
Innocentii  Pape  quarti  anno  decimo,  die  secunda  maio  intrante.  £t 
(ad)  ipsius  rei  evidentiam  pleniorem  predictus  episcopus  sigilli  sui 
munimine  presentes  litteras  roboravit.  Ego  Bernardus  de  Asisio,  Apo- 
stolice  ac  Sacrosancte  Sedis  notarius,  predictis  omnibus  interfui,  ut 
supra  legitur,  et  de  mandato  episcopi  memorati  scripsi  et  fideliter 
publicavi. 


InnocenHo  IV  29 


«  In  Dei  nomine»  amen.  Noverint  universi  quod  nos  R.,  Dei 
gratia  Palentinus  episcopus,  inter  magistrum  Bemardum  Fulcherii, 
canonicum  Sancti  Aredii,  ex  una  parte,  et  decanum  et  capitulum 
Lemovicenses,  ex  altera,  a  domino  Papa  deputatus  Auditor  in  causa 
appellationis  interposite  a  magistro  Guillelmo  Bardin(i),  preposito 
Foroiuliensi,  domini  Pape  Capellano,  ex  parte  decani  et  capituli  pre- 
dictorum»  taxatione  premissa  super  expensis  factis  a  dicto  magistro 
Bernardo  occasione  dicte  appelladonis  in  qua  succubuit  pars  adversa, 
et  ab  eodem  magistro  B(eraardo)  prestito  iuramento,  declaramus  et 
mandamus  procuratorem  dictorum  decani  et  capituli»  et  ipsos  decanum 
et  capitulum»  solvere  dicto  magistro  B(ernardo)  XV  libras  turonen* 
sium  nomine  huiusmodi  expensarum,  in  quibus  iamdudum  condempna- 
vimus  eosdem,  taxatione  et  receptione  iuramenti  super  eisdem  et 
declaratione  ipsarum  nobis  expressim  et  specialiter  reservatis»  sicut 
in  pronunciatione  nostra  super  appellatione  iamdicta  evidentius  con- 
tinetur.  Datum  Asisii,  in  domo  ubi  nos  dictus  episcopus  morabamur, 
anno  Domini  mccuii*^  indictione  undecima,  kalendis  iuliis,,  tempore 
domini  Innocentii  pape  Quarti  coram  hiis  testibus:  magistro  Cle- 
mente  canonico  Castelliensi,  Lemovicensis  diocesis,  Stephano  Ber- 
nardi  clerico  eiusdem  diocesis,  magistro  Martino  Roderico,  et  magi- 
stro  Petro  canonico  Portugalensi,  et  pluribus  aliis. 

€  In  Dei  nomine,  Amen.  Noverint  universi  quod  nos  R.,  Dei 
gratia  Palentinus  episcopus»  inter  magistrum  Bernardum  Fulcherii 
canonicum  Sancti  Aredii,  ex  una  parte,  et .  .  decanum  et  capitulum 
Lemovicenses,  ex  altera,  in  causa  appellationis  interposite  a  magi- 
stro  Guillelmo  B(ardini)  preposito  Foroiuliensi,  domini  Pape  Capeilano, 
per  procuratorem  decani  et  capituli  predictorum,  a  domino  Papa 
datus  Auditor,  cum  de  mandato  eiusdem  domini  speciali,  appellatione 
predicta  tamquam  minus  legitima  reprobata,  requisiverimus  procura- 
torem  eundem  utrum  vellet  specificare  crimina  et  exceptiones  que  et 
quas  adversus  eundem  Bernardum  proposuerat  in  libello,  respondit 
se  nolle  ac  non  habere  mandatum  ad  specificationem  huiusmodi 
faciendam ;  facta  domino  Pape  relatione  super  hiis  diligenti,  de  ipsius 
domini  speciali,  mandato,  dicto  magistro  Bernardo,  quem  indebite 
adversarii  vexaverunt,  canoniam  Lemovicensem  cum  plenitudine  iuris 
canonici  conferimus  et  prebendam  etiam,  si  facultas  ad  presens  se 
ofTert»  investientes  eum  cum  nostro  anulo  de  predictis;  si  vero  se 
nondum  offert,  eam  sibi  sententialiter  decernimus  conferendam  quam- 
primum  ad  id  obtulerit  se  facultas,  ad  receptionem  ipsius  quantum  ad 
canoniam,  et  assignationem  et  provisionem  quantum  ad  prebendam 


30  Soeculo  XIII 


sine  difficultate  qualibet  eidem  magistro  B(ernardo)  ipsos  decanum 
et  capitulum  condempnantes,  et  eisdem  quantum  ad  predicta  per- 
petuum  silentium  imponentes.  Actum  Asisii,  in  domo  ubi  nos  dictus 
episcopus  morabamur,  anno  Domini  mccliii**,  indictione  undecima, 
kalendis  iuliis,  tempore  domini  Innocentii  Pape  Quarti,  testibus  pre- 
sentibus  magistro  Clemente  canonico  Castelliensi,  Lemovicensis  dio- 
cesis,  Stephano  Bernardo  clerico  eiusdem  diocesis,  magistro  Martino 
Roderici,  magistro  Petro  canonico  Portugalensi,  magistro  Bartholomeo 
publico  notario,  et  plunbus  aliis. 

<  Nulliergo,  etc,  (hanc  paginam)  nostre  confirmationis  (infringere 
vel  ei  ausu  temerario  contraire.  Si  quis  autem),  etc,  Dat,  Asisii, 
V  kalendas  septembris,  anno  xi^. 

<  ..  Officialis  Bituricensis  datus  est  ei  super  hoc  conservaton  Quo- 
circa  mandamus  quatinus  dictum  canonicum  in  huiusmodi  prebende, 
si  vacat,  vel  quamcito  vacaverit  iuxta  confirmationis  nostre  tenorem, 
per  te  vel  per  alium  corporalem  possessionem  inducens  ac  defendens 
inductum,  facias  eum  ab  ipsius  ecclesie  capitulo  in  canonicum  recipi 
et  in  fratrem,  ac  stallum  in  choro  et  locum  in  capitulo  assignari,  non 
obstante  si  venerabili  fratri  nostro.  .  episcopo  et  capitulo  Lemovi- 
censibus  generaliter,  vel  aliquibus  ex  eis  specialiter  a  sede  aposto- 
lica  sit  indultum  quod  ad  receptionem  vel  provisionem  alicuius  com- 
pelli,  quodque  interdici,  suspendi  vel  excommunicari  non  possint  per 
litteras  dicte  sedis  non  facientes  plenam  et  expressam  ac  de  verbo 
ad  verbum  de  indulto  huiusmodi  mentionem,  sive  qualibet  alia  indul- 
gentia  sedis  predicte,  de  cuius  toto  tenore  oporteat  in  presentibus 
mentionem  fieri,  et  per  quam  effectus  presentium  impediri  valeat  vel 
differri;  contradictores,  etc,   Dat.  ut  supra>. 

34. 

Magtster  Bernardus,  Papae  Capellanus,  tn  suis  patenlibus  litteris  se 
non  praedicat  generalem  Auditorem  causarum,  sed  talis  praedicatur 
alius  Capellanus  auditor,  scilicet  magister  Martinus.  -  Notarius, 
sacrosanctae  Romaftae  Ecclesiae  auctoritate, 

(Rbg.  Vat.,  22,  fol,  94,  anno  XI,  cap.  669;  fi.  Bergbr,  «.  7530). 

1254,  martii  18,  Laterani. 

€  Universis  presentes  litteras 

iiispecturis,    magister    Bernardus    domini   Pape   capellanus,    decanus 
Ulixbonensis,  salutem  in  Domino.  In  causa  que  inter  Durandum  de 


Innocentio  IV  31 

Cocon.,  sacristam  Lodovensem,  ex  parte  una,  et  Petrum  Raimundi 
de  Monte  Brun(o),  canonicum  Agathensem,  ex  altera,  super  ecclesia 
de  Cognatio,  Agathensis  diocesis,  vertebatur,  prefatus  petrus  coram 
magistro  Martino,  Capellano  Domini  pape  et  eiusdem  curie  generali 
Auditore  causarum,  nunc  episcopo  Mantuano,  libellum  obtulit  in  hunc 
modum:  *•  Coram  vobis  magistro  Martino,  domini  Pape  capellano  et 
eiusdem  curie  generali  Auditore  causarum,  proponit  Berengarius  pro- 
curator     

Nos  igitur,  super  hiis  et  aliis  que  partes 

proponere  voluerunt,  postquam  fuit  a  partibus  in  causa  conclusum, 
facta  domino  pape  relatione  fideliter,  de  ipsius  domini  pape  mandato 
per  viam  providentie  ac  ordinationis  procedere  intendentes,  provi- 
demus,  statuimus  et  etiam  ordinamus  ut  dicta  ecclesia  apud  Petrum 
prefatum  debeat  remanere,  ecclesiam  ipsam  cum  omnibus  iuribus  et 
pertinentiis  suis  sibi  et  procuratori  suo  eius  nomine  adiudicantes, 
auctoritate  et  mandato  eiusdem  domini  providemus,  statuimus  et 
etiam  ordinamus  quod  dictus  P(etrus)  et  quicumque  alter  ecclesiam 
prefatam  tenuerit,  dicto  Durando  sacriste  XX  libras  turonensium  de 
proventibus  ipsius  ecclesie  in  dominica  qua  cantatur  Letare  leru- 
saUnty  dominica  proxima  sequenti  excepta,  singulis  annis  persolvat, 
sepedictum  sacristam  quantum  ad  petitionem  fructuum  absolventes« 
Super  petitione  vero  episcopi  Agathensis,  qua  petebat  sententias 
excommunicationis  in  dictum  sacristam  latas  usque  ad  satisfactionem 
condignam  invioiabiliter  observari,  quia  de  intentione  ipsius  episcopi 
nobis  plene  non  costitit,  eundem  sacristam  sententialiter  duximus 
absolvendum,  ipsum  ab  omnibus  sententiis  in  eum  occasione  huius- 
modi  negotii  per  iamdictum  episcopum  promulgatis  ad  cautelam  nihi- 
lominus  absolventes,  retenta  nobis  potestate,  iuxta  mandatum  do- 
mini  papa  viva  voce  nobis  iniunctum  providendi  episcopo,  sacriste 
et  Petro  predictis,  et  eisdem  adherentibus,  quoad  sententias  per 
eumdem  episcopum  vel  quemlibet  alium  in  eos  occasione  huius- 
modi  cause  latas.  In  cuius  rei  testimonium  presentes  Htteras  per 
Matheum  notarium  infrascriptum  fieri  fecimus  et  nostri  sigilli  muni- 
mine  roborari.  Actum  Laterani,  anno  Domini  mccliiii®:  mense 
februario,  die  xviii*,  indictione  xii*,  pontificatus  domini  Innocentii 
pape  Quarti,  anno  xi®,  presentibus  hiis  testibus:  domino  Jacopo  de 
Sancto  Donato,  Capellano  domini  pape;  magistro  lohanne  Cambora, 
canonico  Lodovensi;  domino  Arnaldo  Morlan.,  canonico  Agathensi; 
Roberto  procuratore  Archiepiscopi  Narbonensis,  et   domino  Alberto 


32  Soeculo  XIII 


Azario  advocato ;  Ego  Matheus  Narniensis,  Sacrosancte  Romaoe 
Ecclesie  auctoritate  notarius»  predictis  interfui,  et  de  mandato  pre* 
fati  magistri  Bernardi  scripsi,  et  in  publicam  formam  redegi  » . 

35, 

Idem  Magister  Martinus  Ispamis  wque  ab  Innocentio  IV,  neque  a 
Cardinati  in  quem  partes  denique  compromiserant,  vocatur  Auditor 
generalis  causarum  curiae  domini  Papae. 

(Reg.  Vat.,  23,  fol.  142,  anno  XII,  cap.  8  hts ;  E.  Berger,  «.  7811). 

1254,  iunii  24,  Anagniae. 

Sane  petitio  vestra,  nobis  exhihita 

continebat  quod  cum  inter  vos ...  et  priorem  et  conventum :..  super 
eo  quod  vacante  monasterio  ipso ...  dicti  prior  et  conventus ...  fra- 
trem  Martinum ...  in  abbatetA  suum  elegerant,  quamquam  in  pos- 
sessione  vel  quasi  iuris  eligendi  abatem  in  eodem  monasterio  fuis- 
setis  ...  coram  dilecto  filio  J. ...  presbytero  cardinali,  partibus  auditore 
concesso,  questio  verteretur,  tandem  quia,  lite  super  hiis  coram  eo 
legitime  contestata,  et  de  veritate  dicenda  prcstito  ab  iisdem  par- 
tibus  iuramento,  factisque  positionibus  et  respohsionibus  subsecutis, 
predictus  cardinalis  variis  impeditus  negotiis  commode  premissis 
non  poterat  interesse,  questionem  eandem  dilecto  iilio  Magistro  Mar- 
tino  Ispano,  capellano  nostro  commisimus  terminandam     .... 

(Lis  in  arbitros  compromissa  dein  fuU,  et   Cardinalis 

arbiter  sic  scribit): ...  Dominus  Papa  magistrum  Martinum  Ispanum, 
virum  providum  et  discretum,  dedit  partibus  Auditorem,  coram  quo 
attestationes  aperte  fuerunt  et  rubrice  facte  ab  utraque  parte.  Demum 
cum  lis  agitaretur  coram  predicto  Auditore  inter  eos,  dictus  ...  Mona- 

chus   et  procurator  monasterii in   nos   compromittere   curave- 

runt,  etc. 

36. 

Innocentius  IV,  Magistrum,  Rostandum  Stibdiaconum  et  Capellanum 
suum,  non  vocat  Auditorem  generalem,  sed  dumtaxat  dicit,  se  eum 
dedisse  partibus  Auditorem. 

(Reg.  Vat.,  23,fol.  204,  anno  XII,  cap.  462;  fi.  Berger,  n.  8296). 

1255,  augusti  31,  Anagniae. 

Preposito  ecclesie  de  Eulenhoven,  Ordinis  Sancti  Benedicti, 

tensis   diocesis.  -   Exposuit   nobis  dilectus  iiiius  Henricus 

rector  de  Stuffe  et  de  Reuzzinge  ecclesiarum,  quod  cum  nos  olim 


Innocentio  IV  ^  Alexandro  IV  33 

super  receptione  ac  provisione  ipsius  rectoris  m  ecclesia  Ratispo- 
nensi  nostras  sub  certa  forma  dilecto  filio  .  .  Abbati  de  Wilzeburch, 
Eistetensis  diocesis,  executorias  litteras  duxerimus  destinandas,  tandem 
inter  dictum  rectorem  . .  et  .  .  prepositum  . .  decanum  et  Capitu- 
lum  Ratisponenses  . . .  super  receptione  ac  provisione  huiusmodi  mate- 
ria  questionis  exorta,  et  ea  ad  examen  Apostolice  Sedis  delata,  nos 
in  ea  dilectum  filium  tnagistrum  Rostandum,  Subdiaconum  et  Capel- 
lanum  nostrum,  dedimus  partibus  Auditorem,  qui  cognitis  eiusdem 
questionis  meritis,  et  relatis  fideliter  coram  nobis,  processum  si  quis' 
per  eumdem  Abbatem  pro  dicto  rectore  super  hiis  est  habitus  irri- 
tavit,  sibi  pro  eo  perpetuum  silentium  nichilominus  imponendo  quia 
in  prefisitis  iitteris  executoriis  etc.  .  .  .  Nos  enim  huiusmodi  preben- 
dam  vacantem  vel  proxime  vacaturam  conferendam  dicto  rectori,  dona- 
tioni  Sedis  Apostolice  reservantes,  irritum  decernimus  et  inane  si  secus 
super  premissts  fuerit  attemptatum.  Datum  Anagnie  ii  kal.  sept. 
anno  xii. 

37. 

Alexander  IV  (1254-1261)  compositianem  et  ordinationem  in  causa 
benejiciali  inter  lohannem  de  Canuzano^  Capellanum  suum  et  Audi- 
torem  contradictarum,  nepotem  Innocentii  IV,  et  Mana^terium 
S.  Augustini  Cantuariensis  Ordinis  S.  BenedicH,  a  Magistro 
lohanne  de  Sancto  Germano,  nunc  Subdiacano  et  Notario  suo,  olim 
vero  Subdiacono  et  Capellano  Innocentii  IV,  sub  eodem  Innocentio  IV 
factas,  ratas  habet  et  confirmat.  -  Magister  lohannes  se  non  prae- 
cUcat  Auditorem  generdlem.  -  Notarius  Apostolicae  Sedis  aucto- 
ritate. 

(Rbg.  Vat.,  24,  fol.  196,  anno  II,  cap.  376 ;  C.  Bourel  de  la  RoNCiiiRB,  in 
«  Biblioth.  des  &oles,  etc.  Les  Registres  d'lnnoc.  IV,  Paris,  1902 » ,  n.  1458), 

1256,  martii  13,  Laterani. 

<  lohanni  de  Came^ano,  capellano  nostro  et  contradictarum  nostra- 
rum  auditori.  £a  que  iudicio  vel  concordia  terminantur  [etc]  usque : 
communiri.  Sane  tua  petitio  nobis  exhibita  continebat,  quod,  cum  in 
causa  que  inter  te,  ex  parte  una  et  ..  abbatem,  et  conventum  mona- 
sterii  Sancti  Augustini  Cantuariensis,  ordtnis  Sancti  Benedicti,  ad 
Romanam  Ecclesiam  nullo  medio  peptinentis,  ex  altera,  super  eccle- 
sia  de  Lenham,  Cantuariensis  diocesis,  vertebatur,  felicis  recordatio- 
nis  I.  papa,  predecessor  noster,  dilectum  filium  magistrum  lohannem 
de  Sancto  Germano,  subdiaconum  et  notarium  nostrum,  tunc  Capel- 


34  Soeculo  XIII 


lanum  suum,  dedisset  partibus  Auditorem,  idem  Capellanus,  de  tuo  et 
adverse  partis  procuratorum  assensu  ac  ipsius  predecessoris  speciali 
mandato,  ordinavit,  quod  tu  de  bonis  ipsius  monasterii  Sancti  Augu- 
stini  tamdiu  decem  et  octo  marcarum  bonorum,  novorum  et  legalium 
Sterlingorum  percipias  annuam  pensionem,  quam  iidem  abbas  et  con- 
ventus  ttbi  vel  procuratori  tuo,  certis  loco  et  termino,  solvere  tenean- 
tur,  donec  tibi  in  Cantuariensi  provincia  de  ecclesia  vel  beneficio 
ecclesiastico,  uno  vel  pluribus,  annui  valoris  qui.nquaginta  Marcarum 
^ad  minus,  provisum  extiterit,  et  in  pacifica  possessione  provisionis 
ipsius  fueris,  et  fructus  perceperis  ex  eadem.  Super  dicta  vero  eccle- 
sia,  eosdem  abbatem  et  conventum  per  sententiam  diffinitivam  a  tua 
portione  absolvit,  prout  in  instrumento  publico  confecto  exinde,  sigil- 
lato  sigillo  ipsius  Capellani,  plenius  continetur. 

Nos  itaque,  tuis  supplicationibus  inclinati,  quod  super  hoc  ab 
eodem  Capellano  factum  est,  ad  instar  predecessoris  eiusdem,  ratum 
et  gratum  habentes,  ac  ad  illius  exemplar  supplentes,  de  plenitudine 
potestads,  defectum  qui  fuit  in  hoc,  ex  eo  quod  dicti  procuratores  ad 
componendum  vel  pensionem  dandam  seu  concedendam  non  habebant 
speciale- mandatum,  id  auctoritate  apostolica  confirmamus  et  presentis 
scripti  patrocinio  communimus.  Preterea  cum  dilecti  filii  ..  Abbas,  et 
Conventus  prefati  monasterii  compositionem  et  ordinationem  huius- 
modi  postmodum  acceptarint,  sicut  ex  patentibus  eorum  litteris  col- 
legimus  evidenter,  Nos  nichilominus  acceptationem  ipsorum  apostolici 
favoris  munimine  robortimus.  Tenores  litterarum  tam  prefati  magistri, 
dicti  predecessoris  vestigiis  inherendo,  quam  predictorum  Abbatis  et 
Conventus,  de  verbo  ad  verbum  presentibus  inseri  facientes,  quorum 
primus  talis  est: 

1253,  maii  13,  Assisii. 

<  In  nomine  Domini  nostri  Ihesu  Christi,  anno  Incarnationis  eius 
M°cc°Liii**,  mense  Maii,  xi  Indictione.  Inter  dominum  lohannem  de 
Came^ano,  domini  pape  nepotem  et  capellanum  ac  eiusdem  contra- 
dictarum  auditorem,  ex  una  parte,  et...  abbatem,  et  Conventum  San- 
cti  Augustini  Cantuariensis,  ordinis  sancti  Benedicti,  ad  Romanam 
Ecclesiam  nullo  medio  pertinentis,  ex  altera,  super  ecclesia  de  Len- 
ham,  Cantuariensis  diocesis,  materia  questionis  suborta,  dominus  papa 
nobis,  magistro  lohanni  de  Sancto  Germano,  Subdiacono  et  Capellano 
suo,  causam  ipsam  audiendam  examinandamque  commisit.  Magister 
vero  Bernardus  de  Pinu,  procurator  auditoris  predicti,  instanter  a 
nobis  petiit  in  negotio  memorato  procedi. 


Alexandro  IV  35 


Ex  adverso  autem,  fratre  Roggero  de  Shotindone  et  fratre  Adam 
de  Sancto  Albano,  monachis  et  procuratoribus  etusdem  monasterii 
Sancti  Augustini,  in  nostra  presentta  constitutis,  audivimus  summarie 
que  hinc  inde  proposita  extiterint,  sed  ante  quam  ad  iudicii  strepitum 
veniretur,  ad  bonum  pacis  et  concordie  interposuimus  partes  nostras. 
Eisdem  igitur  partibus  acquiescentibus  nostris  salutaribus  monitis,  pro 
evitandis  laboribus  et  expensis  que  possent  ex  iudicialibus  strepitibus 
evenire,  ad  compositionem  et  ordinationem  huiusmodi,  nobis  median- 
tibus,  est  deventum:  videlicet  quod  predicti  procuratores  monachi 
super  bonis  et  de  bonis  monasterii  prelibati  concesserunt,  instituerunt, 
dederunt  et  ordinaverunt  eidem  domino  I./  domini  pape  nepoti  pre- 
senti,  exnunc  annuam  pensionem  decem  et  octo  Marcarum  bonorum 
et  novorum  et  legalium  sterlingorum,  tredecim  soldis  et  quatuor 
denariis  pro  Marca  qualibet  computandis,  solvendam  sibi  vel  suo 
nuntio  seu  procuratori  apud  Londonias  in  domo  miiitie  Templi  novi, 
in  festo  sancti  Michaelis,  vel  si  ibidem  idem  I.  vel  eius  nuntius  seu 
procurator  inventus  non  fuerit,  eisdem  loco  et  termino,  pomine  et 
vice  ipsius  auditoris  deponendam  sub  testimonio  Thesaurarii  vel  Custo- 
dis,  et  penes  Thesaurarium  aut  Custodem  domus  predicte.  Si  vero 
predicti  Abbas  et  Conventus  dictam  pensionem,  dictis  loco  et  ter- 
mino,  non  solverint,  promiserunt  iidem  monachi  et  procuratores, 
nomine  Monasterii  sui,  ipsi  auditori  solvere  decem  Marcas,  nomine 
pene,  quotiens  in  solutione  cessarent  pensionis  predicte,  credendo 
ipsius  domini  I.  vel  eius  nuntii  sive  procuratoris,  simplici  verbo,  sine 
alterius  onere  probationis,  super  dampnis  et  expensis  que  idem  Capel- 
lanus  incurreret,  occasione  solutionis,  predictis  loco  et  termino,  non 
facte:  pro  quibus  omnibus  observandis  et  fideliter  adimplendis,  obli- 
gaverunt  omnia  bona  sancti  Augustini  superius  memorati,  renuntian- 
tes  constitutioni  de  duabus  dietis,  prohibitioni  regie  omnique  iuris 
auxilio,  tam  canonici  tam  civilis.  Predictam  autem  pensionem,  iidem 
abbas  et  conventus  eidem  capellano  annuatim  solvant,  donec  sibi  in 
provincia  Cantuariensi  de  ecclesia  vel  ecclesiastico  beneficio,  uno  vel 
pluribus,  valoris  quinquaginta  marcarum  ad  minus,  provisum  extiterit, 
et  fuerit  in  pacifica  possessione  provisionis  predicte,  et  fructus  perce- 
perit  ex  eadem.  Et  nos,  auctoritate  nobis  a  domino  papa  commissa, 
et  etiam  de  partium  voluntate,  predictam  pensionem  instituimus,  con- 
cedimus  et  ordinamus  memorato  domino  I.  super  bonis  et  de  bonis 
ipsius  Monasterii  sancti  Augustini  modo  et  forma  superius  iam 
expressis;  supplentes,  de  domini  pape  speciali  mandato,  defectum 
procurationis  procuratorum  ipsorum,  in  eo  quod  ipsi  ad  componen- 


36  Soeculo  XIII 


dum  et  pensionem  dandam  seu  concedendam  et  ordinandam  speciale 
non  habebant  mandatum,  quamvis  alias  pro  omnibus  negotiis  et  causis 
eiusdem  Monasterii  sufficientem  et  ydoneam  procurationem  haberent, 
cuius  tenor  de  verbo  ad  verbum  inferius  annotatur.  Expensas  vero 
omnes  abbas  et  conventus  predicti  integraliter  facient  in  prosecutione 
prosecutionis  predicte,  quousque,  ut  dictum  est,  predicto  domino  I. 
provisum  fuerit  et  in  paciBca  possessione  exttterit  provisionis  iam- 
dicte,  et  fructus  perceperit  ex  eadem,  nisi  questio  aliqua  inde  emer- 
geret,  et  negotium  ad  Curiam  deveniret,  in  cuius  prosecutione  negocii, 
dum  in  Curia  ageretur,  dicti  abbas  et  conventus  expensas  facere 
minime  teneantur.  Pensionem  tamen  prefato  Capellano  annuatim  inte- 
graliter  semper  solvant,  donec,  ut  superius  est  expressum,  in  pacifica 
possessione  fuerit  provisionis  iamdicte  et  fructus  perceperit  ex  eadem. 
Si  autem  prefatum  dominum  lohannem  ad  episcopalem  vel  archiepi- 
scopalem  dignitatem  interim  contigerit  promoveri,  vel,  sicut  superius 
est  narratum,  fuerit  ei  provisum,  et  in  pacifica  possessione  extiterit 
provisionis  ipsius,  et  fructus  perceperit  ex  eadem,  memorati  abbas 
et  Conventus  ab  eadem  pensione  seu  provisione  sint  liberi  et  immunes. 
Super  eadem  autem  ecclesia  de  Lenham,  predictos  abbates  (sic)  et 
Conventum  diOinitive  absolvimus  a  petitione  domini  lohannis  predicti, 
cum  nobis  constiterit  evidenter  per  indulgentias  Romanorum  Pontifi- 
cum,  abbati  et  Conventui  monasterii  prelibati  ipsam  ecclesiam  in  usus 
proprios  fuisse  concessam,  eidem  domino  I.  super  ipsa  ecclesia  per- 
petuum  silentium  imponendo. 

Dictus  autem  dominus  I.  in  nostra  presentia  sponte  renuntiavit 
omnibus  litteris  et  indulgentiis  impetratis  et  impetrandis,  ex  quibus 
possit  sibi  aliquod  adminiculum  exhiberi,  quod  dicti  abbas  et  Con- 
ventus  sibi  predictam  pensionem  solvere  tenerentur,  postquam  eum 
ad '  episcopalem  vel  archiepiscopalem  dignitatem  contingeret  pro- 
moveri. 

Tenor  autem  procurationis  predictorum  monachorum  talis  est: 

1252,  martii  17,  Cantuariae. 

Sanctissimo  patri  ac  domino  Innocentio,  divina  providentia  summo 
Pontifici,  sue  sanctitatis  filii  devoti ...  Prior,  et  Conventus  [monasterii] 
sancti  Augustini  Cantuariensis,  quod  ad  sedem  apostolicam  nulio 
pertinet  mediante,  pedum  oscula  beatorum.  In  omnibus  causis  et 
negociis  in  Curia  vestre  sanctitatis  Monasterium  contingentibus, 
dilectos  fratres  et  commonachos  nostros  Roggerium,  elemosinarium, 
et  Adam  de  Sancto    Albano,  procuratores  nostros,  constituimus   ad 


Alexandro  IV  37 


agendum,  defendendum,  impetrandum,  contradicendum,  narrandum, 
ponendum  et  in  iudices  consentiendum,  et  alium  procuratorem  con- 
stituendum,  et  ad  omnia  alia  agendum,  que  veri  et  legitimi  pro- 
curatores  facere  possunt,  ratum  et  gratum  habituri,  quicquid  per  eos 
et  eorum  alterum,  quem  adesse  contigerit,  actum  fuerit  seu  procu- 
ratum:  pro  eis  edam  et  pro  eorum  altero  iudicatum  solvi  promitti- 
mus,  si  necesse  fuerit.  Idem  quibuscumque  adversariis  nostris  signi- 
ficamus.  In  cuius  rei  testimonium,  huic  scripto  sigillum  capituli  nostri 
apposuimus.  Datum  Cantuarie,  anno  gratie  m^^cc^^lii^,  xvi  kalendas 
aprilis.  Conservet  altissimus  sanctitatem  vestram  per  tempora  lon- 
giora. 

Actum  Asisii,  die  Martis  Tricesimo  intrante  mense  predicto,  pre- 
sentibus  Magistro  Symone,  procuratore  Electi  Leodiensis,  Magistro 
Aymone,  fratre  Corrado,  et  fratre  Rostaino,  fratribus  hospitalis  Theu- 
tonicorum,  anno  et  Indictione  predictis,  Pontificatus  domini  Inno- 
centii  pape  IIII  anno  decimo.  In  cuius  rei  testimonium,  presens  instru- 
mentum  inde  fieri  fecimus  per  manum  Petri  de  Sancto  Germano, 
notarii,  sigilli  nostri  robore  communitum. 

Ego   Petrus   de   Sancto    Germano,    apostolice   Sedis    auctoritate 

notarius,    predictis   omnibus   interfui,  et   de   mandato   et  auctoritate 

eiusdem  Magistri  lohannis  de  Sancto  Germano,  scripsi  et  publicavi. 

Secundus  vero  est  talis: 

1253,  julii  15,  Cantuariae. 

Sanctissimo  patri  et  domino  I.,  divina  providentia  summo  ponti- 
(ici,  sue  sanctitatis  filii  humiles  et  devoti  R.,  Minister  humilis  ecclesie 
sancti  Augustini  Cantuariensis,  et  eiusdem  loci  Conventus,  pedum 
beatorum  oscula  cum  cordis  et  corporis  inclinatione  devota.  Noverit 
sancta  paternitas  vestra,  nos  ratam  habere  et  firmam  ordinationem 
seu  compositionem  factam  per  Magistrum  lohannem  de  Sancto  Ger- 
mano,  subdiaconum  et  capellanum  vestrum,  in  causa  mota  in  Curia 
Sanctitatis  vestre  inter  dominum  lohannem  de  Came^ano,  nepotem  et 
Capellanum  vejtrum  ac  Contradictarum  vestrarum  auditorem»  ex  parte 
una,  et  nos  ex  altera,  super  ecclesia  de  Lenham,  in  qua  idem  Magi-* 
ster  I.,  de  speciali  mandato  vestro  datus  fuit  auditor,  sicut  in  vestro 
rescripto  et  dicti  auditoris  instnimento  inde  confectis  plenius  conti- 
netur.  In  cuius  rei  testimonium,  huic  scripto  sigillum  Capituli  nostri 
apposuimus.  Datum  Cantuarie,  anno  gratie  m^cc^liii^,  Idibus  lulii. 
Conservet  altissimus  sanctitatem  vestram  per  tempora  longiora». 

Nulli  etc.  nostre  suppletionis,  confirmationis  et  roborationis  etc. 
Dat.  Laterani,  iii  Idus  Martii,  anno  secundo. 


38  Soeculo  XI2I 


38. 

AUxander  IV  smtentiam  in  causa  proventuum  ex  funertbus,  Episcopum 
Tusculanum  inter  et  Monasterium  Crypte/errate,  latam  a  Magi- 
stro  Maxtino,  tunc  domini  Pape  Capellano»  nunc  autem  Bracha- 
rensi  Archiepiscopo,  ratam  habet  et  canfirmat.  -  Magister  Mar^ 
tinus  se  nan  vocat  {neque  a  partibus  vocatur)  AudUorem  genera- 
Um.  -  Notarius,  S.  H.  Ecc/esiae  auctoritate. 

(Reg.  Vat.,  24,  f,  174%  anno  II,  cap,  300;  C.  Bourel  de  la  RoNafeRE,  n.  1365  u 

1256,  iunii  10,  Anagniae. 

<  Ea  que  iudicio  etc.  usque :  communiri.  Sane  dudum  inter  vos, 
ex  parte  una,  et  ,.  Abbatem,  et  Conventum  monasterii  Cripteferrate 
super  mortuariis,  legatis  vel  fidei  commissis,  oblationibus  et  qui- 
busdam  aliis  articulis,  ex  altera,  questione  suborta,  nos  venerabilem 
f.  n.  Magistrum  Martinum,  archiepiscopum  Bracharensem,  tunc  prio- 
rem  Wimaranensem  et  Capellanum  nostrum,  concessimus  partibus 
auditorem,  qui,  audita  confessione  sindici  vel  procuratoris  dictorum 
abbatis  et  Conventus,  ac  habito  super  hiis  iuris  peritorum  consilio, 
super  nonnullis  articulorum  ipsorum  diffinitivam  pro  vobis  senten- 
tiam  promulgavit,  dictos  abbatem  et  Conventum  super  quibusdam 
in  libelio  vestro  petitis  ab  impetitione  vestra  nihilominus  absolvendo, 
prout  in  instrumento  publico  eiusdem  auditoris  sigillo  signato  con- 
fecto  exinde  plenius  continetur.  Nos  igitur,  vestris  supplicationibus 
inclinati,  sententiam  huiusmodi  ratam  habentes,  illam  auctoritate  apo- 
stolica  confirmamus  etc.  usque :  communimus.  Tenorem  predicti 
instrumenti  presentibus  inseri  facientes,  qui  talis  est: 

1256,  mai  5,  Laterani. 

«  In  nomine  domini,  Amen.  Venerabilis  pater  dominus  O.,  Tuscu- 
lanus  episcopus,  archipresbiteri,  presbiteri,  et  clerici  diocesis  Tuscu- 
lane  ..  abbatem,  et  conventum  monasterii  Cripteferrate  coram  nobis, 
Magistro  Martino,  domini  pape  capellano,  priore  Wimaranensi,  par- 
tibus  auditore  dato,  traxerunt  in  causam.  Constitutis  igitur  in  presen- 
tia  nostra  Nicolao  Romano,  procuratore  dictorum  episcopi,  archipre- 
sbyterorum  et  clericorum,  et  fratre  Donato  Monacho,  procuratore  et 
Syndico  dictorum  abbatis  et  Conventus,  dictus  N.,  procurator,  contra 
eundem  Syndicum  h*bellum  obtulit  in  hec  verba: 


Alexandro  IV  39 


Coram  vobis,  magistro  Martino,  domini  pape  Capellano,  partibus 
auditore  concessO)  proponit  ..  procurator  venerabilis  patris  ..  epi- 
scopi  Tusculani,  quorum  archipresbiterorum  nomina  in  procuratoriis 
exprimuntur,  nomine  eorumdem,  contra  ..  abbatem,  et  Conventum 
Cripteferrate  sive  procuratorem  seu  yconomum  ipsorum,  nomine 
eorumdem,  quod  predicti  abbas  et  Conventus  quosdam  parrochianos 
dicti  episcopi  et  archipresbiterorum  et  presbiterorum  dicte  diocesis 
receperunt  ad  ecclesiasticam  sepulturam,  recipiendo  certam  summam 
pecunie  pro  mortuariis  earumdem,  quarum  quidam  apud  eos  elegerant 
sepulturam,  quidam  non. 

Item  receperunt  a  quibusdam  aliis  parrochianis  domini  episcopi 
et  presbiterorum,  archipresbiterorum  et  presbiterorum,  qui  apud 
eos  non  fuerunt  sepulti,  quedam  legata  seu  relicta  vel  fidei  commissa, 
in  ipsius  domini  episcopi  et  predictorum  archipresbiteronim  et  pre- 
sbyterorum  preiudicium  non  modicum  et  gravamen.  Unde  cum  tam 
de  predictis  mortuariis  quam  de  legatis,  relictis  vel  fidei  commissis 
predictis,  videlicet  cum  ibi  eligeret  sepulturam  vel  etiam  alibi,  sed 
eis,  aliqua  relinquerunt,  idem  episcopus  et  predicti  debeant  canonicam 
portionem  habere,  secundum  canontcas  sanctiones,  petit  dictam  cano- 
nicam  portionem  sibi  reddi,  et  predictis  archipresbyteris,  et  presbyteris 
et  de  predicta  canonica  portione  sibi  integre  satisfieri  ab  eisdem.  Omnia 
vero  alia  que  ad  ipsos  pervenerunt  ab  illis  qui  apud  eos  sepulti 
sunt,  cum  tamen  ibi  non  elegissent  sepulturam,  petit  sibi  integre  et 
absque  diminutione  restitui,  et  hoc  casu  petit  eos  puniri  secundum 
canonicas  sanctiones.  Petit  etiam  eisdem  sententialiter  inhiberi,  ne 
aliquos  parrochianos  dicti  domini  episcopi  et  predictorum  recipiant 
ad  ecclesiasticam  sepulturam,  nisi  prout  iura  concedunt,  et  tunc  de 
omnibus  oblationibus,  legatis  et  omnibus  aliis  que  relinquunt  parro- 
chiani  huiusmodi  diocesis  Tusculane  ipsi  monasterio  pro  animabus 
suis  in  ultima  voluntate,  solvant  eis  terciam  partem  integram  sine 
aliqua  diminutione  pro  sua  canonica  portione,  ita  quod  de  legatis  reli- 
ctis  episcopo  Tusculano  seu  prefatis  archipresbiteris  sive  eorum  eccle- 
siis,  ab  huiusmodi  parrocchianis  nulla  prorsus  fiat  deductio,  aut  com- 
pensatio  habeatur,  sed  preter  prefatam  terciam  apud  ipsum  episcopum 
et  archipresbiteros  sive  eorum  ecclesias  integra  maneant  et  persistant. 

Item  petit  consimilem  terciam  partem  sibi  solvi  de  omnibus  obla- 
tionibus,  legatis  et  omnibus  aliis  que  parrochiani  dicte  diocesis,  qui 
alibi  sepeliuntur,  relinquunt  ipsi  monasterio  in  ultima  voluntate. 

Item  petit,  ut,  si  corpora  aliquorum  parrochianorum  suorum,  qui 
apud  eos  non  elegerint  sepeliri,  ad  sepulturam  admiserint,  omnia  que 


40  Soeculo  Xm 


occasione  huiusmodi  ad  ipsos  obvenerint,  predictis  episcopo  et  archi- 
presbiteris  integre  restituant  sive  etiam  ecclesiis  eonimdem. 

Preterea  petit  quod  parrochianos  predictos  ad  aliqua  divina  ofiicia 
seu  ecclesiastica  sacramenta  non  admittant  sine  speciali  licentia  pre- 
dictorum,  et  super  predictis  petit  eos  sibi  et  aliis  per  vos,  domine 
iudex,  sententialiter  condempnari,  et  predicta  petit  cum  expensis  in 
lite  factis  et  faciendis,  quas  tempore  sententie  declarabit,  iuris  bene- 
(icio  sibi  omnibus  semper  salvo,  protestans  quod  non  astringit  se  ad 
omnia  predicta  probanda,  sed  offert  se  probaturum  quod  sibi  sufficiat 
de  premissis. 

Super  quo  libello,  dictus  Syndicus  litem  contestatus  est  in  hunc 
modum :  Frater  Donatus,  monachus  et  procurator  ..  abbatis,  et  con- 
ventus  Monasterii  Cripteferrate,  litem  contestando,  confitetur  et  dicit 
quod  ..  abbas,  et  Conventus  dicti  monasterii  de  omnibus  oblationibus, 
legatis  et  omnibus  aliis  que  relinquunt  parrochiani  ecclesiarum  epi- 
scopatus  Tusculani  ipsi  Monasterio  pro  anima  sua  in  ultima  voluntate, 
debent  dare  episcopo  et  ipsis  ecclesiis  parrochialibus  integram  ter- 
ciam  partem  pro  canonica  portione,  et  volunt  in  posterum  sine  con- 
tradictione  prestare. 

Item  confitetur  et  dicit  quod  non  debent  recipere  aliquem  parro- 
chianum,  contemptis  propriis  presbiteris  ecclesiarum  ipsarum,  ad 
audienda  divina  in  Monasterio  eorum  vel  recipienda  ecclesiastica 
sacramenta,  et  volunt  facere  in  futurum.  Confitetur  etiam  et  dicit  quod 
non  debent  recipere  aliquem  parrochianum  ipsorum  ad  ecclesiasticam 
sepulturam,  nec  recipient  in  futurum,  nisi  in  eorum  monasterio  ele- 
gerit  sepeliri. 

Cumque  dicti  abbas  et  Cohventus  memoratum  fratrem  Donatum 
ad  partes  misissent  remotas,  alium  procuratorem,  fratrem  Pignu  vide- 
Iicet«  eorum  monachum,  in  causa  constituerunt  eadem.  Qui,  coram 
nobis  in  iudicio  constitutus,  nomine  abbatis  et  Conventus  predicto- 
rum,  approbavit  et  ratificavit  confessiones  factas  per  fratrem  Dona- 
tum  predictum,  ac  postmodum  ad  revocandum  confessiones  predictas 
exhibuit  speciale  mandatum  et  revocavit  easdem. 

Et  tandem  dicti  abbas  et  Conventus,  recog^oscentes  quod  privi- 
legia  quibus  a  prestatione  petitorum  se  tueri  sperabant,  eos  minime 
liberabant,  iam  dictas  confessiones  per  suas  speciales  litteras  appro- 
bantes,  revocationem  factam  de  dictis  confessionibus  per  dictum  fra- 
trem  Pignu  penitus  revocarunt. 

Nos  itaque,  audita  confessione  huiusmodi  syndici  memorati,  et 
hiis  que  secuta  sunt  diligenti  deliberatione  pensatis,  ac  tandem  dicto 


Alexandro  IV  41 


fratre  Pygnu,  procuratore  dictorum  abbatis  et  Conveatus  et  Ste- 
phano,  procuratore  dictorum  domini  episcopi,  archipresbiterorum  et 
presbiterorum  constituto  per  dictum  Nicolaum  Romanum,  in  causa 
concludentibus  et  sententiam  ferri  instanter  petentibus,  habito  super 
hiis  omnibus  iuris  peritonim  consilio,  et  plena  deliberatione  nobis- 
cum,  prefato  procuratori  dictorum  abbatis  et  conventus,  ipsorum 
nomine,  necnon  ipsis  abbati  et  Conventui  sententialiter  inhibemus,  ne 
aliquos  parrochianos  dicti  domini  episcopi  et  archipresbiterorum,  pre- 
sbiterorum  et  clericorum  ad  ecclesiasticam  recipiant  sepulturam,  nisi, 
prout  iura  concedunt  etiam  in  hoc  casu  scilicet  cum  in  eodem  Mona- 
sterio  elagerint  sepulturam,  et  etiam  cum  alibi  sepeliuntur,  ut  de 
omnibus  oblationibus,  legatis  et  omnibus  aliis  que  relinquunt  ipsi 
parrochiani  dicto  monasterio  in  ultima  voluntate  pro  anima  sua,  iidem 
abbas  et  conventus  solvant  eis  terciam  partem  integram,  sine  aliqua 
diminutione,  pro  sua  canonica  portione:  ita  quod  de  legatis  relictis 
episcopo  Tusculano  seu  prefatis  archipresbiteris,  presbiteris  sive  eorum 
ecclesiis  ab  huiusmodi  parrochianis,  nulla  prorsus  fiat  deductio  aut 
compensatio  habeatur.  Sed  ea,  preter  prefatam  terciam,  apud  ipsum 
episcopum  et  archipresbiteros  sive  eorum  ecclesias  integra  maneant 
et  persistant:  memoratum  procuratorem  abbatis  et  conventus,  ipso- 
rum  nomine,  et  ipsos  abbatem  et  Conventum  per  eumdem  procura- 
torem  sententialiter  condempnamus,  inhibentes  eisdem  ne  corpora 
aliquorum  parrochianorum  predictorum  qui  apud  eos  non  elegerint 
sepeliri,  ad  sepulturam  admittant.  Quod  si  contra  hanc  nostram 
inhibitionem  [ajliqua  admiserint,  decernimus,  ut  omnia  que  occa- 
sione  huiusmodi  ad  ipsos  obvenerint,  predictis  episcopo  et  archi- 
presbiteris  et  presbiteris  integre  restituant,  sive  etiam  ecclesiis  eorum- 
dem,  sed  et  firmiter  inhibemus,  quod  parrochianos  predictos  ad  ali- 
qua  divina  officia  seu  ecclesiastica  sacramenta  contra  ius,  seu  propriis 
contemptis  presbiteris,  de  cetero  non  admittant,  et  ad  hec  omnia  pre- 
fatum  procuratorem  dictorum  abbatis  et  conventus,  eorundem  nomine, 
ad  ipsos  abbatem  et  conventum  per  diffinitivam  sententiam '  condem- 
pnamus.  Super  aliis  vero  in  predicto  libello  petitis,  dictos  abbatem 
et  conventum  absolvimus  ab  impetitione  episcopi  memorati  et  dicto- 
rum  archipresbiterorum,  presbiterorum  et  clericorum  diocesis  Tu* 
sculane. 

In  cuius  rei  testimonium,  presentes  litteras  per  Matheum  Nota- 
rium  infrascriptum  fieri  fecimus  et  nostro  sigillo  muniri.  Actum  Late- 
rani  coram  hiis  testibus,  Andrea,  Decano  Agrigentino,  Magistro  Petro, 
Scolastico  Lucensi,.  Geraldo  Menendi,  Canonico  Portugalensi,  Pelagio 


42  Soeculo  XIII 


Petri  et  Martino  Dominici  clericis ,  anno  domini  m^cc^lvi",  Mense 
Maii,  die  quinto  intrante,  Indictione  xiiii,  pontificatus  domini  Ale- 
xandri  pape  iiii  anno  secundo. 

Ego  Matheus  Narniensis,  sacrosancte  Romane  ecclesie  auctoritate 
Notarius,  prolationi  sententig  prescripte  interfui,  et  de  mandato  dicti 
Magistri  Martini  scripsi  et  in  publicam  formam  redegi.  Nomtna  vero 
parrochianorum  et  mortuaria  seu  legata  vel  fedeicommissa  vel  relicta 
ab  ipsis  parrochianis,  a  predictts  abbate  et  conventu  percepta,  que 
continentur  in  libello  posito  in  Regesto,  quia  dominus  Magister  Mar- 
tinus  mandavit  mihi  quod  in  libello  posito  in  sententia  prescripta  non 
insererem,  ea  huic  sententie  inserere  pretermisi>. 

«  Nulli  etc.  nostre  confirmationis  etc.  Dat.  Anagnie,  iiii  idus  iunii 
anno  secundo  > . 

39. 

Urbano  IV  ( 1 2  6 1 - 1 2 64).  -  /.  Diacanus  Cardinalis,  Garino,  Papae  Capel- 
lano  ac  eiusdem  Papae  palatii  causarum  generali  Auditori^  causam 
olim  Magistro  Matthaeo  de  ScUemo^  Papae  Capellano,  sub  certa 
forma  commissam  et  ab  eodem  sententia  defi$iitam^  commtttit  tan- 
tummodo  audiendam:  Garino  autem^  causa  pendente,  se  cdio  trans- 
ferenti^  subrogal  Magistrum  Delfinatem  de  Neapoli^  domini  Papae 
Capellanum  a^  eiusdem  PcUata  genercUem  Auditorem,  sibi  reservans 
diffinitivam  causae  sententiam. 

(Reg.  Vat.,  29,  fol.  22,  anno  III,  cap.  40;  I.  Guiraud,  in  « Btblioth,  des  Acoles^ 
Fran^aises,  Les  Registres  WUrbain  IV,  Faris*,  n.  992). 

1264,  februarii  19 

...  Cum  ...  dominus  Urbanus  papa  IIII,  magistro  Matheo  de 
Salerno,  Capellano  suo,  predictum  negocium  sub  certa  forma  duxe- 
rit  committendum,  idem  Capellanus ...  sententialiter  declaravit 

citato  autem  postmodum  primo,  secundo  et  tertio  per...  (Garinum) 
decanum  Cathalaunensem,  domini  pape  Capellanum  ac  eiusdem  Palatii 
generalem  Auditorem  causarum,  cui  vices  nostras  non  totaliter  in  hac 
parte  commisimus...  Coram  quo  decano...  procurator  prefati  H.  obtulit 
libellum  postmodum  dicti  H.  nomine  hac  forma: 

«  In  nomine  Domini  amen.  Coram  vobis,  domino  Garino,  decano 

<  cathalaunensi,  domini  pape  Capellano  ac  eiusdem  palatii  causarum 

<  generali  Auditore  cui  venerabilis  pater  dominus  I.  sanctorum  Cosme 


UrbanolV  43 


<  et  Damiani  diaconus  Cardtnalis   in   hac   causa  parttbus  concessus 

<  Auditor,  huiusmodi  causam   tantum  audiendam   commisit,  dicit  et 
cproponit...  procurator  Henrici  etc.  >. 

Memorato  insuper  Decano  Cathalaunensi  se  ad  partes  alias  trans- 
ferente,  nos  dictum  negotium  magistro  Delfinat(i)  de  Neapoli,  domini 
pape  Capellano  ac  eiusdem  palatii  generali  Auditori  causarum,  com- 
mittendum  duximus,  nobis  tamen  diffinitiva  sententia  reservata.  Qui 
magister  Delfinas,  citatis  iterum  in  publica  audientia,  primo,  secundo 
et  tertio  prefato  Gerardo  necnon  decano  et  Capitulo  Lobiensibus  vel 
procuratoribus  eorumdem  si  quis  essent  in  Curia...  discussis  ipsius 
cause  meritis,  litteris,  actis  et  munimentis...  coram  ipso  productis, 
diligenter  examinatis,  nobis  de  predictis  omnibus  et  singulis  rela- 
tionem  fecit  fidehter  et  prudenter.  Quare  pro  parte  H.  memorati 
fuit  cum  instantia  petitum  a  nobis  ut  predictum  negocium  deberemus 
diffinitive  sententie  calculo  terminare.  Visis  igitur  et  intellectis  iuribus 
et  rationibus  etc. ... 

40. 

Urbanus  1 V  in  causa  cotnmissa  Magistro  Delfinati  de  Neapoli,  Capel- 
lano  suo  et  generali  Auditori,  subrogat  R,,  Albanensem  Episcopum 
ob  discessum  e  Curia  Magistri  Delfinatis. 

(Reg.  Vat.,  29,fol  23  verso,  n.  44;  I.  Guiraud,  n.  996\ 

1264,  martii  3. 

...  «  Coram  vobis,  Magistro  Delfinate   de   Neapoli,  domini  pape 

<  Capellano  ac   palatii  eiusdem  domini   generali  Auditore  causarum 

<  et    in    causa    infrascripta,    partibus    Auditore    concesso,    proponit 

<  Stephanus 

Lite  igitur  super  dicto  libello  legitime  contestata,  prestitoque 
de  veritate  dicenda  a  partibus  iuramento,  factisque  quibusdam  posi- 
tionibus  et  responsionibus  coram  ipso  magistro  Delfinate,  capellano 
predicto,  tandem  dicto  magistro  D[elfinate]  se  de  Curia  absentante, 
sanctissimus  pater  dominus  Urbanus  papa  IIII  nobis  R.  miseratione 
divina  Albanensi  episcopo,  causam  commisit  huiusmodi  audiendam  et 
fine  canonico  terminandam... 


44  Soeculo  XIJI 


41. 

Urbanus  IV  appellatianem  a  sententia  Bernardi  Ispani,  Capellaniy  Audi- 
torisy  committit  Michaeli  de  Tholosa  Capellano,  Auditoriy  et  huic 
interim  promoto  ad  officium  Vice-Cancellarii,  subrogat  Cardincdem. 

(Reg.  Vat.,  29,  fol,  45  verso,  n.  98 ;  1.  Guiraud,  n,  J049), 

...  Sane  petitio  tua  nobis  exhibita  continebat  quod...  super  pro- 
visione  facta  tibi  auctoritate  sedis  apostolice...  orta  fuisset  materia 
questionis,  et  per  appellationem  ad  sedem  eandem  huiusmodi  negotium 
legitime  devolutum,  dilectus  (ilius  Magister  Bemardus  Ispanus,  Capella- 
nus  noster,  partibus  a  nobis  super  hoc  datus  auditor,  cognitis  cause 
meritis  et  iuris  ordine  observato,  diffinitivam  pro  te  promulgans  sen- 
tentiam ...  a  qua  sententia  procurator  eorumdem  abbatis  et  Capituli 
(adversarii)  appellatum ... ,  dilecto  filio  magistro  Michaeli,  Vicecancellarie 
sacrosante  Romane  ecclesie,  tunc  Capellano  nostro,  causam  appel- 
lationis  huiusmodi  a  nobis  obtinuit  committi.  Coram  quo  lite  super 
hoc  legittime  contestata,  et  eodem  Magistro  M[ichaele]  interim  ad 
officium  Vicecancellarie  nostre  promoto,  nos  demum  dilecto  filio 
nostro  I.  sancte  M.  in  Cosmidin  diacono  cardinali,  causam  huiusmodi 
commisimus  audiendam... 

...  Coram  vobis,  magistro  Bernardo  Yspano,  domini  pape  Capel- 
lano,  ab  eodem  domino  partibus  Auditore  concesso ... 

...  Coram  vobis,  magistro  Michaele  de  Tholosa,  domini  pape  Capel- 
lano  ac  ipsius  palatii  causarum  generali  Auditore...  etc. 

42. 

Urbanus  IV  in  causa  Auditorem  dat  Magistrum  Gregorium  de  Nea- 
poliy  Capellanum  suum  et  palatU  causarum  genercUem  Audilorem^ 
qui  dat  rogatorias  tribus^  in  dignitate  Mediolani  constitutis^  ad 
excutiendos  cUiquot  testes :  testibus  productis,  idem  Urbanus  IV  cau- 
sam  audiendam  et  terminandam  U  DicLCono  Cardinali  committit: 
a  quo  cum  appellatum  fuerit,  causam  appeUationis  eidem  CardincUi 
et  Episcopo  Sabinensi  coram  quo  partes  iudicium  prosequuntur,  com- 
mittit. 

(Reg.  Vat.,  29,  fol.  66,  n.  158;  I.  Guiraud,  tom.  III,  n.  1109). 

1264,  iulii  12,  Urbevetere. 

petitio  tua  nobis   exhibita   continebat   quod 

nos  in  causa  que  inter  te  et  Albertum  de  Buxinate,  ordinarium  Medio- 


Urbano  IV  45 


lanensem,  super  quadam  prebenda  que  in  ecclesia  sancti  Stephani  in 
Brolio  Mediolanensi  vacavit  per  mortem  Oldrici  presbyteri  eiusdem 
ecclesie  Canonici,  et  in  qua  uterque  vestrum  se  dicebat  habere  ius, 
vertebatur,  ad  sedem  apostolicam  legitime  devoluta,  dilectum  filium 
Magistrum  Gregorium  de  Neapoli,  Capellanum  nostrum,  dedimus  par- 
tibus  auditorem ;  et  tandem,  h'te  coram  eo  legitime  contestata,  factis- 
que  positionibus  et  responsionibus  ad  easdem,  ac  formatis  articulis 
et  productis  hinc  inde  testibus,  causam  huiusmodi  dilecto  (ilio  no- 
stro  U.,  sancti  Eustachii  diacono  Cardinali,  audiendam  commisimus 
et  fine  debito  terminandam.  Idem  vero  cardinalis,  cognitis  ipsius 
cause  meritis  et  iuris  ordine  observato,  pronuntiavit  predictam  pre- 
bendam  ad  te  pertinere  de  iure  et  tibi  sententialiter  adiudicavit 
eandem,  dictumque  Albertum  a  dicta  prebenda  amovens  ac  sibi  per- 
petuum  silentium  imponens  super  ea»  ipsum  ad  restituendum  et  dimit- 
tendum  tibi  predictam  prebendam,  cum  fructibus  inde  perceptis,  vel 
eorum  extimationem  nichilominus  condempnavit»  prout  in  instrumento 
publico  inde  confecto,  sigillato  sigillo  ipsius  cardinalis,  plenius  continetur. 
Sane,  procuratore  dicti  Alberti  pro  eo  a  sententia  huiusmodi  ad  nostram 
audientiam  appellante,  nos  huiusmodi  appellationis  causam  venerabili 
fratri  nostro..  Episcopo  Sabinensi  et  eidem  cardinali  audiendam  et  ter* 
minandam  fine  debito  duximus  committendam.  Comparentibus  igitur 
partibus  coram  eodem  episcopo  qui  vice  sua  et  ipsius  Cardinalis  de 
appellationis  causa  cognoscebat  eadem,  et  lite  coram  eo  legitime  conte- 
stata  et  de  veritate  dicenda  prestito  a  partibus  iuramento,  factisque  posi- 
tionibus  et  responsionibus  ad  easdem  et  formatis  articulis,  demum  partes 
ipse,  volentes  vitare  litigiorum  anfractus  ac  viam  pacis  et  concordie  am* 
plectentes,  in  eundem  Cardinalem,  tamquam  in  arbitrum,  arbitratorem, 
ordinatorem  diflfinitorem  et  amicabilem  compositorem,  alte  et  basse, 
super  eadem  appellationis  causa  compromittere  curavenmt,  de  stando 
arbitrio,  diflfinitioni  et  ordinationi  predicti  Cardinalis  et  de  non  pro- 
sequendo  ulterius  causam  appellationis  predicte,  cui  partes  ipse  coram 
eodem  Cardinali  iam  renuntiaverant,  corporali  prestito  iuramento.  Pre- 
dictus  autem  Cardinalis,  recepto  huiusmodi  compromisso  et  a  nobis 
de  arbitrio  seu  de  ordinatione  proferendis  licentia  et  auctoritate  obten- 
tis,  de  auctoritate  et  licentia  huiusmodi,  ordinando,  arbitrando,  sta- 
tuendo  et  diffiniendo  predictam  diflfinitivam  sententiam  quam  pro  te 
tulerat,  confirmavit,  et,  non  obstante  appellatione  predicta,  mandavit 
eam  a  predictis  partibus,  sub  debito  prestiti  iuramenti,  nisi  quoad 
fructus  perceptos  ex  predicta  prebenda,  ad  quorum  restitutionem 
dictum  Albertum  tibi  condempnaverat,  inviolabiliter  observari,  prout 


46  Soeculo  XIII 


in  instrumento  publico  inde  confecto,  sigillato  sigillo  dicti  cardinalis, 

plenius  continetur . 

Tenor  instrumenti  predicte   diflfinitive  sententie 

talis  est: 

<  In  nomine  Domini  Amen.  Olim  vacante  prebenda .  in  ecclesia 
sancti  Stephani  in  Brolio  Mediolanensi  per  mortem  presbyteri  Oldrici, 
quondam  dicte  ecclesie  Canonici,  ortaque  inter  Riboldum  dictum 
Morenam,  de  Merate  et  Albertum  de  Buxinate,  ordinarium  Medio- 
lanensis  ecclesie,  dicte  ecclesie  Sancti  Stephani  Canonicos,  materia 
questionis,  licet  per  appellationem  proponeretur  negotium  ad  sedem 
apostolicam  devolutum,  tamen  bone  memorie  dominus  Alexander 
papa  IIII  supradictum  [Albertum]  qui  dictam  prebendam  ex  collatione 
capituli  ipsius  ecclesie  sancti  Stephani  detinebat,  peremptorie  citari 
fecit  ut  infra  certum  terminum  per  se  vel  per  procuratorem  ydoneum 
apostolico  se  conspectui  presentaret,  recepturus  super  hoc  quod 
iustitia  suaderet.  Comparentibus  igitur  dicto  Riboldo  in  Curia  pro 
se,  et  lohanne  Ferrario,  canonico  de  Gorgon^oIIa,  procuratore  dicti 
Alberti,  pro  ipso  Alberto,  termino  assignato,  dominus  noster  Urba- 
nus  papa  IIII  discretum  virum  Magistrum  Gregorium  de  Neapoli, 
Capellanum  suum,  in  dicta  causa  concessit  partibus  auditorem.  Coram 
quo  dictus  Riboidus  libellum  obtulit  in  hunc  modum: 

<  Coram  vobis,  domino  Gregorio  de  Neapoli,  domini  pape  Capel- 

<  lano,  partibus  auditore  concesso  ac  causarum  domini  pape  auditore 

<  generali,  dicit  et  proponit  Riboldus  Morena  de  Merate,  Canonicus 

<  ecclesie  sancti  Stephani  in  Brolio  Mediolanensis,  contra  Albertum  de 

<  Buxinate,  ordinarium  ecclesie  Mediolanensis,  et  eius  quemlibet  pro- 

<  curatorem   quod   ipse  Riboldus  Morena,   olim   ab  apostolica  sede 

<  litteras  super  sua   receptione  et  provisione    in   aliqua   ecclesiarum 

<  Civitatis  vel  diocesis  Mediolanensis  ad..  Prepositum  ecclesie  sancti 

<  Ambrosii   Mediolanensis,    obtinuit,  quarum   auctoritate   idem   pre- 

<  bendam   que    in    dicta  ecclesia   sancti  Stephani  vacavit   per  mor- 

<  tem  presbyteri  Oldrici,  quondam  Canonici  ipsius  ecclesie,  contulit, 

<  ipsumque    de   ea   investire   curavit,  et  in  eius  possessionem   eum 

<  fecit  induci,  ac  eum  fecit  a  Capitulo  sive  Canonicis  eiusdem  eccle- 

<  sie  in  Canonicum   et   in   fratrem   recipi  et   admitti.    Sed   prefatus 

<  Albertus  eandem   prebendam   illicite  occupavit   ac   detinet  contra 

<  iustitiam    occupatam  et  fructus  ac   proventus   percipit  ex  eadem, 

<  in   ipsius  R.  preiudicium  et  gravamen.  Quare,  cum  ipsa  prebenda 

<  ad  eundem  R.  dinoscatur  apostolica  auctoritate  spectare,  petit  ipse 

<  R.  collationem  et  investituram   ac   inductionem    premissas  appro- 


Urbano  IV  47 


<  bari,  et  eandem  prebendam,  cum  iuribus  et  pertinentiis,  sibi  adiu- 

<  dicari,  et  ad  ipsum  pertinere  per  sententiam  declarari,  dictumque 

<  Albertum   ab  ea   penitus   amoveri   et   ipsum  ad   restituendam   et 

<  dimittendam   eandem    prebendam,    cum   fructibus    medio    tempore 

<  perceptis,  si  extant,  vel  si  non  extant  eorum  extimationem,  quam 

<  facit   librarum  centum   monete  Mediolanensis,  compelli  et  senten- 

<  tialiter    condempnari,    ac    sibi    super    ipsa    prebenda    perpetuum 

<  silentium,   imponi.   Et   hec  omnia  petit  cum  dampnis  et  expensis 

<  legitimis  que  et  quas  extimat   librlurum  quinquaginta  monete  Me- 

<  diolanensis,  et  protestatur  futuras  expensas  quas,   cum,   debuerit, 

<  declarabit,  salvo  iure  etc.  > . 

<  Lite  igitur  super  premisso  libello  inter  ipsas  partes  legitime  con- 
testata  prestitoque  de  veritate  dicenda  a  partibus  iuramento,  factis 
hinc  inde  positionibus  et  subsecutis  responsionibus  ad  easdem,  datis 
articulis  et  factis  interrogatoriis  super  ipsis,  quia  de  meritis  cause 
per  ea  que  proposita  fuerant  coram  ipso,  plene  liquere  non  poterat, 
idem  dominus  papa  per  litteras  suas  mandavit  discretis  viris..  san- 
cte  Tecle  Mediolanensis  et ..  de  Olzate,  Mediolanensis  diocesis,  eccle*- 
siarum  prepositis,  et  Rogerio  de  Porta,  Canonico « sancti  Ambrosii 
Mediolanensis,  ut  testes  quos  utraque  pars  super  articulis  eis  cum 
interrogatoriis  partium  ab  eodem  Capitulo  sub  suo  sigillo  transmissis, 
duceret  producendos,  infra  certum  terminum  recipere,  ac  secundum 
interrogatoria  examinare  sollicite  procurarent,  omnes  depositiones 
testium  producendorupi  in  scriptis  redactas,  cum  toto  processu  ad 
apostolice  sedis  presentiam  quamcitius  transmittendo,  partibus  ipsis 
terminum  peremptorium  assignarent  quo  per  se  vel  per  procuratores 
ydoneos  cum  omnibus  actis  et  munimentis  causam  ipsam  contingen- 
tibus,  se  consp^ctui  apostolico  presentarent,  iustam,  dante  Domino,  sen- 
tentiam  recepture.  Quibus  per  dictos  iudices,  secundum  formam, 
mandati,  legitime  peractis,  et  attestationibus  in  presentia  supradicti 
magistri  Gregorii  de  consensu  partium  publicatis,  et  hinc  inde  copia 
facta,  tandem  idem  dominus  Urbanus  papa  IIII,  nobis,  Uberto,  Sancti 
Eustachii  diacono  cardinali,  predictam  causam  audiendam  commisit 
et  fine  debito  terminandam.  Nos  vero,  in  dicta  causa,  servato  iuris 
ordine,  procedentes,  partes  predictas  in  audientia  publica  fecimus 
evocari  et  dicto  Riboldo  pro  se  ipso  et  Bonifacio  de  Uglona,  procu- 
ratore  prefati  Alberti,  pro  ipso  Alberto  in  nostra  presentia  constitutis 
et  facta  examinatione  per  examinatorem  datum,  a  partibus  rubrica- 
rum  instrumentis  hinc  inde  productis,  ac  allegationibus  et  iuribus 
partium,  eorumdem  auditis  et  intellectis  que  partes  tam  de  iure  quam 


48  Soeculo  XIII 


de  facto  coram  nobis  dicere  ac  proponere  voluerunt,  conclusoque  in 
causa,  partibus  terminum  assignavimus  ad  sententiam  audiendam.  Sed 
cum  iudex  ante  sententie  prolationem  omnia  acta  cause  examinare  et 
investigare  debeat  diligenter»  nos,  dicte  cause  actis  soUempniter  recen* 
sitis,  visa  petitione  coram  prefato  magistro  G.  facta  et  contestatione  ac 
responsione  habitis  coram  eo,  visis  positionibus  et  responsionibus  par- 
tium  earundem,  visis  et  diligenter  inspectis  instrumentis  hinc  inde  pro- 
ductis,  attestationibus,  iuribus  et  rationibus  ac  allegationibus  partium 
universis  et  super  hiis  omnibus  nobiscum  provida  deliberatione  habita  et 
consilio  peritorum,  dicimus  ac  pronuntiamus  in  scriptis,  predictam  pre- 
bendam  ad  dictum  Riboldum  pertinere  de  iure  et  eam  sibi  adiudicantes, 
collationem  et  investituram  ac  possessionis  inductionem  predictam 
approbamus,  dictumque  Albertum  ab  ipsa  prebenda  nichilominus  amo- 
vemus  per  nostram  sententiam,  eidem  A.  super  hiis  perpetuum  silen- 
tium  imponentes,  ac  ipsum«ad  dimittendam  et  restituendam  (dictam) 
prebendam  prefato  R.,  cum  fructibus  inde  perceptis  vel  eorum  extima- 
tionem  per  nostram  sententiam  condempnamus,  nobis  taxatione  ipso- 
rum  in  posterum  reservata.  Tulimus  autem  predictam  sententiam  apud 
Urbemveterem  in  camera  nostra,  presentibus  lacobo,  de  Thonengo 
canonico...  domini  pape  capellano;  Guillelmo,  archidiacong  Yporiensi; 
magistro  Bernardo,  archidiacono  Vasatensi;  Carrando,  archipresbitero 

deGrana;  et  Guillelmo  de  Crema,  notario»  testibus,  et  partibus, 

videlicet  Riboldo  de  Bonefatio  ac  Manfredo  de  Rosate.  In  cuius  rei  testi- 
'  monium  et  futuram  memoriam  premissorum,  prescriptam  sententiam 
nostram  per  infrascriptum  tabellionem  nostrum  scribi  et  publicari  man- 
davimus  et  sigilli  nostri  appensione  muniri  sub  anno  Domini  mcclxiii'', 
die  ii^  exeuntis  octobris,  Indictione  VII,  pontificatus  domini  Urbani 
pape  IIII,  anno  tertio.  Ego  Paris  de  Spoleto,  notarius,  prolationi  dicte 
sententie  presens  interfui  et  mandato  predicti  domini  cardinalis,  ut 
supra  legitur,  scripsi,  publicavi  et  meo  signo  consueto  signavi  >. 

€  Tenor  vero  instrumenti  ordinationis,  arbitrii  seu  diffinitionis  car- 
dinalis  eiusdem  est  talis: 


ClemenU  IV  49 


43. 

CUmens  IV  (1265-1268)  canfirmat  sententiam  a  Magistro  Berardo 
de  Neapoliy  Subdiacono  et  Notario  suo,  latam  in  causa  inter  aliquot 
discretos  viros  domini  Pape  Capellanos  et  Raimundum  de  Crosis, 
Camere  Clericum,  quam  antea  examinandam  et  iudicandam  de  plano 
sine  iudicii  strepitu  et  libello  commiserat  Venerabili  viro  Magistro 
Helye,  capellano  suo  et  causarum  palatii  generali  Auditori,  misso 
deinde  in  partes  Tuscie  ut  inibi  servitiis  Romanae  Ecclesiae  vacaret. 
-  Notarius  apostolica  et  Impericdi  auctoritate. 

(Rbg.  Vat.,  32,  foL  221  verso,  an.  IV,  n.  20;  £oouard  Joroan,  in  « Bibl. 
des  &olesfranQ.  etc.  Les  Registres  de  Clement  IV,  Paris,  1893*,  n.  622). 

1268,  martii  28,  Viterbii. 

<  Raimundo  de  Crosis,  camere  nostre  clerico,  canonico  Narbo- 
nensi.  In  nostra  proposuisti ...  Tenorem  ipsius  instrumenti,  cui  sicut 
originali  iidem  indubitatam  adhiberi  volumus,  de  verbo  ad  verbum 
presentibus  inseri  facientes,  qui  talis  est: 

«  In  nomine  Domini  Amen.  Per  discretos  viros  magistros  Rai- 
mundum  Barbelli,  officialem  Narbonensem,  Guillelmum  Folquini, 
Aimericum  de  Monteacuto,  Bernardum  de  Languiscello,  archidia- 
conunn  Lateranensem  in  ecclesia  Tholosana,  domini  pape  capellanos, 
et  Raimundum  de  Crosis,  camere  ipsius  domini  pape  clericum,  super 
provisione  sua  in  ecclesia  Narbonensi  a  felicis  recordationis  Ale- 
xandro  et  Urbano,  Romanis  pontificibus,  necnon  et  a  sanctissimo  patre 
domino  n(9stro  Clemente  divina  providentia  summo  pontifice,  diversis 
et  sub  diversis  formis  litteris  impetratis,  et  aliquibus  ex  eis  receptis 
in  eadem  ecclesia  in  canonicos  et  in  fratres,  contigit  inibi  per  obitum 
Guillelmi  Petri,  canonici  eiusdem  ecclesie,  quamdam  vacare  preben- 
dam.  Ipsis  itaque  contendentibus  quis  in  illa  potior  haberetur,  idem 
dominus  noster  Clemens  volens  eorum  parcere  laboribus  et  expensis, 
venerabili  viro  magistro  Helye,  capellano  suo  et  causarum  palatii 
generali  auditori,  canonico  Belvacensi,  commisit,  ut  convocatis  omni- 
bus  qui  ius  in  eadem  prebenda  dicerent  vel  crederent  se  habere,  de 
plano»  sine  iudicii  strepitu  et  libello,  discuteret  cui  prebenda  eadem 
deberetur,  et  illi  adiudicaret  eandem.  Quo  tandem,  post  aliquantulum 
processum  super  hiis  habitum,  de  mandato  ipsius  domini  in  partibus 
Tuscie  servitiis  ecclesie  Romane  vacante,  idem  dominus  noster  summus 
pontifex  nobis  Berardo  de  Neapoli,  subdiacono  et  notario  suo,  nego- 


50  Soeculo  XIII 


tium  huiusmodi  sub  eadem  forma  commisit   examinandum   et   etiam 

terminandum.  Nos  autem  predictis  omnibus  ad  nostram  presentiam 

convocatis,  et  premissa  super  eorum  iuribus  circa  provisiones  et  pre- 

bendam  eandem  diligenti  examinatione,  comperimus  memoratum  oflfi- 

cialem  primo  a  prefato  domino  Alexandro  monitorias,  et  postmodum 

a  dicto  domino  Urbano  executorias   super   provisione   sua   in   dicta 

Narbonensi  ecclesta  litteras  impetrasse,  ipsumque,  nullo  per  eiusdem 

domini  Alexandri  litteras,  licet   presentate   fuerint,  processu  habito, 

per  dictas  executorias  prefati  domini  Urbani  litteras  in  dicta  ecclesia 

in  fratrem  et  canonicum  receptum,  et  dictam  prebendam  sibi  fuisse 

coUatam ;  dictumque  magistrum  Guillelmum  ab  eodem  Urbano  papa 

sub  ea  forma  executorias  obtinuisse   litteras,  ut   provideretur  ei   de 

prebenda  siqua  vacaret  in  ipsa  ecclesia  Narbonensi,  et  tunc  demum 

ipse  in  fratrem  et  canonicum  reciperetur  in  ea.  Prefato  autem  magistro 

Aimerico  videbatur  uberior  gratia  facta  esse ;  siquidem  idem  summus 

pontifex  Urbanus  sibi  canonicatum  contulit  eiusdem  ecclesie  Narbo- 

nensis,    et   prebendam,  siqua   tunc   vacabat   ibidem,    alioquin   primo 

vacaturam,  conferendam  eidem  donationi  apostolice  reservavit,  decer- 

nens  irritum   et  inane  si  secus   de  predictis   contigeret   attemptari; 

super  collatione  vacature   prebende,  necnon   et   super  inductione  in 

possessionem  canonicatus  et  prebende  ipsorum,  certo  sibi  nichilomi- 

nus  executore  concesso.  Magistro   quoque  Bernardo  idem   dominus 

Urbanus  de  canonicatu  et  prebenda  Narbonensibus  sub  certa  forma 

provideri  mandavit,  eodem  domino  nostro  Clemente,  tunc  Sabinensi 

episcopo,  et  venerabili   patre..  archiepiscopo  Narbonensi   sibi  super 

hoc  executoribus  deputatis ;  dictusque  archiepiscopus,  prefato  domino 

nostro  et  Capitulo   Narbonensi    presentibus   et   consentientibus,  ipsi 

magistro  Bernardo  de  dicte  Narbonensis  ecclesie  canonicatu  providit, 

sibique  stallo  in  choro  et  loco  in  capitulo  assignatis,  contulit  ei  pre- 

bendam,  siqua  inibi  nulli  alii  debita  tunc  vacabat,  alioquin  prebendam 

huiusmodi  proxime  vacaturam,  cum  vacaret,  conferendam  eidem  dona- 

tioni  apostolice  reservavit;  in  contradictores  et  rebelles  excommuni- 

cationis  sententia  promulgata.  Ceterum   cum   eidem   domino   nostro 

Clehienti,  tunc  SsCbinensi  episcopo  et  apostolice  sedis  legato,  dictus 

dominus  Urbanus  faciendi  recipi  unam  personam  ydoneam  in  Narbo- 

nensi  et  aliam  in  Anitiensi  ecclesiis,  et  providendi   eisdem   personis 

de  prebendis,  sique  in  dictis  ecclesiis  tunc  vacabant,  alioquin  quam 

cito  ad  id  oportunitas  se  oflferret,  concessisset  per  suas  litteras  facul- 

tatem,  ipse  dominus  noster  venerabili  patri  domino  Roberto,  Avinio- 

nensi   episcopo,   tunc   canonico  Valentinensi,  de  ipsius   Narbonensis 


Clemente  IV  51 


eccleste  canonicatu  hutusmodi  auctoritate  providit»  faciens  eundem  in 
illa  in  canonicum  recipi  et  in  fratrem.  Cumque  idem  dominus  man- 
dasset  de  ipso  Avinionensi  ecclesie  provideri  beneficia  ipsius  aposto- 
lice  donationi  reservans,  eo  tandem  in  Avinionensem  episcopum  iuxta 
huiusmodi  mandatum  promoto,  in  dictum  magistrum  Raimundum  de 
Crosis  transtulit  omne  ius  quod  idem  episcopus  Avinionensis  in  dicta 
Narbonensi  ecclesia  tunc  temporis  obtinebat;  ita  quod  idem  Raimundus 
extunc  pro  Narbonensi  canonico  haberetur,  et  de  prebenda  de  qua 
ipsi  episcopo  provideri  poterat  provideretur  eidem,  certis  sibi  super 
hoc  datis  executoribus  qui  eum  in  dicta  Narbonensi  ecclesia  fecerunt 
redpi  in  canonicum  et  in  fratrem. 

Postmodum  etiam  idem  dominus  noster  Clemens  per  alias  suas 
litteras  concessit  dicto  magistro  Raimundo,  ut  non  obstaret  eidem 
quod  provisio  facta  dicto  episcopo  non  valuisse  videbatur  ex  eo  quod 
idem  episcopus,  tempore  provisionis  huiusmodi,  duo  cum  cura  et  alia 
sine  cura  beneficia  obtinebat,  propter  quod  credebatur  quod  per  lit- 
teras  facultatis  domino  nostro  Clementi,  ut  premittitur,  ab  eodem 
Urbano  concessas,  ipsi  Avinionensi  episcopo  non  potuerat  provideri. 
Per  easdem  quoque  litteras  memorato  magistro  Raimundo  concessas 
dicebat  idem  Raimundus  provisionem  sibi  factam,  omni,  siquod  forte 
fuerat,  impedimento  et  defectu  sublato,  plenam  obtinere  roboris  fir- 
mitatem.  Sane  litteris  et  iuribus  singulorum  exhibitis  et  super  illis 
variis  interrogationibus  et  responsionibus  factis  ad  eas»  per  confes- 
siones  constitit  eorumdem  dictos  ofTicialem  canonicatum  in  ecclesia 
sancti  Affrodisii  Biterrensi,  in  qua  etiam  prebendam  postmodum  est 
adeptus,  et  ecclesiam,  de  Sirano,  Narbonensis  diocesis,  curam  anima- 
rum  habentem  annexam,  cum  ecclesiis  beate  Marie  de  Sintillis  et 
sancti  Petri  de  Ovilibus,  que  dicuntur  ab  eadem  de  Sirano  ecclesia 
dependere ;  magistrum  vero  Guillelmum  unam  capellam  et  tres  eccle- 
sias,  quarum  uni  cura  similis  imminere,  necnon  et  una  de  reliquis 
duabus  ecclesiis  sic  sibi  dicebatur  unita,  quod  altera  ab  altera  depen- 
debat ;  magistrum  insuper  Aimericum  in  novem  ecclesiis  novem  bene- 
ficia,  videlicet  duas  partes  decimarum,  quas  tamen  procurator  ipsius 
variis  super  hoc  et  aliis  ad  ipsius  defensionem  formatis  et  oblatis 
articulis  beneficia  ecclesiastica  esse  negabat,  impetrationis  tempore 
habuisse;  quodque  in  eorum  litteris  alia  de  hiis  mentio  non  fiebat, 
nisi  quod  illa  clausula ;  non  obstante  quod  alias  beneficiatus  existat, 
continebatur  in  singulis  earumdem;  propter  quod  dicebantur  eedem 
littere  tanquam  obreptitie  non  valere,  et  processus  habitus  per  easdem. 
quamquam  dicti  officialis  ac  magistri  Aimericus  et  Guillelmus  hoc  exc^^ 


52  Soeculo  XIII 


sare  multipliciter  niterentur;  dicto  magistro  Guillelmo  inter  cetera 
specialiter  allegante  se  dictis  duabus  unitis  ecclesiis  renuntiasse, 
ipsasque  iam  aliis  fore  collatas,  et  nichilominus  postmodum  adiciente 
se  post  dictam  impetrationem  canonicatum  et  prebendam  in  ecclesia 
Vratislaviensi,  et  capellam  sancti  Petri  de  Nheyms,  Vratislaviensis 
diocesis,  item  ecclesiam  sancti  Albini  de  Matrey,  curam  animarum 
habentem  annexam,  Salzburgensis  diocesis»  fuisse  adeptum.  Nos  ig^tur 
examinatis  iuribus  partium,  et  allegationibus  ipsarum  auditis  et  cum 
diligentia  intellectis,  ac  fideliter  memorato  domino  nostro  relatis, 
receptis  quoque  ab  ipso  ad  infrascripta  licentia  et  mandato,  diffiniendo 
pronuntiamus  litteras  supradictas  ab  officiali  [et]  magistris  Guillelmo 
et  Aimerico  predictis  obtentas,  utpote  veritate  super  beneficiis  que 
iidem  impetrationis  tempore  obtinebant  tacita  impetratas,  et  processus 
per  eas,  ut  premittitur,  habitos,  nuUius  fuisse  momenti ;  ac  ipsis  necnon 
et  pre&to  magistro  Raimundo  de  Crosis,  qui  memorato  magistro 
Bernardo  fuit  in  impetrando  posterior,  super  prebenda  de  qua  agitur 
perpetuum  silentium  imponentes,  prebendam  ipsam  ad  eumdem  magi- 
strum  Bernardum  spectare  decernimus,  et  ipsam  sententialiter  ad- 
iudicamus  eidem.  Porro  prefato  magistro  Raimundo  de  Crosis,  qui 
officiali  necnon  magistris  Guillelmo  et  Aimerico  predictis  exclusis,  et 
magistro  Bemardo  satisfacto,  ut  predicitur,  de  prebenda,  in  prebenda, 
siqua  postmodum  in  eadem  ecclesia  Narbonensi  vacavit,  vel  de  cetero 
vacatura,  non  tam  potior  quam  solus  invenitur,  suum  locum  qui,  ut 
ex  premissis  apparet,  de  iure  sibi  competit  reservantcs,  prebendam, 
siqua  vacat  in  dicta  Narbonensi  ecclesia,  deberi  declaramus  eidem; 
alioquin  primo  vacaturam  donationi  apostolice  reservamus,  sibi  cum 
vacaverit  conferendam.  Ceterum  cum  memorati  officialis  ac  magistri 
Guillelmus  et  Aimericus  non  solum  in  prebenda  de  qua  est  actum, 
sed  etiam  in  canonicatu  sepe&.te  Narbonensis  ecclesie  per  premissa 
invenirentur  nullum  penitus  ius  habere,  idem  dominus  noster  Clemens, 
consideratis  ipsorum  meritis,  volens  clementer  agere  cum  eisdem, 
mandavit  nobis  ut  singulis  eorumdem  secundum  infrascriptum  modum 
et  ordinem,  sine  cuiusquam  tamen  iniuria,  provideremus  in  sepe&ta 
ecclesia  Narbonensi.  Nos  itaque  magistro  Aimerico  primo,  subse- 
luenter  officiali  predicto,  tertio  vero  pre£aito  magistro  Guillelmo, 
au^tciritate  apostolica  nobis  in  hac  parte  commissa,  canonicatum  con- 
ferimus^^predicte  ecclesie  Narbonensis,  et  vos  magistrum  Raimundum 
Paucelli,  produratorem  dicti  magistri  Aimerici,  ac  officialem  predictum, 
et  Pontium  de  l^tunda,  procuratorem  predicti  magistri  Guillelmi, 
^ -^omine,  de  huiusmodi  canonicatu  per  nostrum   pilleum  inve- 


Cletnente  IV  -  Gregorio  X  53 


stimus.  Statuentes  tam  dictum  magistrum  Aimericum  quam  vos  ofH- 
cialem  et  magistrum  Guillelmum,  post  memoratum  magistrum  Rai- 
mundum  de  Crosis,  ad  prebendas,  si  que  vacant  in  dicta  Narbonensi 
ecclesia,  quas  ex  nunc  vobis  iuxta  premissum  conferimus  ordinem, 
vel  de  cetero  vacaturas,  eodem  ordine  admittendos;  nichilominus 
ipsas  vacaturas  prebendas  conferendas  vobis  simili  ordine  donationi 
apostolice  reservantes,  ac  decernentes  irritum  et  inane  si  secus  super 
premissis  contigerit  attemptari.  In  cuius  rei  testimonium  presentem 
sententiam  fecimus  nostri  sigilli  munimime  roborari,  et  per  Berardum 
notarium  infrascriptum  precepimus  publicari.  Lata  fuit  hec  sententia 
sive  pronuntiata  Viterbii,  in  hospitio  predicti  magistri  Berardi  de 
Neapoli,  presentibus  officiali  et  mag^*stro  Raimundo  de  Crosis  predictis, 
magistro  Johanne  de  Felignis,  procuratore  magistri  Bernardi  predicti, 
magistro  Raimundo  Paucelli,  procuratore  magistri  Aimerici  iamdicti, 
et  Pontio  de  Rotunda  qui  dicebat  se  procuratorem  magistri  Guillelmi 
prefati;  et  presentibus  domino..  episcopo  Botontino,  domino  Petro 
Filiangerii,  magistro  Jacobo  de  Sancto  Germano,  domino  Anselmo, 
capellano  magistri  Berardi  notarii  predicti,  domino  Stephano  de  Ma- 
lobecco»  canonico  Tiernensi,  magistro  Boneto  de  Sancto  Quintino, 
domino  Pontio  Clementis  presbitero  Nemausensis  diocesis,  Guillelmo 
Vipiani,  clerico  Magalonensis  diocesis,  et  Bernardo  de  Crosis,  cle- 
rico,  testibus  ad  hec  vocatis  et  rogatis;  anno  Domini  a  Nativitate 
M*'  cc''  Lxviii''  Indictione  xi*,  die  xxiii  mensis  ianuarii,  pontificatus 
domini  Clementis  pape  quarti  [anno  tertio].  Et  ego  Berardus  de 
Mevania,  apostolica  et  imperiali  auctoritate  notarius,  huic  prolationi 
interfui,  et  de  mandato  et  auctoritate  predicti  magistri  Berardi  de 
Neapoli  notarii  scripsi  et  publicavi  predicta  rogatus  > . 

Nulli  ergo  [etc.]  nostre  coniirmationis  etc.  Dat.  Viterbii,  v  kalen- 
das  aprilis,  anno  quarto  > . 

44. 

Gregarius  X  (1271-1276)  causam  appellatianis  a  senientiay  lata  a 
iudice  commissario  dato  a  Cardinale  Legato  et  ab  hoc  confirmcUa, 
committit  Magisiro  Petro  Rostagni,  Capellano  Apostolicae  Sedis» 
cui  e  Curia  causa  pendente  cUfeunti,  subrogat  Grimerium  Capel^ 
lanum  et  genercdem  causarum  PalatH  Auditorem:  hic  autem  cum^ 
causa  pendente^  /actus  fuisset  Archiepiscopus  Aquensis,  et  ad  suam 
Ecclesiam  properasset,  Gregorius  causam  committit  Magistro  Ay- 
merico  Guilloti  Capellano  suo  et  Audiiori  causarum  Pcdatii.  Hic 


54  Soeculo  XIII 


causam  sententia  defintt,  secum  antea  plena  deliberaiiane  praehabita 
-  communicatoque  consilio  peritorum  -  et  facta  cum  cdiis  Audito- 
ribus  Palatii  relatiane  fideli  -  et  a  Papa  obtenta  licentia  pronun- 
ciandi,  -  Sententiae  conficitur  publicum  instrumentum  per  Nota- 
rium  -  qui  se  signat  Imperiali  auctaritate  -  et  de  iussu  Aymerid 
sententiae  instrumentum  munit  eiusdem  Auditoris  sigiUo. 

(Reg.  Vat.,  37 ,  foL  153,  anno  III,  n.  63;  Jean  Guiraud  in   « Bibliot  des 
ikcoles  fran^.  Les  Registres  de  Gregoire  X,  Paris,  1892*,  n.  435). 

1274,  octobris  23,  Lugduni. 

«  ..  Abbati  et  conventui  Maiori[s]  monasterii  Turonensis  ad  Roma- 
nam  ecclesiam  nullo  medio  pertinentis,  ordinis  sancti  Benedicti. 

Ea  que  iudicio  etc,  usque  communiri.  Sane  presentata  nobis 
vestra  petitio  continebat,  quod  dudum  inter  quondam  Bartholomeum, 
dum  viverety  et  Aymonem,  qui  monasterii  vestri  monachi  dicebantur, 
super  prioratu  sancte  Trinitatis  Eboracensis  in  quo,  tunc  vacante  et 
ad  monasterium  ipsum,  ut  asseritur,  pleno  iure  spectante,  tu,  fiU 
abbas,  sicut  ad  te  spectabat,  prefatum  Bartholomeum  instituisse  di- 
cebaris  canonice  in  priorem,  materia  questionis  exorta,  dilectus  filius 
noster  O.,  sancti  Adriani  diaconus  cardinalis,  tunc  in  partibus  illis 
apostolice  sedis  legatus,  causam  huiusmodi  quondam  magistro  Guil* 
lelmo  de  Spectinis,  decano  Antiocheno,  primo,  ac  postea  magistro 
Arditioni,  primicerio  Mediolanensi,  commisit.  Unde  idem  magister 
Arditio,  cognitis  ipsius  cause  meritis  et  iuris  ordine  observato,  de 
speciali  licentia  memorati  legati  dictum  fratrem  Aymonem  ab  eodem 
prioratu  sententialiter  amovens,  decrevit  ut  eidem  fratri  Bartholomeo 
dictum  prioratum,  tamquam  illius  priori,  liberum  dimitteret  ac  quietum, 
eidem  fratri  Aymoni  super  ipso  prioratu  perpetuum  silentium  impo- 
nendo,  et  ipsum  ad  restitutionem  omnium  fructuum  et  proventuum 
de  dicto  prioratu  medio  tempore  perceptorum  per  huiusmodi  senten- 
tiam  condempnando,  prout  in  instrumento  publico  inde  confecto,  ipsius 
magistri  Arditionis  sigillo  munito,  plenius  dicitur  contineri,  ac  pre- 
fatus  legatus,  quod  super  hoc  per  eundem  primicerium  factum  fuerat, 
auctoritate  sue  legationis  postmodum  confirmavit.  Cumque  ab  eadem 
sententia  tam  pro  parte  venerabtlis  fratris  nostri ..  archiepiscopi  Ebo- 
racensis,  sententiam  ipsam  in  suum  latam  preiudicium  et  quod  sua 
intererat  se  super  hoc  opponere  asserentis,  quam  pro  parte  dicti 
fratris  Aymonis  ad  prefatam  sedem  appellatum  fuisset,  ac  procurator 
eorumdem  archiepiscopi  et  fratris  Aymonis  magistrum  Petrum  Rostagni, 
canontqum  Rothomagensem,  capellanum  sedis  predicte,  et  tunc  audi- 


Gregorio  X  55 


torem  causarum  palatii  apostolici  generalem,  super  hoc  adiisset  spe- 
ctaliter  auditorem,  demum  vos  quos  causa  eadem  contigebat,  causam 
ipsam  coram  eodem  auditore  prosequi  ac  ius  in  hac  parte  dicti  mo- 
nasterii  vestri  defendere  incepistis.  £t  auditore  ipso  postea  de  Ro- 
mana  curia  discedente»  nos  venerabilem  fratrem  nostrum  Grimerium, 
archiepiscopum  Aquensem,  tunc  capellanum  nostrum  et  generalem 
causarum  dicti  palatii  auditorem,  in  huiusmodi  causa  ipsi  magistro 
Petro  duximus  subrogandum.  Set,  eodem  archiepiscopo  Aquensi, 
postquam  de  causa  ipsa  iam  cognoscere  inceperat,  ad  regimen  ecclesie 
Aquensis  promoto,  et  ad  commissam  sibi  eandem  ecclesiam  persona- 
liter  accedente,  nos  dilecto  filio  magistro  Aymerico  Guilloti,  capellano 
nostro  et  auditori  causarum  supradicti  palatii,  causam  eandem  com- 
misimus  in  eo  statu  suscipiendam,  in  quo  iilam  archiepiscopus  ipse 
dtmiserat,  ac  fine  debito  terminandam.  Coram  quo  vestro  ac  dicti* 
archiepiscopi  Eboracensis  procuratoribus  in  iudicio  comparentibus  et 
in  causa  concludentibus  memorata,  ipse  magister  Aymericus  pro  parte 
dicti  fratris  Aymonis  in  audientia  publica  citati,  et  comparere  n6n 
curantis  ac  ideo  pro  contumace  habiti,  in  eadem  causa  conclusit  et 
habuit  pro  concluso,  ac  tandem,  visis  et  auditis  ac  diligenter  inspectis 
instrumentis»  privilegiis,  litteris  quibusdam,  depositionibus  testium, 
actis  quoque  prioris  cause,  ac  aliis  probationibus  et  munimentis  per 
dictum  procuratorem  nostrum  productis,  ac  eisdem  examinati^  cum 
diligentia  et  discussis,  et  secum  plena  deliberatione  prehabita,  com* 
municatoque  consilio  peritorum,  et  facta  super  hiis  cum  aliis  audito- 
ribus  sepe&ti  palatii  collatione  sive  relatione  fideli,  et  a  nobis  pro- 
nuntiandi  obtenta  licentia,  eodem  procuratore  vestro  presente  ac 
ferri  sententiam  instanter  petente,  prefatis  archiepiscopo  et  fratre  Ay- 
mone  qui  ad  diflinitivam  sententiam  audiendam  pluries  citati  non 
curaverant  aliquatenus  comparere,  absentibus  per  contumaciam,  quo- 
rum  absentia  Dei  presentia  replebatur,  diffinivit  sententialiter,  pro- 
nuntiavit  et  etiam  declaravit  ex  parte  ipsorum  archiepiscopi  et  fratris 
Aymonis  male  appellatum  fuisse,  ac  per  dictum  magistrum  Ardicio- 
nem  bene  processum,  necnon  appellationes  predictas  et  quamlibet 
earhm  iniustas  et  frivolas  extitisse,  ac  quicquid  ex  dicta  sententia 
contra  archiepiscopum  et  fratrem  Aymonem  predictos,  et  ex  ea  vel 
ob  illam  secutum  fuerat,  ratum  et  firmum  permanere  decernens,  dictam 
sententiam  confirmavit  ac  decrevit  executioni  mandandam,  eosdem 
archiepiscopum  et  fratrem  Aymonem  ac  eorum  quemlibet  in  expensis 
legittimis  in  lite  factis,  quarum  taxationem  sibi  in  posterum  reser- 
vavit,   per  suam    sententiam   condempnando,    prout   in   instrumento 


56  Soeculo  XIII 


publico  inde  confecto,  supra  dicti  magistri  Aymerici  sigtllato  sigillo, 
plenius  continetur.  Nos  itaque  vestris  supplicationibus  inclinati,  quod 
per  eundem  magistrum  Aymericum  provide  factum  est  in  hac  parte, 
ratum  habentes  et  iirmum,  id  auctoritate  apostolica  confirmamus  et 
presentis  scripti  patrocinio  communimus,  tenorem  ipsius  instrumenti 
sigillati  dicto  sigillo  ipsius  magistri  Aymerici,  de  verbo  ad  verbum 
facientes  presentibus  annotari»  qui  talis  est: 

<  In  nomine  Domini  amen.  Dudum  inter  fratres  Bartholomeum 
quondam  et  Aymonem,  qui  Maioris  monasterii  Turonensis  monachi 
dicebantur,  super  prioratu  sancte  Trinitatis  Eboracensis  orta  materia 
questionis,  reverendus  pater  dominus  Octobonus,  sancti  Adriani  dia- 
conus  cardinalis,  tunc  in  partibus  illist  apostolice  sedis  legatus,  causam 
huiusmodi  discretis  et  venerabilibus  viris  quondam  magistro  Guillelmo 
de  Spectinis,  decano  Antiocheno,  et  capellano  domini  pape,  primum, 
et  tandem  magistro  Arditioni,  primicerio  Mediolanensi,  tunc  cancel- 
lario  suo,  commisit  oraculo  vive  vocis.  Sane  dictus  magister  Arditio, 
cognitis  cause  meritis  et  iuris  ordine  observato,  de  speciali  licentia 
dicti  domini  legati  dictum  fratrem  Aymonem  ab  eodem  prioratu  sen- 
tentialiter  amovens,  decrevit  ut  eidem  fratri  Bartholomeo  tanquam 
priori  dimitteret  prioratum  ipsum  liberum  et  quietum,  eidem  fratri 
Aymoni  super  ipso  prioratu  silentium  perpetuum  imponendo,  et  ipsum 
ad  restitutionem  omnium  fructuum  et  proventuum  medio  tempore 
perceptorum  sententialiter  condempnando,  prout  in  instrumento  pu- 
blico  inde  confecto  et  ipsius  magistri  Arditionis  sigillo  munito,  plenius 
continetur.  Idem  etiam  dominus  legatus  ad  preces  eiusdem  fratris 
Bartholomei,  quod  super  hoc  ab  eodem  magistro  Arditione  factum 
fuerat,  ratum  habens  et  firmum,  et  illud  qua  fungebatur  auctoritate 
confirmans,  suarum  litterarum  patrocinio  communivit.  Verum  a  dicta 
sententia  magistri  Arditionis  prefati,  ex  parte  domini  archiepiscopi 
Eboracensis  et  fratris  Aymonis  predicti,  extitit  ad  sedem  apostolicam 
appellatum,  et  in  causis  ipsarum  appellationum  et  negotii  principalis 
magister  Ricardus  de  Neida,  procurator  eorumdem  archiepiscopi  et 
fratris  Aymonis,  venerabilem  virum  magistrum  Petrum  Rostagni, 
canonicum  Rothomagensem,  domini  pape  capellanum  et  tunc  audi- 
torem  causarum  eiusdem  palatii  generalem,  adiit  auditorem,  coram 
quo  predicto  magistro  Ricardo  procuratore  et  fratre  Phylippo,  pro- 
curatore  abbatis  et  conventus  Maioris  monasterii  Turonensis  com- 
parentibus,  iidem  Ricardus  procuratoria  que  habebat  a  dictis  archie- 
piscopo  et  fratre  Aymone.  et  fratre  Phylippo  procuratore  abbatis  et 
conventus,  suum  procuratorium  et   quasdam  litteras   ad  probandum 


Greglrio  X  57 

quod  eorumdem  abbatis  et  conventus  intererat  dictam  causam  assu- 
mere  et  eam  defendere,  produxerunt.  Demum,  sancte  memorie  do- 
mino  Clemente,  papa  IV,  viam  universe  carnis  ingresso,  dictoque 
magistro  Petro  se  de  curia  absentante,  sanctissimus  pater  dominus 
noster  Gregorius,  papa  X,  eandem  causam  commisit  venerabili  patri 
mag^stro  Grimerio,  nunc  archiepiscopo  Aquensi,  tunc  caj>ellano  suo 
et  auditori  causarum  ipsius  palatii  generali,  coram  quo  magister 
Riccardus  procurator  prefatus,  libellum  exhibuit  continentie  talis: 

«  Coram  vobis  venerabili  viro,  domino  G.,  domini  pape  capel- 
lano  et  palatii  eiusdem  domini  auditori  causarum  generali,  dicit 
et  proponit  magister  Ricardus  de  Neida  procurator  venerabilis  in 
Christo  domini  archiepiscopi  Eboracensis  et  fratris  Aymonis  prioris 
sancte  Trinitatis  Eboracensis,  quod,  cum  frater  Bartholomeus  Pains 
monachus,  ut  dicebatur,  Maioris  monasterii  Turonensis,  prenominatum 
fratrem  Aymonem,  priorem  dicti  loci,  super  prioratu  dicte  ecclesie 
sancte  Trinitatis  primo  coram  magistro  Guillelmo,  decano  Antiocheno, 
ac  postmodum  coram  magistro  Arditione,  primicerio  Mediolanensi» 
ut  dicebatur,  auditoribus  deputatis  a  venerabili  patre  domino  Octo- 
bono  cardinali»  in  Anglia  apostolice  sedis  legato,  traxisset  in  causam 
falso  asserens  quod  institutio  seu  provisio  prioris  in  dicto  prioratu, 
quandocumque  vacare  contingeret,  ad  abbatem  Maioris  monasterii 
predicti  pertinebat  pleno  iure,  atque  venerabilis  pater  Stephanus, 
abbas  dicti  monasterii,  prefatum  Bartholomeum  dicto  prioratui  vacanti, 
sicut  ad  ipsum  pertinebat,  ut  dicebatur,  prefecerat,  instituerat,  ac 
de  ipso  providerat  legitime  in  priorem,  predictus  primicerius  pro  sue 
voluntatis  arbitrio  in  causa  ipsa  procedens,  post  appellationes  pro 
parte  prefati  prioris  necnon  dicti  domini  archiepiscopi  cuius  appeU 
lare  intererat,  et  quem  negotium  ipsum  tangebat,  ex  causis  legitimis 
interpositas  contra  dictum  fratrem  Aymonem  priorem  pro  dicto  fratre 
Bartholomeo  iniquam  et  perperam  et  iniustam  diffinitivam  sententiam 
promulgavit,  a  qua  quidem  sententia  nihilominus  pro  parte  dictorum 
prioris  et  archiepiscopi  legitime  extitit  appellatum.  Quare  petit  dictus 
procurator  bene  appellatum  pro  parte  dictorum  prioris  et  archie-- 
piscopi,  et  male  pronuntiatum  et  sententiatum  per  dictum  mag^strum 
Arditionem '  per  vestram  sententiam  declarari,  et  appeUationes  pre- 
dictas  iustas  et  legitimas  fore  per  sententiam  vestram  decerni  et 
totum  processum  in  huiusmodi  negotio  contra  Aymonem  et  archie- 
piscopum  predictos  et  sententiam  ipsius  magistri  Arditionis  et  quic- 
quid  ex  ea  vel  per  eam  secutum  est,  et  quicquid  contra  appellationes 
et  post  appellationes  et  earum  quamlibet  extitit  attemptatum,  cassari 


58  Soeculo  XIII 


et  irritari  seu  cassum  et  irritum  nuntiari ;  petit  etiam  expensas,  dampna, 
quas  et  que  protestatur,  que  et  quas  in  processu  iudicii  declarabit. 
<  Subscripta  gravamina   sunt   cause   appellationum   propter  que 
extitit  appellatum  a  nmgistro  Arditione,  primicerio  Mediolanensi,  au- 
ditore  deputato  a  venerabili  patre  domino  Ottobono,  apostolice  sedis 
legato  in  Anglia,  in  causa  que  vertebatur  inter  fratrem  B.  Pains  et 
priorem  sancte  Trinitatis  Eboracensis,  tam  a  Domino  archiepiscopo, 
quam  a  dicto  priore,  videlicet  cum  procurator  prioris  predicti  peteret 
terminum  ad  producendum  litteras  et  instrumenta  que  residebant  in 
thesauraria  Eboracensis  ecclesie,  ad  probandum  articulos  a  predicto 
magistro  Arditione  admissos  nimis  brevem  terminum  ad  ipsa  instru- 
menta    producenda    et    exhibenda   assignavit,   appellavit  Item   quia 
dictus  auditor  denegavit  compulsionem  testium  necessariorum  ad  in- 
structionem  et  probationem .  cause,  quas  absque  compulsione  ad  per- 
hibendum  testimonium  non  potuit  haberi  super  articulo  tali,  videlicet 
quod  institutio  prioris  in  prioratu  sancte  Trinitatis  Eboracensis,  cum 
vacat,  spectat  ad  archiepiscopum  Eboracensem.  Item  super  alio  articulo, 
videlicet  quod  archiepiscopus  est  in  possessione  instituendi  priorem 
in  dicto  prioratu,  etc...  -  Item,  quia  denegavit  archiepiscopo  seu  pro- 
curatori  restitutionem  adversus  ea  que  attemptata  erant,  et  acta  in 
dicta  causa,  ecclesia  Eboracensi  vacante,  ad  quem  defensio  dicti  prio- 
ratus  sui  in  civitate  Eboracensi  pertinebat.  Item  quia  denegavit  com- 
pellere  decanum  et  canonicos   Eboracensis  ecclesie  ad  exhibendum 
originalia  ihstrumenta  que  residebant  penes  eos,  et   per   que   causa 
predicta  potuit  instrui,  et  que  necessaria  erant  ad  instructionem  cause 
memorate.  Item  quia  denegabat  mittere  ad  partes  Eboracenses  exa- 
minatores  ad  recipiendum  testes  senes  et  valetudinarios  et  egregias 
personas,  in   partibus   illis   degentes,  seu   examinationem  eorumdem 
aliquibus  discretis  viris  committere,  quibus  de  iure  erat  mittendum. 
Item  quia  articulos  per  quos  causa  instrui  potuit  et  quos  admittere 
debuit,  de  iure  admittere  recusavit.  Item  quia  denegavit  archiepiscopo 
et  ecclesie  Eboracensibus  quorum  intererat  predictam  causam  defen- 
dere,  audientiam  ad  dicendum  contra  libellum  et  articulos  et  testes 
productos  ex  parte  dicti  B.  contra  iustitiam,  ad  quod  de  iure  debe- 
bant  admitti.  Item  quia  dictus  magister  Arditio  quosdam  testes  prius 
in  eadem  causa  ptoductos  sine  causa  rationabili  reexaminabat  seu 
recipiebat,  ipsis  archiepiscopo  et  priore  per  contumaciam  non  absen- 
ttbuSy  nec  eis  denuntiato  quod  interessent  reexaminationi,  seu  repe- 
titioni,  nec   expressis  sibi   capitulis   super   quibus   testes  repetebat. 
Prescripta  gravamina  et  cause  sunt  propter  que  et  quas  extitit  appel- 


Gregorio  X  59 

latum  et  plures  alie  que  continentur  in  processu,  in  iudicio  exhibito 
per  adversarium  dictorum  archiepiscopi  et  prioris  sancte  Trinitatis  > . 
€  Tandem,  libello  et  gravaminibus  suprascriptis  per  dictum  magi- 
strum  Riccardum  procuratorem  exhibitis,  et  super  ipso  libello  lite  legt- 
time  contestata,  et  iuramento  tam  de  calumpnia,  quam  de  veritate 
dicenda  prestito  hinc  et  inde,  datis  etiam  positionibus  ab  utraque 
parte,  et  responsionibus  subsecutis  ad  quasdam  earum,  ex  parte 
dicforum  abbatis  et  conventus  exhibiti  fuerunt  articuli  in  causa  pre- 
dicta  in  termino  peremptorio  ad  hoc  assignato,  parte  altera  nuUos 
ardculos  exhibente.  Sane,  dicto  magistro  Grimerio  auditore,  facto 
archiepiscopo  Aquensi,  seque  ad  suam  ecclesiam  transferente,  san- 
ctissimus  pater  dominus  noster  Gregorius  papa  X,  nobis,  magistro 
Aymerico  Guilloti,  capellano  suo  et  ipsius  palatii  causarum  generali 
auditori,  eandem  causam  suscipiendam  in  eo  statu  in  quo  eam  dimi- 
serat  dictus  dominus  archiepiscopus,  audiendam  commisit  et  fine  debito 
terminandam.  Porro  magistro  Gaufrido  Durato  legitimo  procuratore 
dictorum  abbatis  et  conventus»  et  magistro  Alano  procuratore  legi- 
timo  dicti  venerabilis  patris  archiepiscopi  Eboracensis,  ab  eodem 
archiepiscopo  noviter  constituto,  comparentibus  in  iudicio  coram  nobis, 
dicto  fratre  Aymone  per  se  vel  alium  minime  comparente,  idem  ma- 
gister  Alanus  iuramentum  prestitit  de  veritate  dicenda,  et  quibusdam 
interrogationibus  a  nobis  et  a  predicto  Gaufrido  procuratore  sibi  factis 
respondit.  Demum  dictus  frater  Aymo  citatus  ut  coram  nobis  com- 
pareret  in  dicta  causa,  secundum  retroacta  et  agenda  legitime  pro- 
cessurus,  per  se  non  comparuit  nec  aliquis  pro  eodem.  Post  hec 
eundem  fratrem  Aymonem  et  archiepiscopum  memoratum  in  audientia 
publica  fecimus  evocari  ut  per  se  vel  procuratorem  legitimum  coram 
nobis  in  certo  termino  comparerent  ad  exhibendum  instrumenta,  pri- 
vilegia  et  iura  que  habebant  in  causa  prefata,  quibus  per  se  vel  alios 
in  termino  eis  super  hoc  assignato,  minime  comparentibus,  eosdem 
reputavimus  merito  contumaces,  et  litteras,  privilegia  et  instrumenta, 
acta  prioris  cause,  et  alia  munimenta  recepimus,  que  dictus  magister 
Gaufridus  in  termino  exhibuit  supradicto.  Citatis  postmodum  domino 
archiepiscopo  et  fratre  Aymone  predictis  ad  dicendum  contra  litteras, 
privilegia,  instrumenta  et  alia  munimenta,  in  hac  causa  per  dictum 
magistrum  Gaufridum,  ut  dictum  est,  producta,  et  non  comparentibus 
in  termino  assignato,  ad  concludendum  in  causa  predicta  fecimus  in 
audientia  publica  eosdem  legitime  evocari.  In  quo  termino  ad  hoc 
assignato,  dicti  magistri  Gaufridus  et  Alanus  procuratores  coram 
nobis  in  iudicio  comparentes,  in  causa  concluserunt,  et  nos  pro  parte 


60  Soeculo  XIII 


fratris   Aymonis   non  comparentis,  quam   reputavimus   contumacem» 
in  eadem  causa  conclusimus  et  habuimus  pro  concluso.  Postmodum 
autem  dominum  archiepiscopum  et  fratrem  Aymonem  predictos  fecimus 
peremptorie  in  audientia  publica  evocari  ut  coram  nobis  per  se»  vel 
procuratorem  legitimum,  comparerent,  ad  diffinitivam  sententiam   in 
causa  huiusmodi  audiendam,  certo  eis  super  hoc.  termino  assignato, 
quos,  quia  non  comparuerunt  per  se  nec  etiam  per  alios,  reputavimus 
contumaces.  Nos,  vero,  visis  et  auditis  ac  diligenter  inspectis  instni* 
mentis,    privilegiis,    litteris  quibusdam,  depositionibus  testium,  actis 
prioris  causQ,  et  aliis  probationibus  et  munimentis  productis  per  ma- 
gistrum    Gaufridum    procuratorem   predictum,   ac    eisdem   diligenter 
recensitis,  examinatis  ad  plenum  et  discussis,  nobiscum  plena  delibe- 
ratione  prehabita,  communicatoque  consilio  peritorum»  et  facta  super 
predictis  cum  aliis  auditoribus  palatii  apostolici  generalibus,  collatione 
sive  relatione  fideli,  et  a  sanctissimo  patre  predicto   domino  nostro 
Gregorio,    papa  X"",   pronuntiandi   obtenta    licentia,    Christi   nomine 
invocato,    presente   dicto    magistro   Gaufrido    procuratore   dictorum 
abbatis  et  conventus,  et  sententiam  ferri  cum  magna  instanda  postu- 
lante,  parte  adversa  absente  per  contumaciam,  citata  tamen  pluries 
in  audientia  publica  ad  diffinitivam  sententiam  audiendam,  cuius  ab- 
sentta  Dei  presentia  replebatur,  ex   parte   dictorum   domini   archie- 
piscopi  et  fratris  Aymonis  fuisse  male  et  perperam  appellatum,  et  bene 
processum  et  pronuntiatum  seu  sententiatum  per  dictum  magistrum 
Arditionem   sententialiter   diffinimus,   pronuntiamus,  et  etiam   decla-- 
ramus,  et  appellationes  predictas,    et   quamlibet  earum   iniustas   et 
frivolas  extitisse,  et  quidquid  ex  dicta  sententia  contra  archiepiscopum 
et  fratrem  Aymonem  predictos  secutum  est  ex  ea  vel  ob  eam,  ratum 
et  firmum  decrevimus  permanere,  dictamque  sententiam  confirmantes, 
decrevimus  executioni  mandandam  et  predictum   dominum  archiepi- 
scopum  et  etiam  dictum  fratrem  Aymonem  et  quemlibet   eorundem 
in  expensis  legitimis  in  lite  factis,  sententialiter  condempnamus,  qua- 
rum  taxationem  nobis  in  posterum  reservamus.  Lata  et  pronuntiata 
fuit  in  scriptis  hec  sententia  Lugduni,  presente  magistro   Gaufrido 
procuratore  predicto,  et  altera   parte   absente   per   contumaciam,  et 
presentibus  etiam  testibus  domino  angelo   de  sancto  Lupidio   advo- 
cato  in  curia  Romana,  fratre  Thoma  monacho,  et  procuratore  in  curia 
monasterii  Cluniacensis,  Bonaspe  de  Asisio,  domino  Odorico  decano 
Feltrensi,  Struffa  et  Gentili  de  Figino,  Symone  de  Asisio   et  Gerio 
de  Aretio,  notariis  vocatis  et  rogatis,  sub  anno  Domini  mcclxxiiii, 
Indictione  ii^,  die  v  intrantis  mensis  octobris,  in  palatio  domini  pape. 


Gregorio  X  -  Nicolao  IV  61 


ubi  ius  publice  redditur,  pontificatus  domini  Gregorii  pape  X,  anno 
tertio  > . 

«  In  cuius  rei  testimonium,  hoc  presens  publicum  instrumentum 
per  infrascriptum  notarium  iieri  iussimus,  et  nostri  sigilli  munimine 
roborari.  Ego  Tadeus  Jacobi  de  Bectonia,  imperiali  auctoritate  no- 
tarius,  recitationi  et  prolationi  presentis  sententie  presens  interfui,  et 
eandem  sententiam  de  mandato  prefati  domini  auditoris  scripsi  et 
publicavi  > . 

€  NuUi  ergo  [etc.]  nostre  confirmationis,  etc. 

Datum  Lugduni,  x  Kalendas  novembris,  anno  tertio  >. 

45. 

« 

Nicolao  IV  regnanU  (1288-1292)  Regestro  non  inseritur per  extensum 
et  ex  integro  tenar  sententiarum  Capellanorum  Auditorum  -  Capel- 
lani  Auditores  non  amplius  generales»  sed  dumtaxat  vocantur  Audi- 
tores  causarum  Pcdatii. 

(Reg.  Vat.,  46,fol,  104^,  c.  528;  Ernest  Langlois,  in  <  Biblioth,  des  ^oles 
Fran^aises,  Les  Registres  de  Nicolas  IV,  Paris,  J890»,  n,  6105). 

1291,  septembris  22,  Urbevetere. 

Cum   vero  episcopus...  decanus  et  Capitulum   ad 

sedem  apostolicam  appellassent  et  papa  partibus  Matheum  Proto- 
nobilissimum  de  Neapoli,  cantorem  Carnotensem,  capellanum  suum, 
palatii  causarum  auditorem  et  postmodum  Huguitionem  de  Vercellis 
capellanum  suum,  palatii  causarum  auditorem,  partibus  auditores  dedis- 
sent  {sic\  hic  contumaciter  decrevit  ecclesie  ingressum  fore  episcopo 
interdictum  usque  ad  satisfactionem  condignam  ...  Hanc  sententiam 
papa  confirmat.  <  Sua  nobis  dilectus  ...  -  Dat.  apud  Urbemveterem, 
X  kalendas  octobris  anno  quarto  >. 

46. 

Sub  Nicolao  IV  quantum  descita  esset  Capellanorum  Auditorum 
fortuna  / 

(Rbg.  Vat.,  46,  c,  233,  foL  41  verso;  E.  Langlois,  n,  5171), 

Martinus  Papa  IIII   predecessor  noster  guodam  ma-- 

gistro  Nicolao  de  Terracena,  Capellano  suo  et  ipsius  palatii  Audi- 
tori  causarum,  causam  ipsam  audiendam  commisit  et  fine  debito  ter- 
minandam ... 


62  Soeculo  Xltl  -  XIV 


47. 

Boni/actus  VIII  (1294- 1303)  in  causa  devoluta  Magistrum  Rayne- 
rium  de  Vichio^  Capellanum  suum  ac  AudUorem  causarum  sui 
palatU,  dat  Auditorem :  -  processus  causae^  habiti  coram  praedicto 
Auditore,  proponuntur  coram  Papa  gui  partes  iubet  alia  acta 
coram  eodem  Auditore  producere:  actis  producHsy  causa  agUur  in 
consistorio  Papcte  coram  Papa^  qui  cum  Cardi$uUibus  rem  absolvit. 

(Reg.  Vat.,  49,  fol,  159^,  «.  99;  G.  Dtgard,  M.  Faucon,  et  A.  Thomas,  m 
€  Biblioth.  des  Aoles  fran^,  Les  Registres  de  Boniface  VIII,  Paris,  1884 » , 
n,  2987). 

1299,  februarii  17,  Laterani. 

Ad  futuram  rei  memoriam.  Apostolice  Sedis  equa,  et  circumspe- 
cta  provisio  uniuscuiusque  satagens  iura  tueri»  cum  iurgantium  lites 
ad  eius  perferri  contigit  auditum,  ut  iustitia  in  iudicium  convertatur 
provide  nititur  solvere  per  exhibitionem  iustitie,  nunc  per  viam 
rigoris  iuris,  nunc  per  eque  provisionis  remedium,  circumcisis  super- 
fluitatibus  voluntatum,  quod  cavillationum  nequa  congeries  et  ambi- 
guitatis  scrupulus  innodarunt.  Sane,  audito  dudum  quod  canonicatus 
et  prebenda  ecclesie  Lincolniensis  per  mortem  quondam  magistr 
Sthephani  de  Thawell,  ipsius  ecclesie  canonici,  qui  in  civitate  Basi- 
liensi  de  Romana  Curia  recedendo  decesserat,  tunc  vacabant,  nos, 
volentes  dilectum  filium  magistrum  Riccardum  de  Feringes,  capel- 
lanum  nostrum»  canonicum  Lincolniensem,  gratiosis  affectibus  honorare, 
canonicatum  ipsius  Lincolniensis  [ecclesie]  cum  plenitudine  iuris  ca- 
nonici,  et  prebendam  predictam  sic  vacantem,  si  de  iure  nulli  alii 
deberetur,  alioquin  prebendam  aliam,  si  qua  nulli  alii  de  iure  debita 
tunc  vacabat  ibidem,  cum  omnibus  iuribus  et  pertinentiis  suis,  eidem 
magistro  Riccardo,  litterarum  nostrarum  auctoritate  contulimus  et 
providimus  de  eisdem.  Si  vero  nulla  talis  prebenda  tunc  vacabat  in 
ecclesia  supradicta,  nos  prebendam  proximo  in  eadem  ecclesia  vaca- 
turam  que  de  iure  nulli  alii  deberetur,  conferendam  ipsi  magistro 
Riccardo  cum  vacaret,  donationi  Apostolice  duximus  reservandam  et 
decrevimus  ex  tunc  irritum  et  inane  si  secus  super  hiis  a  quocum- 
que  contingeret  attemptari,  certis  super  hoc  sibi  per  alias  nostras 
litteras  executoribus  deputatis. 

Postmodum  vero,  dum  executores  ipsi  iuxta  formam,  predictarum 
litterarum  directarum  eis  ad  huiusmodi  provisionis  executionem  inten- 
derent,   magister  Walterius   de  Wictonia,  archidiaconus   Huntingd 


Bonifacio  VIII  63 


nensis  in  ecclesia  Lincolniensi,  qui  canonicus  etiam  prebendarius  in 
ipsa  Lincolniensi  ecclesia  tunc  temporis  existebat,  vel  procurator  eius 
pro  eo  asserens  prebendam  predictam,  que  per  obitum  Stephani  pre- 
feti  vacaverat,  ipsi  magistro  Waltero  per  venerabilem  fratrem  nostrum 
Oliverium,  Lincolniensem  episcopum,  ad  quem  collationem  canoni- 
catuum  et  prebendarum  in  ipsa  ecclesia  cum  vacant  spectare  dicebat 
fuisse  collatam,  et  quod  idem  Walterius  pretextu  predicte  coUationis, 
ut  dicebat  facte  sibi,  prebendam  possidebat  eandem,  ab  huiusmodi 
provisione  nostra  facta  iamdicto  Riccardo  et  executione '  predictorum 
executorum  habita,  super  ea  ad  Sedem  Apostolicam  appellavit.  Negotio 
itaque  collationum  et  appellationis  huiusmodi  ad  Sedem  devoluto  pre- 
dictam,  nos  in  causa  ipsa  predicta  dilectum  filium  magistrum  Ray- 
nerium  de  Vichio,  capellanum  nostrum  ac  auditorem  causarum  nostri 
palatii,  dedimus  in  ipsa  causa  partibus  auditorem;  coram  quo  in 
dicta  causa  petitionibus  seu  libellis  exhibitis  hinc  et  inde,  ac  lite 
super  ipsis  in  eius  presentia  inter  partes  predictas  legitime  conte- 
stata,  et  assignato  ipsis  partibus  perentorio  termino  competenti  ad 
exhibendum  omnia  acta,  iura  et  munimenta  cum  quibus  debuerant 
venire  parate,  predictus  R.  prefatas  provisionis  nostre  sibi  facte 
litteras  ac  alia  munimenta  quibus  tunc  uti  voluit  in  causa  pre- 
dicta  in  termino  ipso  produxit,  parte  altera  preter  appellationem 
suam  huiusmodi  et  quamdam  notificationem  super  ea  nichil  penitus 
producente.  Cumque  huiusmodi  processus  dicte  cause  habiti  coram 
auditore  prefato  fuissent  propositi  coram  nobis,  nos,  ad  obviandum 
fraudi,  volentes  quod  uterque  litigantium  predictorum  de  titulo  col- 
lationis  sibi  facte  de  prebenda  ipsa  doceret,  ex  officio  nostro  parti- 
bus  ipsis  iniunximus  ut  coUationum  suarum  titulos  coram  auditore 
predicto  certo  termino  exhiberent,  et  quod  pars  dicti  Walteri  de 
certo  tempore  huiusmodi  coUationis  sibi  facte,  si  tamen  facta  sibi 
fuerat,  responderet.  Sed,  licet  iamdictus  magister  Riccardus  prefatas. 
coUationis  sue  litteras  coram  eodem  auditore,  ut  predicitur,  produ- 
xisset,  per  quas  de  suo  titulo  plenius  iam  constabat,  pro  parte  tamen 
dicti  Walteri  nihil  fuit  exhibitum  per  quod  de  suo  titulo  expresse 
constaret.  Dixit  attamen  procurator  dicti  Walteri  in  iudicio  coram 
auditore  predicto  quod  de  dicta  collatione,  quam  eidem  Waltero 
asseruerat  fore  factam,  nulle,  ut  credebat,  fuerant  confecte  littere, 
nuUumque  processerat  publicum  istrumentum,  sed  tandem  procurator 
ipse  certam  expressit  diem  qua  huiusmodi  coUationem  ipsi  Waltero 

*  Ms.:  executionem. 


64  Soeculo  XIV 


asseruit  factam  esse,  licet  super  hoc  respondere,  diutius  distulisset: 
que  dies,  si  veritate  ipsius  assertio  fulciretur,  per  duos  vel  circa 
coUationem  et  provisionem  nostram  huiusmodi  precedebat.  Demum 
autem  pro  parte  predicti  magistri  Riccardi  fuit  coram  nobis  et  fra- 
tribus  nostris  in  consistorio  propositum  et  petitum  quod,  cum  ipse 
de  huiusmodi  provisione  per  nos  facta  sibi  plenius  docuisset*  sed  pro 
parte  dicti  Walteri  de  predicta  coliatione,  quam  sibi  asseruerat  esse 
factam,  nichil  fuisset  suflficienter  ostensum,  nos  ipsi  Riccardo  de  opor- 
tuno  remedio  providere,  ac  predictam  coUationem  suam  excutioni 
mandare  dictique  Walteri  obviare  malitiis  in  hac  parte  favorabiliter 
dignaremur.  Nos  igitur,  qui*  finem  salubrem  et  celerem  imponere 
litibus  affectamus,  volentes  sic  in  hac  parte  salubriter  providere  quod 
nequitia  non  prevaleat  puritati,  sed  iniuria  confuxa  subcumbat,  ratio 
gratiosa  triumphet  ac  iustitia  sic  confundat  et  deprimat  malignitatem 
quod  per  huiusmodi  exhibitiqpem  exempli  toUatur  aliis  occasio  mali- 
gnandi  et  maxime  impugnandi  provisiones  Apostoiicas  fraudolenter,  in 
quo  plerumque  retroactis  temporibus,  in  iilis  potissime  partibus,  non- 
nulli  iniquitatis  filii  ex  prave  consuetudinis  quasi  vitio  delinquerunt,  infra- 
scriptam  ordinationem  super  dicto  negotio  fore  providimus  fatiendam. 

Quapropter,  attendentes .  quod  non  est  verisimiliter  presumendum 
quin,  si  Lincolniensis  episcopus  predicto  Waltero  prebendam  contu- 
lisset  eandem,  [non]  confecta  fuisset  de  huiusmodi  collatione  scriptura, 
ut  puta  patentes  littere  vel  publicum  instrumentum,  ut  consuetum 
est  et  maxime  in  Anglia  in  talibus  observari; 

Considerantes  quoque  quod  nulla  verisimilis  coniectura  monstrat 
quod  prefata  coUatio  episcopi  memorati,  si  qua  etiam  facta  fuit, 
collationem  nostram  huiusmodi  precessisset,  quinimo  assertio  dicti 
Walteri  vel  procuratoris  eius  super  hoc  suspecta  redditur  efconficta, 
cum  secundum  solitum  viatorum  cursum  et  nature  possibilitatem  dif- 
ficile  immo  quasi  impossibile  videatur  quod  tam  brevi  tempore,  a 
die  scilicet  obitus  prefati  magistri  Stephani  usque  ad  diem  quo  dictus 
procurator  Walteri  coliationem  ipsam  dicto  Waltero  asserit  fore  factam, 
inter  quos  sexdecim  dierum  distantia  dumtaxat  habetur,  de  civitate 
Basiiiensi,  in  qua  dictus  Stephanus  ut  predicitur  obiit,  ad  predictum 
Lincolniensem  episcopum  iter  suum  perficere  viator  aliquis  verisimi- 
liter  potuisset,  ac  ipso  presertim  tempore  yemali  scilicet  et  quo  illius 
itineris  grave  viatoribus  pericuium  imminebat,  et  oportebat  eos  habere 
per  mare  transitum  et  a  recto  itinere  deviare  *  propter  gravia  guer- 

'  Ms.:  de  mare. 


Bonifacto  VIII  65 


raruin  discrimina  que  inter  reges  et  regna  seu  principum  terras,  per 
que  haberi  transitum  (quin  potius  circuitum  longevum  et  maximum), 
oportebat,  tunc  ingruere  peccatis  exigentibus  noscebantur ; 

Pensantes  etiam  quod  huiusmodi  assertio  predicti  procuratoris 
Walteri  de  prefata  collatione,  quam  dixit  factam  sibi  fuisse,  conficta 
redditur  non  modicum  et  suspecta  ex  eo  quod  collationem  ipsam 
per  duos  dies  memoraiam  provisionem  nostram  asseruit  precessisse ; 
quam  quidem  suspiciohem  potissimum  ingerit  predicti  procuratoris 
dilatio,  quin  immo  diffugium,  ad  respondendum  et  docendum  de  certo 
die  collationis  eiusdem  Walteri,  cum  ipse  diem  predicte  provisionis 
nostre  presciverit,  et  demum  confixerit,  ut  premittitur,  collationem 
suani  huiusmodi  precessisse; 

Inspicientes  insuper  quod  pars  dicti  Walteri  sufficienter  sue  col- 
lationis  titulum  non  expressit,  propter  quem  predictam  provisionem 
per  nos  prefato  magistro  Riccardo  factam  incautius  impugnabat, 
quem  exprimere  debuit  cum  de  provisione  ipsius  magistri  Riccardi, 
de  qua  dictus  Walterius  in  appellatione  sua  fecerat  mentionem,  sibi 
ante  appellationem  huiusmodi  constitisset; 

Advertentes  denique  quod  in  Anglia  consueverunt,  ut  plurimum, 
contra  provisiones  apostolicas  confictiones  minus  veraces  opponi, 
cavillationes  nequiter  adhiberi,  queri  diffugia,  impedimenta  prestari 
et  occupationes  inique  presumi,  et  ideo  volentes  prefatum  negotium 
sic  provisionis  oportune  remedio  diffiniri  quod  utrique  litigantium 
predictorum  reddatur  exinde  quod  debetur  et  nichilominus  huiusmodi 
rei  exemplo  tollatur  aliis  audacia  imposterum  malignandi; 

super  hiis  cum  fratribus  nostris  discussione  prehabita  dih'genti, 
per  viam  provisionis  et  ordinationis  auctoritate  Apostolica  et  de  Apo- 
stolice  potestatis  plepitudine  dicimus,  ordinamus,  mandamus  et  volu- 
mus  quod  prefatus  Walterus  predictam  prebendam,  cum  omnibus 
iuribus  et  pertinentiis  suis,  infra  decem  dies  post  denuntiationem 
presentium  omnino  dimittat  et  fiat  de  possessore  petitor,  dictusque 
Riccardus  in  plena  et  pacifica  ipsius  prebende  ac  predicti  canoni- 
catus  sibi  collatorum  per  nos  possessione  ponatur  et  fiat  de  peti- 
tore  possessor,  non  obstantibus  dicti  Walteri  obiectionibus  et  con- 
tradictionibus  supradictis  et  aliis  quibuscumque :  ipsi  tamen  Waltero 
iure,  si  quod  habet  in  petitorio,  et  obiectionibus  et  contradictionibus 
ipsis  et  aliis  processibus  dicte  cause,  dictoque  Riccardo  etiam  omni 
iure  suo  super  prebenda  huiusmodi  reservato.  Fructus  vero  red- 
ditus  et  proventus  per  eundem  Walterum  ex  prebenda  ipsa  perce- 
ptos  dispositioni  et  ordinationi  nostre  in  eventum  negotii  reservamus. 


66  Soeculo  XIV 


Quod  si  dictus  Walterus  super  dicta  prebenda  voluerit  per  testes 
de  suo  iure  probare,  volumus,  ut,  per  eum  primitus  sicut  predicitur 
prebenda  ipsa  dimissa  dictoque  Riccardo  in  plenam  et  pacificam 
eiusdem  prebende  possessionem  inducto,  probare  coram  auditore  pre- 
fato,  aut  illo  vel  illis  cui  vel  quibus  id  duxerimus  committendum, 
per  bonas,  honestas,  graves  et  fidedignas  personas  nec  suspectas  in 
aliquo  teneatur,  et  quod  utraque  pars  coram  eodem  auditore  possit 
in  dicta  causa  prosequi  iura  sua,  ipseque  auditor  possit  partes  ipsas 
audire,  valeat  et  causam  huiusmodi  iure  debito  diffinire:  presenti 
ordinatione  nostra  in  suo  tamen  robore  per  omnia  permanente,  nisi 
super  ea,  ratione  processuum  habendorum  in  causa,  duxerimus  aliter 
disponendum.  Et  si  dictus  Walterus,  seu  procurator  eius,  se  ad  huius- 
modi  probationem  obtulerit,  et  plene  non  probaverit  dictam  preben- 
dam  ante  predictam  provisionem  nostram  dicto  Riccardo  de  ipsa 
factam  fuisse  ipsi  Waltero  collatam,  nos  ei  ex  nunc  perpetuum  silen- 
tium  imponimus  super  ea  et  nichilominus  canonicatu  ipsius  Lincol- 
niensis  ecclesie,  quem  ipse  obtinet,  ac  beneficio  constitutionis  nostre 
novelle,  per  quam  sibi  conceditur  quod  redire  possit  ad  priorem  pre- 
bendam  per  eum  dimissam  quam  primitus  in  eadem  ecclesia  obti- 
nebat,  privamus  eundem,  nec  non  et  in  eum  eventum  privamus  ipsum 
Walterum  archidiaconatu  Huntindonensi,  quem  obtinet  in  predicta 
Lincolniensi  ecclesia,  ac  omnibus  aliis  beneficiis  ecclesiasticis,  que  in 
ipsa  ecclesia  obtineret;  ac  reddimus  ipsum  perpetuo  inhabilem  et 
indignum  ad  omne  beneficium  ecclesiasticum  in  predicta,  in  qua  pec- 
cavit,  ecclesia  obtinendum,  si  onere  huiusmodi  probationis  assumpto 
defecerit  in  probando  quod  predicta  collatio,  ut  asseritur  facta  sibi, 
premissam  collationem  nostram  precesserit,  ut  est  dictum.  Decerni- 
mus  insuper  auctoritate  prefata  ex  nunc  irritum  et  inane  si  contra 
presentem  provisionem,  ordinationem  et  mandatum  nostra  secus  a 
quoque  scienter  vel  ignoranter  contigerit  attemptari. 

Nuili  ergo,  et  cetera,  nostri  dicti,  ordinationis,  mandati,  volun- 
tatis,  reservationis,  impositionis,  privationis  et  constitutionis  etc.  Dat. 
Laterani,  xiii  kal.  martii,  anno  V*^. 

In  c.  m.  venerabilibus  fratribus,  .  .  Lincolniensi,  .  .  Wintoniensi 
et  .  .    Cremonensi  episcopis.  Dat.  ut  supra. 


Bonifacio  VIII  67 


48. 

Bonifacius  VIII  testatur,  causam  devolutaniy  Apostolicam  Sedena 
commisisse  Nicolino  de  Camilla,  Capellano  dictae  Sedis  ac  Apo- 
stolici  Palatii  Auditori  causarum.  Causa  successive  diversis  AuditO" 
rUms  ai  eadem  Sede  commissa  extHit,  deinde  ipse  Papa  eandem 
audiendam  committit  Onufrio  de  Trebis,  Capellano  suo  et  Auditori 
causarum  S,  P.  A.  qui  sententiam  super  ea  dicit.  Causa  appellatay 
ai  eodem  Bonifacio  committiiur  Symoni  de  MarviUa^  Capellano  suo 
et  causarum  praelibati  Palatii  Auditori.  Adhuc  causa  pendente 
coram  Symone,  Papa,  iustis  gravisque  de  causis,  Ruikenensi  Epi" 
scopo  mandat  ut  eam  de  plano,  sine  strepitu  et  figura  iudicH^  ter- 
minare  procuret. 

(Reg.  Vat.,  50,  foL  253^,  n.  386;  Digard,  Faucon,  Thomas,  n,  4931). 

1301,  decembris  6,  Laterani. 

VenerabUi  fratri  P\etr6\y  episcopo  Ruthenensi.  Personam  tuam 
nobis  et  Apostolice  Sedi  devota  libenter,  in  quibus  possumus,  hono- 
ramus,  et  ea  tibi,  de  quo  fiduciam  gerimus  in  Domino  pleniorem, 
secure  committimus,  que  ad  comodum  aliorum  et  ad  tue  mentis 
quietem  tendere  dinoscantur. 

Petitio  quidem  tua  nuper  nobis  exhibita  continebat,  quod  inter 
magistrum  lohannem  dictum  Labacalaria  et  magistrum  Petrum  Ber- 
nardi,  canonicos  Ruthenenses,  super  eo  quod  idem  lohannes  auctori- 
tate  litterarum  nostrarum  se  asserit  in  canonicum  ecclesie  Ruthenensis, 
sub  expectatione  vacature  prebende,  canonice  fuisse  receptum,  dictus- 
que  Petrus  receptionem  huiusmodi  certis  ex  causis  impugnat,  orta 
materia  questionis,  et  in  causa  huiusmodi,  per  appellationem  dicti 
Petri  ad  Sedem  Apostolicam  devoluta,  coram  quondam  magistro 
Nicolino  de  Camilla,  Canonico  Ambianensi,  capellano  dicte  Sedis  ac 
Apostolici  palatii  auditore  causarum,  per  eandem  Sedem  auditore  in 
dicta  causa  specialiter  deputato,  super  libello  ex  parte  dicti  Petri 
oblato,  lite  inter  procuratores  partium  legitime  contestata  de  calum- 
pnia  et  ventate  dicenda  prestitis  iuramentis  hinc  inde,  ac  dilecto 
filio  magistro  Andrea  de  Piperno,  procuratore  magistrorum  Petri  de 
Cabanis,  archidiaconi  Amelianensis  in  eadem  ecclesia,  Raymundi  Pau- 
chelli,  tunc  sacriste,  Berengarii  de  Landerra  et  quondam  Bernardi 
de    Veyraco,    canonicorum    dicte   ecclesie,    qui   etiam    contra   dictum 


68  Saeculo  XIV 


lohannem  certis  ex  causis  occasione  receptionis  huiusmodi  appellarant, 
ad  assistendum  tantum  dicto  magistro  Petro  in  ipsius  cause  pro- 
secutione,  ne  in  ea  coUuderetur,  admisso,  demum  Auditore  viam 
universe  carnis  ingresso,  et  causa  ipsa  coram  diversis  Auditoribus, 
quibus  successive  ab  eadem  Sede  commissa  extitit,  agitata,  dilectus 
filius  magister  Onufrius  de  Trebis,  Capellanus  noster  et  auditor 
causarum  palatii  memorati  a  nobis  in  eadem  causa  deputatus  Audi- 
tor,  visis  et  auditis  hinc  inde  propositis,  diffinitivam  pro  dicto 
lohanne  sententiam  promulgavit,  ipsumque  a  petitione  dicti  Petri 
Bernardi  absolvens,  et  eidem  Petro  imponens  perpetuum  silentium 
super  eo,  pronuntiavit  pro  parte  dicti  Petri  Bernardi  male  in  hac 
parte  appellatum,  et  pro  dicto  lohanne  bene  processum  fuisse,  decla- 
rando  nichilominus  prebendam,  que  post  receptionem  sepefati  lohannis, 
per  consecrationem  bone  memorie  Bernardi,  episcopi  Ruthenensis, 
olim  ipsius  ecclesie  canonici,  in  ecclesia  ipsa,  huiusmodi  lite  pendente, 
vacarat,  fore  dicto  lohanni  tamquam  sibi  debitam  conferendam,  ei  de . 
ipsa  etiam  providendo,  a  qua  sententia  pro  parte  dicti  Petri  Ber- 
nardi  ad  prefatam  sedem  extitit  appellatum.  Nosque  ipsius  appella- 
tionis,  ab  eadem  sententia  interiecte,  causam  dilecto  filio  magistro 
Symoni  de  Marvilla,  Capellano  nostro,  thesaurario  Metensi  et  causa- 
rum  prelibati  palatii  Auditori,  audiendam  commisimus  et  fine  debito 
terminandam.  Coram  quo,  licet  per  procuratores  dictarum  partium 
aiiquandiu  fuerit  in  causa  ipsa  processum,  adhuc  tamen  eadem  causa 
remanet  indecisa.  Cum  autem,  sicut  asseris,  ex  huiusmodi  questione, 
in  prefata  Ruthenensi  ecclesia  discordie,  scissure,  et  scandala  gravia 
sint  exorta,  ex  quibus  possunt  tam  eidem  ecclesie  quam  personis 
ipsius  pericula  provenire  pro  eo  maxime  quod  nonnuUi  ex  canonicis 
ecclesie  memorate  per  receptionem  dicti  lohannis  et  provisionem  sibi 
factam  de  predicta  prebenda  preiudicari  dicunt  statutis  Capituli  ecclesie 
prelibate,  aliique  canonici  eiusdem  ecclesie  contrarium  asseverant, 
nobis  humiliter  supplicasti,  ut  huiusmodi  questioni,  discordie,  scis- 
sure  ac  scandalis  providere  de  celeri  et  salubri  remedio  dignaremur. 
Nos  igitur,  qui  libenter  Christi  fidelibus  quietis  et  pacis  comoda  pro- 
curamus  et  evitamus  scandala  et  pericula  inter  eos,  sperantes  quod 
per  te,  qui  de  facto  et  facti  circumstantiis  habere  poteris  notitiam 
pleniorem,  super  hiis  poterit  salubriter  provideri,  fraternitati  tue  per 
apostolica  scripta  mandamus,  quatinus  huiusmodi  causam  et  depen- 
dentes  ab  ipsa,  non  obstantibus  appellationibus  interpositis  et  proces- 
sibus  omnibus  habitis  in  eadem,  seu  quod  coram  dicto  Symone  Audi- 
tore  noscitur,  ut  premittitur,  in  Curia  Romana  pendere,  infra  duorum 


Bonifacio  VIII  -  Clemente  V  -  lohanne  XXII  69 


mensium  (spatium)  post  receptionum  presentium,  de  plano,  sine  stre- 
pitu  et  figura  iudicii,  vel  concordia,  sine  pravitate  tamen  aliqua,  si 
de  ipsarum  partium  voluntate  processerit,  auctoritate  nostra  termi- 
nare  procures,  Ssiciens  quod  decreveris  per  censuram  ecclesiasticam, 
appellatione  remota,  firmiter  observari.  Alioquin  ex  tunc,  infra  alios 
duos  menses  immediate  sequentes,  causam  ipsam,  instructam  vel  non 
instructam,  ad  predicte  Sedis  remittas  examen. 
Dat.  Laterani,  viii  id.  deoembris,  anno  octavo. 


49. 

Clemens  V  (i 305-131 4)  duabus  consiiiutionibus  <  Dispendiosam  >  et 
€  Sepe  contingit  >  {guarum  tenorem  videas  in  VoL  I:  Generalia  de 
rotalibus  iudiciis  -  cap.  II)  legem  ponit  de  iudiciis  summariis  in 
causis  beneficialibuSy  super  decimis,  matrimonialibus ^  super  usuris 
et  eas  quoquamodo  tangentibus,  pertractandis  a  iudicibus  delegatis  a 
Papa. 

50. 

Ordinationes  et  Statuta  lohannis  XXII  {12,16-1 2,i^)  qteibus  audientia 
causarum  in  Apostolico  Pcdatio  moderatur,  praesertim  quoad  Audi^ 
iores  et  Notarios  in  eisdem  causis  scribentes.  -  Constitutio  haec 
quotannis  quasi  integra  legebatur  cum  ceteris  Rotae  constitutionibus 
die  aperitionis  Rotae,  uti  probat  Liber  Rotae  constitutionum  in 
quo  leguntur  ea  dumtaxat  qua  heic  asterisco  communita  sunt. 

(BiBUOT.  Vat.,  €  Vat  lat.  3986,  h.8 * :  Arch.  Rot.,  «  Const  Rot.  Pal.  Apost. », 
fol.  I;  *  Ltber  Rotae*  constttutwnum ;  Dr.  Georg  Erler,  *Der  Liber  Cancella- 
riae  Apostolicae  von  Jahre  1380 » .  Edit.  Leipeig,  1888,  pag.  157). 

1331,  Avenione. 

*  lohannes  episcopus,  servus  servorum  dei.  Ad  perpetuam  rei  memo- 
riam.  ~  RaHo  iuris  exigit,  debitum  honestatis  exposcit  et  pietatis  consi- 
deratio  persuadet,  ut  in  cunctis  dirigendis  iudiciis  et  iustitia  mini- 
stranda,  sint,  quoad  presidentes,  vigilantia  studiosa,  venusta  modestia, 
cordium  puritas,  munditia  manuum  et  consiliorum  sanitas  requirende ; 
in  personis  quoque  ad  conscribendum  acta  iudicialia  deputatis,  suffi- 
cientia  operosa,  fidelitas  comprobata,  vita  honestatis,  decentia  com- 
mendanda,  mercedis  exactio  moderata,  benignitas  ad  pauperes  com- 
passiva,  sint  merito  exigende.  Igitur  in  Romana  curia,  communi  quidem 
patria,  ubi  est  summum  tribunal  iudicii  constitutum  divinitus,  et  ubi 


70  Soeculo  XIV 


lux  et  forma  iustitie  preeminent  et  prelucent,  hec  oportet  necessario 
reperiri.  Quare  nos,  qui,  licet  immeriti,  sumus  beati  Petri  successores 
et  vice  Christi  fungimur  super  terram,  cupientes,  ut  in  Palatio  Apo- 
stolico  audientie  causarum,  ac  in  personis  ad  examinationem  et  con- 
scriptionem  ipsarum  pro  tempore  ordinatis,  habeatur  ordinatio  limitata, 
congrua  et  salubris,  circa  earundem  causarum  Auditores  ipsorumque 
notarios  scribentes  in  causis  huiusmodi,  suadentibus  rationabilibus 
causis,  statuta  et  ordinationes  que  partitulariter  et  seriatim  presentibus 
annotantur,  auctoritate  apostolica  edimus,  et  ea  precipimus  perpetuis 
futuris   temporibus  inviolabiliter  observari.  * 

§  I.  Statuimus  igitur  et  ordinamus,  quod  Auditores  sine  cappa 
et  roqueto  in  loco,  ubi  residet  Curia,  in  publico  non  incedant. 

§  2.'*'  Item,  quod  prefati  Auditores  earumdem  causarum  palatii 
sint,  audiendis  et  decidendis  causis  eis  commissis .  et  committendis, 
fortius  solito  ^  diligentes. 

§  3.  ''^  -  Item,  quod  Auditores  predicti,  bona  hora,  diebus  singulis 
iuridicis  ad  palatium  conveniant,  ^  -  et  immediate  post  pulsationem 
campane,  que  pulsatur  ad  horam  tertie  in  ecclesia  cathedrali,  incipiant 
sederi  ad  audiendum  causas;  et  dictum  palatium  non  exeant  donec 
partes  satisfecerint  vel  per  eas  steterit  suis  terminis  coram  eis. 

§  4.  Item,  quod  iidem  Auditores  illa  festa  dumtaxat  observent, 
que  hactenus  de  mandato  nostro  per  audientiam  literarum  nostra- 
rum  ipsos  servari  debere  statuta  fuisse  noscuntur;  et  quod  de  cetero 
alia  festa,  seu  dies  alios,  ex  se  ipsis  vel  alias  statuere  vel  obser- 
vare  aliquatenus  non  presumant;  sed  diebus  aliis  sic  paratos  se  et 
sollicitos  exhibe^nt  in  exhibenda  iustitia  partibus  litigantibus  coram 
ipsis,  quod  ex  hoc  merito  debeant  commendari. 

§  5.  Item,  quod  illi  ex  eisdem  Auditoribus,  qui  fratrum  nostrorum 
ste  roman.  eccle  Cardinalium  familiares  existunt,  diebus  iuridicis  et 
horis  quibus  cause  tractabuntur,  Cardinales  non  sequantur  eosdem, 
nec  alibi  se  occupent,  nisi  a  nobis  vel  a  dictis  Cardinalibus,  quorum 
familiares,  ut  prefertur,  existunt,  specialiter  vocarentur. 

§  6.  *  Item,  quod  Auditores  per  se  vel  alium,  seu  alios,  a  partibus, 
coram  eis  causas  habentibus,  seu  a  suis  notariis  coram  ipsis  scriben- 
tibus,  vel  ab  aliis  pro  eisdem  seu  eorum  nomine,  nichil  nec  rem,  nec 
obligationem,  nec  promissionem  recipiant ;  *  -  nec  etiam  pro  ipsorum 
sigillo  aut  pro  rubricis,  in  causis  in  quibus  Auditores  sunt  vel  fuerint 
deputati,  vel  alio  quesito  colore  quocumque ;  "*"  -  et  quod  consilia  coau- 

*-  Duo  verba:  fortius  solito,  omissa  sunt  in  Libro  Rotae  constitutionum. 


lohanne  XXII  71 


ditorum  secrete  tenere  debeant  usque  post  sententiam  promulgatam ; 
contrarium  vero  facientes  per  unum  mensem  ab  ingressu  eiusdem 
palatii  suspendantur.  Si  autem  iterato  in  eamdem  culpam  incidant, 
priventur  perpetuo  eorum  officio  audientie  causarum  palatii  prelibati.  * 
§  7.  Item,  quod  Auditores  predicti,  presentes  videlicet,  statim 
post  publicationem  presentis  ordinationis,  posteri  vero  antequam  ad 
officium  admittantur,  in  manibus  vicecancellarii  sancte  Romane  eccle- 
sie,  nostro  et  ipsius  ecclesie  nomine,  iuramentum  prestent  in  forma, 
que  sequitur,  per  hec  verba: 

luramentum  Auditorum. 

§  8.  Ego  ..  Auditor,  ab  hac  hora  in  antea  fidelis  ero  b.  petro, 
sancteque  Rom.  eccL  et  domino  meo  domino  papa,  eius  successoribus 
canonice  intrantibus.  Non  ero  in  facto,  consilio  vel  consensu,  quod 
vitam  perdant  aut  membrum,  vel  capiantur  mala  captione :  consilium 
quod  per  se  vel  alium  nuncium  suum  seu  literas  mihi  credituri  sunt, 
signo,  verbo  vel  nutu,  me  sciente,  ad  eorum  damnum  seu  preiudicium 
nemini  pandam:  et  simpliciter  sic  sua,  que  secreta  esse  cognovero, 
servabo  secrete,  quod  nulli  persone,  de  qua  credam  sibi  displicere 
si  ei  revelarem,  ipsa  itianifestabo  scienter.  Si  damnum  eorum  tractari 
scivero,  pro  posse  meo  impediam,  ne  fiat  eisdem.  Si  per  me  impedire 
non  possem,  per  nuncium  vel  literas  eis  significare  curabo,  vel  illi 
per  quem  citius  ad  eorum  notitiam  deducatur.  Papatum  romanum  et 
regalia  bti.  petri  et  omnia  iura  Romane  ecclesie,  que  habet  ubicum- 
que,  manutenebo  totis  viribus  et  defendam.  Negotia  et  officia,  mihi 
a  domino  papa  vel  eius  vicecancellario  commissa  vel  committenda, 
fideliter  geram  et  sollicite  exercebo,  et  specialiter  officium  auditorum 
sacri  palatii,  reddendo  iustitiam  unicuique.  Dona  vel  munera  seu  xenia 
aut  obligationem  vel  promissionem  super  illis,  per  me,  vel  alium  seu 
alios,  a  partibus,  coram  me  causas  habentibus  seu  earum  aliqua,  vel 
a  notariis  deputatis  ad  scribendum  coram  me  acta  dictarum  cau- 
sarum  vel  aliis  pro  eisdem  seu  eorum  nomine,  non  recipiam;  qui- 
nimo  omnes  officiales  et  omnes  familiares  meos  omni  diligentia,  qua 
potero,  faciam  abstinere.  Nec  etiam  pro  sigillo  meo,  nec  pro  ru- 
bricis  faciendis  in  causis,  in  quibus  sum  vel  fuero  deputatus  Auditor, 
nec  alio  quesito  colore  aliquid  percipiam,  nec  a  predictis  meis  officia- 
libus  seu  familiaribus  recipi  permittam.  Consilia  quoque  coauditorum 
meorum  secreta  tenebo,  usque  quo  in  causa  sententia  sit  prolata.  Supra- 
dicta  omnia  et  singula  promitto  et  iuro  attendere  et  observare  sine  omni 
dolo  et  fraude.  Sic  me  Deus  adiuvet,  et  hec  sancta  Dei  Evangelia. 


72  Soeculo  XIV 


§  9.'''  Item,  statuimus  et  ordinamus,  quod  Auditor  eiusdem  palatii 
a  tempore  sue  receptionis  antiquior,  primitus  incipiat  referre  suis 
coauditoribus ;  et  causas,  quas  audit,  si  ad  hoc  paratus  existat,  inter 
eos  in  relationibus  ponat,  ut  est  moris.  Sicque  per  consequens  alii 
d.  palatii  auditores  successive  secundum  gradum  receptionum  eorum 
cuiuslibet  similiter  referant;  et  causas,  quas  audiunt,  in  relationibus 
ponant,  si  ad  hoc  etiam  sint  parati.  Et  quod  postquam  una  causa  in 
relationibus  huiusmodi  posita  fuerit,  alia  ponatur,  quousque  partes 
allegaverint  que  voluerint  allegare ;  non  tamen  Auditores  ipsi  audire 
allegationes  superfluas  adstringantur.  * 

§  10.  Item,  quod  nuUus  Auditorum  ipsius  palatii  aliquam  definiti- 
vam  sententiam,  quecumque  fuerit,  seu  quamvis  interlocutoriam  super 
devolutionibus  causarum  in  romana  curia  tractandarum,  si  inter 
partes  de  ipsa  devolutione  controversia  fuerit,  vel  super  admissione 
vel  repulsione  articulorum  aut  super  remissione  super  eisdem  ard- 
culis  aut  aliis  probationibus  extra  curiam  faciendis,  nisi  forsan  de  con- 
sensu  partium  fierent  remissio  vel  admissio  supradicte ;  necnon  super 
restitutione  seu  revocatione  attentatorum,  sive  innovatorum,  lite  vel 
appellatione  pendente,  sive  super  appellationibus  ab  interlocutoria,  vel 
a  gravamine  interpositis,  aut  aliam  quamcumque  interlocutoriam  super 
re,  de  qua  agitur  contra  alteram  partium  finem  negotio  imponentem, 
absque  relatione  publica  et  consilio  coauditorum  proferat.  Super 
aliis  vero  interlocutoriis  absque  relatione  publica,  cum  consilio  tamen 
dictorum  coauditorum  ad  eorum  prolationem  possit  procedere,  prout 
hactenus  extitit  in  palatio  laudabiliter  observatum.  -'*'  Item,  quod  Audi- 
tor  referens,  facta  relatione  coauditoribus  suis,  consilia  coauditorum 
eorumdem  infra  duodecim  dierum  spatium  diligenter  requirere  et, 
eisdem  consiliis  habitis,  dictas  causas  finire  et  terminare  celeriter 
teneatur. 

§  II.'''  Item,  quod  quilibet  dictorum  Auditorum  notarios  intelli- 
gentes,  fideles  et  honestos  habeat,  ita  quod  quatuor  notariorum  nume- 
rum  non  excedat.  Qui  quidem  notarii  per  se  et  non  per  alios,  coram 
Auditoribus  ipsis,  in  causis  scribant.  Nec  dicti  Auditores  committant 
scribendas  alicui  alteri  notario  causas  commissas  eisdem ;  nec  aliquis 
dictorum  Auditorum  quemquam  in  notarium  recipiat,  qui  sit  alterius 
notarius  Auditoris. 

§  12.'*'  Item,  quod  prefati  Auditores  provideant  diligenter,  quod 
dicti  notarii  super  ipsorum  receptione  salarii  non  excedant,  nec  ali- 
quid  ultra  recipiant,  nisi  prout  est  descriptum,  taxatum  et  edam  ordi- 
natum.   Item,  quod   si  aliqui   sint   vel  fuerint,   qui  ob  paupertatem 


lohanne  XXII  73 


nequeant  acta  redimere  sue  cause,  Auditores  suos  compellant  nota- 
rios,  scribentes  in  actis  eisdem,  ad  restituendum  gratius  huiusmodi 
actorum  copiam  parti,  solvere  (ut  premittitur)  nequeunti,  si  Auditori 
cause  illius  paupertas  notabilis  vtdeatur. 

§  13.  Item,  quod  nullus  eorumdem  Auditorum  in  causis  que  sunt 
in  dicto  palatio,  yel  in  brevi  sperantur  existere,  consilium  nec  per 
se,  nec  per  interpositam  personam,  partibus  prebeat,  nec  aliquod 
patrocinium  prestet,  nisi  cause  proprie,  vei  suorum  usque  ad  ter- 
tium  gradum  consanguinitatis,  vel  dominorum,  aut  familiarium  suorum, 
seu  ecclesiarum  in  quibus  beneficiatus  foret,  existerent.  Et  in  pre- 
missis  ultimis  casibus  ad  coauditorum  suorum  consilia  minime  admit- 
tatur:  quodque  hoc  revelare  teneatur,  si  existeret  id  occultum. 
Item,  quod  nullus  Auditorum  ipsorum  causam  recipiat  audiendam,  si 
committatur  eidem,  in  qua  consilium  dederit,  sed  ad  cancellariam 
ipsam  incontinenti  remittat  alteri  committendam.  "^ 

§  14.  Item,  quod  eorumdem  Auditorum  consilia,  que  prebentur 
in  causis,  scribantur  per  notarium  illius  «cause,  in  qua  huiusmodi 
consilia  impenduntur,  et  secreta  causarum  et  consiliorum  eorumdem, 
tam  per  ipsos  Auditores  dictarum  causarum,  quam  per  notarium  in 
eis  scribentem,  sub  sigillo  credentie  teneantur. 

§  15.  Item,  quod  quando  testes  sint  vel  fuerint  examinandi  in  Curia, 
in  causis,  que  in  dicto  palatio  ventilantur,  presertim  iri  punctis  arduis, 
eosdem  testes  per  se  dicti  examinent  Auditores. 

Rubrica  de  notariis  palatii. 

§  16.  De  supradictis  quoque  notariis  eorumdem  Auditorum  scri- 
bentibus  in  causis  illis  commissis,  similiter  statuendo  et  ordinando 
subjungimus,  quod  diligentes  et  attenti  existant  in  commisso  eis  offi- 
cio  notarii  prelibato ;  quodque  fideliter  et  sollicite  scribant  et  exerceant 
officium  antedictum  et  quod  a  partibus,  vel  aliqua  earum  nomine, 
nichil  recipiant,  nisi  prout  est  infra  descriptum,  taxatum  et  etiam 
ordinatum.  Contrarium   vero  facientes,  duplum   restituere  teneantur. 

§  17.  Item,  quod  nullus  eorumdem  notariorum  in  eodem  palatio 
scribat  in  causis  coram  aliquo  ipsius  palatii  Auditore,  nisi  prius 
per  vicecancellarium,  vel  alium  de  eius  speciali  mandato,  de  littera- 
tura  ac  scriptura  sufficienti  ad  huiusmodi  notariatus  officium  exami- 
natus ;  et  de  vita  et  conversatione  ipsius  informatio  recepta,  necnon 
approbatus  fuerit  per  eumdem ;  ac  etiam  iuramentum  in  manu  vice- 
cancellarii  prestiterit  in  hac  forma: 

§  18.  Ego  ..  notarius  ..  Auditoris,  commissum  mihi  officium  sol- 


74  Soeculo  XIV 


licite  et  fideliter  exercebo.  A  partibus  causas  habentibus  vel  habituris, 
quibus  sum,  fuero  etc.  notarius  deputatus,  vel  ab  earum  aliqua,  seu 
a  quocumque  alto,  earum  nomine,  quovis  colore  seu  modo  quesitis, 
nichil  recipiam  ultra  taxationem  peT  dum  nrm.,  dum.  lohannem  XXII 
summ.  pontif.  super  hoc  ordinatam.  Nullam  causam  mihi  committi 
conscribendam  procurabo  nec  adhibebo  instantiam  aliquam  in  hac  parte. 
Non  ero  promotor  seu  procurator  in  causis  que  coram  Auditore 
meo  agitantur,  seu  quas  agitari  continget.  In  causis  predictis  in 
quibus  sum  vel  fuero,  ut  prefertur,  notarius  deputatus,  omnes  actus 
iudiciarios  substantialiter  in  manuali,  seu  memoriali,  in  Auditoris  mei 
presentia  et  etiam  partium,  si  hoc  expectare  voluerint,  conscribam, 
et  postquam  illos  conscripsero,  eos  necnon  instrumenta  et  omnia 
alia  et  singula  in  causis  producta,  ubi  requisitus  ab  Auditore  vel  par- 
tibus,  seu  earum  aliqua  fuero,  in  regestro  fideliter  redigam  vel 
redigi  faciam  requisitus  ab  iisdem  partibus  vel  earum  aliqua  in  sin- 
gulis  terminis  successive;  et  partibus  ipsis  copiam,  cum  per  Audi- 
torem  decreta  fuerit,  sine  difficultate  et  fraude  quacumque  faciam, 
salvo  meo  salario  per  ipsum  dum.  nrm.  summ.  pontificem  (moderato). 
Secreta  cause  secrete  tenebo  et  presertim  consilia  Auditorum  et  sen- 
tentiam,  donec  ipsa  sententia  sit  prolata.  Supradicta  omnia  et  singula 
promitto  et  iuro  attendere  et  servare  sine  omni  dolo  et  fraude:  sic 
me  Deus  adiuvet  et  hec  sancta  Dei  evangelia. 

§  19.  *  Item,  statuimus  et  etiam  ordinamus,  quod  nullus  notario- 
rum  ipsorum  causam  aliquam  sibi  committi  scribendam,  per  se  vel 
per  alium  procuret,  seu  exhibeat  instantiam  in   hac  parte. 

§  20.  *  Item,  quod  dicti  notarii  omnem  modestiam,  honestatem  in 
omnibus  studeant  observare. 

§  21.*  Quodque  nullus  eorumdem  notariorum  qui  per  aliquem 
dictorum  Auditorum  in  notarium  receptus  extiterit,  alterius  Auditoris 
notarius  esse  vateat,  quamdiu  erit  primi  Auditoris  notarius.  * 

§  22.  Item,  quod  nullus  notariorum  predictorum  publice  concu- 
binam  tenere  presumat,  et  si  quis  eorum  ad  presens  teneret  aliquam, 
eam  dimittere  teneatur.  Si  vero  infra  octo  dies  post  publicationem 
statuti  et  ordinationis  presentis,  ipsam  non  dimiserit,  illam  vel  aliam 
deinceps  minime  recepturus,  et  deinceps  ipse  vel  alii  reperti  fuerint 
aliquas  publice  tenere,  ab  officio  notariatus  in  dicto  palatio  exercendo 
perpetuo  sint  privati. 

§  23.  *  Item,  quod  prefati  notarii,  promotores  seu  procuratores 
in  causis  que  coram  Auditore  suo  agitantur  in  dicto  palatio  apostolico 
non  existant.  Item,  quod  nullus  notarius  alicuius  Auditoris  deinceps 


lohanne  XXII  75 


audeat  (scribere)  vel  presumat,  in  causa,  si  alterius  partium  dicte 
cause  in  audientia  litterarum  contradictarum,  vel  in  palatio  aplico,  seu 
romana  curia  procurator,  vel  promotor  negotiorum,  seu  pensionarius 
quoquomodo  fuerit,  vel  existat.  Sed  si  ex  ignorantia  contigeret,  Audi- 
torem  aliquam  vel  aliquas  causam  seu  causas  tali  notario  commit- 
tere  ad  scribendum,  statim  notarius  huiusmodi  causam,  seu  commissio- 
nem,  in  manibus  dicti  Auditoris  restituat.  Contrarium  vero  faciens,  per 
annum  ab  officio  notariatus,  in  palatio  exercendo,  sit  eo  ipso  privatus. 
§  24.  *  Item,  prefati  notarii  regestrum  cuiuscumque  cause,  in  qua 
notarii  deputati  existunt,  cum  manuali  et  productis  originalibus,  ante- 
quam  regestrum  Auditori  exhibeant  et  copias  in  publicam  formam,  seu 
in  simplicem  scripturam  redactas,  cum  eodem  regestro,  antequam  par- 
tibus  tradant,  diligenter  auscultent  et  alias  sic  perfecte  videant  et 
corrigant  diligenter,  quod  per  eorum  incuriam,  negligentiam,  vel  alias, 
nichil  de  substantialibus  omittatur,  seu  damnum  aliquod  patiatur  aliqua 
partium  erumdem ;  nec  in  favorem  vel  preiudicium  unius  partium  pre- 
missa  complere  diflferant  vel  postponant.  Item,  quod  iam  dicti  notarii 
omnes  actus  iudiciales  clare,  distincte  et  substantialiter  in  manuali 
seu  memoriali,  in  Auditoris  cause  in  qua  scribunt,  presentia  et  par- 
tium,  si  expectare  voluerint,  conscribere  non  postponant.  Et  post 
quam  illos  conscripserint,  in  regestrum  fideliter  redigant  vel  redigi 
faciant:  et  requisiti  ab  ipsis  partibus,  vel  earum  aliqua,  in  singulis 
terminis  successive,  partibus  eisdem  copiam,  cum  per  dictum  Audi- 
torem  decreta  fuerit,  sine  difficultate  et  fraude  quacumque  faciant, 
salvo  suo  iusto  salario  inferius  moderato.  ^  Item,  quod  iidem  notarii 
in  regestro  illius  cause  in  qua  scribunt,  ut  predicitur,  omnes  sententias 
diffinidvas  sive  interlocutorias  ac  inhibitiones,  necnon  intimationes  et 
appellationes  verbo  vel  in  scriptls  emissas,  ex  integro  de  verbo  ad 
verbum  conscribant,  cum  per  partem,  vel  partes,  seu  Auditorem  ipsius 
cause,  fuerint  requisiti.  -  Item,  quod  instrumenta  et  alia  per  partes 
producta,  diligenter  regestrent  vel  regestrari  faciant  notarii  memorati. 
Acta  vero  in  partibus  habita  minime  regestrentur,  sed  conserventur 
per  illius  cause  notarium  diligenter,  nisi  partes,  vel  earum  altera, 
illa  peterent  regestrari ;  pars  vero  hec  petens,  de  regestro  satisfacere 
teneatur.  * 

De  notariis  ad  partes  recedere  volentibus. 

§  25.  Item,  quod  notarii,  quos  interdum  perpetuo  et  interdum  ad 
tempus,  de  curia  absentari  contigerit,  omnia  regestra,  acta  et  producta 

i 

*■  In  Libro  Rotae  constit.  duo  ultima  verba  expuncta  sunt. 


76  Soeculo  XIV 


causarum  in  quibus  erant  notarii  deputati,  illi  videlicet,  qui  animo  non 
redeundi  recedunt,  alicui  alteri  notario  idoneo  iurato»  examinato  et 
adprobato  ut  supra,  subrogando  loco  ipsius ;  ille  vero  qui  ad  tempus 
abesse  voluerit,  uni  ex  aliis  notariis  Auditoris  sui,  de  ipsius  Auditoris 
licentia  et  conscientia,  tradere  et  ponere  teneatur ;  qui  notarius  depo- 
sitarius,  in  predictis  eidem  causis  absentanti  commissis,  pro  eodem 
absente  scribat  fideliter  et  suppleat  eius  vices. 

Rubrica  de  salario  notariorum  palatii  apostolici. 

Ceterum,  quia  optat  premium  quisque  labor  et  laboranti  non  est 
debite  mercedis  exhibitio  deneganda,  moderamine  nichilominus  obser- 
vato,  ne  sanguinem  eliciat  nimietas  emungentis,  subsequitur  per  sta- 
tuta  et  moderationes  huiusmodi,  certiis  modus  rationabilis  et  discretus, 
per  quem  predictis  notariis  pro  eorum  salario  moderata  satisfactio 
prebeatur,  et  litigantes  qui  litigiorum  involvuntur  anfractibus,  et  pleris- 
que  fatigantur  laboribus  diutumis,  superfluis  expensarum  effusionibus 
non  graventur. 

§  26.  Quod,  videlicet,  predicti  notarii  pro  petia  regestri  unum  turo- 
nensem  argenti  cum  dimidio,  et  non  plus,  habeat;  et  petia.huiusmodi 
26  lineas  ex  utraque  parte  contineat,  et  quelibet  dictarum  linearum 
habeat  quatuordecim  dictiones.  -  Item,  quod  pro  petia  regestri,  radacta 
in  formam  publicam,  receptionis  unius  turonensis  argenti  cum  dimidio 
similiter  sint  contenti. 

§  27.  Item,  pro  copia  sive  copiis,  sive  in  quaterno  sive  in  petiis 
longis  fiant,  de  folio  sive  petia  regestri  unum  tantum  similem  recipiant 
turonensem. 

§  28.  Item,  procitatione  in  audientia  publica  legenda,  ultra  medium 
similem  turonensem  ipsis  recipere  licitum  non  existat. 

§  29.  Item,  pro  inhibitione  que  in  causis  fieri  assolet,  si  redigatur 
in  publicum  instrumentum,  sex  similes  turonenses  recipiant,  et  non 
ultra. 

§  30.  Item,  pro  intimatione,  cum  in  publicum  redigatur  instrumen- 
tum,  non  amplius  quam   quatuor  similes  valeant  recipere  turonenses. 

§31.  Item,  quod  pro  appellatione,  si  redigatur  in  publicum  instru* 
mentum,  de  petia  regestri  2  dumtaxat  turonenses  similes  redpere 
sit  eisdem  licitum. 

§  32.  Item,  quod  pro  attestationibus  testium,  quos  quisque  nota- 
riorum  examinaverit  prefatorum,  de  petia  regestri  receptionem  duorum 
turonensium  similium  non  excedat ;  et  de  copia  ipsarum  attef  tationum 
unum  cum  dimidio   similem   turonensium   notarii   predicti    de    petia 


lohanne  XXTI  77 


eiusdem  regestri  recipiant,  si  copia  ipsa  in  formam  publicam  redi- 
gatur.  Si  vero  huiusmodi  copia  in  papiro,  recipiatur  prout  supra  de 
aliis  copiis  est  expressum. 

§  33.  Item,  quod  de  sententia  diffinitiva  pro  qualibet  petia  regestri, 
possunt  1 2  similes  recipere  turonenses.  De  instrumento  vero  publico, 
cum  per  se  de  sententia  ipsa  confectum  extiterit,  1 2  similes  turonen- 
ses  pro  qualibet  regestri  petia  debeantur,  et  pro  copia  sententie,  in 
publico  sive  in  simplici,  quantum  et  prout  de  aliis  copiis  superius 
est  expressum. 

§  34.  Item,  quod  de  interlocutoriis  que  vim  definitive  habuerunt,  ut 
de  sententia  supra  proxime  exprimitur,  observetur.  Si  vero  talis  inter- 
locutoria  vim  diffinitive  nequaquam  habeat,  recipiantur  2  similes 
•  turon.  pro  petia  regestri,  ut  supra  dicitur  computando :  et  si  de  inter- 
locutoria  ipsa  publicum  instrumentum  per  se  fiat,  sex  similes  turo- 
nenses  pro  eodem  recipi  poterunt  instrumento. 

§.  35.  Item,  volumus,  statuimus  et  ordinamus,  quod  cetere  scripture 
iudiciales  taxentur  secundum  modum  superius  assignatum,  hoc  tamen 
adiecto  et  ordinato  specialiter  et  expresse,  quod  videlicet  ubicumque 
in  taxationibus  antedictis  de  turonensi  grosso  fiat  mentio,  id  de  illo 
intelligi  volumus,  quamdiu  Romana  curia  fuerit  citra  montes;  ubi 
vero  ultra  montes,  Rome  videlicet  vel  in  aliis  Ytalie  partibus,  curiam 
tpsam  esse  contigerit,  romanus,  loco  turonensis,  ponatur  et  compu- 
tetur  in  taxationibus  antedictis. 

§  36.  *  Caveant  tamen  notarii  antedicti,  quod  propter  premissas 
modificationes ,  scripturas  prolixiores  nequaquam  efficiant ;  neque 
ponant  superfiua  in  eisdem,  nisi  prout  necessarium  fuerit,  et  est  hacte- 
nus  fieri  consuetum;  nec  malitiose  differant  vel  differre  procurent 
scripturas  partibus  assignare.  Contrarium  vero  facientes,  duplum  resti- 
tuant.  Et  si  super  hunc  frequentaverint  excessum,  ab  auditorio  sui 
auditoris  et  palatio  predicto  expellantur.  * 

Finiunt  constitutiones  palatii  causarum.  ^ 

§  37«  Volumus  insuper,  statuimus  et  etiam  ordinamus,  quod  ven. 
flf.  Nostri,  S.  R,  E.  cardinales  ab  auditoribus  et  notviis  suis,  necnon 
Camerarius  Noster  ab  Auditore  ve)  Vice  auditore  curiae  Camerae  no- 
strae  ipsiusque  Notarii,  et  etiam  Marescallus  Rom.  Curiae  a  iudicibus 
et  Notariis  eorum,  seu  quicumque  alii  auctoritate  apostolica  causas  in 

*  Ita  codex  Vat.  Lat.  3986:  quae  sequuntur  paragraphi  descriptae  inveniuntur 
in  textu  huius  Ordinationis  in  Libro  Constitutionum  Rotae  Palatii  Apostolici 
fol,  12  verso  et  ssq,  et  in  Bullariis. 


78  Soeculo  XIV 


Rom.  Curia  audientes,  seu  etiam  audituri,  a  Notariis  suis  in  eisdem 
causis  iuramentum  recipiant  iuxta  formas,  quibus  iurare  debent  dicti 
Auditores  et  Notarii  Palatii  Apostolici  per  Nos,  ut  praemittitur,  ordi- 
natas,  in  quantum  tanget  officia  eorum. 

§  38.  Item,  statuimus  et  ordinamus  quod  praefata  alia  quoad 
munera,  dona  et  xenia  etc.  {pbservmtur  a  ceteris  iudicibus,  prouti 
ab  ipsts  Auditorilms  causarum  Palatii). 

§  39'  Ut  igitur  ordinationes  et  'statuta  nostra  huiusmodi,  quae 
perpetuis  futuris  temporibus  duratura  censemus,  inviolabiliter  obser- 
ventur,  et  ne  illa  ob  memoriae  labilitatem  humanae  oblivioni  dentur, 
et  etiam  ut  Auditores  et  Notarii  praelibati  per  ordinationum  et  sta- 
tutorum  eorundem  inspectionem  assiduam  circa  eorum  observantiam 
attentius  et  vigilantius  sint  attenti,  volumus  et  statuimus  ut  statuta 
nostra  huiusmodi  de  verbo  ad  verbum  in  Cancellariae  et  praedictae 
Audientiae  litterarum  nostrarum   regestris   ex  integro  conscribantur. 

§  40.  Quodque  in  singulis  annis,  in  kalendis  octobris»  vel  prima 
sequentis  audientiae  die,  si  festum  fuerit  die  kalendarum  ipsarum,  ordi- 
nationes  et  statuta  huiusmodi  legantur  solemniter  in  audientia  prae- 
libata.  £t  quilibet  auditorum  et  notariorum  ipsorum  penes  se  copiam 
conservet  et  habeat  eorumdem. 

§  41.  ^  Nulli  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  etc. 


51. 

A  lohanne  XXII  sacri  pcUatii  apostolici  causarum  Audiiores  non 
accensentur  inter  R.  Pontifrcis,  seu  Apostolicae  Sedis  Officiales^ 
a  ceteris  Capellanis  distincti. 

(CoRPUS  luRis  Canonici,  Extrav,  Cotnm.,  lihr.  I,  tit.  III,  cap.  IV  edit  cit). 

Ex  debito  pastoralis  officii,  nobis,  quamquam  immeritis,  superna 
dispositione  commissi,  periculis  animarum  et  ecclesiarum  ac  monaste- 
riorum  dispendiis,  que  ob  ipsorum  vacationes  diutinas  ipsis  solent 
frequentius  provenTre,  congruis  remediis  (quantum  nobis  ex  alto  con- 
ceditur)  salubriter  occurrere  intendentes,  ut  celerius  et  utilius  pro- 
videatur  ecclesiis  ac  monasteriis  antedictis,  et  ut  Romane  ecclesie 
que  super  ipsas  eccleslas  ac  monasteria  ex  divina  provisione  obtinere 
dignoscitur  principatum,  honor  debitus  impendatur:  predecessorum 
nostrorum  Romanorum  Pontificum,  presertim  fel.  record.  Bonif.  VIII 
qui  dignitates,  personatus,  ecclesias,  et  alia  ecclesiastica  beneficia, 
et  Clement.  V  qui  tam  huiusmodi   dignitates,  personatus,  ecclesias, 


lohanne  XXII  -  Benedicto  XII  79 

beneficia,  quam  cathedrales  ecclesias  qualisbet,  monasteria,  prioratus» 
administrationes  et  officia  quecumque,  que  apud  sedem  apost.  va- 
carent,  provisioni  apostolice  sub  certis  tenoribus  reservaverunt,  vesti 

giis    inherentes:   Nos provisioni    nostre    de   fratrum    nostrorum 

consilio,  auctoritate  apostolica,  reservamus Et  hoc  idem  in  digni- 

tatibus  et  beneficiis  quibuslibet  (ut  de  aliis  premittitur)  ofificialium 
nostrorum  :  videlicet  vicecancellarii,  eiusdem  ecclesie  camerarii,  nota- 
riorum,  auditoris  contradictarum,  correctorum,  scriptorum  literarum, 
ac  penitentiariorum  nostrorum,  necnon  abbreviatorum  curie  Romane 
Jocum  sibi  volumus  vendicare.  Rursus,  huius  nostre  reservationis 
edictum  ad  dignitates,  etc 


52. 

Benedictus  XII  ( 1 3  3  4- 1 3  4  2 )  disposttioni  apostolicae  reservans  beneficia 
Curialium  et  aliorum  ad  Curiam  accedentium  vel  ab  ea  receden- 
tium  si  moriantur  non  ultra  ducts  dietas  legales  ab  ipsa  Curia, 
Capellanos  Auditores  causarum  Sacri  Palatii  Apostolici  accenset 
inter  Officiales  Apostolicae  Sedis,  eisdemque  in  hierarchiis  Curiae 
certum  locum  assignat. 

(Arch.  Rot.,   «  Liber  antiquus  iuramenti »,  pag.  12;  Corp.  Iur.  Can.,  edit 
cit,  Extrav,  commun,,  Itb.  III,  tit.  II,  c.  XII). 

1335,  ianuarii  10,  Avenione. 

Ad  regimen  Ecclesie  generalis,  quamquam  immeriti,  superna 
dispositione  vocati,  gerimus  in  nostris  desideriis,  et  debemus,  que 
per  nostre  diligentie  studium  ad  quarumlibet  ecclesiarum  et  mona- 
steriorum  regimina  et  alia  benefitia  ecclesiastica  iuxta  divinum  bene- 
placitum  et  nostre  intentionis  effectum,  viri  assumantur  ydonei  qui 
presint  et  prosint  committendis  eis  ecclesiis,  monasteriis  et  benefitiis 
prelibatis.  Premissorum  itaque  consideratione  inducti,  et  suadentibus 
nobis  aliis  rationabilibus  causis,  nonnullorum  predecessorum  nostro- 
rum  Romanorum  Pontificum  vestigiis  inherentes,  omnes  patriarchales, 
Archiepiscopales  et  Euiscopales  ecclesias  et  etiam  Monasteria,  prio- 
ratus,  dignitates,  personatus  et  offitia,  necnon  Canonicatus  et  pre- 
bendas  et  ecclesias,  ceteraque  benefitia  ecclesiastica  cum  cura  vel 
sine  cura,  secularia  vel  regularia,  quecumque  et  qualiacumque  fue- 
rint,  etiam  si  ad  illa  persone  consueverint,  seu  debuerint,  per  electionem 
seu  quemvis  alium  modum  assumi,  nunc  apud  sedem  apostolicam 
quocumque  modo  vacantia  et  imposterum  vacatura,  necnon  per  dispo- 


80  Soeculo  XIV 


sitionem  vel  privationem,  seu  translationem  aut  muneris  consecra- 
tionis  suspensionem  per  felicis  recordationis  lohannem  papam  XXII, 
predecessorem  nostrum,  seu  eius  auctoritate,  factas,  et  per  nos,  seu 
auctoritate  nostra,  in  antea  faciendas  ubilibet :  necnon  si  forsan  tem- 
pore  iam  dicti  predecessoris  aliqui  in  concordia  vel  discordia  electi 
vel  postulati  fuerint  quorum  electio  cassata  vel  postulatio  repulsa  vel 
per  eos  facta  renuntiatio  et  admissa  per  ipsum  predecessorem,  vel 
auctoritate  ipsius,  extiterit,  seu  quorum  electorum  seu  postulatorum 
et  in  antea  eligendorum  seu  postulandorum  ac  renuntiantium  elecdones 
cassari,  vel  postulationem  repelli,  aut  renuntiationem  admitti  per  nos 
vel  auctoritate  nostra,  contingeret  apud  sedem  predictam  vel  alibi  ubi- 
cumque.  Ac  etiam  per  obitum  cardinalium  eiusdem  ecclesie  romane 
ac  offitialium  dicte  sedis  videlicet :  Camerarii^  Vicecancellariiy  Notario- 
rumy  Auditoris  litterarum  Contradictarum^  et  apostolici  pajlatii  cau- 
SARUM  AuDiTORUM,  Correctorum  ac  Scriptorum  lilterarum  apostolicarumy 
ac  penitentiariorum  prefate  sedis:  ac  Abbreviatorum  necnon  commen-- 
salium  et  aliorum  quorumlibet  Capellanorum  sbdis  eiusdem.  £t  etiam 
quorumcumque  legatorum  sive  Nuntiorum  ac  in  terris  Romane  ecclesie 
rectorum  et  thesaurariorum,  per  dictum  lohannem  predecessorem,  vel 
nos,  specialiter  deputatorum,  seu  missorum  hactenus,  vel  a  nobis  depu- 
tandorum  aut  mittendorum  imposterum,  nunc  vacantia  et  in  antea  vaca- 
tura,  ubicumque  dictos  legatos  vel  nuntios  seu  rectores  aut  thesaura- 
rios  antequam  ad  Romanam  Curiam  redierint,  seu  venerint,  rebus  eximi 
contigerit  ab  humanis.  Necnon  quorumlibet  pro  quibuscumque  negotiis 
ad  Romanam  Curiam  venientium  seu  etiam  recedentium  ab  eadem :  si 
in  locis  a  dicta  Curia  ultra  duas  dietas  legales  non  distantibus  iam 
forsan  obierint,  vel  eos  in  antea  transire  contigerit  de  hac  luce.  Ac 
etiam  simili  modo  quorumcumque  Curialium  peregrinationis,  infirmi- 
tatis  aut  recreationis,  seu  alia  quacumque  causa  ad  quevis  loca 
secedentium,  si  eos  antequam  ad  dictam  Curiam  redierint  in  locis 
ultra  duas  dietas  ab  eadem  Curia  (ut  premittitur)  non  remotis,  dum- 
modo  eorum  proprium  domicilium  non  existat  ibidem  iam  forsitan 
decesserint,  vel  imposterum  eos  contigerit  de  medio  submoveri, 
nunc  per  obitum  huiusmodi  vacantia  et  imposterum  vacatura.  Rursus 
Mouasteria,  Prioratus,  decanatus,  dignltates,  personatus,  administra- 
tiones,  offitia,  Canonicatus,  Prebendas,  et  ecclesias,  ceteraque  bene- 
fitia  ecclesiastica  secularia  et  regularia,  cum  cura  vel  sine  cura, 
quecumque  et  qualiacumque  fuerint :  etiamsi,  ad  illa  persone  consue- 
verint  et  debuerint  per  electionem  aut  quemvis  alium  modum  assumi: 
qui  promoti  per  dictum  predecessorem,  vel  eius  auctoritatc,  ad  Patriar- 


Benedicto  XII  81 


chalium,  Archiepiscopalium  et  Episcopalium  ecclesiarum,  necnon  Mona- 
steriorum  regimina  obtinebunt  tempore  promotionum  de  ipsis  facta- 
rum  nunc  vacantia,  et  qui  per  nos,  seu  auctoritate  nostra  imposterum 
ad  eadem  regimina  promovendi,  tempore  promotionis  huiusmodi 
obtinebunt.  Necnon  etiam  que  per  assecutionem  padficam  quorum- 
cumque  prioratuum,  personatuum,  Offitiorum,  Canonicatuum  et  pre- 
bendarum,  ecclesiarum  et  benefitiorum  aliorum  per  nos  vel  eundem 
lohannem  predecessorem»  seu  auctoritate  litterarum  nostrarum  vel 
ipsius  lohannis  predecessoris,  coUatorum  et  conferendorum  imposte- 
rum,  nunc  vacantia,  et  in  antea  vacatura  (plena  super  premissis  omnibus 
et  singulis  cum  fratribus  nostris  collatione  prehabita  et  matura  deli- 
beratione  secuta)  ordinationi,  dispositioni,  et  provisioni  nostre,  donec 
miserationis  divine  clementia  nos  universalis  ecclesie  regimini  pre- 
sidere  concesserit,  de  ipsorum  fratrum  consilio»  auctoritate  apostolica, 
reservamus :  decementes  ex  nunc  irritum  et  inane  si  secus  super  pre- 
missis  et  quolibet  eorum,  per  quoscumque,  quavis  auctoritate,  scienter 
vel  ignoranter,  contigerit  attemptari. 

Non  obstantibus  quibuscumque  Constitutionibus  a  predecessoribus 
nostris  Romanis  pontificibus  editis  quatenus  obsistere  possent  super 
enarratis   articulis,  vel  alicui,  seu  aliquibus  eorundem. 

NuIIi  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  nostre  reser- 
vationis  et  constitutionis  infringere  vel  ei»  ausu  temerario,  contraire.  Si 
quis  autem  hoc  attemptare  presumpserit,  indignationem  omnipotentis 
Dei  et  beatorum  Petri  et  Pauli  Apostolorum  eius  se  noverit  incursurum. 

Datimi  Avenione»  Tertio  idus  lanuarii»  pontificatus  nostri  anno 
primo  Mcccxxxv. 

53. 

Benedictus  XII  declarat,  se^  a  tempare  quo  factus  fuit  Papa,  in  suos 

famUiares  domesticos  commensales,   suosque   et  Apostolicae   Sedis 

speciales  ac  veros  Officiarios  assumpsisse  Capellanos  suos  Audi- 

tores   causarum   Palatii  Apostolici,    eisque  proinde    omnia  iura 

campetere  etiam  in  assecutione  beneficiorum  ecclesiasticorum^  quibus 

^    ceteri  veri  familiares  Papae  gaudebant  et  utebantur. 

(Arch.  Rot.,  •Prtvtlegia*^  Tom.  I,  Part  /,  n,  7). 

1335,  octobris  1,  Avenione. 

Benedictus  episcopus,  servus  servonim  Dei.  Ad  futuram  rei  me- 
moriam.   Cum,  sicut  accepimus,  a  nonnullis  in  dubium   revocetur  an 

6 


82  Soeculo  XIV 


dilecti  filii  causarum  Palatii  apostolici  Auditores»  nostri  familiares 
domestici  Commensales  ac  nostri  et  sedis  apostolice  speciales  et 
veri  ofBciarii  existant,  Nos,  ad  huiusmodi  dubium  toUendum,  motu 
proprio,  non  ad  alicuius  instantiam,  auctoritate  Apostolica,  tenore  pre- 
sentium  declaramus,  prefatos  Auditores,  a  tempore  quo  ad  apicem 
fuimus  summi  apostolatus  assumpti,  nostr:>s  familiaresi  domesticos 
commensales  ac  nostros  et  sedis  predicte  speciales  ac  veros  ofii- 
ciarios  fuisse  ac  etiam  existere ;  ac  ipsos»  etiam  in  assecutione  bene- 
ficiorum  ecclesiasticorum,  auctoritate  apostolica  eis  collatorum  et  in 
antea  conferendorum,  omnibus  prerogativis  et  gratiis  gaudere  debere 
quibus  alii  veri  familiares  nostri,  domestici  commensales  gaudere 
possunt  et  utuntur. 

NuUi  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  nostre  declara- 
tionis  infringere  vel,  ei  ausu  temerario»  contraire:  si  quis  autem 
hoc  attemptare  presumpserit,  indignationem  Omnipotentis  Dei  et 
beatorum   Petri  et   Pauli  Apostolorum   eius   se  noverit  incursurum. 

Datum  Avenione»  kalendis  octobris,  pontificatus  nostri  anno  primo.  * 


54. 

«  Ordinaiiones  facte  per  feL  rec.  Dominum  Benedictum  XII  circa  Re- 
€  formatianem  Advocatorum  et  Procuratorum  causarum  PalaiU 
€  Apostolici  > .  -  Legebantur  die  aperiHanis  Rotae. 

(Arch.  Rot.,  «  Constituiiones  Rotae  Palatii  apostolici  vt.foL  13verso  et  seq,; 
<  Liber  Rotae  »  consiituttonum  in  qao  ea  leguntar  quae  interias  asterisco  mu- 
niuntur;  G.  Erlbr,  /.  c,  pag,  196). 

1340,  octobris  26,  Avenione. 

Benedictus  episcopus,  servus  servorum  Dei.  -  Ad  perpetuam  rei 
memoriam. 

'*'  Decens  et  necessarium  estimamus  ut  patroni  causarumi  qui  in 
romana  curia  ofiicium  Advocationis  assumunt,  deinceps  discreto  et 
optimo  ordine  dirigantur.  ^ 

I.  Ut  igitur  ipsi  Patroni  absque  tumultuosis  clamoribus  iurgan- 
tium  et  alias  causas  cum  debita  gravitate  et  ordinatione  proponant, 

*■  In  rotali  archivio  Bulla  haec  in  originali  pergaminaceo  asservatur  in 
tom,  I,  libri  Privilegia  sub  n.  I,  et  auctor  indicis  huic  tomo  praeinserti,  eam  attri- 
buit  Petro  de  Luna  quem  vocat  Benedictum  XIII,  et  datam  Bullam  asserit  fuisse 
anno  1394.  -  Sed  prorus  per  errorem:  nam  Rota  usque  tenuit  Bullam  hanc  edi- 
disse  Benedictum  XII,  uti  probat,  inter  alia,  liber  Constitutiones  in  quo  Bulla 
transcripta  est  et  Benedicto  XII  tribuitur:  idem  sentit  in  opusculo  suo  Tailetti 
super  privilegiis  Auditorum  Rotae. 


Benedicto  XII  83 


presenti  decreto  statuimus,  ut  nomina  Patronorum  qui  deinceps  pro 
proponendis  causis  consistorium  romane  curie  visitant,  in  matricula 
specialiter  scribantur  et  adnotentur  secundum  ordinem,  cuius  adno- 
tationis  ordinem  iidem  Patroni  volvendo  de  primo  ad  ultimum,  tam 
in  stando  quam  in  proponendo,  in  eodem  consistorio  studeant  obser- 
vare ;  districtius  inhibentes,  ne  deinceps  quicumque  alius  in  dicta  ma- 
tricula  non  conscriptus,  in  dicto  consistorio  tamquam  patronus  cause 
alicui  patrocinium  impartiri,  vel  in  loco  pro  ipsis  patronis  in  eodem 
consistorio  deputato  se  ponere  vel  locare  presumat,  nisi  de  licentia 
Romani  Pontificis  super  hoc  ab  eo  specialiter  petita  et  obtenta. 

2.  Permittimus  tamen,  quod  principales  persone  ac  promotores 
et  procuratores  causarum  possint  retro,  prope  advocatos  suos,  con- 
sistere,  ut  si  advocato  aliquid  ad  memoriam  de  facto  vel  de  iure 
voluerint  reducere,  submissa  voce,  sine  strepitu  aliquo,  dicere  valeant 
quod  intendunt,  nisi  forte  urgens  causa  celeris  protestationis  incum- 
bens,  aut  quod  in  continenti  corrigere  advocati  vellent,  proponendi 
alta  voce  necessitatem  inducat,  dum  inferri  preiudicium  sibi  aliquod 
ex  tacita  veritate  verentur. 

3.  Principalibus  autem  personis  concedimus,  ut,  prius  petita  a 
Romano  Pontifice  et  obtenta  licentia,  ius  suum  possint  proponere  per 
se  ipsos. 

4.  In  causis  vero  in  dicto  consistorio  proponendis,  hunc  ordinem 
statuimus  observandum,  ut 

a)  primo,  cause  pauperum,  quarum  patrocinium  gratis  pro  Deo 
patroni  assumpserunt,  et  post  eas 

b)  electionum  et  postulationum  discordium,  seu  oppositorem 
vel  oppositores  habentium,  primo  cathedralium  et  post  eas  regula- 
rium  ecclesiarum  et  aliarum  inferiorum  dignitatum ;  et  subsequenter 

c)  querele,  denunciationes  et  accusationes  et  alie  iurgantium 
cause,  seu  negotia,  si  qua  fuerint,  proponantur:  ita  videlicet,  ut 

d)  primo,  Advocatus  pauperum  unam  causam  dumtaxat  pau- 
peris  quam  viderit  magis  expedire,  et  nullam  aliam  quam  pauperum 
causam,  proponat: 

e)  postea,  qui  alius  primus  post  eum  in  matricula  scriptus, 
possit,  si  yelit,  proponere  unam  causam  pauperis,  gratis  pro  Deo, 
ac  subsequenter  unam  aliam  causam  electionis  in  concordia,  si  habeat, 
-  etf  si  non  habeat,  per  eumdem  modum  et  ordinem  proponat  alius 
immediate  post  eum,  et  reliqui  alii  successive  proponant,  donec  omnes 
et  singuli  auditi  fuerint,  servato  ordine  supra  dicto.  -  Et  si  omnes 
in  primo  consistorio  audiri  non  possint,  ille  primus  in  sequenti  con- 


84  Soeculo  XIV 


sistorio  ad  hoc  deputato  incipiat,  qui  post  ultimum  proponentem  in 
consistorio  precedenti  proponere  debuisset:  et  sic  alii  successive, 
causas  habentes  simiies,  audiantur:  -  quibus  expletis,  redeanl  ad 
primum  ordinem  per  eum  et  alios  Advocatos  successive  habitum. 

5.  Electionum  autem  et  postulationum  in  concordia  causis  secun- 
dum  premissum  ordinem  propositis  et  auditis,  post  eas  Electionum 
et  postulationum  factarum  in  discordia  cause  per  eumdem  ordinem, 
-  et,  eis  expletis,  querele,  denunciaitiones,  accusationes,  controversie, 
aliaque  negotia,  proponantur. 

6.  Quilibet  tamen  dictorum  Advocatorum  unam  causam  paupe- 
rum,  gratis  pro  Deo,  primo  possit  proponere,  si  voluerit  (ut  prefer- 
tur) :  quod  si  forte  aliquis  eorum  causam  secundum  predictum  ordi- 
nem  immediate  non  habuerit  quam  proponat,  illum  qui  eum  sequitur 
de  hoc  certificet.  -  £t  si,  similiter,  hic  causam  non  habuerit  quam 
proponat,  certificet  alium  subsequentem ;  -  et  sic  de  aliis :  -  ut,  per  cer- 
tificationem  huiusmodi  possint  cause  proponi  et  etiam  negotia  expediri. 

7.  Et  quia  responsiones,  quas  per  Advocatos  interdum  expedit 
fieri  ad  obiecta,  non  principaliter  proponuntur  sed  accessorie,  volumus 
quod  si  quis  Advocatus  in  quocumque  responderit  alteri  proponenti, 
talis  responsio  vel  replicatio  non  computetur  sibi  inter  causas  per 
eum  secundum  premissum  ordinem  proponendas : 

8.  similiter  etiam,  ubi  eiusdem  facti  fuerint  duo  Advocati,  et  uno 
principaliter  proponente  et  alio  quo  adiuvante  eius  propositionem 
ipsi  qui  adiuvabit  vel  forsan  complebit,  talis  coadunatio  vel  suppletio 
sibi,  quominus  secundum  premissum  ordinem  possit  alias  causas  pro- 
ponere,  minime  computetur. 

9.  Ceterum,  attente  caveant  Advocati  ut  electiones  et  postulationes 
quas  sciverint  in  discordia  factas,  vel  oppositorem  seu  oppositores  ha- 
bere,  non  asserant  in  concordia  fore  celebratas ;  -  nec  causas  preposte- 

« 

rent,  sed  prius  antiquas  proponant  secundum  ordinem  quo  ad  eorum  pa- 
trocinum  devenerint,  nisi  eis  per  Romanum  Pontificem  aliud  mandaretur. 

10.  '*'  Sit  autem  cause  patronus  in  proponendo  efficax,  atque 
pertinentia  dumtaxat  ad  negocium  de  quo  agitur  recitans,  superflua 
et  impertinentia  non  admittens,  nec  ultra  quam  cause  exposcit  uti- 
litas  in  licentiam  conviciandi  et  maledicendi  temeritatem  prorumpat ; 
proponentem  aut  causidicum  secundum  ordinem  prelibatum,  quandiu 
sibi  per  Romanum  Pontificem  *  audientia  conceditur,  alii  patienter 
audiant  et  expectent,  nec  verba  ipsius  nullatenus  interrumpant. 

'  In  Libro  Rotae  constit.  legitur:  Auditorem,  loco:  Romanum  Pontificem. 


Benedicto  XII  85 


II.*  Caveant  tamen  Advocati  predicti  ne  de  causis  predicto- 
rum  ^  pauperum,  quas  per  illos  qui  eas  proponere  volunt  gratis  pro- 
poni  volumus,  quidquid  omnino  recipiant,  etiam  de  ipsorum  paupe- 
rum  prompta  instantia  liberalitatis  oblatum. 

12.*  Qui  autem  ab  eis  aliquid  receperint,  nequaquam  dominium 
eius  acquirant,  sed  ad  restitutionem  dupli  eius  quod  receperint,  sic 
eis  teneri  volumus  et  adstringi,  ut  nihil  per  dictos  pauperes  remitti 
possit  eidem:  ad  quam  quidem  restitutionem  per  Vicecancellarium 
Sancte  Romane  Ecclesie,  qui  erit  pro  tempore,  per  censuram  Eccle- 
siasticam  compellantur. 

13.*  Ne  vero  (quod  absit)  cupiditatis  ardor  incitet  Advocatum 
pro  immoderato  lucro  captando  ad  suscipiendum  causarum  multitu- 
dinem  ad  quarum  patrocinium  non  sufficit,  non  absque  ipsarum  detri- 
mento  causarum  et  clientulorum  suorum  irreparabili  preiudicio  et 
iactura,  omnibus  Advocatis  eiusdem  Romane  Curie  presentibus  et 
futuris  districtius  inhibemus,  ne  quisquam  eorum  tot  causas  susci« 
piat  quod  eis  opportunitatem  necessarii  studii  et  solertiam  debitam 
in  prosequendis  seu  dirigendis  eisdem  nequeant  exhibere,  cum  me« 
lius  sit  pauca  attendere,  quam  multa  suscipere  periculose. 

14.*  Quod  si  forte  contra  inhibitionem  huiusmodi  tot  causas 
receperint,  ut  eisdem  singulis  non  possint  debitum  studium  et  neces- 
sitatem  solitam  adhibere  et  ob  hoc  dictas  causas,  vel  earum  aliquam, 
perire  vel  nimis  dispendiose  differri  contingat,  ad  restaurationem 
expensarum,  damnorum  et  interesse  partis,  si  talis  sit  causa  que 
estimationem  recipiat  vel  de  cuius  interesse  possit  satisfieri,  integra- 
liter  teneantur,  alioquin  ultra  expensas  easdem,  per  eundem  Vicecan- 
cellarium  in  causis  consistorialibus, 

15.*  in  causis  vero  aliis  quas  apud  Sedem  Apostolicam  agitari 
contigerit,  per  Auditores  ipsarum  causarum,  sive  Auditores  ipsi  sint 
Cardinales  Sancte  Romane  Ecclesie,  sive  alii  qui  apud  Sedem  pre- 
dictam  huiusmodi  audierint,  arbitrio  puniantur. 

16.*  Rursus,  quilibet  Advocatus  antequam  causam  proponendam 
et  dirigendam  suscipiat,  factum  clientuli  cuius  erif  negocium,  cum 
principali,  si  poterit,  vel  cum  procuratore  seu  promotore  cause 
ipsius,  et  que  munimenta,  qualesque  probationes  super  dicto  negocio 
cUentuIus  habeat  et  habere  poterit,  examinet  diligenter,  et  si  ex  infor- 
matione  huiusmodi  reperiat  iustam,  rationabilem  et  probabilem  eius 
causam,  quam  informationem  in  scriptis  redactam  sibi  faciat  exhibere. 


^  In  eodem  Libro  vox:  predictorum,  deest 


86  Soeculo  XIV 


causam  assumere  poterit,  suo  patrocinio  adiuvandam.  -  Si  vero  iniu- 
stam  et  improbam  ex  dicta  informatione  reppererit,  eam  non  assu- 
mat,  sed  a  suo  patrocinio  repellat»  partique  repulse  consulet  quod 
dictam  causam  dimittat,  nec  in  prosecutione  ipsius  se  et  alteram  partem 
vexet  laboribus  et  expensis.  * 

17.  Ad  hoc  statuimus,  quod  omnes  et  singuli  Advocationis  et 
procurationis  in  causis  officia  in  Romana  curia  exercentes,  presentes 
et  posteri,  tactis  sacrosanctis  Evangeliis,  prestent  corporaliter  iura- 
mentum,  quod  partes  quarum  patrocinium  susceperint  sine  tergiver- 
satione  aliqua  adiuvare  curabunt,  et  id  quod  verum  et  iustum  esti- 
maverint  suis  clientulis  referre  studebunt,  causasque  improbas  scienter 
non  recipient,  et  si  aliquas  receperint,  partium  forsan  mendaciis  colo- 
ratas,  que  sibi  iuste  in  presenti  viderentur  et  in  processu  iudicii  appa- 
reant  ipsi  iniuste,  ipsarum  patrocinium  in  continenti  dimittant. 

18.  Huiusmodi  quoque  iuramentum  Advocati  et  procuratores  cau- 
sarum  in  romana  curia  officia  exercentes  teneantur  in  manibus  Vice- 
cancellarii  predicti  prestare  corporaliter,  ut  prefertur,  -  illudque  in 
kalendis  octobris,  vel  per  aliquot  dies  ante,  annis  stngulis,  iterare  ; 
nec  ante  prestationem  ipsius,  in  consistorio  vel  per  Auditores  pre- 
dictos,  ad  exercenda  sua  officia  admittantur. 

19.  In  salariis  autem,  eisdem  Advocatis  solvendis  tam  pro  causa- 
rum  propositione  quam  ipsarum  prosecutione,  hanc  moderationem 
statuimus  observandam :  ut 

a)  iidem  Advocati  pro  cuiusvis  electionis  seu  postulationis  in 
cathedrali  vel  regulari  ecclesia,  concorditer  vel  discorditer  celebrate, 
vel  accusationis  seu  denunciationis  cuiuscumque  Prelati  cathedralis 
vel  regularis  ecclesie,  vel  alterius  cuiuscumque  querele  propositione, 
in  consistorio  facienda,  si  fructus,  redditus  et  proventus  annui  mense 
Prelati  de  cuius  electione»  vel  postulatione,  accusatione  vel  denuncia- 
tione  agitur,  vel  contra  quem  illa  querela  proponitur,  ad  duorum 
millium  florenorum  auri  valorem,  iuxta  communem  estimationem,  ascen- 
dunt,  ultra  duodecim, 

6)  si  autem  ad  duorum  millium  florenorum  auri  annui  pro- 
ventus  huiusmodi  non  ascendunt,  ultra  decem, 

c)  pro  aliis  vero  minoribus  causis,  si  in  dicto  consistorio  pro- 
ponantur,  ultra   octo  florenos  auri  recipere   non  presumant. 

20.  Pro  patrocinio  quidem  in  prima  instantia  toties  cause  pre- 
stando  si  causa  fuerit  de  electione  vel  postulatione  cathedralis  vel 
regularis  ecclesie  discorditer  celebrata,  vel  electioni  vel  postulationi 
aliquis  se   opponat,  aut    Prelatus  cuiusvis   cathedralis   vel   regularis 


Benedicto  XII  87 


ecclesie  accusari  vel  denunciari  contingat,  sive  pro  eo  quod  Gapi* 
tulum  cathedralis  ecclesie  a  iurisdictione  Prelati  asserat  se  exemptum, 
in  curia  romana  forsitan  contendatur, 

21.  si  eiusdem  Prelati  redditus  annui  duorum  millium  florenorum 
auri  valorem  (ut  prefertur)  attingant,  patronus  cause  ultra  quinqua- 
ginta  -  si  autem  minus  valeanti  ultra  quadraginta  -  in  minoribus 
autem  causis,  ultra  triginta. 

22.  In  Secunda  vero  instantia  eo  casu  quo  quinquaginta  floreni 
in  prima  instantia  dari  causidico  permittuntur,  ultra  vigintiquinque  - 
et  in  tertia,  duodecim» 

23.  ubi  autem  in  prima  instantia  quadraginta  florenos  licet  reci- 
pere  Advocato  -  in  Secunda,  ultra  viginti  -  et  in  Tertia,  ultra 
decem. 

24.  In  aliis  vero  causis  minoribus  pro  quibus  in  prima  instantia 
licet  recipere  triginta,  -  in  secunda»  ultra  quindecim,  -  et  in  tertia 
instantiis,  ultra  septem  florenos  auri  patronus  recipere  non  presumat. 

25.  Procuratores  vero  causarum  in  Romana  curia  medietatem 
salarii  quod  secundum  moderationes  predictas  recipient  Advocati, 
possunt  recipere,  et  non  ultra. 

26.  £t  quia  nonnulla  sunt  ecclesie  et  monasteria  quorum  red- 
ditus  et  proventus  ad  duorum  millium  florenorum  auri  valorem  an- 
nuum  non  excedunt,  per  premissa  non  intendimus  clientulis  solvendi 
necessitatem  imponere,  vel  Advocatis  exigendi  integraliter  summas 
predictas  tribuere  facultatem  :  • 

27.  sed  dicti  Advocati  pro  consideratione  facultatum  ecclesiarum 
et  monasteriorum  aliorumque  locorum  et  pro  valore  et  conditione  liti- 
gantium,  non  turpe  compendium  sed  laudis  augmenta  querentes, 
infra  predictas  summas  suum  salarium  taliter  moderent,  quod  divi- 
nam  non  incurrant  offensam,  nec  expediat  super  hoc  de  alio  remedio 
opportuno  providere. 

28.  Quod  forte  postquam  conventum  fuerit  pro  cause  prosecu- 
tione  de  certo  salario,  procuratori  vel  patrono  solvendo,  contingerit 
per  Romanum  Pontificem  absque  alia  lite  negocium  terminare,  vel 
partes  ad  inviceni  concordari,  vel  casu  fortuito  in  personam  Advo- 
cati  vel  procuratoris,  seu  etiam  clientuli,  contingentem  litem  inchoa- 
tam  cessari»  equitatem  preferendo  rigori,  volumus  quod  dictum  sala- 
rium  eis  conventum  nequeant  petere.  -  Immo  si  forte  eis  in  totum 
vel  in  parte  fuerit  solutum,  illud  parti  solventi  restituere  teneantur. 

29.  Si  tamen  in  talibus  causis  Patronus  vel  procurator  forsitan 
laboraverint,  in  consistorialibus    per  Vicecancellarium,  in    aliis    vero 


88  Soeculo  XIV 


causis   per   Auditores  causarum,  huiusmodi  laboris   competens  dicto 
Patrono  vel  procuratori  satisfactio  impendetur. 

30.  *  Postremo,  eisdem  Advocatis  et  Procuratoribus  causarum 
iniungimus  ut  premissa  inviolabiliter  studeant  observare. 

31.  '*'  Caveant  autem  quod  ultra  conventum  salarium  nihil  omnino, 
lite  pendente,  recipiant  quantumcumque  gratis  oblatum,  nec  cum 
clientulis  vel  aliis  pro  ipsis,  ineant  nec  aliquam  faciant  pactionem: 

32.  *  alioquin  ad  restitutionem  dupli  quod  receperint  ultra  dictam 
conventionem,  teneantur,  nulla  remissione  partis  profutura.  Et  con- 
tractus  huiusmodi  viribus  non  subsistant,  et  alias  per  Vicecancella- 
rium  in  causis  Consistorialibus,  in  aliis  vero  causis  per  Auditores 
earum,  prout  visum  fuerit,  puniantur. 

33.  *  Si  quis  autem  eorundem  Advocatorum  et  procuratorum 
ultra  moderationes  huiusmodi  quicquid  receperit  etiam  a  volente,  ad 
duplum  eius  que  receperit  ultra  restituendum  clientulo,  in  causis 
consistorialibus  per  Vicecancellarium,  in  aliis  vero  per  Auditores 
causarum,  absque  lite  et  appellatione  qualibet,  per  censuram  Eccle- 
siasticam  compellatur,  nuUa  in  his  remissione  vel  donatione,  facta  a 
partibus,  valitura. 

34.  *  Premissis  quoque  adiicendo,  providemus,  ut  si  dicti  Advo- 
cati  vel  procuratores  minus  fideliter  vel  negligenter,  causas  assum- 
ptas  duxisse  vel  direxisse,  vel  scienter  malam  causam,  vel  improbam 
assumpsisse  inventi  fuerint,  per  prefatos  Vicecancellarium  in  causis 
consistorii  et  per  Auditores  in  causis  quas  audient,  ad  emendatio- 
nem  damnorum  et  expensarum  que  et  quos  ad  hoc  partes  incurrent, 
omni  appellatione  cessante,  censura  simili  astringantur : 

35.  *  et  si  eidem  Vicecancellario,  vel  Auditoribus,  forsitan  videatur 
ex  qualitate  vel  frequentia  dictorum  excessuum  vel  defectuum  dictos 
Advocatos,  vel  procuratores,  fore  gravius  puniendos,  possint  ad 
tempus,  vel  in  perpetuum,  eis  interdicere  officia  prelibata.  *  -  Si  vero 
Advocati  predicti  in  consistorio  constitutionem  predictam  in  propo- 
nendo  non  servaverint,  per  dictum  Vicecancellarium  ad  certum  tem- 
pus,  vel,  si  nimis  frequentaverint,  in  perpetuum,  prout  ei  videbitur,  a 
dicto  suspendantur  officio. 

36.  *  Denique  periculosum  posset  esse  partibus,  si  patroni  cau- 
sarum,  quos  aut  merituni  peritiores  fecerit  aut  vetustas,  pro  una 
parte  consistant  sicque  partem  aliam  necesse  est  a  rudibus  atque 
tironibus  substineri, 

37.*  statuimus,  ut,  si  partes  hoc  petierint,  causidicorum  distri- 
butio,  prout  melius  fieri  poterit,  fiat,  et  singulorum  exequetur   par- 


Benedicto  XII  -  Urhano  V  -  Gregorio  XI  89 

tibus  auxilium,  ac  huiusmodi  equa  divisio  in  causis  que  tr;)ctantur  in 
consistorio  per  Vicecancellarium,  in  aliis  vero  per  Auditores  ipsarum 
causarum,  fiat: 

38.  *  ac  duobus  Advocatis  duntaxat  pars  quelibet  sit  contenta, 
nec  plures  valeat  obtinere. 

*  NuUi  ergo,  etc. 

*  Datum  Avenione,  sexto  kalendas  novembris,  pontificatus  nostri 
anno  sexto. 

55. 

Urbanus   V  (i 362-1 370)  innovat  reservationes  BenedicH  XII. 

{*Regulae  Cancellariae  Apostolicae»  per  Otthbntal.,  Insbruck,  1888^  p,  14 
et  sqq,\ 

Anno  1362. 

5.  Item,  dominus  noster  Urbanus,  II  non.  novembr.  pontificatus 
sui  anno  I,  fecit  reservationes  generales,  similes  illis  quas  fecit  dominus 
Benedictus  XII,  contentas  in  constitutione  que  incipit  <ad  regimen  ... 
<  ordinationi  et  dispositioni  sue  quamdiu,  etc.  »  sicut  inibi  continetur : 
voluit  etiam  sub  dicta  reservatione  includi  beneficia  Subcollectorum. 


56. 

Gregorius  XI  (1370-1378)  Auditores  Palatii  a  iurisdictione  cuiusvis 
tam  ordinarii  quam  delegati  iudicis  eximit,  eosque  subdit  S,  R.  E. 
Camerario  -  vetat  eos  posse  ah  aliis  iudicibus  intimari  vel  inhu 
beri  -  ordinat  quandonam  procedere  possint  Auditores  in  cau^is 
super  nullitate  sententiarum  super  contrcutibus  usurariis  -  et  quod 
certas  exceptiones  non  admittant  -  quod  litteras  iustitiae  per  se 
sigillent  -  statuit  litteras  nominationis  in  Capellanum  esse  Came- 
rario  trcuUndc^  ut  Capellanorum  nomina  describantur  in  libro 
Camerae  -  decernit  quandonam  devenire  possint  Auditores  ad 
citationem  personalem  diffamatorum  tn  causis  eisdem  commissis  a 
Papa. 

(«  Regulae  Cancellariae »  Otthbntal.,  /.  c), 

Annis  1370  et  sequentibus, 

Regule  date  in   Cancellaria  per  dominum  Gregorium  papam  XI. 
52.  Item,  idem  dominus  noster,  IV  id :  iunii  pontificatus  sui  anno  I, 


90  Soeculo  XIV 


decrevit  et  ordinavit,  quod  nullus  iudex  ordinarius  vel  delegatus, 
quacumque  auctoritate  fungatur,  possit  aliquem  de  auditoribus  pa- 
latii,  presentibus  et  futuris,  in  Romana  curia  commorantibus,  suspen- 
dere  interdicere  vel  excommunicare  quacumque  occasione  vel  causa, 
etiamsi  voluntarie  se  submiserint,  excepto  camerario  domini  nostri 
pape,  qui  est  vel  erit  pro  tempore,  qui  possit  contra  eum,  vel  eos,  si 
et  quando  videbitur  ei,  ecclesiasticam  exercere  censuram. 

60.  Sanctissimus  pater  et  dominus  noster,  dominus  Gregorius 
divina  providentia  papa  XI  ordinavit,  VI  kl.  iunii  pontificatus  sui 
anno  secundo,  quod  cum  deinceps  contigerit  a  reverendissimis  patri- 
bus  dominis  sancte  Romane  ecclesie  cardinalibus,  et  palatii  apo- 
stolici  et  etiam  camere  apostolice  auditoribus,  in  quibuscumque 
causis  coram  eis  vertentibus,  a  conclusione  causarum  ipsarum  ad 
sedem  apostolicam  appellari  causasque  committi,  et  per  illos,  quibus 
fuerint  cause  appellationis  commisse,  intimari  vel  inhiberi  dominis 
cardinalibus  vel  auditoribus  predictis,  quod,  nonobstante  huiusmodi 
intimatione  seu  inhibitione,  iidem  domini  cardinales  vel  auditores  ad 
ulteriora  cause  procedant  ac  perinde  procedere  possint,  acsi  non 
fuisset  inhibitum  vel  etiam  intimatum. 

68.  Item,  eodem  anno  III,  videlicet  VIII  kl.  novembr.,  idem 
dominus  noster  ordinavit,  quod  mandetur  omnibus  et  singulis  cau- 
sarum  palatii  apostolici  auditoribus,  ac  aliis  iudicibus  seu  commis- 
sariis  quibuscumque  in  Romana  curia  commorantibus,  quod  in  ali- 
quibus  causis  super  nullitate  sententiarum,  super  contractibus  usura- 
riis  latarum,  eis  commissis  vel  in  posterum  committendis,  non  pro- 
cedant  donec  informationem  summariam  receperint,  si  illi  qui  de 
nullitate  huiusmodi  egerint,  sint  de  usuraria  pravitate  publice  info- 
mati;  et  si  eos  per  informationem  huiusmodi  super  hoc  reppererint 
publice  diffamatos,  in  eisdem  causis  ulterius  non  procedant :  alioquin, 
partibus  ipsis  iustitiam  faciant  in  causis  antedictis. 

73.  Dignetur  reverendissima  paternitas  vestra  mandare  univer- 
sis  auditoribus  sacri  palatii  apostolici,  quatinus  si  oppositum  est,  aut 
opponeretur,  in  audientia  vel  alias  coram  ipsis  in  iudicio  contra  ali- 
quos  de  excommunicatione,  vigore  rescripti  apostolici  per  domi- 
num  Gregorium  papam  XI  facti  contra  prelatos  et  curatos  de  non 
remanendo  in  curia,  tales  obiectiones  et  oppositiones  non  recipiant 
nec   admittant,  prout  dominus   noster  vive  vocis   oraculo  eidem  ve- 


Gregario  XI  91 


stre  paternitati  commisit  et  mandavit,  faciendo  fieri  si  opus  fuerit 
litteras  sigillo  vestre  paternitatis  sigillatas  in  premissorum  testimo- 
nium.  *  *  De  mandato  domini  nostri  pape,  iidem  Auditores  non  admit- 
tant  tales  obiectus  contra  partes,  sive  per  modum  exceptionis,  vel 
alias,  opponantur. ,» 

87.  teni,  ordinavit  prefatus  dominus  noster  Gregorius  XI,  VI  kal. 
martii  pontificatus  sui  anno  septimo,  quod  de  cetero  auditores  causa- 
rum  palatii  apostolici  in  Ktteris  iustitie  que  per  eos  sigillari  con- 
sueverunt,  cum  littere  eis  sigillande  portabuntur  ante  quam  sigillent, 
diligenter  videant  et  demum  visas  sigillent  et  iuxta  sigillum  eorum, 
manu  propria,  se  eas  vidisse  subscribant:  quod  si  non  fecerint,  littere 
^pse  per  cancellariam  non  expediantur:  et  mandavit,  ordinationem 
huiusmodi  tn  audientia  contradictarum  legi  et  eisdem  auditoribus  in 
rota  intimari. 

90.  Item,  ordinavit  prefatus  dominus  noster,  IV  non.  octobr.  anno 
septimo,  quod  de  cetero  littere  apostolice  quorumcumque  sedis  apo- 
stolice  cappellanorum,  antequam  de  registro  restituantur  partibus, 
mittantur  per  registratorem  domino  camerario  domini  nostri  predicti, 
ut  nomina  et  cognomina  singulorum  scribi  valeant  in  libris  apostolice 
camere. 

92.  Item,  ordinavit  idem  dominus  noster,  X  kal.  februar.  anno 
octavo,  quod  si  contingat  deinceps  per  ipsum  aliquam  causam  alicui 
ex  dominis  cardinalibus,  vel  auditoribus  causarum  palatii  apostolici,  aut 
alii,  vel  aliis,  in  Romana  curia,  seu  de  ipsius  mandato,  committi  cum 
potestate  citandi  certam,  seu  certas,  personas  personaliter,  si  eam,  vel 
eas,  super  propositis  contra  eas  invenerat  publice  diflTamatas,  quod 
ille  cui  causa  huiusmodi  commissa  fuerit,  antequam  citationem  huius- 
modi  personalem  decemat,  testes  super  diffamatione  huiusmodi  pro- 
ducendos  examinet  per  se  ipsum,  nisi  fuerit  cardinalis  qui  huiusmodi 
examinationem  auditori  suo  committere  possit  et  non  notario  dun- 
taxat,  ac  partem  huiusmodi  citationem  petentem  curare  faciat  quod 
huiusmodi  citationem  malitiose  non  petat  et  sub  aliqua  certa  pena 
citra  obligare  faciat  quod  causa  huiusmodi  ad  finem  debitum  pro- 
sequatur,  et  si  contingat  dictam  partem  huiusmodi  decretam  citatio- 
nem  malitiose  non  prosequi,  ulterius  nullatenus  audiatur. 


92  Soeculo  XIV 


57. 

Gregarii  XI  OrdinaHo  de  advocatis^  procuratoribus  et  notarHs  palatii 
apostolici.  -  Consiitutio  haec  una  cum  ceteris  legebaiur  in  die  ape- 
ritionis  Rotae:  non  tamen  ex  integro^  sed  in  iis  duntaxat  quue 
heic  asterisco  muniuntur,  uti  ex  Libro  Rotae  consUtutionum. 

(Arch.  Vat.,  Armar.  LIII,  vol.  18,  ff.  62^-63;  Arch.  Rot.,  *  Const.  Rot  FaL 
Apost.^.fol.  22;  <  Liber  Rotae  »  constit.).  t 

1374,  martii  1,  Avenione» 

*  Gregorius  etc.  Ad  perpetuam  rei  memoriam.  Quamvis  a  fe.  me. 
lohanne  XXII  et  Benedicto  XII,  romanis  pontificibus  predecesso- 
ribus  nostris»  circa  auditores  causarum  palatii  apostolici  ac  patronos^ 
procuratores,  notarios  et  personas  alias  ad  examinationem  et  expe- 
ditionem  causarum  et  conscriptionem  actorum  ordinatos  seu  depu- 
tatos,  quamplura  salubria  statuta  fuerint  et  etiam  ordinata,  quia 
tamen  post  illa  sepius  est  compertum,  propter  pernitiosas  subtili- 
tates  et  intricationes  quorumdam,  causas  plus  debito  prorogari  et 
sepe  partibus  preiudicium  generari,  nos  in  hoc,  prout  ex  debito 
tenemur  pastoralis  officii,  quantum  possumus  salubriter  providere 
volentes,  iam  provisis  remediis  per  dictos  predecessores,  eorumque 
statutis  et  ordinationibus  in  suo  robore  remansuris,  auctoritate  apo- 
stolica  statuimus  quod 

§  I .  '*'  advocatus,  antequam  causam  dirigendam  ^  suscipiat,  super 
deliberatione  habenda  et  repulsione  clientuli,  si  in  principio  vel  prose- 
cutione  cause  noverit  eam  esse  iniustam,  per  omnia  constitutionem 
eiusdem  Benedicti  predecessoris  nostri  et  iuramentum  super  hoc 
prestitum,  observet ;  et  id  statuimus  in  procuratore  quocumque.  * 

§  2.  Item»  quod  advocatus,  cum  causam  susceperit,  libellum  sive 
petitionem,  positiones  et  articulos,  exceptiones  et  defensiones  ordinet^ 
vel  saltem  ordinata  examinet,  ^  et  in  eis  antequam  producantur  coram 
auditore  se  subscribat,  et  processum  cum  necesse  fuerit  videat»  et 
in  hiis  in  procuratore  non  confidat;  alias,  auditores  ipsos  non  admit- 
tant  nisi  causa  rationabilis  allegetur.  Et  nihilominus  dum  convinctus 
fuerit,  quod  in  premissis  se  negligenter  vel  malitiose  habuerit,  advo- 
catus  per  auditorem  cause»  ad  tempus  vel  imperpetuum  prout  sibi 
videbitur,    officio   advocationis   privetur.  Et   nihilominus   in   expensis 

*  Liber  «  Const.  Rot.  Fal.  Apost.  *  habet:  prosequendam. 

*  Idem:  et  corrigat. 


Gregorio  XI  93 


cause,  factis  per  suam   partem,    omnibus,  vel  parte  earum,  condem- 
pnetur:  prout  videbitur  libero  arbitrio  auditorum.  * 

§  3.  Item,  procurator  ante  sententiam,  si  pars  advocatum  habeat, 
absque  ipsius  consilio  non  appellet,  et  appellationem  quamcumque 
per  ipsum  interpositam  non  prosequatur  sine  consilio  et  assensu 
advocatiy  si,  ut  premittitur,  advocatum  habeat,  de  cuius  consensu  in 
principio  prosecutionis  cause  appellationis  appareat  auditori,  in  huius- 
modi  appellationis  causa  deputato,  saltem  per  subscriptionem  alicuius 
scripture  producende ;  et  (si)  pro  auditore  *  postea  compertum  fuerit 
appellationem  esse  manifeste  frivolam,  advocatus  et  procurator  punian- 
tur,  vel  solus  procuricttor  si  sine  advocato  prosequatur  causa,  in  ex- 
pensis  cause  appellationis»  ut  in  fine  proxime  precedentis  capituli 
continetur.  Et  si  super  hoc  dubium  oriatur  utrum  appellatio  sit  mani- 
feste  frivola,  vel  non,  illud  dimittimus  diflinitioni  libere  auditorum. ' 
§  4.  '^  Item,  quod  procurator  in  relationibus  non  turbet  advo- 
catum  allegantem,  sed  audiat  patienter,  nisi  erraret  in  facto  vel  in 
actis  cause ;  et  tunc,  sine  tumultu  cum  reverentia  et  honesto  modo, 
exprimat  tantummodo  illud  in  quo  erratur  in  facto :  si  contrafecerit,  * 
auditor  referens  ipsum  suspendat  ab  offitio  pro  modo  culpe,  prout 
ei  videbitur  imperpetuum»  vel  ad  tempus,  vel  infra  summam  XXV  flo- 
renorum  ipsum  possit  mulctare.  Ita  quod  suspensionis  vel  mulcte 
penam  possit  imponere,  secundum  quod  magis  sue  placuerit  vo- 
luntati. 

§  5.  '^  Item»  quod  notarius  secreta  cause,  et  specialiter  illa  de 
quibus  habuerit  auditor  collationem  cum  eo,  et  illa  que  ex  officio  debet 
secrete  tenere,  directe  vel  indirecte  non  revelet;  nec  extra  domum 
iaciat  copiam  processus;  collationem  faciat,  et  videat  si  copia  con- 
cordet  cum  originali  processu :  -  et  postquam  per  advisamenta  per 
auditorem  fuerint  posita,  ut  moris  est,  in  processu,  -  ^  notarius  diligenter 
et  secrete  custodiat  regestrum,  nec  etiam  a  suis  clericis  possint  dicta 
avisamenta  videri;  qui  notarius  per  se  testes,  cum  ei  commissum 
fuerit,  examinet  et  depositiones  testium  scribat,  quas,  ut  dictum  est, 
de  regestro  viso  per  auditorem,  secrete  teneat  donec  fuerint  publicate. 
Et  si  notarius  contra  premissa,  temeritate  propria,  venire  presumpserit 
officio  notariatus  per  auditorem  privetur. 


*  Liber  « Coftst.  Rot  PaL  Apost. »  auditoris. 

*  Idem:  £t  si  per  auditorem. 

*  Idem:  Auditoris. 

*  Idem :  et  si  contrarium  fecerit. 

^  Idem  Liber  hanc  habet  pericopam. 


94  Soeculo  XIV 


§  6.  "*"  £t  insuper  omnes  et  singuli  notarii  dicti  palatii  pro  officiis 
ad  scribendum  coram  auditoribus  obtinendis  aut  retinendis,  vel  ut 
notarii  ipsi  in  pluribus  seu  pinguioribus  causis  per  huiusmodi  auditores 
ad  scribendum  deputentur,  per  se,  vel  interpositam  personam  nichil  dent 
directe,  etiam  vel  indirecte  esculentum  vel  poculentum,  aut  promit- 
tant,  seu  eorum  nomine  datum  vel  promissum  persolvant,  seu  persolvi 
faciant,  vel  procurent.  * 

§  7.  Item,  quod  advocati,  procuratores  et  notarii,  servent  per 
omnia  ordinationem  lohannis  et  Benedicti,  predecessorum  nostro- 
rum  predictorum,  et  de  servandis  tam  istis  quam  contentis  in  predi- 
ctis  constitutionibus  eorundem  lohannis  et  Benedicti  predecessorum 
nostrorum,  prestabunt  in  principio  sui  ofificii  et  singulis  annis,  secun- 
dum  formam  datam  in  eis,  corporaliter  iuramenta. 

§  8.  Item,  si  procurator  a  parte  mandatum  habuerit  de  reti- 
nendo  advocatum,  ipsum  retinere  et  pecuniam  quam  a  parte,  sive 
clientulo  suo,  pro  advocato  habuerit,  eidem  advocato  tradere  teneatur. 
Si  vero  sine  advocato  causam  susceperit  prosequendam,  non  reci- 
piat  nisi  quantum  procuratori  ^  per  constitutionem  eiusdem  Benedicti 
predecessoris  est  taxatum.  Et  si  contra  aliquid  premissorum  fecerit, 
de  hoc  convinctus,  per  auditorem  officio  procurationis  privetur,  et 
nichilominus  teneatur  restituere  quod  accepit. 

§  9.  Item,  quod  non  impetrentur  per  principales,  vel  eorum  pro- 
curatores,  commissiones  super  articulo  gravaminis,  nisi  prius  datis 
apostolis  per  iudicem  a  quo  fuerit  appellatum;  et  si  contra  fecerit. 
commissio  sit  nuUa,  et  processus  habitus  per  eandem. 

§  10.  Item,  quod  non  credatur  per  auditorem  procuratori  nec 
parti,  si  pretendant  se  advocatum  habuisse  in  causa,  nisi  de  hoc 
fidem  faciat  sufficientem,  per  relationem  advocati,  adhibito  proprio 
iuramento;  et  tunc  etiam  examinet  quid  per  eum  factum  fuerit  in 
causa,   ut  per  hoc  sciatur  quantum  ei  de  salario  debeatur. 

§  II.*  Item,  si  procurator  aliquod  calumpniosum  scienter  proponat 
in  negotio,  et  propter  hoc  fieri  debeat  condempnatio  expensarum, 
quod  ipse  procurator  in  expensis  huiusmodi  condempnetur  et,  non 
dominus  cause,  nisi  in  subsidium,  ipso  existente  non  solvendo. 

§  12.  Item,  *  quod  auditor  procuratorem  calumpniosum  aliquid  pro- 
ponentem  repellat  ex  officio,  et  eidem  penam  imponat,  removendo 
ipsum  ab  officio  imperpetuum,  vel  ad  tempus,  prout  suo  libero  arbi- 
trio  videbitur  faciendum.  * 


*  Liber  cit.  habet:  procuratoribus. 


Gregorio  XI  -  Bonifacio  IX  95 


§  13.  Item,  quod  detur  auditoribus  potestas  quod  excommuni* 
catos  a  se,  sive  sint  partes  principales»  seu  eorum  procuratores,  vel 
testes,  si  reperti  fuerint  in  sua  contumacia  persistentes  etiam  cum 
eorum  participibus  specialiter  monitos,  valeant  aggravare. 

§  14.  Ut  igitur  huiusmodi  nostra  statuta  et  ordinationes,  que 
perpetuis  futuris  temporibus  duratura  censemus,  inviolabiliter  obser- 
ventur,  et  ne  illa,  ob  memorie  labilitatem,  humane  oblivioni  dentur, 
et  etiam  ut  auditores,  advocati,  procuratores  et  notarii  per  ordina- 
tionum  et  statutorum  eorumdem  inspectionem,  assiduam  circa  eorum 
observantiam,  curatius  et  vigilantius  sint  attenti,  volumus  et  statuimus 
quod  ordinationes  et  statuta  nostra  huiusmodi  de  verbo  ad  verbum 
Cancellarie  et  predicte  audientie  litterarum  nostrarum  regestris  ex 
integro  conscribantur ;  quodque  cum  aliis  statutis  et  ordinationibus 
predictorum  lohannis  et  Benedicti,  predecessorum  nostrorum,  singulis 
annis  post  festum  dedicationis  beati  Michaelis  solempniter  legantur  in 
aodientia  supradicta,  et  quod  quilibet  auditorum,  advocatorum,  pro- 
curatorum  et  notatorium  predictorum  penes  se  copiam  conservet  et 
habeat  eorumdem.  NuUi  ergo  etc. 

Datum  Avinione,  kalendis  Martiis,  anno  V**". 


58. 

Bonifacius  IX  (i  389-1404)  concedit  Auditoribus  Pape  et  Sedis  Apo- 
stolice^  tunc  existeniibuSj  altare '  portatile  -  privilegium  Missam 
celebrandi  ante  diem  -  confessarium  idoneum  sibi  eligendi  -  conser- 
vatoriam  pro  beneficiis  quae  obtinebant  aut  obtenturi  forent. 

(G.  Erler,  /.  c,  pag,  44), 

1393,  aprilis  16,  Avenione. 

Supplicant  s.  v.  fideles  et  devoti  servitores  ac  familiares  s,  epusdem] 
et  sedis  apostolice  auditores  vestri  sacri  palacii,  quatenus  eis  conce- 
dere  dignemini  de  gracia  speciali,  ut  ipsi  et  eorum  quilibet  habere 
possint  altare  portatile  et  in  ipso  celebrare  vel  coram  se  per  alium 
seu  submissa  voce  facere  celebrari  cotidie  et  super  hiis  cuilibet  lit- 
teras  concedere,  ut  m*  forma.  Fiat  pro  illis,  qui  nunc  sunt,  P. 

Item»  ut  ante  diem,  dum  oportunum  eis  videbitur,  ubicumque 
fuerint,  possint  celebrare,  vel  facere  celebrare.  Piat  P. 

Item,  ut  possint  confessorem  eligere  ydoneum  qui  in  mortis  arti- 
culo  eis  plenam  indulgenciam  concedere  valeat  auctoritate  v.  s.  et 
super  hiis  litteras  cuilibet  eorum  concedere,  ut  in  forma.  Piat  P. 


%  Soeculo  XIV-XV 


Item,  ut  conservatoria  eis  et  eorum  cuilibet  pro  beneficiis  que 
obtinent  et  obtinebunt  imposterum,  concedere  dignemini  iuxta  for- 
mam  concilii  Viennensis  et  litteras  super  hiis  concedere,  ut  in  forma. 
jFiai  ad  triennium  P. 

Datum  Avenione,  xvi  Kal.  Maii,  anno  quarto. 


59. 

Bonifacius  IX  ordinat  esse  dominis  Cardinalibus  dumtaxat  causas 
Auditorum  aut  cantra  Auditores^  et  Notariorum  vel  contra  Nota" 
rios  Rotae,  committendas,  non  autem  Rotae  Auditoribus. 

{•Regulae  Cancellariae  »  per  Otthentai-.  /.  c). 

1394,  maii  15. 

Regule  domini  Bonifatii  pape   IX, 

49.  Item,  ordinavit  et  voluit  idem  dominus  noster,  dominus  Boni- 
facius  papa  IX,  id.  maii  pont.  sui  anno  V,  quod  deinceps  cause 
quas  aliqui  ex  auditoribus  causarum  palatii  apostolici  movebunt 
contra  quoscumque,  vel  quicumque  contra  eos,  vel  eorum  aliquem, 
iiullo  modo  committantur  alicui,  vel  aliquibus,  ex  eisdem  auditoribus, 
sed  debeant  committi  dominis  cardinalibus ;  et  idem  voluit  et  ordi- 
navit  de  causis  quas  aliqui  de  notariis  dominorum  auditorum  move- 
bunt  contra  aliquos  vel  aliqui  contra  ipsos. 


60. 

lohannes  XXIII  (1410-1415)  Apostolicae  Sedis  Capellanos,  Auditores 
causarum  Sa^ri  Palalii  Apostolici,  in  datione  graiiae  aJb  AposioHca 
Sede  concessae  vel  concedendae^  esse  cuivis  praeventori  praeferendos 
decemit^  ac  eisdem  huiusmodi  ius  concedit. 

(Arch.  Rot.,  « Privilegia  »,  tom,  I,  part.  I,  n.  II). 

1410,  maii  25,  Bononiae. 

lohannes  episcopus,  servus  servorum  Dei.  Ad  futuram  rei  memo- 
riam.  Rationi  congruit  et  convenit  honestati«ut  ea  que  de  Romani 
Pontiiicis  providentia  processerunt,  licet  eius  superveniente  obitu  lit- 
tere  apostolice  super  illis  confecte  non  fuerint,  suum  consequantur 
effectum, 

Dudum  si  quidem  felicis  recordationis  Alexander  Pp.  V,  prede- 
cessor   noster,   attenta   consideratione   premeditans    valde  absurdum 


lohanne  XXIII  97 


et  indecens  fore,  apostolice  sedis  Capellanos  et  causarum  palatii 
apostolici  Auditores  litium  anfractibus  involvi,  motu  proprio  non  ad 
alicuius  sibi  super  hoc  oblate  petitionis  instantiam,  sed  de  sua  mera 
liberalitate  videlicet,  nonis  lulii  Pontificatus  sui  anno  primo,  voluit 
ac  predictis  Capellanis  et  Auditoribus  presentibus  et  futuris  eorum- 
que  successoribus»  nec  non  loco  ipsorum  positis  et  ponendis,  in 
perpetuum  apostolica  auctoritate  concessit,  quod  nuUus  concurrens 
cum  ipsis,  seu  eorum  aliquo,  in  datione  gratie  cuilibet  ipsorum  a  sede 
predicta  concesse  vel  in  posterum  concedende,  pretextu  cuiusvls  pre- 
ventionis,  seu  presentationis  litterarum  aut  maioris  forsan  diligentie 
circa  prosecutionem  gratie  huiusmodi  facte  ipsis  in  assecutione  bene- 
iiciorum  que  expectabant,  seu  expectarent,  et  que  vigore  litterarum 
apostolicarum  ipsis  concessarum  alias  infra  tempus  legitimum  acce- 
ptarent  pro  tempore  et  de  quibus  sibi  facerent  provideri,  dummodo 
talis  eis  in  gradu  maior  vel  equalis  non  existeret,  posset  seu  deberet 
anteferri  quoquomodo»  ac  decrevit  ex  tunc  irritum  et  inane  quid- 
quid  in  contrarium  a  quoquam,  quavis  auctoritate,  scienter  vel  igno- 
ranter,  contingeret  attemptari. 

Ne  autem,  pro  eo  quod  dicti  predecessoris  superveniente  obitu 
littere  apostolice  super  voluntate  et  concessione  huiusmodi  confecte 
non  fuerunt,  de  voluntatis  et  concessionis  earumdem  viribus  impo- 
sterum  valeat  hesitari,  volumus  et,  auctoritate  predicta,  decernimus, 
quod  voluntas  et  concessio  predicte  perinde  a  dicta  die,  videlicet 
nonis  iulii,  suum  sortiantur  effectum  ac  si  super  eis  eiusdem  prede- 
cessoris  littere  sub  ipsius  diei  data  confecte  fuissent,  prout  superius 
enarratur :  quodque  presentes  littere  ad  probandum  plene  voluntatem 
et  concessionem  antedictas  ubique  sufficiant  nec  ad  id  probationis 
alterius   adminiculum  acquiratur. 

NuUi  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  nostre  volun- 
tatis  et  constitutionis  infringere,  vel  ei,  ausu  temerario,  contraire: 
si  quis  autem  hoc  attemptare  presumpserit,  indignationem  Omnipo* 
tentis  Dei  et  beatorum  Petri  et  Pauli  Apostolorum  eius  se  noverit 
incursurum.  i 

Dat.  Bononiei  viii  kal.  Junii,  pontificatus  nostri  anno  primo. 


98  SoecuU)  X  V 


.61. 

Maritni  V  (141 7-143 1)  Bulla  qua  officia  et  qualitaUs  nedutn  Scripto- 
rum  et  Abbrematorum  Literarum  Apostolicarum,  Custodisque  Can- 
cellariae  et  Registratorum,  Bullatorumy  etc.  sed  Auditarum,  Procu- 
ratorum  et  Notariorum  Rotae  et  Advocatorum  Consistoricdium, 
moderantur  ac  praescribuntur.  -  Constitutio  haec  legebatur  quotannis 
in  apertura  RotcLe^  una  cum  ceteris,  sed  istius  illa  duntaxat  lege- 
bantur  quae  inferius  asterisco  muniuntur. 

(BuLLARiUM  RoMANUM,  edtt.  Taurtnensts,  1859;  Arch.  Rot.,  «  Const.  Rot.  Pal. 
Apost. » ,  fol.  26;  «  Liher  Rotae »  coftsttt ). 

1418,  septembris  1,  Gebennis. 

*  Martinus  episcopus,  servus  servorum  Dei.  Ad  perpetuam  rei 
memoriam.  -  In  apostoliccte  dignitatis  specula  super  gregem  dominicum» 
licet  immeriti,  constituti,  iniunctum  nobis  desuper  apostolatus  officium, 
debite,  ut  tenemur,  exequi,  coadiuvante  Domino,  cupientes,  ad  ea 
libenter  nostrae  dirigimus  considerationis  intuitum,  et  diligenter  prospi- 
cimus  quae  reipublicae  utilitatem  respiciunt  et  commodum,  ut,  per 
nostrae  provisionis  auxilium,  evellantur  vitia,  plantentur  virtutes,  de- 
struantur  iniqua,  et  reaedificentur  honesta,  ac  prava  transeant  in 
directa  et,  sublatis  deformibus,  reluceant  debitae  reformationis  decor 
et  pulchritudo,  ut  totius  aequitatis  et  iustitiae  exinde  proveniant 
incrementa.  * 

§  I .  Sane,  licet  felicis  recordationis  lohannes  XXII,  Benedictus  XII 
et  Gregorius  XI,  Romani  Pontifices  praedecessores  nostri,  nec  non 
de  mandato  apostolico  nonnuUi  auditores  audientiae  contradictarum 
literarum  apostolicarum,  videlicet:  bonae  memoriae  Gaufridus  epi- 
scopus  Cabilonensis,  ac  Petrus  tunc  electus  Vivariensis,  dictae  audien- 
tiae  auditores,  nonnuUas  constitutiones  et  ordinationes  regimen  et 
gubernationem  officialium  ac  officiorum  Cancellariae  et  Poenitentiariae 
apostolicarum,  nec  non  praedictae  contradictarum  et  causarum  Palatii 
Apostolici  audientiarum  et  aliorum  in  Romana  Curia  iudicum,  seu 
commissariorum,  eorumque  notariorum,  necnon  advocatorum  consi- 
storialium  et  procuratorum  in  audientiis  praedictis  concernentes  lau- 
dabiliter  ediderint;  quia  tamen,  mundi  crescente  malitia,  postmo- 
dum  aut  debite  non  observatae  aut  additionibus  utilibus  indigere 
noscuntur ;  *  nos  igitur  super  hoc  intendentes,  prout  ex  debito  pasto- 
ralis   officii    nobis   iniuncti,    licet   immeriti,  obligamur,  laudabiliter  et 


Martino  V  99 

utiliter  providere,  tenore  praesentium,  praefatas  constitutiones  et 
ordinationes  (quas  hic  haberi  volumus  pro  expressis)  auctoritate 
apostolica,  tenore  praesentium  innovantes,  "^  ac  eas  cum  additionibus 
infrascriptis  praecipientes,  firmiter  observari  eadem  auctoritate  *  statui- 
mus  et  etiam  ordinamus, 

§  2.  Quod  si  notarii  apostolici 

§  3.  Statuimus  et  etiam  ordinamus,  quod  si  litera  fuerit  in  Can- 
cellaria  rescribenda 

§  4.  Et  quod  nulli  ex  scriptoribus  praedictis  qui  per  se  ipsum 

§  5.  Illi  quoque 

§  6.  Sane,  cum  deceat 

§  7.  Et  quod  praedicti 

§  8.  Statuimus  insuper  et  etiam  ordinamus,  quod  senescallus 

§  9.  Similiter,  statuimus  et  etiam  ordinamus  quod  nulla  constitu- 
tionum  dictae  Cancellariae 

§  10.  Praeterea,  ut  literae  iustitiam  concernentes  absque  partium 
damno  ac  brevius  expediantur,  statuimus  et  ordinamus,  quod  Can- 
cellaria  literarum  iustitiae  quae  si  ad  hoc  literae  sufficiant,  ter  sin- 
gulis  septimanis,  prout  antiquitus  teneri  consueverat,  si  vero  ad  id 
huiusmodi  literae  non  sufficiant,  singulis  septimanis  saltem  semel 
teneri,  ad  quam  notarii,  qui  sex  esse  debent,  eorumque,  et  alii  in 
formandis  notis  de  iustitia,  vel  in  iure  sudficientes  abbreviatores  (quo- 
rum  nomina  sint  in  matricularia  abbreviatorum  dictarum  literarum 
inscripta)  necnon  praelati  et  alii  doctores  famosi  ac  practici  in  dicta 
Curia  praesentes  et  primitus  per  eosdem  praelatos  et  doctores,  solito 
praestito  iuramento,  debeant  convocari,  prout  hactenus  extitit  lauda- 
biliter  observatum.  Quodque  in  eadem  Cancellaria  literae  executoriae 
super  sententiis  in  Romana  Curia  latis,  nisi  stylus  in  causis  in  eadem 
Curia  servari  solitus,  servatus  fuerit  per  ordinem,  prout  in  literis 
praedictis  iuxta  stylum  Cancellariae  praedictae  narrari  consuevit,  aut 
in  aliquibus  expensae  factae  in  causis  ipsis  excessive  contra  consti- 
tutiones  super  hoc  editas  notorie  taxat^e  fuerint,  donec  de  partium  vel 
partis  victricis  consensu  vel  alias  iuridice  moderatae  fuerint,  minime 
possint,  et  debeant  expediri. 

§11.  Et  insuper,  statuimus  et  ordinamus,  quod  examinatores 

§  12.  Similiter,  statuimus  et  ordinamus,  quod  bullatores 

§  1 3.  Et  idem  volumus 

§  14.  Et,  nihilominus,  cum  iustitiam  in  iudicio  contradictorio  pure 
debeat  exerceri,  *  statuimus  et  etiam  ordinamus,  quod  nullus  deinceps 
causarum  Palatii  Apostolici  in  auditorem  recipiatur,  nisi  doctor  fuerit 


100  Soeculo  XV 


iuris  famosus,  -  et  post  doctoratum  ab  eo  receptum,  per  triennium  ad 
niinus  legerit  in  eodem  -  ^ ;  sitque  commendatus  de  vita  ac  morum  hone- 
state,  aliisque  virtutibus,  ac  ab  omni  munere  sint  mundae  manus  eius, 
et  bonum  habeat  testimonium ;  habeatque  ad  minus  sive  in  beneficiis 
stve  in  bonis  temporalibus  duecentos  florenos  auri  de  Camera  annua- 
tim  in  portatis>  de  quibus  valeat,  in  dicta  Curia  residens»  sustentari. 

§  15.  *  Quodque  postquam  fuerit  concessum  per  Papam,  aliquem 
in  auditorem  causarum  dicti  Palatii  admitti,  antequam  ulterius  ad 
ipsius  admissionem  procedatur,  Decanus  auditorum  praedictorum  de 
praemissis  facere  teneatur  inquisitionem  diligentem,  et  quicquid  per 
eam  repererit,  fideliter  referat  Vicecancellario  praedicto,  qui  hoc  simi- 
liter  Papae  exponere  teneatur :  quod  si  aliquid  de  praemissis  defuerit, 
ad  ipsius  admissionem ,  in  auditorem  ulterius  minime  procedatur,  nisi 
aliud  mandaret  Papa  antedictus. 

§  16.  '^  Si  vero  per  informationem  huiusmodi,  ipsum  constiterit 
famosum  doctorem,  aliaque  praemissa  fore  vera,  idem  Vicecancellarius, 
vocatis  quatuor  ex  dictis  auditoribus,  si  canonista,  decretalem,  si  vero 
legista  fuerit,  legem,  quam  infra  unius  mensis  spatium  a  die  sibi 
assignata  computandum,  in  dicti  Vicecancellarii  aut  locumtenentis  prae- 
sentia  (et  ad  hoc  vocatis  omnibus  dictae  Sedis  notariis  et  praedictis 
auditoribus  et  consistorialibus  advocatis  tunc  in  eadem  Curia  prae- 
sentibus;  invitatis  ad  id  etiam  praelatis  et  aliis  famosis  et  literatis 
viris,  qui  tunc  in  eadem  Curia  extiterint)  repetere  teneatur ;  singulos 
qui  arguere  voluerint  idem  repetens  audire  teneatur :  quodque  ultimi 
ex  auditoribus  et  quatuor  ultimi  ex  advocatis  praedictis,  tunc  prae- 
sentes,  arguere  sint  adstricti. 

§  17.  "^  Quod  si  idem  repetens  in  huiusmodi  repetitione  taliter  se 
habuerit,  quod  sit  merito  commendatus,  dictus  Vicecancellarius  secun- 
dum  relationem  maioris  partis  notariorum  et  auditorum  ac  advo- 
catorum  praedictorum  ad  eius  admissionem  in  auditorem  ulterius 
procedat:  si  vero  secundum  relationem  praedictam  repertus  fuerit 
diminutae  scientiae  vel  iudicii,  relatione  super  hoc  per  dictum  Vice- 
cancellarium  Papae  facta,  ab  huiusmodi  admissione  repellatur.  * 

§  18.  Et  insuper  quod   praefati  auditores,  et  eorum  loca  exer- 

'  centes,  libros  iuris  ordinarios  ad  minus,  continuo  secum  habere  tenean- 

tur ;  processusque  causarum  agitatarum  coram  eis  personaliter  videant 

et  visitent,  ac  testes  in  causis  huiusmodi,  si  ponderis  fuerint  (maxime 

si  pars  aliqua   hoc   requisiverit)  examinent,   in  aliis  vero  per  duos 

^  Haec  pericopa  in  Lihro  Rotae  constit  omissa  est. 


Martino  V  101 


notarios  faciant  examinari  diligenter,  nec  cuiuscumque  notarii  vel 
alterius  relationi  credant ;  nec  ad  sententiarum  prolationem  in  causis 
huiusmodi  procedant,  registris  praedictis  per  eos,  ut  praemittitur,  non 
visis  et  diligenter  examinatis.  Haec  etiam  volumus  per  quoscumque 
iudices  et  commissarios  in  dicta  Curia  praesentes,  similiter  perpetuo 
observari.  Et  nihilominus  quod  si  quis  ex  auditoribus  fuerit  notatus 
de  praecipitatione  iustitiae,  negligentia,  seu  non  promptitudine  iurium, 
propter  non  continuationem  laborum,  aut  alias,  et  specialiter  de  cor- 
ruptione  et  acceptione  munerum,  seu  vagus  fuerit,  seu  alias  male 
versetur  in  dicta  Curia«  per  praefatum  Vicecancellarium  vel  eius  vices- 
gerentem  charitative  reddatur  attenus,  ut  ab  iis  se  abstineat  et  emen- 
det,  l>onamque  famam  acquirat,  et  in  ea  perseveret.  Quod  si  se 
emendare  neglexerit,  et  per  tres  menses  continuos  post  avisationem 
huiusmodi,  eadem  nota  vel  infamia  respersus  fuerit,  per  dictum  Vice- 
cancellarium  aut  eius  vicesgerentem  commissiones  sibi  nullatenus 
committantur.  £t  si  per  alios  tres  menses  simili  nota  vel  infamia 
notatus  fuerit  et  notorie  se  non  emendaverit,  tunc  praedictus  Viqe- 
cancellarius,  aut  vicesgerens,  cum  duobus  auditoribus,  praemissa 
Papae  referre  teneatur,  qui  provideat  prout  salubriter  fuerit  pro- 
yidendum. 

§  19.  Verum  si  contingat  inter  easdem  personas  et  super  eadem 
re  diversis  auditoribus  aliquam  causam  committi,  is  cui  primo  fuerit 
praesentata  commissio,  super  causa  huiusmodi  remaneat  eiusdem 
causae  iudex.  Quod  si  de  iurisdictione  alterius  extiterit  pro  parte 
adversa  data  exceptio,  tunc  cuius  fuerit  iurisdictio  primitus  cogno- 
scatur,  et  si  ulterius  procedatur  ante  cognitionem  huiusmodi,  non 
valeat  processus  et  iudex  teneatur  parti  ad  restitutionem  expensa- 
rum  inde  factarum,  suumque  interesse.  Notarius  vero,  qui  ausus  est 
talem  commissionem  appetere  propter  lucrum  scripturae,  totius  cau- 
sae  commodum  perdat,  teneaturque  suis  expensis  parti  dare,  quod 
expendit  in  causa  huiusmodi.  Quod  si  iidem  auditor  et  notarius  con- 
trarium  fecerint,  uterque  ipsorum  sententiam  excommunicationis  incur- 
rant,  a  qua  non  possint  absolvi  donec  super  iis  satis  fecerint,  ut 
praefertur.  Et  hoc  etiam  ad  quoscumque  iudices  et  commissarios 
ac  eorum  notarios  in  dicta  Curia  praesentes  pro  tempore  duximus 
extendendum. 

§  20.  Praeterea,  statuimus  et  etiam  ordinamus,  quod  nullus  ex 
notariis  cuiusvis  ex  auditoribus  praedictis  cum  eo  moram  trahat; 
quod  si  forsan  aliquis  ex  ipsis  cum  eo  morari  voluerit»  pro  habi- 
tatione  domus  et  expensis,  ultra  quod  iustum  et  debitum   fuerit,  et 


102  Soeculo  XV 


rationabiliter  solvendum,  non  solvat ;  et  si  quacumque  causa  vera  vel 
simulata,  respectu  ofificii,  aliquid  auditori  dederit  vel  solverit,  notarius 
dando  et  auditor  recipiendo,  eo  ipso  excommunicationis  sententiam 
incurrant,  a  qua  nequeant  nisi  per  Papam  absolvi,  ac  duplo,  quod 
notarius  ultra  debitum  solverit  et  auditor  receperit,  per  eorum  quem- 
libet  in  usus  pauperum  de    mandato  dicti  VicecanceUarii   distributo. 

§21.  £t  quod  nullus  in  notarium  cuiuslibet  auditorum  praedicto- 
rum,  nisi  vigesimumquintum  suae  aetatis  annum  attigerit,  et  alias 
notariatus  oHicium  exercuerit,  sitque  boni  nominis  et  bonae  famae, 
ac  sufficiens  et  idoneus  ad  dictum  notariatus  officium  causarum  dicti 
palatii  exercendum  et  post  diligentem  informationem  super  iis  habitam, 
ac  ipsius  examinationem  et  de  praemissis  constiterit,  admittatur. 

§  2  2.  Et  insuper,  quod  notarii  dictorum  auditorum  sua  notariatus 
officia  personaliter  exerceant;  et  si  quis  (cessante  causa  necessaria) 
a  sui  notariatus  officii  exercitio  per  mensem  continuo  se  absentaverit, 
sit  dicto  officio  eo  ipso  privatus,  et  si  causa  necessaria  fuerit  propter 
quam  ipsum  oporteat  dictum  officium  per  substitutum  exercere,  de 
illo  per  substitutum  exercendo  a  dicto  Vicecancellario  petat  licentiam, 
quam  idem  Vicecancellarius,  postquam  de  causa  huiusmodi  sibi  con- 
stiterit,  per  suas  literas,  causam  ipsam  continentes,  concedere  poterit 
ad  tempus,   de  quo  sibi  videbitur  faciendum. 

§  23.  Et  insuper,  quod  notarii  praedicti  in  habitu  decenti  incedant 
ac  honesto  (et  convenienti)  clerico  soeculari.  Tabernas  non  frequen- 
tent,  nec  concubinarii  existant,  cum  ex  hoc  vilescat  officium,  et  malam 
famam  acquirant;  et  si  contrarium  fecerint  suis  priventur  ofiiciis. 

§  24.  Quodque  .quilibet  ipsorum  quam  primum  presbyter  factus, 
seu  dignitatem  vel  personatum  in  cathedrali  vel  collegiata  Ecclesia, 
aut  parochialem  Ecclesiam  pacifice  assecutus  fuerit,  huiusmodi  nota- 
riatus  officium  omnino  dimittat,  et  ad  huiusmodi  officii  exercitium  in 
dicta  audientia  amplius  non  admittatur. 

§  25.  Et  insuper,  quod  notarius  qui  notatus  aut  difiamatus  fuerit, 
quod  malitiose,  negligenter,  vel  per  dolum  scripserit  aliud,  quam  in 
processu  aut  in  iudicio  deductum  vel  actum  fuerit  inter  partes,  seu 
diffamatus  quod  sit  personarum,  in  quarum  causis  scribit,  acceptor, 
uni  plus  quam  alteri  favendo,  et  causae  secreta  detegendo,  eo 
ipso  a  suo  notariatus  officio  suspendatur :  et  per  auditorem  Camerae, 
cui  hoc  per  dictum  Vicecancellarium  committatur,  summarie,  simpli- 
citer  et  de  plano  de  huiusmodi  infamia  et  aliis  praemissis  inquiratur 
diligenter,  et  si  per  inquisitionem  huiusmodi  culpabilis  repertus  fuerit, 
aut  si  purgatio  extiterit   indicenda,    et  debite   se   non  expurgaverit. 


Martifw  V  103 


privetur  quibuscumque  oflficiis,  quae  in  dicta  Cuna  obtinebit,  et  ab 
eadem  Curia  perpetuo  sit  proscriptus,  necnon  in  quingentis  florenis 
auri  de  Camera,  per  ipsum  eleemosinario  Romani  Pontificis  realiter 
tradendis  et  in  usus  pauperum  convertendis,  condemnetur ;  et  idem 
volumus  de  quibuscumque  notariis  quorumcumque  cardinalium,  iudi- 
cum  et  commissariorum  in  Curia  pro  tempore  deputatorum,  inviola- 
biliter  observari. 

§  26.  Et,  nihilominus,  quod  dicti  notarii  in  exactione  salariorum 
suorum  taxationes  pro  suis  processibus  et  scripturis  in  causa  huius- 
modi,  taxas  super  hoc  ordinatas  per  dictum  lohannem  XXII  servare 
teneantur;  quod  si  ultra  dictam  taxam  aliquid  petierint  aut  recepe* 
rint,  super  excessu  huiusmodi  ad  Vicecancellarium  seu  eius  locumte- 
nentem  praedictum  super  hoc  habeant  recursum,  qui,  vocatis  in  hoc 
peritis,  excessus  praedictos  iuxta  taxationes  praedictas  ad  debitum 
reducat  moderamen,  et  medietatem  huius,  quod  excessive  petierint, 
a  notariis  exigant  in  usus  pauperum  convertendam. 

§  27.  Quodque  pro  citationibus,  compulsoriis,  et  inhibitionibus, 
decretis  in  partibus,  procuratoriis,  instrumen^tis,  remissionibus  ad  partes, 
examinationibus  testium,  et  quibuscumque  aliis  scripturis  bis  scriptis 
in  processu,  nisi  semel  dumtaxat  taxentur,  neque  solvantur.  Termini 
quoque  superflui,  seu  ultra  debitum  extensi,  et  quaecumque  aliae 
superfluae  scripturae  pro  resecatis  habeantur,  taxenturque  clausulae 
et  dictiones  proportionabiliter,  prout  rationabiliter  poterant  scribi  in 
processu:  quodque  nuUus  notarius,  qui  de  petia  notae  registri  senten- 
tiae  definitivae  duodecim  grossos  turonenses  receperit,  de  petia  instru- 
menti  super  eo  confecti,  cum  sit  copia  dictae  notae,  nisi  sicut  de  copia 
in  publicam  formam  redacta,  iuxta  constitutionem  dicti  lohannis  XXII, 
recipiat.  £t  si  de  petia  huiusmodi  instrumenti  similes  duodecim  turo- 
nenses  receperit,  de  huiusmodi  nota  sententiae  sicut  de  copia  reci- 
pere  possit:  quod  si  contrarium  attentaverit,  quod  ultra  receperit, 
parti  restituat,  et  totidem  pro  capella  praedictorum  auditorum  vel 
cursorum  infra  octo  dies  extunc  immediate  sequentes  realiter  solvat* 
alioquin  a  sui  officii  exercitio  per  mensem  sit  suspensus;  quod  si  se 
illi  ingesserit,  gravius  per  Vicecancellarium,  prout  sibi  videbitur,  pu- 
niatur. 

§  28.  Verum  cum,  sicut  iudicum,  similiter  advocatorum  requiratur 
consilium,  maturitas  et  circumspectio  magna,  "^  insuper  statuimus  etiam 
et  ordinamus,  consimiliter  advocatum  nullatenus  admittendum,  nisi  pri- 
mitus  servaverit  quae  in  auditoribus  servari  statuuntun  *  Quodc/^e 
iidem  advocati,  pro  singulis  per  eos  commissionibus  de  iustitia  extra 


104  Soeculo  X  V 


consistorium  proponendis,  uno  floreno  de  Camera  sint  contenti,  nec 
aliquid  ultra  petere  sint  ausi:  quod  si  contrarium  fecerint,  illud  quod 
ultra  exegerint,  partibus  restituere  et  totidem  dare  pauperibus,  te- 
neantur. 

§  29.  Et  quod,  si  quis  advocatus  in  consistorio  proponat  aliqua 
quae  de  sui  natura  sint  iniuriosa,  et  in  alterius  difiamationem  et  notam 
cedant,  licet  hoc  in  commissione  sive  supplicatione  per  ipsum  pro- 
ponenda  scriptum  non  fuerit,  nisi  pars  principalis,  cuius  nomine  propo- 
nitur,  sit  praesens,  et  dicat  et  asserat  hoc  facere  proponi  ad  effectum 
accusandi,  vel  partem  denunciatoris  assumendi  in  forma  iuris,  seu 
eius  procurator  ad  hoc  habeat  mandatum  speciale,  aut  sint  substan- 
tialia  causae,  ipse,  actione  iniuriarum,  teneatur  ei  contra  quem  orga- 
num  vocis  suae  praestiterit  et  in  decem  fiorenis  Camerae  Aposto- 
licae  condemnatus  existat.  Quodque  si  quis  advocatus  in  consistorio 
vel  audientia  clamorosus,  iniuriosus  et  tumultuosus  fuerit,  vel  etiani 
temere  vel  immoderate  se  ingerat  replicationi  aut  defensioni  causa- 
rum  in  consistorio,  sine  requisitione  et  informatione  partis,  eo  ipso 
sit  eius  ab  officio  suspensus  per  duos  menses,  et  quinque  florenos 
Camerae  pro  qualibet  vice,  qua  hoc  egerit,  eidem  Camerae  solvere 
sit  adstrictus.  Coeterum,  quod  si  duo  advocati  unam  causam  ^jefen- 
dant  in  consistorio,  eorum  altero  dumtaxat  duplicetur,  habeant  tamen 
prius  consultationem  ad  invicem,  vel  in  ipso  consistorio  insimul  se 
iniungant,  ita  quod,  si  proponens  alias  reallegans  aliquid,  quod  faciat 
ad  causae  defensionem,  omittat,  alius  submissa  voce  et  sine  tumultu 
hoc  dicat,  ita  quod  in  similibus  iunior  semper  deferat  antiquiori  advo- 
cato,  nisi  ex  causa  aliter  inter  eos  fuerit  concordatum. 

§  30.  "^  Praeterea,  statuimus  et  etiam  ordinamus,  quod  nullus  ad 
publicum  procurationis  officium  in  eadem  Curia  de  cetero  admit- 
tatur,  nisi  in  eodem  officio  in  dicta  Curia  sit  exercitatus  et  practicus, 
aut  in  iure  graduatus,  ac  de  diligentia,  fidelitate  et  probitate  com* 
mendatus,  *  et  super  hiis  et  aliis  ad  huiusmodi  officii  exercitium  neces- 
sariis  per  Vicecancellarium,  uno  vel  duobus  ex  auditoribus  et  totidem 
ex  advocatis  praedictis  ad  id  vocatis  et  praesentibus,  fuerit  diligenter 
examinatus  et  repertus  idoneus. 

§  31.  *  Et  quod  nullus  ex  dictis  procuratoribus  sit  iniuriosus  verbo 
vel  scriptura  in  causarum  patrocinio ;  nec  causas  quas  noverit  iniustas 
seu  iniquas  vel  alias  desperatas,  recipiat ;  nec  pro  causarum  defensione, 
ad  eas  diutius  malitiose  protrahendas,  materias  subiungat  admissi- 
biles,  quas  non  veras  esse  sciat,  nec  credat  esse  probabiles  per  par- 
tem  suam,  quod  praesumi  poterit,  videlicet  si  pars,  pro  qua  causa 


Martino  V  105 


dicitur  debilem  aut  minus  plenam  informationem  dederit  aut  miserit 
super  ea.  Quod  si  quis  procuratorum  praedictorum  in  hoc  culpabilis 
repertus  fuerit,  per  causae  auditorem  vel  iudicem,  qui  hoc  noverit, 
aut  in  altero  praemissorum  eum  deprehenderit,  seu  si  hoc  neglexerit, 
per  Vicecancellarium  vel  eius  locumtenenteni,  quando  sibi  de  hoc  con- 
stiterit,  perpetuo  vel  ad  tempus,  prout  causa  exiget,  a  procurationis 
officio  in  dicta  Curia  suspendatur,  et  alias  secundum  casus  exigen- 
tiam,  per  praedictum  Vicecancellarium  vel  locumtenentem  puniatur. 
Idem  volumus,  quod  si  procurator,  per  corruptionem  vel  aliam  malitiam, 
in  causis  quas  defendendas  susceperit,  et  eas  scienter  vel  per  eius 
negligentiam  perdiderit  in  laesionem  iuris  suae  partis,  observari :  quo 
casu,  ad  quaecumque  damna  et  expensas,  ultra  praedicta  eidem  parti 
restituenda,  teneatur.  Similiter  in  procuratores,  qui,  postquam  pro 
una  parte  causam  dixerint,  eam  contra  ipsam  et  pro  eius  adversa 
parte  defendunt  et  ducunt.  Quodque,  si  quis  ex  procuratoribus  prae- 
dictis  vel  aliis,  post  appellationem  interpositam  in  dicta  Curia,  huius- 
mbdi  appellationis  causam  finxerit  esse  commissam,  ut  partem 
adversam  decipiat,  et  eam  ad  dicendum  contra  huiusmodi  fictam  com- 
missionem  citari  fecerit,  in  viginti  florenos  Camerae  puniatur,  in  piis 
operibus,  per  manum  eleemosynarii  praedicti,  convertendis.  Et  huius- 
modi  procuratores,  qui,  ut  lites  diu  durare  faciant,  fictis  appellatio- 
nibus  et  commissionibus  utuntur,  nisi  probaverint  causas  appellatio- 
num  et  commissionum  huiusmodi  veras  esse,  et  ipsas  relevantes  ad 
iuris  sui  declarationem,  iudicis  vel  Vicecancellarii  seu  praesidentis  prae- 
dictorum  arbitrio  puniantur,  et  parti  adversae,  quae  indebite  vexa- 
verint,  de  damnis  et  interesse,  quae  propterea  incurrerit,  teneantur. 

§  32.  *  Verum,  cum  dicti  procuratores  gravia  gerant  negocia,  simi- 
liter  in  moribus  graves,  in  gestu,  habitu  et  conversatione  honesti  esse 
debent:  quod  praefati  procuratores  iii  habitu  decenti  et  honesto  et 
statu  soeculari  convenienti  incedant,  tabernas  non  frequentantes,  nec 
sint  concubjnarii.  Si  quis  autem  contrarium  fecerit,  ab  huiusmodi  pro- 
curationis  officio,  per  auditores,  iudices  et  commissarios  praefatos, 
repellatur  et  penitus  excludatur,  et  alias  per  dictum  Vicecancellarium, 
vel  eius  locumtenentem,  animadversione  debita  puniatur.  * 

§  33.  Et  nihilominus,  quod  de  cetero  nullus  in  sacerdotio  consti- 
tutus,  aut  dignitatem  vel  personatum  cathedralis  vel  coUegiatae  Eccle- 
siae  pacifice  obtinens,  ad  huiusmodi  procurationis  officii  exercitium 
quomodolibet  admittatur,  nec  in  eo  toleretur ;  et  si  de  hoc  irt  causis 
per  partem  adversam  data  fuerit  exceptio,  ex  tunc  processus  non 
valeat :  eadem  tamen  pars  adversa  de  sua  in  huiusmodi  causa  defen- 


106  Soeculo  XV 


sione  confisa,  iterato  de  novo  in  ea  in  causam  vocetur,  nec  sit  in  dicta 
Curia  alius  procurator,  qui  onus  causae  huiusmodi  in  se  velit  susci- 
pere  defendendam. 

§  34.  Caeterum,  cum  advocati  et  procuratores  praefati,  iuxta  sui 
jaboris  meritum  sint  praemiandi,  statuimus  et  etiam  ordinamus  quod 
^n  causis,  in  quibus  simpliciter  et  de  plano  aut  per  audientiam  con- 
tradictarum  sive  in  contumaciam  partis  adversae,  vel  alias  in  causis 
levibus,  in  quibus  non  sit  magna  iurium  discussio,  advocati  in  prima 
viginti,  in  secunda  duodecim,  in  tertia  instantia  octo:  ac  procurato- 
res  similiter  in  prima  decem,  et  in  secunda  septem,  ac  in  tertia 
instantia  huiusmodi  quatuor  tlorenis  similibus  stnt  contenti.  Praeterea 
volumus  et  etiam  ordinamus,  decem  grossos  turonenses  circa  taxam 
literarum  apostolicarum  et  Poenitentiariae  praedictarum,  ac  minuta- 
rum  earumdem  literarum  apostolicarum,  necnon  in  bulla  et  regestris 
apostolicis  ac  dictae  Poenitentiariae,  necnon  salarii  notariorum  et  alio- 
rum  quorumlibet  pro  uno  dumtaxat  floreno  de  Camera  computari. 

§  35.  Verum,  ut  huiusmodi  nostrae  constitutiones  et  ordinationfes 
ad  omnium  perveniant  notitiam,  eas  in  audientia  praedicta  singulis 
annis  in  kalendis  octobris  publicari,  necnon  in  libris  Cancellariae 
praedictae  inscribi  et  regestrari  volumus  per  praesentes.  Nulli 
ergo,  etc. 

Datum  Gebennis,  kalendis  septembris,  pontificatus  nostri  anno 
primo. 

Dat.  die   i   septembris,   141 8  pont.  anno  I. 


62. 

Martinus  V  statuit  non  esse  interponendam  et  admittendam  appella- 
tionem  ante  diffinitivam  sententiam^  nisi  ab  interlocutoriis  vim  diffi- 
nitivae  habentibus. 

(Arch.  Rot.,  «  Ordinationes »,  part,  I,  n.  /). 

1421,  aprilis  7. 

Statuimus  ut  in  causis  in  Romana  curia  pendentibus,  et  que 
imposterum  quovis  modo  pendebunt,  nulli  ante  diffinitivam  senten- 
tiam  liceat  appellare  -  nullaque  appellatio  admittatur,  nisi  ab  inter- 
locutoria  que  vim  habeat  diffinitive  sententie,  vel  a  gravamine,  con- 
cernente  negocium  principale,  quod  non  posset  per  appellationem  a 
dif!initiva  interpositam  repararL 


Martino  V  107 


Appellationes  ante  diffinitivas  sententias  aliter  factas»  et  quitquid 
inde  secutum  fuerit  penitus  irritantes,  et  hoc  ad  appellationes  iam 
emissas,  super  quibus  commissiones  nondum  fuerunt  presentate, 
extendi  volumus. 

Alie,  vero,  super  quibus  commissiones  fuerunt  presentate,  termi- 
nentur  et  in  illis  non  liceat  secundo  appellare. 

Dominus  noster  papa  mandavit  michi  hanc  constitutionem  publi- 
candam  et  in  libro  Cancellarie  ponendam  die  vii  Aprilis,  Anno  Quinto. 
Jo.  Ostien. 

De  mandato  domini  nostri  pape  servetur  hec  constituOo  in  iudiciis. 
J.  Osiien. 


63. 

Martinus  V  edit  moderationes  et  ordinationes  observandas  ab  Audi" 
toribus  Rotae  Romanae,  ac  Advocatis,  Procuratoribus,  et  Notariis 
suae  Curiae  -  et  Rotam  martinianam  instaurat,  -  Huius  consti- 
tutionis  in  apertura  Rotae  legebantur  particulae  qtms  asterisco  infe- 
rius  communivi:  patet  ex  Libro  Rotae  constitutionum. 

(BuLLAR.  RoM.  ctt.  edit;  Arch.  Rot.,  « Const  Rot.  Pal,  Apost.*,fol.  43^, «  Liber 
Rotae*  constit). 

1424,  Romae. 

Martinus  episcopus,  servus  servorum  Dei.  Ad  perpetuam  rei 
memoriam.  -  Romani  Pontificis  providentia  circumspecta  nonnum- 
quam  gesta  per  eum,  rationabilibus  et  honestis  suadentibus  causis, 
moderatur  et  commutat  in  melius,  prout  in  Domino  conspicit  salu- 
briter  expedire. 

§  I .  Nuper  siquidem,  videlicet  pridie  nonas  februarii,  pontifica- 
tus  nostri  anno  sexto,  quaedam  constitutiones  et  ordinationes,  quae 
reformationes  officialium  Romanae  Curiae  concernere  videbantur,  in 
audientia  litterarum  contradictarum  lectae  fuerunt,  et  etiam  publicatae. 
Et  quia  nonnulla  nimium  rigorosa  continebantur  in  illis,  quae  in 
ipsorum  officialium  nimis  grave  dispendium  et  praeiudicium  redun- 
dabant,  eas  per  nostrae  provisionis  officium,  habitaque  super  his  deli- 
beratione  matura,  in  melius  duximus  commuta^ndas.  Illas  igitur  con- 
stitutiones  et  ordinationes,  ut  praemittitur  publicatas,  auctoritate 
praesentium  perinde  haberi  volentes,  ac  si  in  eadem  audientia  lectae 
et  publicatae  minime  extitissent,  et  a  Nobis   nullatenus  emanassent. 

§  2.  Infrascriptas  constitutiones  et  ordinadones  nostras  in  eadem 


108  Soeculo  XV 


audicntia  legi  et  publicari  volumus  et  inbemus,  easque  praecipimus 
ab  omnibus  inviolabiliter  observari.  Et  licet  fel.  rec.  lohannes  XXII 
et  Gregorius  XI,  Romani  Pontifices  praedecessores  nostri»  nonnullas 
constitutiones  et  ordinationes  circa  regimen  et  ordinationem  offi- 
cialium  et  officiorum  eiusdem  Curiae  laudabiliter  ediderint,  quia 
tamen  illae,  mundi  crescente  malitia,  aut  debite  non  observantur, 
aut  additionibus  utilibus  indigere  noscuntur,  nos  super  his  inten- 
dentes,  prout  ex  debito  pastoralis  officii  obligamur,  salubriter  pro- 
videre,  constitutiones  et  ordinationes  dictorum  praedecessorum  tenore 
praesentium  auctoritate  Apostolica  innovantes,  eas  cum  additionibus 
infrascriptis,  quas  vim  perpetuae  constitutionis  habere  decemimus, 
praecipimus  firmiter  observari.  Mandantes  ex  nunc  venerabili  fratri 
nostro  lohanni  Episcopo  Ostiensi  S.  R.  E.  Vicecancellario,  et  in  Can- 
cellaria  apostolica  praesidenti,  eorumque  successoribus,  quatenus 
illas  faciant  diligentius  observari.  Quae,  ut  attentius  observentur,  sta- 
tuimus  quod  singuli  Sedis  Apost.  notarii,  et  tam  praedictae  Can- 
cellariae,  quam  Palatii  Apostolici  causarum  Auditores,  Correctores, 
Scriptores,  Abbreviatores  litterarum  apostolicarum,  Advocati,  Procu- 
ratores,  et  Notarii  causarum  dicti  Palatii,  necnon  Senescallus,  qut 
custos  est  dictae  Cancellariae,  constitutiones  et  additiones  praedictas 
infra  mensem  a  die  publicationis  praesentium  computandum,  habere, 
et  de  hoc  infra  alium  mensem  immediate  sequentem,  dictum  Vice- 
cancellarium  certificare,  et  alia  circa  praemissa  facere,  et  observare 
teneantur,  prout  in  constitutionibus  dictorum  praedecessorum  ac  prae- 
sentibus  plenius  continetur. 

De  iustitia  et  Ministris  eius. 

§  3.  De  auditoribus  autem  causarum  Palatii  Apostolici,  et  aliis  in 
Romana  Curia  Judicibus,  eorumque  notariis,  constitutiones  dictorum 
praedecessorum  super  hoc  laudabiliter  editas,  volumus  firmiter  obser- 
vari,  quas  auditores,  et  notarii  praedicti  apud  se  cum  caeteris  huius- 
modi  teneantur,  ut  praefertur,  habere,  et  circa  illarum  observationem 
diligenter  intendere.  Verum,  si  quis  ex  eisdem  auditoribus  de  prae- 
missarum  constitutionum  transgressione,  seu  de  praecipitatione  iusti* 
tiae,  negligentia,  corruptione,  et  munerum  acceptione  notatus  fue- 
rit,  seu  vagus,  aut  alias  male,  vel  inhoneste,  versetur  in  dicta  Curia, 
per  praefatum  Vicecancellarium,  vel  eius  vicesgerentem,  charitative 
moneatur,  ut  ab  his  se  abstineat  et  emendet,  bonamque  famam 
acquirere  studeat,  et  in  vita  laudabiliter  perseveret.  Qui,  si  sic  moni- 
tus,  se  emendare  neglexerit  et  per  tres  menses  continuos  post  moni- 


Martino  V  109 


tionem  huiusmodi,  eadem  nota,  vel  infamia  repertus,  in  proposito 
suae  opinionis  permaneat,  per  Vicecancellarium,  aut  vicesgerentem 
praedictum,  causae  sibi  nullatenus  committantur ;  et  si  per  alios  tres 
menses  simili  nota,  vel  infamia,  notatus  fuerit,  et  se  non  emenda- 
verit,  tunc  idem  Vicecancellarius,  aut  vicesgerens,  praemissa  nobis  re- 
ferre  teneatur,  ut  super  hoc  possit  salubriter  provideri. 

§  4.  Caeterum,  statuimus,  et  etiam  ordinamus,  quod  si  contingat 
inter  easdem  personas  super  eadem  re  diversis  auditoribus,  aut  judi- 
dbus  aliquam  causam  committi»  is,  cui  primo  fuerit  praesentata  com- 
missio  spper  causa  huiusmodi,  remaneat  eiusdem  causae  judex.  Quod 
si  de  iurisdictione  alterius  extiterit  pro  parte  adversa  data  exceptio, 
tunc,  cuius  fuerit  iurisdictio  primitus  cognoscat  ille,  coram  quo  exci- 
pitur,  et  exceptio  alteri  judici  intimetur.  Quod  si  constare  non  poterit, 
cui  pnmo  fuerit  commissio  praesentata,  antiquior  auditor  iudex  sit 
causae,  et  iunior  causam  ipsam  eidem  auditori  antiquiori  dimittat 
nec  ulterius  quivis  eorum  judicum  in  causa  procedat,  donec  fuerit 
iudicatum.  Et  si  ulterius  procedatur,  ante  cognitionem  huiusmodi  non 
valeat  processus.  Auditor  vero,  aut  judex  alius,  vel  notarius,  qui 
circa  hoc  ad  retinendum  causam  aliquid  dolose  egerit,  excommuni- 
cationis  sententiam  incurrat  eo  ipso,  a  qua  non  possit,  nisi  per  Vice- 
cancellarium  praedictum  absolvi,  aut  de  eius  mandato,  aut  refusis  prius 
parti  laesae  expensis  et  damnis. 

§  5.  Statuimus  etiam  quod  nuUus  in  notarium  alicuius  auditoris 
dicti  Palatii,  nisi  vigesimum  quintum  suae  aetatis  annum  attigerit,  et 
alias  notariatus  ofiicium  exercuerit,  sitque  boni  nominis,  et  laudabilis 
famae,  ac  sufficiens,  et  idoneus  ad  notariatus  ofiicium  causarum  dicti 
Palatii  exercendum,  et  post  diligentem  examinationem  et  informa- 
tionem  super  his  habitam  per  ipsum  Vicecancellarium,  aut  deputan- 
dum  ab  eo,  de  praemissis  constiterit,  admittatur. 

§  6.  Quodque  notarii  dictorum  auditorum  sua  notariatus  officia 
non  locent,  nec  vendant ;  alioquin,  et  officium,  et  praetium  perdant ; 
ipsumque  praetium  apostolicae  Camerae  applicetur,  et  officium  alteri 
conferatur.  £t  si  quis  ex  eisdem  notariis^  cessante  causa  necessaria, 
vel  absque  sui  auditoris  licentia  per  tres  menses  continuos  ab  eadem 
Curia  absens  fuerit,  dicto  officio,  eo  ipso,  privatus  existat. 

§  7.  Volumus  insuper,  quod  praefati  notarii  in  habitu  decenti 
incedant,  honesto,  et  convenienti  clerico  soeculari.  Tabernas  non  fre- 
quentent,  nec  concubinarii  exi^stant,  cum  per  hoc  eorum  vilescat  offi- 
cium,  et  ex  huiusmodi  incontinentia  vitae  infamiam  consequantur ;  et 
si  contrarium  fecerint,  suis  priventur  officiis. 


110  Soeculo  XV 


§  8.  Quodque  notsyius  qui  notatus  a'ut  diffamatus  exstiterit,  quod 
malitiose,  negligenter,  vel  per  dolum,  aliquid  egerit  vel  scripserit 
quod  in  processu,  vel  iudicio,  deductum  vel  actum  non  fuerit  inter 
partes,  seu  quod  ipse  personarum,  in  quarum  causis  scribit,  acceptor 
sit,  eis  secreta  causae  detegendo,  aut  alias  in  alterius  partis  praeiu- 
dicium  aliquid  committendo,  eo  ipso  sui  notariatus  ofHcio  sit  priva- 
tus.  Et  de  huiusmodi  infamia,  et  aliis  praemissis  per  dictum  Vicecan- 
cellarium,  vel  ab  eo  deputandum,  summarie,  simpliciter,  et  de  plano 
fiat  diligens  inquisitio.  £t  si  per  inquisitionem  huiusmodi  ipse  nota- 
rius  culpabilis  repertus  fuerit;  aut  purgatio  extiterit  indicenda,  et,  in- 
dicta,  se  debite  non  purgaverit,  privetur  quibuscumque  aliis  officiis, 
quae  in  eadem  Curia  obtinebit.  Et  idem  volumus  de  quibuscumque 
notariis  quorumcumque  S.  R.  E.  cardinalium,  judicum,  et  commis- 
sariorum  in  eadem  Curia  pro  tempore  deputatorum,  inviolabiliter 
observari. 

§  9.  Et,  nihilominus,  quod  dicti  notarii  in  exactionibus  salariorum 
suorum  pro  suis  processibus  et  scripturis  taxas  super  hoc  ordinatas 
per  dictum  lohannem  XXII  cum  illarum  moderationibus,  observare 
teneantur.  Quod  si  ultra  dictam  taxam  aliquid  petere  aut  exigere 
quoquomodo  praesumpserint,  super  excessu  huiusmodi  ad  Vicecan- 
cellarium,  vel  locumtenentem  praedictum,  habeatur  recursus,  qui 
vocatis  super  hoc  peritis,  huiusmodi  excessus  iuxta  taxas  praedictas 
reducat  ad  debitum  moderamen.  Et  si  notarius  ipse  de  facto  plus 
receperit,  duplum  parti  laesae  refundere  teneatur.  Quodque  pro  cita- 
tionibus,  compulsoriis  et  inhibitionibus,  decretis  in  partibus,  procu- 
ratoriis,  instrumentis,  ac  remissionibus  ad  partes,  examinationibus 
testium,  et  quibuscumque  aliis  scripturis,  bis  scriptis  in  eodem  pro- 
cessu,  nisi  semel  dumtaxat  taxatio  fiat. 

§  10.*  Praeterea,  statuimus,  et  etiam  ordinamus,  quod  tam  notarii 
causarum  dicti  Palatii,  quam  etiam  procuratores  et  advocati,  paupe- 
ribus  clericis  in  dicta  Curia  super  quibusvis  beneficiis  ecclesiasticis 
litigantibus,  qui  iuraverint  se  pro  suis  causis  defendendis  pecunias 
non  habere,  gratis  in  huiusmodi  causis  scribant,  scripturasque  tradant, 
eisque  Procurationis,  et  Advocationis  ofRcium,  patrocinium,  et  favo- 
rem  etiam  gratis  impendant,  ad  quae  facienda  eos  per  Auditorem, 
coram  quo  causa  pendebit,  compelli  posse  volumus  remediis  oppor- 
tunis.* 

§11.  Advocatos  etiam  et  procuratores  constitutiones  lohannis  XXII 
et  Gregorii  XI,  praedecessorum  praedictorum,  super  hoc  editas,  quas 
secum  teneantur  habere,  diligenter  praecipimus   observare,  et  prae- 


Martino  V  111 


sertim  in  examinatione  causae,  si  iusta  sibi,  vel  iniusta  esse  videatur, 
ita  ut  nuUam  agendam  iniustam  causam,  vel  defendendam  scienter 
suscipiant,  et.  de  hoc  iuramentum  praestent,  et  observent,  prout  in 
dictis  constitutionibus  extitit  salubriter  ordinatum. 

§  12.  Caveant  autem  a  tumultuos^  clamoribus  in  consistoriis,  et 
audientiis,  nec  unquam  plures  simul  loquantur,  et  donec  advocatus 
proponens,  vel  respondens,  sermonem  compleverit,  alius  sive  eiusdem, 
sive  adversae  partis  advocatus,  quicquam  dicere  non  praesumat. 
Liceat  etiam  procuratori  causae  proponenti  advocato  retro  assistere,  ut 
si  quid  forsan  ille  omiserit,  procurator  ad  memoriam  revocet,  et  reducat. 
§  13.  Statuimus  autem,  prout  etiam  iura  disponunt,  ut  nullus 
advocatus,  vel  procurator,  qui  semel  uni  parti  in  aliqua  causa  con* 
silium»  vel  patrocinium  dederit,  parti  adversae  in  eadem  causa  patro- 
cinium,  vel  consilium  praestet,  seu  causam  ipsius  agat,  vel  defendat, 
nisi  £acta  advocatorum,  aut  procuratorum  distributione,  auctoritate 
judicis  compellatur.  Quo  casu  de  his,  quae  ab  illa  prima  parte  in 
causa  didicerit,  nunquam  alteram  doceat,  aut  ex  illis  nisi  ab  eadem 
parte  didicerit  patrocinium  praestet.  Et  si  contra  praemissa  fecerit, 
excommunicationis  sententiam  et  alias  poenas  juris  incurrat,  ac  suo  • 
privetur  officio,  ad  int^resse  partis  nihilominus  condemnandus. 

§  14.  Et  quia  propter  procuratorum  imperitiam,  aut  inertiam,  partes 
saepe  in  causis  dispendium  et  praeiudicium  patiuntur,  statuimus,  quod 
nuUus  de  caetero  ad  procurationis  officium,  in  dicta  Curia  publice 
pro  salario  exercendum,  in  iudiciis  admittatur,  nisi  prius  per  ipsum 
Vicecancellarium,  vel  deputandos  ab  eo,  in  litteratura,  industria,  et 
stylo  Curiae  examinatus,  atque  habita  debita  informatione  de  moribus, 
fidelitate,  et  honesta  conversiatione,  repertus  fuerit  idoneus  et  per 
eundem  Vicecancellarium  ad  huiusmodi  publicum  officium  per  eius 
patentes  litteras  admissus :  omnesque  procuratores  admissi  in  aliorum 
matriculam  inscribantur,  sicut  in  praefati  Benedicti  praedecessoris 
constitutionibus  de  advocatis  habetur. 

§  15.  £t  quia  saepe  in  advocatorum  absentia,  causae  in  iudi- 
ciis  per  procuratores  aguntur  et  defenduntur,  procuratores  ipsi  ab 
iniuriis,  et  contumeliosis  verbis,  et  malo  modo  dicendi  et  loquendi 
cessent,  et  cum  hoc  agunt,  eadem  studeant  observare,  quae  de 
advocatis  superius  duximus  statuenda.  Quod  si  contrarium  fecerint, 
formidabilibus  poenis  per  judicem  causae  taliter  puniantur,  ut  per  hoc 
caeteri  a  similibus  arceantur. 

K 

§  16.  £t  insuper,  dignitatem  in  cathedrali  maiorem  post  pontifi- 
calem,  vel  in  collegiata  Ecclesia  principalem  obtinentes,  ad  officium 


112  Soeculo  XV 


publici    procuratoris    in    dicta    Curia    praecipimus    de    caetero    non 
assumi. 

§  17.  lubemus  etiam  eisdem  procuratoribus,  et  notariis  causa- 
rum  dicti  Palatii,  et  aliis  clericis  in  dicta  Curia  actu  sua  oflficia  exer- 
centibus,  ne  concubinas  publice  teneant.  Mandanties,  quod  eas  de 
praesenti  publice  tenentes  infra  mensem  a  die  publicationis  praedi- 
ctae  dimittere  teneantur.  Alioquin  sententiam  excommunicationis  incur- 
rant  et  suis  officiis  sint  privati. 

§  18.  Honestum,  praeterea,  gerant  habitum,  congruentem  clerico 
soeculari,  nec  tabernas  frequentent;et  si  contrarium  fecerint,  ab  eorum 
officiis  per  ipsum  Vicecancellarium  ad  tempus,  de  quo  sibi  videbitur, 
suspendantur. 

§  19.  £t  quoniam  lites  super  quibusvis  causis  beneficialibus,  propha- 
nis,  et  aliis,  quae  pro  tempore  per  quascumque  personas  ecclesiasticas, 
vel  soeculares  in  Romana  Curia  ex  apostolica  commissiope  moventur, 
atque  tractantur,  intendimus  fieri  breviores,  et  ut  litigantes  ad  ipsam 
Curiam  pro  defensione  suorum  iurium  venientes,  et  huiusmodi  causas 
prosequentes,  releventur  a  laboribus  et  expensis,  statuimus  et  etiam 
•  ordinamus,  quod  in  causis,  in  quibus  de  iure,  vel  alias  per  rescriptum 
sive  per  commissionem»  proceditur  summarie,  simpliciter  et  de  plano, 
sine  strepitu  et  figura  judicii,  talis  ordo  servetur,  videlicet:  Quod  iuris- 
dictione  in  prima  instantia  causae  principalis,  terminus  ad  libellandum 
servetur  ad  primam.  Ad  iurandum  de  calumnia,  ad  primam.  Ad  ponen- 
dum  et  ardculandum,  ad  duodecimam.  Ad  dicendum  contra  articulos, 
ad  secundam.  Ad  producendum  omniai  ad  secundam.  Ad  dicendum 
contra  producta,  ad  secundam.  Ad  declarandum,  ad  primam.  Ad  dicen- 
dum  contra,  ad  primam. 

§  20.  In  secunda  vero  instantia  terminus  ad  libellandum,  ad  pri- 
mam.  Ad  iurandum,  ad  primam.  Ad  articulandum,  ad  octavam.  Ad 
dicendum  contra,  ad  primam.  Ad,  producendum  omnia,  ad  primam. 
Ad  dicendum  contra,  ad  primam.  Ad  declarandum,  ad  primam  dies. 

§  21.  In  tertia  autem  instantia  serventur  similes  termini,  qui  in 
secunda  servantur  instantia  ad  primam»  praeter  terminum  ad  articu- 
landum,  qui  servatur  ad  sextam  dies. 

§  22.  Verum,  cum  termini  ad  articulandum,  dicendum  contra  arti- 
culos,  ad  producendum  omnia,  et  dicendum  contra  producta,  de  sub- 
stantia  iudicii  censeantur  existere,  statuimus  atque  decemimus,  quod 
ipsorum  alicuius  omissio  reddat  eo  ipso  processus  nullos ;  aliorum  vero 
terminorum  alicuius  omissio»  dum  tamen  malitiose  non  fiat  sed  casu 
aliquo,  quo  contingente,  processum  non  vitiet. 


Martino  V  113 


§  23.  In  causis  autem,  in  quibus  proceditur  in  figura  iudicii,  ser- 
ventur  termini  secundum  stylum  Curiae  consuetum,  praeterquam  in 
terminis  ad  respondendum  libello,  et  ad  iurandum  de  calumnia,  qui 
serventur  ad  primam.  Et  in  termino  ad  articulandum»  qui  in  prima 
instantia,  tam  ex  parte  actoris,  quam  rei,  servetur,  ad  decimum  quin* 
tum  diem, 

§  24.  In  secunda  vero  instantia  similiter  ad  respondendum  libello, 
ad  primam.  Ad  iurandum  de  calumnia,  ad  primam.  Ad  articulandum, 
ad  octavam  dies.  Reliqui  vero  termini  serventur,  prout  secundum  sty- 
lum  antiquum  est  solitum  observari. 

§  25.  In  tertia  vero  iastantia  serventur  omnes  termini,  ad  pri- 
mam,  secundum  quod  consuevit  antiquitus  observari,  praeter  termi- 
num  ad  articulandum  observetur  ad  sextam  diem.  Volumus  insuper, 
quod  praemissa  vendicent  sibi  locum,  non  solum  ad  futura  negocia, 
sed  ad  pendentia  edam  per  appositionem,  ita  tamen,  quod  processus 
primo  factus»  propter  hoc  non  vitietur,  sed  in  pristino  suo  robore 
et  firmitate  persistat. 

§  26.  Praeterea,  illum  usum,  quo  procuratores  in  observantia  ter- 
minorum  dicunt  se  dare  libellum»  et  articulos,  verbo,  et  dicere  con* 
tra,  verbo,  et  ita  servant  omnes  terminos,  et  cum  iam  deberet  pro- 
nunciari  sententia,  tunc  incipiunt  processum,  et  dant  articulos,  et  cae- 
tera  faciunt  realiter,  quae  dixerunt  verbo,  sic  duximus  moderandum, 
quod  procuratores  ipsi  post  terminum  ad  dicendum  contra  producta, 
et  ante  terminum  ad  declarandum  articulos  facto,  et  omnia»  quae  de 
iure  volunt,  et  possunt,  producere  teneantur. 

§  27.  Et  quoniam  aliquando  contingit,  quod  post  observationem 
omnium  terminorum,  notarii  registrum  ordinare,  et  Auditori  causae 
praesentare,  et  postquam  registrum  huiusmodi  Auditori  praesenta- 
tum  fuerit,  Auditores  plus  debito  causam  differunt  expedire,  statui- 
mus,  et  etiam  ordinamus,  quod  servatis  omnibus  terminis,  in  qua- 
cumque  causa  notarius,  qui  scripsit  in  causa,  registrum  infra 
quindecim  dies  conficere  teneatur,  et  ordinare,  ac  deinde  de  salario 
sibi  debito  satisfacto,  illum  statim  suo  Auditori  tradere,  et  assignare 
debeat.  Et  deinde  idem  Auditor  postquam  registrum  ipsum  sibi  fue- 
rit  praesentatum,  terminum  habeat  duorum  mensium,  infra  quos  cau- 
sam  ipsam  expedire  teneatur,  nisi  forsan  a  nobis,  vel  dicto  Vicecan- 
cellario,  propter  arduitatem  causae,  sicut  saepe  cohtingit,  maiorem 
dilationem  habuerit,  de  qua  per  nostram  commissionem  in  registro 
causae  constet.  Alioquin  notarius  sententiam  excommunicationis  in- 
currat.  Et  si  de  negligentia  in  expeditione,  dolo  vel  fraude  coram  suo 


114  Soeculo  XV 


Auditore  fuerit  accusatus,  salarium  suum  perdat,  ad  expeditionem 
per  eundem  Auditorem,  nihilominus  compellendus.  £t  nihilominus,  qui 
infra  dictos  menses  non  habita  a  nobis,  vel  ipso  Vicecancellario, 
maiore  dilatione  temporis,  causam  expedire  contempserit,  ex  tunc 
iurisdictionem  amittat,  et  causa  alteri  Auditori  committatur,  et  ab 
ingressu  Rotae  suspendatur  per  mensem.  Et  idem  de  judicibus  aliis 
extra  Rotam  praecipimus  observari,  quibus  si  negHgentes  fuerint 
causas  expedire  infra  dictos  menses,  aliquae  causae  per  trimestre 
tempus  nullatenus  committantur ;  et  si  fuerit  contra  factum,  commis- 
siones  nullius  existant  roboris  et  momenti. 

§  28.  Praeterea,  quia  saepe  contingit,  quod  litterae  apostolicae 
ad  impediendum  partes,  et  eas  involvendum  laboribus  et  expensis, 
absque  causa  rationabili,  in  buUarum  et  dictarum  litterarum  apo- 
stolicarum  registro  arrestantur,  et  suum  nequeunt  sortiri  efJectum, 
statuimus,  et  etiam  ordinamus,  quod  postquam  littera  arrestata  ad 
Auditorem  causae  fuerit  reportata,  idem  Auditor  adversae  parti  ter- 
minum  octo  dierum  praefigere,  per  eum  postea  si  expediat  proro- 
gandum,  infra  quem  de  suo  iure  et  interesse  coram  dicto  Auditore 
legitime  docere,  et  fidem  facere  teneatur. 

§  29.  Statuimus  insuper,  et  etiam  ordinamus  ad  parcendum  labo- 
ribus  et  expensis  quorumlibet  litigantium,  quod  causae  super  qiii- 
busvis  beneficiis  ecclesiasticis,  soecularibus  et  regularibus,  quorum 
fructus,  redditus,  et  proventus  sexaginta  florenorum  auri  secundum 
communem  aestimationem,  valorem  annuum  non  excedunt,  S.  R.  E. 
cardinalibus  nullatenus  committantur,  et  commissiones  sint  nullae,  si 
fuerit  contrafactum. 

§  30.  Et  quoniam  frustra  ferentur  sententiae,  nisi  essent  qui  exe- 
querentur  easdem,  et  in  habendis  litteris  executorialibus  sub  buUa, 
quandoque  duorum  vel  trium  mensium  dilationes  fiunt,  pro  quibus 
expediendis  occurrunt  graves  expensae  quae  aliquando  ad  quindecim, 
aliquando  ad  decem  et  octo  florenos  ascendunt,  et  notarii  dictae  Sedis, 
qui  illarum  minutas  deberent  conficere,  non  conficiunt,  sed  per  suos 
abbreviatores,  quorum  aliqui  sunt  minus  periti,  fieri  fadunt,  et  cum 
illas  quandoque  non  bene  conficiant,  ad  peritiores  oportet  habere 
recursum,  et  sic  partes  ipsas  executores  prosequentes,  plus  oportet 
exponere,  quam  ab  antiquo  consuetum  sit  solvere,  et  qui  non  labo- 
rant,  plus  salarii  accipiunt,  unde  partes  magna  temporis  dilatione 
plusquam  deceat,  gravantur  laboribus  et  sumptibus  in  earum  pro- 
curatione,  qui  in  expensarum  taxatione  non  veniunt,  nos  ad  evitan- 
dam  huiusmodi  inconvenientiam,  et  ut  partes  in  procurandis  prae- 


MarUno  V  115 


dictis  executoribus,  opportunum  recipiant  relevamen,  statuimus,  et 
etiam  ordinamus,  quod  sit  in  electione  partis,  si  velit  habere  sub 
bulla  simplicem  litteram  executoriam,  sive  confirmationem  senten- 
tiae,  quae  in  efllectu  contineat,  quod  in  causa,  quae  inter  tales 
partes  super  tali  re  vertebatur,  lata  fuit  per  talem  judicem,  seu 
tales  judices  talis  sententia,  cuius  effectus  ponatur  in  littera,  et 
mandetur  executoribus,  quod  sententiam  ipsam  debitae  executioni 
demandent,  et  talis  littera  non  taxetur  ultra  duodecim  grossos  turo- 
nenses.  Si  vero  pars  malit  habere  executoriam  cum  confirmatione 
sententiae  iuxta  morem,  quia  tunc  in  confectione  minutae  maior 
labor  occurrit,  et  necessarium  est  totum  processum  causae  recen- 
sere,  servetur  quod  hucusque  extitit  observatum,  ita  tamen  quod 
confectio  minutarum,  quae  concernunt  iustitiam,  ad  notarios  ipsos 
pertineat.  £t  propter  hoc  salarium  habeant,  minutae  per  eos  fiant,  vel 
expensis  eorum ;  et  hoc  idem  in  omnibus  aliis  litteris  iustitiae,  et  pro- 
visionum  ad  ecclesias  cathedrales,  et  monasteria  quaelibet  factarum, 
et  fiendarum  in  consistorio  nostro,  quae  per  manus  ipsorum  nota- 
riorum  transeunt,  praecipimus  observari.  Verum  intelleximus  quod 
procuratores,  qui  causas,  super  quibus  expediuntur  litterae  exe- 
cutoriales,  in  iudicio  in  eadem  Curia  egerunt,  vel  defenderunt,  quando 
litterae  huiusmodi  in  dicta  audientia  contradictarum  leguntur,  ubi 
ipsi  Procuratores  intersunt,  mediam  partem  taxae  dictarum  litterarum 
executores  de  novo  a  partibus  nituntur  exigere,  et  saepe  exigunt, 
illud  reputantes  abusum,  fieri  prohibemus,  volentes  eosdem  procura- 
tores  communi  salario  pro  aliis  in  dicta  audientia  legendis  litteris, 
quando  ibidem  intersunt,  esse  contentos,  ubi  forsan  ipsi  per  totum 
huiusmodi  litteram  executoriam  procuraverint,  quo  casu  competens 
salarium  a  partibus  petere,  et  recipere  possint,  secundum  quod  in 
taxationibus  praefati  lohannis  XXII  praedecessoris  habetur. 

§  31.  *  Caeterum,  cum  saepe  contingat  quod  in  omnibus  diebus 
unius  hebdomadae,  quibus  teneri  solet  audientia,  et  aliquando  in  dua- 
bus  coniunctis  hebdomadis  feriae  celebrantur,  unde  lites  prorogari 
contingit,  statuimus,  et  etiam  ordinamus,  ut  quotiescunque  in  una 
hebdomada  tres  illi  dies  quibus  teneri  solet  audientia,  quomodolibet 
sint  feriati,  praeterquam  in  octavis  Nativitatis,  et  Resurrectionis  D.  N. 
lesu  Christi,  videlicet  per  septem  dies  ante,  et  septem  post,  die  lovis 
in  hebdomada  tali,  si  illa  dies  feriata  non  fuerit,  alioquin  die  Sab- 
bad,  audientia  teneatur.  ^ 

§  32.  NuIIi  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  nostrae 
constitutionis,  et  ordinationis  infringere,   vel  ei,  ausu  temerario,  con- 


116  Soeculo  XV 


traire.  Si  quis  autem  hoc  attentare  praesumpserit,  indignationem 
omnipotentis  Dei,  et  beatorum  Petri  et  Pauli  Apostolorum  eius  se 
noverit  incursurum. 

Datum  Romae,  apud  S.  Petrum,  anno  Domini  1424. 


64. 

Rotiu  Auocitares  a  Martino  V  petunt  tU  poenas  latas  in  illius  nuper- 
rvmis  Constitutionibus  contra  ipsos,  vel  peniius  toUere,  vel  saltem 
suspendere  ad  benepladtum  Apostolicae  Sedis  dignetur. 

(Arch.  Rot.,  «  Ordinationes » ,  part.  I,  n.  II). 

Sine  data. 

Beatissime  pater.  -  Nuper  certe  buUe  Sanctitatis  Vestre  que 
reformationes  quasdam  continere  dicuntur,  fuerunt  nuperrime,  ut 
dicitur,  pubblicate  in  quibus  quedam  statuuntur,  per  que  non  modi- 
cum  personis  devotorum  oratorum  sanctitatis  vestre,  sacri  Palatii 
apostolici  causarum  Auditorum,  et  honori  ac  consuetudinibus  ipsorum 
detrahitur  eisdemque  gravamina  quamplurima  imponuntur,  et  pre- 
sertim  quod  excommunicationis  sententiam  in  multis  casibus  incur- 
rere  debeant  eo  ipso,  et  alias  prefatos  Auditores  tangunt,  prout  in 
ipsis  bullarum  tenoribus,  quos  hic  habere  dignemini  pro  expressis, 
latius  continetur.  Cum  igitur,  Beatissime  pater,  non  sit  honestum  et 
consonum  rationi  quod  Auditores  predicti  penis  huiusmodi  invol- 
vantur,  maxime  cum  per  hoc  aperiatur  via  de  nullitate  processus 
exceptionibus  proponendis,  et  per  consequens  tribuatur  prorogandi 
lites  occasio,  propterea  predicti  Auditores  a  S.  V.  supplicant  quod 
constitutiones  ipsas  in  quantum  (in)  personas  (et)  circa  personas  ipsorum 
Auditorum  modum  procedendi  in  causis  disponunt,  dignetur  tollere, 
aut  saltem  tpsas  ad  beneplacitum  apostolice  Sedis  suspendere. 

In  contrarium  facientibus  non  obstantibus  quibuscumque. 

(verso)  BuUa  reformationis  Audientie  glossata  per  me  P.  Nardi 
Auditorem:  et  ponatur  ad  capsam  dominorum  Auditorum. 


Martifio  V  117 


65. 

Declarat  Vice-Cancellarius,  Martinum  V  ad  supplicaUmem  Audito- 
rum,  cassasse  et  irritctsse  poenas^  in  praecedentibus ,  suis  ConstitU' 
tionibus  in  Auditorum  personas  latas. 

(Arch.  Rot.,  *  Ordinatianes  •  y  part.  I,  n.  III). 

1425,  martii  14,  Romae. 

Universis  et  singulis  presentes  litteras  inspecturis  lohannes,  mise- 
ratione  divina  Episcopus  Ostien.  sancte  Romane  ecclesie  Cardinalis 
et  Vicecancellarius.  Salutem  in  domino  et  presentibus  fidem  indu- 
biam  adhibere.  Sicut,  iuxta  antiquorum  laudabilem  sententiam  et  con- 
silium  sapientium,  dignum  est  ea  que  per  maiores  consulta  provi- 
dentia  in  subditorum  gratiam  et  commoda  geruntur  scripture  testi- 
monio  firmare,  sic  rationi  consonum  videtur  ut  adeo  nota  fiat  veritas 
eorumdem  quod  pacificis  non  desit  eorum  probatio,  ne  unquam  per- 
versis  sub  illorum  ignorantia  malignandi  facultas  tribuatur.  Hinc  est 
quod  die  data  presentium  prefato  ssmo.  drio.  nro.  dfio.  Martino 
pape  Quinto  pro  parte  venerabilium  virorum  dominorum  sacri  palatii 
apostolici  causarum  Auditorum  exposito  quod,  licet  felicis  recorda- 
tionis  lohannes  Pp.  XXII  et  nonnulli  alii  ipsius  dni  nostri  moderni 
predecessores  diversas  circa  officiales  Romane  Curie  et  ofTficia  eorum- 
dem  fecerint  reformationes,  tamen  tempore  eiusdem  diii  nostri  et 
sub  eius  bulla  et  nomine,  tam  in  Gebennis  quam  Mantue  et  suc- 
cessive  in  hac  alma  urbe,  publicate  fuerunt  quamplures  alie  Con- 
stitutiones  et  ordinationes  sub  nomine  et  forma  Reformationum,  inter 
alia  eorumdem  dominorum  Auditorum  personas  concementes,  excom- 
municationis  late  sententie  penas  quas  ipse  Dominus  noster  eosdem 
dominos  Auditores  et  eocum  quemlibet  contra  ordinationes  huius- 
modi  vel  aliquam  earum  venientes  vel  eisdem  non  parentes,  incur- 
rere  voluit  ipso  facto.  £t  supplicato  eidem  ut  cum  huiusmodi  pene 
et  sententie  essent  animarum  illaqueature  et  de  facili  incurri  possent, 
eas  quoad  personas  ipsorum  dominorum  Auditorum  in  totum  tollere 
dignaretur.  Idem  D6minus  noster  premissis  et  que  pene  et  senten- 
tie  huiusmodi  tam  ipsis  dominis  Auditoribus  quam  aliis  coram  eis 
pro  tempore  litigantibus  possent  diversa  pericula  et  incommoda 
afilerre,  debita  consideratione  pensatis,  ordinationes  et  Reformationes 
ac  penas  et  sententias  huiusmodi  habere  volens  pro  expressis,  ipsas 
sententias  et  penas    in   eisdem   Constitutionibus,    seu  ordinationibus 


118  Soeculo  XV 


contentas,  quantum  ipsos  Dominos  Auditores  presentes  et  futuros  et 
eorum  personas  concernere  seu  tangere  noscuntur,  in  totum  ex  certa 
scientia,  ut  asserunt,  sustulit,  cassaviti  et  revocavit,  volens  et  man- 
dans  nobis  ut  super  hoc  eisdem  Dominis  Auditoribus,  dum  et 
quotiens  opportunam  foret,  litteras  testimoniales  sub  nostro  daremus 
sigillo.  Hec  Universitati  vestre  tenore  presentium  firmiter  attestantes, 
presentes  nostras  litteras  in  fidem  et  testimonium  premissorum  pre- 
fatis  Dominis  Auditoribus  concessimus,  nostri  sigilli  munimine  robo- 
ratas« 

Datum  Rome  in  domo  habitationis  nostre,  anno  a  nativitate 
Domini  Millesimo  quadringentesimo  vigesimo  quinto,  indictione  terda, 
die  vero  quarta  decima  Martii,  Pontificatus  prefati  Domini  Nostri 
domini  Martini  Pp.  Quinti  anno  octavo. 


66. 

Vetustius  inventarium  Capellae  Rotae,  hodie  Archioio  manens^  confe- 
ctum  annis  1430-31, 

(Arch.  Rot.,  <  Inventaria  et  testamenta  »,  Invent.  n,  t). 

1430,  maii  21,  Romae. 
(intus) 

Infrascripte  sunt  res  que  spectant  ad  Capellam  Dominorum  Au- 
ditorum  et  que  per  Dominum  lohannem  Walling,  Auditorem,  tunc 
Thesaurarium,  sunt  assignate  lohanni  de  Ede,  Cursori,  et  bedello 
ipsorum  Dominorum,  cum  clavibus  et  capsa  in  qua  reservantur. 
Mccccxxx  die  xxi  mensis  maii. 

Primo  assignavit ..  unum  calicem  de  argento  cum  patena  de 
argento  etc. 

Ego  lohannes  de  Ede,  bedellus  predictus,  recepi  predictas  res 
sicut  premittitur  mihi  assignatas  et  iuravi  fideliter  custodire  et  omnia 
fideliter  servare. 

1431,  ianoarii  9,  Romae. 

(yerso)  Anno  a  nativitate  domini  mccccxxxi,  Indictione  ix,  die  martis, 
nona  mensis  ianuarii,  de  mane  dum  Domini  Auditores  intrabant  Rotam, 
pontificatus  SSmi  domini  nostri,  domini  Martini  pape  quinti,  in  por- 
ticu  ecclesie  sancte  Marie  rotunde  de  Urbe  constitutus  coram 
Rev.dis  patribus  dominis  Geminiano  de.prato  et  lohanne  Walling, 
palatii  apostolici  causarum  Auditoribus,  in  presentia   mei   notarii  et 


Martifw  V  119 


testium  infrascriptorum,  lohannes  de  Ede,  Cursor  domini  nostri  pape 
et  bedellus  Dominorum  Auditorum,  res,  sponte  et  libere,  publice  reco- 
gnovit  sibi  assignatas  esse  ex  parte  dictorum  Dominorum  Auditorum 
ac  se  habere  et  tenere  in  custodia  et  cura  sua  cunctas  (?)  res  spe- 
ctantes  ad  Capellam  dictorum  Dominorum  Auditorum,  designatas  et 
conscriptas  in  cedula  retroscripta  quam  tunc  in  suis  tenebat  manibus 
et  quam  dixit  et  confessus  fuit,  se  manu  sua  propria  subscripsisse 
et  promisit  illas  fideliter  servare  et  custodire  usque  ad  beneplacitum 
eorundem  Dominorum  Auditorum  et  ad  inquisitionem  et  postula- 
tionem  eorum  eis  restituere  indilate.  Super  quibus  ipsi  Domini,  Gemi- 
nianus  et  lohannes,  Auditores,  pro  parte  dictorum  Dominorum  Audi- 
torum  precaverunt  a  me  notario  instrumentum,  presendbus  ibidem 
magistris  henrico  (?)  Eudel  et  Gerardo  de  Wihompue  ( ?)  dicti  palatii 
causarum  notariis,  clericis  Trarecten  et  Leodien  dioeces.  testibus  etc. 
Desuper,  eodem  die  constitutus  in  domo  domini,  domini  Geminiani 
Auditoris,  prefatus  lohannes  de  Ede  de  rebus  in  dicta  retroscripta 
cedula  contentis  portavit  et  assignavit  ipsi  domino  Geminiano  primo 
calicem  parvum,  laboratum  in  pede,  signatum  cum  cruce;  Item,  unum 
velum  laboratum  in  quibuscumque  partibus  de  auro  ad  ponendum 
sub  corporali  longitudine  trium  palmorum,  aut  circa;  Item,  una  pla- 
neta  rubea  de  veluto  antiqua ;  et  huiusmodi  res  ipse  Dominus  Gemi- 
nianus  ad  se  recepit  et  retinuit.  Presentibus  testibus  quibus  supra. 
Ego  Wilhelmus  Rabbe,  notarius,  de  premissis  rogatus,  hic  me 
subscripsi  in  testimonium  premissorum. 


67, 

Cedula  Vice-Cancellarii  invitaniis  Auditores  Rotae  ad  videndum  dari 
puncta  iuris  et  assistendum  examini  Johannis  de  Fabrica^  eUcti 
in  Rotae  Auditorem. 

(Arch.  Rot.,  <  Admtssiones  > ,  Martino  V,  n.  I). 

Sine  data. 

lohannes  ostien.  -  Venerabilibus  et  egregiis  viris»  dominis  Decano 
et  Auditoribus  Rote,  etc.  -  Notificamus  vobis  presentis  cedule  per 
tenorem,  quod  ad  complacendum  vobis  et  vestras  laudabiles  consue- 
tudtnes  observandas,  Dominus  lohannes  de  Fabrica,  legum  doctor, 
prompto  animo  se  ofTert,  ut  paratus  est,  vestrum  subire  examen,  ut 
est  moris.  Idcirco  placeat,  die  Sabbati  proxima  bono  mane  ad  viden- 


120  Soeculo  X  V 


dum   sibi   per   nos   dari   puncta,  et  deinde   in   i8*  hora   ipsius   diei 
post  prandium   ad   ipsum  examinandum  circa  ea  (?)  per  nos  perso- 


naliter,  interesse. 


68. 


Rex  Aragoniae^  cui  ius  erat  eligendi  unum  ex  suis  subdilis  in  Audi- 
torem  Rotae,  a  Martino  V  peiit  pro  lohanne  de  Palomar  dispen- 
sationem  super  infecto  triennio  lecturae  in  studio  genercdi  post 
doctoratum :  cui  Martinus   V  morem  gerit. 

(Arch.  Rot.,  <  Admtsstones  *  ^  Martino  V,  n.  2). 

Sine  data. 

Sanctissime  Pater,  ad  humilem  supplicationis  instantiam  devoti 
filii  vestri  Regis  Aragonie  illustris.  Quoniam  devota  gratia  vestra 
lohannes  de  Palomar,  decretorum  doctor,  Canonicus  Gerunden.,  in 
officio  Auditoris  causarum  sacri  apostolici  paladi  recipiatur  concedere 
est  dignata,  Vemmt  beatissime  Pater,  dictus  lohannes  post  doctoratus 
gradum  non  legit  per  triennium,  prout  constitutio  dicti  officii  exigit, 
licet  ante  doctoratum  legerit  ordinarie  in  studio  generali,  post  docto- 
ratum  vero  vacaverit  exercitio  causarum  in  regimine  vicariatus  et 
oflficialatus  principalis  Gerunden.  per  sex  annos,  et  alias  in  vicariatu 
Episcopi  barchinonen.,  et  aliis  huiusmodi.  Dignetur  gratia  Sanctitatis 
Vestre,  ut  dicti  Regis  Aragonie  supplicatio  plenum  consequatur  execu- 
tionis  effectum,  dictum  lohannem  in  officio  prelibato  recipi  et  admitti 
mandare,  non  obstante  constitutione  predicta.  Piat  ut  fietitur.  O. 


69. 

Eugenius  IV  (1431-1447)  Auditoribus  Rotae  privilegium  ab  Ale- 
xandro  V,  lohanne  XXIII  et  Martino  V  concessum  quoad  expecta- 
tivas,  approbat  et  confirmat. 

(Arch.  Rot.,  « Privilegia  >,  tom,  I,  part  I,  «.  III). 

1431,  februarii  20,  Romae. 

Eugenius  episcopus,  servus  servorum  Dei.  Ad  futuram  rei  me 
moriam.  Ad  supreme  dignitatis  apicem  divina  dispositione  vocati,  singu- 
larum,  prout  nobis  ex  alto  permittitur,  conditiones  probitatesque  perso- 
narum  condignis  perstringere  cupientes  affectibus,  uberiores  eis  feivores 
et  gratias  elargire  satagimus  quos  potioribus  virtutum  meritorumque 
presidiis  novimus  adiuvari. 


Eugenio  IV  121 


Dudum  siquidem  quondam  Alexander  V,  in  sua  obedientia  nomi- 
natus,  attenta  consideratione  premeditans  valde  absurdum  et  inde- 
cens  fore»  sedis  apostolice  Cappellanos  et  causarum  palatii  aposto- 
lici  Auditores  litium  anfractibus  involvi,  motu  proprio,  non  ad  alte- 
rius  sibi  super  hoc  oblate  petitionis  instantiam,  sed  de  sua  mera 
liberalitate»  voluit  ac  predictis  Cappellanis  et  Auditoribus  presentibus 
et  futuris  eorumque  successoribus,  necnon  loco  ipsorum  positis  et 
ponendis,  in  perpetuum  concessit,  quod  nullus  concurrens  cum  ipsis, 
seu  eorum  aliquo,  in  data  gratie  cuilibet  ipsorum  a  sede  predicta 
concesse  vel  in  posterum  concedende,  pretextu  cuiusvis  preventionis 
seif  presentationis  litterarum  aut  maioris  forte  diligentie  circa  con- 
secutionem  gratie  huiusmodi  facte  ipsis  in  assecutione  beneficiorum 
que  expectabant  seu  expectarent  et  que  vigore  litterarum  apostoli- 
carum  ipsi  concessarum  alias  infra  tempus  legitimum  acceptarent  pro 
tempore  et  de  quibus  sibi  facerent  provideri,  dummodo  talis  eis  in 
gradu  maior  vel  equalis  non  existat,  posset  seu  deberet  anteferri 
quoquomodo;  ac  decrevit  irritum  et  inane  quicquid  in  contrarium  a 
quoquam,  quavis  auctoritate,  scienter  vel  ignoranter,  contingeret  at- 
tentari. 

Et  subsequenter  f.  r.  Martinus  Pp.  V,  predecessor  noster,  ad 
omnem  super  eo :  (an)  ante  dicti  Auditores  sui  et  romanorum  pontificum 
pro  tempore  existentium  Cappellani  familiaresque  domestici  ac  con- 
tinui  cotnmensales  haberi  deberent  ?  seponendum  hesitationis  scrupu- 
lum,  motu  simili,  omnes  et  singulos  Auditores  prefatos,  presentes 
et  futuros,  quamdiu  in  romana  curia  presentes  forent»  ipsius  sedis 
officiales  ac  predecessoris,  nec  non  pontificum  et  sedis  huiusmodi, 
veros  Cappellanos  ac  £sLmiliares  domesticos  et  continuos  commensales 
fore  atque  censeri  debere,  auctoritate  apostolica  declaravit,  prout  in 
ipsius  et  quibusdam  b.  m.  Baldassaris  episcopi  Tusculani,  qui  in 
dicta  obedientia  successit  et  tunc  lohannes  XXIII  nuncupabatur, 
super  huiusmodi  voluntate  et  concessione  confectis  litteris  (cum  pre- 
dictus  Alexander  antequam  eius  desuper  littere  conficerentur  ab  hac 
luce  migrasset)  plenius  continetur. 

Cum  itaque  nos  alias  intendentes»  quosdam  familiares  nostros 
continuos  commensales  in  cancellaria  apostolica  descriptos,  aposto* 
licis  consequi  gratiis  et  specialibus  fulciri  prerogativis,  motu  simili 
statuerimus,  ordinaverimus  et  decreverimus,  quod  ipsi  familiares 
nostri  in  assecutione  beneficiorum  ecclesiasticorum  cum  cura  et  sine 
cura  quorumlibet,  etiam  si  canonicatus  et  prebende,  dignttates,  per- 
sonatus,  administrationes  et  officia  etiam  curata  et  electiva  in  cathe- 


122  Soeculo  XV 


dralibus  ac  metropolitanis  aut  collegiatis  ecclesiis  forent,  que  vigore 
gratiarum  per  nos  sub  data  VIII  kaL  maii  pontificatus  nostri  anno 
primo  concesseramus,  expectarent,  aliis  omnibus  et  singulis  cuius- 
cumque  dignitatis,  gradus  vel  conditionis  forent  etiam  per  quascum- 
que  apostolicas  et  motu  ac  sub  data  similibus  factas  gratias  et  in 
quibusvis  studiorum  Universitatibus,  seu  alias  generaliter  aut  specia- 
liter,  per  nos  vel  dictam  sedem  etiam  simili  motu,  sub  quacumque 
verborum  forma  concessis  vel  concedendis  antelationum  prerogativis, 
et  de  quibus  eorumque  totis  tenoribus  specialis  et  expressa  mentio 
habenda  foret,  huiusmodi  beneficia  expectantibus,  etiam  si  ipsarum 
apostolicarum  vigore  litterarum  in  ecclesiis  in  quibus  huiusmodi  fSre- 
bende  forent  in  canonicos  recepti  essent,  omnino  preferentur. 

Nos,  ut  ipsi  Auditores  a  litium,  quibus  alias  verisimiliter  impli- 
carentur,  strepitibus  erepti  pro  conservandis  iustitie  gressibus  eo 
liberius  quas  coram  ipsis  inter  diversas  partes  ventillari  contigerit 
causarum  decisionibus  vacare  possint  earum,  dictorumque  presen- 
tium  statui  nec  non  indemnitatibus  opportune  consulere  cupientes, 
motu  simili,  voluntatem  et  ipsius  Alexandri  concessionem  predictas 
eadem  auctoritate  confirmamus  et  approbamus :  quodque  Auditores 
prefati,  quamdiu,  ut  premittitur,  in  ipsa  curia  presentes  fuerint,  in 
quorumlibet  ecclesiasticorum  assecutione  beneficiorum  omnibus  quoque 
singulisque  nostris  predictis  ipsorumque  pontificum  ac  sedis  veris 
familiaribus  domesticis  et  continuis  commensalibus  ex  statuto,  ordi- 
natione  et  decreto  sive  constitutione  premissis,  nec  non  quibusvis 
aliis  nostris  et  eorumdem  pontificum  apostolicis  concessionibus  quo- 
modolibet  competere  et  suflTragari  poterunt,  antelationum  prerogativis 
uti  et  gaudere  possint»  auctoritate  prefata  declaramus  per  presentes. 

NuIIi  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  nostre  confir- 
mationis,  approbationis  et  declarationis  infringere  vel  ei,  ausu  teme- 
rario,  contraire.  Si  quis  autem  hoc  attentare  presumpserit,  indigna- 
tionem  omnipotentis  Dei  et  bmorum  Petri  et  Pauli  apostolorum  eius 
se  noverit  incursurum. 

Datum  Rome,  apud  S.  Petrum,  anno  Incarnationis  dominice  mille- 
simoquadringentesimotrigesimoprimo,  xii  kal.  martii,  pontificatus  nostri 
anno  primo. 


Eugento  IV  123 


70. 

Eugenius  IV  litteras  Martini  V  canfirtnai^  quibus  Audttares  Rotae 
declarantur  domesiici,  famUiares  et  continui  commensales  Papae, 
ac  eisdem  datur  prvuUegium  in  expectativis. 

(Arch.  Rot.,  «  Privilegia » ,  tom.  I,  part.  I,  n.  IV}. 

1432,  februarii  26,  Romae. 

Eugenius  episcopus,  servus  servorum  Dei.  Ad  futuram  rei  memo- 
riam.  Prcvisionis  nostre  debet  provenire  subsidium  ut  ius  suum  cui- 
libet  conservetur  illesum:  hinc  est  quod  nos  tenorem  quarumdam  lit- 
terarum  felicis  recordationis  Martini  Pp.  V,  predecessoris  nostri,  in 
registro  ipsius  predecessoris  repertum,  pro  eo  quod,sicut  exhibita 
nobis  nuper  pro  parte  dilectorum  filiorum  Capellanorum  nostrorum 
et  causarum  palatii  apostolici  Auditorum  petitio  continebat,  ipsi  hu- 
iusmodi  tenore  ex  certis  causis  se  asserunt  indigere,  de  registro 
ipso  de  verbo  ad  verbum  transcribi,  et  ad  ipsorum  Capellanorum  et 
Auditorum  supplicationis  instantiam,  presentibus  annotari  fecimus:  et 
est   talis: 

<  Martinus  episcopus,  servus  servorum  Dei.  Ad  futuram  rei  me- 
«  moriam.  Romanum  decet  pontificem  singulorum  indagine  solerti  per- 

<  stringere  conditiones,  ac  merita  personarum,  et  debitum  hinc  inde 
«  dirigendo  respectum,  potioribus  illos  fulcire  favoris  apostolici  pre- 
c  sidiis  quos,  pro  ministrando  potissime  studiis  assiduis  iustitie  comple- 
c  mento,  multiplicia  labores  et  onera  perpeti  ac  suis  et  apostolice 

<  sedis    obsequiis   fidelius   fructuosiusque  insistere  iugi  experimento 

<  recenset.  Horum  igitur  consideratione  inducti,  et  ad  omne  super 
€  eo :  an  dilecti  filii  causarum  palatii  apostolici  Auditore^»  nostri  et 
€  Romanorum   pontificum   pro   tempore  existentium  Capellani  fami- 

<  liaresque  domestici  et  continui  commensales  haberi  debeant?  sepo- 

<  nendum  hesitationis  scrupulum,  motu  proprio,  non  ad  alicuius  nobis 

<  super  hoc  oblate  petitionis  instantiam,  sed  de  nostra  mera  liberali- 

<  tate,  omnes   et  singulos  Auditores  prefatos,  presentes  et  futuros, 

<  quamdiu  in  Romana  Curia  presentes  fuerint,  ipsius  sedis  OfYiciales 

<  ac  nostros,    nec   non  eorumdem  pontificum  et  sedis,  veros  Capel- 

<  lanos  ac  familiares  domesticos  et  continuos  commensales  fore  atque 

<  censeri  debere;  nec  non  in  quorumlibet  ecclesiasticorum  assecutione 

<  beneiiciorum  in  antea  vacaturorum  omnibus  et  singulis   que   aliis 

<  nostris,  etiam  tempore  quo  ad  apicem  summi  apostolatus  assum- 


124  Soeculo  X  V 


«  pti  fuimus,  et  ipsorum  pontificum  ac  sedis  veris  Capellanis   fami- 

<  liaribusque    domesticis    et   continuis  commensalibus   ex   quibusvis 

<  nostris,  nec  non  aliis  pontificum  eorumdem  Apostolicisque  Constitu- 
€  tionibus,  quomodolibet  competere  et  illis  suflfragari  poterunt,  ante- 

<  lationum  prerogativis  et  indultis  uti  et  gaudere  posse,  auctoritate 

<  apostolica,  presentium  serie,  declaramus.  NuUi  ergo  omnino  homi- 
«  num  liceat  hanc  paginam  nostre  declarationis  infringere  vel  ei,  ausu 
«  temerario,  contraire.  Si  quis  autem  hoc  attemptare  presumpserit, 
«  indignationem  omnipotentis  Dei  et .  beatorum  Petri  et  Pauli   Apo- 

<  stolorum  eius  se  noverit  incursurum.  Datum  Rome,  apud  Sanctos 
«  apostolos,  Octavo  kal.  iunii,  Pontificatus  nostri  Anno  undecimo  » » 

Ceterum  ut  earumdem  litterarum  tenor  predictus  sic  insertus  omni- 
modam  rei  seu  facti  certitudinem  faciat,  apostolica  auctoritate  decer- 
nimus,  ut  illud  idem  robur  eamque  vim  et  eumdem  vigorem  dictus 
tenor  per  omnia  habeat,  que  haberent  originales  littere  supradicte,  et 
eadem  prorsus  ipsis  fides  adhibeatur  quandocumque  et  ubicumque,  sive 
in  iudicio  vel  alibi,  ubi  fuerit  exhibitus  vel  ostensus  ac  eidem  stetur 
in  omnibus  firmiter  sicut  eisdem  originalibus  litteris  staretur,  si  forent 
exhibite  vel  ostense.  Per  hoc  autem  nuUum  ius  cuiquam  de  novo 
acquiri  volumus,  sed   antiquum   tantummodo  conservari. 

NuUi  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  nostri  statuti 
et  voluntatis  infringere  vel  ei,  ausu  temerario,  contraire.  Si  quis  autem 
hoc  attemptare  presumpserit,  indignationem  omnipotentis  Dei  et  bea- 
torum  Petri  et  Pauli  Apostolorum  eius  se  noverit  incursurum. 

Datum  Rome,  apud  Sanctum  Petrum,  anno  incarnationis  dominice 
Millesimo  quadringentesimo  trigesimo  secundo,  quarto  kal.  Martii,  Pon- 
tificatus  nostri  Anno  secundo. 

71. 

Eugenius  IV  antelationis  in  expectativis  privUegium  Auditoribus  cofi- 
firmat  quod  eisdem  non  amplius  competere  quidam  autumabant 
eo  quia  rei  derogare  videbatur  Indultum  datum  Magistro  Petro  de 
RogatiSy  proHt  eruitur  ex  Consilio  Ludovid  Romani^  inter  eius 
impressa  n.  ^j6,  cuius  atUhenticum  exemplar  Archivio  Rotae 
mxinet  in  I  tomo .  Privilegiorum   «  Varia  > ,  «.  LIV. 

(Arch.  Rot.,  « Privilegia »,  tom.  I,  part  /,  n,  V). 

1435,  septembris  16,  Florentiae. 

Eugenius  episcopus,  servus  servorum  Dei.  Ad  futuram  rei  memo- 
riam.  A  superno  patrefamilias  in  domo  Domini  dispensatores  effecti. 


Eugenio  IV  125 


soUicitudine  perurgemur  assidua  nostri  taliter  amplecti  partes  officii 
quod  potioribus  illos  attoUere  videamur  favoribus  et  gratiis,  quos  am- 
plioribus  fore  censemus  virtutum  meritis  insignitos. 

Dudum  siquidem,  quondam  Alexander  V  in  sua  obedientia  nomi- 
natus,  attenta  consideratione  premeditans,  valde  absurdum  et  indecens 
fore,  sedis  apostolice  Capellanos  et  causarum  palatii  apostolici  Audi- 
tores  litium  anfractibus  involvi,  Motu  proprio,  non  ad  alicuius  sibi 
super  hoc  oblate  petitionis  instantiam,  sed  de  sua  mera  liberalitate, 
voluit  ac  predictis  Capellanis  et  Auditoribus  presentibus  et  futuris 
eorumque  successoribus  nec  non  loco  ipsorum  positis  et  ponendis 
in  perpetuum  concessit,  quod  nullus  concurrens  cum  ipsis,  seu  ipsorum 
aliquo,  in  datione  gratie,  cuilibet  ipsorum  a  sede  predicta  concesse 
vel  in  posterum  concedende,  pretextu  cuiusvis  preventionis  seu  presen- 
tationis  litterarum  aut  maioris  forte  diligentie  circa  prosecutionem 
gratie  huiusmodi  facte  ipsis  in  assequutione  beneficiorum  que  expe- 
ctarent  et  que  vigore  litterarum  apostolicarum  ipsis  concessarum 
alias  infra  tempus  legitimum  acceptarent  pro  tempore  et  de  quibus 
sibi  facerent  provideri,  dummodo  talis  eis  in  gradu  maior  vel  equalis 
non  existeret,  quoquomodo  posset  et  deberet  anteferri; 

et  subsequenter,  felicis  recordationis  Martinus  Pp.  V.,  predecessor 
noster,  ad  omne  super  eo :  an  dicti  Auditores  sui  et  Romanorum  Ponti- 
ficum  pro  tempore  existentium  Capellani  familiaresque  domestici  ac 
continui  commensales  haberi  deberent?  seponendum  hesitationis  scru- 
pulum,  motu  simili,  omnes  et  singulos  Auditores  prefatos,  presentes 
et  futuros,  quamdiu  in  Romana  Curia  presentes  essent,  ipsius  sedis 
officiales  ac  predecessoris  nec  non  pontificis  et  sedis  huiusmodi 
veros  capellanos  ac  familiares  domesticos  et  continuos  commensales 
fore  atque  censeri  debere,  auctoritate  apostolica  declaravit ; 

ac,  deinde,  postquam  nos  motu  simili  statueramus,  ordinaveramus 
ac  decreveramus  quod  quidam  familiares  continui  commensales,  in 
Cancellaria  apostolica  descripti,  in  as^ecutione  beneiiciorum  ecclesia- 
sticorum  cum  cura  et  sine  cura  quorumlibet,  etiam  si  canonicatus  et 
prebende,  dignitates»  personatus,  administrationes  et  oflficia  etiam 
curata  et  electiva  in  cathedralibus  ac  metropolitanis  vel  collegiatis 
ecclesiis  forent,  que  vigore  gratiaruni,  per  nos  sub  datum  viii  kal.  mai 
pontificatus  nostri  anno  i  concessarum,  expectarent,  aliis  omnibus  et 
singulis  cuiuscumque  dignitatis,  gradus  vel  conditionis  forent,  etiam 
per  quascumque  apostolicas,  et  motu  ac  sub  data  similibus  factas 
gratias,  et  cum  quibusvis  studiorum  universitatibus,  seu  alias  gene- 
raliter  aut  specialiter,  per  nos  vel  dictam  sedem  et  motu  simili  sub 


126  Soeculo  XV 


quacumque  verborum  forma  concessis  vel  concedendis  antelationum 
prerogativis  et  de  quibus  eorum  totis  tenoribus  specialis  et  expressa 
mentio  habenda  foret,  huiusmodi  bene6cia  expectantibus,  etiam  si 
ipsarum  apostolicarum  vigore  litterarum  in  ecclesiis  in  quibus  huius- 
modi  prebende  forent,  in  canonicos  recepti  essent,  omnino  preferentur ; 
nos,  motu  simili,  voluntatem  et  ipsius  Alexandri  concessionem  predictas 
eadem  auctoritate  confirmamus  et  approbamus;  quodque  Auditores 
prefati  quamdiu,  ut  premittitur,  in  ipsa  Curia  presentes  forent,  in 
quorumlibet  ecclesiasticorum  assecutione  bene6ciorum  omnibus  et 
singulis  que  nostris  predictis  ipsorumque  pontificum  ac  sedis  veris 
familiaribus  domesticis  et  continuis  commensalibus  ex  statuto,  ordina- 
tione  et  decreto  sive  constitutione  premissis,  nec  non  quibuscumque 
aliis  nostris  et  eorumdem  pontificum  apostolicisque  concessionibus 
quomodolibet  competere  et  suffragari  poterant,  antelationum  prero- 
gativis  uti  et  gaudere  possint,  auctoritate  prefata  declaravimus,  prout 
in  nostris  et  eiusdem  predecessoris  inde  ac  quibusdam  bone  memorie 
Baldassaris  Episcopi  Tusculani  qui  in  predicta  obedientia  successit 
et  lohannes  XXIII  nominabatur  super  predicta  voluntate  et^psius  Ale- 
xandri  concessione  huiusmodi  confectis  litteris  (cum  dictus  Alexander 
antequam  eius  desuper  littere  conficerentur  ab  hac  luce  migrasset), 
plenius  continetur. 

Cum  autem,  sicuti  nobis  innotuit,  plerisque  collegiis  et  Universita- 
tibus,  illorumque  nec  non  aliis  personis,  super  assequendis  beneficiis 
ecclesiasticis  antelationum  prerogativas  et  indulta  diversa,  quodque  per- 
sone  plures  quoad  assecutiones  prefatas  cum  quibusvis  aliis  ad  ius  com- 
mune  reducantur,  ab  aliquibus  nos  concessisse  firmetur,  nos,  ne  prop- 
terea  dictos  Auditores  litibus  obrui,  vel  quominus  cotidiano  cui  dediti 
sunt  exercitio  iustitiam  ministrandi  nec  non  ofliciis  audiendi  causas 
huiusmodi  liberius  intendere  possint  quomodolibet  impediri  aut  retrahi 
contingat,  sed  ut  condecentius  in  ecclesiasticis  stipendiis  ipsis  pluri- 
morum  quos  dietim  perferunt  laborum  et  onerum  fructus  consequan- 
tur,  motu  simili,  non  ad  alicuius  nobis  super  hoc  oblate  petitionis 
instantiam,  sed  de  nostra  mera  liberalitate  (declaramus)  nostre  inten- 
tionis  fuisse  et  esse  per  premissas  vel  alias  quascumque  nostras  con- 
cessiones  collegiis,  universitatibus  et  cuiuscumque  dignitatis,  status, 
gradus  vel  preeminentie  fuerint  personis  predictis  in  genere  et  in 
specie  sub  quibuscumque  verborum  formis  hactenus  forsitan  factas 
vel  in  antea  faciendas,  concessioni  dicti  Alexandri,  nec  non  declara- 
tionibus  prefatis,  aut  earum  alicui,  in  preiudicium  Auditorum  predi- 
ctorum  qui  in  ipsa  Curia  presentes  fuerint  vel  alicuius  eorumdem  de 


Eugenio  IV  127 


cetero  nuUatenus  derogari  velle.  Siquidem  nihilominus  continentia  et 
efifectu  concessionis  Alexandri  et  declarationis  huiusmodi  presentes 
Auditores  predictos  quibuslibet  aliis  personis  in  dicta  assecutione  pre- 
ferendos  omnino  fore,  nisi  in  pre£Eitis  nostris  concessionibus  de  dictorufn 
presentium  Auditorum,  quos  ipsum  preiudicium  contingeret,  nominibus 
ac  huiusmodi  illorum  presentia  et  officiis,  nec  non  specialis  et  expressa 
ac  de  verbo  ad  verbum  de  concessione  Alexandri  eiusdem  declara- 
tionibus  quam  predictas  et  alias  quascumque  generalis  etiam  que 
specialis  et  expresse  vim  mentionis  importaret  clausulas  mentio  fiat^ 
eadem  auctoritate  decernimus  ac  declaramus  per  presentes.  Non 
obstantibus  premissis  ac  constitutionibus  et  ordinationibus  aposto- 
licis,  ceterisque  contrariis  quibuscumque. 

NuUi   ergo  etc.    nostre   constitutionis   et   declarationis  infringere 
vel si  quis  etc. 

Datum  Florentie,  anno  Incarnationis  dominice  millesimo  quadrin- 
gentesimo  trigesimo  quinto,  xv  kal.  oct.,  anno  V. 

Sumptum  de  Registro  litterarum  apostolicarum  coUationatum  per 
me  Petrum  de  Varris  illarum  Registratorem. 


72. 

Spectmina  computorum  Rotae  Thesaurarii.  -  Edocemur,  officium  Tke" 
saurarii  commitH  consuevisse  lahente^  vel  ineunte  anno  civili  -  unde- 
nam  Thesaurario  pecunia  obvenisset  -  et  plura  Auditorum  Rotae 
nomina  noscuniur. 

(Arch.  Rot.,  ^Libri  rationum  Capellae  antiqui*^  n.  I). 

Anno  1439. 

In  nomine  domini:  amen.  Sequuntur  computa  de  receptis  et 
expositis  per  dominum  Paulum  de  Sanctafide,  Auditorem,  Thesaura- 
rium  dominorum  Auditorum,  deputatum  per  eosdem  Auditores  die 
lune  decimasexta  mensis  februarii,  anno  a  Nativitate  domini  1439.  Et 
de  receptis 

Primo,  recepit  pro  absolutione  lohannis  crucifixi,  facta  et  impensa 
per  eum,  ducatum  unum  ff.   i. 

Item,  recepit  unum  ducat.  a  domino  lohanne  Lohier,  6  martii  ff.  i . 

Item,  recepit  unum  a  domino  P.  de  Caveisrubeis»  die  mercurii 
18  dicti  mensis  martii,  ff.    i. 

Item,  recepit  ducat.  duos  a  domino  lohanne  de  Carvajal,  prima 
aprilis,  ff.  i. 


128  Soeculo  XV 


Item,  recepit  ducat  unum  in  causa  placentin.  pro  absolutione 
impensa  per  ipsum  nepoti  domini  placentini,  prima  maii,  ff.   i. 

Item,  recepit  ducat.  tres  a  domino  Laurentio  in  causa  oxomen. 
absolutionis,  octava  per  ipsum  dominum   Laurentium  impensa»  ff.  3. 

Item»  recepit  duos  ducat.  a  domino  Roberto  de  cavalcantibus 
pro  quadam  absolutione  per  eum  impensa,  ff.  i. 

Item,  recepit  a  domino  Symone  Auditore  ducat.  unum  pro  qua- 
dam  absolutione  impensa  per  eum,  ff.   i. 

Item,  18  octobris,  recepit  a  domino  Geminiano  Auditore  ducat. 
unum  et  medium  pro  absolutione  impensa,  fT.   i  et  med.  etc. 


73. 

Thesaurarius  computa  descrihit  per  manus  Notarii  et  Scribae  sui  - 
iubet  ut  adnotentur,  praeter  summas  receptas^  etiam  nomina  Audi- 
torum^  Notariorumy  et  tituli  causarum. 

(Arch.  Rot.,  <  Ltbri  rationum  Capellae  antiqui*^  L  c). 

Anno  1440. 
Introitus  Capelle  dominorum  Auditorum. 

In  nomine  domini.  Amen.  Anno  a  Nativitate  Domini  1440,  indi- 
ctione  tertia,  Pontificatus  sanctissimi  in  Christo  patris  et  domini 
nostri,  domini  Eugenii  divina  providentia  pape  IV  anno  Decimo,  die 
veneris  secunda  mensis  decembris,  Reverendus  Pater  dominus  Paulus 
de  Sanctafide,  sacri  palatii  apostolici  causarum  Auditor  necnon  The- 
saurarius  Capelle  R.  p.  dominorum  Auditorum  dicti  palatii,  commisit 
michi  Bertoldo  Helmin,  Notario  et  Scribe  suo,  ut  singulas  pecunias 
dicte  Capelle  de  cetero  coUigerem  et  in  quodam  libro  sive  in  qua- 
terno  cum  designatione  nominum  Auditorum,  Notariorum  et  causa- 
rum  in  quibus  per  me  huiusmodi  assignata  fuerint  et  diem  rece- 
ptionis  earundem,   ut  sequitur  infra: 

Et  primo,  die  1 2  mensis  decembris  predictii  magister  Everardus  de 
Duche  Notarius  R.  p.  d.  Baptiste,  electi  Theatin,  dedit  michi  Ber- 
toldo  predicto  ff.  unum  per  eum  receptum  in  quadam  causa  Pisto- 
rien.  -  Praten.  Capellanie,  pro   absolutione   impensa   in  eadem,  etc. 


Eugenio  IV  129 


74. 

Symon  de  Valle,  Auditor^  in  Thesaurarium  deputatus  et  electus  mense 
ianuario  1441%  computa  describit  sua  ipsa  manu:  -  ipse  se  dicit 
minimum  inter  Auditores. 

<Arch.  Rot.,  «  Libri  ratiofium,  etc.  >  citati,  l.  c), 

Anno  1441. 

In  nomine  domini  nostri  lesu  Christi.  Amen.  Anno  ab  Incarna- 
tione  eiusdem  1 44 1 ,  die  1 8  mensis  ianuarii.  Placuit  R.dis  p.  et  domi- 
nis  meis,  dominis  Auditoribus  sacri  palatii,  in  unum  predicto  die  con- 
gregatis  de  mane»  me  Symonem  de  Valle,  minimum  inter  predictos 
Auditores,  deputare,  et  eligere  in  thesaurarium  ipsorum,  cum  pro 
prius  fuisset  R.dus  p.  d.  Paulus  de  Sancta  fide:  Itaque  hic  inferius  de 
manu  mea  scribam  et  adnotabo  quod  ad  manus  meas  ratione  dicte 
thesaurarie.  Et  similiter  in  sequenti  tertio  folio  post  istud  scribam 
exposita  et  exponenda  per  me. 

In  primis  quidem  Recepi  ab  Egidio,  notario  meo,  pro  absolutione 
quorumdam  Canonicorum  Aquen.  etc. 


75. 

Inventarium  Capellae  Rctae  confectum  ab  Rotae  Thesurario  annis  1443 
et  1447. 

(Arch.  Rot.,  « Inventaria »,  n,  II), 

Inventarium  Capelle  dominorum  Auditorum  1443,  Florentie,  ve- 
neris,  quarta  lanuarii. 

Crux  argentea  deaurata  que  potest  denodari  in  quatuor  petias 
et  cum  figuris  B.  M.  et  lohannis  ad  latera. 

Item,  II  candelabra  argentea. 

Item,  pax  argentea  inaurata  et  figurata  in  medio. 

Item,  II  ampule  argentee. 

Item,  unum  missale  cum  copertorio  rubro  magnum. 

Item,  simile  missale  parvum  quem  habuit  dominus  Symon  Eps. 
ausaren.  et  illud  heredi  restituit. 

Item,  unum  guanciale veluti  viridi. 

Item,  una  casula  de  panno  deaurato  cum  omnibus  necessariis  suis. 

Item,  alia  casula  rubea  antiqua  sine  pertinentiis  suis 


130  Soeculo  X  V 


Item,  unus  paltx  cum  patena. 

Item,  unus  calix  ruptus  cum  patena  rupta  in  4  pettiis. 

Item,  una  capsa  nova  seu  custodia  corporalium  cum  corporalibus 
et  una  capsa  antiqua  sine  corporalibus. 

Item,  unus  pamellus  cum  5  figuris  deauratis. 

Item,  par>Ais  pannus  sericeus  laceratus  ad  ponendum  ante  altare. 

Item,  4  mappe  pro  altari. 

Item,  saccus  parvus  de  coreo  albo  cum  parvulis  libris  et  sigillis 
dominofum  quem  habuit  d.  lohan.  Didaci  Aud.  et  inde  restituit,  tra- 
didit  illa  d.  Guilelmo  de  Fondera  thesaurario. 

In  sacco  parvo  de  coreo  albo  sunt  ista  que  sequuntur,  videlicet : 
BuUe  privilegiorum  dominorum  Auditorum  et  una  littera  sigillata 
sigillo   dom.  Card.  Vivarien. 

Item,  duo  sigilla  dominorum  Auditorum  unum  magnum  et  unum 
parvum. 

Item,  allegationes  d.  Ludovici  de  Roma  super  prerogativis  domi- 
norum  Auditorum. 
,      Item,  sunt  in  eodem  sacco  multe  littere  missive  et  alie  scripture. 

Anno  1447,  die  iovis  13  april.,  d.,  G.  de  Fondera,  Auditor  et  the- 
saurarius  Capelle,  recepit  saccum  predictum  una  cum  rebus  supra 
scriptis  e  manibus  d.  lohan.  Didaci  de  Coca  Aud. 

Constitutiones  Rote  habet  d.  Alfonsus  Segura,  Decanus. 

Libros  repertorii  d.  Geminiani  de  Prato  habent  dd.  Alfonsus 
Segura,  Decanus,  et  Symon  Eps.  Ausaren. 

...  dicti  libri  d.  Geminiani  sunt  restituti  Capelle,  duo  per  Segura 
et  duo  per  Ausaren,  et  sic  sunt  4  volumina. 

76. 

Dtdacus  de  Coca,  Auditar  et  Thesaurarius^  computa  describit  per  tnanus 
sui  FamiliariSy  seu  Studii  Adiutoris.  -  Notatu  dignum  est^  Fami- 
liarem  qui  insequentem  et  cetera^  cuinotationes  scripsity  in  persona 
Auditoris  scripsisse,  quasi  ipse  scripsisset  Auditor. 

(Arch.  Rot.,  « Lihri  ratioftum  etc. »  citati,  l.  c), 

1445,  ianuarii  20. 

In  nomine  domini  nostri  lesu  Christi  amen :  anno  ab  Incarnatione 
eiusdem  1445,  die  20  mensis  lanuarii.  Placuit  Reverendis  patribus  et 
dominis  meis,  dominis  Auditoribus  sacri  palatii  apostolici,  in  unum 
predicto  die   congregatis  de   mane,  me   lohannem   Didaci   de  Coca, 


Eugento  IV  -  Nicolao  V  131 


minimum  inter  predictos  Auditores,  deputare  et  eligere  in  thesaura- 
rium  ipsorum,  cum  pro  prius  fuisset  Rdus.  p.  d.  Symon  de  Valle. 
Itaque  hic  inferius  manu  mei  familiaris  scribam  et  adnotabo  que  ad 
manus  meas  ratione  dicte  thesaurarie  et  similiter  in  sequenti  folio 
post  istud  escribam  exposita  et  exponenda  per  me. 

In  primis,  in  causa  Urgellensis  -  parochialis  -  de  Vaga,  recepi 
unum  florenum  etc. 

77. 

Nicolao  /^(  1447-145  5) -/7i/^j  CardincUis  Camerarii  et  Cardinalis  Vice- 
Cancellarii  de  iuramento  ab  Ludavico  de  Ludovisiis,  Auditore 
Rotae  electo,  tam  in  Camera  quam  in  Cancellaria  praestito.  - 
Camerario  Papa  mandat,  vivae  vocis  oracidoy  electum  redpere  in 
Capellanum  Auditorem  sacri  pcdatii  et  Romanarum  Pontificum  - 
electo  Camerarius  tradit  et  imponit  insignia  consueta,  seu  Aaiitum.  - 
Vice-CancellariuSy  accepto  vivae  vocis  oraculo,  iuramentum  electi 
recipit  et  mandat  Auditoridus  illum  in  fratrem  et  ad  actuale  exer- 
citium  auditoratus  recipere. 

(Arch.  Rot.,  «  Admissiones  >,  part.  I,  Nicolao  V,  n.  2), 

1447,  aprilis  25,  Romae. 
L.  Cardinalis  Aquileyen. 

Domini  Pape  camerarius. 

Vobis,  Reverendis  patribus,  dominis  Auditoribus  Causarum  Sacri 
palatii  apostolici,  Notum  facimus  per  presentes,  qualiter  venerabilis 
vir  et  Eximius  legum  doctor  dominus  Ludovicus  de  Ludovisiis, 
Canonicus  Bononien.  et  Sanctissimi  domini  nostri  pape  Capellanus, 
hodie  in  manibus  nostris  de  mandato  eiusdem  Domini  nostri  pape, 
super  hoc  vive  vocis  oraculo  nobis  facto,  prestitit  Corporale  lura- 
mentum  in  forma  consueta  camere  per  Recipiendos  in  Capellanos 
et  Auditores  dicti  Sacri  palatii  et  Romanorum  Pontificum  prestari 
solitum,  illique  Insignia  consueta,  seu  habitum,  tradidimus  et  impo- 
suimus,  ac  alia  necessaria  et  opportuna  que,  in  premissis  et  circa 
ea,  consueta  sunt,  debito  modo  perfecimus.  In  quorum  fidem,  presentes 
fieri    et    nostri    sigilli   secreti   iussimus   impressione   muniri. 

Datum  Rome,  die  25  Aprilis  1447,  indictione  decima,  pontificatus 
Sanctissimi  D.  n.,  domini  Nicolai  divina  providentia  pape  V  anno  primo. 

H.  Folanin. 


132  Soeculo  X  V 


F.  Episcopus  portuen. )  o      ^    t>  t?    i    •      •  n    • 

^     5    ,     ,  r  (  Sancte  Romane  Ecclesie  vice  cancellarius. 

Cardinahs  Venet.  ) 

Vobis,  Reverendi^  patribus  Auditoribus  causarum  sacri  palatii 
apostolici,  notum  facimus  per  presentes,  qualiter  venerabilis  vir  et 
eximius  doctor  legum  dominus  Ludovicus  de  Ludovisiis,  canonicus 
bononien.  et  Ssmi.  domini  nostri  capellanus  ac  Auditor,  hodie  in  mani- 
bus  nostris  de  Mandato  domini  nostri  pape,  super  hoc  vive  vocis 
oraculo  nobis  facto,  prestitit  corporale  iuramentum  in  forma  con- 
sueta  cancellarie,  per  recipiendos  in  capellanos  et  Auditores  dicti 
sacri  palatii  et  romanorum  pontiiicum  prestari  solitum.  Itaque  vobis 
omnibus  mandamus  ex  parte  Sanctissimi  domini  nostri  et  nostra 
quatenus  eumdem  dominum  Ludovicum  in  et  ad  ofiicium  predictuni 
illiusque  exercitium  actualiter,  visis  presentibus,  recipere  debeatis. 
In  quorum  fidem,  presentes  iieri  nostrique  minoris  secreti  sigilli  ius- 
simus  impressione  communiri. 

Datum  Rome,  in  domibus  nostre  solite  residentie,  die  25  mensis 
Aprilis   1447. 

78. 

Nicolai  Vy  PapaCy  Rotultis,  seu  mandatum  de  providendis  per  Motum- 
proprium. 

(Arch.  Rot.,  « Privilegia  *,  tom.  /,  part.  I,  n.  VII). 

1447,  iunii  18. 

Chri.  in  reg.  T. ;  -  Motuproprio  cuilibet  ex  dilectis  Capellanis 
nostris  infrascriptis,  causarum  palatii  apostolici  Auditoribus»  de  Cano- 
nicatibus  sub  expectatione  prebendarum  duarum  vel  trium  etiam 
Cathedralium  et  Metropolitanarum  seu  Collegiatarum  ecclesiarum,  per 
ipsos  in  quibusvis  provinciis  eligendarum,  ac  dignitatum,  personatus, 
administrationis  vel  officii  vel  curati  et  electivi  alterius  vel  unius  earum- 
dem  ecclesiarum  cum  prestimoniis  etc.  vel  duorum  trium  et  plurium  Ca- 
nonicatuum  etc,  necnon  de  uno  vel  duobus  seu  tribus  beneficiis  eccle- 
siasticis  cum  cura  vel  sine  cura  etiam  si  Canonicatus,  prebende,  digni- 
tates,  personatus,  administrationes  vel  officia  etiam  curata  vel  electiva 
in  Cathedralibus  et  Metropolitanis  seu  Collegiatis  ecclesiis  vel  alias 
ubilibet ...  taxae...  ad  collationem...  omnium  CoIIatorum  et  CoIIatricum 
provinciarum  earumdem,  etiam  ratione  dignitatum,  etiam  coniunctim 
vel  divisim  pertinentium  auctoritate  apostolica  providemus.  Non  obstan- 


Nicolao  V  133 


tibus  Constitutionibus  et  Ordinationibus  apostolicis  ceterisque  con- 
trariis  quibuscumque.  Cum  clausulis  opportunis.  In  primis  Geminiano 
de  Prato  -  item,  lohanni  de  Obiciis  -  item,  loanni  WalUng  (habuit)  - 
item,  Alfonso  de  Segura  -  item,  Petro  Peregrini  (habuit)  -  item,  Fran- 
cisco  de  Cruilles  -  item,  Petro  Martini  de  Caveisrubeis  -  item,  Willelmo 
Bont  -  item,  Berardo  de  Narnia  -  item,  Petro  Corserii  -  item,  lohanni 
EKdaci  de  Coca  -*  item,  Malatesto  de  Capitaneis  -  item,  GuUiermo  de 
Fondera  -  item,  Ludovico  de  Ludovisiis  -  Fiat  Motu  proprio  pro 
omnibus  de  expectaiivis  T.;  -  Et  ad  duo  beneficia  et  totidem  coUa- 
tiones  vel  •  Canonicatus  vel  prebendas  Cathedralium  Metropolitana- 
rum  etc.  ecclesiarum:  Fiat  T.;  -  Et  cum  dispensatione  de  tribus, 
exceptis  incompatibilibus :  Fiat  de  duobus  ad  vitam  et  de  speciali  T. ; 
-  Et  sub  datum  i8  mensis  iunii  anno  Primo:  Fiat  T,;  -  Et  quod 
littere  pro  omnibus  ubique  desuper  expediantur  gratis  de  mandato: 
Fiat  T;  ubique  T. 

Habuit  lo.  Didaci  de  Coca 

Bonarum  (?) 
Habuit  P.  Martini  de  Caveisrubeis 

Bonarum  (?) 
Habuit  Alfonsus  Secura  Auditor 

B.  de  Urbino 
Habuit  W.  Bont 

R.  de  Laude 

F.  Portuen 


79. 

Nicolaus  V  Auditoribus  Rotae  mandat  ut  lokanni  losso,  auditori  electo, 
puncta  iuris  assignent,  eumqtu  examinent^  comminaiis  poenis,  nisi 
paruerint  praetextu  non  concurreniium  habilitatum  in  personam 
eiusdem  lohannis. 

f  Arcii.  Rot.,  «  Admissiones  > ,  parU  I,  Nicolao  V,  n.  3). 

Sine  data. 

Motuproprio  volumus  ac  omnibus  et  singulis  dilectis  filiis  Capel- 
lanis  nostris  et  apostolici  palatii  causarum  Auditoribus  per  presentes 
districte  precipiendo  mandamus,  quatenus  die  sabbathi  proxime  futura 
debeant  assignare  puncta  magistro  lohanni  losso,  caaonico  Veneten. 
ipsumque  eadem  puncta  recitantem  audiant,  aliaque  faciant  que  in 
premissis  fieri   consueverunt,  sub   pena   indignationis   nostre.  Notifi- 


134  Soeculo  X  V 


cantes  insuper  prefatis  Auditoribus,  quod  si  mandatis  nostris  huius- 
modi  non  paruerint  cum  effectu,  pretextu  forte  non  concurrentium 
habilitatum  in  personam  eiusdem  lohannis,  ipsos  nihilominus  repu- 
tabimus  huiusmodi  nostri  mandati  transgressores,  cum  de  suis  habi- 
litatibus  fuerimus  a  quamplurimis  fidedignis  plenarie  informati,  ipsum- 
que  pro  habili  et  ydoneo  ad  sacri  apostolici  palatii  auditoratus 
officium  ex  certa  nostra  scientia  declaramus  per  presentes.  In  con- 
trarium  facientibus  non  obstantibus  quibuscumque :  cum  clausulis 
opportunis.  Placet  motu  proprio  T, 


80. 

Nicolaus  V  ad  petUionem  Antonii  Petriy  Auditoris  Rotae  elecii,  eidem 
dispensationem  impertit  super  defectu  sttuiiorum  triennii  in  publica 

Universitate  et  dtccentorum  Jlorenorum  auri. 

I 

(Arch.  Rot.,  « Admissiones  » ,  part.  I,  Nicolao  I,  n,  5).  i 

i 

1449,  iunii  20,  Romae. 

Beatissime  Pater.  -  Sanctitas  vestra  ex  clemencia  et  benignitate 
solitis,  devotum  virum  Anthonium  Petri,  presbyterum,  Canonicum  Sego- 
bricen.,  utriusque  iuris  doctorem,  in  Cappellanum  sedis  apostolice 
ac  vestri  s.  palatii  apostolici  causarum  Auditorem  recipi  et  admitti 
voluit,  et  mandavit.  Et  licet,  Pater  Beatissime,  dictus  Anthonius  iuxta 
morem,  consuetudines  et  observancias  prefati  palatii  apostolici  ipsius, 
Auditorum  Rote  constitutiones  et  ordinationes  omnes,  etiam  aucto- 
ritate  apostolica  confirmatas,  de  aliis  habilitatibus  credat  sufficien- 
ter  docuisse,  verum  quia  dictus  Anthonius  per  tres  annos  in  studiis 
generalibus  non  legit  ac  etiam  in  redditibus  non  habeat  CC  florenos 
auri  de  camera  sed  circiter  CL  florenos  de  moneta,  quemadmo- 
dum  in  dictis  constitutionibus  et  ordinationibus  caveri  dicitur;  sup- 
plicat  igitur  B.  V.  dictus  Anthonius  quatenus,  sibi  paterna  clementia 
consulendo,  prefatos  defectus  perinde  in  omnibus  et  per  omnia  sup- 
plendo  ac  si  dictus  Anthonius  per  tres  annos  in  dictis  studiis  actu 
egisset  ac  in  redditibus  CC  florenos  auri  de  camera  haberet.  Nec 
non  cum  eodem  Anthonio  super  prefatis  defectibus  dispensare  di- 
gnemini  de  gratia  speciali.  Constitutionibus  et  ordinationibus  aposto- 
licis,  defectibus  predictis  ac  eorum  dictorum  Auditorum  Rote  stylo 
palatii,  ceterisque  contrariis  non  obstantibus  quibuscumque.  -  Fiat  ut 
petitur  T, 


Nicolao  V  135 


Et  quod  huiusmodi  supplicationis  sola  signatura 
manus  vestre  beatissime  sufHciat  absque  alia  litte-     ^     I^tai  T. 
rarum  apostolicarum  confectione  ) 

Et  ad  dispensationem  dictorum  j 

duorum  defectuum  ) 

Datum  Rome,  apud  S.  Petrum,  xii  kal.  iulii,  anno  secundo. 


81. 

Nicolatis  V  Theodoro  de  Lelliis^  Auditori  Rotae  electo^  dispensationem 
impertit  ab  omnibus  de/ectibus,  et  nominaiim  ab  infecto  triennio 
lecturae  iuris  in  studio  gefierali  et  a  ducentis  florenis  aureis  de 
Camera. 

(Arch.  Rot.,  •  Admtsswnes  *  y  part  /,  Nicolao  V,  n,  P). 

Sine  data. 

Motuproprio  dilectis  filiis  Cappellanis  nostris  ac  palatii  causarum 
apostolici  auditoribus  tenore  presentium  iterum  et  de  novo  pre- 
cipimus  et  mandamus,  quatenus  dilectum  filium  Theodorum  de  Lelliis 
de  Teramo,  iuris  utriusque  doctorem,  pridem  per  Nos  ad  Audito- 
ratus  ofiitium  nominatum  et  assumptum,  de  cuius  idoneitate,  bona 
conversatione  et  suflicientia,  tam  fidedignorum  testimonio,  quam  nostra 
percepimus  experientia,  in  sotium  et  in  fratrem  ad  dictum  Auditoratus 
ofiitium  eiusque  exercitium,  impedimentis  quibuscumque  cessantibus, 
auctoritate  nostra  recipiatis  et  admittatis :  supplentes  omnes  defectus 
qui  eum  in  premissis  forsan  possent  impedire,  quos  hic  pro  expres- 
sis  habemus,  secus  super  illis  tenore  presentium  dispensamus.  Non 
obstantibus  constitutiontbus  ej:  ordinationibus  apostolicis,  illis  pre- 
sertim  quibus  caveri  dicitur  quod  admictendi  in  Auditores  Rote 
debednt  post  doctoratum  per  triennium  in  aliqua  legisse  Universitate 
ac  quod  annuatim  ducentos  debeant  habere  florenos  de  camera  in 
portatis:  aliisque  in  contrarium  facientibus  non  obstantibus  quibus- 
cumque.  -  Fiat  et  ita  mandamus  T. 


136  Soeculo  X  V 


82. 

Rotae  AtuiitoribuSy  Anthanium  de  Tosabeciis  admittere  renuentibus, 
Nicolaus  V  mandat  per  Vice-Cancellarium  ut  illum  admittant  infra 
tres  dies. 

(Arch.  Rot.,  « Admissiones  ^,  part  /,  Nicolao  V,  n,  12). 

Sine  data. 

Mandatum  Auditoribus  quatenus  Archidiaconum  Tridentinum  ad 
officium  Auditoriatus  infra  tres  dies  sub  pena  excommunicationis  etc. 
admittant. 

B.me  P.  ...  Beatitudo  Vestra  Rmo.  d.  F.  Episcopo  Portuen.  sancte 
R.  £.  vicecancellario  ac  singulis  et  omnibus  sacri  palatii  cau- 
sarum  Apostolici  Auditoribus  mandavit,  quatenus  devotum  orato- 
rem  vestrum  dominum  Anthonium  de  Tosabeciis  de  papia,  decre- 
torum  doctorem  et  Archidiaconum  Tridentinum,  ad  officium  huiusmodi 
Auditoriatus  admittere  deberent.  Unde  prefatus  dms  vicecancella- 
rius  mandatum  predictum  gratiose  recepit  et  Auditoribus  prefatis 
etiam  mandavit,  quatenus  prefatum  Archidiaconum  in  Auditorem 
reciperent  et  ad  huiusmodi  officium  Auditoriatus  admitterent:  ipsi 
vero  Auditores,  querentes  eumdem  Archidiaconum  per  dilationem 
deducere,  minime  recipere  curarunt.  Quare  dignetur  S.  V.  prefa- 
tis  Auditoribus  iterum  mandare,  quatenus,  sub  pena  excommunica- 
tionis  et  suspensionis  ab  officio,  infra  tres  dies  eumdem  Archidia- 
conum  admittant  et  recipiant  ad  officium  huiusmodi  absque  alterius 
mandati  expectatione.  In  contrarium  facientibus  non  obstantibus 
quibuscumque.  -  Plcuet  et  ita  mandamus  T. 


83. 

Fides  Notarii  Camera^  ApostoUcae  de  iuramento  praestito  in  ecuiem 
Camera  a  Bernardo  de  Bosco,  anno  1451.  -  Camera  recepisse  vide- 
tur,  nedum  in  Capellanum,  sed  et  in  Auditorem, 

(Arch.  Rot.,  *  Admissiones  • ,  Nicolao  V,  n.  15), 

1451,  iunii  10. 

MCCCCLi  Indictione  xiv,  die  x  mensis  iunii. 

Fit  fides  quatenus  prefata  die  R.  p.  d.  Bernardus  de  Bosco, 
Canonicus  et  Sacrista  Ilarden.  fuit  in  camera  apostolica  de  mandato 
S.  D.  n.  pape   receptus   in  Auditorem   sacri  palatii   causarum  apo- 


Nicolao  V  137 


stolici,  et  de  dicto  officio  fideliter  exercendo  ac  alias  debite  fidelitatis 
in  manibus  Rdi  in  Christo  patris  dni  lacobi  divioa  gratia  Episcopi 
Perusin.  in  camerariatus  officio  D.  n.  pape  Locumtenentis,  prestitit 
in  forma  debita  solitum  iuramentum.  In  cuius  rei  testimonium,  Ego 
Philippus  de  pipia,  Notarius  dicte  camere,  presentem  cedulam  scripsi 
et  mariu  propria  me  subscripsi. 

84. 

Nicolai  V  Bulla  non  expedita  qua  Auditoribus  Rotae  privUegia  expe- 
ctativarum  confirmantur . 

(Arch.  Rot.,  4(  Privilegia » ,  tom.  I,  part  I,  «.  VI). 

1452,  iunii  5,  Romae. 

Nicolaus  Episcopus,  servus  servorum  Dei.  Ad  perpetuam  rei  me- 
moriam.  Apostolice  Sedis  providentia  circumspecta  cunctos  christifide- 
les,  presertim  ecclesiasticas  personas  quas  sibi  devotas  et  obsequiosas 
fore  ac  potioribus  virtutum  meritis  iuvari  conspicit,  amplioribus  favo- 
ribus  et  gratiis  prosequi  cupiens,  ne  gestorum  per  eam,  seu  aliis  con- 
cessarum  gratiarum  et  exinde  oriri  possunt  dubiorum  occasione  dictis 
personis  per  eam  concessa  privilegia  et  gratie  minus  fructuosa  red- 
dantur  illorumve  impediantur  eflfectus  per  declarationis  et  alia,  prout 
expedire  cognoscit,  remedia  providet  opportuna. 

Dudum  siquidem  quondam  Alexander  V  in  sua  obedientia  nomi- 
natus,  attenta  consideratione  premeditans,  valde  absurdum  et  inde- 
cens  fore,  sedis  predicte  Capellanos  et  causarum  pallacii  apostolici 
Auditores  litium  anfractibus  involvi,  motu  proprio  voluerit  ac  predictis 
Capellanis  et  Auditoribus  tunc  presentibus  et  futuris  eorumque  suc- 
cessoribus,  necnon  loco  ipsorum  positis  et  ponendis,  in  perpetuum 
per  suas  litteras  concessit,  quod  nuUus  concurrens  cum  ipsis,  seu 
eorum  aliquo,  in  datione  gratie  cuih'bet  ipsorum  a  sede  predicta  con- 
cesse  vel  imposterum  concedende,  pretextu  cuiusvis  preventionis  seu 
presentationis  litterarum  aut  forte  maioris  diligentie  circa  prosecutio- 
nem  gratie  huiusmodi  facte  ipsis  in  assecutione  beneficiorum  que. 
expectarent  et  que  vigore  litterarum  apostolicarum  ipsis  concessarum 
alias  infra  tempus  legitimum  acceptarent  pro  tempore  et  de  quibus 
sibi  facerent  provideri,  dummodo  talis  eis  in  gradu  maior  vel  equalis 
non  existeret,  quoquomodo  posset  et  deberet  anteferri. 

Et  deinde  Martinus  V,  ad  omnem  super  eo:  an  dicti  Auditores. 
sui  et  Romanorum  pontificum  pro  tempore  existentium  Capellani  ac 
familiares  domestici  et   continui  commensales  haberi  deberent?  sepo- 


138  Soeculo  X  V 


nendum  hesitationis  scrupulum,  motu  simili  omnes  et  singulos  Audi- 
tores  prefatos,  presentes  et  futuros  quamdiu  in  Romana  Curia  pre- 
sentes  essent,  ipsius  sedis  officiales  ac  suos  et  successorum  suorum 
Romanorum  pontificum  ac  sedis  huiusmodi  veros  Capellanos  necnon 
familiares  domesticos  et  continuos  commensales  fore  atque  censeri 
debere,  declaravit. 

Ac  subsequenter  Eugenius  IV,  predecessor  noster  Romanus  pon- 
tifex,  voluntatem  et  ipsius  Alexandri  concessionem  predictas  confirmavit 
et  approbavit,  quodque  Auditores  prefati  quamdiu,  ut  premittitur,  in 
ipsa  Curia  presentes  forent,  in  quorumlibet  ecclesiasticorum  assecutione 
beneficiorum  omnibus  et  singulis  que  nonnullis  ipsius  Eugenii  predeces- 
soris  famih'aribus  continuis  commensaHbus  in  Cancellaria  apostolica 
descriptis  ipsorumque  pontificum  ac  sedis  veris  familiaribus  dome- 
sticis  et  continuis  commensalibus  ex  quibusdam  tunc  expressis  sta- 
tuto,  ordinatione  et  decreto  sive  constitutione  per  dictum  Eugenium 
predecessorem  in  favorem  familiarium  suorum  descriptorum  predi- 
ctorum  editis  necnon  quibusvis  aliis  suis  eorumdem  pontificum  apo- 
stolicis  Constitutionibus  quomodoUbet  competere  et  suffragari  pote- 
rant,  auctoritate  apostolica  declaravit  prout,  in  singulis  dictorum  Martini 
et  Eugenii  predecessorum  ac  quibusdam  bone  memorie  Baldasaris 
Episcopi  Tusculani  qui  in  predicta  obedientia  successit  etlohannesXXIlI 
nominabatur,  super  voluntate  et  ipsius  Alexandri  concessione  huius- 
modi  confectis  litteris  (cum  dictus  Alexander  antequam  eius  desuper 
littere  conficerentur  ab  hac  luce  migrasset),  quarum  tenores  de  verbo 
ad  verbum  presentibus  haberi  volumus  pro  insertis,  plenius  continetur. 

Postmodum  vero  nos,  qui  dicto  Eugenio  predecessore,  sicut  domino 
placuit  sublato  de  medio,  divina  favente  clementia  ad  apicem  summi 
Apostolatus  assumpti  fuimus,  nonnullis  tunc  expressis  in  certo  libro 
dicte  Cancellarie  descriptis  familiaribus  nostris  continuis  commensa- 
libus  concessimus,  quod  ipsorum  singuli  in  assecutione  quorumcumque 
Canonicatuum  et  prebendarum  ac  dignitatum,  personatuum,  administra- 
tionum  et  officiorum  aliorumque  beneficiorum  ecclesiasticorum  que 
vigore  gratiarum  expectativarum,  eis  sub  data  decimoctavo  kal.  lulii  pon- 
tificatus  nostri  anno  primo  per  nos  concessarum,  acceptarent  et  de  qui- 
bus  provisum  eis  foret,  omnibus  aliis  et  singulis  cuiuscumque  dignitatis, 
status,  gradus  vel  conditionis  essent  omnino  preferrentur,  nec  antela- 
tionum  prerogative  vel  indulta  apostolica  etiam  cum  quibusvis  verbis 
et  clausulis  derogatoriis  adversus  voluntatem  et  concessionem  huius- 
modi  quomodolibet  alicui  sutfragarentur,  noh  obstantibus  constitutio- 
nibus  et  ordinationibus  apostolicis  ceterisque  contrariis  quibuscumque ; 


Nicolao  V  139 


et  deinde  declaravimus,  nostre  intentionis  etiam  fuisse  et  esse  quod 
per  quascumque  Expectativas  nominandi  seu  conferendi  de  primova- 
caturis  facultates,  vel  alias  speciales  reservationes,  et  de  sic  reser- 
vatis  conferendis  mandata,  suppressiones,  uniones,  annexiones  et  redu- 
ctiones  ad  ius  comune,  gratias,  concesiones  et  indulta  cum  quibusvis 
prerogativarum  favoribus,  antelationibus,  declarationibus  etiam  motu 
simili  sub  quibuscumque  verborum  formis  et  aliis  clausulis  deroga- 
toriis  etiam  insolitis,  quibusvis  personis  cuiuscumque  gradus,  digni- 
tatis,  conditionis  et  ordints  existerent,  ecclesiis,  Monasteriis  eorumque 
roensis  etiam  Capitularibus  concessa  et  in  antea  concedenda,  non 
intendebamus  fieri  preiudicium  aliquod  nostris  veris  familiaribus  con- 
tinuis  commensalibus  descriptis  prefatis,  cum  ipsi  familiares  essent 
potiores  in  assecutione  beneficiorum  vigore  gratiarum  eis  concessa- 
rum  omnibus  premissis  et  aliis  quibuscumque  etiamsi  eis  deroga- 
retur  expresse. 

Cum  autem,  sicut  accepimus,  a  nonnuUis  revocetur  in  dubium  an 
Qunc  existentes  dilecti  filii  Capeilani  nostri  et  dicti  palatii  Auditores 
seu  eorum  Locatenentes,  in  prefata  Curia  presentes,  prefatis  et  qui- 
busvis  aliis  prerogativis,  antelationibus,  exceptionibus  et  declaratio- 
nibus,  per  nos  familiaribus  nostris  descriptis  predictis  concessis  et 
imposterum  concedendis,  in  assecutione  beneficiorum  ecclesiastico- 
rum  vigore  gratiarum  expectativarum  aut  de  primo  vacaturis  seu 
aiiarum  specialium  reservationum  et  de  sic  reservatis  cum  vacabunt 
conferendis  mandatorum,  eis  per  nos  concessorum,  et  nominationum 
de  eis  factarum  aut  imposterum  concedendorum  vel  faciendarum,  uti 
potuerunt  sive  possint,  et  an  eis  per  nonnullas  expectativas  aliasque 
gratias,  nominationes,  nominandi  seu  conferendi  beneficia  facultates, 
reservationes,  mandata,  prerogativas,  antelationes,  declarationes,  con- 
cessiones,  indulta  et  litteras  per  nos  diversis  personis  hactenus  con* 
cessa,  in  assecutione  beneficiorum  huiusmodi  preiudicatum  fuerit  seu 
preiudicari  possit, 

Nos,  ut  dicti  Auditores  ac  eorum  Locatenentes  qui  nostri  et  dicte 
sedis  veri  familiares  ac  domestici  continui  commensales,  licet  ex 
certis  causis  ad  presens  in  nostro  et  apostolico  palatio  non  come- 
dant,  merito  censeri  debent  et  veri  existunt,  eo  magis  pro  conser- 
vandis  iustitie  gressibus  elaborent  eoque  liberius  causas  quas  coram 
ipsis  inter  diversas  partes  ventilari  contigerit  decisionibus  vacare 
possint  et  vacent,  quo  uberioribus  favoribus  et  gratiis  per  nos  et 
dictam  sedem  eorum  personas  prosequi  conspexerint  et  a  litium, 
quibus  alias  verisimiliter  implicarentur,  strepitibus   erepti   fuerint,  ac 


140  Soeculo  XV 


dictorum  predecessorum  et  Alexandri  vestigiis  inherentes,  necnon 
ipsorum  predecessorum  et  Alexandri  predictas  ac  omnium  et  singu* 
lorum  aliorum  privilegiorum,  concessionum  et  gratiarum  per  quoscum- 
que  alios  Romanos  pontifices  predecessores  nostros  eisdem  Auditoribus 
et  Locatenentibus  seu  in  eorum  favorem  hactenus  quomodolibet 
concessorum  litteras  apostolicas,  quarum  omnium  tenores,  effectus, 
atque  formas  ac  si  de  verbo  ad  verbum  presentibus  inserti  forent 
haberi  volumus  pro  expressis,  nec  non  omnia  et  singula  in  eis  con- 
tenta,  auctoritate  apostolica  et  ex  certa  scientia,  tenore  presentium, 
approbantes  et  confirmantes,  de  pleno  et  perpetuo  firmitatis  robore 
subsistere  debere  decernentes,  motu  proprio,  non  ad  ipsorum  Audi- 
torum  seu  Locatenentium  vel  alterius  pro  eis  nobis  super  hoc  oblate 
petitionis  instantiam,  sed  de  nostra  mera  liberalitate,  non  modo  dictos 
Auditores  et  Locatenentes  presentes  ac  futuros  per  litteras  Eugenii 
predecessoris  predictas  prefatis  ac  omnibus  et  singulis  aliis  nostris 
in  Cancellaria  apostolica  descriptis  predictis  per  nos  hactenus  con- 
cessis  et  imposterum  eisdem  ac  per  successores  nostros  Romanos 
pontifices  sive  per  descriptionem  in  Cancellaria  predicta  sive  per  aliud 
quodcumque  predilectionis  signum  describendis  vel  exprimendis,  eorum 
familiaribus  continuis  commensah'bus  concedendis  prerogativis,  ante- 
lationibus,  exceptionibus  et  declarationibus,  quamvis  in  illis  de  dictis 
Auditoribus  ac  Locatenentibus  nuUa  mentio  facta  fuerit  ac  fiet  in 
futurum,  in  quorumcumque  Canonicatuum,  prebendarum,  dignitatum, 
personatuum,  administrationum,  officiorum,  prestimoniorum  quoque  et 
prestimonialium  portionum  ac  simplicium  etiam  servitoriorum,  cete- 
rorumque  beneficiorum  ecclesiasticorum  cum  cura  et  sine  cura,  secu- 
larium  et  ordinum  quorumcumque  regularium,  per  ipsos  et  aliorum 
quemlibet,  vigore  expectativarum  nominationum  de  eis  factarum  seu 
faciendarum,  ac  de  primo  vacaturis  seu  aliarum  specialium  reserva- 
tionum,  nec  non  de  sic  vacaturis  cum  vacabunt  conferendis  manda- 
torum,  unionum  quoque,  annexionum,  incorporationum,  suppressionum, 
illarumque  seu  illorum  cumulationum,  extensionum  seu  revalidationum, 
eisdem  Auditoribus  et  Locatenentibus,  presentibus  et  futuris,  ac  cui> 
libet  eorum  communiter  vel  divisim  per  nos  hactenus  etiam  ante  tempus 
quo  ad  officium  Auditoriatus  huiusmodi  assumerentur  concessarum, 
quarum  tenores  de  verbo  ad  verbum  similiter  presentibus  haberi 
volumus  pro  expressis,  seu  per  nos  vel  successores  nostros  Romanos 
pontifices  concedendarum  vigore  facienda,  uti  et  gaudere  potuisse  ac 
posse;  nec  non  debuisse  et  debere  etiam  in  futurum  pari  modo  et  abs- 
que    ulla   differentia   in   omnibus   et  per   omnia   perinde  ac  si   dicti 


Nicolao  V  141 


Auditores  et  Locatenentes  una  cum  nostris  vel  successorum  nostro- 
rum  familiaribus  continuis  pommensalibus  in  dicto  libro  descriptis  seu 
alias  per  aliquod  predilectionis  signum  expressi  forent  aut  describe- 
rentur  vel  exprimerentur,  sicque  in  causis  etiam  per  appellationem  seu 
alias  in  quacumque  instantia  inter  Auditores  et  Locatenentes  seu 
quosvis  alios  super  quibuscumque  Canonicatibus  et  prebendis  ac 
dignitatibus,  personatibus,  administrationibus  vel  officiis  nec  non  bene- 
ficiis  ecclesiasticis  cum  cura  vel  sine  cura,  secularibus  et  regularibus, 
per  eosdem  Auditores  et  Locatenentes  vigore  expectativarum  et 
aliorum  premissorum  acceptatis»  seu  de  quibus  sibi  provisum  fuerit, 
pendentibus  seu  etiam  que  pendebunt  in  futurum,  censeri  ac  iudicari 
debere,  auctoritate  et  scientia  similibus,  tenore  presentium  declaramus; 
sed  etiam  statuimus  decernimus  et  ordinamus,  ipsisque  Auditoribus 
et  Locatenentibus  presentibus  ac  futuris  concedimus  pariter  et  indul- 
gemus»  quod  inter  ipsos  Auditores  et  Locatenentes  ac  nostros  et  suc- 
cessorum  nostrorum  descriptos  seu  describendos  familiares  continuos 
commensales  predictos,  in  dicta  assecutione,  iure  communi  servato,  in 
illa  assecutione  omnibus  aliis  quascumque  expectativas  aliasque  gra- 
tias  nominationes,  nominandi  seu  conferendi  beneficia  facultates  et  de 
primo  vacaturis  seu  alias  speciales  reservationes  ac  de  sic  vacaturis 
cum  vacabunt  conferendis  mandata,  uniones  quoque  annexiones,  incor- 
porationes,  suppressiones,  illarumque  seu  illorum  commutationesy  exten- 
siones  seu  revalidationes  et  similes  seu  maiores  vel  fortiores  preroga- 
tivas,  antelationes,  declarationes,  ad  ius  commune  reductiones  aliaque 
concessiones,  privilegia,  indulta  et  litteras,  etiam  motu  et  scientia  simi- 
libus,  seu  ad  quarumvis  personarum  supplicationem  vel  instantiam 
sub  quibusvis  formis  et  expressionibus  verborum  et  cum  quibus- 
cumque  clausulis  et  sedandarum  litium  ac  remunerationis  servitio- 
rum,  Nobis  et  Romane  ecclesie  impensorum,  seu  studionim  Univer- 
sitatum,  Capitulorum,  CoUegiorum  aut  alio  quovis  intuitu,  respectu, 
occasione,  seu  causa  ac  sub  quibuscumque  formis  et  expressionibus 
verborum  necnon  cum  quibusvis  derogatoriarum  derogatoriis  aliisque 
fortioribus  et  insolitis  apponi  clausulis  etiam  talibus  per  quas  omnibus 
et  singulis  etiam  ipsis  Auditoribus  vel  Locatenentibus  ac  descriptis 
familiaribus  nostris  et  sancte  romane  Ecclesie  Cardinalibus,  iu  asse- 
cutione  beneficiorum  huiusmodi  preferentur  et  preferri  deberent  per 
nos  vel  sedem  predictam  hactenus  concessa  et  imposterum  forsan 
concedenda  habentibus  cuiuscumque  status,  gradus,  ordinis,  nobilitatis 
vel  conditionis  habentes  ipsi  et  alie  persone  supradicte  fuerint  etiamsi 
Regali,  Reginali,  Patriarchali,  Archiepiscopali,  Episcopali,  Ducali  seu 


142  Soeculo  XV 


alia  quavis  ecclesiastica  vel  mundana  dignitate  prefulgeant,  et  etiamst 
in  data  priores  seu  in  processibus  diligentiores  aut  in  Canonicos  recepti» 
seu  alicuius  Regis  vel  regine,  Patriarche,  Archiepiscopi,  Episcopi,  Ducis 
seu  cuiuscumque  alterius  ecclesiastica  vel  mundana  dignitate  prediti 
Capellani  etiam  maiores  aut  cantores  scolares  et  dilecti  seu  alias 
quascumque  qualitates  habentes  et  in  aliquibus  litteris  apostolicis 
circa  aliquas  eis  concessas  prerogativas  seu  declarationes  descripti 
fuerint,  ipsis  sancte  Romane  ecclesie  Cardinalibus  dumtaxat  et  nuliis 
aliis  exceptis,  preferrantur  et  preferri  debeant. 

Non  obstantibus  quacumque  litis  pendentia  ac  Constitutionibus  et 
ordinationibus  apostolicis  atque  nostris  et  presertim  illis  quibus  volu- 
mus  statuimus  et  ordinavimus  quod  in  assecutione  beneiiciorum  vigore 
specialium  reservationum  facienda  priores  posterioribus  preferrentur  et 
preferri  deberent  et  in  quantum  per  illas  ipsis  Auditoribus  seu  locate* ' 
nentibus  quo  ad  effectum  presentium  aliquod  fieret  seu  fieri  posset 
preiudicium,  aliis  quibus  statuimus  et  ordinavimus  eos  tantum  in  asse- 
cutione  beneficiorum  huiusmodi  censeri  familiares  continuos  commen- 
sales  qui  veri  familiares  et  in  palatio  apostolico  familiares  continui 
commensales  extiterant  et  tempore  vacationis  beneficiorum  existebant, 
quamvis  ut  tales  in  libro  Cancellarie  apostolice  descripti  seu  in  libris 
apostolicis  describendi  vel  nominandi  ut  familiares  continui  commensales 
existerent,  etiamsi  Constitutioni  huiusmodi  foret  expresse  derogatum, 
Cantoribus  Capellanis  et  Clericis  in  Capella  nostra  servientibus  dum- 
taxat  exceptis;  necnon  Expectativis,  gratiis,  nominationibus,  facultatibus, 
reservationibus,  mandatis,  unionibus,  annexionibus,  incorporationibus, 
suppressionibus,  prerogativis,  antelationibus,  exceptionibus,  declaratio- 
nibus,  reductionibus  ac  aliis  supradictis,  quibus  omnibus  et  singulis 
etiamsi  quo  ad  illorum  derogationem  de  ipsis  eorumque  totis  tenori- 
bus  de  verbo  ad  verbum  ac  nominibus  cognominibus  et  qualitatibus 
personarum  quibus  seu  ad  quarum  supplicationem  vel  instantiam 
necnon  intuitu,  respectu,  occasione  vel  causa,  quo  vel  qua,  concessa 
fuerit  specialis  specifica  et  expressa,  non  autem  per  generales  seu  alias 
expressam  mentionem  importantes  clausulas,  mentio  habenda  seu  alia 
quevis  specificatio  aut  certe  clausule  appositio,  seu  aliqua  desuper 
signatura  habenda  esset  illorum  tenoris  et  alia  supradicta  presentibus 
pro  expressis  habentes  quo  ad  premissa,  motu  et  scientia  similibus, 
expresse  derogamus  ac  quorum  vim  et  effectum  suspendimus,  et  que 
etiam  in  quantum  opus  sit  revocamus,  cassamus,  anuUamus,  et  pro 
infectis  habemus  per  presentes,  illis  alias  in  suo  robore  permansuris» 
ceterisque   contrariis   quibuscumque. 


Nicolao  V  143 


Et  insuper  cum  nostre  firme  intentionis  existat  quod  dicti  Auditores 
et  Locatenentes  presentes  ac  futuri  in  assecutione  quorumcumque 
beneficiorum  ecclesiasticorum  vigore  expectativarum  specialium  reser- 
vationum,  mandatorum  ac  aliarum  quarumcumque  gratiarum  concessio- 
num  et  litterarum  eis  pro  tempore  concessarum  omnibus  et  singulis 
aliis,  Cardinalibus  prefatis  dumtaxat  exceptis,  ut  prefertur,  preferrantur 
et  preferri  debeant,  ne  ipsi  in  assecutione  huiusmodi  per  alias  expecta- 
tivas  gratias,  facultates,  reservationes,  mandata,  uniones,  annexiones, 
prerogativas,  antelationes,  declarationes,  ad  ius  commune  reductiones, 
aliaque  privilegia,  concessiones  et  indulta,  necnon  Constitutiones,  ordi- 
nationes  et  regulas  per  nos  forsan  imposterum  concedenda  seu  facienda 
impediantur,  seu  illis  pro  tempore  concesse  gratie  ac  presentes  littere 
quomodolibet  viribus  et  effectu  evacuentur,  ex  nunc  decernimus,  ac 
nostre  intentionis  esse  et  quod  semper  erit  declaramus,  quod  sub 
illis  etiamsi  de  ipsis  presentibus  ac  de  dictis  Auditoribus  et  Loca- 
tentibus  in  Romana  Curia  presentibus  et  actu  ofiicia  predicta  exer- 
centibus  specialis  specifica  et  expressa,  aut  per  aliquas  generales  clau- 
sulas  specificam  mentionem  importantes,  mentio  fiat  et  illis  expresse, 
derogari  videatur  et  derogetur,  tamen  sub  ipsis  dicti  Auditores  et 
Locatenentes  ac  huiusmodi  presentes  nostre  littere  nuUatenus  com- 
prehendantur,  nec  per  illa  revocentur,  aut  eis  dictisque  Auditoribus  et 
Locatenentibus  in  assecutione  prefata  preiudicetur  seu  preiudicari  quo- 
modolibet  possit,  nisi  in  eis  huiusmodi  presentes  cum  earum  data  de 
verbo  ad  verbum  inserantur  ac  de  nominibus,  cognominibus,  qualita- 
tibus  cuiuslibet  Auditorum  et  Locatenentium  predictorum  ac  per  quot 
annos  huiusmodi  eorum  officiis  insteterint  ac  de  scientia,  gradu,  etate, 
tempore  specifico  sue  admissionis,  de  loco  originis,  Civitate,  Castro, 
villa  ac  dioc.  specialis  specifica  et  expressa  non  autem  per  generales 
etiam  expressam  mentionem  importantes  clausulas,  ut  prefertur,  mentio 
facta  fuerit ;  quin  ymo  eosdem  Auditores  et  locatenentes  presentes  et 
futuri  a  premissis  omnibus  et  singulis  excepti  sint  et  esse  censeantur 
ac  censeri  et  iudicari  debeant.  Non  obstantibus  premissis  ac  Consti- 
tutionibus  et  ordinationibus  apostolicis  ceterisque  contrariis  quibus- 
cumque. 

Verum  quia  difficile  foret,  prescriptas  predecessorum  nostrorum 
ac  presentes  nostras  litteras  ad  quecumque  loca  deferre  et  coram 
diversis  iudicibus  iudicialiter  producere,  et  singulos  Auditores  pre- 
dictos  illas  habere  volumus,  et  eadem  auctoritate  decernimus,  quod 
ipsorum  transumpto  manu  publica  signato  et  communi  sigillo  dictorum 
Auditorum    munito,  plena  fides  adhibeatur   et   in    iudicio   ac  extra, 


144  Soeculo  XV 


perinde  stetur  in  omnibus  et  per  omnia,  prout  originalibus  litteris 
nostris  huiusmodi  ac  predecessorum  predictorum  et  plena  fides  adhi- 
beatur,  ac  si  dicte  originales  littere  forent  exhibite  vel  ostense. 

Nuili  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  nostre  volun- 
tatis,  approbationis,  confirmationis,  constitutionis,  declarationis,  sta- 
tuti,  ordinationis,  concessionis,  derogationis,  suspensionis,  revocationis, 
cassationis  et  anuilationis  infringere,  vel  ei,  ausu  temerario,  contraire. 
Si  quis  autem  hoc  attemptare  presumpserit,  indignationem  omnipo- 
tentis  Dei  et  beatorum  Petri  et  Pauli  Apostolorum  eius  se  noverit 
incursurum. 

Datum  Rome,  apud  Sanctum  Petrum,  Anno  Incamationis  domi- 
nice  Millesimo  quadringentesimo  quinquagesimo  secundo,  Nonis  lunii, 
Pontificatus  nostri  Anno  Sexto. 


85. 

Epistola  Petri^  Ducis  Britanniae,  quam  ante  annum  /^57  Rotae  Audi- 
toribus  misity  quamdam  causam  illis  commendans.  -  Huius  epistolae 
Archwio  manet  exemplar  authenticum  in  papiro,  et  illius  copia^ 
facta  anno  1757,  vel  circiter. 

(Arch.  Rot.,  « Privilegia »,  tom.  I,  part,  III,  epist,  7). 

{copia).  Copie  d'une  Lettre  de  Pierre  II  Duc  de  Bretagne  aux 
Auditeurs  de  La  Rote  de  Rome,  pour  Leur  recommander  Maitre  Jean 
hymaud,  qui  plaidoit  contre  Dom  Guillaume  M6liant  La  Cure  de 
Montouer  du  Diocese  de  Nantes  au  Tribunal  de  ladite  Rote  ou  ces 
sortes  de  Causes  se  plaidoient  alors. 

Cette  Lettre  est  datt6e  de  Vennes  du  dernier  de  Septembre. 
L'ann6e  n*est  pas  marqu6e.  II  y  a,  au  moins,  300  ans,  Pierre  II 
^tant  mort  en  1457.  apres  avoir  regn6  7  ans.  Le  langage  fait  con- 
noitre,  qu'elle  ne  sauroit  etre   de    Pierre  I,  qui   est   beaucoup  plus 

I  encien. 

i 

!  [exemplar).  Le  Duc  de  Bretaigne  Conte 

I  de  Montfort  et  de  Richemont. 

! 

I  Tres  chers  et  grands  amis.  -  II  est  ainsi  que   par   Tespace   de 

xviii  ans  et  plus  Teglise  parrochiale  de  Montouer  ou  Diocese  de 
Nantes  a  este  entre  me  bien  am6  et  f&al  secretaire  Maistre  Jehan 
hymaud  et  dom  Guillaume  Meliant  litigieuse,  et  y  a  eu  plusieurs 
sentences  d'une  part  et  d'autres,  donn6es  tant   en   Cour  de  Rome 


Nicolao  V  -  Calisto  III  145 


qu'ailleurs;  et  derrainement  par  vertu  de  certaine  Sentence  et  Let- 
tres  6x6cutoriales  apostoliques  obtenues  par  le  dit  hymaud  a  Ten- 
contre  du  dit  Mdiant,  icelles  bien  6xamin6es  et  k  plain  veues  en 
notre  Conseil,  et  empres  avoir  us6  du  bras  de  L'Eglise,  Nous  comme 
bras  seculier  requis  et  invoqu6  en  ayde  de  celui  de  TEglise,  avons 
rdaument  et  de  fait  mis  et  maintenu  ledit  hymaud  en  la  possession 
et  jouissance  d'icelle  Eglise  avec  de  ses  fruits  et  revenus.  Et  sur  la 
clamour,  que  a  Toccasion  de  ce  nous  fasoit  continuellement  celui 
M^liant,  lequel,  comme  nous  avons  entendu,  n'a  aucun  droit  en  la 
dite  Cure,  avons  par  meure  deliberation  de  notredit  Conseil,  mis  et 
fait  mettre,  et  assoir  s6questre  en  la  pr6sence  meme  et  du  consen- 
tement  desdites  parties  sur  les  fruits  de  ladite  Eglise  et  baill6  Com- 
missaires  pour  Leur  en  repandre  par  moiti6  jusqu^i  ceque  par  Tun 
d*Eux  et  &  son  profit  eut  6t6  obtenue,  et  nous  apparve  une  sen- 
tence  d6finitive  et  adjudicatoire  de  ladite  Eglise  en  petitoire  seule- 
ment  en  Cour  de  Rome,  devant  Vous,  ou  k  cette  fin  Les  y  avons 
renvoyes,  outre  toutes  autres  sentences  de  paravant  ces  heures  par 
lesdites  Parties,  ou  Tune  d'icelles  k  ladite  Cour  de  Rome  obtenues. 

Si  vous  prions,  tant  que  plus  pouvons,  que  notredit  Secretaire, 
duquel  desirons  de  tout  notre  coeur  le  bien  et  avancement  en  Sainte 
Kglise,  et  qui  selon  commune  renommde  a  bon  droit,  et  est  natif 
de  la  dite  Paroisse,  vous  veuilli6s  pour  amour  et  contemplation  de 
Nous,  en  cette  matifere,  et  tous  ses  autres  affaires  depardeli,  avoir 
en  justicepour  favorablement  recommand6,  et  en  ladite  mati6re  mettre 
fin  la  plus  bridve  que  estre  pourra;  et  ce  faisant,  nous  ferfes  bien 
grand  et  singulier  plaisir,  dont  vous  saurons  tres  grand  gre. 

Tres  chers  et  grands  amis,  ce  soit  Dieux  qui  vous  ait  en  sa 
sainte  garde. 

Ecrit  en  notre  ville  de  Vennes  le  derrain  jour  de  septembre. 


Pierre. 
De  La  haye. 


Iverso)  A  nos  tres  chers  et  grands  amis 

Les  Doyen  et  Auditeurs  de  la  Roe  des 
Causes  du  Saint  Si^ge  apostolique. 


10 


146  Soeculo  X  V 


86. 

Calistus  III  (145 5- 145 8)  Auditoribus  expectativarum  gratias  et  cetera 
privilegiay  eisdem  a  decessoribus  Ramunis  Pontificibus  concessa^  con- 
firmat. 

(Arch.  Rot.,  « Privilegia  »,  tom.  I,  part  I,  n,  VIII), 

1455,  Romae. 
Calistus,  episcopus,  etc. 

Ad  onus  apostolice  servitutis,  divina  dispositione,  vocati  et  illius 
nos  scientes  sustinere  personam  quam  super  familiam  suam  Dominus 
constituit  ut  tritici  mensuram  in  tempore  partiret,  cunctis  quidem 
ecclesiasticis  et  benemerentibus  viris  provideri  desideramus  ex  merito ; 
sed  precipue  ad  dilectos  filios  Cappellanos  nostros  palacii  apostolici 
Auditores  aciem  nostre  consideracionis  extendimus  quos  pie  sollici- 
tudinis  studium  et  eorum  fructuosi  laboris  meritum  dignius  recom- 
mendat. 

Novimus  quippe  quantum  de  re  publica  mereantur  qui,  Romano 
Pontifice  tamquam  altero  Moise  gravioribus  causis  et  illis  maxime 
que  ad  Deum  pertinent  occupato,  pastoralis  soUicitudinis  secum  onera 
partiuntur ;  hii  namque  qui,  seniores  populi  et  iudices  orbis  electi  in 
vinea  Domini  diebus  ac  noctibus  laborantes,  iuxta  divinum  imperium 
sine  acceptione  personarum  ac  munerum  populum  iudicant  iusto  iudicio. 

Dudum  siquidem  quondam  Alexander  V  in  sua  obedientia  nomi- 
natus,  attenta  consideracione  premeditans  valde  absurdum  et  inde- 
cens  fore  sedis  predicte  Cappellanos  et  causarum  palacii  apostolici 
Auditores  litium  anfractibus  involvi,  motu  proprio  voluit  ac  predictis 
capellanis  et  Auditoribus  tunc  presentibus  et  futuris  eorumque  suc- 
cessoribus  necnon  loco  ipsorum  positis  et  ponendis  in  perpetuum  per 
suas  litteras  concessit,  quod  nullus  concurrens  cum  ipsis  seu  eorum 
aliquo  in  data  gratie  cuilibet  ipsorum  a  sede  predicta  concesse  vel 
imposterum  concedende,  pretextu  cuiusvis  preventionis  seu  presentatio- 
nis  litterarum  aut  forte  maioris  diligencie  in  prosecutione  gratie  huius- 
modi  facte  ipsis,  in  assecucione  beneficiorum  que  expectarent  et  que 
vigore  litterarum  apostolicarum,  ipsis  concessarum,  aut  infra  tempus 
tantummodo  acceptarent  pro  tempore  et  de  quibus  facerent  sibi  pro- 
videri,  dummodo  tales  eis  in  gradu  maior  vel  equalis  non  existeret, 
quoquomodo  posset  et  deberet  anteferri. 

Et  deinde  fe.  re.  Martinus  Pp.  V  ad  omnis  super  eo:  an  dicti 
Auditores  sui  et   Romanorum   Pontificum   pro   tempore   existentiiim 


Calisto  III  147 


Capellani  ac  familiares  domestici  et  continui  commensales  haberi 
deberent?  seponendum  hesitacionis  scrupulum,  motu  simili,  omnes  et 
sing^los  Auditores  prefatos  presentes  et  futuros,  quamdiu  in  Romana 
curia  presentes  essent,  ipsius  sedis  officiales  ac  suos  et  successorum 
suorum  Romanorum  Pontificum  ac  sedis  huiusmodi  veros  Cappellanos 
necnon  familiares  domesticos  et  continuos  commensales,  fore  ac  cen- 
seri  debere,  declaravit. 

Ac  subsequenter  fe.  re.  Eugenius  Pp.  IV  predecessor  noster 
Romanus  Pontifex  voluntatem  et  ipsius  Alexandri  concessionem  pre- 
dictas  confirmavit  et  approbavit,  quodque  Auditores  prefati  quamdiu, 
ut  premittitur,  in  ipsa  curia  presentes  forent,  in  quorumlibet  eccle- 
siasticorum  assecutione  beneficiorum  omnibus  et  singulis  que  nonnullis 
ipsius  Eugenii  predecessoris  famiiiaribus  continuis  commensalibus  in 
cancellaria  apostolica  descriptis  in  ipsorumque  pontificis  ac  sedis 
veris  familiaribus  domesticis  et  continuis  commensalibus  ex  quibusdam 
tunc  expressis  statuto,  ordinacione  et  decreto  sive  constitucione  per 
dictum  Eugenium  predecessorem  in  favorem  suorum  familiarium  descri- 
ptorum  predictorum  editis,  necnon  quibusvis  aliis  suis  eorumdem  Pon- 
tificum  apostolicis  constitutionibus  quomodolibet  competere  et  suffra- 
gari  poterunt  antelationum  prerogativis  uti  et  gaudere  possint, 
auctoritate  apostolica  declaravit,  prout  in  singulis  dictorum  Martini  et 
Eugenii  predecessorum  ac  quibusdam  bone  memorie  Baldasaris  epi- 
scopi  tusculani  qui  in  predicta  obedientia  successit  et  lohannes  XXIII 
nominabatur  super  voluntate  et  ipsius  Alexandri  concessione  huius- 
modi  confectis  litteris  (cum  dictus  Alexander  antequam  eius  desuper 
Httere  conficerentur  ab  hac  luce  migrasset)  quorum  tenores  de  verbo 
^  ad  verbum  presentibus  haberi  volumus  pro  insertis,  plenius  continetur. 
Postmodum  vero  Nos  qui,  fe.  re.  Nicolao  Pp.  V  predecessore 
nostro  sicut  Domino  placuit  sublato  de  medio,  divina  favente  clemen- 
cia  ad  apicemsummi  apostolatus  assumpti  fuimus,  cum  quosdam  fami* 
liares  nostris  obsequiis  insistentes  ellegerimus  in  palatio  apostolico 
commorantes  et  in  cancellaria  apostolica  descriptos  et  in  futurum 
describendos  quibus  ad  instar  predecessorum  nostrorum  Romanorum 
Pontificum  diversas  prerogativas  et  antelaciones,  privilegia,  indulta, 
etiam  per  Regulas  cancellarie  edendas  in  futurum  forsan  concedentur 
ut  a  nonnuUis  audivimus  in  dubium  revocari  an  dilecti  filii  Cappellani 
nostri  causarum  apostolici  palacii  Auditores  veri  familiares  censendi 
sint  et  pari  prerogativa  gaudere  sicut  illi  in  apostolico  palatio  com- 
morantes  et  in  cancellaria  apostolica  mandato  nostro  descripti  aut 
describendi  ? 


148  Soeculo  XV 


Nos  attendentes,  non  minus  nostris  obsequiis  intendere  qui  assiduis 
laboribus  insistentes  ad  publicam  utilitatem  vice  nostra  iustitiam  ad- 
ministrant,  quam  qui  in  palacio  nostris  privatis  insistunt  obsequiis, 
quodque  ipsi  Auditores,  Cappellani  nostri  veri  existentes,  in  capella 
apostolica  nobis  in  divinorum  celebratione  deserviunt,  quamvis  hi  in 
apostolico  palacio  non  comedant  ac  commorentur,  sicut  antiquitus  eos 
accepimus  solitos  commorari,  id  circo  ex  voluntate  nostra  concessum 
illis  videtur  seorsim  habitare  ut  faciliori  ad  eos  patente  aditu  liberio- 
res  atque  expediciores  sint  in  exequenda  iustitia,  decernimus  et  decla- 
ramus,  eos  esse  veros  apostolicos  familiares,  continuos  commensales 
sine  fictione  aliqua,  sed  vere  in  familiares  receptos  et  ad  obsequia 
apostolica  deputatos,  ac  ceterorum  familiarium  apostolicorum  conti* 
nuorum  in  palacio  commorantium  et  in  cancellaria  apostolica  descri- 
ptorum  seu  describendorum  numero  aggregatos. 

Et  nichilominus  ad  omnem  ambiguitatis  scrupulum  summovendum 
illos  in  apostolicos  veros  familiares  domesticos  et  continuos  commen- 
sales  per  presentes  recipimus,  deputamus  ac  inscribimus.  Volentes 
hanc  nostre  descriptionis  tn  libris  cancellarie  familiarium  presentium 
aut  successorum  nostrorum  vicem  perpetuo  obtinere,  ita  ut  numquam  . 
eis  fictionibus  et  fraudis  ac  ficte  et  non  vere  familiaritatis  exceptio 
possit  opponi. 

Decernentes  quoque  ac  declarantes,  omnibus  prerogativis,  antela- 
tionibus,  exceptionibus,  privilegiis,  indultis,  concessionibus  et  declara- 
cionibus,  predictis  familiaribus  nostris  descriptis  aut  describendis 
concessis  aut  in  posterum  concedendis,  prefatos  Auditores  frui  et  gau- 
dere  posse,  quinymmo  illos  in  regulis,  pro  dictis  familiaribus  edendis 
et  in  privilegiis  ipsis  familiaribus  concessis  aut  concedendis,  appella- 
tione  verorum  familiarium  continuorum  commensalium  includi  et  com- 
prehendi  debere,  tamquam  si  de  ipsis  nominatim  mencio  fieret  qua- 
cumque  exclusione  et  exceptione  aut  declaratione  forsan  fienda,  cum 
non  commorantes  in  palacio  quasi  familiares  non  censeantur,  a  qua 
exceptione  aut  declaratione  ipsi  Auditores,  tamquam  veri  familiares 
existentes,  semper  sint  ac  intelligantur  excepti. 

Insuper  ut  dicti  Auditores  ac  eorum  locatenentes  qui  nostri  et 
dicte  sedis  veri  familiares,  ac  domestici  continui  commensales  et  veri 
existunt,  eo  magis  pro  conservandis  iusticie  gressibus  elaborent 
eoque  libencius  causarum  quas  coram  ipsis  inter  diversas  partes  ven- 
tilari  contigerit  decisionibus  vacare  possint  et  vacent,  quo  uberioribus 
favoribus  et  gratiis  per  nos  et  dictam  sedem  eorum  personas  prose- 
qui  conspexerint  et  a  litium  quibus  alias    verisimiliter   implicarentur 


Caltsto  III  149 


strepitibus  erepti  fuerint,  et  dictorum  predecessorum  et  AUexandri 
vestigiis  inherentes,  necnon  ipsorum  predecessorum  et  Allexandri  pre- 
dictas  ac  omnium  et  singulorum  aliorum  privilegiorum  concessionum 
et  gratiarum  per  quoscumque  alios  Romanos  Pontifices  predecessores 
nostros  eisdem  Auditoribus  et  locatenentibus  seu  in  eorum  favorem 
hactenus  quomodolibet  concessorum  litteras  apostolicas,  quarum  om- 
nium  tenores,  eflfectus  atque  formas  ac  si  de  verbo  ad  verbum 
presentibus  inserti  forent  haberi  volumus  pro  expressis,  nec  non 
omnia  et  singula  in  eis  contenta,  auctoritate  apostolica  et  ex  certa 
scientia,  tenore  presentium  approbantes  et  confirmantes  ac  pleno  et 
perpetuo  firmitatis  robore  subsistere  debere  decernentes,  motu  pro- 
prio,  non  ad  ipsorum  Auditorum  seu  locatenentium  vel  aiterius  pro 
eis  nobis  super  hoc  oblate  petitionis  instantiam,  sed  de  nostra  mera 
liberalitate,  non  modo  dictos  Auditores  et  locatenentes  presentes  ac 
futuros  per  litteras  Eugenii  predecessoris  predictas  prefatis  ac  omni- 
bus  et  singulis  aliis  nostris  in  cancellaria  apostolica  descriptis  predi- 
ctis  per  nos  hactenus  concessarum  et  imposterum  eisdem  ac  per 
successores  nostros  Romanos  Pontifices  sive  per  descriptos  in  can- 
cellaria  predicta  sive  per  aliud  quodcumque  predilectionis  signum 
describendis  aut  exprimendis  eorum  familiaribus  continuis  commensa- 
libus  concedendis  prerogativis  antelationibus  exceptionibus  et  decla- 
rationibus,  quamvis  in  illis  de  dictis  Auditoribus  ac  locatenentibus 
nulla  mentio  facta  fuerit  ac  fiet  in  futurum  in  quorumcumque  cano- 
nicatuum,  prebendarum,  dignitatum,  personatuum,  administrationum  et 
officiorum,  prestimoniorum  quoque  et  prestimonialium  portionum  ac 
simplicium  et  servitoriorum  ceterorumque  beneficiorum  ecclesiastico- 
rum,  cum  cura  et  sine  cura,  secularium  et  ordinum  quorumcumque 
regularium,  per  ipsos  et  illorum  quemlibet,  vigore  expectativarum 
nominationum  de  eis  factarum  seu  faciendarum  ac  de  proximo  vacan- 
tium  seu  aliarum  specialium  reservationum,  necnon  de  sic  vacaturis 
cum  vacabunt  conferendis  mandatorum,  unionumque,  annexionum 
incorporationum,  suppressionum,  illarumque,  seu  illorum,  comutacio- 
num  extensionum  seu  revalidationum  eisdem  Auditoribus  et  locatenen- 
tibus  presentibus  et  futuris  ac  cuilibet  eorum  coniunctim  aut  divisim 
per  nos  hactenus  et  ante  tempus  quo  ad  officium  Auditoratus 
huiusmodi  assumerentur  concessarum  et  concedendarum,  quarum  teno- 
res  de  verbo  ad  verbum  similiter  presentibus  haberi  volumus  pro 
expressis,  seu  per  ftds  vel  successores  nostros  Romanos  Pontifices 
concedendarum  vigore  facienda,  uti  et  gaudere  potuisse  ac  posse,  nec- 
non  debuisse  et  debere  et  in  futurum  parimodo  et  absque  ulla  diffe- 


150  Soeculo  XV 


rentia  in  omnibus  et  per  omnia  perinde  ac  si  dicti  Auditores  et  loca-- 
tenentes  una  cum  nostris  aut  successorum  nostrorum  familiaribus 
continuis  commensalibus  in  dicto  libro  descripti  seu  alias  per  ali- 
quod  predilectionis  signum  expressi  forent  ac  describerentur  vel 
exprimerentur.  Sicque  in  causis  et  per  appellationes  seu  alias  in 
quacumque  instantia  inter  Auditores  et  locatenentes,  seu  quosvis  alios, 
super  quibuscumque  canonicatibus  et  prebendis  ac  dignitatibus,  per- 
sonatibus,  administrationibus  vel  officiis,  necnon  beneficiis  ecclesiasti- 
cis  cum  cura  vel  sine  cura,  secularibus  vel  regularibus,  per  eosdem 
Auditores  et  locatenentes  vigore  expectativarum  et  aliorum  pre- 
missorum  acceptatione,  seu  de  quibus  sibi  provisum  fuerit,  penden- 
tibus  seu  etiam  que  pendebunt  in  futurum,  censeri  ac  iudicari  debere 
auctoritate   et  scientia  similibus  tenore  presentium»  declaramus. 

Sed  etiam  statuimus,  decernimus  et  ordinamus  ipsisque  Auditoribus 
et  locatenentibus  presentibus  et  futuris  concedimus  pariter  et  indul- 
gemus,  quod  inter  ipsos  Auditores  et  locatenentes  ac  nostros  et 
successorum  nostrorum  descriptos  seu  describendos  familiares  cond- 
nuos  commensales  predictos,  in  dicta  assecutione  iure  comuni  servato, 
omnibus  aliis  quascumque  expectativas  atque  gradas,  nominationes, 
nominandi  seu  conferendi  beneficia  facultates  et  de  proximo  vacaturis 
seu  alias  speciales  reservadones  aut  de  sic  vacaturis  cum  vacabunt 
conferendi  mandata  untonesque,  annexiones,  incorporadones,  suppres- 
siones,  illarumque  seu  illorum  commutadones,  extensiones  seu  revalida- 
tiones  et  similes  seu  maiores  vel  fortiores  prerogativas,  antelationes, 
declarationes,  ad  ius  commune  reductiones  aliaque  concessiones  privi- 
legia  et  indulta,  et  litteras  et  motu  et  scientia  similibus,  seu  ad  quarum- 
vis  personarum  supplicationem  vel  instantiam  ac  sub  quibusvis  formis 
et  expressionibus  verborum  et  cum  quibuscumque  clausulis  et  sedenda- 
rum  litium  ac  remunerationis  serviciorum  nobis  ac  Romane  ecclesie 
impensorum  seu  studiorum  Universitatum,  Capitulorum,  CoUegiorum  ac 
alio  quovis  intuitu,  respectu,  occasione  seu  causa,  ac  sub  quibuscumque 
formis  et  expressionibus  verborum  necnon  cum  quibusvis  derogato- 
riarum  derogatoriis  aliisque  fortioribus  et  insolids  apponi  clausulis 
etiam  talibus  per  quas  omnibus  et  singulis  etiam  ipsis  Auditoribus 
vel  locatenendbus  ac  descriptis  familiaribus  nostris  et  S.  R.  £.  car- 
dinalibus  in  assecutione  beneficiorum  huiusmodi  preferrerentur  et  pre- 
ferri  deberent  per  nos  vel  sedem  predictam  hactenus  concessa  et 
imposterum  forsan  concedenda  habentibus,  cuiuscumque  status,  gradus 
ordtnis,  nobilitatis  vel  conditionis,  habentes  ipsi  et  alie  persone  supra- 
dicte  fuerint;  etsi  regali,  reginali,  patriarchali,  archiepiscopali,  episcopali, 


Calisto  III  151 


ducali  seu  alia  quavis  ecclesiastica  vel  mundana  dignitate  prefulgeant, 
etiamsi  in  data  priores  seu  in  processibus  diligentiores  aut  in  Cano- 
nicos  recepti  seu  alicuius  regis  vel  regine  patriarche  archiepiscopi 
episcopi  ducis  seu  cuiuscumque  alterius  ecclesiastica  aut  mundana 
dignitate  prediti,  Capellani  etiam  maiores,  aut  Cantores,  scolares  et 
dictas  seu  alias  quascumque  qualitates  habentes  et  in  aliquibus  litte- 
ris  apostolicis  circa  aliquas  eis  concessas  prerogativas  seu  declaratio- 
nes  descripti  fuerint,  ipsis  S.  R.  £.  cardinalibus  dumtaxat  et  nullis 
aliis  exceptis,  prefen-antur  et  preferri  debeant.  Non  obstantibus  qua- 
cumque  litis  pendentia  ac  constitutionibus  et  ordinationibus  apo- 
stolicis  atque  nostris  et  presertim  illis  quibus  voluimus  statuimus  et 
ordinavimus  quod  in  assecucione  beneficiorum  vigore  expectativa- 
rum  facienda  priores  posterioribus  preferrentur  et  preferri  deberent 
et  in  quantum  per  illas  ipsis  Auditoribus  seu  locatenentibus  quoad 
effectum  presentium  aliquod  fieret  seu  fieri  posse  preiudicium  aliis 
et  si  forsan  in  futurum  ad  instar  fe.  re.  Nicolai  Pp.  V  predeces- 
soris  nostri  statueremus  et  ordinaremus  eos  tum  in  assecutione  Jpene- 
ficiorum  huiusmodi  censeri  familiares  continuos  commensales  que 
veri  familiares  et  in  palatio  apostolico  familiares  continui  commensales 
existerent  quamvis  ut  tales  in  libro  Cancellarie  apostolice  descripti 
seu  in  libris  apostolicis  describendi  vel  nominandi  ut  familiares  con- 
tinui  commensales  existerent.  Etiam  si  constitutionibus  huiusmodi 
esset  expresse  derogatum,  Cantoribus,  capellanis  et  clericis  in  capel- 
lania  nostra  servientibus  dumtaxat  exceptis.  Necnon  expectativis  gra- 
tiis,  nominacionibus,  facultatibus,  reservationibus,  mandatis,  unionibus, 
annexionibus,  incorporationibus,  suppressionibus,  prerogativis,  antelacio- 
nibus,  exceptionibus,  declarationibus,  reductionibus  ac  aliis  supradictis, 
quibus  omnibus  et  singulis,  etiam  si  quoad  illorum  derogationem  de 
ipsis  eorumque  totis  tenoribus  de  verbo  ad  verbum  ac  nominibus  et 
cognominibus  et  qualitatibus  personarum  quibus  seu  ad  quarum  sup- 
plicationem  vel  instantiam  necnon  intuitu,  respectu,  occasione  vel  causa 
quo  vel  qua  concessa  fuerit  specialis  et  specifica  et  expressa  non  autem 
per  generales  seu  alias  expressam  mentionem  importantes  clausulas 
mentio  habenda  seu  alia  quevis  specificatio  aut  certe  clausule  appositio 
seu  aliqua  desuper  signatura  habenda  esset,  illorum  tenores  et  alia 
supradicta  presentibus  pro  expressis  habentes  quoad  premissa,  motu 
et  scientia  similibus  expresse  derogamus  ac  quorum  vim  et  effectum 
suspendimus,  et  que  et  in  quantum  opus  sit,  revocamus  cassamus 
annullamus  et  pro  infectis  habemus  per  presentes :  illis,  alias,  in  suo 
robore  permansuris.  Ceterisque  contrariis  quibuscumque. 


152  Soeculo  X  V 


Et  insuper  cum  nostre  firme  intentionis  existat  quod  dicti  Audi- 
tores  et  locatenentes  presentes  ac  futuri  in  assecucione  quorumcum- 
que  beneficiorum  ecclesiasticorum  vigore  expectativarum  specialium 
reservationum  mandatorum  et  aliarum  quarumcumque  gratiarum  con- 
cessionum  et  litterarum,  eis  pro  tempore  concessarum  et  concedenda- 
rum,  omnibus  et  singulis  aliis,  cardinalibus  prefatis  dumtaxat  exceptis, 
ut  prefertur,  preferrantur  et  preferri  debeant,  ne  ipsi  in  assecucione 
huiusmodi  per  alias  expectativas,  gratias,  fiacultates,  reservationes,  man- 
data,  uniones,  annexiones,  prerogativas,  antelationes,  d^clarationes,  ad 
ius  comune  reductiones,  aliaque  privilegia,  concessiones  et  indulta, 
necnon  constitutiones  ordinationes  et  regulas  per  nos  forsan  impo- 
sterum  concedendas  seu  faciendas,  impediantur,  seu  illis  pro  tempore 
concesse  gratie  ac  presentes  littere  quomodolibet  viribus  et  effectu 
evacuentur,  ex  nunc  decernimus  ac  nostre  intentionis  esse  et  quod 
semper  erit  declaramus,  quod  sub  illis  et  si  de  ipsis  presentibus 
ac  de  dictis  Auditoribus  et  locatenentibus  in  Romana  curia  presen- 
tibus  mt  actu  predicta  officia  exercentibus  specialis  specifica  et  expressa 
aut  per  aliquas  generales  clausulas  specificam  mentionem  importan- 
tes  mentio  fiat,  et  illis  expresse  derogari  videatur  et  derogetur.  Tamen 
sub  ipsis  dicti  Auditores  et  locatenentes  ac  huiusmodi  presentes  nostre 
littere  nullatenus  comprehendantur,  nec  per  illa  revocentur  aut  eis 
dictisque  Auditoribus  et  locatenentibus  in  assecutione  prefata  pre- 
iudicetur  seu  preiudicari  quomodolibet  possit,  nisi  in  eis  huiusmodi 
presentes  cum  eorum  datis  de  verbo  ad  verbum  inserantur  ac  de  nomi- 
nibus,  agnominibus,  qualitatibus  cuiuslibet  Auditorum  et  locatenen- 
tium  predictorum  ac  per  quot  annos  huiusmodi  eorum  officiis  insti- 
terint  ac  de  scientia  et  gradu,  etate,  tempore  specifico  sue  admissionis, 
de  loco  originis,  civitate,  Castro,  Villa  ac  Diocesi  specialis,  specifica 
et  expressa,  non  autem  per  generales  etiam  expressam  mentionem 
importantes  clausulas  ut  prefertur,  mentio  facta  fuerit ;  quinymo  iidem 
Auditores  et  locatenentes  presentes  et  futuri  a  praemissis  omnibus 
et  singulis  excepti  sint  et  expresse  censeantur,  ac  censeri  et  iudicari 
debeant. 

Hec  autem  privilegia  propter  obsequia  que  dicti  Auditores  nobis 
et  apostolice  sedi  impendunt  ac  propter  assiduos  labores  quos  in 
exequenda  atque  administranda  iustitia  ad  tocius  orbis  utilitatem  susti- 
nent  in  remuneracionem  recompensacionemque  concessa,  firma  per- 
petua  atque  irrevocabilia  fore  censemus. 

Non  obstantibus  premissis  ac  constitucionibus  et  ordinationibus 
apostolicis  ceterisque  contrariis  quibuscumque. 


Calisto  III  153 


Et  quum  dignum  est,  illos  qui  se  omnium  utilitatibus  gratis  impen- 
dunt  gratuiti  obsequii  ab  aliis  vices  repeiidi,  volumus  et  ordinamus 
quod  ad  instar  scriptorum  apostolicorum  et  aliorum  quorumdam  offi- 
cialium  pro  quibus  apostolice  littere  gratis  expediuntur,  etiam  ipsis 
quoque  Auditoribus  et  eorum  locatenentibus  omnes  litteras  aposto- 
licas  tam  gratiam  quam  iustitiam  concernentes,  per  ipsos  seu  ipso- 
rum  nomine  impetratas  vel  impetrandas,  gratis  ubique  et  sine  aliqua 
taxa  vel  solutione  expediri  debeant. 

Committentes  S.  R.  E.  Vicecancellario  aut  cancellariam  aposto- 
licam  de  mandato  nostro  pro  tempore  regenti,  ut  hoc  privilegium 
ipsis  Auditoribus  inviolabiliter  faciat  observari,  contradictores  et 
rebelles  per  censuras  apostolicas  compescendo ;  et  nichilominus  omni- 
bus  et  singulis  scriptoribus  apostolicis,  taxatoribus  et  officialibus 
Cancellarie  apostolice,  Magistris  quoque  regestri,  litterarum  aposto- 
licarum  plumbatoribus  et  taxatoribus  earumdem  et  aliis  quibuscum- 
que  officialibus  ad  litteras  apostolicas  expediendas  deputatis,  vel  impo- 
sterum  per  nos  vel  successores  nostros  deputandis,  quocumque  nomine 
censeantur,  in  virtute  S.  Obedientie  et  sub  excommunicationis  pena 
quam  contravenientes  incurrant  ipso  facto,  interdicimus  et  inhibemus 
ne  ab  ipsis  Auditoribus  et  locatenentibus  vel  ab  aliis  eorum  nomine 
pro  litterarum  apostolicarum  expedictione,  quecumque  directe  vel 
indirecte  recipere,  exigere  vel  extorquere  presumant. 

Verum  quia  difficile  foret  prescriptas  predecessorum  nosirorum 
ac  presentes  nostras  litteras  ad  quecumque  loca  deferre  et  coram 
diversis  iudicibus  iudicialiter  producere,  et  singulos  Auditores  predi- 
ctos  illas  habere  volumus,  eadem  auctoritate  decernimus  quod  ipsa- 
rum  transumpto,  manu  publica  signato  et  communi  sigillo  dicto- 
rum  Auditorum  munito,  plena  fides  adhibeatiir,  et  in  iudicio  et  extra, 
penitus  stetur  ei  in  omnibus  et  per  omnia  prout  originalibus  HtterJs 
nostris  huiusmodi  ac  predecessorum  predictorum,  et  plena  fides  adhi- 
beatur  ac  si  dicte    originales  littere  forent  exhibite  vel  ostense. 

Nulli  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  nostre  volun- 
tatis,  approbationis,  confirmationis,  constitutionis,  declarationis,  statuti, 
ordinationis ,  concessionis,  derogationis ,  suspensionis,  revocationis, 
cassationis,  et  annotationis  infringere  vel  ei,  ausu  temerario,  contra- 
hire.  Si  quis  hoc  autem  attemptare  presumpserit,  indignationem  Omni- 
potentis  Dei  et  beatorum  Petri  et  Pauli  Apostolorum  eius  se  noverit 
incursurum.  • 

Datum  Rome,  apud  S.  Petrum,  Anno  Incarnationis  dominice 
MCCCCLV   (1455). 


154  Soeculo  XV 


87. 

Calisti  III  Rotulus,  seu,  Mandatum  de  providendo, 
(Arch.  Rot.,  « Privilegia »,  tom,  I,  part,  I,  n.  IX). 

1455,  aprilis  20. 

Motu  proprio.  Dilectis  filiis  capellanis,  nostri  ap.lici  palacii  causa- 
rum  Auditoribus,  quorum  nomina  inferius  annotantur,  singulis  videlicet 
de  duobus  beneficiis  ecclesiasticis,  cum  cura  vel  sine  cura,  cuiuscumque 
taxe,  seu  annui  valoris,  etiam  si  canoaicatus  et  prebende,  dignitates, 
persomatus,  administrationes  vel  ofificia,  vel  curata  et  electiva  in  cathe- 
dralibus,  metropolitanarum  vel  Collegiatarum  ecclesiis,  aut  decanatus 
vel  Archipresbyteratus  Rurales  et  dignitates  ita  quod  dignitas  cum 
prebenda  in  eadem  ecclesia  simul  vel  successive  vacans  pro  unico 
beneficio  computetur;  necnon  prestimonia,  prestimoniales  portiones 
unius,  duorum,  trium,  quatuor  seu  plurium  ecclesiarum  canonici  seu 
canonicorum  aut  alias  in  illis  seu  Civitatibus...  earumdem  bene- 
ficiati  seu  beneficiatorum  vel  aliqua  seu  aliquibus  ipsorum  usque  ad 
summam  Centum  libr.  turon...  secundum  communem  estima- 

tionem  pro  quolibet  ipsorum  si  qua  nunc  vacant  vel  vacabunt  in 
futurum  expectantibus  communiter  vel  divisim  ad  coUationem  etc. 
omnium  et  singulorum  coUatorum  seu  collatricum  secularium  vel 
Regularium  ordinum  quorumcumque,  ad  duas  videlicet  coUationes  per 
ipsos  Auditores  et  eorum  singulos  in  illis  ubilibet  eligendas  et  in 
confectione  litterarum  expediendarum  etiam  ratione  dignitatum  etc. 
Et  cum  creatione  in  canonicos  gratiose  providemus  et  provideri 
mandamus.  Mandantes,  literas  apostolicas  sub  data  priori,  quas  fami- 
liaribus  nostris  veris  continuis  commensalibus  et  in  cancellaria  apo- 
stolica  descriptis,  vel  describendis,  assignavimus,  videlicet  sub  data 
XII  kal.  maii  aimo  primo,  literas  expediri. 

Nonobstantibus  constitutionibus  et  ordinationibus  apostolicis,  illis 
presertim  quibus  cavetur  ad  unum  dumtaxat  beneficium  ixi  partibus 
ultramontanis  gratias  debere  concedi,  statutisque  et  constitutionibus 
ecclesiarum  presertim  de  optando  vel  assequendo  maiores  vel  alias 
prebendas,  quibus  expresse  et  specifice  in  favorem  dictorum  Audi- 
torum  derogari  volumus.  Regula,  in  contrarium  edij;a,  non  obstante, 
ceterisque  in  contrarium  facientibus  quibuscumque. 


Caltsto  in  156 


Nomina  dictorum  Auditorum 

lohannes  Walling 

Franciscus  de  Criviles 

Petrus  de  Caveisrubeis 

Petrus  Corserii 

lohannes  didaci  de  Coca 

Ludovicus  de  Ludovisiis 

lohannes  losso 

Agapitus  de  Rusticis 

Bernardus  Rovira 

Gaspar  de  Theramo 

Theodorus  de  leliis 

Antonius  de  Thosabecis 

Bernardus  de  Bosco 

Orlandus  de  bonarlis 

Petrus  de  Vales 

lohannes  Pintor 

Et  motu  proprio 

£t  sub  data  xii  kl.  maii  anno  primo 

Et  ad  canonicatus  et  prebendas  in  cathedralibus  et  metropoli- 
tanis  ecclesiis, 

Et  ad  duas  dignitates 

Et  cum  derogatione  statutorum,  vel  consdtutione  de  optando  non 
obstante 

Et  ad  duo  beneficia  cuiuscumque  taxe,  non  obstante  regula  in 
contrarium  edita 

£t  ad  prestimonia,  prestimoniales  portiones  unius,  duorum,  trium, 
quatuor,  seu  plurium,  ecclesiarum  in  quibus  in  canonicos  creati  fuerint 
seu  canonicorum  aut  alias  in  illis  seu  Civitatibus  et  diocesibus  earumdem 
beneficiati  seu  beneficiatorum,  vel  aliqua  seu  aliquibus  ipsarum  usque 
ad  summam  centum  librarum  turo  se.  co.  es.  pro  quolibet  ipsorum 

Et  cum  derogatione  statutorum,  privilegiorum  et  constitutionum 
earum,  quibus  cavetur  quod  non  nisi  nobiles  militares  vel  IUustres 
suscipiant  in  eisdem.  Et  quod  omnes  gratiarum  predictarum  pro 
omnibus  et  singulis  Auditoribus  supradictis  Apostolice  litere  de  man- 
dato  S.  V.  gratis  expediantur  ubique.  Fiat  de  omnibus.  A. 


156  Soeculo  XV 


88. 

Calistus  III  Rotae  AuditorHms  privHegium  concedit  litteras  apostolicas 
expediendi  gratis. 

(Arch.  Rot.,  « Prtvil^gia  »,  tont  I,  part  I,  n.  X). 

Sine  data. 

Motuproprio  dilectis  filiis  Rescribendario,  Taxatori  et  Compu- 
tatori,  tam  presentibus  quam  futuris,  omnibusque  et  singulis  littera- 
rum  apostolicarum  Scriptoribus  ac  Cancellarie  apostolice  Officialibus, 
Registratoribus  litterarum  ac  supplicationum  et  Plumbatoribus  et  mag^- 
stris  eorumdem,  Secretariis  ceterisque  omnibus  et  singulis  Officialibus 
Romane  Curie  ad  expeditionem  litterarum  Apostolicarum  deputatis, 
vel  deputandis,  et  cuilibet  vestrum  in  solidum  mandamus,  Quatenus 
sub  pena  excommunicationis,  quam  in  vos  et  quemlibet  vestrum  si 
contra  infrascripta  feceritis,  aut  aliquis  vestrum  fecerit,  ferimus  in 
hiis  scriptis,  omnes  et  singulas  Litteras  apostolicas,  tam  gratiam  quam 
iustitiam  continentes,  simplices  et  legendas,  pro  venerabili  fratre  Guil- 
lermo  Episcopo  Oloren.  et  dilectis  filiis  lohanne  Didaci  de  Coca 
decano,  Ludovico  de  Ludovisiis  sedis  Apostolice  et  nostro  Protho- 
notario,  Agapito  Cincii  de  Rusticis,  Bernardo  Rovira,  Gaspare  de 
Teramo,  Theodoro  de  Lellis,  Bernardo  de  Bosco,  Orlando  de  bo- 
narlis,  Petro  de  Valle  et  lohanne  Pintor,  palatii  nostri  causarum  Audi- 
toribus,  ac  eorum  quolibet,  expeditas  et  expediendas,  quandocumque 
pro  parte  ipsorum  Auditorum  et  cuiuslibet  ipsorum  fueritis  requisiti 
et  quilibet  vestrum  fuerit  requisitus,  gratis  et  absque  alicuius  taxe 
vel  alicuius  summe  solutione  simpliciter  et  libere  scribatis,  detis, 
tradatis  et  expediatis,  scribique,  dari,  tradi  et  expediri  faciatis,  per- 
mittatis  et  procuretis,  ac  quilibet  vestrum  scribat,  det,  tradat  et  expe- 
diat,  scribique,  dari,  tradi  et  expediri  faciat,  permittat  et  procuret 
absque  contradictione,  resistentia  et  impedimento  quibuscumque. 

Mandantes  insuper  tibi,  auctoritate  apostolica,  dilecto  filio  nostro 
Roderico  Sancti  Nicolai  in  carcere  Tuliano,  diacono  Cardinali,  S.  R.  Ec- 
clesie  Vicecancellario  ac  tuis  in  eodem  officio  successoribus,  seu  Can- 
cellariam  apostolicam  pro  tempore  regentibus,  Quatenus  eisdem  Audi- 
toribus  efficacis  defensionis  auxilio  assistentes,  non  permittatis  eosdem 
Auditores  pro  solutione  alicuius  taxe  sive  pecunie  pro  expeditione 
predictarum  litterarum  a  quolibet  molestari.  Quinymmo  mandatum 
nostrum  huiusmodi  inviolabiliter  observari  faciatis.  Contradictores  et 


Calisto  III  "  Pio  II  157 


rebelles  huiusmodi  per  censuram  ecclesiasticam  totiens  quotiens  opus 
fuerit  compescendo  et  excomunicatos  publice  nunciando.  Volentes 
et  apostolica  auctoritate  decernentes,  tibi  ac  successoribus  tuis  super 
omnibus  et  singulis  premissis  perpetuatam  esse  iurisdictionem. 
Constitutionibus  et  ordinationibus  apostolicis,  ceterisque  contrariis 
non  obstantibus  quibuscumque.  -  Fiat  motuproprio  et  ita  mandamus 
A,  -  Volentes  ac  auctoritate  apostolica  decernentes  quod  presentis 
supplicationis  sola  signatura  suiliciat,  absque  alia  litterarum  apostoli- 
carum   confectione.  -  Fiat  A. 


89. 

Pius  II  (145  8- 1464)  Auditoribus  Rotae  praecedentiam  concedit  super 
Apostolicis  Subdiaconibus  supranumerarits. 

(Arch.  Rot.,  €  Frivilegia » ,  tom,  /,  part.  I,  «.  XI). 

1458,  octobris  19,  Romae. 

Pius  episcopus,  servus  servorum  Dei.  Ad  perpetuam  rei  memo- 
riam.  Romanus  PonUfex  in  eminenti  specula  constitutus  ad  decorem 
Dei  ordine  quodam  singula  dirigens  ac  distribuens  et  singulos  iuxta 
merita  efferrens,  si  nonnumquam  aliquos  extollit  et  illos  aliis  sedis 
apostolice  Officialibus  aggregat  ac  superaddit,  circa  ea  tamen  decer- 
nit  et  declarat,  prout  rerum  et  qualitas  temporum  exigit  et  requirit, 
prout  sibi  videbitur  in  domino  expedire. 

Sane  nuper  ex  fidedignorum  relatione  intelleximus,  nonnuUos  per 
Predecessores  nostros  atque  nos  post  assumptionem  nostram  ad  summi 
apostolatus  apicem  in  nostros  et  dicte  sedis.Subdiaconos  receptos  et 
aliorum  numero  et  consortio  aggregatos  fuisse  atque  fore.  Ne  autem 
tales  sic  recepti,  pretextu  receptionis  et  aggregationis  huiusmodi  aut 
cuiuslibet  consuetudinis,  pretendant  se  propter  receptionem  et  aggrega- 
tionem  huiusmodi  dilectis  filiis  Capellanis  nostris  ac  causarum  palatii 
apostolici  Auditoribus,  viris  gravissimis  atque  doctissimis  qui,  loco 
nostri,  universis  ad  dictam  sedem  recurrentibus  iustitiam  administrant  et 
onera  quamplurima  perferunt  et  interdum  etiam  noctes  ducunt  insom- 
pnes,  in  capella  et  conspectu  nostris  vel  ubilibet  etiam  processio- 
nibus  et  aliis  locis  quibuscumque  sedendo,  stando  vel  incendendo 
prioritatem  seu  preeminentiam  habere  seu  vendicare  presumant, 
Nos,  quibuscumque  contentionibus  que  ex  hoc,  tempore  procedente, 
evenire  et  exoriri  possent  quantocitius  obviare  et  decori  ac  honestati 


158  SoecuU)  XV 


Collegii  dictorum  consulere  volentes,  nostre  intentionis  semper  fuisse 
et  esse  nuUam  ex  dictis  receptis  in  Subdiaconos  vel  aggregatos  seu 
supernumerarios,  solis  Subdiaconis  participantibus  ad  certum  nume- 
rum  reductis  vel  reducendis  et  illis  presentibus  dumtaxat,  Capella- 
nis  et  Auditoribus  predictis  in  capella  nostra  et  nostro  ac  successo- 
rum  nostrorum  conspectibus,  processionibus  et  aliis  locis  quibuscumque 
etiam  sedendo,  stando  vel  incedendo  prioritatem  habere,  nec  ipsos 
sic  receptos  aggregatos  et  supemumerarios  Subdiaconos,  Capellanos 
et  Auditores  huiusmodi,  nunc  et  pro  tempore  existentes,  perpetuis 
futuris  temporibus  precedere,  sed  illos  subsequi  hullamque  priorita- 
tem  seu  preeminentiam  ante  eos  habere  debere,  auctoritate  apostolica 
et  ex  certa  scientia  tenore  presentium  decernimus  et  declaramus; 
districtius,  auctoritate  et  scientia  similibus,  Subdiaconis  supemumera- 
riis  predictis  sub  pena  anathematis,  quam  contra  facientes  incurrere 
volumus  ipso  facto,  inhibentes,  ne  quisquam  eorum  prioritatem,  pree- 
minentiam  seu  prelationem  in  ince^endo,  procedendo,  sedendo,  stando 
vel  invicem  consedendo,  dictis  Auditoribus,  aut  aliquo  eomm,  locum 
sibi  vendicare  audeat  vel  presumat.  Non  obstantibus  quibuscumque 
privilegiis,  concessionibus  seu  indultis  eisdem  supernumerariis  Subdia- 
conis  per  nos  et  sedem  predictam  in  genere  vel  in  specie  concessis 
seu  concedendis,  etiam  si  de  iliis  eommque  totis  tenoribus  in  presen- 
tibus  de  verbo  ad  verbum  habenda  foret  mentio  specialis,  quibus  illis, 
alias  in  suo  robore  permansuris,  specialiter  et  expresse  derogamus; 
usu  quoque  seu  more  Curie  sive  Capelle  olim  forsan  aliter  obser- 
vatis,  ceterisque  contrariis  quibuscumque. 

Nulli  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  nostre  constitu- 
tionis,  declarationis,  voluntatis,  inhibidonis  et  derogationis  infringere 
vel  ei,  ausu  temerario,  contraire :  si  quis  autem  hoc  attemptare  presum- 
pserit,  indignationem  omnipotentis  Dei  ac  beatomm  Petri  et  Pauli 
Apostolorum  eius,  se  noverit  incursurum. 

Datum  Rome,  apud  Sanctum  Petrum,  anno  Incarnationis  dominice 
Millesimo  quadringentesimo  quinquagesimo  octavo,  quartodecimo 
kal.  novembris,  pontificatus  nostri  anno  primo. 

Gratis  de  mandato  s.  d.  n.  pape  pro  presentibus  tantum,  ut  in 
mandato.  -  Destuptis  Fabritius. 

{verso)  BuUa  Pii  ii  quod  auditores  preferantur  Subdiaconis  non 
numerariis.  Concess.  1458. 


Pio  II  159 


90. 

Auditores  Rotae  preces  Pio  II  porrigunt^  petentes  privilegium  expe- 
diendi  gratis. 

(Arch.  Rot.,  «  Frivilegia  * ,  tom,  I,  part  I,  n.  X  VI). 


91. 

Pii  II  Rotulus  seu  Mandatum  de  providendis  per  Motum  proprium. 
(Arch.  Rot.,  *Privilegia »,  tom.  I  part.  /,  n.  XV). 

Sine  data. 

Motu  proprio  dilectis  filiis  Capellanis  nostris  et  causarum  pa- 
latii  apostolici  Auditoribus  et  Locatenentibus  eorumdem,  quorum 
nomina  inferius  annotantur»  singulis  videlicet  eorum,  de  duobus  Cano- 
nicatibus  duarum  Cathedralium  etiam  Metropolitanarum  seu  CoUe- 
giatarum  ecclesiarum  per  eos  ubilibet  eligendarum  cum  reservatione 
totidem  inibi  prebendarum  etiam  maiorum  seu  pinguiorum  ac  digni- 
tatum,  personatuum,  administrationum  vel  officiorum  etiam  Curatorum 
et  electivorum,  nec  non  prestimoniorum  prestimonialium  portionum 
et  simplicium  beneficiorum  unius,  duorum,  trium  aut  plurium  ipsarum 
ecclesiarum  Canonici  aut  Canonicorum,  quorum  quidem  prestimo- 
niorum  etc.  fructus  etc.  CC.  florenorum  auri  de  Camera  secundum 
communem  estimationem  annuatim  non  excedunt  vacantium  aut  vaca- 
turorum  simul,  vel  successive,  Canonicatu  et  prebenda  ac  dignitate,  per- 
sonatu,  administratione  vel  officio  in  eadem  ecclesia  pro  uno  beneficio 
computatis  providemus:  nec  non  de  duobus  beneficiis  ecclesiasticis  cum 
cura  vel  sine  cura,  etiam  si  Canonicatus  et  prebende,  etiam  maiores, 
distincte  vel  medie,  ac  dignitates,  personatus,  administrationes  vel  officia 
etiam  curata  et  electiva  in  Cathedralibus  et  Metropolitanis  seu  Colle- 
giatis  ecclesiis,  aut  Archipresbyteratus  vel  decanatus  ruralis  qui  digni- 
tates  extra  Cathedrales  ecclesias  et  similia  curata  electiva  reputentur,  ac 
cuiuscumque  annui  valoris  fuerint  cum  simili  computatione,  vacatis 
vel  vacaturis  ad  collationem  quorumque  Coliatorum  et  CoUatricum 
secularium  et  Regularium,  per  eos  etiam  ubilibet  eligendorum^  gra- 
tiose  mandamus  provideri.  Et  nichilominus,  cum  singulis  ipsorum  ut 
ex  predictis  dignitatibus  personatibus,  ut  cum  cura  administrationibus, 
of6ciis  et  beneficiis  duo  recipere  et  cum  quocumque  alio  per  eos 
obtento  incompatibili  beneficio  cuiuscumque  qualitatis  quoad  vixerint 


160  Soeculo  XV 


retinere.  Illaque  et  quecumque  tria  per  eos  pro  tempore  canonice 
obtinenda  incompatibilia  beneficia  simul  vel  successive,  quotiens  eis 
placuerit,  simpliciter  vel  ex  causa  permutationis  dimittere,  et  loco  di- 
missi  vel  dimissorum  aliud  vel  alia  simile  vel  dissimile  aut  similia 
vel  dissimilia  beneficium  seu  beneficia  ecclesiasticum  vel  ecclesia- 
stica  tria  dumtaxat  incompatibilia  etiam  si  duo  ex  illis  due  Parochia> 
les  ecclesie  et  reliquum  illorum  seu  quodlibet  ipsorum  trium  dignitas 
personatus  administratio  vel  officium  similiter  curatum  et  electivum. 
Ac  quelibet  dignitas  ipsa  in  Cathedrali  et  Metropolitana  post  pon- 
tificalem  maior  aut  in  Collegiata  ecclesia  principalis  vel  qualiscumque 
extra  Ecclesias  ipsas  fuerint  si  sibi  canonice  conferantur  aut  assumantur 
ad  illas  recipere  et  similiter  quoad  vixerint  retinere  libere  et  licite 
valeant  motu  simili  de  speciali  gratia  dispensamus.  Non  obstantibus  sta- 
tutis  et  consuetudinibus  earumdem  ecclesiarum  de  optando,  nec  non 
illis  quibus  cavetur  quod  nullus  in  dictis  ecclesiis  aliquam  maiorem  seu 
pinguiorem  prebendam  assequi  valeat  nisi  ad  illam  de  minori  vel  alia 
prebenda  gradatim  et  per  optionem  ascendat :  ceterisque  contrariis 
quibuscumque.  Cunf  clausulis  opportunis.  J^iat  Motu  proprio  E. 
Nomina  predictorum  Auditorum  sunt  hec: 

lohannes  Didaci  de  Coca,  Decanus,  decretorum  doctor. 

Geminianus  de  Prato,  decretorum  doctor,  Apostolice  sedis  Notarius. 

lohannes  valing,  decretorum  doctor. 

Ludovicus  de  ludovisiis,  iuris  utriusque   doctor,   apostolice   sedis 
Notarius. 

lohannes  losso,  iuris  utriusque  doctor. 

Agapitus  de  Rusticis,  iuris  utriusque  doctor. 

Bernardus  Roviera,  decretorum  doctor. 

Gaspar  de  Teramo,  decretorum  doctor. 

Theodorus  de  Leliis,  iuris  utriusque  doctor. 

Bernardus  de  Boscho,  decretorum  doctor. 

Orlandus  de  Bonarliis,  iuris  utriusque  doctor. 

Petrus  de  valle,  legum  doctor. 

lohannes  Pintor,  iuris  utriusque  doctor. 
Et  Motu  proprio. 

et  sub  data,  VIII  kal.  decembris  E. 

Et  ad  duas  prebendas  et  totidem  dignitates  etc.  etiam 
in  duabus  Cathedralibus  et  Metropolitanis. 

Et  ad  maiores  prebendas   cum   derogatione   dictorum  )  'Fiat  E. 
statutorum. 

Et  ad  duo  Ijeneficia. 


Pio  II  161 

Ac  ad  prestimonia  unius  duorum  trium  aut  plurium.  Fiat  E. 

Et  quod  pro  quolibet  ipsorum  littere  super  his  expediantur  gratis 
de  mandato.  Fiat  gratis  nbique  E. 

£t  quod  omnium  et  singulorum  Auditorum  et  loca  eorumdem 
tenendum  predictorum  non  obstent  beneficiales  quecumque  quo- 
modocumque  et  qualescumque  fuerint  habeantur  pro  sufficienter  ex- 
pressis  :  non  obstante  regula  in  contrarium  per  Sanctitatem  vestram 
edita.  Fiat.  E. 


92. 

Pii  II  Breve  quo  lohannem  de  Ceretanis  restitvit  ad  exercitium  officii 
Auditoratus  Rotae  a  quo  iamdiu  illum  suspenderat. 

(Arch.  Rot.,  « Admissiones »,  part.  I,  Pio  II,  n.  /). 

1460,  aprilis  5,  Senis. 

(verso)  Dilectis  filiis  Decano  et  Auditoribus  causarum  Palatii  Nostri 
Apostolici,  Capellanis  Nostris. 

(intus)  Pius  Pp.  II.  -  Dilecd  filii,  salutem  et  Ap.  Benedictionem.  - 
Pridem  exposito  Nobis  quod  dilectus  filius  loannes  de  Ceretanis  de 
Interamne,  Capellanus  noster  et  palatii  nostri  apostolici  causarum  audi- 
tor,  dilectum  filium  Mattheum  Flingel,  familiarem  nostrum  domesticum 
et  continuum  commensalem»  ad  alterum  ex  duobus  notariatibus  sibi  per 
nos  reservatum  presentare  et  retinere  recusaverat,  officio  auditoriatus 
ei  per  literas  nostras  interdiximus,  Vobisque  et  vestrum  cuilibet  manda- 
vimus  sub  pena  excomunicationis  late  sentende,  quatenus  de  cetero 
nuUo  pacto  permitteretis,  dictum  loannem  in  causarum  audientia  se 
intromittere,  quousque  aliud  a  nobis  reciperetis  in  mandads,  decernendo 
ex  tunc  omnes  et  singulos  actus  et  sententias,  per  eum  forsitan  facien- 
das  et  pronuntiandas,  nullos,  irritos  et  inanes.  Quia  vero  idem  loannes, 
postmodum  ad  presentiam  nostram  personaliter  accedens,  se  coram 
nobis  obedientem  filium  exhibuit  et  intentioni  mandatisque  nostris 
effectuaiiter  sadsfecit,  mandatum  huiusmodi  relaxantes,  eum  ad  exer- 
cidum  oflicii  auditoriatus  sui  restituimus  et  reintegramus ;  Vobis  et 
vestrum  cuilibet  mandantes  ut  ipsum  loannem  ad  locum  suum  reci- 
ptads  et  reponatis.  Communicantes  secum  in  omnibus  et  per  omnia 
in  causis  sicut  prius;  ac  omnes  actus  et  sententias,  si  qui  post  da- 
tam  literarum  predictarum  et  ante  ipsarum  sibi  factam  presenta- 
tionem  per  eundem  loannem  gesti  et  prolate  esse  reperiantur,  sine 
preiudicio   revalidamus   et  validos  fuisse  et  esse   censemus   perinde 

11 


162  Soeculo  X  V 


ac  si  mandatum  suspensionis  adversus  eum  a  nobis  nuUatenus  emanas- 
set.  In  contrarium  facientibus  non  obstantibus  quibuscumque.  Datum 
Senis,  sub  annulo  piscatoris,  die  v  aprilis  mcccclx,  pontificatus  nostri 
anno  secundo. 

la.  de  Piccolominibus. 


93. 

Pzo  II  Papa,  -  Mandatum  Vice-Cancellarii  de  recipiendo  infratrem  et 
Coauditorem  lacobum  de  Pencoetdic,  electum  Briocen. 

(Arch.  Rot.,  « Admissiones »,  part.  I,  Pio  II,  n.  3). 

1460,  decembris  20,  Romae. 

Nos  Rodericus,  miseratione  divina  Sancti  Nicolai  in  Carcere  Tul- 
liano  Diacohus  Cardinalis  sancte  Romane  ecclesie  Vicecancellarius, 
vobis  venerabilibus  et  circonspectis  viris,  dominis  lohanni  didaci 
de  coca  Decano  ceterisque  palatii  apostolici  causarum  Auditoribus, 
Harum  serie  notificamus  et  certiores  reddimus  qualiter  nuper  San- 
ctissimus  in  Christo  pater  et  dominus  noster,  dominus  Pius  divina 
providentia  papa  secundus  r.  p.  dominum  lacobum  de  Pencoetdic, 
electum  Briocen.,  utriusque  iuris  Doctorem,  in  Capellanum  suum  et 
eiusdem  palatii  causarum  Auditorem  recepit,  numero  et  coUegio 
eorumdem  Auditorum  ipsum  aggregando,  recipi  et  admitti  mandavit, 
prout  in  quadam  papiri  cedula,  ipsius  domini  nostri  manu  signata, 
cuius  tenor  de  verbo  ad  verbum  sequitur  in  modum  subsequentem : 
Motu  proprio  dilectum  filium  lacobum  de  Pencoetdic,  Electum  Briocen. 
utriusque  iuris  doctorem,  in  Capellanum  nostrum  et  causarum  palatii 
apostolici  Auditorem  tenore  presentium  nominamus  et  dilectorum 
filiorum  Auditorum  palatii  predicti  colegio  et  consortio  aggregamus. 
Mandantes  Auditoribus  prefatis  in  virtute  sancte  obedientie  quatenus 
dictum  lacobum,  servatis  servandis  secundum  constitutiones  ipsorum, 
in  collegam  et  in  fratrem  recipiant  et  admittant  Et  dilectum  filium 
nostrum  Rodericum  S.  Nicolai  in  carcere  Tulliano  diac.  Card.  sancte 
Rom.  eccles.  Vicecancellarium  huius  nostri  mandati  executorem  depu- 
tamus :  in  contrarium  facientibus  non  obstantibus  quibuscumque. 
Placet,  E  -  Cumque  intentionis  ipsius  Smi  d.  n.  pape  existat  quod 
prefatus  dominus  Electus  per  nos  ad  exercitium  officii  auditoratus 
causarum  huiusmodi  admittatur  et  numero  ac  consortio  Auditorum 
causarum   dicti  palatii    aggregetur,   nosque    de    et    super   contentis 


Pio  II  163 

eadem  cedula  executorem  deputaverit ;  eapropter  nos  Rodericus,  Vice- 
cancellarius  prefatus,  Vos  lohannem  Didaci,  Decanum,  et  singulos 
dicti  palatii  Auditores,  coniunctim  et  divisim,  vigore  commissionis  in 
causa  presente  nobis,  ut  premittitur,  facte  monemus,  Vobisque  districte 
precipiendo  mandamus,  quatenus  eumdem  Electum  servatis  solemnita- 
tibus,  in  talibus  fieri  solitis,  in  coauditorem  et  coUegam  vestrum,  ut 
premittitur  recipiatis,  numero  quoque  et  consortio  vestro  favorabiliter 
aggregetis.  Alioquin  contra  vos  et  quemlibet  vestrum,  prout  iuris 
ordo  postulaveriti  ad  penas  contra  inobedientes  mandatorum  aposto- 
licorum  promulgatas,  procedemus. 

Datum  Rome,  in  Cancellaria  apostolica,  die  xx  mensis  decembris, 
anno  Domini  millesimo  quadringentesimo  sexagesimo,  pontificatus 
Sanctissimi  Domini  Nostri  anno  tertio. 

lo.  Cortadelles. 


94. 
Pio  II  Papa.  -  Preces  Auditorutn  Rotae  ad  Card.  Vice-Cancellarium, 

m 

(Arch.  Rot.,  «  Ordinationes »,  part  7,  «.  IV), 

1462,  iunii  22,  Romae. 

Reverendissime  in  Christo  pater  et  domine»  domine  et  promotor 
noster  singularissime,  post  humillimas  recomendationes.  Ex  debito 
muneris  nobis  iniuncti  ratione  Auditoriatus  ofiicii,  et  ne  nostro  tem- 
pore  permictamus  observantiam  et  reverenciam  loco,  cui  prefecti 
sumus  quamvis  indigni,  in  mentibus  hominum  aliter  haberi  quam  de- 
ceat,  cogimur  tam  ex  nobis  quam  ad  instantiam  nonnuUorum  aliorum 
qui  etiam  ex  huiusmodi  zelo  precipue  moventur,  ad  apostolicam  sedem 
et  Ssmm.  dominum  nostrum  habere  recursum,  ut  certa  infrascripta 
provideat,  prout  sue  Sanctitati  videbitur  opportunum.  Hinc  est  quod 
cum  post  recessum  prefati  Ssmi.  domini  nostri  pape  ex  Urbe  et  pre- 
cipue  a  paucis  citra  diebus,  fuerit  preter  solitum  attemptatum  per 
presidentes  cancellarie  apostolice  quod  cause  graves  et  ardue,  qua- 
rum  procuratores  et  soUicitatores  in  Rota  iudicium  expectabant,  extra 
Rotam  commicterentur  viris,  quamvis  alias  doctis,  tamen  in  iudicando 
minus  expertis,  et  quidem  in  maximum  tribunalis  nostri,  ymo  verius 
Apostolici,  contemptum,  eo  quod  receptum  sit,  quod  in  una  signatura 
duodecim  commissiones,  quinque  graviores,  uni  et  eidem  commisse 
sunt  et  sine  mora  redempte ;  et,  ut  de  aliis  taceamus.  Versamur  hic 
non   absque   periculo   corporis   et   discrimine    honoris   ofiicii   nostri: 


164  Soecuio  XV 


deliberavimus,  vestre  Rme.  dominationi,  quam  non  dubitamus  hunc 
locum  amare,  utpote  illius  membrum  singulare»  quia  in  eo  nutrita 
et  ex  eo  extitit  exaltata  et  que  pro  sua  insita  prudencia  hec  recte 
cognoscit,  huiusmodi  reserare,  ut  circa  ea  pro  honore  smi.  dmi.  nri.,  curie 
Romane  et  republice  christiane  que  hunc  locum  nostrum  semper  in 
magna  observancia  et  veneratione.  habuit,  studeat  reparare.  Suppli- 
camus  igitur  affectu  quo  possumus  £.  V.  Rme.  D.  quatenus  apud 
Sanctitatem  domini  nostri  instare  placeat  ut  super  premissis  et  aliis 
que  in  presentiarum  silentio  preterimus,  opportune  providere  dignetur 
prout  antehac  esse  voluntatem  domini  nostri,  experientia  teste,  cogno- 
vimus.  In  hoc  siquidem  faciet  vestra  Rma.  dominatio  rem  Deo  gra- 
tam,  que  etiam  honori  Ssmi.  dmi.  nri.  et  nostro  conducit,  nosque  id 
describemus  ad  gratiam  singularem.  Parati  ad  omnia  vestre  Rme. 
Dominationis  beneplacita  et  mandata,  quam  altissimus  feliciter  et 
longeve  ad  suffragium  ecclesie  sue  sancte  conservare  dignetur. 
Scriptum  Rome  die  xxii  iunii  1462. 

E.  V.  Rme.  D. 

Filii  et  Servitores  Decanus  et  Auditores 
causarum  *sacri  palatii  apostolici. 


95. 

Pius  II  pfivilegiuin  expediendi  gratis  litteras  apostolicas  ceteris  Rotae 
Auditoribus  concessum  a  Calisto  III,  extendit  ad  postea  et  succes- 
sive  Auditares  effectos  et  collegio  aliorum  Coauditorum  aggregatos, 
scilicet:  Sanctum  Romero,  lohannem  de  Ceretams^  Petrum  Ferrici  el 
lohannem  de  Cesarinis  (1462,  ianuarii  25,  Romae). 

(Arch.  Rot.  « Privilegia »,  tom.  I,  part,  I,  n,  XIII). 


96. 

Pius  II  expectativarum  privilegia  Auditoribus  Rotae  conjirmat. 
(Arch.  Rot.,  ^Privilegia »,  tom,  /,  part,  I,  n,  XII). 

1462,  februarii  1,  Romae. 

Motuproprio  volumus  ac  ex  certa   scientia  dilectis  filiis   coUegii 
causarum  palatii  apostolici  Auditoribus;  Capellanis  nostris,  apostolica 

auctoritate  concedimus   pariter   et  declaramus   quod in 

assecutione  beneficiorum  ecclesiasticorum  quorumcumque  que  expe- 


Pio  II  165 

ctant  et  pro  tempore  expectabunt nuUi  alii , 

venerabilibus  fratribus  nostris  s.  Romane  ecclesie  Cardinalibus  dum- 

taxat  exceptis,  ipsis  Auditoribus  preferantur 

Datum  Rome,  Apud  Sanctum  petrum,  kl.  Febr.,  Anno  Quinto. 


97. 

//  Auditores  Rotae  eximit  a  correcHone  et  iurisdictiane  Audi- 
toris  Generalis  CamercLe,  cui  in  criminalibus  ceteri  omnes  jR.  Curiae 
officiales  et  alii  Curtisani  subdebantur,  declaratque  a  solo  Papa 
conira  Auditores  procedi,  inquiri  ac  iudicari  et  sentmtiari  potuisse 
seu  posse, 

(Arch..  Rot.,  «  Privilegia  * ,  tom,  I,  part.  I,  n.  X  VII), 

Sine  data. 

Dudum  siquidem,  inter  alia,  Motuprorio  dilecto  filio  Jacobo  de 
Muciarellis,  cappellano  nostro  et  causarum  curie  camere  apostoiice 
generali  Auditori,  de  omnibus  et  singulis  criminibus,  excessibus 
et  delictis  in  curia  Romana,  vel  extra  eam,  per  quoscumque  tam 
officiales  sedis  apostolice  quam  alios  curtisanos  seu  curiales,  Roma- 
nam  curiam  sequentes,  cuiuscumque  dignitatis,  status,  gradus,  ordinis 
vel  conditionis  existerent,  quorum  correctio,  punitio  et  causarum  sua- 
rum  cognitio  ad  camerarium  nostrum  et  Auditorem,  pro  tempore 
existentes,  pertinere  demonstrabatur,  perpetratis  et  perpetrandis,  etiam 
ex  officio  inquirendi  et  ipsa  puniendi:  necnon  omnes  et  singulas 
etiam  Civiles  et  Criminales  causas  coniunctim  et  divisim  in  eadem 
curia,  citra  membri  mutilationem  aut  sanguinis  eflfusionem  et  con- 
demnationem,  motas  et  movendas  seu  quomodolibet  tunc  et  in  poste- 
rum  inter  quascumque  partes  etiam  ex  officio  pendentes  et  etiam  pro 
expensis  dampnis  et  interesse  in  causis  quibuscumque  contractis,  quo- 
tiens  expediret  Citandi,  requirendi,  monendi,  excommunicandi,  aggra- 
vandi  et  reaggravandi  etc.  auctoritate  apostolica  facultatem  et  pote- 
statem  concessimus,  prout  in  nostris  inde  litteris  desuper  confectis 
plenius  continetur. 

Nos  igitur  ad  tollendum  et  submovendum  quodcumque  dubium 
quod  circa  premissa  propterea  exoriri  posset,  Motu  simili  et  ex  certa 
scientia  declaramus,  nostre  intentionis  semper  fuisse  et  esse,  per  facul- 
tatem  et  alias  concessiones  predictas,  Dilectos  filios  Magistros  causa- 
rum  palatii  apostolici  Auditores,  cappellanos  nostros  nullatenus  com- 
prehendisse,  neque  ilios  sub  forma  litterarum  huiusmodi  comprehensos. 


166  Soeculo  iV 


quioymo  ab  ipsis  prorsus  et  omnino  exclusos  fuisse  et  extitisse,  et 
contra  illos  et  eorum  quemlibet  per  nos  solum  et  dumtaxat  procedi  seu 
inquiri  ac  iudicari  et  sententiari  potuisse  sive  posse.  Premissis,  ceteris- 
que  contrariis  non  obstantibus  quibuscumque.  Cum  clausulis  opportunis. 
Ac  simili  motu  volumus  et  eisdem  Auditoribus  concedimus  quod, 
si  sibi  placuerit,  presentis  signatura,  hic  per  nos  apposita  nostra,  ubique 
sufHciat  absque  confectione  litterarum,  noh  obstante  regula  contraria, 
cui  derogamus. 

98. 

Pius  II  Auditoribus  Rotae  mandat  quatenus  recipiant  et  admittant  in 
Auditorem  Antonium  lacobi  de  Grassis  quem   ipse  Pius  declarat 

■ 

se  iam  recepisse  et  Auditorum  consortio  aggregasse, 
(Arch.  Rot.,  <  Adfnissiones  *,  part.  I,  Pio  II,  n.  8), 

1462,  martii  29. 

Motu  proprio  dilectis  filiis  Auditoribus  causarum  Palatii  aposto- 
lici  tenore  presentium  mandamus  et  districte  precipimus,  ut  dilectum 
filium  Antonium  lacobi  de  Grassis,  Canonicum  Bononien.,  utriusque 
iuris  doctorem  quem  nos  in  Capellanum  nostrum  et  dicti  Palatii  cau- 
sarum  Auditorem  gratiose  suscepimus  ac  ipsorum  Auditorum  numero 
et  consortio  aggregavimus,  ex  nunc  in  Auditorem  causarum  earum- 
dem  ac  ad  huiusmodi  Auditoratus  ofiicium  eiusque  liberum  exerci- 
tium,  omni  exceptione  et  dilatione  remota,  servatis  servandis,  admit- 
tant.  Nonobstantibus  quibuscumque  privilegiis,  indultis  et  literis 
apostolicis,  ipsis  Auditoribus  concessis,  quorumcumque  tenorum  fue- 
rint,  ceterisque  contrariis  quibuscumque.  -  Placet  et  ita  mandamus  E. 

{verso)  Presentata  die  xxix  Marcii   1462. 

99, 

Pius  II  niandat  qtmtenus  Auditores  Rotae   deinceps  ullum  Notarium 
sine  suo  speciali  mandato  non  admittant,  et  admissos  sibi  quantocius 
significent. 
(Arch.  Rot.,  «  Ordinationes  *,  p,  II,  De  Notariis,  n,  /). 

1462,  octobris  21,  Petredi  Senarum. 

Pius  Pp.  II. 

{intus)  Dilecti  filii,  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  £x 
bonis   respectibus,   animum   nostrum  moventibus,  volumus  et   vobis 


Pio  II  167 

I  '  .,..1.1 

mandamus,  quatinus  sub  pena  indignationis  nostre,  nuUum  Notarium 
deinceps  admittatis  ad  officium  Notariatus  causarum  sacri  palatii 
aplici,  vacans  per  obitum  alterius  cuiuscumque,  sine  speciali  mandato 
nostro.  Non  obstantibus  mandatis  et  promotionibus  quorumcumque 
etiam  Camerarii  aut  Vicecancellarii  nostri.  Et  si  aliquos  admisistis, 
volumus  et  vobis  sub  eadem  pena  mandamus  ut  illos  nobis  quan* 
tocius  significare  curetis.  Datum  Petredi  Senarum  Dioecesis  sub  annulo 
Piscatoris  die  21  oct.   1462,  Pontificatus  nostri  anno  quinto. 

G.    de    PlCCOLOMINIBUS. 

{verso)  Dilectis  filiis  nostris,  Decano  et  Auditoribus  Rote  causarum 
Sacri  palatii  apostolici. 

100. 

Pius  II  per   Vice^Cancellarium  mandat  Rotam  aperiri  iuxta  ptd^lica" 
tum  Vice-Cancellarii  edictum. 
(AscH.  RoT.,  <  Ordinattones  *  y  part.  /,  n.  V). 

1462,  novembris  27,  Tuderto. 

{verso)  Reverendis  ac  integerrimis  patribus  dominis  Decano  et 
Collegio  Auditorum  Sacri  palatii  apostolici,  amicis  nostris  prestantis- 
simis,  R.  Cardinalis  Valentinus,  S.  R.  E.  Vicecancellarius. 

{intus)  Reverendi  ac  integerrimi  patres,  Amici  nostri  prestantis- 
simi:  salutem  plurimam.  Mandavit  Sanctissimus  d.  n.,  postquam 
intellexit  aerem  istic  effectum  incolumem,  ut  aperiatur  Audientia, 
sicuti  per  publica  edicta  nostra,  que  proponi  fecimus  istic,  cogno- 
scetis.  Et,  quod  gratissimum  quoque  vobis  erit,  si  perseveraverit 
restituta  incolumitas,  ad  proximos  dies  festos  Nativitatis  ipse  Sanctis- 
simus  d.  n.  cum  tota  Curia  istic  se  recipiet. 

Mirum  in  modum  desideramus  vos  omnes  sospites  et  letos  valere : 
quod,  gratia  Dei,  prope  diem  futurum  speramus.  Bene  valete. 

Tuderto,  die  xxvii  Novembris  mcccclxii. 

101. 

Auditaribus  Rotae  Pius  II  mandat  quatenus,  abbreviatis  terminis,  lohan- 

nem  de  Cesarinis  admittant  in  Rota  Coauditorem^  ante  ferias  generales, 

(Arch.  Rot.,  « Admission^s »,  part.  I,  Pio  II,  n.  6). 

Sine  data. 

Motuproprio :  Vobis  dilectis  filiis,  Magistris  lohanni  Didaci  de  Coca, 
Decano,  Bernardo  Rovira,  Gaspari  de  Theramo,  Theodoro  de  Leliis, 
Sanctio  Romero,  lohanni  de  Ceretanis,  Petro  Ferrici  et  Jacobo  Electo 


168  Soeculo  X  V 


Briocen.,  Capellanis  nostris  et  causarum  Palatii  apostolici  Audito- 
ribus,  tenore  presentium  sub  excomunicationis  ac  etiam  suspensionis 
ab  officiis  vestris  necnon  beneficiis  ecclesiasticis,  quot  obtinetis,  penis, 
quas  si  secus  feceritis  quilibet  vestrum  eo  ipso  incurrat,  tenore  pre- 
sentium  iniungimus  et  mandamus,  quatenus  dilecto  iilio  Magistro 
lohanni  de  Cesarinis,  Canonico  Basilice  Principis  Apostolorum  de 
Urbe,  Legum  doctori,  quem  dudum  in  eiusdem  Palatii  Auditorem 
recipi  et  admitti  ac  CoUegio  et  consortio  vestro  aggregari  manda- 
vimus  eumque  de  Auditoratus  eiusdem  Palatii  officio  gratiose  pro- 
vidimus,  puncta  pro  secreto  examine  iuxta  morem  hactenus  obser- 
vatum  pro  die  iovis  proxime  futura  assignare,  ipsumque  examinare 
et  ante  generales  vacationes  indici  solitas  ad  officium  antedictum 
eiusque  liberum  exercitium,  omni  prorsus  exceptione  vel  dilatione 
cessante,  admittere  debeatis  cum  effectu.  Nonobstantibus  quibuscumque 
privilegiis,  indultis,  et  literis  apostolici^  generalibus  vel  specialibus 
vobis  et  vestro  Collegio  per  nos  vel  sedem  apostolicam  sub  qua- 
cumque  forma  vel  expressione  verborum  etiam  motu  simili  cum  irri- 
tantis  appositione  decreti  et  aliis  quibuscumque  efficacissimis  etiam 
derogatoriis  clausulis  in  genere  vel  specie  concessis,  etiam  si  de  illis 
eorumque  totis  tenoribus  de  verbo  ad  verbum  habenda  esset  mentio 
specialis  aut  sub  certa  forma  et  non  alias  derogandum,  quibus,  pro 
hac  vice  dumtaxat,  ex  certa  scientia  derogamus,  ipsis  alias  in  suo 
plenario  robore  duraturis ;  ceterisque  contrariis  quibuscumque. 

S.  D.  N.  sub  censuris  et  penis  hic  insertis  motu  proprio  mandat 
et  iniungit  vestris  paternitatibus  ut  incontinenti  exequamini  omnia 
in  presenti  cedula  contenta  et  derogat  prout  in  ea  continetur.  In 
presentia  Sue  Sanctitatis  et  eius  de  mandato.  B.  Card.  g,  palentan. 


102. 

Fridericiy  Imperatoris  Romanarum^  epistola^  cuiusdam  causae  Brixien. 
commendatitia. 

(Arch.  RoT.,  « Privilegia  »,  tom.  /,  part.  III,  n.  1). 

1463,  februarii  15,  Gretz. 


(verso)  Venerabilibus  et  Honorabilibus  sacri  aplici  Pallacii  ludi- 
cibus  et  Rote  auditoribus  Sanctissimi  dni.  nri.  pape  Cappellanis 
devotis  nostris  dilectis. 

(intus)  Fridericus,  divina  favente  clementia,  Romanorum  Imperator 
semper  Aug^stus.  -  Hungarie  Dalmatie  Croatie  fel.  Rex  ac  Austrie 


Pio  II  169 

Stirie  etc.  Dux.  Venerabiles  ac  honorabiles  devoti  dilecti.  -  Quamquain 
omnes  donaciones  ad  augmentum  cultus  divini  institute,  pro  nostris 
viribus  ut  conserventur  et  execucioni  mandentur  op[er]am  dare  sole- 
mus,  illas  tamen  que  a  nostris  predecessoribus  Romanis  Cesaribus  ex 
sacri  Imperii  bonis  sunt  facte,  maiori,  ut  congruit,  fervore  cupimus 
in  suis  viribus  conservari.  Cum  autem  sanctus  Heinricus,  cognomento 
pius,  Romanorum  Imperator,  predecessor  noster,  inter  alias  innumeras 
ad  pia  loca  donaciones  etiam  Ecclesie  Gabionen.  nunc  Brixinen., 
dicte  Castrum  Veldes  cum  suis  prediis  et  attinentiis  in  Ducatu  nostro 
Carniole,  situm  ea  lege  donavit  ut  pro  tempore  Episcopus  Castrum 
prefatum  cum  duabus  partibus  fructuum  teneret,  fratresque,  sive 
Canonici,  Deo  et  sancto  Ingenuino,  patrono  ipsius  Ecclesie  ser- 
vientes  terciam  partem  illorum  fructuum  perciperent,  et  pro  sua  Con- 
thozalisque  sue  sancte  Kunigundis  ac  progenitorum  suorum  anima- 
bus  orarent,  sicut  in  litera  fundacionis  coram  vestra  devotione  in  actis, 
ut  accepimus,  producta  plenius  continetur.  Intervallo  postea  temporis 
ut  fundatoris  intentioni  specialius  satisfieret  Episcopus  ibidem  et  Capi- 
tulum  Cappellam  in  honore  beate  virginis  erexerunt,  statutumque  et 
ordinatum  reperitur  ab  eisdem  de  Cappella  ipsa  per  unum  ex  dictis 
fratribus  sive  Canonicis  Capitularem  seniorem  et  actu  residentem 
dumtaxat  gubernetur  qui  et  fructus  dicte  tercie  partis  levet ;  quod  si 
apud  eos  non  resideret  nec  deserviret,  statuerunt  eosdem  fructus 
ad  se  tamquam  deservientes  et  residentes  rursus  reverti  pro  dispo- 
sicione  primi  donatoris  implenda,  que  ordinacio  iam,  ut  accepimus, 
multis  temporibus  inviolabiliter  est  observata,  donec  quidam  causarum 
Rome  procurator  emersi^  nuper  qui  eum  Canonicum  qui  iuxta  pre- 
missa  dicte  Cappelle  presidet  et  Ecclesie  personaliter  deservit  memo- 
rate,  vigore  cuiusdam  Apostolice  reservationis  sive  provisionis  coram 
vestris  devocionibus  nittitur  turbare  et  inquiecare.  Nos  autem  qui, 
ut  prefertur,  magnopere  cupimus  memorati  nostri  predecessoris  san- 
cti  Heinrici  donaciones  quo  eius  patrocinio  apud  immortalem  deum 
juvari  mereamur  inviolabiliter  conservari,  quas  tamen,  nisi  et  memo- 
rati  Capituli  statutum  et  certa  hec  ordinacio  observetur  violari  ani- 
madvertimus  quo  magis  ad  nos  pertinere  videmus  ut  ex  Imperialis 
Camere  bonis  factam  fundacionem  a  nostris  predecessoribus  Romanis 
Cesaribus  conservemus,  neque  arbitramur  Sanctissimi  dfii  nri  pape 
voluntatem  fuisse,  ut  eciam  lacius  ad  eius  sanctitatem  scripsimus,  quod 
per  quamcumque  reservacionem  et  provisionem  cuicumque  factam, 
fundaciones  et  donaciones  ex  Imperialis  Camere  bonis  a  Romanis 
Imperatoribus  factas,  velit   tollere,   diminuere   aut   turbare.    Quapro- 


170  Soeculo  XV 


pter  vestras  devotiones  magnopere  hortamur  ut  memorati  sancti 
Heinrici  donacionem,  tum  etiam  prefatam  laudabilem  et  prescriptam, 
consuetudinem  attendentes,  ea  moderatione  in  hac  causa  procedere, 
et  diffinire  curetis  ne  illa  donacio  Imperialis  quitquam  violetur,  et 
prefati  fructus  tercie  partis  alibi  quam  per  nostrum  predecessorem 
sepedictum,  qui  apud  celestes  agit,  ordinati  sunt,  deputentur  quum 
eius  fundacionem  et  donacionem  ut  manuteneamus  neque  infringere 
patiamur,  quemadmodum  faciemus  ad  nos  ex  Imperiali  officio  spe- 
ctat.  Datum  in  opido  nostro  Gretz  Quintadecima  die  mensis  februarii 
anno  domini  nostri  se^cagesimooctavo  Regnorum  nostrorum  Romani 
vicesimooctavo  Imperii  sextodecimo  Hungarie  vero  nono. 
Ad  mandatum  domini  Imperatoris . .  . 

lohannes  Roth decanus. 


103. 

Pius  II  ad  preces  Auditorum,  privilegia  expectativarum  iterum  eisdem 
canfirmat^  conceditque  fnctUtatem  cammissianes  causarum  signandi, 
causasque  Auditoribus  cammittendi  <  durante  absentia  Sanctitatis 
€  Sue  ab  Urbe,  Vicecancellario ,  seu  cancellariam  apostolicam 
€  Regenti,  vel  Gubernatori,  seu  Vicario  Urbis  > .  X46J,  iunii  /7, 
Hamae. 

(Arch.  Rot.,  €  Privilegia  »,  tom,  I,  part,  I,  n.  XIV). 


104. 

Pau/i  II  (i  464-1 471)  Matusproprius  signatum  per  cancessum  regisy 
quo  Auditoribus  Ratae  canfirmat  et  auget  priuilegium  in  expecta^ 
Hvis. 

(Arch.  Rot.,  ^Privilegia  »,  tom.  I,  part.  I,  n.  XVIII). 

1465,  ianuarii  4,  Romae. 

Confirmatio  privilegiorum  Auditorum   Rote.  -  Thea.   Tarvisinus. 

Cum,  sicut  accepimus,  fe.  re.  Nicolaus  V,  Calistus  III  et  Pius  II, 
predecessores  nostri,  adeo  favorabiles  gratias  et  prerogativas  quam- 
pluribus  personis  concesserint,  quod  dilecti  filii  Auditores  palatii  cau- 
sarum  apostolici,  qui  etiam  nostri  et  dicte  sedis  Capellani  ac  fami-- 
liares  continui  commensales  existunt,  in  assequutione  beneficiorum 
que  vigore  gratiarum  expectativarum  eis  concessarum  temporibus 
potissime  dictorum  predecessorum,  privilegiis  tam  per  pie  memorie 


Paulo  II  171 

Martinum  V  et  Eugenium  IV,  etiam  predecessores  nostros,  quam 
quondam  Alexandrum  V  et  lohannem  XXIII,  in  eorum  obedientiis  nun- 
cupatos,  eis  concessis  ad  usus  illos  quibus  he  gratie  seu  prerogative 
concesse  fuerunt  in  iudicio  minime  uti  nec  illa  eis  suffragari  potuerint ; 

Nos  igitur  indignum  existimantes  quod  Auditores  ipsi  qui  pro  mini- 
stranda  iustitia  absque  personarum  acceptione,  libram  recte  tenentes, 
soUidtudine  indefessa  laborant  ac  literarum  scientia  et  multiplicum  vir- 
tutum  donis  non  solum  in  Romaoa  curia,  sed  toto  terrarum  orbi  tam- 
quam  sydus  irradiant,  in  huiusmodi  suis  privilegiis  ledantur,  ipsorum 
Martini  et  Eugenii  vestigiis  inherentes,  dictosque  Auditores  presentes 
et  futuros  et  eorum  loca  pro  tempore  tcnentes,  gratioso  favore  pro- 
sequi  et  ipsos  in  eorum  iuribus  conservare  illaque  magis  ampliare 
volentes, 

Motu  proprio»  et  ex  certa  scientia,  singulorum  Mardni  V, 
Eugenii  IV,  necnon  lohannis  predecessorum  (cum  superveniente  obitu 
dicti  Alexandri  littere  sue  super  privilegio  per  eum  dictis  Auditori- 
bus  concesso  expedite  non  fuerint)  litteras  huiusmodi  ac  omnia  in  eis 
contenta,  apostolica  auctoritate  approbamus  et  confirmamus  ac  pleno 
firmitatis  robore  subsistere  decernimus  illaque  perpetuis  temporibus 
in  iudicio  et  extra  iirmiter  observari  volumus   atque  mandamus. 

Et  nichilominus,  motu  et  scientia  similibus,  statuimus  decernimus  et 
ordinamus,  ipsisque  Auditoribus  et  locatentibus  presentibus  et  futuris 
concedimus  pariter  et  indulgemus  quod  inter  ipsos  Auditores  et 
locatenentes  ac  nostros  et  successorum  nostrorum  forte  descriptos 
seu  describendos  prerogativatos  vel  prerogativandos  familiares  con- 
tinuos  commensales  predictos,  in  dicta  assecutione  iure  comfnuni  ser- 
vato,  in  huiusmodi  assecutione  omnibus  aliis  cuiuscumque  status,  gra- 
duSy  ordinis,  nobilitatis,  vel  conditionis  fuerint,  etiam  si  in  data  priores 
seu  in  processibus  diligentiores,  aut  in  Canonicos  recepti,  seu  alicuius 
Regis  vel  Regine,  Patriarche,  Archiepiscopi,  Episcopi,  ducis,  seu  cuius- 
cumque  alterius  ecclesiastica  vel  mundana  prediti  dignitate  Consiliarii, 
Capellani  etiam  maiores,  aut  Cantores  dilecti,  aut  quorumcumque  gene- 
ralium  studiorum  Universitatum  Rectores,  Doctores,  Magistri,  Licen- 
tiati,  Baccalarii  vel  alias  graduati  seu  scolares  etiamsi  actu  studentes, 
aut  alias  quascumque  qualitates  habentes»  et  in  aliquibus  litteris  apo- 
stolicis  circa  aliquas  eis  etiam  ad  instar  predictorum  descriptorum  seu 
describendorum  familiarium  vel  alias  amplioris  et  maioris  effectus  con- 
cessas  aut  concedendas  prerogativas,  antelationes,  concessiones,  indulta, 
derogationes  seu  declarationes,  descriptiones  fuerint,  et  illis  necnon 
quibusvis  aliis  etiam   intuitu   servitiorum   nobis  et  Romane   ecclesie 


172  Soeculo  X  V 


impensorum  aut  cessionis  iurium,  seu  pro  sedandis  litibus,  vel  scandalis 
evitandis,  aut  alia  quacunque  occasione,  vel  tam  per  nos  vel  sedem 
apostolicam  sub  quacumque  verborum  forma,  etiam  de  necessitate 
de  verbo  ad  verbum  exprimenda,  eis  ex  motu  et  scientia  similibus 
per  nos  vel  eamdem  sedem  concesse  et  de  cetero  concedende  ante- 
lationum  prerogativis,  decretorum,  concessionum  derogationibus,  lit- 
teris  et  indultis  quibuslibet  gaudeant,  fruantur  et  utantur  aut  eos 
frui,  uti  et  gaudere  contingat  in  futurum,  S.  R.  E.  Cardinalibus  dum- 
taxat  et  nuUis  aliis  penitus  exceptis,  preferantur  et  preferri  debeant, 
declarantes  pariter  ac  decementes  similiter  (?). 

Non  obstantibus  premissis,  ac  Constitutionibus  et  ordinationibus 
apostolicis,  necnon  regulis  per  nos  factis  et  faciendis  a  quibus  in 
quantum  dictis  Auditoribus  (si  huiusmodi  sibi  concessis  privilegiis 
derogatum  sit  vel  derogari  contingat)  exceptos  esse  volumus.  Cete- 
risque  contrariis  quibuscumque.  Cum  clausulis  opportunis.  -  Conces- 
sum  ut  petitur  de  canjirmatiane  et  exhibeantur.  In  presentia  D.  N'. 
Pape.  Pe.   Tirason. 

£t    cum   confectione   dictarum   littera-  \ 
rum. 

Et  quod  transumpto  litterarum    superf  -,  r^      ^. 

,    .  j.  .        ,     .  .,,    ^  ....     Concessum.  Pe.   Ttrason. 

humsmodi  gratia  sub  sigillo  Camerani  ubi- 

que  fides  adhibeatur,  ac   si  originales   lit- 

tere  exhiberentur. 

Datum  Rome,  apud  S.  Petrum»  pridie  Nonas  ian.,  anno  I. 


105. 

Paulus  II  confirmat  privilegia  in  expectativts. 
(Arch.  Rot.,  « Privilegia  ^,  tom.  I,  part.  1,  n.  XIX), 

1465,  ianuarii  4,  Romae. 

Paulus  episcopus,  servus  servorum  Dei.  Ad  perpetuam  rei  memo- 
riam.  Etsi  cunctis  ecclesiastici  Status  personis,  ne  indebitis  molestiis 
afficiantur.  ex  assuete  pietatis  officio  assistere  teneamur,  illis  tamen  eo 
magis  adesse  et  eis  concessa  privilegia  preservari  ac  illa  approbare 
nos  convenit  qui  in  ministranda  unicuique  iustitia,  studia  et  labores 
impendunt  et  ad  id  specialiter  sunt  deputati. 

Dudum  siquidem  q.  Alexander  V,  in  sua  obedientia  nuncupatus, 
dilectos  filios  ap.  sedis  Cappellanos  et  causarum  palatii  ap.  Audi- 
tores  a  litium  anfractibus  preservare  cupiens,  voluit  eisque  et  eorum 


Paulo  II  173 


successoribus  necnon  ipsorum  loca  pro  tempore  obtinentibus  in  per- 
petuum  concessit,  quod  nuUus  concurrens  cum  ipsis  seu  eorum  aliquo 
in  data  gratie,  cuilibet  ipsorum  ab  ap.  sede  concesse,  vel  imposte- 
rum  concedende,  pretextu  cuiusvis  preventionis»  seu  presentationis 
litterarum  aut  maioris  forte  diligentie  circa  presentationem  huiusmodi 
facte  ipsis  in  assequutione  beneficiorum  que  expectabant  seu  expe- 
ctarent»  et  que  vigore  litterarum  apostolicarum  ipsis  concessarum 
alias  infra  tempus  legitimum  acceptarent  pro  tempore  et  de  quibus 
sibi  facerent  provideri,  dummodo  talis  eis  in  gradu  maior  aut  equalis 
non  existeret,  posset  seu  deberet  anteferri  quoquomodo,  ac  decrevit 
irritum  et  inane  quidquam  in  contrarium  a  quoquam  quavis  aucto- 
ritate  scienter  vel  ig^noranter  contingeret  attemptari.  Et  consequenter 
b.  m.  Baldassar  Epus.  tusculanen.  qui  in  dicta  obedientia  successit 
et  tunc  lohannes  XXIII  nuncupabatur,  ac  successive  f.  r.  Martinus  Pp.  V 
predecessor»  Auditores  prefatos,  quamdiu  in  Romana  Curia  presentes 
forent,  ipsius  sedis  officiales,  ac  suos  necnon  romanorum  pontiiicum  et 
sedis  eiusdem,  veros  Cappellanos  et  familiares  domesticos  et  continuos 
commensales  fore,  atque  censeri  debere,  auctpritate  apostolica  decla- 
ravit,  prout  in  quibusdam  eiusdem  Baldassaris  Epi.,  super  huiusmodi 
voluntate  et  concessione  confectis  litteris,  cum  dictus  Alexander  ante- 
quam  eius  desuper  littere  conficerentur  ab  hac  luce  migrasset. 

Et  postremo  recolende  memorie  Eugenius  Pp.  IV,  etiam  predecessor 
noster,  voluntatem  et  ipsius  Alexandri  concessionem  predictas  confir- 
mando  et  approbando,  per  quasdam  suas  litteras  declaravit,  quod 
ipsi  Auditores  (quamdiu  ut  premittitur  in  ipsa  Curia  presentes  forent) 
iii  quorumlibet  ecclesiasticorum  assequutione  beneficiorum  omnibus 
et  singulis  et  illis  prorsus  similibus  antelationum  prerogativis  favo- 
ribus  et  indultis  quibus  frui  et  romanorum  pontificum  pro  tempore 
existentium  familiares  continui  commensales  in  assequutione  benefi- 
ciorum  sub  gratiis  expectativis  eis  concessis  comprehensi,  gaudebant 
et  utebantur,  uti  et  gaudere  deberent  prout  in  singulis  litteris  pre- 
dictis  quas  inspici  et  examinari  necnon  illarum  tenorem  de  verbo  ad 
verbum  presentibus  annotari  fecimus,  plenius  continetur.  Qui  tenor 
talis  est:   <  lohannes  Eps.  etc. ...  Eugenius  etc. ...  >. 

Nunc  pro  parte  Cappellanorum  et  Auditorum  predictorum  nobis 
humiliter  fuit  supplicatum  ut  omnibus  et  singulis  in  predictis  litteris 
contentis  pro  eorum  subsistentia  firmiori,  robur  Apostolice  confirma- 
tionis  adiicere  de  benignitate  apostolica  dignaremur. 

Nos  igitur,  huiusmodi  supplicationibus  inclinati,  litteras  necnon 
concessionem,  voluntatem  et  declarationem  predictas,  auctoritate  apo- 


174  Soeculo  XV 


stolica,  confirmamus  et  approbamus  et  plene  firmitatis  robore  subsi- 
stere  decemimus.  Non  obstantibus  constitutionibus  et  ordinationibus 
apostolicis,  necnon  omnibus  illis  que  predecessores  nostri,  Alexander 
et  lohannes  prefati»  in  prefatis  litteris  non  obstare  voluerunt,  ceteris- 
que  contrariis  quibuscumque. 

Verum  quia  difficile  foret  presentes  litteras  ad  singula,  in  quibus 
de  eis  fides  forsan  facienda  foret,  loca  deferre,  eadem  auctoritate 
decernimus  quod  ipsarum  transumpto»  manu  publica  sub  sigillo  came* 
rarii  nostri  pro  tempore  existentis,  munito,  tamquam  presentibus  si 
exhiberentur  litteris  plena  iides  adhibeatur  et  perinde  stetur  ac  si 
eedem  presentes  forent  exhibite  et  ostense.  -  NuIIi  ergo,  etc. 

Datum  Rome,  apud  S.  Petrum,  pridie  nonas  ianuarii,  anno  I. 


106. 

Commendatitiae  litterae  Manfredi,  Corigiae  Comitis^  in  guadam  causa 
Parochialis,  vernaculo  sermone  compositae, 

(Arch.  Rot.,  « Frivilegia »,  tom.  I,  part,  III,  n.  9). 

1468,  februarii  4,  Corigiae. 

(verso)  Reverendissimis  in  Christo  patribus  et  Dominis 
Honorandissimis  Dominis  Auditoribus  de 
Rota  Curie  Apostolice  Sedis. 

(intus)  Reverendissimi  in  Christo  patres  et  domini  honorandis- 
simi.  -  EI  vertisse  in  Corte  denante  ale  V.  S.  una  causa  de  la 
plebe  de  Sancta  Maria  de  Fabrico,  nostro  loco,  tra  dominos  £ar- 
tolamio  da  Boreto,  per  una  parte,  et  dom  Andrea  de  Brunorio,  per 
Taltra.  Et  pare  che  dicto  dom  Andrea  oppona  a  uno  processo  rogato 
in  questa  facenda  per  uno  di  nostri  Nodari  de  questa  terra,  chia- 
mato  Antonio  Schratarino :  onda  a  cio  che  il  vero  se  intenda  et  ad 
instancia  del  dicto  dom  Bartolamio  io  attesto  per  questa  mia  sotto- 
scripta  de  mia  propria  mano  a  le  S.  V.  come  io  sono  conte  de 
Coriga  et  de  Barsello,  creato  per  la  Maestii  de  lo  Imperatore  pre- 
sente.  Et  ho  da  la  sua  concessione(?)  in  decti  loci  et  in  li  altri  nostri 
mero  et  mixto  imperio  et  omnimoda  jurisdictione,  come  consta  per 
il  privilegio  imperiale.  Et  ho  creato  il  dicto  Antonio  Nodaro  per 
tutti  li  detti  nostri  loci :  et  holo  possuto  iare.  Como  ancha  ho  facto 
di  molti  altri:  sicch6  a  li  suoi  processi  et  scripture  le  V.  S.,  como 
a  Nodaro  publico  de  le  terre  et  loci  nostri,  hano  a  darli   plena  et 


Paulo  II  175 

indubitata  fede.  Et  e  ancho  di  tal  condidone  et  natura  per  la  expe- 
riencia  la  qual  se  ha  di  lui,  ch'el  non  cometeria  aposta  de  persona 
unca  uno  mancamento. 

Dico  ancho  piu  ultra  in  satisfatione  de  la  veritade :  il  dicto  dom 
Andrea  e  homo  d'una  mal  natura.  £t  lassiamo  stare  che  nel  pas* 
sato  e  tuttavia  lo  habia  seminato  e  semine  zizanie  et  discordia  tra 
dom  Antonio  mio  fratello  et  mi:  veramente  la  k,  cosa  nefanda  che 
per  il  tempo  lo  ha  tenuto  la  dicta  pieve  el  se  sia  deportato  in  curare 
le  anime  deputate  a  quella  cura  in  la  forma  che  lo  6.  £1  non  se  po 
negare  perche  e  cossi  noctorio  che  per  sua  negligencia  et  diffecto 
sono  perite  in  quello  loco  de  le  antme  senza  baptismo:  Item,  altre 
senza  confessione  e  communione.  Lo  e  ancha  trascorso  in  altri  errori, 
como  in  essere  concubinario  et  de  morte  de  homini  et  de  altro.  £t  se 
bene  lo  allega  che  lo  facesse  a  defesa  del  stato  nostro  per  una  guerra 
che  fu,  il  vero  e  in  contrario,  perche  a  fare  defesa  el  non  doveva  uscire 
da  la  terra  (?)•  Ma  lui  cupido  al  guadagno,  piu  che  per  altro,  usciva 
fuori  a  cavalo  armato  et  se  trovava  a  morte  de  homini,  et  a  ferime 
et  a  guadagnare  roba  come  fano  li  sachomani  et  non  se  deportava 
punto  como  se  conviene  a  Religiosi  quando  sono  in  loci  asediati. 
£t  per  questi  suoj  mali  modi  me  e  parse,  da  quella  guerra  in  qua, 
una  abominatione  ch'el  sia  stato  a  quello  beneiitio. 

lo  ho  voluto  notificare  tute  queste  parte  a  le  V.  S.  perche  le 
sono  cossi  vere  e  verissime»  et  ad  istancia  del  dicto  dom  Bartolamio. 

Le  S.  V.  come  sono  justissime,  estimerano  in  questo,  quello  seri 
conveniente  per  il  bene  de  ogne  persona  che  ne  habia  interesse  et 
per  la  bona  cura  de  le  anime  sotoposte  a  la  dicta  pieve.  In  che 
prego  Idio  le  illumine. 

Recomandandome  a  quelle  continuamente.  Corrigie  quarto  fe- 
bruarii  1468. 

Earumdem  Reverendissimarum  Dominationum  Vestrarum  fidelis* 
simus  Servitor 

Manfredus  de  Corigia,  manu  propria. 

107. 

Paulus  Ily  Auditaribus  Rotae  et  aliis  gratias  expectativarum  concedit. 

(Arch.  Rot.,  «  Privilegia  »,  tom,  I,  part,  I,  n.  XX). 

1469,  martii  1,  Romae. 

Paulus  episcopus,  servus  servorum  Dei.  Ad  futuram  rei  memoriam. 
Romani  pofUificis  providentia  circumspecta,  singulorum  merita  et  pro- 


176  Soeculo  X  V 


bitatem  attendens,  illos  potioribus  favoribus  persequitur  qui  iug^ter 
suis  insistentes  obsequiis  labores  continuos  et  graviores  perferre 
noscuntur. 

Dudum  siquidem  nonnullis  familiaribus  nostris  continuis  commen- 
salibus,  inter  quos  primus  quondam  lohannes  de  Condulmerio,  Subdia- 
conus  noster,  et  nonnulli  alii  nominati  erant,  quasdam  antelationum 
prerogativas  in  Canonicatuum  et  prebendarum  ac  dignitatum,  perso- 
natuum,  admissionum  et  officiorum,  necnon  beneficiorum  alioFum  eccle- 
siasticorum  que  vigore  gradanim  expectativarum  per  nos  eis  gratiose 
concessarum  acceptarent  assecutione,  motu  proprio  gratiose  conces- 
simus,  prout  in  nostris  inde  confectis  litteris,  quarum  tenorem  pre- 
sentibus  haberi  volumus  pro  expresso,  plenius  continetur. 

Cum  itaque  postmodum,  sicut  facti  demonstrat  evidentia»  nos  ex 
ipsis  descriptis  familiaribus,  quosdam,  eorum  meritis  exigentibus,  ad 
Cathedrales  ecclesias  duxerimus  promovendos,  alii  vero  ultimum  peten* 
tes  diem  ab  hac  luce  migraverint,  et  nonnuUi  vice  et  officiis  eorum  fun- 
gentes  nostris  insistant  obsequiis  et  aliquibus  annis  insteterint,  ac 
plerique,  presertim  cum  nonnullis  prelatis  in  palatio  nostro  residen- 
tibus  seu  quibusdam  familiaribus  nostris  continuis  commensalibus 
commorantes  et  grata  nobis  assidue  impendant  obsequia,  Nos  igitur 
cupientes  tam  ipsos  familiares  nostros  continuos  commensales,  quam 
prdatorum  et  aliorum  predictorum  per  eos  ad  hoc  nominatos  et 
quoscumque  alios  inferius  descriptos,  quos  similiter  veros  et  indu- 
bitatos  familiares  nostros  continuos  commensales  esse  decemimus  et 
pariter  declaramus,  pro  meritis  specialibus  attoUi  prerogadvis,  motu 
simUi,  non  ad  ipsorum  vel  alicuius  eorum  nobis  super  hoc  oblate  peti- 
tionis  instantiam,  sed  de  nostra  mera  liberalitate  et  certa  scientia,. 
auctoritate  apostolica  tenore  presentium  statuimus,  decernimus  et  de- 
claramus,  ipsisque  infrascriptis  omnibus  et  singulis  ac  eorum  cuilibet 
concedimus,  quod  in  assecutione  quorumcumque  Canonicatuum  et  pre- 
bendarum,  necnon  dignitatum,  personatuum,  admissionum,  officiorum, 
prestimoniorum,  prestimonialium  portionum  et  simplicium  ac  quorum- 
cumque  aliorum  ecclesiasticorum  beneficiorum  quarumcumque  qualita- 
tum  fuerint,  que  vigore  dictarum  gratiarum  ac  extensionum  et  reva- 
lidationum  earumdem,  necnon  mutationum,  collationum  per  Nos  eis 
concessarum  et  imposterum  concedendarum,  acceptaverint  et  de  quibus 
sibi  olim  vel  deinceps  provideri  fecerint,  eisdem  prorsus  antelationum 
prerogativis,  declarationibus,  exemptionibus,  privUegiis,  indultis  et 
gratiis  per  nos  eisdem  famUtaribus  descriptis  in  simiH  beneficiorum 
assecutione  concessis  et  de  quibus  ipsi  descripti  gaudent  seu  gaudere 


Paulo  II  177 

poterunt  in  futurum,  absque  uUa  diHerentia,  sine  tamen  eorumdem 
familiarium  descriptorum  preiudicio,  pariformiter  in  omnibus  et  per 
omnia  uti  valeant  et  gaudere,  ipseque  antelationum  prerogative  simi- 
liter  eis  suiTragent,  nec  prerogative,  antelationes,  facultates,  declara- 
tiones  et  indulta  quecumque  si  qua  in  favorem  Regum,  aliorumque 
])rincipum  vel  prelatorum  cuiuscumque  excellentie  vel  preeminentie  aut 
aliorum  quorumcumque  quavis  ecclesiastica  vel  mundana  dignitate  ful- 
gentium,  seu  aliarum  personarum»  etiam  motu  simili  aut  consideratione 
eorumdem  principum  vel  prelatorum  seu  alias  sub  quacumque  verbo- 
rum  forma  et  cum  quibusvis  etiam  presentibus  expresse  derogantes 
derogatoriis  clausulis  a  sede  aplica  hactenus  vel  imposterum  ema* 
narint,  cuique  adversus  voluntatem,  decretum,  ordinationem  ac  con- 
cessionem  huiusmodi  ac  presentes    litteras    quomodolibet   suHragent. 

Nomina  vero  predictorum  hec  sunt :  Guillermus  Roberti,  Decanus 
EccL  Vapnicen.  (?)  Magister  in  Theologia,  Cubicularius ;  et  Gaspar 
de  Teramo,  Prepositus  Eccl.  Tridentin.,  decretorum;  lohannes  de  Cere- 
tanis,  Archidiaconus  Sernen.  in  eccl.  Burdegalen.,  Legum ;  lohannes 
de  Cesarinis,  Canonicus  Basilice  Principis  Apostolorum  de  Urbe,  utrius- 
que  iuris;  Antonius  de  Grassis»  Canonicus  Bononien.  utriusque  iuris; 
Fantinus  de  Valle,  Canonicus  ladren.  utriusque  iuris ;  lohannes  Fran- 
ciscus  de  Pavinis,  utriusque  iuris;  Matheus  de  Porta,  Canonicus 
Claramonten.,  decretorum ;  Nicokus  de  Ubaldis,  clericus  Perusinus, 
utriusque  iuris  doctores,  Capellani  nostri  et  causarum  palatii  apo- 
stolici  Auditores :  et  hii  tres  videlicet :  Gabriel  Contarenus,  Archi- 
presbyter  eccl.  B.  M.  de  Montagnano  Paduan.  dioc»  utriusque  iuris ; 
Bartholomeus  de  Bellerunis.  *  Clericus  Mutinen.  decretorum,  et  Nico- 
laus  de  Edam,  Clericus  Trarecten  dioec.  decretorum  doctores,  pro 
quibus  a  nobis  super  eis  ad  Auditoriatus  offitium  admittendis  man- 
data  emanarunt,  lohannes  de '  Albarisanis,  de  Ferraria,  etc. ... 

NuIIi  ergo  etc. ..,  nostre  constitutionis,  statuti,  decreti,  declara- 
tionis,  concessionis  et  voluntatis  infringere...  Si  quis  etc. 

Datum  Rome,  apud  S.  Petrum,  anno  Incarnationis  dominice  mcccclx 
nono.,  kalendas  martii,  pontificatus  nostri  anno  sexto. 

F.  de  Placentinis. 


<  E)ocumenti  litera  taiis  est;  sed  in  Motu  proprio  concessionis  Auditoratus 
clarissime  legitur  BeUencinis;  in  originali  BuUa  ^Romani  Pontificis  indefessa* 
legitur  nitide:  Belencinis;  in  originali  Bulla  in  tomo  I,  part.  I,  libri  ^Privilegia*^ 
n.  XXII,  Bellenzinis,  et  in  originali  Bulla,  n.  XXV,  eiusdem  libri  et  partis,  Belin- 
cinis  (vide  n.  113,  pag,  186.  Cum  autem  etc). 

1* 


178  Soeculo  XV 


108. 

Paulo   II  Papa  -  (verso)   Copia  reducHonis  numeri  Auditorum  per 
Paulum  ordinata  sed  non  perfecta.  Paulus  Ily  Min. 

(Arch.  Rot.,  « Privilegia »,  tom.  I,  parL  1,  n,  XXI). 

Sine  data. 
Paulus  etc.,..  Ad  perpetuain... 

Sacrosancte  Romane  ecclesie,  cui  omnis  humana  creatura  de 
necessitate  salutis  subiicitur,  disponente  Domipo,  presidentes,  fre- 
quenti  meditatione  pehsamus  ut,  nostris  et  perpetuis  futuris  tempo- 
ribus,  dilectorum  filiorum  Magistorum  sacri  nostri  palatii  causarum 
Auditorum  et  Cappellanorum  ac  eorumdem  Locumtenentium  status  et 
ordo  in  omnibus  decens  appareat  et  venustus,  ac  luxta  merita  eis- 
dem,  pro  apostolica  sede  et  toto  orbe  laborantibus,  premia  tribuantur. 
Sane,  attendentes  quod  multitudo  onerosa  nihil  habet  honesti  ac  quod 
in  paucis  ex  multis  quiescunt  virtutes,  proprio  motu  et  ex  certa 
scientia  nostra,  decernimus  et  ordinamus  ac  presenti  constitutione 
in  perpetuum  valitura  sancimus,  quod  prefatorum  Auditorum  et  eorum- 
dem  Locumtenentium  numerus  ultra  duodenum»  prout  est  de  presenti, 
de  cetero  non  transcendat.  Ita  quod,  donec  aliquis  de  dicto  numero 
nunc  existens  foras  constituatur^  aut  ex  ipso  numero  ah'as  esse  desierit, 
nulli  cuiuscumque  status  vel  preeminentie  aut  conditionis  extiterit, 
supplicandi  pro  dicto  Auditoriatus  aut  Locumtenentie  oflficio  aditus 
pateat,  scituro  quod  nedum  non  impetrabit  petita,  sed  pene  erit 
pro  nostro  arbitrio  irremissibiliter  obligatus. 

Insuper,  considerantes  sepenumero  in  acie  mentis  nostre  labores 
quos  in  administratione  iustitie  in  causis  que  ad  nos  et  dictam  sedem 
de  toto  orbe  nobis  et  eidem  sedi  subiecto,  delate  sunt  hactenus  et 
deferuntur  et  deferentur  in  dies,  cum  summa  vigilia  et  studio  nocte 
dieque  Auditores  et  Locumtenentes  prefati  qui  de  presenti  existunt, 
magno  et  libenti  animo,  honeste  vivendo,  alterum  non  ledendo  ac 
ius  suum  cuique  tribuendo,  et  ab  aliis  tribui  faciendo,  supportave- 
runt  et,  prout  fiAiiter  speramus,  iidem  et  qui  eis  in  futurum  succe- 
dent  fideliter  supportabunt,  ut  per  hoc  a  Nobis  et  a  prefata  sede  cuius 
servitio  incubuerunt  et  incumbunt  incumbentque  in  futurum,  aliquod 
sublevamen  suorum  laborum  persentiant,  similibus  motu  et  scientia, 
decernimus  et  ordinamus  atque  statuimus  quod  singulis  mensibus 
cuiuslibet  anni,  ducenti  floreni  auri  boni  et  iusti  ponderis  prenomi- 
natis  Auditoribus  et  Locumtenentibus,  inter  eos  prouti  ipsis  videbitur 


Paulo  II  179 

distribuendi,  realiter  consignentur.  Volumus  autem  predictos  ducentos 
florenos  recipi  ex  pecuniis. 

Non  tamen  per  premissa  intendimus,  prefatos  Auditores  et  Locum- 
tenentes  ab  aliis  gratiis  et  beneficiis  quicumque  casus  occurrerit  effici 
alienos,  quin,  pro  cuiusque  eorum  dignis  meritis,  ipsorum  commodis 
consulamus. 

NuUi  ergo  etc. ...  Si  quis  autem  etc. ...  Datum  etc. 


109. 

Paulo  IL  —  Tenor  rotalis  sententiae,  latae  antio  1471^  a  Gabriele  Can- 
tareno,  Auditore.  Cedula  sententiae,  Archivio  manens^  ipsa  manu 
Auditoris  signata  est.  -  Eiusdem  sententiae  iestimonium  ptiblicationis. 

(Arch..  Rot.,  «  Sententiae »  anno  1471). 

1471,  aprilis  3,  Romae. 

Christi  nomine  invocato,  pro  tribunali  sedentes  et  solum  Deum 
pre  oculis  habentes,  per  Hanc  nostram  diffinitivam  sententiam  quam 
ferimus  in  hiis  scriptis  pronunciamus,  decernimus  et  declaramus,  in 
causa  seu  causis  que  coram  Reverendis  Patribus  dominis  lacobo  de 
Mucciarellis  Romane  Curie  et  Camere  Apostolice  causarum  generali 
Auditore,  in  prima,  et  Antonio  de  Grassis  coauditore  nostro  versa 
fuit,  seu  verse  fuerunt  in  secunda,  et  nunc  coram  nobis,  inter  Rev.  p. 
d.  Lodovicum  Episcopum  Xantonen.  ex  una,  et  venerabilem  vlrum 
dominum  lohannem  Caden,  Canonicum  Xantonen.  litterarum  apo- 
stolicarum  Abbreviatorem,  de  et  super  pretensis  falsitatibus  et  cri- 
mine  falsi  et  aliis  iniuriis  et  denegatione  admissionis  premissorum 
articolorum,  sive  materiarum  articulatarum  extra  curiam  ad  pro- 
bandum  (?)  ac  remissione  desuper  concedenda  pro  parte  ipsius 
domini  Episcopi  datorum  et  petitarum  rebusque  aliis  in  actis  cau- 
sarum  huiusmodi  deductis  et  illoruni  occasione,  partibus  ex  altera 
in  tertia  vertitur  seu  vertuntur  instantiis,  per  dominum  Antonium 
coauditorem  prefatum  bene  fuisse  et  esse  processum,  pronunciatum, 
sententiatum  et  diffinitum,  et  pro  parte  dicti  Episcopi  ab  ipso  do- 
mino  Antonio,  coauditore,  eiusque  sententia  seu  sententiis  huius- 
modi,  male  fuisse  provocatum  et  appellatum  dictique  domini  Antonii 
coauditoris  processum  et  sententiam,  seu  sententias  predictas  huius- 
modi  confirmandas  fore  et  confirmamus,  dictumque  Episcopum  in 
expensas  in  huiusmodi  causis  pro  parte  dicti  domini  lohannis  coram 


180  Soeculo  X  V 


nobis  propterea  factis  condepnandum  fore  et  condepnamus,  quarum 
expensarum  taxationem  nobis  imposterum  reservamus. 

/la  pronuniiavi  ego  Gabriel  Contarenus  Auditor. 

(verso)  Xanctonen.  Iniuriarum 

Rome.  Lecta,  lata  et  in  scriptis  promulgata  fuit  presens  diffini- 
tiva  sententia  per  Rev.  patrem  dominum  Gabrielem  Contarenum 
Auditorem,  apud  Sanctum  Petrum  in  palacio  causarum  apostolico 
sub  anno  a  nativitate  Domini  mcccclxxi,  indictione  quarta,  die  vero 
Mercurii  tercia  aprilis  Pontificatus  Domini  Pauli  pape  secundi  Anno 
septimo,  presentibus  Petro  Valandrini  et  Bemardo  de  Sulmon  notariis 
et  sotiis  testibus. 

Gerardus  Oldelvagen  Notarius. 


110. 

Sixtus  IV  (1471-1484)  cassat  et  irritat  tres  electiones  in  Auditorem 
Rotae  a  semet  factas,  ac  iubet  nullum  amplius  in  Rotae  Auditorem 
esse  admittendum  donec  praesentium  Auditorum  numerus  infra 
duodenarium  fuerit  diminutus. 

(Arch.  Rot.,  « Admissiones  *  y  part  I,  Sixto  IV,  n.  4). 

1471,  decembris  13,  Romae. 

Prehabita  matura  ac  diligenti  consideratione,  ex  certis,  iustis  et 
rationabilibus  causis  animum  nostrum  ad  hoc  moventibus,  volentes 
contra  importunas  preces  supplicantium  ac  minus  verum  proprium 
motum  a  nobis  extorquentium  opportune  providere,  et  felicis  recor- 
dationis  Calisti,  Pii  et  Pauli  predecessorum  nostrorum  vestigiis  inhe- 
rentes,  Motuproprio  et  ex  certa  nostra  scientia  etc.  Quecumque  nostra 
mandata  Venerabili  fratri  nostro  Roderico  Episcopo  Albanen.  et  sancte 
Romane  ecclesie  vicecancellario  directa,  per  que  dilectos  filios  leroni- 
mum  de  porcariis  Romane,  lohannem  prioris  venetensis  et  Benedi- 
ctum  de  Mastinis  Mantuane  ecclesie  clericos  CoIIegio  dilectorum  filio- 
rum  Decani  et  aliorum  sacri  palatii  apostolici  causarum  auditorum 
et  Capellanorum  nostrorum  aggregavimus  et  ad  eorum  admissionem 
prefatos  Auditores  compelli  mandavimus  cum  quibuscumque  censuris 
et  clausulis  in  eis  contentis  et  omnibus  inde  secutis,  eorum  tenoiys 
et  reliqua  pro  sufficienter  expressis  habentes,  revocamus,  cassamus  et 
irritamus,  ac  pro  revocatis  et  infectis  haberi  volumus  per  presentes. 
Volentes  insuper  ac  statuentes,  neminem  de  cetero  in  ipsius  palatii 
causarum  Auditorem  assumi  posse  vel  debere,  donec  presentium  Audi- 


Sixto  IV  181 


torum  seu  etiam  locatenentium  eorumdem  (numerus)  infra  duodenarium 
fuerit  diminutus:  iuxta  decretum  Constantien.  concilii  et  laudabiles 
consuetudines  hactenus  observatas»  quibus  quovls  modo  derogare  non 
intendimus  per  quascumque  etiam  individuales  clausulas,  etiam  dero- 
gatoriarum  derogatorias ;  necnon  etiam  Constitutionibus  sancte  me- 
morie  lohannis  XXII,  Benedicti  XII,  Gregorii  XI  et  Martini  V  quas 
in  suo  robore  et  inviolabiliter  circa  requisita  et  observanda  pro 
Auditoribus  admittendis  observari  volumus.  Quod  si  secus  a  nobis 
in  preteritum  vel  in  futurum  forsan  fuerit  obtentum  quoquo  modo, 
etiam  motu  et  scientia  consimilibus,  ex  nunc  preter  mentem  et 
voluntatem  nostras  emanasse  declaramus.  Statuentes  etiam  quod  soli 
infrascripte  signature  nostre  plenaria  fides  adhibeatur  solaque  signa- 
tura  suflficiat  absque  aliquarum  confectione  litterarum.  In  contrarium 
facientibus  nonobstantibus  quibuscumque.  PlMet  et  ita  mandamus, 
moiu  proprio.  F.  Datum  apud  sctm.  Peirum  anno  pontificatus  nostrt 
primOy  die  13  decembris  1471.  P. 


111. 

Sixti  IV  ordinaHo  qua  reducit  Auditorum  numerum  ad  duodecim^ 
eorumque  tantummodo  admissionem  fieri  posse^  prcusente  in  Curia 
VicecancellariOy  et  non  cUias,  mandat. 

(Arch.  Rot.,  «  Ordinationes  *,  parU  I,  n.  VI), 

1472,  maii  14,  Romae. 

Sixtus  episcopus,  servus  servorum  Dei.  Ad  perpetuam  rei  memo- 
riam.  Romani  PonHfids  indefessa  sollicitudo  que  nichil  preterit  inordina- 
tum,  sed  omnia  suo  pastorali  commissa  officio,  prout  in  domino  conspicit 
expedire,  certa  lege  ac  limite  concludit,  ad  ea  maxime  animadvertit 
que  sui  apostolici  palatii  domesticam  respiciunt  venustatem,  admo- 
nente  Propheta:  Domine  dilexi  decorem  domus  tue,  Hinc  est  quod 
si  dilectorum  iiliorum  eiusdem  palatii  causarum  Auditorum  peculiare 
Collegium,  doctrina  et  integritate  ceteris  prestans,  certo  clauderetur 
numero  personarum,  maiori  decore  fulgeret,  minorarentur  litigatorum 
dispendia,  faciliorque  foret  exitus  causarum,  Nos  igitur  qui  etiam 
multitudine  confusionem  suboriri  didicimus  cum  Evangelista  vidi  tur' 
bam  magnam,  ac  provide  attendentes,  omnem  dicti  CoUegii  et  Audi- 
torii  nostri  moderationem  atque  ornatum  ad  nostre  sancte  sedis 
apostolice  gloriam   conferre. 


182  Soeculo  X  V 


motu  proprio  et  ex  certa  scientia,  hac  irrefragabili  constitutione 
perpetuo  valitura,  auctoritate  apostolica  statuimus  et  ordinamus  quod 
dictorum  Auditorum  et  Locatenentium  eorumdem  numerus  qui  ad 
presens  quatuordecim  esse  perhibentur,  de  cetero  duodenarius  dum- 
taxat  existat:  quodque  si  qui  supra  statutum  numerum  ex  dilectis 
filiis  Magistris  Gaspare  de  Theramo,  Decano  Rote,  lohanne  de  Coca 
Epo.  Calaguritan.,  Locumtenente,  Ludovicode  Ludovisiis,  lohanne  de 
Ceretanis,  lohanne  de  Cesarinis,  Antonio  de  Grassis,  Fantino  de 
Valle,  lohanne  Francisco  Pavino,  Mattheo  de  Porta,  Nicolao  de 
Ubaldis,  Gabriele  de  Contarenis«  Bartholomeo  de  Belencinis,  Nicolao 
de  Edam»  Petro  de  Ferrera,  modernis  causarum  dicti  palatii  Audi- 
toribus  et  Locatenentibus  tales  esse  desierint,  officia  sua  huiusmodi 
deficiant  in  se  ipsis  et  extincta  penitus  sint  et  esse  censeantur, 
illisque  aut  eorum  alteri  aggregari  nemo  possit  neque  valeat,  nul- 
lusque  omnino  ultra  prefinitum  numerum  duodenarium  quarumcum- 
que  litterarum  aut  mandatorum  apostolicorum  vigore  hactenus  con- 
cessorum  ac  deinceps  forsan  concedendorum  sub  quavis  verborum 
forma,  etiam  censuras  et  alias  penas  ipso.facto  irrogantium,  etiam 
si  iam  ad  illorum  preseatationem  sit  processum,  ac  dicto  numero  duo- 
denario,  motu,  scientia  et  auctoritate  similibus,  derogantium,  etiam  si  in 
iUis  de  individuo  presentis  statuti  et  ordinationis  nostre  tenore  specialis, 
specifica  et  expressa,  non  autem  per  generales  clausulas,  derogatio 
motu  et  scientia  similibus  fiat,  quas  et  que  preter  et  contra  mentem 
nostram  ac  utilitatem  publicam  et  litigantium  precipue  pauperum 
relevamen  emanasse  aut  in  posterum  emanare  tenore  presentium 
declaramus,  deinceps  admittatur  vel  admitti  possit  seu  debeat  quo- 
quomodo,  donec  CoUegium  ipsum  ad  duodenarium  numerum  reda- 
ctum  sit, 

nec,  etiam  numero  predicto  diminuto,  durante  absentia  Venerabilis 
fratris  nostri  Roderici  Epi.  Albanensis  sancte  Rom:  ecclesie  Vice- 
cancellarii  ad  Hispaniarum  Regna  sedis  apostolice  legati,  coram  quo 
et  pro  tempore  existente  eiusdem  ecclesie  Vicecancellario  tantum, 
et  non  alias,  Auditores  ad  ipsum  Officium,  de  cetero  admittendos, 
examinandos  fore,  prenominatosque  et  alios  infra  pretaxatum  nume- 
rum  existentes  Auditores  causarum  dicti  palatii  ad  recipiendum  vel 
admittendum  quempiam,  nisi  numero,  ut  premittitur  redacto,  diminuto 
ac  examine  facto  iuxta  morem  in  presentia  predicti  Roderici  ac  pro 
tempore  existentis  prefate  ecclesie  Vicecancellarii,  non  teneri  nec  pro- 
pterea  aliqua  ecclesiastica  censura  seu  penis  aliis,  quas  pro  infectis 
haberi  volumus,  arctari  posse  decemimus. 


Sixto  IV  183 

Nostre  tamen  intentionis  non  existit  quoad  Auditores  illos,  quos 
forsan  pro  tempore  promoveri  contigerit,  quominus  in  dicto  CoUegio 
et  Auditorio  perseverent  et  maneant  tamquam  Locatenentes  aliquid 
innovare,  preter  id  quod  hactenus  receptum  extitit  et  laudabiliter 
observatum, 

decernentes  irritum  et  inane  quidquid  secus,  a  quoquam,  quavis 
auctoritate,  scienter  vel  ignoranter,  contigerit  attemptari.  Nulli  ergo 
omnino  hominum  h'ceat  hanc  paginam  nostre  ordinationis,  statuti, 
declarationis,  constitutionis,  decreti  et  voluntatis  infringere  vel  ei, 
ausu  temerario,  contraire.  Si  qnis  autem  hoc  attemptare  presumpserit, 
indignationem  omnipotentis  Dei  ac  beatorum  Petri  et  Pauli  Aposto- 
lorum  eius  se   noverit   incursurum. 

Datum  Rome,  apud  S.  Petrum,  anno  Incamationis  dominice  Mille- 
simo  quadringentesimo  septuagesimo  secundo,  pridie  idus  maii,  ponti- 
ficatus  nostri  anno  primo. 

112. 

Sixius  IV  Auditoribus  Rotae  primUgium  cancedit  expediendi  graHs 
litteras  Apostolicas ;  cuius  tamen  executionem  suspendit. 

(Arch.  Rot.,  « Privilegia »,  Umi.  I,  part.  I,  n.  XXIV). 

Sine  data. 

Motu  proprio  et  ex  certa  nostra  scientia  districte  precipiendo 
mandamus  dilectis  filiis  Rescribendario  et  Computatori  litterarum 
apostolicarum  pro  tempore  existentibus,  reliquisque  Officialibus  ac  illi 
vel  illis  quos  presens  tangit  negocium  seu  quomodolibet  tangere 
potest  in  futurum,  sub  excommunicationis  pena  quam  alias  contra- 
fadentes  incidant,  quatenus  omnes  et  singulas  litteras  apostolicas  pro 
dilectis  filiis  nostris  causarum  palatii  nostri  Auditoribus  Capella- 
nisque  nostris  modemis  quamdiu  illi  in  humanis  extiterint  et  Audito- 
riatus  oiHcium  exercuerint»  tam  communiter  quam  divisim  eos  con- 
cementibus,  gratis  ubique  de  mandato  nostro  expediant,  et  duplicatum 
earum  etiam  si  ex  quaterno  Cancellarie  apostolice  extrahi  debeant 
signent  et  notent  de  mandato  nostro  vel  Romani  pontificis  gratis 
ubique,  nec  non  litteramm  apostolicarum  in  maiori  parco  presidentibus 
ac  reliquis  Abbreviatoribus,  nec  non  scriptoribus,  Custodi  et  aliis  dicte 
Cancellarie  et  Camere  apostolice  Officialibus,  nec  non  tam  supplicatio- 
num  quam  bullarum  etiam  in  Camera  apostolica  registris,  registrato- 
ribus,  clericis  et  notariis,  in  registris  et  Camera  antedictis  ac  audientie 


184  Soeculo  XV 


litterarum  contradictarum  lectoribus  et  procuratoribus,  nec  non  Bullato- 
ribus  et  in  plumbo  Magistris  et  reliquis  nostris  et  dicte  sedis  ac  Romane 
Curie  Ofiicialibus  tam  presentibus  quam  futuris,  et  cuilibet  eorum,  sub 
pena  predicta,  ne  pro  litteris  apostolicis  sive  sub  buUa  sive  in  forma 
brevis,  sive  iustitiam  sive  gratiam  concernant,  etiam  si  illas  ex  quaterno 
Cancellarie  predicte  assumant  ut  prefertur,  ac  ratione  taxe  litterarum 
predictarum  sive  pro  registratura  aut  sumptibus  et  copiis  supplica- 
tionum  et  litterarum  earumdem  quibus  ipsi  Auditores  pro  tempore 
indiguerint,  et  per  se  vel  alium  duxerint  expedienda  vel  requirenda, 
aliquid  ab  eis  vel  eorum  solicitatoribus  exigere  presumant;  sed  illa 
omnia  eis  gratis  dent  absque  contradictione,  resistentia»  vel  impe- 
dimento  quocumque :  si  vero  littere  ipse  ad  Cameram  apostolicam  iuxta 
illius  consuetudinem  remittende  fuerint,  illas  ad  oflficiales  dicte  Camere 
sub  eadem  pena  transmittant,  ulteriori  iussione  nostra  in  premissis 
omnibus  non  expectata.  Et  ut  ordinatio  ac  mandatum  nostrum 
huiusmodi  a  premissis  omnibus  observetur,  dilectis  filiis  apostolicam 
Cancellariam  pro  tempore  Regentibus  tenore  presentium  committimus 
et  mandamus,  ut  prefatas  nostras  litteras  apud  Officiales  prefatos 
ubi  et  quando  pro  parte  dictorum  Auditorum  vel  alicuius  eorum 
fuerint  requisiti,  auctoritate  nostra  solemniter  publicent,  et  in  pre- 
missis  eisdem  Auditoribus  efficacis  defensionis  presidio  assistant,  nec 
permittant  eis  super  expeditionibus  litterarum  et  aliorum  premissorum 
contra  mandati  et  ordinationis  nostri  predictorum  tenorem,  molesta- 
tiones  vel  moras  aut  impedimenta  aliqua  irrogare,  seu  ab  eis  pecu- 
nias  aliquas  eadem  occasione  extorqueri,  nec  non  illos  ex  Rescriben- 
dariis,  Computatoribus,  reliquisque  Officialibus  predictis  quos  ex  preva- 
ricatione  ordinationis  et  mandati  nostri  predictorum,  excommunicationts 
sententiam  incurrisse,  per  solam  facti  evidentiam,  seu  ad  duorum  fide- 
dignorum  relationem,  cui  firmiter  stetur,  eis  constiterit  exommunicatos 
publice  nuncient,  faciantque  ab  aliis  nunciari  et  ab  omnibus  arctius 
evitari,  donec  paruerint  ac  meruerint  ab  eadem  sede  absolutionis 
beneficium  obtinere.  Non  obstantibus  quibuscumque  aliis  ordinatio- 
nibus  nostris  tam  factis  quam  faciendis,  etiam  individualiter  pre- 
missis  derogantibus.  Ad  quorum  omnium  robur  et  omnimodam  fir- 
mitatem,  sigillum  anuli  piscatoris  presentibus  apponi  mandavimus. 
Placet  et  ita  mandamus  F. 


Stxto  IV  185 


(Arch.  Rot.,  « Privilegia »,  tom,  I,  part,  I,  n.  XXIV*). 

1473,  aprilis  30,  Romae. 


Rde.  pater.  Dominus  Rescribendarius  et  Scriptores  aplici  vellent 
habere  audientiam  a  Smo.  D.  N.  super  causa  paternitati  v.  ad  instan- 
tiam  Auditorum  Rote  contra  eosdem  Scriptores  super  gratiis  per  eos 
obtentis  et  obtinendis,  idnque  gratis  expediendis^  pretextu  cuiusdam 
mandati,  eidem  paternitati  vestre  per  prefatum  D.  N.  facti,  commissa; 
cuius  vigore  eadem  paternitas  monuit  dictos  Scriptores,  ut  infra  tres 
dies  illi  parere  deberent  sub  excommunicationis  et  aliis  penis  in 
eodem  mandato  contentis. 

Idem  Sms.  D.  N.  hanc  rem  melius  et  maturius  inteUigere  volens, 
motu  proprio  suspendit  dictum  mandatum,  et  absolvit  dictos  Scri- 
ptores  ab  huiusmodi  sententiis  et  censuris,  mandans  eidem  paterni- 
tati  vestre  ut  in  eadem  causa  ulterius  procedere  non  debeatis,  nisi 
aliud  mandatum  a  Sua  Sanctitate  habueritis. 

In  cuius  rei  testimonium,  hanc  presentem  cedulam  fieri,  nostrique 
minoris  sigilli  iussimus  impressione  communiri. 

Datum  Rome,  apud  Sanctammariam  maiorem    die  ultima  Apri- 

lis   MCCCCLXXIII. 

Ita  est,  p.  Car/^  scti,  Sixti  manu  propria. 

113. 

Sixtus  I V  Auditores  Rotae  declarat  esse  veros  et  proprios  familiares 
cantmuos  cammensales  Papae^  eisque  iura  ac  prevUegia  verarum  pro- 
priorumque  famUiarium  ac  coniinuarum  commensalium  competere. 
(Arch.  Rot.,  « Privilegia  *,  tom.  I,  part  1,  n.  XXV). ' 

1473,  ialii  1,  Romae. 

Sixtus  episcopus  servus  servorum  Dei.  Ad  futuram  rei  memo- 
riam.  Ramani  Pantificis  pravidentia  circumspecta  singulorum  condi- 
tiones  et  merita  attendens^  illos  potioribus  favoribus  prosequitur  qui 
iugiter  suis  et  apostolice  sedis  insistentes  obsequiis,  labores  continuos 
et  graviores  perferre  noscuntur. 

'  In  « Privilegia »,  tom.  I,  part.  I,  sub  nn.  XXII  et  XXIII  extat  Bulla  Sixti  IV 
authentica  in  pergamino  « Romaniim  decet  pontificem »  et  illius  sumptum  sim- 
plex  in  papyro  antiquo  chartaceo :  hanc  ego  non  publici  iuris  feci,  utpote  quia  data 
inibi  ex  integro  descripta  non  legitur,  nonnulla  verba  cassata  sunt;  quae  mihi  per- 
suadent,  BuUam  hanc  non  fuisse  datam  reipsa.  Ea  confirmata  fuissent  privilegia 
expectativarum  etc,  quae  tamen  hac  Bulla  n.  XXV  confirmationem  receperunt. 


186  Soeculo  XV 


Nuper  siquidem,  dilectis  filiis,  Magistro  lohanni  de  Montemirabili, 
Notario  nostro,  et  nonnuUis  aliis  familiaribus  nostris  continuis  com- 
mensalibus,  in  certis  litteris  nostris  nominatiset  descriptis,  quasdam 
antelationum  prerogativas  in  Canonicatuum  et  prebendarum  ac  dignita- 
tum,  personatuum,  administrationum  et  officiorum  nec  non  beneficiorum 
aliorum  ecclesiasticorum  que  vigore  gratiarum  expectativarum  per  nos 
eis  sub  dat.  kalen.  lanuarii  Pontificatus  nostri  Anno  Primo  conces- 
sarum  et  in  posterum  sub  eadem  vel  quavis  alia  data  concedendarum, 
et  extensionum  ac  revalidationum  seu  mutationum,  collationum  earum- 
dem  si  quas  per  nos  in  antea  fieri  contigerit  acceptarent  assecutione, 
motu  proprio  concessimus,  prout  in  nostris  inde  confectis  litteris  qua- 
rum  tenorem  presentibus  haberi  volumus  pro  expresso,  plenius  con- 
tinetur. 

Cum  autem,  sicut  experentia  efficax  rerum  magistra  demonstrat, 
ad  sedem  predictam  de  universis  mundi  partibus  deferantur  cause 
in  numero  copioso  et  in  illarum  audientia  et  decisione  ministran- 
daque  iustitia  confluentibus  propterea  ad  sedem  ipsam  dilecti  filii 
CoUegium  causarum  nostri  sacri  palatii  Auditorum  Capellanorum  ac 
verorum  et  indubitatorum  nostrorum  ac  apostolice  sedis  prefate 
familiarum  et  continuorum  comensalium,  videlicet :  Gaspar  de  The- 
ramo,  lohannes  de  Ceretanis,  lohannes  de  Cesarinis,  Antonius  de 
Grassis,  Fantinus  de  Valle,  lohannes  Franciscus  de  Pavinis,  Mat- 
theus  de  Pbrta,  Nicolaus  de  Ubaldis,  Gabriel  Contarinus,  Bartho- 
lomeus  de  Belincinis,  Nicolaus  de  Edam,  Petrus  de  Ferrera,  iuris 
doctores,  submissis  humeris,  indefesso  animo,  firma  constantia  et 
operosa  diligentia  admodum  et  continuos  labores  perferunt,  nobisque 
et  dicte  sedi  in  ea  que  potissima  onerum  apostolatus  officii  pars 
esse  dinoscitur  suffi^agari  non  cessant,  Romanusque  Pontifex  per  eos 
causarum  merita  videat,  examinet  et  decidat,  ac  propter^  non  minori 
prerogativa  sint  digni  qua  familiares  nostri  qui  in  aliis  se  exercent 
obsequiis,  Nos  cupientes  prefatum  Collegium  Auditorum  omnesque 
singulos  supranominatos,  quos  veros  et  indubitatos  familiares  nostros 
continuos  commensales  esse  constat  ac  decernimus  per  presentes, 
tanto  magis  sedis  prefate  munificentia  extollere  et  amplioribus  favo- 
ribus  prosequi,  quanto  exquisita  eorum  circumspectio  et  industria, 
eminens  scientia  litterarum,  summa  integritas  et  constans  iudicium  circa 
rerum  negotiorumque  varietates,  quibus  premimur  in  universalis  eccle- 
sie  regimine,  reipublice  christiane  salubrior  et  utilior  esse  dinoscitur, 

Motu  proprio,  non  ad  ipsorum  Auditorum  aut  alterius  pro  eis  nobis 
super  hoc  oblate  petitionis  instantiam,  sed  de  nostra  mera  liberalitate 


Sixto  IV  187 

et  voluntate  ac  ex  certa  nostra  scientia,  premissorum  consideratione 
impulsi,  et  in  aliquam  suorum  laborum  et  meritorum  recompensam  ac 
pro  illorum  in  nos  ac  predictam  sedem  benemeritis  satisfacere  et  grati- 
ficare  intendentes,  eorumque  fidem  et  auctoritatem  extoUere  ad  nostrum 
et  ipsius  sedis  decus  et  laudem,  cupientes,  predecessorum  nostro- 
rum  Alexandri  V,  lohannis  XXIII,  Martini  V,  Eugenii  IV,  et  Pauli  II 
vestigiis  inherentes,  decemimus  et  declaramus,  prefatos  Auditores 
omnibus  et  singulis  prerogativis,  antelationibus  et  indultis,  dictis  nostris 
familiaribus  descriptis  ut  supra  concessis  et  quomodolibet  conce- 
dendisy  pariformiter  uti  et  gaudere  debere :  et  nichilominus,  volumus, 
decemimus  et  ordinamus,  ipsique  Collegio  ac  Auditoribus  suprano- 
minatis  concedimus  quod  ipsi  in  assecutione  quorumcumque  Cano- 
nicatuum  et  prebendarum  necnon  dignitatum,  personatuum,  administra- 
tionum,  officiomm,  prestimoniorum,  prestimonialium  portionum  ac 
simplicium  et  quommcumque  beneficiorum  ecclesiasticomm  quamm- 
cumque  qualitatum  que  vigore  gratiamm  expectativarum  per  nos  eis 
sub  dicta  data  kaU  lanuarii  Pontificatus  nostri  Anno  Primo  concessa* 
rum  et  imposterum  per  nos  et  dictam  sedem  sub  eadem  vel  quavis  alia 
data  concedendarum  et  extensionum  ac  revalidationum  seu  mutatio- 
num,  coUationum  earumdem,  si  quas  per  nos  vel  ipsam  sedem  in  antea 
fieri  contigerit,  acceptaverint  et  de  quibus  sibi  providere  fecerint,  omni- 
bus  aliis  et  singulis  cuiuscumque  dignitatis,  status,  gradus,  ordinis 
conditionis  vel  preeminentie  fuerint,  canonicatus  et  prebendas,  digni- 
tates,  personatus,  administrationes,  officia,  prestimonia,  portiones  et 
beneficia  huiusmodi  quarumvis  litterarum  apostolicarum  vel  legatorum 
prefate  sedis  vigore  expectantibus,  etiam  Illustribus  ac  omnibus  et  sin- 
gulis  in  prefatis  litteris  specialiter  nominatis  et  quacumque  ecclesia- 
sdca  vel  mundana  dignitate  fulgentibus,  personis  Venerabilium  fratrum 
nostromm  sancte  romane  ecclesie  Cardinalium  ac  familiaribus  nostris 
antiquis  continuis  commensalibus  descriptis  qui  nobis  tempore  Cardi- 
nalatus  usque  ad  assumptionem  nostram  ad  apicem  Apostolatus  actu 
servierunt  et  nullis  aliis  edam  descriptis  aut  describendis  dumtaxat 
exceptis.  Et  si,  ad  instar  eorumdem  familiarium  antiquorum  descri- 
ptorum,  in  omnibus  et  per  omnia  pariformiter,  perinde  ac  si  veri  et 
non  ficti  familiares  forent,  et  sine  ulla  prorsus  difierentia  a  nobis  et 
a  sede  predicta  prerogativas  quomodolibet  obtinuerint,  pariformiter  et 
omnino  preferantur  et  preferri  debeant,  etiam  si  expectantes  huiusmodi, 
in  ecclesiis  in  quibus  Canonicatus  et  prebende  fuerint  apostolica 
auctoritate  in  Canonicos  sint  creati  vel  recepti  et  littere  ipse  motu 
proprio   concesse,  quacumque   etiam  diligentia    super  presentatione 


188  Soeculo  X  V 


seu  executione  litterarum  earumdem  facta  non  obstante ;  nec  prero- 
gative,  antelationes,  nominationes,  nominandique  et  alie  facultates, 
declarationes  et  indulta,  primarie  preces  quecumque  si  que  in  favorem 
Imperatoris,  Regum,  Ducum  aliorumque  Principum  aut  Prelatorum 
cuiuscumque  excellentie  vel  preeminentie  aut  alia  quavis  ecclesiastica 
vel  mundana  dignitate  fulgentium,  seu  predictarum  vel  aliarum  per- 
sonarum  quarumcumque  etiam  motu  simili  aut  consideratione  eorum- 
dem  Principum  vel  Prelatorum,  seu  alias  sub  quacumque  verborum 
forma  et  ex  quacumque  causa  et  cum  quibusvis  etiam  presentibus 
expresse  derogantibus  derogatoriis  clausulis,  a  nobis  vel  eadem  sede 
hactenus  vel  imposterum  emanarint,  cuiquam  adversus  voluntatem, 
decretum,  ordinationem  et  concessionem  huiusmodi  presentesque  lit* 
teras  quomodolibet  suffragentur.  Quodque,  per  quascumque  expecta- 
tivas  nominandi  seu  conferendi  de  prius  vacaturis  facultates  vel  alias 
speciales  reservationes  et  de  sic  reservatis  conferendi  mandata  ac  sup- 
pressiones,  uniones,  annexiones,  incorporationes  et  reductiones  ad 
ius  commune,  gratias,  concessiones,  et  indulta  cum  quibusvis  prero- 
gativis  et  favoribus,  antelationibus,  declarationibus,  etiam  motu  simili 
et  ex  certa  scientia  ac  ex  quibuscumque  causis,  sub  quibusvis  ver- 
borum  formis  et  aliis  clausulis  derogatoriis  et  insolitis,  quibusvis 
personis  cuiuscumque  gradus,  dignitatis,  conditionis  et  ordinis  exi- 
stant,  ecclesiis,  Canonicatibus  et  prebendis,  dignitatibus,  personati- 
bus,  administrationibus,  officiis,  Monasteriis,  eorumque  Mensis  etiam 
Capitularibus  aliisque  beneficiis  ecclesiasticis,  secularibus,  vel  regula- 
ribus,  in  perpetuum,  aut  ad  aliquorum  vitam  seu  alias  ad  tempus, 
etiam  per  nos  et  eamdem  sedem  concessa  et  in  antea  concedenda 
aut  facta  vel  facienda,  nullum  Auditoribus  prefatis  preiudicium  affe- 
ratur:  quin  ipsi  Auditores  sint  potiores  in  assecutione  beneficiorum 
vigore  gratiarum  per  Nos  vel  sedem  predictam  eis  concessarum  et 
concedendarum  ac  illarum  revalidationum,  extensionum,  ampliatio- 
num  et  mutationum  collationum,  omnibus  premissis  et  aliis  quibus- 
cumque,  etiam  si  eis  derogaretur  expresse.  Quodque  presentes  littere 
absque  eo  quod  in  Cancellaria  apostolica  aut  quocumque  alio  loco 
publicentur  ab  eorum  data  valeant,  plenamque  roboris  firmitatem 
obtineant,  ipsisque  Auditoribus  in  iudicio  et  extra  iudicium  ubilibet 
suffragentur  in  omnibus  et  per  omnia  absque  contradictione,  exce- 
ptione  seu  impedimento  quibuscumque,  ac  si  littere  ipse  locis  et  per- 
sonis  ac  temporibus  debitis  publicate  forent:  non  obstantibus  pre- 
missis  ac  Constitutionibus  et  Ordinationibus  apostolicis  nec  non 
quibuscumque  litteris,   prerogativis,   antelationibus,   facultatibus,  pri- 


Sixto  IV  189 

vilegiis,  et  indultis  quibuscumque,  etiam  familiaribus  nostris/  alias 
quomodolibet  descriptis  aut  describendis,  seu  ad  instar  predictorum 
exceptorum  familiarium  nostrorum  antiquorum  descriptorum  obtinen- 
tibus  aliisque  personis  per  nos  seu  predecessores  nostros  aut  sedem 
predictam  concessis  aut  imposterum  concedendis,  nec  non  unionibus, 
annexionibus,  incorporationibus  et  suppressionibus  per  nos  vel  sedem 
ipsani  factis  seu  faciendis  ut  prefertur,  aliisque  premissis,  quibus 
omnibus,  etiam  si  de  illis  eorumque  totis  tenoribus  specialis  et  expressa 
ac  individua  mentio  babenda  foret,  motu  et  scientia  similibus  quoad  pre- 
missa  specialiter  et  expresse  derogamus,  quasque  in  ea  parte  qua  ipsis 
Auditoribus  in  Canonicatuum  et  prebendarum  ac  dignitatum,  per- 
sonatuum,  administrationum,  oflficiorumi  prestimoniorum,  portionum 
et  simplicium  aliorumque  beneficiorum  predictorum  assecutione  pre- 
iudicent,  aut  aliquo  modo  in  futurum  preiudicare  possint,  motu  et 
scientia  similibus,  cassamus,  irritamus  et  annullamus  ac  viribus  omni- 
bus  evacuamus,  nec  non  pro  cassis,  irritis  et  nuUis  haberi  volu- 
mus  et  mandamus :    ceterisque  contrariis  quibuscumque. 

Et  ita  per  quoscumque  ludices  Commisarios,  Executores  et  dele- 
gatos,  tam  in  Romana  Curia  quam  extra  eam,  pro  tempore  deputatos, 
iudicandum  fore  et  iudicari  debere,  sublata  eis,  et  eorum  cuilibet,  quavis 
alia  circa  premissa  aliter  iudicandi  seu  etiam  interpretandi  facultate : 
decernentes  ex  nunc  irritum  et  inane,  si  secus  super  his,  a  quoquam, 
quavis  auctoritate,  scienter  vel  ignoranter,  contigerit  attemptari.  Eorun- 
dem  autem  singulorum  Auditorum  nomina,  cognomina,  gradus,  qua- 
litates  civitates  et  dioces.  etiam  presentibus  haberi  volumus  pro 
expressis. 

NuIIi  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  nostrarum,  consti- 
tutionis,  ordinationis,  concessionis,  decreti,  declarationis,  derogationis, 
cassationis,  irritationis,  annullationis,  evacuationis,  mandati  et  volun- 
tati.'?  infringere,  vel  ei,  ausu  temerario,  contraire :  si  quis  autem  hoc 
attemptare  presumpserit,  Indignationem  omnipotentis  Dei  ac  Beatorum 
Petri  et  Pauli  Apostolorum  eius  se  noverit  incursurum. 

Datum  Rome,  apud  S.  Petrum,  anno  Incarnationis  dominice  mille- 
simo  quadringentesimo  septuagesimo  tertio,  kal.  iulii,  pontificatus 
nostri  anno  secundo. 

L.  Grifus. 

Gratis,  de  mandato  Smi  d.  n.  pape. 

M.  de  Sole 


190  Soeculo  X  V 


114. 

Sixtus  IV  statuit  unum  virum  idaneum^  oriundum  de  Gallica  Naiiane 
et  dominio,  esse  numero  et  Collegio  Auditorum  Rota^  aggregandum. 

(Arch.  Rot.,  «  Admissiones  »,  part  I,  Sixto  IV,  n,  7). 

Sine  data. 

Sixtus  papa  jjjj.  Quoniam  ex  certis  et  rationabilibus  causis  deli- 
beravimus,  unumvirum  ydoneum  qui  de  Gallica  natione  et  dominio 
Carissimi  in  Christo  filii  Ludovici  Regis  Francie  oriundus  existat, 
numero  et  CoUegio  Auditorum  Palatii  Apostolici  aggregare :  Idcirco 
de  meritis  et  ydoneitate  dilecti  filii  Guillermi  de  pereriis,  decretonim 
Doctoris,  fidedignorum  relatione  informati,  eum  motu  nostro  proprio 
Auditorem  causarum  prefati  Palatii  creavimus  et  fecimus,  ac  presen- 
tium  tenore  creamus  et  facimus,  Dilectis  filiis  eiusdem  Palatii  causa- 
rum  Auditoribus,  simili  motu  districte  precipiendo  mandantes,  qua- 
tenus  prefatum  Guillermum  cum  omnibus  et  singulis  privilegiis, 
prerogativis,  iuribus  et  honoribus  debitis  et  consuetis,  in  Auditorem, 
ut  moris  est,  recipiant  pariter  et  admittant.  Constitutionibus  Apo- 
stolicis  ac  aliis  statutis  et  ordinationibus  eiusdem  Palatii,  ceterisque 
in  contrarium  facientibus  non  obstantibus  quibusciimque.  Fiat  motu 
proprio  et  ita  mandamus  F. 


115. 

Partictda  computorum  R.  p,  d,  Bartholomaei  de  Bellencinis,  Thesau- 
rarii.  -  Gabriel  Contarenus  Capellae  Rotae  quoddam  legatum 
moriens  reliquerat,  -  FamUiaris  R.  p.  d,  de  Bellencinis. 

(Arch.  Rot.,  *Libri  rationum  Rote  VI*), 

8  septembris  1477. 

Introitus  pecuniarum  rote,  incipiendo  a  mense  septembris  1477 
post  obitum  bo.  me.  d.  nicolai  de  Ubaldis,  quo  tempore  cepi  esse 
tesaurarium. 

Ab  heredibus  bo.  me.  d.  nicolai  de  Ubaldis  habui  j 
solum  et  dumtaxat  ducatos  quinque  et  boIog[ninos]  Lll.   |      ducs,  V. 
et  dixerunt   parentes   pecunias    rote    non   remansisse  I    bolog.  LII 
d.  nicolao  quas  mihi  consignavit  d.  baptista  de  Spelo.    1 


Stxto  IV 


191 


Item,  habui  a.  d.  petro  ferera  pro  absolutione  in 
una  causa  taurinensi  ducatos  3.  auri,  die  8  septem- 
bris   1477. 

Item 


ducs.   3 


ducs.  XX 


Item,  recepi  a  dno.  matheo  de  porta,  auditore,  pro  \ 
solutione  unius  legati  facti  Rote  per  bo.  memo.  d. 
gabrielem  contarinum,  quondam  auditorem  sac.  palacii, 
ducatos  vigirti  auri  de  camera,  in  quibus  XX  ducatis 
predictus  d.  matheus  erat  debitor  eiusdem  d.  d.  ga- 
brielis,  et  quos  XX  ducatos  ipse  d.  gabriel  in  testa- 
mento  suo  reliquit  rote,  seu  capele  auditorum,  de  qua 
receptione  pecuniarum  dedi  cedulam  de  manu  mea 
tamquam  thesaurarius  rote  ipsi  d.  matheo  die  eadem 
que  fuit  XXIIII  novembris   1477. 

Item,  a  dno.  baptista  de  Spelo  carlinos  X  die  4  de- 
cembris  1477  quos  dixit  se  habuisse  de  pecuniis  rote 
tempore  quo  bo.  me.  d.  nicolaus  de  Ubaldis  erat  the- 
saurarius,  ultra  mihi  consignatas  post  eius  obitum. 


duc.   I . 


R.  pr.  d.  lohannes  Franciscus  de  pavinis  die  v  no-   ^ 
vembris  1477  habuit  a  me  bullam  sixti  prerogativarum 
audttorum,  presente  melchiore  familiari   meo,  et   eam 
portavit  ille  notarius  lunior  predicti  d.  lohannis  Fran- 
cisci  qui  vocatur  lohannes  scut. 


Restituit 
eam 


116. 

Sixti  IV  Btdla  perp^tucutatds  notariorum  palatii  apostolici,  seu  eorutK' 
dem  Notariorum  praefixionis   numeri  et  erectionis  in   Collegium. 

( Akch.  Rot.,  «  Ordinationes » ,  part.  II,  De  Notariis,  n.  II). 

1477,  novembris  29,  Romae. 

Sixtus  episcopus  servus  servorum  Dei.  Ad  perpetuam  rei  memo- 
riam.  Sicut  prudens  pater  familias  cuncta  que  in  eius  domo  fiunt  ad 
illius  honorem  et  gloriam  provida  moderatione  disponit  et  ordinat, 
ita  nos,  qui  meritis  licet  imparibus  ab  ipso  summo  patrefamilias  in 
illius  domo  dispensatores  effecti  sumus,  sic  circa  eius  curam  studiosa 


192  Soeculo  XV 


soUicitudine  attendere  convenit,  ut  in  illa,  presertim  quoad  ea  que 
Romane  curie  illiusque  officialium  decorem  et  status,  securitatem  ac 
personarum  ad  eamdem  confluentium  utilitatem  conspiciuntur,  rectus 
ordo  servetur,  ipsique  officiales,  nova  quadam  honoris  prerogativa  ac 
ad  curiam  ipsam  pro  causis  et  negociis  tractandis  pro  tempore  acce- 
•  dentes,  sublata  impensarum  onerosa  gravedine  expeditionum,  votiva 
letentur. 

Sane,  dudum  per  alias  nostras  litteras,  motu  proprio  et  ex  certa 
scientia  nostra,  apostolica  auctoritate  statuimus  et  ordinavimus  quod 
dilectorum  filiorum  palatii  apostolici  causarum  Auditorum  et  eorum 
Locatenentium  numerus,  qui  tunc  quatuordenarius  erat,  ex  tunc  dein- 
ceps  duodenarius  dumtaxat  existeret :  quodque  si  qui  statutum  numerum 
supradictum  nominatorum  Auditorum  et  Locatenentium  tales  esse 
desinerent,  officia  huiusmodi  in  se  ipsis  extincta  penitus  essent  et  esse 
censerentur  illisque  aggregari  et  ultra  dictum  duodenarium  numerum 
in  Auditorem  vel  Locumtenentem  admitti  nemo  posset,  prout  in  eisdem 
litteris  plenius  continetur. 

Attendentes  igitur  quod  si,  quemadmodum  Auditorum  et  Loca- 
tenentium  eorumdem  numerus  est  provide  limitatus,  ita  Notarii  cau- 
sarum  eiusdem  Palatii  coram  eisdem  Auditoribus  et  Locatenentibus 
scribentes  certo  determinato  numero,  eorumdem  Auditorum  et  Loca- 
tenentium  numero  correspondente,  includerentur,  ipsique  Notarii  Col- 
legium  facerent,  et  apostolice  sedls  Officiales  essent,  ac  in  proces- 
sionibus  et  aliis  actibus  ad  quos  alii  eiusdem  sedis  Officiales  convocari 
consueverunt,  interessent,  eorumque  officia  perpetua  existerent,  pro- 
fecto  ex  tot  proborum  et  peritorum  virorum  collegio  curia  predicta 
plurimum  illustraretur,  ipsique  Notarii  quamdam  honoris  et  dignitatis 
prerogativam  se  assecutog  fore  gauderent,  mitioresque  in  exigendis 
debitis  eorum  salariis  se  litigantibus  exhibere  valerent;  quod  hactenus 
absque  eorum  detrimento,  eo  quod  officia  ipsorum,  magnis  cum 
impensis  acquisita,  temporalia  et  brevi  quodam  tempore  peritura  erant, 
facere  non  potuerunt,  et  exinde  litigantes  ipsi  non  modicum  repor- 
tarent  expensarum  relevamen.  Nos  igitur,  consideratione  inducti, 

Motu  proprio,  non  ad  ipsorum  Notariorum,  vel  alterius  pro  eis 
nobis  super  hoc  oblate  petitionis  instantiam,  sed  ex  nostra  mera 
providentia,  matura  super  hoc  deliberatione  prehabita  et  certa 
scientia,  hac  irrefragabili  et  perpetuo  valitura  constitutione  sancimus, 
statuimus  et  etiam  ordinamus,  quod  de  cetero  perpetuis  futuris 
temporibus,  numerus  dictorum  Notariorum  sit  quadragintaocto,  nu- 
mero  videlicet  dictorum  Auditorum  et  Locatenentium  correspondens, 


Stxto  IV  193 

« 

qui,  ad  instar  aliorum  sedis  predicte  officialium,  CoUegium  consti- 
tuant,  ita  quod,  quemadmodum  consuetum  est,  coram  quolibet  ex 
Audt^oribus  et  Locatenentibus  supradictis  quatuor  Notarii  scribant 
et  scribere  debeant;  quodque  si  ultra  numerum  statutum  Audi- 
torum  vel  Locatenentium  eorumdem  per  importunitatem,  vel  alias, 
aliquis  admitteretur,  coram  eo  Notarii  scribentes  de  predicto  Col- 
legio  nullatenus  censeantur ;  predictique  quadragintaocto  Notarii,  vel 
quadraginta  quatuor  ad  presens  existentes,  quorum  nomina  et  cogno- 
mina  presentibus  haberi  volumus  pro  expressis,  et  quatuor  alii  ad 
scribendum  coram  recipiendo  Auditore  deputandi,  cum  numerus  Audt- 
torum  et  Locatenentium  eorumdem  nunc  undecim  dumtaxat  existat, 
sedis  predicte  OBiciales  et  eorum  officia  perpetua  sint;  hoc  modo 
videlicet,  quod  deficiente,  vel  deficientibus,  aliquo,  vel  aliquibus,  ex 
Auditoribus  vel  Locatenentibus  de  duodenario  numero  huiusmodi 
pro  tempore  existentibus,  seu  officium  Auditoris  vel  Locumtenentis 
exercere  quomodolibet  desinente  vel  desinentibus,  Notarii  qui  coram 
tali  vel  talibus  scribere  consueverunt,  coram  primo  tunc  admittendo 
Auditore  scribere  debeant,  illiusque  Notarii  eo  ipso  existant ;  ita  quod 
Notarii  primo  deficientis  Auditoris  vel  Locumtenentis,  primi  tunc 
admittendi  Notarii  sint;  secundo  deficientis,  secundo  admittendi,  et 
sic  successive  talis  ordo  perpetuo  observetur;  ac  ipse  admittendus 
Auditor  per  eosdem  Notarios  vel  pro  eorum  parte  requisitus,  ipsos 
et  nuUos  alios  etiam  gratis  et  absque  aliqua  contradictione  et  quavis 
alia  solempnitate  ad  scribendum  coram  eo  in  causis  illico  admittere 
teneatur.  Si  vero  aliquem  ex  Auditoribus  vel  Locatenentibus  de 
numero  supradicto  per  nos  vel  successores  nostros  Romanos  ponti- 
fices  extra  Romanam  curiam  mitti,  aut  alias  ipsum  ab  eadem  curia 
cum  intentione  ad  illam  redeuhdi  se  absentare  contigerit,  causarum 
commissiones  nichilominus  sic  absentis  distribuantur,  et  alteri  Audi- 
tori  vel  Locumtenenti,  in  eadem  curia  presenti,  cause  huiusmodi  pro 
sic  absente  in  ordine  suo  veluti  presentibus  audiende  et  terminande 
committantur,  ipseque  absens  in  eius  regressu  causas  ipsas  resumat 
et  fine  debito  terminet,  ut  est  moris;  et  in  talibus  causis  Notarii 
absentis  Auditoris  scribere  debeant,  perinde  ac  si  Auditor  ipse  pre- 
seos  esset. 

£t  ne  propterea  illi  qui  de  oflficiis  notariorum  eorumdem  dispo- 
nere  hactenus  consueverunt  illorum  dispositione  fraudentur,  aut  ad  quos 
ofiiciorum  ipsorum  dispositio  pertinere  debeat,  dubium  aliquod  insur* 
gere  valeat  in  futurum,  motu  et  scientia  similibus,  etiam  statuimus 
et  ordinaiQus,  quod  ex  singulis  quatuor  officiis   singulorum  quatuor 


194  Soeculo  X  V 


Notariorum  coram  singulis  ex  duodecim  Auditoribus  vel  Locate 
nentibus  predictis  pro  tempore  scribentium,  unum  Romani  Pontificis, 
aliud  Vicecancellarii,  aliud  vero  Camerarii  ste.  Romane  ecclesie  et 
reliquum  Auditoris,  oflficia  appellentur;  quodque  cedentibus  aliquibus  ex 
Notariis  supradictis,  illa  ex  ofHciis  Notariorum  sic  decedentium,  que 
Romani  pontificis  per  Romanum  pontificem,  que  Vicecancellarii  per 
Vicecancellarium,  ac  que  Ckmerarii  per  Camerarium,  que  vero  Audi- 
torum  officia  extiterint,  per  Auditores  predictos,  pro  tempore  existentes, 
aliis  ydoneis  conferantur. 

£t  ut  in  hoc  clare  et  pure  ac  absque  difficultate  procedatur,  volu- 
mus  quod  de  cetero  prefati  Notarii  ex  ipsis  unum  ydoneum,  pro- 
bum  et  fidelem  singulis  semestribus  eligant  qui  Thesaurarius  appel- 
letur,  et  Capelle  dicd  CoUegii,  quam  et  altare  portatile  ad  instar 
collegii  dilectorum  filiorum  litterarum  apostolicanim  scriptorum  eis 
habere  licere  decemimus,  curam  habeat,  teneatque  unum  librum  in 
quo  nomina  et  cognomina  dictorum  quadragintaocto  notariorum  sint 
descripta  et  in  ipso  libro  sit  distincte  designatum  ad  quem  ex  Romano 
Pontifice,  Vicecancellario,  Camerario  vel  Auditore  officiorum  sic 
descriptorum  Notariorum  dispositio  pertineat.  £t  cum  aliquem  ex 
dictis  quadragintaocto  Notariorum  decedere  contigerit,  dictus  The- 
saurarius  cum  duobus  aliis  Notariis  ad  illum  ad  quem  officii  taliter 
decedentis  dispositio  pertinuerit,  statim  accedat,  et  id  ei  significet  ut 
talis  de  ydoneo  successore  valeat  officio  vacanti  providere. 

Statuimus  insuper  et  ordinamus,  quod  de  cetero  prefati  quadra* 
gintaocto  Notarii  ad  solempnes  processiones  et  alios  actus,  ad  quos 
alios  dicte  curie  officiales  convocari  consueverunt,  convocentur,  et  illis 
intersint  cum  talaribus,  ut  moris  est,  qui  collocabuntur  in  loco  ad 
hoc,  per  eos  ad  quos  pertinet,  ordinando. 

Ut  autem  tam  in  moribus  et  vita,  quahi  aliis  ad  id  requisitis 
CoIIegium  ipsum  feliciter  dirigatur,  eisdem  Notariis  collegialiter  con- 
gregatis,  seu  illis  ex  eis  quibus  CoIIegium  ipsum  duxerit  commitendum 
pro  ipsius  CoIIegii  ac  personarum  eiusdem  felici  statu  et  salubri 
directione  quecumque  ordinationes  et  statuta  rationabilia  et  honesta 
que  ab  ipsis  debeant  inviolabiliter  observari»  faciendi,  condendi  et 
ordinandi  plenam  et  liberam  auctoritatem  etiam  tenore  predictorum 
concedimus   facultatem. 

Mandamus  insuper  modernis  et  pro  tempore  existentibus  Audi- 
toribus  et  Locatenentibus  supradictis  et  quibusvis  aliis  cuiuscumque 
dignitatis,  status,  gradus,  conditionis  vel  preeminentie  fuerint,  in  vir- 
tute  s.  obedientie  et  sub  excommunicationis  late  sententie  pena,  quam 


Sixto  IV  195 

quilibet  contrafaciens  ipso  facto  fncurrat  et  a  qua  nisi  a  Romano 
pontifice,  preterquam  in  mortis  articulo  constitutus,  absolvi  non  possit, 
ut  premissa  omnia  et  singula  inviolabiliter  observent,  ipsis  sub  eadem 
pena  inhibentes  districtius  ne  contra  eadem  premissa  ac  in  presentibus 
litteris  contenta  vel  eorum  aliqua,  quavis  parte,  per  se  vel  alium  seu 
alios,  directe  vel  indirecte,  quovis  quesito  colore,  quecumque  facere 
vel  attemptare  quoquomodo  presumant.  Ac  decernentes  irritum  et 
inane  totum  et  quidquid  secus  super  hiis  per  eosdem  Auditores  vel 
Locatenentes  aut  quosvis  alios,  quavis  auctoritate,  scienter  vel  igno- 
ranter,  contigerit  attemptari. 

£t  si  forsan  inter  ipsos  Notarios  aliqu%  difficultates  aut  difie- 
rencie  emergerent  que  per  CoIIegium  ipsorum  terminari  et  diffiniri 
non  possent,  volumus  et  decernimus  quod  super  talibus  difficulta- 
tibus  et  difierenciis  Notarii  ipsi  stent  diffinitioni  et  sententie  moderni 
et  pro  tempore  existentis  S.  R.  E.  Vicecancellarii  qui  condicionis  et 
nature  eiusdem  officii  plenam  habet  notitiam,  cui  quidem  sententie  et 
diffinitioni  debeant  omnino  intendere  et  parere:  non  obstantibus  consti- 
tutionibus  et  ordinacionibus  apostolicis  ceterisque  contrariis  quibus- 
cumque.  NuUi  ergo  omnino  hominum  etc. 

Datum  Rome,  apud  S.  Petrum,  anno  Incamat.  Dominice  mille- 
simoquadringentesimoseptuagesimoseptimo,  tertio  kal.  decembris,  pon- 
tificatus  nostri  anno  septimo. 


117. 

De  mandato '  SixH  IV  audienHa  causarum  transfertur  primo  de  Pa-- 
latio  apostoHco  ad  S.  M.  rotundae^  et  dein  ad  S.  Eustachii. 

(Arch.  Rot.,  «  Manualia  »,  manual.,  nn.  11  et  12;  «  Libr.  rat.  Cap,  n.  VII »). 

1478,  iunii  3,  Romae. 
In  o^inibus. 

Die  mercurii,  tertia  mensis  iunii,  fuit  translata  audientia  de  spe- 
ciali  mandato  pape  de  palatio  apostolico  ad  sanctam  Mariam  ro- 
tundam. 

1478,  octobris  2,  Romae. 
In  omnibus. 

Die  veneris,  2  mensis  octobris  supradicti,  fuit  translata  audientia 
de  mandato  sanctissimi  domini  nostri  pape  de  ecclesia  B.  Marie 
rotunde  ad  ecclesiam  sancti  Eustachii,  et  ibidem  fuerunt  lecte  consti- 
tutiones    summorum    pontificum  ....    quibus    constitutionibus    rote 


^ 


196  Soeculo  XV 


lectis,  r.  p.  d.  lohannes  episcopus  Nucerinus,  locumtenens,  pro  tri- 
bunali  sedens,  reassumpsit  generaliter  omnes  causas  pendentes  .... 

1478,  decembris,  2  Romae. 

Iteni,  die  ii  decembris,  qua  die  fuit  translata  audientia  de  sancto 
eustachio  ad  sanctum  Petrum,  solvi  campanario  pro  mense  novem- 
bris,  grossos  v. 

118. 

Executio  praeinsertae    Sixti   IV  BuUae  perpetuacionis    Notariorum 
Rotae, 

(Arch.  Rot.,  « Ordifuitiones »,  part.  II,  de  Notariis,  n.  II). 

1479,  aprilis  22,  Romae. 

Rodericus  miseratione  divina  Episcopus  Portuen.,  sacros.  R.  £. 
Vicecancellarius  ac  conservator,  protector  et  executor  iurium  et  privi- 
legiorum  venerabilium  virorum  sacri  palatii  causarum  apostolici  Nota- 
riorum  eorumque  collegii,  principalium,  infra  principaliter  descriptorum, 
per  Ssmum.  in  Christo  patrem  et  Dmm.  nrm.,  Dmm.  Sixtum  divina 
providentia  Papam  quartum  specialiter  electus  et  deputatus. 

Universis  et  singulis  Reverendissimis  ac  Reverendis  in  Christo 
patribus  et  dominis,  dominis  Dei  et  Ap.  Sed.  gratia  Archiepiscopis  et 
Episcopis  necnon  Reverendis  patribus  dominis  dicti  palatii  causarum 
Auditoribus  eorumque  seu  alterius  eorum  loca  tenentibus  ac  omnibus 
et  singulis  iudicibus  commissariis,  delegatis  et  subdelegatis  quibus* 
cumque  nominibus  censeantur,  aut  quacumque  prefulgeant  dignitate, 
Salutem  in  domino  et  nostris  huiusmodi,  ymo  verius  Apostolicis, 
firmiter  obedire  mandatis  ac  presentibus  fidem  indubiam  adhibere. 
Noveritis  quatenus  nuper  pro  part^  dictorum  Notariorum  eorumque 
collegii  principalium  certam  commissionem  sive  mandatum  aposto- 
licum  et  conservatoriam  iurium  et  privilegiorum  eorumdem  Notario- 
rum  et  collegii  per  prelibatum  Ssmum.  dominum  nostrum,  dominum 
Sixtum  papam  quartum  eius  manu  et  motu  propriis  signatum  et  subscri- 
ptum,  nobis  directum,  cum  ea  qua  decuit  reverentia  recepimus, 
huiusmodi  sub  tenore  videlicet :  Accepimus  siquidem  quod  licet 
nos  sub  data  videlicet  tertio  kal.  dec.  Pontificatus  nostri  «anno 
septimo  dilectis  filiis  Collegio  notariorum  palatii  causarum  aposto- 
lici,  tunc  per  nos  erecto,  certa  privilegia  officia  et  perpetuationem 
eorumdem  concernentia  Motu   proprio   ex   certa  scientia  ad  perpe- 


Sixto  IV  197 

tuam  rei  memoriam  concesseramus,  mandantes  eiusdem  palatii  qui 
tunc  erant  et  pro  tempore  Auditoribus  et  loca  tenentibus  eorumdem 
et  quibusvis  aliis  cuiuscumque  dignitatis,  status,  gradus,  conditionis 
vel  preeminentie  forent,  etiam  sub  excommunicationis  late  sententie 
pena  ut  illa  omnia  et  singula  ac  alias  tunc  expressa  observarent  et  in 
nuUo  contravenire  deberent,  prout  in  litteris  apostolicis  desuper  con- 
fectis,  quarum  tenorem  hic  haberi  volumus  pro  expresso,  plenius  con- 
tinetur.  Tamen  nonnuUi  palatii  huiusmodi  Auditores  et  loca  tenentes 
ac  alie  persone,  nescitur  quo  spiritu  ducti,  litteris  et  privilegiis  huius- 
modi  contumaciter  in  animarum  suarum  periculum  Notariorumque  et 
oflficiorum  predictorum  detrimentum  non  modicum  ac  sedis  aposto- 
lice  vilipendium  obedire  recusant,  et  illis  de  facto  temeritate  propria 
contraveniunt ;  nos  igitur,  volentes  ea  que  pro  reipublice  et  Romane 
curie  officialium  utilitate  ac  partium  ad  illam  pro  feorum  expeditione 
negociorum  accedentium  commoditate  a  nobis  consulte  processerunt, 
semotis  contrariis  et  difficultatibus  quibuslibet,  executioni  debite  deman- 
dari  ac  inviolabiliter  observari  debere,  Motu  et  scientia  similibus  ac 
matura  deliberatione,  venerabili  fratri  nostro  Roderigo  Episcopo 
Portuen.,  S.  R.  E.,  et  pro  tempore  existenti  Vicecancellario,  quem 
perpetuum  conservatorem  et  protectorem  privilegiorum  etiam  eidem 
collegio  concessorum  et  in  posterum  concedendorum  motu  et  scientia 
similibus  deputamus,  tenore  presentium  committimus  et  mandamus 
ut  omnes  et  singulos  quos  contra  litteras  et  privilegia  predicta 
in  aliquo  contravenire  aut  in  eorum  observationem  contumaces 
rebelles  vel  remissos  esse,  fuisse,  vel  in  futurum  esse  (quod  absit) 
repererit,  cuiuscumque  condicionis  existant,  etiam  si  Episcopali  aut 
Archiepiscopali  prefulgeant  dignitate,  in  penas,  sententias  et  censuras 
in  dictis  litteris  contentas  incidisse  et  illas  incurrisse  declaret  eo  ipso, 
ac  Auditores  et  quoslibet  alios  supradictos  ad  dictorum  privilegiorum 
et  omnium  in  premissis  litteris  contentorum  observacionem  per  suspen- 
siones  et  amotiones  officiorum  ac  privationem  beneficiorum  eorumdem 
ultra  penas  supradictas,  ac  alias  iuris  et  facti  sibi  arbitrarias  eis  impo- 
nendas,  in  omnibus  et  per  omnia,  prout  in  litteris  ipsis  est  expressum, 
omni  obstaculo  et  contradictione  ac  quavis  facultate  appellandi  seu 
secus  interpretandi  penitus  postpositis  et  seclusis,  iuxta  earumdem 
litterarum,  vim  formam  et  tenorem  compellat  coherceat  et  constrigat: 
constitutionibus  et  ordinationibus  apostolicis  quibusvis  etiam  privi- 
legiis  vel  indultis  quibuscumque  collegiis  vel  personis  indultis  seu 
forsan  concedeodis  etiam  cum  clausulis  derogatoriis  quibus  derogari 
non  possit,  ac  alits  in  contrarium  facientibus  non  obstantibus  quibus- 


198  Soeculo  XV 


cumque.  Hec  autem  commissio,  indultum  sive  conservatoria  de  manu 
propria  prefati  Sanctissimi  D.  N.  pape  stc  erat  subscripta :  fiat  Motu- 
proprio  et  ita  mandamus  F. 

£t  quod  presentis  mandati  seu  supplicationis  sola  signatura  suf- 
ficiat  absque  aliarum  litterarum  desuper  expedidone  donec  per  nos 
super  premissis  aliter  provisum  fuerit,  fiat  ut  s.  F. 

Post  cuius  quidem  commissionis  sive  mandati  et  indulti  aposto- 
lici  presentationem  et  receptionem  nobis  et  per  nos  ut  premittitur 
factas,  fuimus  pro  parte  dictorum  Notariorum  et  CoUegii  principa- 
lium  debita  cum  instancia  requisiti,  quatenus  officium  Executoris,  Con- 
servatoris  et  protectoris  iurium  et  privilegiorum  predictorum,  necnon 
quarumcumque  aliarum  litterarum  apostolicarum  eisdem  notariis  et 
coUegio  etiam  motu  proprio  aut  alias  quarumcumque  concessarum 
et  in  posterum  ccmcedendarum  omniumque  et  singulorum  conten- 
torum  in  eisdem  acceptare  et  pro  acceptatis  habere  eosque  et  eorum 
privilegia  predicta  manutenere  perpetuo  ac  illesa  et  inviolabiliter 
conservare»  nec  non  ad  eorumdem  privilegiorum  et  litterarum  aposto- 
licarum  ac  contentorum  in  eisdem  realem  et  effectualem  executionem 
procedere  dignaremur.  ' 

Nos  igitur  Rodericus,  Episcopus,  Cardinalis  et  Vicecancellarius, 
Executor,  Conservator  et  protector  prefatus,  huiusmodi  executoris  con- 
servatoris  ac  protectoris  officium  in  nos  sponte  et  libere  suscipientes 
ac  ad  conservationem,  protectionem,  manutentionem  et  executionem 
omnium  et  singulorum  privilegiorum  ac  indultorum  dictis  Notariis 
et  eorum  collegio  concessorum  procedere  ac  illa  ad  efiectum  debitum 
deducere  volentes,  ut  tenemur,  id  circo  auctoritate  apostolica  nobis 
commissa  et  qua  fungimur  in  hac  parte,  preinsertam  commissionem 
ac  conservatoriam  et  contenta  in  eadem  per  prelibatum  Ssmum 
D.  N.  papam  ut  premittitur  nobis  factam  et  presentatam,  vobis  omnibus 
et  singulis  predictis  ac  vestrum  cuilibet  in  solidum  ac  quibuscumque 
aliis  quacumque  auctoritate  fungentibus  et  imposterum  functuris,  tenore 
presentium  intimamus,  insinuamus  et  notificamus  ac  ad  vestram  et 
cuiuslibet  vestrum  notitiam  deducimus  et  deduci  volumus  per  pre- 
sentes,  vobisque  nichilominus  et  vestrum  cuilibet  in  solidum  in  virtute 
scte  obedientie  et  sub  penis,  sententiis  et  censuriis  in  preinserta  com- 
missione  seu  mandato  et  indulto  contentis,  ac  aliis  penis  iuris  et  facti 
nobis  arbitrariis  inhibentes,  ne  quidquam  per  vos  vel  alium  seu  alios 
publice  vel  occulte  directe  vel  indirecte,  quovis  quesito  colore  vel 
ingenio,  contra  preinserta  vel  quecumque  alia  privilegia  et  indulta 
sive  litteras  apostolicas  dictis  Notariis  et  eorum  collegio  ut  premit- 


Sixto  IV  199 


titur  concessa  vel  in  postenim  quomodocumque  concedenda,  attem- 
ptare  vel  innovare  presumatis,  seu  aliquis  vestrum  presumat.  Sed 
ea  omnia  et  singula  in  eorum  vigore  manuteneatis  et  conservetis 
ac  quilibet  vestrum  manu  teneat  et  conservet.  Quod  si  secus  sctenter 
fiat,  vos  omnes  et  singulos  predictos  et  quoslibet  alios  quos  in  pre- 
missis  vel  aliquo  premissorum  rebelles,  negligentes  vel  in  aliquo 
remissos  aut  contravenientes  repererimus,  penas  supradictas  et  alias 
nobis  arbitrarias  incidisse  et  incurrisse  declaramus,  iustitia  mediante, 
quacumque  appellatione  vel  auctoritate  aliter  interpretandi  postpositis 
penitus  et  seclusis. 

In  cuius  rei  testimonium  presentes  litteras  conservatorias  exinde 
fieri  et  per  secretarium  nostrum  subscribi  nostrique  sigilli  iussimus 
et  fecimus  appensione  communiri. 

Datum  et  actum  Rome  in  domibus  nostrarum  solitarum  resi- 
dentiarum,  sub  anno  a  Nativitate  domini  millesimoquadringentesimo- 
septuagesimonono,  indictione  duodecima,  die  vero  iovis  vigesima 
secunda  mensis  aprilis,  pontificatus  prefati  Sanctissimi  D.  N.  Sixti 
pape  IV  anno  octavo. 

lo.  Lopis, 

119. 

Audientia  transfertur  de  S.  Petro  ad  Minervam   et  de  Minerva   ad 
Palathm. 

(Arch.  Rot.,  *Ltbr.  rai.  Cap.  n.  VII»). 

1479,  iunio,  Romae. 

Item,  solvi  campanariis  sancti  Petri  pro  mensibus  Aprilis  et  maii 
et  pro  medietate  presentis  mensis  iunii,  quia  audientia  fuit  translata 
ad  Minervam,  grossos  XII. 

1479,  septembris  30,  Romae. 

• 

Item,  solvi  ultima  septembris  pro  aptando  in  palatio  pro  lectura 
constitutionum  et  pro  portatura  capse  de  minerva,  et  pro  mundando 
Audientiam,  grossos  XV. 

Item,  solvi  pro  viridi  panno  qui  positus  est  supra  mensam  in 
rota,  et  festuca  viridi  et  clavi,  grossos  XI. 


200  Soeculo  X  V 


120. 

Facto  observatur  Bulla  perpetuationis  Notariarum,  Notariis  Auditoris 
absentis,  in  causis  scribere  committendo  absenti  Auditori  commissisy 
etsi  ha^  in  absentia  AucUtaris  viderentur  a  Subrogaiis. 

(Arch.  Rot.,  €  Ordinationes  *^  L  et  n.  citaf). 

1479,  septembris  13,  Romae. 

Motuproprio  dilectis  filiis  nostris  sacri  palatii  apostolici  causarum 
Auditoribus  et  eorum  Locatenentibus  tenore  presentium  committimus 
et  mandamus  quatenus  causarum  commissiones  dilecto  filio  nostro 
Magistro  Matheo  de  porta  etiam  dicti  palatii  causarum  Auditori  in 
eius  a  Romana  curia  absentia  de  nostro  mandato  distributas  et 
distribuendas  recipiant  et  Notariis  predicti  Magistri  Mathei  Audi- 
toris  consignent,  et  easdem  causas  usque  ad  dicti  magistri  Mathei  Audi- 
toris  ad  prefatam  Romanam  curiam  regressum  audiant  et  fine  debito 
terminent,  ut  est  moris,  ac  alias  partibus  causas  ipsas  concementes» 
iustitie  complementum  ministrent.  In  contrarium  facientibus  non  obstan- 
tibus  quibuscumque.  Concessum  motu  proprio  in  presentia  Domint 
Nostri  Pape.  P.  ScUern. 

Et  quod  presentis  supplicationis  sola  signatura  sufHciat  absque 
aliarum  litterarum  apostolicarum  desuper  expeditione.  Concessum 
P.  Salern. 

Datum  Rome,  apud  Sctm.  Petrum,  idibus  septembris,  Anno  nono. 

Nos  Rodericus  miseratione  divina  Episcopus  Portuen.,  S.  R.  E. 
Vicecancellarius,  conservator,  protector  et  executor  iurium  etprivile- 
giorum  venerabilium  virorum  sacri  palatii  apostolici  causarum  Nota- 
riorum  eorumque  coUegii  a  sede  apostolica  specialiter  deputatus 
reverendo  in  Christo  patri  et  domino,  domino  lohanni  Dei  et  apo- 
stolice  sedis  gratia  Episcopo  Nucerino,  unius  ex  Sacri  Palatii  Apo- 
stolici  causarum  Auditoribus  Locumtenenti,  ac  Reverendis  patribus 
dominis  Gaspari  de  Theramo,  Antonio  de  Grassis  et  leronimo  de 
porcariis  dicti  palatii  apostolici  causarum  Auditoribus  et  eorum  cui- 
libet  insolidum  salutem  in  domino  et  nostris  huiusmodi,  imo  verius 
apostolicis,  firmiter  obedire  mandatis.  Vobis  et  vestrum  cuilibet  in 
solidum,  quos  ad  infrascripta  specialiter  deputamus,  tenore  presen- 
tium,  in  virtute  sce.  obedientie  et  sub  pena   suspensionis  ab  officiis 


Sixto  IV  201 

vestris  quam  ipso  facto  incurrisse  et  incidisse  volumus  et  declara- 
mus,  distrrcte  precipiendo  mandamus,  quatenus  causarum  commis- 
siones  Reverendo  patri  domino  Matheo  de  porta  dicti  palatii  cau- 
sanim  Auditori  in  eius  a  Romana  curia  absentia  distributas  et 
distribuendas  cum  ea  qua  decet  reverentia  recipiatis  ac  Notariis 
dicti  domini  Mathei  Auditoris  consignetis  et  quilibet  vestrum  consi- 
gnet,  causasque  ipsas  usque  ad  eiusdem  domini  Mathei  Auditoris 
ad  dictam  Romanam  curiam  regressum  audiatis  et  fine  debito  ter- 
minetis,  ut  est  moris.  In  cuius  rei  testimonium  presentes  litteras 
exinde  fieri  nostrique  sigilli  iussimus  et  fecimus  impressione  communiri. 
Datum  et  actum  Rome  in  domibus  nostre  solite  residentie,  sub 
anno  a  Nativitate  domini  miliesimoquadringentesimoseptuagesimonono, 
indict.  XII.  die  vero  X  mensis  decembris  pontificatus  Ss.  D.  N.  Domini 
Sixti  divina  providentia  pape  IV  anno  nono.  lo.  Lopis. 


121. 

Anno  1480  audientia  causarum   iterum   sedebat  in  palatio  apostolicOy 
in  quo  iura  reddi  solebant. 

(Arch.  Rot.,  •Manualia*^  manuale,  n.  11). 

1480,  octobris  2,  Romae. 

In  omnibus. 

1480,  indictione  XVIII,  die  vero  lune  2  mensis  octobris,  Rome 
apud  sanctum  Petrum  in  paiatio  apostolico,  ubi  solent  reddi  iura, 
lecte  fuerunt  constitutiones;  quibus  lectis,  dominus  sedens  pro  tribu- 
nali  .  .  .  omnes  reassumpsit  causas  .  .  . 


122. 

Sixius  IV  mandat  quatenus  Rota  kalendis  octobribus  aperiatur,  etsi 
locus  apud  S.  Petrum  pro  illa  tenenda  desit,  et  adhuc  pestis  per 
Urbem  grassetur. 

(Arch.  Rot.,  « Ordinationes^^  part.  I,  n.  IX). 

1481,  septembris  28,  Bracchiani. 

Reverendi  Patres,  tamquam  fratres  Carissimi.  -  Sanctissimus  Do- 
minus  Noster  receptis  litteris  Paternitatum  Vestrarum  quibus  San- 
ctitatem  Suam  consulebant,  an  audientia  in  kalendis  Octobribus,  pro 
antiquo  et  laudabili  more,  incipi  deberet,  perlegit,  Commisit  mihi  ut 


202  Soeculo  X  V 


voluntatem  Sue  Sanctitatis  Paternitatibus  vestris  aperiam :  vult  itaque» 
Ut  omnino  institutum  predictum  tam  laudabile,  statuto  tempore,  ser- 
vetur,  quia  si  secus  fieret,  presertim  nunc  eiusdem  Sanctitate  ab 
Urbe  absente,  videretur  omnibus  iter  ad  Romanam  curiam  rescissum 
et  preclusum  fore,  et  parum  opportunitati  curie  consuleretur ;  nec 
pestem  ita  sevire  intellexit  ut  hoc  sanctissimum  opus,  commune 
bonum,  postponi  aliquo  modo  debeat.  Dixit  insuper  quod  si  Patemi- 
tatibus  Vestris  locus  pro  audientia  Rome  alibi  quam  apud  sanctum 
Petrum  eis  et  Curialibus  commodior  videatur,  illum  sibi  ubi  malue- 
rint  eligant. 

Bene  valeant  Patemitates  Vestre,  quaram  beneplacitis  semper 
paratum  me  offero. 

Bracchiani  28  septembris  1481. 

Paternitatum  Vestrarum 
tamquam  frater  P.  Archiepiscopus  Salernitanus. 


123. 

Manddtum  Sixti  IV  factum  Cananicis  S.  Eustachii  de  Urbe^  quatenus 
permittant^  Auditores  RoUu  tenere  audientiam  in  ecclesia. 

(Arch.  Rot.,  €  Ordinationes  * y  part  I,  n.  X). 

Sine  data. 

Motu  proprio,  dilectis  filiis  Canonicis,  Capitulo  et  beneficiatis 
ecclesie  Sancti  Eustachii  de  Urbe,  in  virtute  sancte  obedientie  et  sub 
excommunicationis  late  sententie  et  privationis  omnium  beneficiomm 
vestroram  penis,  tenore  presentium  committimus  et  mandamus  qua- 
tenus  deinceps  audientiam  causaram  apostolicarum  in  dicta  vestra 
ecclesia  per  dilectos  filios  nostros  Decanum  et  Auditores  nostri  palatii 
absque  quovis  impedimento  tenere  et  observare,  eisque  liberam 
aggressum  ad  Sacristiam  dicte  ecclesie  et  seu  quemcumque  alium 
locum,  pro  rota  tenenda  per  eosdem  nostros  Auditores  eligendum, 
habere  permittatis.  In  contrarium  facientibus  non  obstantibus  quibus- 
cumque. 

Placet  domino  nostro  pape  et  ita  motu  proprio  mandat. 

P.  SalemHanus. 


Sixto  iV  203 


124. 

Sixius  IV  locum  Rotae,  vacantem  per  obitum  extra  Curiam  Gasparis 
de  Teramo^  concedit  Frandsco  Brevio,  Veneten.;  ad  cuius  admis- 
sionem  Auditoribus  procedere  rentuntibus  ob  multa  contra  Fran- 
ciscum  0££esta  crimina  et  defectusy  peremptorium  octo  dierum 
assignaty  quibus  producant  quod  habent  contra  illum,  propter  quod 
non  debeat  admitti. 

(Arch  Rot.,  *  Admissiones  •  y  Sixio  IV,  n.  13). 

{verso)  Presentatum  dje  veneris  25  octobris  (1482)  hora  24 'mihi 
Antonio  de  grassis,  decano  rote. 

Mandatum  Pape  quod  Auditores  intra  sex  dies  producant  quod 
habent  contra  Franciscum  Brevium  propter  quod  non  debeat  admitti. 

{intus)  Yc.  -  Nuper  per  obitum  q[uodam]  Gasparis  de  Teremo,  sacri 
palatii  causarum  Auditoris  et  Capellani  nostri  extra  romanam  curiam 
defuncti,  loco  in  auditorio  eiusdem  palatii  vacante,  ut  de  viro  iuris 
utriusque  doctore,  scientia,  honestate  et  integritate  pollente,  nostris 
desideriis  inherentes,  provideremus,  Motu  proprio  et  ex  certa  scientia, 
deliberataque  voluntate  nostra,  tibi,  venerabili  fratri  nostro  Roderico, 
episcopo  portuen.  sacrosancte  romane  ecclesie  Cardinali  et  vicecancel- 
lario,  commisimus  et  mandavimus,  quod  dilectum  filium  Franciscum 
brevium,  clericum  veneten.,  iuris  utriusque  doctorem,  apud  nos  de 
sdentia,  honestate  et  integritate  commendatum,  quem  in  capellanum 
nostrum  et  causarum  dicti  palatii  apostolici  auditorem  receperamus 
et  assumpseramus,  ac  aliorum  capellanorum  et  causarum  dicti  palatii 
auditorum  numero  aggregaveramus,  sub  certis  modo  et  forma,  cen- 
suris  et  penis,  ab  eisdem  auditoribus  dicti  palatii  nostri  in  locum 
predictum,  servatis  servandis,  admitti  faceres,  seu  tu  per  te  ipsum 
admitteres,  prout  in  eodem  mandato  nostro  plenius  continetur. 

Nunc  autem,  sicut  accepimus,  cum  per  eosdem  Auditores  contra 
personam  dicti  Francisci  nonnuUa  opponantur  propter  que  eundem 
Franciscum  ad  locum  ipsum  minime  ydoneum  esse  asseritur,  et  quod 
potius  dilationis  causa  opponi  dicuntur,  quam  ex  eo  quod  legitima  et 
vera  existant,  cupientes  tam  loco  ipsi  cum  omni  celeritate  laudabi* 
liter  providere,  quam  ut  eidem  dilecto  filio  nostro  nuUo  modo  inde- 
bite  inferatur  iniuria»  Tibi,  venerabili  fratri  nostro  Roderico  episcopo 
portuen.  predicto,  committimus  et  mandamus,  quatenus  eisdem  Audi* 
toribus,  et  eorum  cuilibet,  districte  precipiendo  mandes  ut  infra  sex 


204  Soeculo  X  V 


dierum  spatium,  a  tempore  presentationis  mandati  hujusmodi  compu- 
tandis,  quicquid  producere  et  probare  intendunt  propter  quod  idem 
Franciscus  ad  locum  predictum  admitti  non  debeat,  coram  te  vocato 
et  audito  eodem  Francisco,  legitime  probent  et  producant,  aut  si 
ydoneus  reputetur,  punctum  repetitionis  infra  eundem  terminum  assi- 
gnent:  et  nihilominus,  nisi  infra  tempus  predictum  ex  iustis  et  legi- 
timis  causis,  vere  probatis,  eundem  Franciscum  ydoneum  non  esse 
constiterit,  et  eidem  punctum  repetitionis  non  assignaverint,  tu  man- 
datum  nostrum,  postremo  tibi  presentatum,  servatis  his  que  in  ipso 
mandato  tibi  iniunximus,  ipsum  successive  admitti  faciendo,  seu  admit- 
tendo,  prout  est  firme  voiuntatis  et  intentionis  nostre,  plenarie  exe- 
quaris.  Non  obstantibus  Constitutionibus  et%ordinationibus  apostolicis, 
et  aliis  que  in  mandato  nostro  predicto  voluimus  non  obstare  Motu 
proprio  et  ex  certa  scientia  derogantes :  ceterisque  contrariis  quibus- 
cumque.  -  Placet  et  ita  mandamus,  assignando  eis  spatium  octo  die- 
rum.  F. 

Processus,  seu  inquisitio  Francisd  Brevii,  Auditoris. 

» 

(Arch.  Rot.,  « Admissiones »,  part.  I,  Sixto  IV,  n.  16), 

(verso)  Dicta  duorum  testium  examinatorum  quoad  d[Qminum]  F[ran- 
ciscum]  Brevium.    1482  de  mense  octobris. 

(intus)  Die  veneris  25  octobris. 

Examinavi  dominum   Angelum   presbyterum  melfeten,  cappella- 
num  Reverendissimi  domini  Cardinalis  Melfeten.  Qui  suo  iuramento 
dixit  quod  cognovit  dominum  Franciscum  iam  sunt  1 8  anni  quibus  ^ 
continuo  stetit  Padue  ex  opposito  domus  dicti  Francisci  et  quod  re- 
putabatur  vitiosus  in  vitio  camis  contra  naturam. 

Item  quod  sunt  circha  9  anni  quo  fuit  factus  magnus  rumor  ante 
domum  eius  et  quod  tunc  fuit  interfectus  unus.  £t  quod  tunc  dice- 
batur  publice  quod  dominus  Franciscus  fuerat  in  culpa  et  dederat 
consilium  et  auxilium.  Et  quod  propterea  fuit  captus  per  capitaneum 
et  carceratus,  et  ibi  stetit  per  mensem ;  postea,  nescit  si  favoribus 
venetorum  aut  quorumcumque,  fuit  extractus  et  ductus  ad  carcerem 
Episcopi,  ubi  etiam  stetit  aliquibus  diebus;  postea  quomodo  fuerit 
extractus,  nescit. 

Dominus  Pileus,  decanus  ecclesie  tanusute  (tarvisute?)  examinatus 
per  me  die  sabbati  16  novembris,  suo  iuramento  dixit,  dominum 
Franciscum  esse  superbissimum,  et  scandalosum  et  infamatus  de  vitio 


Stxto  IV  205 


sodomie.  Item,  quod  in  domo  sua,  sunt  septem  anni,  aut  circha,  fuit 
commissum  omicidium  et  interfectus  cavalerius  tunc  officialis  padue. 
£t  propterea  ipse  dominus  Franciscus  fuit  captus  et  stetit  in  carce- 
ribus  in  castello  multis  diebus  et  quod  postea,  tamquam  clericus,  fuit 
extractus.  Et  quod  fratres  sui  fuerunt  condempnati,  aliqui  banniti  ad 
tres,  aliqui  perpetuo.  Et  quod  est  vilis  et  abiectus  et  iuravit  falsum 
millies.  Et  sunt  octo  anni  quibus  cognoscit  eum.  Et  quod  licet  ali- 
quando  legerit  padue,  tamen  fuit  cassatus  propter  dementiam.  suam 
et  superbiam. 

Rotae  Auditorum  relatio  ad  Rodericum  Borgia,  Cardinalem,  Vice-^ 
CanceUarium^  eorumque  declaratio  voluntatis  Franciscum  Brevium 
non  recipiendi  neque  admittendi,  utpote  kontinem  infamatum  et 
purgatione  opus  habentem, 

(Arol  Rot.,  «  /.  c. »,  n.  16), 

Reverendissime  pater  et  domine  noster  colendissime.  Ut  man- 
datis  Sancti  Domini  Nostri  et  vestre  Reverendissime  dominationis 
obediremus  et  constitutionibus  satisfaceremus,  caventibus  quod  nullus 
deinceps  causarum  palatii  apostolici  in  Auditorem  recipiatur  nisi  doctor 
fuerit  famosus  iuris  -  et  post  doctoratum,  in  eo  receptum,  per  trien- 
nium  ad  minus  legerit  in  eodem  -  sitque  commendatus  de  vita  ac 
morum  honestate  aliisque  virtutibus  -  et  ab  omni  munere  sint  munde 
manus  eius  -  et  bonum  habeat  testimonium  -  habeatque  ad  minus 
sive  in  bonis  suis,  sive  in  bonis  ecclesiastfcis  200  florenos  auri  de 
camera  in  portatis  etc.  -  quodqu^  postquam  fuerit  concessum  per 
papam  aliquem  in  Auditorem  causarum  dicti  palatii  admitti,  ante- 
quam  ulterius  procedatur  ad  ipsius  admissionem,  Decanus  Audito- 
rum  predictorum  de  premissis  facere  teneatur  inquisitionem  diligentem, 
et  quicquid  per  eam  reppererit,  fideiiter  referat  vicecancellario  -  quod 
hic  similiter  teneatur  pape  exponere  -  et  si  aliquid  de  premissis  de- 
fuerit  ad  admissionem  ipsius  minime  procedatur  etc,  tam  in  pre- 
sentia  decani  nostri,  quam  in  eius  absentia  eius  vice,  Examinavimus 
nonnuUos  testes,  probos  et  dignos  viros,  super  habilitatibus  et  fama 
venerabilis  doctoris  domini  F[rancisci]  Brevii,  veneti,  quem  idem  San- 
ctus  Dominus  Noster  in  Auditorem  admitti  mandavit,  servatis  ser-  * 
vandis. 

Per  quos  testes,  medio   iuramento  examinatos,  Reperimus,  pre- 
dictum  dominum  Franciscum  non  fuisse,  nec  esse  doctorem  famosum 


206  Soeculo  XV 


-  nec  legisse  per  triennium  -  nec  habere  200  florenos.  -  Quo  autem 
ad  vite  et  morum  honestatem  atque  bonum  testimonium,  reperi- 
mus  per  tres  testes,  omni  exceptione  maiores,  quod  dictus  Fran* 
ciscus  iamdudum  infamatus  fuit  et  est  de  crimine  pessimo  propter 
quod  venit  ira  Dei  in  filios  diffidentie.  -  Item  reperimus  per  eosdem 
testes  quod,  iam  sunt  plures  anni,  equidem  dicitur  quod  in  domo 
eiusdem  Francisci  et  fratrum  factus  fuit  magnus  rumor,  et  talis  quod 
tunc  vir  interfectus  fuit  et  quod  tunc  publice  dicebatur  quod  dictus 
Franciscus  fuerit  in  culpa  et  dederat  auxilium  consiiium  et  favorem. 
£t  quod  propterea  ipse  fuit  captus  per  capitaneum  paduanum  et 
carceratus  ubi  per  mensem  stetit  et  ultra.  Quodque  postea  nescitur 
an  favoribus  venetorum  aut  (?)  quorumcumque  fuit  extractus  et 
ductus  ad  carcerem  Episcopi  in  quo  fuit  per  mensem  et  ultra  et 
postea  extractus  nescitur  quomodo. 

Dicitur  quod  in  civitate  paduana  fuit  processus  super  huiusmodi 
homicidio  quoad  dictum  Franciscum,  quem  deliberaveramus  trans- 
mitti,  si  data  fuisset  nobis  talis  dilatio,  qua  potuissemus  mittere. 

Ex  quibus  omnibus  videtur  nobis  quod  homo  iste  nuUas  habeat 
qualitates  requisitas  per  constitutiones  nostras,  ymo,  quod  sit  non 
modicum  infamatus,  et  tali  infamia  qua  et  a*  minori  officio  repelli 
deberet. 

Quodque,  si  reperirentur  ydonei  et  omni  exceptione  maiores  et 
qui  non  indigerent,  se  de  talibus,  aut  similibus,  criminibus  purgari^ 
quod  sanctus  dominus  noster  potius  deberet  tales  coUegio  Auditorum 
suorum  aggregare,  et  non  velle  aggregare  hominem  qui  indigeat 
purgatione. 

Hec  juxta  constitutiones  nostras  Reverendissime  dominationt 
Vestre  intimamus  et  notificamus,  ut  iuxta  easdem  Sanctitati  domini 
nostri  refferat  Cuius  mandatis  et  iussionibus,  ut  devotissimi  eiusdem 
famuli,  omnino  nos  obtemperaturos  oflerimus. 

* 

Hotae  Auditores  admissioni  Francisci  Brevii  obsistentes,  Sixtum  IV 
appeUant  a  malo  processu  Roderici  Borgia,  Vice-CanceUarH. 

(Arch.  Rot.,  « Admtsswnes »,  part.  L  Sixto  IV,  n.  16), 

Reverendissime  pater,  Venia  primitus  petita  et  ut  Constitutiones 
Romanorum  pontificum,  videlicet  lohannis  XXII,  Benedicti  XII,  Gre- 
gorii  XI,  Martini  V  et  aliorum  qui  pro  statu  et  reformatione  Romane 


Stxto  IV  207 

curie  plurimum  elaborarunt,  et  presertim  circa  reformationem  Rote 
et  causarum  sacri  paiatii  apostolici,  ne  aliquis  admitteretur  in  Audi- 
torem,  nisi  servatis  servandis  et  eorundem  pontificum  ordinationibus 
diligenter  observatis,  videlicet  inter  cetera:  Ut  cum  aliquis  ad  offi- 
cium  Auditoriatus  assumeretur,  esset,  et  esse  deberet,  homo  bone 
fame ;  honeste  conversationis ;  Doctor  famosus ;  qui  per  plures  annos 
ordinarie  legisset  in  studio  generali;  in  redditibus  summam  ducen- 
torum  florenorum  auri  de  Camera  habere  deberet,  ne  alias  videretur 
onerosus  litigantibus ;  et  in  principio  fieret  de  fama,  moribus  et  for- 
tuna  sive  bonis  inquisido.  Deinde,  si  talis  reperiretur,  admitteretur 
ad  repetitionem  publice  fiendam  de  puncto,  sibi  per  paternitatem 
vestram  Reverendissimam  una  cum  duobus  aut  pluribus  ex  Audito- 
ribus  eiusdem  palatii  assignato,  in  presentia  dominorum  Auditorum 
et  sacri  Consistorii  Advocatonim  necnon  Protonotarionim  numera- 
riorum.  Qua  relatione  de  prima  inquisitione  et  successive  servanda 
informatione  Sanctissimo  domino  nostro  pape  nec  intimatis  nec  factis, 
patemitas  vestra  Revma  dominos  Auditores  ad  se  vocari  mandavit, 
et,  ut  asseritur,  de  mandato  Sanctissimi  domini  nostri  pape,  et  A^di- 
toribus  ipsis  coram  paternitate  vestra  Reverendissima  presentibus  et 
contradicentibus,  cuidam  Francisco  Brevio,  clerico  ut  pretenditur 
veneto,  qui  contra  Constitutiones  supradictas,  ut  dicitur,  repetiit  in 
absentia  Auditorum  et  non  dato  sibi  puncto,  iuxta  formam  Consti- 
tutionum,  nec  doctori  famoso,  nec  in  bonis  habenti  ut  non  sit  one- 
rosus  litigantibus  et  qui  non  legit  nec  studuit  iuxta  formam  Consti- 
tutionum,  nec  talis  fame  et  oppinionis  prout  postulant  et  requirunt 
Constitiitiones  et  alias  .diminute  scientie  ut  non  sit  tanto  honore 
dignus  ut  efficiatur  auditor  sacri  palatii,  et  alias  immerito  violatis 
Constitutionibus  et  observationibus  sanctissimis  et  bene  cum  labore 
pontificum  factis,  punctum  sibi  secretum  pro  secreto  examine  dedit 
et  assignavit,  sive  dare  et  assignare  comminatus  est.  Unde  Audi- 
tores  eiusdem  palatii  a  vobis  et  processu  vestro,  cum  omni  honore 
et  reverentia,  humiliime,  Ad  Sanctissimum  dominum  nostrum  domi- 
num  Sixtum  papam  quartum  melius  informandum,  provocant  et  appel- 
lant,  et  apostolos  primo,  secundo  et  tertio,  ac  instanter,  instantius 
et  instantissime  sibi  dari  et  concedi  petunt. 

Salvo  iure  addendi  etc. 

Et  protestantes  etc. 


208  Soeculo  XV 


m 


Rot€u  Auditores  a   Sixto   IV  petunt  audiriy  ut  iUum   informent  de 
Francisco  Brevio  in  Auditarem  electo, 

(Arch.  Rot.,  *  Admissiones  *  ^  part  I,  n.  16), 

Beatissime  pater,  post  pedum  obscula  beatorum  humilem  com- 
mendationem.  Volentes  et  omnino  intendentes,  prout  tenemur  et  debe- 
mus,  mandatis  Sanctitatis  Vestre  parere,  que  mandavit  ut  dominum 
Franciscum  Brevium,  venetum,  admittamus  ad  auditoriatus  officium, 
servatis  servandis.  Qui  tamen  nil  de  servandis  hucusque  servavit  et 
in  quo  nihilum  (?)  de  contentis  in  constitutionibus  Sanctitatis  Vestre 
et  eius  predecessorum,  quas  observare  iuravimus,  concurrit.  Sepius 
a  Sanctitate  Vestra  audiri  supplicavimus,  licet  auditi  non  fuerimus. 
£t  quia  non  sine  onere  conscientie  et  absque  periurii  labe  possumus 
procedere  ad  admissionem  dicti  Francisci,  nisi  ab  eadem  Sanctitate 
Vestra  audiamur,  cum  ab  aliis  audiri  non  mereamur^  propterea  ne 
notemur  de  inobedientia,  prout  forte  ab  aliquibus  persuadetur  San- 
ctitati  Vestre,  humiliter  eidem  supplicamus  quatenus  dignetur  nos 
famulos  suoSy  simul,  aut  aliquos  nomine  omnium»  semel  audire,  postea 
decernere  et  ordinare  quod  placet.  Quoniam  parati  sumus  in  omni- 
bus  et  per  omnia  voluntati  Sanctitatis  Vestre  illico  obsequi  et  obtem- 
perare»  tamquam  famuli  obsequentissimi  eiusdem.  Que  hoc  nobis 
humilliter  supplicantibus  concedere  dignetur;  cuiusque  pedibus  nos 
et  locum  humiiliter  et  devotissime  commendamus. 

E,  S,  V.  humiles  et  devotissimi  servuH  • 

Auditores  vestri  Sacri  Palatii. 


Sistus  IV  revocat  et  annuUat  poenas  latas  in  Rotae  Auditares,  audita 
verbali  relatione. 

(Arch.  Rot.,  *  Admissiones  *  y  Sisto  IV ^  n.  14). 

{verso)  Pro  omnibus.  Mandatum  presentatum  per  F.  brevium 
1482  die  26  novembris. 

Motu  proprio  ex  certis,  iustis  et  rationabilibus  causis  ad  id  ani- 
mum  nostrum  impellentibus»  decernimus  et  declaramus,  nostre  inten- 
tionis  numquam  fuisse  et  esse  dilectos  filios  nostros,  capellanos  et 
auditores  causarum  sacri  palatii   nostri   subicere  et   illaqueare   quo- 


Sixto  IV  209 

modolibet  penis  aut  censuris  in  certo  mftidato  nostro  contentis,  directo 
Venerabili  fratri  nostro  Roderico  Episcopo  Portuen.  S.  R.  E.  Vice- 
cancellario  super  admissione  cuiusdam  Francisci  Brevio  {sic)  veneten. 
ad  offitium  auditoratus  Rote:  inhibentes  eidem  ne  ad  aliquam  exe- 
cutionem  dictarum  penarum  et  censurarum  contra  eosdem  Auditores 
seu  alterum  eorum,  procedat.  Decernentes  nichilominus  irritum  et 
inane  si  secus  fuerit  attemptatum;  dlcto  mandato  et  aliis  in  con- 
trarium  facientibus  non  obstantibus  quibuscumque. 

Placet.  F. 

{verso)  Inhibitio  facta  per  Papam  Vicecancellario  ne  procedat  ad 
executionem  penarum   contentamm  (?)  in  mandato  Francisci  Brevii. 

<  Mandalum  pape  SixH  cuius  vigare  fuit  admissus  d.  Frandscus 
<  infrascriptus  sine  examine  et  sine  aliqua  observantia  consiUutith' 
«  num^  iniuitu  excommumcatianis  et  aliarum  pomarum  die  III  de^ 
€  cembris  1482  > .  -  Ita  cedula  in  verso. 

( Arch.  Rot.,  « Admissiones » ,  Sixto  IV,  n.  15). 

1482,  decembris  3. 
Sixtus 

Motu  proprio  Mandamus  dilectis  filiis  Capellanis  nostris  Audito- 
ribus  Rote,  quatenus  per  totam  diem  tertiam  presentis  mensis  admi- 
sisse  debeant  et  admittant  dilectum  iilium  Franciscum  Brevium,  iuris 
utriusque  doctorem,  in  et  ad  ofBcium  auditoriatus  cum  omnibus  et 
singulis  honoribus  et  oneribus  consuetis,  iuxta  mandata  nostra  eis 
alias  per  nos  vive  vocis  oraculo  facta:  et  hoc  sub  pena  excommu- 
nicationis  late  sententie  et  privationis  officiorum;  quas  poenas  eos 
et  eorum  quemlibet  incurrere  volumus,  si  contrafecerint,  ipso  facto. 
Non  obstantibus  quibuscumque  mandatis  nostris,  verbo  vel  in  scriptis 
in  contrarium  emanatis,  etiamsi  motu  proprio,  quibus,  motu  et  scientia 
similibus,  per  presentes  expresse  derrogamus ;  ac  aliis,  in  contrarium 
facientibus,  non  obstantibus  quibuscumque,  etiam  sine  aliquo  exa- 
mine  quod  fieri  consueverit. 

Placet  motu  proprio  et  ita  mandamus.  F. 


14 


210  Soeculo  XV 


Auditares  RotaCy    certe  cognita   voluntate   Papcu  quoad  adnmsionem 
Francisci  BrevU,  eidem  obediunt. 

(Arch.  Rot.,  •Admissiones»^  Sixto  IV,  n.  16). 

1482,  decembris  3. 

Sanctissime  ac  clementtssime  pater: 

Post  pedum  oscula  beatorum,  Retulit  nobis  dominus  Guillermus 
de  Pereriis,  Coauditor  noster,  heri  que  fuit  dies  lune,  se  fuisse  coram 
Sanctitate  Vestra  die  veneris  proxime  preterita,  et  ab  eadem  tenuisse 
quod  voluntas  eius  erat  ut,  omnibus  reiectis,  admitteremus  dominum 
Franciscum  Brevium,  precedente  tamen  examine  consueto.  Et  ita, 
audita  voluntate  Sanctitatis  Vestre,  omnes,  nemine  discrepante,  deli- 
beravimus  facere  et  parere;  et  duos  deputavimus  ad  dicendum  Rmo 
domino  Vicecancellario  quod  deliberaret  de  die  examinis.  Deinde 
supervenit  Mandatum  Sanctitatis  Vestre  sub  penis  et  censuris,  quod 
dictiim  dominum  Franciscum  deberemus  sine  examine  admittere,  per 
totam  hanc  diem  tertiam  presentis  mensis:  de  quo  permaxime  admira- 
mur,  cum  non  sit  auditum  a  seculo  quod  quisquam  fuerit  admissus 
ad  talem  et  tantum  locum  sine  examine.  Et  licet  hoc  examen  sta- 
tuerint  predecessores  Sanctitatis  Vestre  pro  honore  sedis  apostolice, 
et  ut  omnibus  innotescat  quod  is  qui  assumitur  ad  tantum  locum 
iustitie,  sit  doctus,  et  propterea  examen  ipsum  cederet  ad  honorem 
Sanctitatis  Vestre  que  ipsum  recipi  mandat,  tamen,  si  placet  quod 
id  non  fiat,  transibimus  et  ipsum  recipiemus,  prout  ex  nunc  ipsum 
recipimus,  et  parati  sumus  obedire  et  obedimus  Sanctitati  Vestre. 

Eiusdem  Sanctitatis  Vestre 

Humillimi  et  devotissimi  famuli 
Auditores  vestri  sacri  palatii. 

(verso)  Copia  litterarum  transmissarum  S.  D.  N.  Sixto  IIIJ,  secunda 
vice,  1482  die  martis  3  decembris. 


Sixto  IV  211 


125. 

Sixlt  IV  mandatum  quo^  o^gg^^gom  Collegio  Auditarum  Rotae  Phe- 
linum  Sandeum  et  excedens  ita  duodenarium  taxatum  Auditorum 
numerumy  declarat,  se  non  ex  hoc  airogare  velle  legem  reductianis 
iam  latam^  quam  e  contra  confirmat:  ac  insuper  declarat  pro^ 
motos  Auditores  posse  in  Rota  manere  tamquam  locatenentes. 

(Arch.  Rot.,  «  Ordinationes »,  part  I,  n.  VII), 

1484,  martii  12,  Romae. 

Dudum,  sub  data  pridie  idus  Maii  pontiiicatus  nostri  anno  primo, 
considerantes  que  ad  nostri  palatii  apostolici  venustatem  respiciebant, 
et  quod  si  dilectorum  filiorum  eiusdem  palatii  causarum  auditorum 
et  locatenentium  peculiare  coUegium,  doctrina  et  integritate  prestans, 
certo  clauderetur  numero  personarum,  maiori  decore  fulgeret,  liti- 
gatorum  dispendia  ^  facilior  foret  exitus  causarum,  Eapropter,  motu 
proprio  et  ex  certa  scientia  statuerimus  et  ordinaverimus  quod  dicto- 
rum  auditorum  et  locatenentium  eorumdem  numerus,  qui  tunc  erat 
quatuordecim,  decetero  duodenarius  dumtaxat  existeret,  sub  certis 
irritantibus  clausulis,  prout  in  litteris  ipsis  plenius  continetur. 

Qui  quidem  numerus  duodenarius  iam  dudum  reductus  est  ad 
dictum  statutum  numerum  ex  dilectis  filiis,  magistris,  Antonio  de  Gras- 
sis  decano  Rote,  lohanne  de  Cerretanis  Epo.  nucerino,  lohanne  Fran- 
cischo  de  pavinis,  Matheo  de  Porta,  Petro  de  fi^rrera,  hyeronimo  de 
Porcariis,  lohanne  PrioriSi  Guilermo  de  perreriis,  lohannantonio  Epo. 
Alexandrino,  Gundisalvo  de  Villadiego,  Paulo  de  Tuscanella,  Fran* 
dscho  brevio,  modernis  causarum  dicti  Palatii  auditoribus  et  locate- 
nentibus, 

cumque  nuper  ipsis  dilectis  filiis,  dilectum  Phelinum  Sandeum, 
canonicum  ferrariensem,  motu  proprio,  supradictum  pretaxatum  duode- 
narium  numerum,  *  communicato  consilio  cum  ipsis  auditoribus,  et  ex 
certis  causis  legitimis,  dicto  collegio,  servatis  ceteris  servandis,  aggre- 
gaverimus, 

Nos,  simili  motu  et  ex  certa  scienda  et  irrefragabili  constitutione, 
perpetuo  valitura,  volumus,  statuimus  et  ordinamus  ut  dictus  preta- 

*  Ita  litera  originalis:  at  deesse  debet  aliquod  verbum,  nam  prout  iacet,  non 
currit  sensos.  Puto  quod  post:  litigatorum  dispendia  addenda  sint  haec,  vel 
similia,  verba:  minus  gravia  evaderent  et. 

*  Ita  litera  originalis:  ast  ut  sensus  currat,  necesse  estaddere  yerhum :  super- 
excedentes,  aut  aliud  simile. 


212  'Soeculo  X  V 


xatus  numerus  duodenarius,  non  obstante  nominatione  de  dicto  Phelino 
et  receptione  de  eo  fienda  et  quorumcunque  aliorum  forsan  facta, 
contra  dictum  taxatum  numerum,  de  cetero  observetur,  nec  mandata 
quecumque  per  nos  et  Sedem  apostolicam  sub  censuris  ecdesiasticis 
et  aliis  formidabilibus  penis  quibuscumque  eosdem  auditores  ad  quem- 
piam  recipiendum  astringant  quousque  dictus  duodenarius  numerus 
post  receptionem  dicti  Pheiini  per  obitum  aliquorum  dictorum  audi- 
torum  sive  locatenentium  solidetur. 

Nec  intendimus,  si  contingat  per  nos  vel  Sedem  apostolicam 
forsan  aliquem  ex  dictis  nominatis  promoveri,  quominus  in  dicto  col- 
legio  et  auditorio  perseverent  tamquam  locatenentes. 

Et  quod  huiusmodi  presentis  mandati  nostri  sola  signatura  suf- 
ficiat,  absque  aliarum  litterarum  desuper  expeditione. 

Constitutionibus  et  ordinationibus  apostolicis,  ceterisque  in  contra- 
rium  facientibus,  non  obstantibus  quibuscumque. 

Placet  de  omnibus  moiu  proprio  F. 

Datum  Rome,  apud  Sanctum  petrum,  quarto  kal.  martii  anno  {fion 
legitur). 

{verso)  1484  die   12  martii 

Confirmatio  bulle  numeri  xij 
d.  Auditorum  Rote  per  Sixtum  iiij 

I 


126. 

Sixtus  IV  confirmat  privilegium  expectativarum. 
(Arch.  Rot.,  « Privilegia  *,  tom.  I,  part  I,  n,  XXVI), 

1484,  iulii,  Romae. 

Sijctus  episcopus,  servus  servorum  Dei.  Ad  futuram  rei  memoriam. 
Romani  Pontificis  pravidentia  circumspecta  singulorum  conditiones  et 
merita  attendens,  illos  potioribus  favoribus  prosequitur  qui,  iugiter 
suis  et  apostolice  sedis  insistentes  obsequiis,  labores  continuos  et  gra- 
viores  perferre  noscuntur. 

Nuper  si  quidem,  dilectis  filiis  Gabrieli  de  Sclafanatis  et  nonnullis 
aliis  familiaribus  nostris  continuis  commensalibus,  in  certis  litteris 
nostris  nominatis  et  descriptis,  quasdam  antelationum  prerogativas 
in  canonicatuum  et  prebendarum  ac  dignitatum,  personatuum,  admi- 
nistrationum  et  ofliciorum  necnon  beneficiorum  aliorum  ecclesiastico- 
rum    que   vigore  gratiarum   expectativarum    per    nos    eis   sub   dat. 


Sixto  IV  213 

Quintodecimo  kalendas  decembris  Pontificatus  nostri  Anno  undecimo 
concessarum  et  in  posterum  sub  eadem  vel  quavis  alia  data  conce- 
dendarum  et  extensionum  ac  revalidationum  seu  mutationum  coUa- 
tionum  earumdem  si  quas  per  nos  in  antea  fieri  contingeret  acce- 
ptarent  assecutione,  motu  proprio  concessimus,  prout  in  nostris  inde 
confectis  litteris,  quarum  tenorem  presentibus  haberi  volumus  pro 
expresso,  plenius  continetur. 

Cum  autem,  sicut  experientia  efficax  rerum  magistra  demon- 
strat,  ad  sedem  predictam  de  universis  mundi  partibus  deferantur 
cause  in  numero  copioso  et  in  iilarum  audientia  et  decisione  mini- 
strandaque  iustitia  confluentibus  propterea  ad  sedem  ipsam  dilecti 
filii  Collegium  Auditorum  causarum  nostri  sacri  Palatii  Capellanorum 
ac  verorum  et  indubitatorum  nostrorum  et  apostolice  sedis  prefate 
familiarium  et  continuorum  comensalium  submissis  humeris,  indefesso 
animo,  firma  constantia  et  operosa  diligentia,  graves  admodum  et  con- 
tinuos  labores  perferunt,  nobisque  et  dicte  sedi,  in  ea  que  potissima 
onerum  apostolatus  officiis  pars  esse  dinoscitur,  suffragari  non  cessant, 
Romanusque  Pontifex  per  eos  causarum  merita  videat,  examinet  et  deci- 
dat,  ac  propterea  non  minori  prerogativa  sint  digni  qua  alii  familiares 
nostri  qui  in  aliis  se  exercent  obsequiis,  nos  cupientes  prefatum  CoUe- 
gium  Auditorum  ac  Locatenentium  eorumdem  qui  veri  et  indubitati 
familiares  nostri  continui  commensales  existunt  et  quos  tales  esse 
decemimus  per  presentes,  tantum  magis  sedis  prefate  munificentia 
extollere  et  amplioribus  favoribus  prosequi,  quanto  exquisita  eorum 
circumspectio  et  industria,  eminens  scientia  litterarum,  firma  integritas 
et  constans  iudicio  (stc)  circa  rerum  negotiorumque  varietates,  quibus 
premimur  in  universalis  Ecclesie  regimine,  reipublice  christiane  salu- 
brior  et  utilior  esse  dinoscitur, 

motu  proprio,  non  ad  ipsorum  Auditorum  aut  alterius  pro  eis  nobis 
super  hoc  oblate  petitionis  instantiam,  sed  de  nostra  mera  liberalitate 
et  voluntate  ac  ex  certa  nostra  scientia,  premissonim  consideratione 
impulsi  et  in  aliquam  suorum  laborum  et  meritorum  recompensam 
ac  pro  illorum  in  nos  et  predictam  sedem  benemeritis  satis  facere  et 
gratificare  intendentes,  eorumque  fidem  et  auctoritatem  extollere  ad 
nostrum  et  ipsius  sedis  decorem  et  laudem  cupientes,  predecessorum 
nostrorum  Alexandri  V,  lohannis  XXIII,  Martini  V,  Eugenii  IV  et 
Pauli  II  vestigiis  inherentes,  decernimus  et  declaramus,  prefatos  Audi- 
tores  et  Locatenentes  eorum,  omnibus  et  singulis  prerogattvis,  ante- 
lationibus  et  indulds,  dictis  nostris  familiaribus  descriptis,  ut  supra  con- 
cessis  et  quomodolibet  concedendis,  pariformiter  uti  et  gaudere  debere^ 


214  Soeculo  XV 


£t  nichilominus  volumus,  decernimus  et  ordinamus  ipsique  Col- 
legio  ac  Auditoribus  et  Locatenentibus  eorum,  presentibus  et  futuris, 
concedimus,  quod  ipsi  in  assecutione  quorumcumque  Canonicatuum 
et  prebendarum  nec  non  dignitatum,  personatuum,  administrationum, 
officiorum,  prestimoniorum,  prestimonialium  portionum  ac  simplicium 
et  quorumcumque  aliorum  beneficiorum  ecclesiasticorum  quarum- 
cumque  qualitatum,  que  vigore  gratiarum  expectativarum  per  nos  eis 
sub  dat.  quintodecimo  kal.  decembris  Pontificatus  nostri  anno  unde- 
cimo  concessarum  et  in  posterum  per  nos  et  dictam  sedem  sub 
eadem,  vel  quavis  alia  data,  concedendarum,  et  extensionum  ac  reva- 
lidationum  seu  mutationum  coUationum  earumdem,  si  quas  per  nos  vel 
ipsam  sedem  in  antea  fieri  contigerint,  acceptaverint  et  de  quibus  sibi 
provideri  fecerint,  omnibus  aliis  et  singulis  cuiuscumque  dignitatis, 
status,  gradus,  ordinis,  conditionis  vel  preeminentie  fuerint,  Cano- 
nicatus  et  prebendas,  dignitates,  personatus,  administrationes,  officia, 
prestimonia,  portiones  et  beneficia  huiusmodi,  quarumvis  litterarum 
apostolicarum  vel  Legatonim  prefate  sedis  vigore,  quocumque  tem- 
pore  expectantibus,  etiam  illustribus,  ac  omnibus  et  singuh's  in  pre- 
fatis  litteris  specialiter  nominatis,  et  quacumque  Ecclesiastica  vel 
mundana  dignitate  fungentibus,  personis  Venerabilium  fratrum  nostro- 
rum  sancte  Romane  ecclesie  Cardinalium  ac  familiaribus  nostris  con- 
tinuis  commensalibus  et  nonnullis  aliis  in  certis  litteris  nostris  quoad 
certas  prerogativas  in  assecutione  beneficiorum  vigore  gratiarum 
expectativarum  per  nos  eis  concessarum  facienda  descriptis  dum- 
taxat  exceptis,  et  si  ad  instar  eorumdem  familiarium  antiquorum  descri- 
ptorum  in  omnibus  et  per  omnia  pariformiter  perinde  ac  si  veri  et 
non  ficti  familiares  forent,  et  sine  ulla  prorsus  differentia,  a  nobis  et 
a  sede  ^  predicta  prerogativas  quomodolibet  obtinuerint,  pariformiter 
omnino  preferantur  et  preferri  debeant,  etiam  si  expectantes  huius- 
modi  in  ecclesiis,  in  quibus  Canonicatus  et  prebende  fuerint,  aposto- 
lica  auctoritate  in  Canonicos  sint  creati  vel  recepti,  et  littere  ipse  motu 
proprio  concesse,  quacumque  diligentia  super  presentatione  seu  exe- 
cutione  litterarum  earumdem  facta  non  obstante,  nec  prerogative,  ante- 
lationes,  nominationes,  nominandique  et  alie  facultates,  declarationes 
et  indulta,  primarie  preces  quecumque  si  que  in  favorem  Impera- 
toris,  Regum,  Ducum  aliorumque  Principum  aut  Prelatorum  cuius- 
cumque  excellentie  vel  preeminentie,  aut  alia  quavis  ecclesiastica  vel 
mundana  dignitate  fulgentium,  seu  predictarum  vel  aliarum  perso- 
narum  quarumcumque  etiam  motu  simili  aut  consideratione  eorum- 
dem  Principum  vel  Prelatonim,  seu  alias  sub  quacumque  verborum 


Sixto  IV  215 

forma  et  ex  quacumque  causa  et  cum  quibusvis  etiam  presentibus 
expresse  derogantibus  derogatoriis  clausulis  a  nobis  vel  eadem  sede 
hactenus  emanarunt  vel  in  posterum  emanaverint,  cuiquam  adversus 
voluntatem,  decretum,  ordinationem  et  concessionem  huiusmodi  pre* 
sentesque  litteras,  quomodolibet  sufiragentur.  Quodque  per  quascum> 
que  expectativas  nominandi  seu  conferendi  de  prius  vacaturis  facultates 
vel  alias  speciales  reservationes  et  de  sic  reservatis  conferendi  man- 
data  ac  suppressiones,  uniones,  annexiones,  incorporationes  et  redu- 
ctiones  ad  ius  commune,  gratie,  concessiones  et  indulta  cum  quibusvis 
prerogativis  et  favoribus,  antelationibus,  declarationibus  etiam  motu 
simili,  et  ex  certa  scientia,  ac  ex  quibuscumque  causis  sub  quibusvis 
verborum  formis  et  aliis  clausulis  derogatoriis,  etiam  insolitis,  quibus- 
vis  personis  cuiuscumque  gradus,  dignitatis,  conditionis  et  ordinis  exi- 
stant,  ecclesiis,  Canonicatibus  et  prebendis,  dignitatibus,  personatibus, 
administrationibus,  officiis,  Monasteriis  eorumque  Mensis,  edam  Capi- 
tularibus  ac  CoUegiis,  et  studiorum  generalium  universitatibus  aliisque 
beneiiciis  ecclesiasticis,  secularibus  vel  regularibus,  in  perpetuum  aut 
ad  aliquorum  vitam,  seu  alias  ad  tempus,  etiam  per  nos  et  eamdem 
sedem  concessa  et  in  antea  concedenda,  aut  facta  vel  facienda,  nuUum 
Auditoribus  ac  Locatenentibus  predictis  preiudicium  aflferratur;  quin 
ipsi  Auditores  et  Locatenentes  sint  potiores  in  assecutione  bene6cio- 
rum  vigore  gratiarum  per  nos  vel  sedem  predictam  eis  concessarum 
et  concedendarum,  ac  illarum  revalidationum,  extensionum,  ampliatio- 
num  et  mutationum,  collationum,  omnibus  premissis  et  aliis  quibus- 
cumque  etiam  si  eis  et  presentibus  litteris  nominatim  expresse  dero- 
garetur.  Quodque  presentes  littere  absque  eo  quod  in  Cancellaria 
apostolica  aut  quocumque  alio  loco  publicentur  ab  eorum  data  valeant, 
plenamque  roboris  iirmitatem  obtineant;  ipsisque  Auditoribus  et  Loca- 
tenentibus  in  iudicio  et  extra  iudicium  ubilibet  suffragentur  in  omnibus 
et  per  omnia  absque  contradictione,  exceptione  seu  impedimento 
quibuscumque,  ac  si  littere  ipse  locis  et  personis  ac  temporibus  debitis 
publicate  forent;  non  obstantibus  premissis  ac  Constitutionibus  et 
Ordinationibus  apostolicis  ac  regula  Cancellarie  apostolice  per  quam 
inter  ipsos  Auditores  et  certos  alios  Officiales  sedis  apostolice  ac 
familiares  nostros  non  descriptos  et  alias  personas  in  ea  expressas 
certum  ordinem  et  formam  super  prerogativis,  ratione  gratiarum  expe- 
ctativarum  eis  concessarum,  posuimus  et  concessimus ;  ac  quacumque 
alia  clausula  edita  et  facta,  vel  in  posterum  sub  quacumque  verborum 
forma  edenda  et  facienda,  nec  non  quibuscumque  litteris,  prerogativis, 
antelationibus,  facultatibus,  privilegiis  et  indultis  quibuscumque,  etiam 


216  Soeculo  XV 


familiaribus  nostris  alias  quomodolibet  descriptis  et  describendis,  seu 
ad  instar  predictorum  exceptorum  familiarium  nostrorum  antiquorum 
descriptorum,  obtinentibus,  aliisque  personis  per  nos  seu  predecessores 
nostros  aut  sedem  predictam  concessis  aut  in  posterum  concedendis, 
nec  non  unionibus,  annexionibus»  incorporationibus  et  suppressionibus 
per  nos  vel  sedem  ipsam  factis  seu  £Biciendis,  ut  prefertur,  aliisque 
premissis,  quibus  omnibus,  etiam  si  de  illis  eorumque  totis  tenoribus 
specialis  et  expressa  ac  individua  mentio  habenda  foret,  motu  et 
scientia  similibus,  quoad  premissa  specialiter  et  expresse  derogamus» 
quasque  in  ea  parte  qua  ipsis  Auditoribus  et  Locatenentibus  in  Canoni- 
catuum  et  prebendarum  ac  dignitatum,  personatuum,  administrationum, 
officiorum,  prestimoniorum,  portionum  et  simplicium  aliorumque  bene- 
ficiorum  predictorum  assecutione  preiudicent  aut  aliquo  modo  in 
futurum  preiudicare  possent,  motu  et  scientia  similibus,  cassamus, 
irritamus  et  annullamus  ac  viribus  omnibus  evacuamus,  nec  non  pro 
cassis,  irritis  et  nuUis  haberi  volumus  et  mandamus;  ceterisque  con- 
trariis  quibuscumque:  et  ita  per  quoscumque  iudices  commissarios» 
Executores  et  delegatos,  tam  in  Romana  Curia  quam  extra  eam,  pro 
tempore  deputatos  iudicandum  fore  et  iudicari  debere,  sublata  eis  et 
eorum  cuilibet  quavis  alia  circa  premissa  aliter  iudicandi  seu  etiam 
interpretandi  facultate ;  decernentes  ex  nunc  irritum  et  inane  si  secus 
super  his  a  quoquam,  quavis  auctoritatei  scienter  vel  ignoranter,  con- 
tigerit  attemptari :  eorumdem  autem  singulorum  Auditorum  et  locate- 
nentium  ipsorum  nomina  et  cognomina,  gradus,  qualitates  et  dioeceses 
etiam  presentibus  haberi  volumus  pro  expresso. 

NuIIi  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  nostre  constitu«- 
tionis,  ordinationis,  concessionis,  decreti,  declarationis,  derogationis, 
cassationis,  irritationis,  annullationis,  evacuationis,  mandati  et  volun- 
tatis  infringere,  vel  ei,  ausu  temerario,  contraire:  si  quis  autem  hoc 
attemptare  presumpserit,  indignationem  omnipotentis  Dei  ac  beato- 
rum  Petri  et  Pauli  Apostolorum  eius  se  noverit  incursurum. 

Datum  Rome,  apud  Sanctum  Petrum,  Anno  Incarnationis  dominice 
Millesimo  quadringentesimo  octuagesimo  quarto»  Quarto  nonas  iulii, 
pontificatus  nostri  anno  tertiodecimo. 

Graiis,  de  mandato  Smi.  d,  n.  pape. 

N.  de  Gottifredis  F.  de  Parma 

Princivalus  gratf.  A.  Trapeluntius 

B.  de  planeriis 


Sixto  IV  -  Innocepitio  VIII  217 


127. 

Mors  Sixti  IV  et  electio  Innocentii  VIII 

(Arch.  Rot.,  «  Manualia » ,  ManuaL  n.  13). 

'    1484,  augusti  13. 

In  omnibus. 

Die  vero  xiii  augusti  Sixtus  papa  IV,  sicut  altissimo  placuit,  de 
medio  sublatus  est. 

1484,  augusti  29. 
In  omnibus. 

Die  dominica  29  augusti  fuit  festum  electionis  Innocentii  pape  VIII. 


128. 

Adoardi  de  Columna^  Ducis  Marsiaey  epistola  commendalitia  cuiusdam 
causae  ad  Auditores  Rotae, 

(Arch.  Rot.,  « Privilegia  *,  part  III,  n.  24), 

Sine  dala. 

{verso)  R[everen]dis  in  Christo  patribus  et  dominis 
tamquam  patribus  meis  honorandis 
Sacre  Rote  auditoribus. 

(intus)  R[everen]di  in  Chr  isto  patres  et  d[omi]ni  tamquam  patres 
honorandi:  salutem.  Fuit  inter  illustrem  dominum  Marchionem  Pisca- 
rie  et  me,  occasione  partis  cuiusdam  tenimenti  castelli  nostri  Ripa- 
nim  quam  ipse  sibi,  ut  nostis,  adiudicare  desiderat,  non  parva  con- 
tentio  que  iam  annis  duobus  coram  R.[everendis]  D.[ominationibus] 
V.[estris]  extitit  ventilata  et  ad  hunc  usque  diem  protracta:  in  quo 
quidem  tempore  multa,  sua  ac  suorum  causa,  enormia  occurrerunt» 
suntque  longe  peiora  enormioraque  occursura,  quoniam  utrimque 
parati  sumus:  ipse  vim  inferre,  ego  vero  iniuriam  maiori  vi  propul- 
sare,  nisi  R[everende]  D[ominationes  V[estre]  provideant.  Sunt  qui 
rem  in  longum  protrahi  procurant  non  ut  pax  et  concordia  inde 
sequi  possit,  ut  ipsi  simulant ;  sed  seditiones  et  scandala  que  iamiam, 
ni  provideatur,  sequi  parata  sunt.  Quare  D[ominationes]  V[estras], 
plurimum  exoramus,  antequam  ferie  indicatur,  finem  ponant;  que 
res  ad  non  parvum  D[ominationum  V[estrarum]  honorem  accedet,  cum 


218  Soeculo  XV 


lis  que  immortalis  esse  cepit,  terminabitur,  scandalisque  iam  paratis 
obviabitur.  Nosque  hac  de  re  D[ominationibus]  V[estris]  non  modi- 
cum  obligatus  existam.  Paratus  etc.  Valete. 

Adoardus  de  Columna 

Dux  Marsie  etc.  Ex  Cavis  xviii  lunii. 


129. 

Preces  Audttorum  ad  Papam  pro  impetrandis  feriis,  seu  vacantiis, 
generalibus. 

(Arch.  Rot.,  «  Ordinationes  »,  part.  /,  «.  XXX). 

•  Sine  data. 

Beatissime  pater  et  Clementissime  domine.  Postquam  exivimus 
ad  opus  iustitie,  ut  inquit  propheta,  a  mane  usque  ad  vesperam 
et  in  omnibus  laboravimus,  utentes  cum  lustiniano  Cesare  noctibus 
sub  equalitate  dierum,  adest  iam  tempus  cessationis  ab  opere :  unde- 
quaque  est  ratio  feriarum,  quam  constituere  sua  tempestate  romani 
pontifices,  pro  veteri  instituto,  quod  in  Apostolatu  suo  felicibus  quidem 
annis  tua  Sanctitas  comprobavit,  utpote  que  illius  locum  observat 
et  tenet  qui,  compassus  infirmitati  nostre,  sic  ait :  «  Venite  ad  me 
€  omnes  qui  laboratis  et  onerati  estis,  et  ego  reficiam  vos  » .  -  Pre- 
terea  ob  epylenthicam  urbis  contagionem  quam  verissime,  pontifex, 
non  ignoras,  petitionis  nostre  causa  iustior  esse  videtur,  presertim 
cum  in  auditorio  nostro,  omnium  exterarum  gentium  refertissimo, 
sepe  plures  pessumdare  consuevit.  -  Sollicitamur  insuper  ad  has 
preces  tuo  culmini  porrigendas  interpellatione  procuratorum  qui  ut, 
iam  proximo  lulio,  tum  saluti,  tum  rei  familiari  studeant»  remis- 
sionem  querunt  operarum.  Hi  etiam  quoniam  ex  ultimis  hispanie, 
galliarumque  finibus  in  litem  huc  tracti  diuque  versati  sunt,  in  hoc 
maxime  tempus,  ex  more  feriatum,  spem  habendarum  dilationum  pro 
causarum  instructione  distulerunt.  -  Summa  igitur  est  ratio,  Beatis- 
sime  pater,  que  pro  feriis  facit  et  pietatem  tuam  movere  debet  ut 
quas  pro  communi  utilitate  preces  effundimus,  magnifice  et  libera- 
liter  exaudias.  -  Commendantes  nos  et  ordinem  nostrum  pedibus  tue 
Sanctitatis  quam  Immortalis  dominus  diutissima  felicissimaque  con- 
donet  vita. 

Eiusdem  Sanctitatis  Vestre 

Servuli  -  Auditores 

* 

sacri  palatii. 


Sixto  IV  -  InnocetUio  VIII  219 


130. 

Rotae  Auditores  a  Papa  petunt  ut  ante  tempus  generales  feriae  indi- 
cantur  eo  quia  ex  ntali  aeris  influentia  homines  repentine  morie- 
bantur. 

Arch.  Rot.,  c  Ordinationes  » ,  p.  /,  n.  XXXI). 

Sine  data.  ^ 

Beatissime  pater  et  domine  Clementissime,  post  pedum  oscula 
beatorum,  cogimur  frequenter  instare  apud  Sanctitatem  Vestram  ut 
vacantie  a  cursu  causarum  cicius  solito  indicantur,  nedum  pro  eo 
quod  in  omni  parte  urbis  ex  mali  aeris  influentia  repentine  homines 
moriuntur,  et  nos  undecumque  venientes  ad  communicationem  pro 
officio,  nobis  per  eamdem  Sanctitatem  Vestram  iniuncto,  admittere 
sumus  adstricti,  neque  eos  laudabiliter  repellere  j>ossumus ;  sed  etiam 
quia  pro  parte  Generalis  et  presidentium  Capitulo  generali  predica- 
torum,  cum  conniventia,  ut  asseritur,  eiusdem  Sanctitatis  Vestre, 
fuimus  requisiti  ut  loca  in  quibus  convenire  consuescimus  pro  con- 
siliis  et  audientia,  eis  omnino  relinquamus,  asserentibus  se  illis  pro 
necessitatibus  propriis  indigere,  et  cum  nobis  non  occurrat  in  pre- 
sentiarum  locus  tutus  et  accomodatus  ad  quem  declinemus:  nam  in 
rotunda  et  in  sancto  Eustachio  passim  cadavera  deferuntur  et  infecti 
confluunt.  Supplicamus  ex  intimis  eamdem  Sanctitatem  Vestram  qua- 
tenus  predictas  vacantias  indicere,  aut  indici  mandare  dignetur: 
maxime  cum,  ut  indicantur  commune  omnium  sit  votum,  nediim  Reve- 
rendissimorum  dominorum  Cardinalium  sed  etiam  procuratorum  et 
sollicitatorum,  asserentium  causas  propter  vacantias  non  perire,  verum 
ex  causarum  cursu  posse  diversa  pericula  provenire,  prout  nuper 
evidentissime  est  compertum. 

Commendamus  personas  nostras  eidem  Sanctitati  Vestre,  quam 
altissimus  ad  regimen  ecclesie  sue  sancte  feliciter  conservare  dignetur. 

Eiusdem  Vestre  Beatitudinis 

Servuli  et  oratores 
Auditores. 


*  Tria  haec  documenta  sine  data,  sub  num.  128,  129  et  130,  colloco  inter 
Sixtum  IV  et  Innocentium  VIII  utpote  quae  conscripta  videantur  vel  notario- 
rum  manibus  qui  sub  utroque  Papa  floruerunt,  vel  cartha  et  atramento  et  cara- 
ctere  illius  tempestatis. 


220  Soeculo  XV 


131. 

Jnnoceniius  J^///(  1484- 1492)  staiuit  Auditorum  S.  R,  Rotae  ofjicia 
vacare  debere  per  eorumdem  Auditorum  promoHonem  ad  ecclesias 
cathedrcdes  vel  metropolitanas. 

(BuLLAR.  RoM.,  tom.  V,  pag.  319,  EdiU  Taur,\ 

1485,  augusti  23,  Romae. 

Innocentius  episcopus,  servum  servorum  Dei.  Ad  perpetuam  rei 
memoriam.  -r  Circumspecta  in  omnibus  actibus  suis  Apostolicae  Sedis 
providentia,  ad  ea  libenter  intendit,  per  quae  singula  Romanae 
Curiae  officia,  ut  praefertur,  in  quibus  ius  dicitur  per  personas,  quae 
ab  omni  alio  onere  libere  ad  illa  commode  intendere  possint,  exer- 
ceantur,  et  personae  ipsae,  dum  cathedralibus  vel  metropolitanis 
Ecclesiis  praeficiuntur,  ab  oneribus  ofiiciorum  huiusmodi  pro  pontifi- 
calis  re#erentia  dignitatis,  uti  conveniens  existit,  immunes  regimini 
et  gubernationi  ecclesiarum  ipsarum  pro  debito  pastoralis  officii 
liberius  vacare,  et  onus,  ad  quod  assumpti  fuere,  melius  valeant 
adimplere.  Sane,  sicut  facti  evidentia  demonstrat,  saepenumero  con- 
tingit  ut  Romani  Pontifices  pro  tempore  existentes,  considerantes 
merita  dilectorum  filiorum  causarum  Palatii  Apostolici  auditorum  pro 
tempore  existentium,  postquam  aliquamdiu  in  eorum  officiis  lauda- 
biliter  laborarunt,  ut  tandem  post  multos  labores,  condigna  pro  me- 
ritis  praemia  reportent,  quo  ceteri  huiusmodi  exemplo  allecti,  in 
dies  ad  Studia  magis  incendantur,  aliquos  ex  eisdem  auditoribus  ad 
cathedralium  sive  metropolitanarum  ecclesiarum  pro  tempore  vacan- 
tium  regimina  promoveant,  eosque  illis  praeficiant  in  pastores;  quod- 
que,  post  promotionem  et  praefectionem  praedictas,  auditores  prae- 
fati  ad  regimina  cathedralium  sive  metropolitanarum  Ecclesiarum 
huiusmodi  assumpti,  nihilominus  dicta  ebrum  officia  sub  praetextu 
quod  propterea  non  vacent,  exercere  non  desinant,  quo  fit  ut  eccle- 
siae  ipsae  suis,  ob  illorum  continuam  in  Romana  Curia  residentiam, 
remaneant  pro  maiori  temporis  parte  quasi  viduatae  pastoribus,  non 
sine  magno  illarum  dispendio  ac  animarum  periculo. 

§  I.  -  Nos  igitur,  attendentes  minus  conveniens  fore  quod  assum- 
pti  ad  huiusmodi  regimina  debeant  circa  strepitus  iudiciorum  continue 
versari,  ac  taliter  esse  illis  intentos  ut  pastorale  ofificium  eis  com- 
missum  nequeant  per  se  ipsos  adimplere ;  et  propterea,  more  vigilis 
pastoris,  salubriter  providere  volentes,  matura  super   hoc   cum  fra- 


Innocentio  VIII  221 


tribus  nostris  sanctae  Romanae  Ecclesiae  cardinalibus  deliberatione 
praehabita,  huius  perpetuae  et  irrefragabilis  constitutionis  edicto,  de 
fratrum  praedictorum  consilio,  auctoritate  apostolica  et  ex  certa  nostra 
scientia»  tenore  praesentium  statuimus ,  decernimus  et  ordinamus  quod 
de  cetero  perpetuis  futuris  temporibus,  quotiens  per  nos  seu  Sedem 
praedictam  aliquem  ex  dictis  auditoribus,  nunc  et  pro  tempore  ^exi* 
stentibus,  ad  aliquam  cathedralem  seu  metropolitanam  ecclesiam  huius* 
modi  promoveri,  seu  iam  promotum  transferri  contigerit,  oflficium 
auditoratus  huiusmodi,  quod  sic  promotus  vel  translatus  tunc  obti* 
nebit  per  provisionem»  praefectionem  seu  translationem  praedictas, 
vacet,  vacasse  et  vacare  censeatur  eo  ipso. 

§  2.  -  Sicque  ab  omnibus  iudicari  et  deputari  debere,  posseque 
de  illo  tamquam  sic  vacante,  per  Romanum  Pontificem  tunc  existen- 
tem   statim»  alias  ut  moris  est,  libere  provideri. 

§  3«  -  Non  obstantibus  constitutionibus  et  ordinationibus  aposto- 
licis,  ac  dicti  officii  iuramento,  confirmatione  apostolica  vel  quavis 
firmitate  alia  roboratis  statutis  et  consuetudinibus,  privilegiis  quoque 
et  indultis  apostolicis  eisdem  auditoribus  forsan,  etiam  motu  proprio 
et  ex  simili  scientia,  ac  sub  quibusvis  verborum  formis  et  clausulis, 
etiam  derogatoriarum  derogatoriis ,  et  talibus  quod  illis,  non  nisi 
sub  certis  inibi  expressis  modo  et  forma,  nuUatenus  possit  derogari, 
concessis  et  concedendis  in  posterum,  quibus  omnibus  (illarum  tenores 
praesendbus  pro  insertis  habentes),  quoad  hoc,  specialiter  et  expresse 
derogamus,  ac  derogatum  esse,  eaque  pro  infectis  et  non  concessis 
haberi  volumus,  ceterisque  contrariis  quibuscumque. 

Datum  Romae,  apud  Sanctum  Petrum,  anno  Incamationis  domi- 
nicae  millesimo  quadringentesimo  octuagesimo  quinto,  decimo  kalendas 
septembris,  pontificatus  nostri  anno  primo. 

Dat.  die  23  augusti  1485,  pont.  anno  i. 

132. 
lurisdictio^  et  facidtates  Audiiarum  Rotae  Romanae, 

(Arch.  Rot.,  €  Ordinationes  *  ^  parL  I,  n,  XI;  •Constit,  Rot,  PaL  Apost.*^ 

foL  56;  «  Liber  Rotae »  constit). 

1487,  ianuarii  13,  Romae. 

Innocentius  episcopus,  servus  servorum  Dei.  Ad  perpetuam  rei 
memoriam. 

Finem  litibus^  que  in  Palatio  Apostolico,  nunc,  et  pro  tempore 
vertuntur,   quanto   celerius   fieri  potest,    imponi,   et  coUitigantes  ab 


222  Soeculo  X  V 


intollerabilibus  expensis,  quas  illas  prosequendo  perferunt,  relevare, 
quantum  Nobis  possibile  est,  cupientes,  hac  in  perpetuum  valitura 
constitutione  statuimus,  et  ordinamus, 

§  I .  Quod  si  diversis  causarum  Palatii  Auditoribus  diversas  com- 
missiones  presentatas  hactenus  vel  pro  tempore  reperiri  contingat  in 
eac^m  causa,  eiusdem  tenoris,  vel  efiectus,  licet  ad  diversarum  per- 
sonarum  instantiam,  Auditor  cui  prius  commissio  presentata  fuit, 
iurisdictionem  in  procedendo  et  iudicando  retineat,  absque  alia  desuper 
commissione,  aliorum  Coauditorum  ad  id  accedente  consensu. 

§  2.  Et  quod  Auditores*causarum  predictarum,  constito  eis  quod 
citatio  per  eos  decreta  in  causis  (minus  tamen  legitime  executa)  ad 
partis  citate  notitiam  pervenerit,  ante  terminorum  observationem,  ad 
expeditionem  causarum  earumdem,  absque  alia  commissione,  perinde 
ac  si  citatio  legitime  executioni  demandata  foret,  procedere. 

§  3.  Et  in  viduarum,  et  pupillorum,  necnon  ubi  de  summa,  vel  re 
valorem  quingentorum  florenorum  auri  non  excedente,  ageretur,  eo 
modo,  quo  in  Beneficialibus  causis,  de  Coauditorum  suorum  con- 
sensu,  etiam  procedere. 

§  4.  Remissorias  etiam  ad  partes,  in  causis  coram  eis,  nunc,  et 
pro  tempore  pendentibus,  in  quavis  instantia,  novamve  dilationem,  si 
petatur,  de  aliorum  Coauditorum  consilio  concedere. 

§  5.  Ad  reiterationem  quoque  terminorum,  nuUiter  vel  male  obser- 
vatorum,  partes,  seu  coUitigantes,  earumve  procuratores,  admittere. 

§  6.  Et  fidem  registris,  coram  aliis  iudicibus,  etiam  in  partibus 
factis,  quo  ad  iura  in  eis  registrata  dumtaxat  de  simili  consilio  adhibere. 

§  7.  Super  articulo  gravaminis,  ac  negotio  principali  simul,  et  (si 
petatur,  ac  Coauditoribus  expedire  videbitur)  refectis  expensis,  in 
eodem  principali  negotio,  omisso  appellationis  articulo,  procedere. 

§  8.  Et  dum  eis  videbitur  expedire,  fatalia  in  causis  prorogare, 
vel  de  novo  concedere. 

§  9.  Et  super  appellatione  interposita  a  sententia  diflinitiva, 
decurso  ultimo  momento  temporis,  ad  id  de  iure  prefixi  (eadem  tamen 
die  ultimi  momenti)  perinde  ac  si  debito  tempore  interposita  foret, 
iustitiam  ministrare. 

§  I  o.  Et  si  prima  vel  secunda  sententia  reperiatur  nulla  ex  inor- 
dinato  processu,  vel  etiam  ex  omissione  iuramenti  super  perhorre- 
scentia,  iuxta  constitutionem  fel.  rec.  Bonifacii  Pape  VIII  predeces- 
soris  Nostri,  que  incipit,  Statutum,  dummodo  illud  per  partem  in 
quacumque  parte  iudicii  postea  prestetur,  ad  confirmationem  vel  infir- 
mationem,  refectis  expensis,  procedere. 


Innocentio  VIII  223 


§  1 1«  Necnon  iuxta  constitutionem  Viennensis  Concilii,  que  incipit. 
Ad  compescendas,  sequestra  decernere,  libere  et  licite  valeant. 

§  12.  Non  obstantibus  premissis»  ac  constitutionibus,  et  ordina- 
tionibus  Apostolicis  ceterisque  contrariis  quibuscumque. 

NuUi  ergo  etc.  Si  quis  autem  etc. 

Datum  Rome,  apud  Sanctum  Petrum,  Anno  Incamationis  Domi- 
nice  millesimo  quadringentesimo  octuagesimo  septimo,  Idibus  lanuarii, 
Pontificatus  nostri  Anno  quarto. 


133. 

Innocentius  VIII  Auditoritms  Rotae  mandat^  ConsHtutionem  Finem 
litibus  in  libro  Constitutianum  Rotae  describere  et  quotannis  cum 
ceteris  Rotae  Constitutionibus  in  die  aperitionis  Scuri  TribunaMs^ 
expletis  feriis  generalibus,  fmblice  legere. 

(Arch.  Rot.,  «  Ordinationes  >,  part.  I,  n,  XII;  « Constitut,  Rot,  Pal,  Apostol,  >, 
fol,  58). 

Sine  data. 

Constitutionem  nostram,  pro  litigantium  in  palatio  apostolico 
relevamine  editam  quarto  Idus  ianuarii,  Pontificatus  nostri  anno  quarto, 
et  in  Cancellaria  apostolica  de  mandato  nostro  publicatam»  que 
incipit:  Fi$$em  lilibus,  observare  cupientes,  Dilectis  Filiis  causarum 
dicti  palatii  Auditoribus  mandamus  ut  illam  inter  alias  eiusdem  palatii 
constitutiones  in  libro  in  quo  ille  descripte  sunt,  describi,  et  singulis 
annis,  dum  alie  constitutiones  predicte  leguntur  prima  die  qua  decursis 
feriis  messium  et  vindemiarum  ad  iura  reddendum  sedere  incipient, 
pari  modo,  sicut  alie  leguntur,  legi  faciant  et  procurent, 

volentes  assertioni  Auditoris  causarum  huiusmodi,  asserentis  se 
aliquod  de  inibi  contentis,  de  consilio,  seu  consensu,  Coauditorum 
suorum  facere,  quoad  consilium  et  consensum  huiusmodi  stari  et  alte- 
rius  probationis  adminiculum  non  requiri.  -  Placet,  et  ita  manda- 
mus.  I. 


224  Soeculo  X  V 


134. 

J^esla  Sacri  Palatii  Apostalici. 

( Arch.  Rot.,  « ConsUiuttones  Rote  Palatit  Apostolici » foL  5P  et « Liber  Rotae » . 
constit.  *  Cum  haec  legeretur  die  aperitionis  Rotae  et  in  utroque  codice  reperiatur 
inter  Constit.  Innoc.  VIII.  Ftnem  litibus  et  Constit.  Alex.  VI.  In  eminenti,  collo- 
canda  est  sub  Innocentio  VIII  vel  initio  pontificatus  Alexandri  VI). 

Sine  data. 

lanuarius  habet  dies  XiXXI. 

Festum  Circumcisionis  usque  ad  crastinum  Epiphaniae  exclusive. 

Festum  beati  Antonii  Abbatis. 

Festum  Agnetis  virginis. 

Festum  Vincentii  Martiris. 

Festum  conversionis  sancti  Pauli. 

Februarius  habet  dies  XXVIII. 

Festum  Purificationis  beatae  Mariae  II. 
Festum  Blasii  Martiris,  III. 
Festum  Agatae  Virginis,  V. 
Fcstum  cathedrae    Sancti  Petri,  XXII. 
Festum  Mathiae  Apostoli,  XXIII. 

Et  si  sexiilis. 
Carnisprivium. 
Festum  Cinerum. 

Martius  habet  dies  XXXI. 

Festum  Gregorii  Papae,  XII. 
Festum  Benedicti  Abbatis  XXI. 

Festum  Annunciationis  beatae  Mariae   Virginis   XXV. 
Festum  Resurrectionis    Domini   cum  septem  diebus   praeceden- 
tibus  et  totidem  sequentibus. 

Aprilis  habet  dies  XXX. 

Festum  Georgii  martyris  XXIII. 
Festum  Marci  Evangelistae  XXV. 

Maius  habet  dies  XXXI. 

Festum  Philippi   et  lacobi  Apostolorum  I 
Festum  inventionis   sanctae  Crucis  III. 
Festum  loannis  ante  portam  Latinam  VI. 
Festum  apparitionis  sancti  Angeli  VIII. 


Innocentto  VIII  -  Alexandro  VI  225 

Festum   Ivonis,  Advocati  pauperum  XIX. 
Vigilia   Ascensionis   Domini  et   dies  eiusdem. 
Pentecostes  cum  duobus   diebus   sequentibus. 

lunius  habet  dies  XXX. 

Festum  Barnabae  Apostoli  XI. 

Translatio  S.  Gregorii  Nazianzeni  XII. 

Festum  loannis  baptistae  XXIIII. 

Festum  Petri  et  Pauli  Apostolorum  XXIX. 

Festum  Commemorationis  Pauli  Apostoli  XXX. 

Festum  Corporis  Christi. 

lulius  habet  dies  XXXI. 

Festum  visitationis  Beatae  Mariae  II. 
Festum  Translationis   beati  Thomae  VII. 
Festum  Mariae  Magdalenae  XXIL 
Festum  lacobi  Apostoli  XXV. 

Augustus  habet  dies  XXXI. 

Festum  Petri  ad  vincula  I. 

Festum   Dominici   Confessoris  IV. 

Festum  Laurentii  martyris  X. 

Festum  Assumptionis  B.  Mariae  Virg.  XV. 

Festum  Ludovici   Episcopi  XIX. 

Festum  Bartholomaei  Apostoli  XXV. 

Festum  Augustini  Episcopi   XXVIII. 

Festum  decollationis  S.  loannis  baptistae  XXIX. 

September  habet  dies  XXX. 
Festum  nativitatis  beatae  Mariae  VIII. 

m 

Festum  Exaltationis  sanctae  Crucis  XIIII. 
Festum  Matthaei  Apostoli   et  Evangelistae  XXI. 
Festum  Michaelis  Archangeli  XXIX. 
Festum  Hyeronimi  presbyteri  XXX, 

October  habet  dies  XXXI. 

Festum  Francisci    Confessoris  IIII. 
Festum  Lucae   Evangelistae  XVIII. 
Festum  Simonis  et  ludae  Apostol.  XXVIII. 

November  habet  dies  XXX. 

Festum  omnium  Sanctorum  I. 

Festum  Commemorationis  animarum  II. 

15 


226  Soeculo  X  V 


Dedicatio  Basilicae  Salvatoris  IX. 
Martini  Episcopi  et  Confessoris  XI. 
Dedicatio  Basilicarum  Petri  et  Pauli   XVIII. 
Festum  Ceciliae  Virginis  XXII. 
Festum  Clementis  Papae  XXIII. 
Festum  Catharinae  Virginis   XXV. 
Festum  Andreae  Apostoli  XXX. 

December  habet  dies  XXXI. 

Festum  Nicolai  Episcopi  VI. 
Festum  Ambrosii  Episcopi   VII. 
Festum  Conceptionis  beatae   Mariae   Virg.  VIII. 
Festum  Luciae  Virg.    XIII. 
Festum  Thomae  Apostoli  XXI. 

Item  Vigilia  Nativitatis  Domini  Nostri  lesu  Christi  cum  quinde- 
cim  diebus  sequentibus  usque  ad  crastinum  Epiphaniae  exclusive. 

135. 

AUxandro  VI {14^2-1 503).  Anno  14^3  audientia  transfertur  de  palatio 
apostolico  ad  S.  M.  rotundae  -  Rota  inidi  aperitur  die  20  navem- 
bris.  -  Anno  1494  Rota  aperitur  kalendis  octobris. 
(Arch.  Rot.,  «  Manualia*^  tnanual.  n.  32). 

In  omnibus. 

1493,  noyembris  20,  Romae. 

Die  XX  supradicti  mensis  novembris  (1493)  fuit  translata  audien- 
tia,  de  mandato  Ssmi  D.  N.  pape,  de  palatio  apostolico  ad  eccle- 
siam  B.  M.  rotunde  in  qua  ecclesia  fuerunt  lecte  constitutiones  rote 
-  quibus  lectis  r.  p.  d.  Hieronimus  (de  Porcariis)  auditor,  reassum- 
psit  omnes  et  singulas  causas,  sibi  quomodolibet  commissas. 

In  omnibus. 

1494,  octobris  t,  Romae 

Anno  a  nativitate  domini  nostri  1494,  indictione  duodena,  die 
vero  mercurii,  prima  mensis  octobris,  pontificatus  sanctissimi  in  Christo 
patris  et  domini  nostri,  domini  Alexandri  divina  providentia  pape 
sexti  anno  3,  iuxta  antiquam  et  laudabilem  hactenusque  observatam 
consuetudinem,  fuerunt  lecte  constitutiones  rote,  quibus  lectis  r.  p.  d. 
Hieronimus  de  Porcariis  Auditor  reassumpsit.  .  .  .  causas  etc. 


Alexandro  VI  227 


136. 

Motus  proprtus  Alexandri  VI  collationis  auditoratus  Rotae  pro  lacobo 
Dragaiio, 

(Arch.  Rot.,  €  Admissiones  >,  part.  I,  Alex.  VI,  n.  2), 

Sine  data. 

Motu  proprio  et  ex  certa  scientia.  Cum,  ut  accepimus,  Matheus 
de  porta,  olim  unus  ex  palatii  apostolici  causarum  Auditoribus,  deces- 
serit,  volentes  providere  ne  ob  carentiam  Auditorum  dicti  palatii  cau- 
sarum,  litigantes  in  eodem  palatio  detrimentum  patiantur,  dilectum 
filium  lacobum  Dragatium,  Canonicum  Sibrincen.,  utriusque  iuris  docto- 
rem,  cuius  scientia  et  integritas  nobis  nota  est,  in  Auditorem  dicti 
causarum  palatii  et  Capellanum  nostrum  assumimus,  creamus  et 
deputamus  cum  omnibus  et  singulis  honoribus,  oneribus,  privilegiis, 
exemptionibus  et  immunitatibus  consuetis,  Mandantes,  motu  et  scientia 
similibus,  dilecto  iilio  Ascanio  Marie  tit.  Sancti  Viti  in  macello,  Dia- 
cono  Cardinali  et  Vicecancellario,  ac  dilectis  filiis  Decano  et  Audito- 
ribus  dicti  palatii,  ut  eumdem  lacobum,  servatis  in  similibus  servari 
consuetis,  in  Auditorem  ad  officium  et  locum  huiusmodi  Auditoriatus 
illiusque  liberum  exercitium  recipiant  et  admittant.  Constitutionibus 
et  ordinationibus  apostolicis,  statutis  et  consuetudinibus  dicti  palatii, 
etiam  iuramento  vel  apostolica  auctoritate  roboratis,  ceterisque  in  con- 
trarium  facientibus  non  obstantibus  quibuscumque.  -  Placet  et  ita  molu- 
proprio  mandamus,  R. 

137. 

Alexander   VI  Auditoribus  confirmat  privilegia  in  expectativis. 
(Arch.  Rot.,  «  Privilegia  »,  tom,  I,  part.  I,  n.  XXVIII). 

1496,  maii  1,  Romae. 

Alexander  episcopus,  servus  servorum  Dei.  Ad  futuram  rei  me- 
moriam.  Romani  pontificis  providentia  circumspecta  singulorum  con- 
ditiones  et  merita  attendens,  illos  potioribus  favoribus  prosequitur 
qui  iugiter  suis  et  apostolice  sedis  insistentes  obsequiis,  labores  con- 
tinuos  et  graviores  perferre  noscuntur.  Nuper  siquidem  nonnullis 
familiaribus,  continuis  commensalibus  nostris,  in  certis  aliis  litteris 
nostris  descriptis,  quasdam  antelationum  prerogativas  in  Canonica- 
tuum  et  prebendarum  ac  dignitatum,  personatuum,  administrationum 


228  Soeculo  XV 


et  officiorum,  necnon  aliorum  beneficiorum  ecclesiasticorum  que  vigore 
gratiarum  expectativarum  per  nos  eis  sub  dat.  videlicet  kal.  Martii 
Pontiiicatus  nostri  Anno  Quarto  concessarum,  et  in  posterum  sub 
eadem  vel  quavis  alia  data  concedendarum,  et  extensionum  ac  reva- 
lidationum,  seu  mutationum,  collationum  earumdem,  si  quas  per  nos 
in  antea  fieri  contingeret,  acceptarent,  assecutione,  motu  proprio  con- 
cessimus,  prout  in  eisdem  litteris  quarum  tenorem  ac  si  de  verbo 
ad  verbum  presentibus  insererentur  haberi  volumus  pro  sufiicienter 
expresso,  plenius  continetur. 

Cum  autem,  sicut  experientia  efiicax  rerum  magistra  demonstrat, 
ad  sedem  predictam  de  universis  mundi  partibus  cause  in  copioso 
numero  deferantur,  et  in  illarum  audientia  et  decisione  ministran- 
daque  iustitia  propterea  ad  sedem  ipsam  confluentibus  dilecti  filii 
CoIIegium  causarum  Palatii  apostolici  Auditorum,  Cappellanorum  ac 
verorum  et  indubitatorum  nostrorum  et  sedis  prefate  familiarium  et 
continuorum  commensalium,  indefesso  animo,  firma  constantia  et 
operosa  diligentia,  graves  admodum  et  continuos  labores  perferre 
nobisque  et  dicte  sedi  in  ea  que  potissima  oneris  Apostolatus  oflficii 
pars  esse  dignoscitur  suf!ragari  non  cessant,  Romanusque  pontifex 
per  eos  causarum  merita  videat,  examinet  et  decidat,  ac  propterea 
non  minori  prerogativa  sunt  digni  qua  alii  familiares  nostri  qui  in 
aliis  se  exercent  obsequiis,  Nos  cupientes  CoIIegium  Auditorum 
huiusmodi  ac  omnes  et  singulos  Auditores,  quos  veros  et  indubitatos 
familiares  nostros  continuos  commensales  esse  constat  ac  decernimus 
per  presentes,  eorumque  locum  tenentes,  tanto  magis  sedis  eiusdem 
munificentia  extollere  et  amplioribus  favoribus  prosequi,  quanto  exqui- 
sita  eorum  circumspectio  et  industria,  eminens  scientia  litterarum, 
summa  integritas  et  constans  iudicium  circa  rerum  negotiorumque 
varietates  quibus  premimur  in  universalis  ecclesie  regimine,  reipu- 
blice  christiane  salubrior  et  utilior  esse  dinoscitur, 

Motu  proprio,  non  ad  ipsorum  Auditorum  aut  alterius  pro  ipsis 
nobis  super  hoc  oblate  petitionis  instantiam,  sed  de  nostra  mera  libe- 
ralitate  et  ex  certa  scientia,  premissorum  consideratione  impulsi  et 
in  aliqualem  suorum  laborum  et  meritorum  recompensam  ac  pro  illo- 
rum  in  nos  et  sedem  predictam  benemeritis,  satisfacere  et  gra- 
tificare  intendentes,  eorumque  fidem  et  auctoritatem  extollere  ad 
nostrum  et  ipsius  sedis  decorem  ac  laudem  volentes,  felicis  recor.: 
Alexandri  V,  lohannis  XXIII,  Martini  etiam  V,  Eugenii  IIII,  Pauli  II, 
Sixti  etiam  IIII,  et  Innocentii  VIII,  predecessorum  nostrorum  vesti- 
giis  inherentes,  auctoritate  apostolica,  tenore  presentium  decernimus 


Alexandro  VI  229 


et  declaramus,  Auditores  causarum  prefati  Palatii  et  Locumteaentes 
eorum,  omnibus  et   singulis   prerogativis,  antelationibus   et  indultis, 
dictis  nostris  familiaribus,  descriptis  ut  prefertur,  concessis  et    quo- 
modolibet  concedendis,  pariformiter  et  absque  aliqua  differentia,  sine 
tamen   antiquorum    et    verorum  familiarium  nostrorum   continuorum 
commensalium,  qui  tempore  assumptionis  nostre  ad  summi  Aposto- 
latus  apicem  veri  familiares    continui    commensales  nostri    erant,  et 
vere  obsequiis  nostris  insistebant,  et  in  dictis  litteris  realiter  descripti 
existunt,   preiudicio,    uti   et   gaudere   debere.  Et  nichilominus  Motu 
et    scientia  similibus  volumus,  decemimus,    statuimus  et   ordinamus, 
ipsisque  Collegio  Auditorum  et  ipsis  Auditoribus  ac  ipsorum  Locate- 
nentibus  concedimus,  quod  ipsi  in  assecutione  quorumcumque  Cano* 
nicatuum  et  prebendarum,  nec  non  dignitatum,  personatuum,  admi- 
nistrationum,  officiorum,  prestimoniorum,   prestimonialium  portionum 
et  simplicium  ac  quorumcumque  aliorum  beneficiorum  ecclesiastico- 
rum,  secularium  et  regularium»  quarumcumque  qualitatum,  que  vigore 
gratiarum  expectativarum  et   reservationum    per   nos   eis   sub  data 
predicta  concessarum  et  in  posterum  per  nos  aut  sedem  predictam 
sub  eadem  vel  quavis  alia  data  concedendarum,  et  extensionum  ac 
revalidationum,  seu  mutationumt  collationum  earumdem,  si  quas  per 
nos  vel  sedem  eamdem  in  antea  fieri  contigerit,  acceptaverint,  et  de 
quibus  sibi  provideri  seu  que  sibi  commendari  fecerint,  omnibus  aliis 
et  singulis  cuiuscumque  dignitatis,  status,  gradus,  ordinis,  conditionis 
vel  preeminentie  fuerint,  Canonicatus  et   prebendas,  dignitates,  per- 
sonatus,  administrationes,  officia,  prestimonia,  prestimoniales   portio- 
nes,  et  beneficia  huiusmodi  quarumvis  litterarum  apostolicarum,  vel 
legatorum  prefate  sedis,  vigore  expectantibus,  etiam  illustribus,  Ro- 
mane  Curie  et  nostris  of^cialibus  quibuscumque,  et  litterarum  apo- 
stolicarum  Scriptoribus  ac  omnibus  et  singulis  aliis  quacumque  eccle- 
siastica    vel    mundana    dignitate    fulgentibus,    personis  venerabilium 
fratrum  nostrorum  sancte  Romane  ecclesie  Cardinalium  ac  dictis  anti- 
quis,  et  veris  familiaribus  nostris  continuis  commensalibus    qui  tem- 
pore  assumptionis  predicte  veri  familiares  nostri  continui  commensales 
erant  et  vere  obsequiis  nostris  insistebant  et  in  dictis  litteris  ut  pre- 
fertur  realiter  descripti  existunt,  et  nullis  aliis,  etiam  in  eisdem   lit- 
teris  quomodolibet  descriptis  et    in  futurum  describendis,    dumtaxat 
exceptis,  etiam  si  aliqui  alii  ad  instar  eorumdem  familiarium  descri- 
ptorum  in  omnibus  et  per  omnia  pariformiter  et  perinde  ac  si  veri 
et  non  ficti  familiares  forent  et  sine  ulla  prorsus  differentia  a  nobis 
et  sede  predicta  prerogativas  quomodolibet  obtinuerint    pariformiter 


230  Soeculo  XV 


et  omnino  preferantur  ac  preferri  debeant,  etiam  si  expectantes  huius- 
modi  in  ecclesiis,  in  quibus  Canonicatus  et  prebende  fuerint,  aposto- 
lica  auctoritate  in  Canonicos  sint  creati,  vel  recepti,  et  liltere  ipse 
motu  proprio  et  ex  certa  scientia  et  de  plenitudine  potestatis  ac  de 
consilio  et  assensu  sancte  Romane  ecclesie  Cardinalium  etiam  con- 
sistorialiter  concesse  fuerint,  quacumque  diligentia  super  presenta- 
tione  seu  executione  litterarum  earumdem  facta  non  obstante;  nec 
prerogative,  antelationes,  nominationes,  nominandique  et  eligendi  ac 
quevis  alie  facultates  speciales,  reservationes,  declarationes  et  indulta, 
primarie  preces  quecumque,  si  que  in  favorem  Imperatorum,  Regum, 
Ducum,  aliorumque  Principum  aut  Prelatorum  cuiuscumque  excellentie 
vel  preeminentie,  aut  alia  quavis  ecclesiastica  vel  mundana  dignitate 
fulgentium,  seu  predictarum,  vel  aliarum  personarum  quarumcumque, 
etiam  motu  simili  aut  consideratione  eorumdem  Principum  vel  pre- 
latorum,  seu  alias,  sub  quacumque  verborum  forma  et  ex  quacumque 
causa  et  cum  quibusvis  presentibus  vel  quomodolibet  prefato  Col- 
legio  Auditorum  et  Auditoribus  ipsis  ac  Locatenentibus  eorumdem 
expresse  nominatim  et  in  individuo  derogantibus  ac  derogatoriis  clau- 
sulis  a  nobis  vel  eadem  sede  hactenus  emanarunt  et  in  posterum 
emanabunt  cuiquam  adversus  voluntatem,  decretum,  ordinationem  et 
concessionem  huiusmodi  presentesque  nostras  litteras  suffragentur. 
Quodque  per  quascumque  expectativas,  Constitutiones,  regulas,  nomi- 
nationes,  aut  nominandi  seu  conferendi  de  primo  vacaturis  facultates, 
vel  aiias  speciales  reservationes,  et  de  sic  reservatis  conferendi  man- 
data  ac  suppressiones,  uniones,  annexiones,  incorporationes  et  redu- 
ctiones  ad  ius  commune,  gratias,  concessiones  et  indulta,  etiam  inno- 
vata  et  confirmata  per  diversos  Romanos  Pontifices  cum  irritantibus 
decretis  et  quacumque  verborum  forma  cum  quibusvis  prerogativis, 
favoribus,  antelationibus,  declarationibus,  etiam  Motu  et  scientia  simi- 
libus  ac  ex  quibuscumque  causis  sub  quibuscumque  verborum  formis 
et  aliis  clausulis  derogatoriarum  derogatoriis  quantumlibet  insolitis, 
etiam  prefato  CoUegio  Auditorum,  et  ipsis  Auditoribus  ac  Locatenenti- 
bus  et  familiarlbus  nostris  descriptis,  nominatim  derogantibus,  etiam 
talibus  quod  illis  derogari  vel  ille  revocari  nequeant,  nisi  certis  verbis 
appositis,  aut  trina  vel  ampliori  litterarum  apostolicarum  serie,  aut  de 
consensu  eorum  quibus  concesse  fuerint  quibusvis  personis  cuiuscum- 
que  gradus,  dignitatis,  conditionis,  status  et  ordinis  existant,  etiam  Scri- 
ptoribus  seu  familiaribus  predictis,  vel  eorum  Collegiis,  ecclesiis,  Cano- 
nicatibus  et  prebendis,  dignitatibus,  personatibus,  administrationibus 
et  officiis,  Monasteriis,  eorumque  mensis  etiam  Capitularibus,  cuius- 


Alexandro  VI  231 


cumque  ecclesie,  aliisque  beneficiis  ecclesiasticis,  secularibus  vel  regu- 
laribus,  in  perpetuum  vel  aliquorum  vitam,  seu  alias,  ad  tempus, 
etiam  per  nos,  et  eamdem  sedem  concessa  et  in  antea  concedenda, 
aut  facta  vel  facienda,  nuUum  Collegio  et  Auditoribus  ac '  Locate- 
nentibus  predictis  preiudicium  afferatur ;  quin  ipsi  Auditores  et  Loca- 
tenentes  in  assecutione  beneficiorum  vigore  gratiarum  expectativarum 
ac  reservationum  per  nos  et  sedem  predictam  eis  concessarum  et 
concedendarum  ac  illarum  revalidationum,  extensionum,  ampliationum 
et  mutationum  coUationum,  omnibus  et  singulis  predictis  litteris,  gra- 
tiis,  indultis,  etiam  innovatis  et  confirmatis  per  diversos  Romanos 
Pontifices  et  per  nos  Constitutionibus,  concessionibus  et  dispositio- 
nibus  apostolicis  quibuscumque,  aliis  concessis  et  concedendis,  dictos 
Auditores  et  Locatenentes  excipimus  et  exceptos  esse  decernimus 
et  declaramus,  etiam  si  in  illis  litteris  et  indultis  antiquis  familiaribus 
nostris  ut  prefertur  descriptis  ac  Auditoribus  et  Locatenentibus  eorum- 
que  Collegio  singulariter  et  expresse  derogetur,  nisi  de  nomine  et 
cognomine  cuiuslibet  Auditoris  et  Locumtenentis  et  quot  annis  et  mensi- 
bus  fuit  Auditor  ac  de  forma  et  tenore  gratie  sue  fiat  mentio  singularis. 
Quodque  presentes  littere  absque  eo  quod  in  Cancellaria  apo- 
stolica  aut  quocumque  alio  loco  publicentur  ab  earumdem  data  va- 
leant  plenamque  roboris  firmitatem  obtineant  ipsisque  Auditoribus  et 
Locatenentibus  in  iudicio  et  extra  ubilibet  suffragentur  in  omnibus 
et  per  omnia  absque  contradictione  exceptione  et  impedimento  qui- 
buscumque,  ac  si  ipse  littere  locis  personis  ac  temporibus  debitis 
publicate  forent.  Non  obstantibus  Constitutionibus  et  ordinationibus 
apostolicis,  editis  et  edendis,  ac  quibuscumque  litteris,  prerogativis, 
antelationibus,  facultatibus,  privilegiis,  et  indultis  quibuscumque,  etiam 
familiaribus  nostris  aliter  quam  ut  prefertur  quomodolibet  descriptis 
aut  describendis,  seu  Scriptoribus  et  OfBcialibus  nostris  vel  eorum 
CoIIegio,  vel  ad  instar  predictorum  exceptorum  familiarum  nostrorum 
descriptorum  obtinentibus,  aliisque  personis  quantumcumque  prero- 
gativatis  per  nos  seu  Predecessores  nostros  aut  sedem  predictam 
concessis  et  in  posterum  concedendis,  nec  non  specialibus  reserva- 
tionibus,  unionibus,  annexionibus,  incorporationibus,  suppressionibus, 
suspensionibus,  vel  reductionibus  ad  ius  commune,  per  nos  vel  sedem 
eamdem  factis  et  faciendis  ut  prefertur,  aliisque  premissis,  quibus 
omnibus,  et  si  de  illis  eorumque  totis  tenoribus  specialis  et  expressa 
ac  individua  mentio  habenda  foret,  Motu  et  scientia  similibus,  quoad 
premissa  specialiter  et  expresse  derogamus.  Quasque  in  ea  parte  qua 
ipsis  Auditoribus  et    Locatenentibus    in  Canonicatuum  et  prebenda- 


232  Soeculo  X  V-X  VI 


rum  ac  dignitatum,  personatuum,  administrationum,  officiorum,  pre- 
stimoniorum  et  prestimonialium  portionum,  et  simplicium  aliorumque 
beneficiorum  predictorum,  assecutione  preiudicent  aut  aliquo  modo 
in  futuriim  preiudicare  possint,  Motu  et  scientia  similibus,  cassamus, 
irritamus  et  annuUamus,  ac  viribus  omnibus  evacuamus,  nec  non  pro 
cassis,  irritis,  nuUis  et  infectis,  haberi  volumus»  decernimus  et  man- 
damus,  nec  non  omnibus  illis  que  in  litteris  prefatis  descriptis  con- 
cessis  voluimus  non  obstare,  ceterisque  contrariis  quibuscumque ; 
decernentes  sic  per  quoscumque  iudices  commissarios,  executores  et 
delegatos,  tam  in  Romana  Curia  quam  extra  eam  pro  tempore  depu- 
tatos,  iudicandum  fore  et  iudicari  debere ;  sublata  eis  et  eorum  cuilibet 
quavis  alia  circa  premissa  iudicandi  seu  et  interpretandi  facultate ;  irri- 
tum  quoque  et  inane  si  secus  super  hiis,  a  quoquam,  quavis  auctoritate, 
scienter  vel  ignoranter,  contigerit  attemptari ;  eorumdem  Auditorum  et 
Locumtenentium  presentium  et  futurorum  nomina,  cognomina,  gradus, 
qualitates,  civitates  et  dioeceses,  presentibus  pro  expressis  habentes. 

Nulli  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  nostre  consti- 
tutionis,  intentionis,  statuti,  ordinationis,  concessionis,  exceptionis, 
declarationis,  derogationis,  cassationis,  irritationis,  annuUationis,  eva- 
cuationis,  voluntatis,  mandati  et  decreti,  infringere  vel  ei,  ausu 
temerario,  contraire.  Si  quis  autem,  hoc  attemptare  presumpserit, 
indignationem  omnipotentis  Dei,  ac  beatorum  Petri  et  Pauli,  Apo- 
stolorum  eius,  se  noverit  incursurum. 

Datum  Rome,  apud  S.  Petrum,  Anno  Incamationis  dominice  Mil- 
lesimo  quadringentesimo  nonagesimo  octavo,  kalen.  maii,  pontificatus 
nostri  anno  sexto. 

L.  Podocatharus. 

138. 

Reformatiane  Alexandri    VI  cavetury    Rotae  Auditores  auditoraium 

amittere  per  episcopatum  iisdemquey  prouti  ceteris  in  Romana  Curta 

officium  habent^mSy  inhibetur  quominus  Oratorum  offixio  fungantur .  - 

Notarii  Rotae  scribant  per  se  ipsos  et  resideant. 

(W.  v.  HoFBiANN.,  in  €  BtbL  der  Kjgl.  Preussischen  eic.  Forschungen  sur  ge- 
schichte  der  Kurialen  etc.,  Rom,  1914  > ,  11,  pag.  237). 

Sine  data. 


4.  Per  episcopatum  desinat  esse  auditor. 

5.  Auditores  non  sint  oratores:  Auditores  S.  Palatii  oratorum  offi- 
cio  in  Romana  Curia  nullatenus  fungantur.  Contrafaciens  privationem 


Alexandro  VI  233 


officii  ipso  facto  absque  alia  declaratione  incurrat.  Si  quis  autem  ad  pre- 
sens  officio  oratoris  fungatur,  infra  tres  menses  a  die  publicationis  pre- 
sentis  constltutionis  desinet  ex  toto  esse  orator,  vel  pro  oratore  se 
gerere,  vel  nominare,  similem  privationis  penam  si  contrafecerit  incur- 
surus.  Idem  quoque  de  Procuratoribus  Romane  Curie  qui,  se  pro  ora- 
toribus  gerentes,  duo  officia  satis  incompatibilia  sine  honore  suo  et 
eorum  pro  quibus  agunt,  inepte  exercere  conantur,  dum  uni  insistunt 
ab  altero  abstineant. 

6.  {De  notariis  rote)  scribant  per  se  ipsos  notarii.  Notarii  s.  palatii 
per  se  ipsos  non  per  substitutos  scribant  acta  iudicii  presertim  in 
rota;  possit  tamen  auditor  super  hoc  ex  causa  legitima  de  suorum 

*  coauditorum  consensu  dispensare. 

7.  Notarii  rote  resideant.  Notarii  s.  palatii  apostolici  non  possunt 
se  a  Curia  romana  absentare,  nisi  cum  licentia  Pontificis  et  de  con- 
sensu  sui  auditoris  et  ad  modicum  tempus ;  qui  autem  nunc  absentes 
sunt,  teneantur  si  citramontani  infra  duos,  si  ultramontani  infra  tres 
menses  a  die  publicationis  presentis  constitutionis  esse  in  Romana 
Curia,  alioquin  emolumenta  causarum  perdant  et  suis  sociis  appli- 
centur  et  ad  privationem  officii  contra  eos  procedatur. 


139. 

Nomina  12  auditorum  Rotae  et  notariorum  eorum  iuxta  elenchum  Cancel- 
laricUy  relatum  in  <  Practica  Cancellariae  apost  soeculi  xv  exeuntis  > . 

{•Practica  Cancellariae *  per  L.  Schmitz-Kallbnbbrg,  pag.  70,  edit.  Milnster 
(Westf.),  1904). 

Sine  data. 
ct)  Nomina  1 2  auditorum  rote  et  notariorum  eorum : 

Coram  Nucerense  locum  tenente  unius  ex  palacii  apostolici  cau- 
sarum  auditoribus 

Bemhardus  Mumme 
Hermannus  Ovelsutz 
Heinricus  Silberbem 
Nicolaus  Crapitz 
Achilles  de  Grassis 

Paulus  de  Regio 
lo.  Franciscus 
Guilhermus  Lamperti 
Linonus  Nilis 


234  Soeculo  XV-XVI 


Coram  Matheo  de  Porta  gallica 

Bertoldus  Ganss 

Heinricus  Sobletz 

Franciscus  Gauden 

lo.  Petri 
Petrus  Ferrera 

Thomas  Deyx 

Guido  de  Layon 

Benedictus  Molieti 

Bernardus  Sculteti 
Iheronimus  de  Porcarijs 

Petrus  Turchus 

Petrus  Vallestar 

Andreas  Veinrot 

Conradus  Milies 
Guilhermus  de  Perrerys 

Gerardus  Oldenwachen 

Nicolaus  Albi 

Theodericus  Honwachen 

Bertho.  de  Padua 
lo.  Anto.  episcopus  Alexandrinus  locum  tenens 

lacobus  Pichery 

Eberhardus  Cadiner 

Bartholomeus  Crispalinus 

Obiit  4tus 
Franciscus  Brevius 

lo.  Hagenwiier 

lo.  Theobaldi 

Nico.  Rauber 

Bernhardus  de  Salamanca 
Felinus  de  Sandeis 

Bregentius  de  Ayon 

lacobus  Quinttanoti 

Petrus  Quinnagne 

Paulus  von  der  Lacken:  pro  eo  Sanderus 
Egerdus  episcopus  Slesvicensis  locum  tenens 

lo.  Vicecomitis 

lo.  Volquini 

Acursius  de  Petra 

Martinus  Sapata 


Alexandro  VI  235 


Petrus  de  Acolitis 

Pugnolus  de  Castelliona 
Prigentius  Natalis 
Antonius  Cornuti 
Garsias  de  Alcasar 

Matheus  de  Ubaldis 

Gundisalvus  de  Grandem 
lo.  Scuthe 
Waltherus  Herdt 
Alfonsus  Messia. 


140. 

Quae  tn  S.  R.  Rota  taxae  vigmrunt  sub  fine  soeculi  XV. 
{Ex  citat.  «  Practica  Cancellariae  > ,  L.  Schmitz-Kallenberg,  p€ig.  57). 

Sine  data. 
In  rota  coram  auditoribus: 
Quando  presentatur  una  commissio  auditori,  semper  datur   cur- 
soribus ....  II  gr.  II  bol.  pro  presentacione. 

Item  notario  cause  ordinarie: 

pro  citacione  simplici  absque  inhibicione i  duc. 

pro  citacione  cum  inhibicione i7f  ^^^- 

pro  compulsoria  generali i  duc. 

pro  compulsoria  speciali II  duc. 

pro  instrumento  remissionis  in  quacunque  instancia    .     .  II  duc. 

!in  prima  instantia V  duc. 

in  secunda  instantia IV  duc. 

in  tertia  instantia III  duc. 

unius  sentencie duc.  4 

pro  instrumento  \  duarum duc.  3 

trium duc.   2. 

Notario  ordinarie: 
C  folia  registri  VIII  duc. ;  veniunt  XII V,  pro  X  grossis 
XXX  folia  copiarum  I  duc. ;  III  fol.  pro  grosso. 

pro  examine  cuiuslibet  testis 7«  ^"^- 

Habens  extraordinarie  causam  dat  de  L  foliis  ad  minus  I  duc, 

sed  LX  folia  est  stilus. 

Pro  executorialibus  litteris  sicut  unius  aut  duarum  sive  trium  sen- 

tenciarum IIII  duc. 


236  Soeculo  XV 

Littere  executoriales  trium  sentenciarum  registrando  illas,  faciunt 
bene  XXX  folia  registri. 

pro  sequestro II  duc, 

pro  inhibicione  ad  partes  sub  censuris II  duc. 

pro  litteris  declaratoriis.     .     .     .  ]  ,--,.  - 

.  .         ,       , ..  1    .  VIII  duc, 

pro  mvocatione   brachu   seculans  ) 

trium  sentenciarum  faciunt  25  folia  registri 

Notario  palacii  per  compulsum  aliquam  regulam  cancellarie 

alias  coram  eo  productam  et  recognitam II  gi*. 

pro  regula  aliqua  cancellarie  ex  cancellaria  VI  gr.  custodi  cancellarie 
Nota,  quando  producitur  registrum   aliquod  in  partibus   factum, 

dantur  notario  cause  pro  rubricatura  illius  registri  semper  de  XXX 

foliis I   duc. 

pro  registro  in  causa  declarationis  ad  omnes  censuras  duc.  XII.  Ita 
taxatur  communiter. 

et  pro  procuratore duc.  VIII 

!in  prima  instantia XV  duc. 
in  secunda  instantia X  duc. 
in  tertia  instantia VII  duc. 

de  instrumento  taxationis  expensarum duc.   i 

Nota:  cursori  dantur  de  qualibet  citacione  2  bolendini 
Nota:  quando  affigitur  citacio  tempore  feriarum  sive  vacacionum, 
Y.  karl.  pro  sigillo  citacionis  auditori; 

V  bol.  cursori  pro  execucione    citacionis   in  valvis  cancellarie 
et  atro  campi  florum. 

141. 

Quinam  locus  Auditoribus  et  Notariis  S.  R.  Rota^  competeret  in  papor- 
libus  processionibus  sui  fine  soeculi  XV.  -  Auditaribus  Rotae  prae- 
cedentia  dabatur  super  Baronibus. 

{Ex  cit  « Practica  Cancellariae »,  L.  Schmitz-Kallbnbbrg,  pag.  65  et  ssq). 

Sine  data. 
c)  Ita  in  processione  corporis  Christi: 
Cursores  pape:  sunt  XIX.  lo.  Stumpf. 

Emitur  officium;  valet  in  mense. 
Collectores  plumbi;  sunt  LII. 

Emitur  officium;  valet. 
SoIIicitatores  litterarum   apostolicarum ;    sunt   C,    vocantur   gen- 

niceri. 


Alexandro  VI  237 


Fuit  factum  istud  officium  per  Sixtum  1482  inlunio; 
emitur;  valet  in  mense. 
Notarii  auditoris  camere;  sunt  X. 
Notarii  XII  audttorum ;  sunt  XL  VIII 

Qmlibet  auditcr  habet  4  notarios. 
Procuratores  penitenciarie ;  sunt  24. 
Scriptores  penitenciarie ;  sunt  27. 
Scriptores  apostolici;  sunt  loi. 
Procuratores  audiencie  contradictarum ;  sunt  14. 
Unus  auditor;  F.  episcopus  Vulteranus. 

(  Lelius  de  Theramo. 


Duo  lectores  ,  o  _,,    ,  j     'ti- 

(  Bartholomeus  de  Ziliano. 

..     j  lohannes  Mescua. 

(  Bartholomeus  de  Manico. 


procuratores  causarum  contradictarum. 


Abbreviatores  de  parco  minori,  seu  prima  visione;  sunt  58. 
Magistri  registri  buUarum;  4. 

Scriptores  12 

Magistri  suppHcacionum  4. 

^    .  >  nulla  fit  mencio  de  illis. 

Scnptores    ) 

Abbreviatores  de  parco  maiori ;  sunt  12 


BuUatores  seu  plumbatores 

Magistri  plumbi. . .  . 

Procuratores  ordinum 

Procuratores  principum 

Secretarii  et  advocati  consistoriales 

Cubicularii  extra  (cameram) 

Oratores  principum 

Barones 

Cantores  pape 

8  acoliti 

Clerici  camere 

AudHores  rote  12 

Duo  auditores  cum  candelabris 

5  subdiaconi  cum  cruce 

1 1  penitentiarii  pape  in  basilica  principis  apostolorum 


238  Soeculo  XV-XVJ 


Abbates 

Episcopi 

Archiepiscopi 

Oratores  [etj  prelati  assistentes  pape  parati 

Diaconi  cardinales  etc. ..... 

Presbiteri  Cardinales 

Episcopi  Cardinales 

Duo  dyaconi  cardinales  pape  assistentes 

Scutiferi  .  .  . 

Duo  accoliti  cum  candelabris 

Duo  accoliti  cum  2  thuribulis 

Papa  .... 

Audiior  de  mitra  serviens  cum  cubiculario  secreto 
Prothonotarii  assistentes 
Prelati  etc. 

142. 

Alexandri  VI  constituHo  contra  eos  qui  offendunt  suos  colliiigantes  in 
Curia^  ne  possint  causas  suas  de/endere.  -  Constitutio  kaec  lege-- 
batur  quotannis  in  apertura  Rota^  simul  cum  aliis  constituOonidus. 

(Arch.  Rot.,  «  ConsUtut.  Rot.  Pal  apost.  *,  fol.  61;  «  Ltber  Rotae »  consQ. 

1502,  aprilis  13,  Romae. 

Alexander  episcopus,  servus  servorum  Dei.  Ad  perpetuam  rei 
memoriam.  -  In  eminenti  Sedis  apostolice  Specula  divina  disponente 
clementia,  licet  immeriti«  constituti,  inter  multiplices  nostre  sollicitu- 
dinis  curas  quibus  assidue  premimur,  illam  pro  nostro  pastorali  ofiicio 
in  primis  suscipere  debemus,  per  quam  nostre  provisionis  ope  ad 
Romanam  curiam,  ad  quam  veluti  fidelium  omnium  matrem  et  magi- 
stram  ac  iustitie  fontem  pro  illa  consequenda  continue  de  diversis 
mundi  partibus  confluit  multitudo  pro  eorum  causis  tractandis,  confu- 
gientes,  illasque  in  eadem  prosequentes,  sublatis  quibusvis  impedimen- 
tis,  iura  sua  prosequi  et  illa  prosequendo  in  eadem  curia  libere,  tute 
et  quiete,  personaliter  valeant  permanere,  prout,  personarum  et  tempo- 
rum  conditione  inspecta,  id  in  domino  conspicimus  salubriter  expedire. 

Sane,  tam  dilectorum  filiorum  causarum  palatii  apostolici  Audi- 
torum  eorumque  locatenentium  et  aliorum  fidedignorum  relatione, 
quam  multorum,  causas  suas  in  dicta  curia  prosequentium,  gravissimis 
querelis,  non  sine  maxima  mentis  nostre  perturbatione,  sepenumero 
accepimus  quod,  licet  nos,   felicis  recordationis  Innocentio   Pp.  VIII 


Alexandro  VI  239 


predecessore  nostro  sicut  Domino  placuit  sublato  de  medio,  ad  summi 
apostolatus  apicem  divina  favente  clementia  assumpti,  tam  eiusdem 
Innocentii  quam  aliorum  Romanorum  Pontificum,  etiam  predecessorum 
nostrorum,  vestigiis  inherentes,  singulis  annis  in  die  Cene  Domini 
per  literas  nostras,  inter  cetera,  omnes  illos  qui  per  se,  vel  alium, 
seu  alios,  quascumque  personas  ecclesiasticas,  vel  seculares  ad  eam- 
dem  Curiam  super  causis  et  negociis  suis  recurrentes,  illaque  in 
eadem  prosequentes,  aut  procurantes,  negociorum  gestores,  Advo- 
catos  vel  procuratores  ipsorum,  aut  etiam  Auditores,  seu  iudices, 
super  dictis  causis,  seu  negociis,  deputatos,  occasione  causarum  vel 
negociorum  huiusmodi  verberarent,  mutilarent  vel  occiderent  aut 
bonis  spoliarent,  et  qui  per  se  vel  alium,  seu  alios,  directe  vel  indi- 
recte,  predicta  exequi  vel  procurare,  aut  in  eisdem  consilium,  auxi- 
lium  vel  favorem  prestare  non  verebantur,  cuiuscumque  preemi- 
nentie,  dignitatis,  ordinis,  conditionis  aut  status  forent,  etiam  si 
pontificali,  regali,  reginali  vel  quavis  alia  prefulgerent  dignitate, 
publice  excommunicare  et  anathemizare  consueverimus,  prout  alii  pre- 
decessores  prefati  etiam  per  eorum  litteras  quotannis  dicta  die  facere 
consueverant,  a  quibus  quidem  sententiis  nullus  per  alium  quam 
Romanum  Pontificem,  nisi  dumtaxat  in  mortis  articulo  constitutus, 
nec  etiam  tunc  nisi  sub  certis  modo  et  forma  expressis,  absolvi 
potest ; 

tamen  in  dies,  dierum  crescente  malitia,  quamplures  iniquitatis  filii 
et  perditionis  alumni,  excommunicationis  et  anathematis  huiusmodi 
sententias  parvipendentes,  horrenda  inhumanitate  detestandaque  se- 
vitia,  mortem  sitientes  aliorum,  videntes  forsan  se  in  causis,  per  eos  ^ 
vel  contra  ipsos  in  dicta  Curia  pro  tempore  motis,  iustitiam  non  fovere, 
suorum  salutis,  status  et  honoris  immemores,  humani  generis  hoste 
procurante,  Deique  timore  postposito,  eorum  in  dictis  causis  adver- 
sarios,  aut  illas  pro  eis  in  eadem  Curia  prosequentes  aut  procurantes, 
Advocatos  vel  procuratores  eorum,  testesque  et  causarum  predictarum 
notarios,  multotiens  diversis  et  excogitatis  minis  afficere,  invadere, 
verberare,  mutilare  et  occidere,  seu  per  alios  etiam  assassinos  talia 
procurare  et  exequi  (proh  dolor!)  ausu  temerario  non  erubescunt. 
Adeout  plerumque  ius  suum  in  ipsa  Curia  prosequentes,  metu  et 
quadam  desperatione  ducti,  causas  suas  deserere  aut,  non  sine  magno 
ipsorum  preiudicio  et  detrimento,  ad  concordiam  seu  alias  transa- 
ctiones  inhonestas,  pactionesque  illicitas,  contra  consuetam  dicte 
Curie  libertatem  devenire  et  ab  ipsa  Curia  discedere  cogantur  in 
divine  Maiestatis  offensam,  iurisdictionis  et  auctoritatis  apostolice  lesio- 


240  Soeculo  XVI 


nem,  animarum  periculum,  perniciosum  quoque  exemplum  et  scan- 
dalum  plurimorum. 

Nos  igitur  qui  eandem  Romanam  Curiam,  veluti  supremum  iustitie 
tribunal  et  saluberrimum  oppressorum  omnium  refugium,  liberam, 
immunem  et  securam  omnibus  conservare  debemus,  considerantes 
attentius  quod  plures  penarum  gravitas  quam  Dei  timor  arcere 
solet  a  voluntate  peccandi,  et  propterea  tanto  periculo  volentes  occur- 
rere  animarum,  ac  tam  nefarios  presumptores  et  facinorosos  homi- 
nes  ecclesiastice  animadversionis  mucrone  ferire  ut  metus  pene  meta 
huiusmodi  presumptionis  existat,  huius  perpetue  et  irrefragabilis  con- 
stitutionis  edicto,  de  ven.  fratrum  nostrorum  S.  R.  E.  Cardinalium 
consilio,  dictas  excommunicationis  et  anathematis  omnesque  et  sin- 
gulas  alias  sententias,  censuras  et  penas  ecclesiasticas  in  talia  pre- 
sumentes  per  canonicas  sanctiones  ac  alias  apostolicas  constitutiones 
quomodolibet  latas  et  promulgatas,  auctoritate  apostolica  approbantes 
et  innovantes  et  ad  omnes  et  singulos  supradictos  qui  forsaii  sub  illis 
comprehensi  non  essent,  extendentes  et  ampliantes, 

statuimus  et  ordinamus,  quod  deinceps,  perpetuis  futuris  tempo- 
ribus,  omnes  et  singule  ecclesiastice  secularesve  persone  cuiuscumque, 
qualitatis,  dignitatis,  status,  gradus,  ordinis,  conditionis  et  preemi- 
nentie  fuerint,  que  earum  in  causis  tam  beneficialibus  quam  prophanis 
ac  criminalibus,  sive  mixtis,  in  dicta  Curia  nunc  et  pro  tempore  pen- 
dentibus  etiam  super  quibus  littere  executoriales  iam  decrete  suum 
debitum  consequute  non  fuissent  effectum,  adversarios  aut  illas  pro 
eis  prosequentes  aut  procurantes,  sive  advocatos  vel  procuratores 
ipsorum,  aut  etiam  Auditores  et  alios  iudices  quoscumque,  testes  et 
notarios  preEsitos  minis  afficere,  invadere,  verberare,  mutilare  et  occi- 
dere,  seu  per  alios  talia  procurare  et  exequi,  quomodolibet  presum- 
pserint,  quamquam  mutilatio  vel  mors  ex  hoc  forsan  non  sequantur, 
aut  tales  scienter  receptaverint,  defenderint  seu  occultaverint,  eisque 
consilium,  auxilium,  vel  favorem  publice  vel  occulte,  directe  vel  indi- 
recte  prestiterint,  sive  qui  premissa  etiam  pro  aliis  quomodolibet  com- 
miserint,  ultra  sententias,  censuras  et  penas  predictas  quas  etiam  ipsi 
pari  modo  incurrisse  noscantur,  si  ex  collitigantibus  causam  ipsam  et 
omne  ius  tam  in  petitorio  quam  possessorio  ac  in  re  vel  ad  rem  causa 
vel  occasione  huiusmodi  quomodolibet  competens,  eo  ipso  perdant 
penitus  et  amittant;  si  vero  alii  fuerint,  ab  ipsa  Curia  ac  omnibus 
eiusdem  Romane  Ecclesie  terris  perpetui  exilii,  omni  spe  restitutionis 
adempta,  penam,  et  si  mutilatio  membri  vel  mors  (quod  Deus  avertat) 
subsequantur,  ultra  cause  et  iuris  aniissionem  ac  exilii  penam  huius- 


Alexandro  VI  241 


modi,  tam  ipsi  quam  pro  eis  premissa  exequentes,  et  omnes  alii 
supradicd,  depositionis  a  dignitate,  honore,  ordine,  officio  et  beneficio, 
ac  lese  maiestatis  criminis  sententias  incurrant  ipso  facto,  eorumque 
ofiicia  etiam  eiusdem  Romane  Curie  et  beneficia  quecumque  ex  tunc» 
ipso  iure,  vacare  decernimus,  et  que  (ut  premittitur)  vacatura  nostre 
et  Sedis  predicte  coUationi  et  dispositioni  de  simili  fratrum  eorumdem 
consilio  reservamus. 

Inhibentes,  ne  quis,  preter  Romanum  Pontificem,  quacumque  sit 
super  hoc  auctoritate  munitus,  de  illis  disponere  vel  circa  illa  per  viam 
permutationis,  aut  alias,  innovare  quoquomodo  presumat,  ac  decer- 
nentes  ex  nunc  irritum  et  inane  si  secus  super  his  a  quoquam,  quavis 
auctoritate  scienter  vel  ignoranter  c6ntigerit  attemptari,  libere  aliis 
per  nos  et  Sedem  predictam  duntaxat  conferantur,  sintque  etiam  in 
suis  bonis  omnibus  a  cunctis  perpetuo  diffidati  nihilominus  et  banniti 
ac  infames  et  inhabiles  habeantur.  Et  postquam  probabilibus  consti- 
terit  argumentis,  aliquem  scelus  tam  execrabile  commisisse,  nullatenus 
alia  excommunicatioiiis,  anathematis,  amissionis,  exilii,  depositionis 
seu  difiidationis  et  banni  huiusmodi  adversus  eum  sententia  requi- 
ratur. 

Et  ut  ipsi  nefarii  presumptores  ac  facinorosi  homines  a  tam  exe- 
crabili  scelere  facilius  et  frequentius  reprimantur,  omnibus  et  singulis 
ecclesiasticis  secularibusque  personis  etiam  cuiuscumque  dignitatis, 
status,  gradus,  ordinis  vel  conditionis  existant,  in  virtute  sancte  obe- 
diende  et  sub  simili  excommunicationis  et  anathematis  late  sententie 
pena,  a  qua  nonnisi  ut  premittitur  absolvi  possint,  districtius  iniun* 
gimus,  ut  eos  omnes  quos  premissa  commisisse  vel  procurasse,  aut 
in  ea  mediatores  esse  sciverint,  Romano  Pontiiici  pro  tempore  exi- 
stend,  vel  alteri  per  quem  ad  eius  notitiam  possit  facile  pervenire, 
per  se  vel  alios  quantocius  revelare  non  omittant,  pro  revelatione 
huiusmodi  gratiam,  et,  si  complices  fuerint,  veniam  consequuturi. 

Non  obstantibus  constitutionibus  et  ordinadonibus  Apostolicis 
necnon  omnibus  illis  que  prefad  predecessores  in  suis,  et  nos  in 
nostris  literis  predictis,  voluimus  non  obstare,  ceterisque  contrariis 
quibuscumque. 

Ut  autem  presentes  ad  communem  omnium  notitiam  deducantur, 
volumus  et  mandamus,  illas  in  Cancellaria  apostolica  et  audientia  lite- 
rarum   contradictarum,  quas  ex  tunc  quoscumque  ligare  decernimus, 

et  deinde  singulis  annis,  prima  die  qua  per  prefatos  Auditores 
et  Locatenentes  audientia  tenetur,  in  loco  dicte  audientie  publicari, 

et  in  dicta  Cancellaria  inter  alias  Extravagantes, 


242  Soeculo  XVI 


ac  etiam  inter  dictorum  Auditorum  Constitutiones  describi, 

ut  hi  quos  contingunt,  quod  ad  ipsos  non  pervenerint,  aut  illas 
ignoraverint,  nuUam  possint  excusationem  pretendere,  vel  ignorantiam 
allegare;  cum  non  sit  verisimile  apud  ipsos  remanere  incognitum, 
quod  tam  patenter  fuerit  publicatum. 

NuUi  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  nostre  appro- 
bationis,  innovationis,  extentionis,  ampliationis,  statuti,  Ordinationis, 
Constitutionis  etc.  Si  quis  autem  etc. 

Datum  Rome,  apud  S.  Petrum,  anno  incarnationis  Dominice  Mil- 
lesimo  quingentesimo  secundo,  idibus  aprilis,  pontificatus  nostri  anno 
decimo. 

143. 

/u/tus  II  (1503-1 5 13)  mandat  Rotae  Auditoribus,  lites  super  Capi- 
tulisy  nan  tamen  privUegia  Cardinalium  continentibuSy  nequaquam 
fovere,  exartasque  sententia  sua  fimre;  mandatumque  huiusmodi 
sub  secreto  servare. 

(Arch.  Rot.,  «  Ordinationes  >,  part,  I,  n.  15). 

1505,  maii  27. 

lulius  papa  II.  -  Cum,  non  absque  animi  nostri  displicentia,  intel- 
lexerimus  quod  ex  Capitulis,  non  tamen  privilegia  sancte  Romane 
ecclesie  Cardinalibus  concessa  continentibus,  et  per  nos  in  Conclavi 
quo,  divina  favente  clementia,  ad  summi  apostolatus  apicem  assumpti 
fuimus,  signatis  que  quottidie  {sic)  in  causis,  tam  inter  eosdem  Car- 
dinales,  quam  alias  Personas,  coram  dilectis  filiis,  causarum  palatii 
nostri  auditoribus  vertentibus  producuntur,  diverse  inter  eosdem  Audi- 
tores  oriuntur  opiniones  et  lites,  cum  partium  incommodo  et  gravi 
damno,  in  dies  causentur  et  in  longum  protrahantur,  et  in  futurum 
maiores  causari,  aliaque  peiora  succedere  posse  verisimiliter  formi- 
dandum  sit,  Nos  igitur  in  premissis  de  opportuno  remedio  providere 
volentes,  et  predictis  inconvenientibus  obviare  et  subditorum  Com- 
modis  studere  intendentes,  eisdem  Auditoribus  in  virtute  sancte  obe- 
dientie  per  presentes  precipimus  et  mandamus,  quatinus  ipsi  in  qui- 
busvis  causis,  tam  beneBtialibus  quam  aliis  super  possessorio  vel 
petitorio  et  tam  in  prima  quam  alia  quavis  ulteriori  instantia,  Coram 
eis  hactenus  motis  et  movendis,  in  quibus  Capitula  huiusmodi  producta 
forent  et  producerentur  in  posterum,  illis  reiectis,  litibus  ipsis  per 
eorum  sententias  debitum  finem  imponant,  sublata  eis  et  cuilibet  eorum, 
quavis  aliter  iudicandi  et  interpretandi  facultate  et  auctoritate. 


lulio  11  243 

Decernentes,  Mandatum  huiusmodi  per  eosdem  Auditores  inviolabi- 
liter  observari  debere  perpetuo,  seu  donec  et  quo  usque  premissa  capi- 
tula  maturius  examinata  per  nos,  vel  de  Mandato  nostro,  aliter  determi* 
natum  fuerit ;  ac  ex  nunc  irritum  et  inane  si  secus  super  hiis  a  quo- 
quam,  quavis  auctoritate,  scienter  vel  ignoranter,  contigerit  attemptari. 

Mandantes  pariter  eisdem  Auditoribus,  quatinus  Mandatum  nostrum 
huiusmodi  nemini  pandant  sine  nostra  licentia  speciali.  Non  obstantibus 
Constitutionibus  et  ordinationibus  apostolicis,  ceterisque  contrariis  qui- 
buscumque. 

Placet  et  ita  motu  proprio  mandamus  L 

Decani  Rotae   tesHmonium  notificationis  praeinserti  Mandati  factae 
ceteris  Coauditoribus, 

1505,  mau  27. 

(verso)  Die  martis  27  maii  1505.  -  Sanctissimus  Dominus  Noster, 
dominus  lulius,  Divina  providentia,  papa  II,  manibus  propriis  tradidit 
mihi  presens  retroscriptum  mandantum,  manu  sua  signatum.  Mandatum 
illud  per  me  ceteris  Coauditoribus  notiBcari  et  communicari :  Illud 
quoque  dilligenter  (sic)  custodiri  ac  per  eosdem  observari :  quod  ego 
debita  cum  Reverentia  suscepi: 

Die  vero  sequenti,  que  fuit  mercurii  28  eiusdem  mensis  maii,  ego 
predictum  retroscriptum  mandatum  notificavi  et  communicavi  ceteris 
Coauditoribus,  in  rotta  {sic:  Rota),  ut  moris  est,  pro  causis  decidendis 
congregatis;  eis  quoque  ex  parte  prefati  Ssmi  D.  N.  mandavi  utsupra; 
quod  se  omnes  pariter  prestaturos  Reverenter  obtullerunt. 

Ego  Achilles  de  grassis,  sacri  palatii  causarum  Auditor  et  Deca- 
nus  indignus  manu  propria  flf. 

144. 

/ulius  II  Auditoribus  Rotae,  quos  familiares  suos,  continuos  commen- 
sales  etc,  esse  revera  ajffirmat^  confirmat  privilegia  in  expectativis, 

(Arch.  Rot.,  « Privilegia  *,  tom.  I,  part  I,  n,  XXX). 

-     1507,  maii  28,  Romae. 

lulius  episcopus  servus  servorum  Dei.  Ad  perpetuam  rei  memo- 
riam.  Cathedram  preeminentie  Pastoralis  in  Alma  Urbe  primitus  beati 
Petri  Apostoli  institutione  locatam  et  in  eadem  diversorum  Roma- 
norum  Pontificum  predecessorum  nostrorum  successione  veridica  fir- 
matam,  meritis  licet  imparibus,  gubernantes,  circa  statum  dilectorum 


244  SoecuU)  X  VI 


filiorum  CoUegii  causarum  nostri  sacri  Palatii  Auditorum  Capella- 
norum  nostrorum  qui  operose  solicitudinis  studia,  continuosque  labo- 
res  pro  nostro  et  apostolice  sedis  honore  ac  iustitia  ad  sedem  pre- 
dictam  ex  omnibus  mundi  partibus  confluentibus  personis  ministranda 
in  causis  coram  eis  pro  tempore  vertentibus  omni  tempore  perferunt, 
nostre  meditationis  considerationem  propensius  adhibere  convenit,  ut 
ea  que  ad  decorem  et  commoda  eorumdem  per  ipsos  predecessores 
concessa  fuisse  reperiuntur,  ut  hesitatione  careant  dubietatis,  inno- 
vamus  et  approbamus  ac  etiam  illa  et  alia  de  novo  concedimus  prout 
id  in  domino  conspicimus  salubriter  expedire. 

Dudum,  siquidem,  a  fel.  record.  Alexandro  Pp.  VI,  predecessore 
nostro»  emanarunt  littere  tenoris  sequentis :  <  Alexander  episcopus, 
4c  servus  servorum  Dei.  Ad  perpetuam  rei  memoriam.  Romani  Pan-' 
<tificis  pravidenHa  drcumspecta  singulorum,  etc.  (cf.  supra  n.   137). 

Nos,  itaque,  aliorum  predecessorum  nostrorum  vestigiis  inhe- 
rendo,  motu  proprio,  non  ad  alicuius  pro  eis  nobis  super  hoc  oblate 
petitionis  instantiam,  sed  de  nostra  mera  deliberatione  et  ex  certa 
scientia  litteras  Alexandri  VI,  predecessoris  huiusmodi,  auctoritate 
apostolica,  tenore  presentium  innovamus  et  confirmamus  ac  approba- 
mus  ac  perpetue  firmitatis  robur  obtinere  debere  decernimus,  ac  pro 
potiori  cautela,  premissa  omnia  et  singula»  in  dictis  litteris  contenta, 
de  novo  prefatis  CoIIegio  perpetuo  concedimus. 

£t  nichilominus  eisdem  CoIIegio,  Auditoribus  et  Locatenentibus 
presentibus  et  futuris,  ut  in  assecutione  quorumcumque  Canonicatuum 
et  prebendarum,  ac  dignitatum,  personatuum,  administrationum,  offi- 
ciorum,  prestimoniorum,  prestimonialium  portionum  et  simplicium  ac 
aliorum  beneficiorum  ecclesiasticorum  quorumcumque,  que  vigore 
gratiarum  expectativarum  aut  generalium  reservationum  et  mutatio- 
num,  collationum,  extensionum,  revalidationumque  earumdem ,  per 
nos,  seu  sedem  predictam,  concessarum  hactenus  et  in  posterum 
concedendarum,  acceptaverint  et  de  quibus  sibi  provideri,  seu  que 
commendari  sibi,  fecerint,  omnibus  et  singulis  antelationum,  preroga- 
tivis,  decretis,  declarationibus,  concessionibus,  exceptionibus  et  indultis, 
aliis  familiaribus  nostris  continuis  commensalibus  etiam  antiquis  in  qui- 
busdam  aliis  nostris  litteris  que  ad  quasdam  antelationum  preroga- 
tivas  quo  ad  assecutione  beneficiorum  ecclesiasticorum  que  vigore 
gratiarum  expectativarum  aut  mutationum  seu  extensionum  aut  reva- 
lidationum  gratiarum  earumdem  per  nos  eis  concessarum  vel  conce- 
dendarum  duxerint  acceptanda  descriptis  seu  nominatis  aut  descri- 
bendis  seu  nominandis  aut  alias  quomodolibet  concessas  et  concedendas 


lulio  11  245 

modo  et  forma  in  litteris  predictis  contentis,  et  alias,  in  omnibus  et 
per  omnia  pariformiter  et  eque  principaliter  et  sine  uUa  differentia 
in  omnibus  et  per  omnia  perinde  ac  si  Archiepiscopi,  Episcopi,  Audi- 
tores  et  Locatenentes  cum  ipsis  antiquis  veris  familiaribus  nostris 
continuis  commensalibus  descriptis  et  nominatis  seu  describendis  et 
nominandis  et  inter  eosdem  descriptos  et  describendos  prout  nos 
Collegium  Auditores  et  Locatenentes  huiusmodi  et  eorum  quemlibet 
etiamsi  Auditores  et  Locatenentes  propter  assumptionem  ad  maiorem 
gradum  Auditores  et  Locatenentes  esse  desierint  aut  a  Romana  Curia 
ex  legitima  causa  se  absentaverint,  attentis  eorum  laboribus  perpessis 
post  ultimum  verum  et  antiquum  familiarem  nostrum  continuum 
commensalem  dum  in  minoribus  constituti  Cardinalatus  bonore  fun- 
gebamur  describimus,  ac  descriptos  et  nominatos  fore  decernimus 
et  declaramus,  descripti  et  quilibet  eorum  descriptus  exi^teret,  sine 
tamen  eorumdem  antiquorum  et  dum  Cardinalatus  fungebamur  huius- 
modi  honore  familiarium  nostrorum  continuorum  commensalium 
descriptorum  dumtaxat  vel  describendorum  si  littere  ipsorum  descri- 
ptorum  et  antiquorum  familiarium  nondum  confecte  existant  preiu- 
dicio,  uti,  potiri,  et  gaudere  possint  et  debeant  ac  omnibus  et  sin- 
gulis  aliis  cuiuscumque  dignitatis  et  excellentie  status  gradus  vel  con- 
ditionis,  personis  Cardinalium  et  ipsorum  antiquorum  familiarium 
nostrorum  continuorum  commensalium  tempore  Cardinalatus  huiusmodi 
dumtaxat  exceptis,  preferantur  prout  preferri  volumus.  Sicque  per 
quoscumque  ludices  etiam  sancte  Rom.  ecclesie  Cardinales  tam  in 
Romana  Curia,  quam  extra  eam,  in  quacumque  causa  quam  quoifio- 
dolibet  moveri  continget,  sublata  eis  et  eorum  cuilibet,  aliter  interpre- 
tandi,  iudicandi,  sententiandi  et  diffiniendi  facultate  et  auctoritate» 
pronunciari,  sententiari  et  diffiniri  debere  non  expectata  alia  a  nobis 
iussione  mandamus,  decernentes  ex  nunc  irritum  et  inane  si  secus 
super  hiis,  a  quoquam,  quavis  auctoritate,  scienter  vel  ignoranter, 
contigerit  attemptari. 

Non  obstantibus  Constitutionibus  et  ordinationibus  apostolicis,  nec 
non  omnibus  illis  que  prefatus  Alexander,  predecessor,  in  suis  lit- 
teris  voluit  non  obstare:  ceterisque  contrariis  quibuscumque. 

Nulli  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  nostre  innova- 
tionis,  confirmationis,  approbationis,  constitutionis,  concessionis,  descri- 
ptionis,  declarationis,  voluntatis,  mandati  et  decreti,  infringere  vel  ei, 
ausu  temerarioy  contraire :  si  quis  autem  hoc  attemptare  presumpse- 
rit,  indignationem  omnipotentis  Dei,  ac  beatorum  Petri  et  Pauli,  Apo- 
stolorum  eius,  se  noverit  incursurum. 


246  Soeculo  XVI 


Datum  Rome,  apud  S.  Petnim,  anno  incarnationis  millesimo  quin- 
gentesimo  septimo,  quinto  kal.  iunii,  Pontificatus  nostri  anno  quarto. 
Gratis,  de  mandato  Smi  d.  pape 

I.  de  Annuciis 

N.  Andonart 
F.  Scapputj 
Theromo  Fortis 

F.  Castilioneus. 


145. 

Auditoribus  Rotae  lulius  II  facultatem  facit  testandi  etiam  de  bonis 
ex  fructihuSy  redditilms  et  proventibus  ecclesiasticis  acquisitis. 

(Arch.  Rot.,  €  Privilegia »,  tom,  I,  part  I,  n,  XXXI). 

1507,  iunii  25,  Romae. 

lulius  episcopus,  servus  servorum  Dei.  Ad  futuram  rei  memo- 
riam.  Romani  Pontificis  tanquam  boni  Patris  familias  providentia 
circumspecta  supra  singulos  familie  sue  dirigens  circumspectionis 
intuitum  ac  singulorum  merita  et  labores  debita  meditatione  consi- 
derans,  illa  provida  deliberatione  concedit  et  ordinat  per  que  singuii 
laborum  suorum  condignam  valeant  remunerationem  et  mercedem 
suscipere. 

Dudum  siqUidem  felicis  recordationis  Sixtus  Pp.  IV,  predecessor 
noster,  certis  ex  causis  animum  suum  moventibus,  instaurationi  Urbis 
ac  Curialium  statui  et  necessitati  opportunis  remediis  consulere 
cupiens,  perpetuo  valitura  Constitutione  statuit  et  ordinavit  quod 
omnes  et  singuli  tam/sui  Curiales  quam  alii  cuiuscumque  dignitatis, 
status,  gradus,  ordinis,  preeminentie  vel  conditionis  existerent,  etiam  si 
Cardinalatus  honore  aut  patriarchali,  Archiepiiscopaii,  Episcopali,  aut 
quacumque  ecclesiastica  vel  alia  mundana  prefulgerent  dignitate,  qui 
Palatia,  Domos,  Casalia  sive  alia  edificia  urbana  vel  rustica  edifica- 
verant  aut  edificarent  seu  fundari  et  edificari  fecerant  aut  facerent 
aut  edificata  et  constructa  emerant  vel  emerent  aut  alia  vel  census 
annuos  iura  et  quevis  immobilia  bona  in  Urbe  vel  extra  aut  prope 
eam  ad  decem  milliaria  alio  quovis  iusto  titulo  tam  ex  bonis  et 
pecuniis  propriis  quam  ex  fructibus,  redditibus  et  proventibus  eccle- 
siasticorum  beneficiorum  ad  eos  spectantium  provenientibus  acquisi- 
verant  eatenus  vel  in  posterum  acquirerent  de  eisdem  Casalibus,  Domi- 
bus,  Palatiis,  edificiis,  censibus,  iuribus,  nec   non   Territoriis,  feudis, 


lulio  II  '       247 

lurisdictionibus  et  bonis  aliis  quibuscumque,  dummodo  ad  ecclesias 
Monasteria  et  alia  pia  loca  aliter  quam  ex  fnictibus  earum  ut  pre- 
fertur  de  quibus  licere  voluerat  eis  pro  voto  disponere  non  perti- 
nerent,  in  vita  ipsorum  et  in  mortis  articulo,  prout  eis  videretur, 
disponere,  testari,  codicillari,  eaque  legare,  relinquere,  seu  inter  vivos 
et  causa  mortis,  aut  pro  remuneratione  laborum  vel  obsequiorum 
eis  impensorum,  quibusvis  personis  cuiuscumque  status,  gradus  vel 
conditionis  fierent,  etiam  si  alias  heredes,  legatarii,  donatarii,  univer- 
sales  aut  particulares  heredes,  successores  et  persone  alie  ad  quos 
ex  dominorum  voluntate  illa  pervenissent  filii,  Nepotes,  Consanguinei, 
Affines,  familiares,  vel  alii  etiam  incapaces  et  inhabiles  essent,  et 
inhabilitate  vel  incapacitate  quacumque  notati,  dummodo  crimine 
lese  maiestatis  rei  aut  ecclesie  Romane  hostes  non  existerent,  ero- 
gare»  donare,  legare,  relinquere  ac  etiam  in  pios  et  alios  quoscum- 
que  usus  convertere  et  si  ip§as  ecclesiasticas  aut  dignitatem  seu 
administrationem  habentes  regulares  personas,  de  bonis  predictis, 
aliter  non  disposito,  decedere  contingeret,  Palatia»  Domos,  Casalia, 
et  aliorum  ipsorum  bona  in  Urbe  predicta  vel  infra  milliaria  huius- 
modi  consistentia  ad  proximiores  suos  etiam  si  Agnati,  Cognati,  et 
minus  Capaces,  vel  inhabiles  forent,  ut  prefertur,  salvo  tamen  gradus, 
prerogativa  iuxta  dispositionem  iuris,  si  aliter  de  ipsorum  deceden- 
tium  voluntate  non  constaret,  bona  predicta  devenirent  ipsique  proxi- 
miores  sive  Agnati  vel  Cognati  in  eis  succedere  possent  et  deberent 
in  omnibus  et  per  omnia  perinde  ac  si  descendentes  filii,  Nepotes, 
Agnati,  vel  Cognati,  habiles,  capaces  et  heredes  scripti  extitissent  ac 
Palatia,  Domos,  Casalia  et  reliqua  bona  ipsorum  ex  labore  vel 
industria  non  autem  ex  fructibus  redditibus  et  proventibus  ecclesia- 
sticis  acquisita  fuissent  concesserit  eisque  facultatem  et  potestatem 
testandi  et  alia  premissa  faciendi  per  suas  litteras  motu  proprio  et 
ex  certa  scientia  impartitus  fuit. 

Et  deinde  pie  memorie  Alexander  Pp.  VI,  etiam  predecessor 
noster,  Motu  et  scientia  similibus  ac  de  fratrum  suorum  sancte  Ro- 
mane  ecclesie  Cardinalium,  de  quorum  numero  tunc  eramus,  consilio 
pariter  et  assensu  litteras  Sixti,  predecessoris  huiusmodi,  et  omnia 
in  illis  contenta  approbavit  ac  perpetue  firmitatis  robur  obtinuisse  et 
obtinere  debere  etiam  quoad  Domos,  Palatia,  edificia,  et  alia  bona 
immobilia  ac  iura  quecumque  in  predictis  litteris  expressa,  in  dicta 
Urbe,  vel  extra,  aut  prope  eam,  ad  milliaria  decem  consistentia  ex 
fructibus  proventibus  et  emolumentis  Ofliciorum  quorumcumque  Curie 
predicte  acquisita  et  acquirenda  in  posterum  decrevit  et  declaravit, 


248        '  Soeculo  X  VI 


ac,  pro  potiori  cautela,  innovavit  et  de  novo  concessit  illas  etiam  ad 
quecumque  bona  immobilia  etiam  ex  fructibus  ecclesiasticorum  bene- 
ficiorum  ac  oflficiorum  predictorum  licite  acquisita,  et  ex  testamento 
ac  etiam  ab  intestato  ad  dictos  heredes  pervenientia  in  dicta  Urbe 
et  eius  Suburbiis  consistentia  ac  etiam  Emphiteotica  et  feudalta 
extendendo  pariformiter,  perpetuo  observari  statuit  et  ordinavit; 
decernens  etiam  predictis  litteris  per  quascumque  alias  litteras  que 
ab  eodem  Alexandro,  predecessore,  et  sede  apostolica  forsan  in 
posterum  etiam  cum  quibusvis  verborum  formis  et  clausulis  etiam 
derogatoriarum  derogatoriis  derogari  et  preiudicari  non  posse,  prout 
in  singulis  predecessorum  predictorum  litteris  plenius  continetur. 

Nos  igitur,  attendentes  indefessos  et  assiduos  labores  quos 
dilecti  filii  Collegium  ac  Capellani  nostri  causarum  Palatii  apostolici 
Auditores  eorumque  Locatenentes  pertulerunt  et  iugiter  perferunt  ac 
propterea  eos  speciali  prerogativa  dignos  confovere  volentes,  ipsosque 
Capellanos  Auditores  et  Locatenentes  ac  eorum  quemlibet  a  qui- 
buscumque  excommunicationis,  suspensionis  et  interdicti  aliisque  eccle- 
siasticis  sententiis,  censuris  et  penis»  a  iure  vel  ab  homine»  quavis 
occasione  vel  causa,  latis,  si  quibus  quomodolibet  innodati  existunt, 
ad  effectum  presentium  dumtaxat  consequendum  harum  serie  absol- 
ventes  et  asolutos  fore  censentes,  motu  simili,  non  ad  ipsorum  Audi- 
torum  Capellanorum  seu  Locatenentium,  aut  alicuius  eorum,  nobis 
super  hoc  oblate  petitionis  instantiam,  sed  de  nostra  mera  liberali- 
tate  et  deliberatione,  litteras  predecessorum  huiusmodi  ac  omnia  et 
singula  in  eis  contenta  ad  eosdem  CoIIegium  modernos  et  pro  tem- 
pore  existentes  Capellanos  dicti  Palatii  Auditores  et  Locatenentes, 
ac  si  eorum  nomina  et  cognpmina  in  eisdem  singulis  litteris,  signan- 
ter  ac  specifice,  expressa  et  descripta  existerent  et  nominarentur, 
apostolica  auctoritate  tenore  presentium  extendimus»  illaque  pro  potiori 
cautela  approbamus,  confirmamus  et  innovamus,  ac  perpetue  firmi- 
tatis  robur  obtinere  debere  etiam  ad  hoc  ut  ipsi  Capellani  Audi- 
tores  et  Locatenentes  nunc  et  pro  tempore  existentes  etiam  si  Audi- 
tores  et  Locatenentes  esse  desierint,  attentis  preteritis  et  presentibus 
laboribus,  de  omnibus  et  singulis  bonis  mobilibus  et  immobilibus  ubi- 
libet  consistentibus  cuiuscumque  quantitatis  et  qualitatis  etiam  si  in 
pecunia  fuerint  quo  ad  eos  et  eorum  quemlibet,  etiam  in  Archiepi- 
scopos  vel  Episcopos,  etiam  ratione  suarum  quibus  tunc  preesse 
dinoscantur  aut  aliarum  Cathedralium,  etiam  Metropolitanarum,  ad 
quas  eos  transferri  contigerit  ecclesiarum,  ac  aliorum  beneficiorum 
ecclesiasticorum,  secularium  et   regularium,   obtentorum   et  obtinen- 


lulio  II  249 

dorum,  quomodolibet  pertinent  et  pertinebunt  acquisitis,  et  acquiren- 
dis,  tam  in  vita  quam  etiam  ultima  voluntate,  eorum  inter  consan- 
guineos  et  alias  quascumque  personas  ac  loca,  nec  non  pro  expensis 
funerum  ac  remuneratione  eorum  qui  sibi  viventibus  servierunt,  dispo- 
nere,  erogare,  testari  et  codicillari,  ac  illa  alias  in  pios  et  quoscum- 
que  alios,  tamen  licitos,  usus  prout  eis  videbitur  expedire,  conver- 
tere  ac  omnia  et  singula  alia  que  in  singulis  predecessorum  predictorum 
litteris  continentur,  libere  facere  possint,  decernimus  ac  predicta  vim 
Contractus  vel  alterius  conventionis  inter  nos  et  sedem  predictam  ac 
eosdem  Capellanos  Auditores  et  Locatenentes  habere  concedimus, 
statuimus,  decernimus  et  declaramus;  ac  pro  premissorum  omnium 
inviolabili  observatione  et  executione  Venerabilibus  fratribus  Raphaeli 
Episcopo  Albanen.,  Camerario,  et  Henrigheto  Archiepiscopo  Taren- 
tino,  Thesaurario  generali,  nostris,  nec  non  dilectis  filiis  Clericis 
Camere  Apostolice  nunc  et  pro  tempore  existentibus,  ac  aliis  Offi- 
cialibus  ad  quos  spectat,  per  hec  apostolica  scripta  committimus  et 
mandamus,  quatenus  premissa  omnia  et  singula  ubi  et  quando  ac 
quoties  opus  fuerit,  per  se  vel  alium  seu  alios,  auctoritate  nostra, 
publicent  et  publicari  ac  observari  mandent  et  faciant,  non  permit- 
tentes  eosdem  et  pro  tempore  existentes  Auditores  et  Locatenentes 
(etiam  postquam  Auditores  et  Locatenentes  esse  desierint)  aut  eos 
ad  quos  bona  huiusmodi  pervenerint  seu  iuxta  ordinationem  eorum 
et  tenorem  facultatis  eis  super  premissis  cqncesse  pervenire  debent, 
super  premissis  quomodolibet  molestari;  molestatores  et  contradi- 
ctores  quoslibet  censuris  ecclesiasticis  et  aliis  remediis  iuris  et  oppor- 
tunis,  appellatione  postposita,  compescendo,  invocato  etiam  ad  hoc 
si  opus  fuerit  auxilio  brachii  secularis. 

Non  obstantibus  constitutionibus  et  ordinationibus  apostolicis,  ac 
quibusdam  aliis  eiusdem  Alexandri  predecessoris  litteris  per  quas 
dudum  tertiam  partem  omnium  bonorum  de  quibus  per  quoscumque 
Prelatos  vigore  quarumcumque  facultatum  eis  per  sedem  predictam 
concessarum  testari  vel  alias  disponi  contingeret  Camere  apostolice 
predicte  pro  illius  necessitatibus  ut  accepimus  applicavit,  ac  forsan  aliis 
nostris  litteris  per  quas  omnes  et  singulas  facultates  et  indulta  ac 
concessiones  testandi  et  codicillandi  seu  alias  disponendi  de  quibusvis 
bonis  in  genere  vel  in  specie  ac  de  certa  summa  tam  per  quoscum- 
que  Romanos  Pontiiices  et  sedem  predictam,  quam  per  nos  quibus- 
vis  personis  etiam  ecclesiasticis  et  Prelatis  cum  quibusvis  etiam 
derogatoriarum  derogatoriis  aliisque  fortioribus  clausulis  irritantibus- 
que  decretis  concessas   et   factas    revocavimus;  sub  quibus  predicta 


250  Soeculo  XVI 


omnia  et  singula  minime  comprehensa  esse,  nec  sub  similibus  aut 
etiam  fortioribus  revocationibus,  modificationibus,  reductionibus  et 
limitationibus  similium  facultatum  etiam  iteratis  vicibus  quomodolibet, 
ex  quibusvis  causis,  faciendis,  minime  comprehendi  debere,  sed  in 
suis  firmitate  et  robore  permanere  ad  hoc  ut  ipsi  Auditores  et  Loca- 
tenentes  et  eorum  quilibet  (etiam  si  Auditores  et  Locatenentes  esse 
desierint)  ut  prefertur  vigore  presentium  de  omnibus  bonis  mobili- 
bus  et  immobilibus  predictis  et  in  singulis  litteris  predictis  compre- 
hensis,  iuxta  earum  et  presentium  litterarum  continentiam  et  teno- 
rem,  disponere  et  huiusmodi  eorum  dispositiones  iuxta  tenorem  pre- 
sentium  litterarum  suum  plenarium  consequantur  effectum;  nec  non 
omnibus  illis  que  ipsi  predecessores  in  singulis  eorum  litteris  pre- 
dictis  voluerunt  non  obstare;  ceterisque  contrariis  quibuscuihque. 
Aut  si  aliquibus  communiter  vel  divisim  ab  eadem  sit  sede  indultum 
quod  interdici,  suspendi  vel  excommunicari  non  possint,  per  litteras 
apostolicas  non  facientes  plenam  et  expressam  ac  de  verbo  ad  ver- 
bum  de  indulto  huiusmodi  mentionem. 

NuIIi  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  nostre  absolu- 
tionis,  extensionis,  approbationis,  confirmationis,  innovationis,  consti- 
tutionis,  concessionis,  statuti,  decreti,  declarationis,  commissionis  et 
mandati  infringere,  vel  ei,  ausu  temerario,  contraire.  Si  quis  autem 
hoc  attemptare  presumpserit,  indignationem  omnipotentis  Dei  ac  bea- 
torum  Petri  et  Pauli  Apostolorum  eius  se  noverit  incursurum. 

Datum  Rome,  apud  Sanctum  Petrum,  Anno  incarnationis  domi- 
nice  millesimo  quingentesimo  septimo,  septimo  kal.  iulii,  Pontificatus 
nostri  anno  quarto. 

Gratis,  de  mandato  Smi  d.  n.  pape. 

II.  de  {non  legitur), 
N.  Andonart 
C.  Barotine 
F.  Scapputj 

F.  Castilioneus. 


lulio  II  251 


146, 

ItUio  II.  —  Mense  iulio  JSo8,  de  mandato  ThesaurtLrii  Capellae 
Rotae,  scribi  incipit  Liber  Rotae,  quem  voco :  Liber  vetus  iura- 
menti. 

(Arch.  Rot.,  praedictus  *  Liber  Rotae »,  p..  25), 

1506,  ialio,  Romae. 

Presens  liber  scriptus  est»  mandante  R.  p.  et  domino,  domino 
Benedicto  Adam,  gallico,  utriusque  luris  doctore,  Auditore  Rote  et 
Thesaurario  Capelle  Rote,  ac  Preposito  Sancte  ecclesie  Anicien. 
Anno  diii.  mcccccviii^  In  Mense  lulii,  presidentibus  R.  patribus  et 
dominis  Auditoribus  et  locumtenentibus  Rote  eo  tempore,  et  ordine 
ut  sequitur:  • 

Reverendus  p.  et  diis.,  dns.  Dominicus  de  lacobatiis,  Romanus, 
u.  i.  doctor,  Decanus  Auditorum. 

R.  in  Christo  pr.  et  dris.,  diis.  Franciscus  Brevio  {sic)  venetus, 
Eps.  Ceneten.,  u.  i.  doctor,  Locumtenens. 

R.  in  Christo  p.  et.  d.,  d.  Matheus  de  Ubaldis,  Perusinus,  u.  i. 
doctor,  Eps.  Nucerin.,  Locumtenens. 

R.  in  Christo  p.  et  d.,  d.  Petrus  de  Accoltis,  Aretinus,  u.  i.  doctor, 
Eps.  Anconitan.,  Locumtenens. 

R.  in  Christo  p.  et  d.,  d.  Achilles  de  Grassis,  Bononien  ,  u.  i.  doct., 
Eps.  Civitatiscastelle,  Locumtenens. 

Rmus  dfis.,  dns.  Antonius  de  Monte,  Florentinus,  u.  i.  doctor., 
Archiepiscopus  Sipontin.  et  Auditor  Camere. 

R.  pr.  et  diis.,  diis.  lohannes  Vannulius,  lucen.,  utriusque  iuris 
doctor,  Auditor. 

R.  pr.  et  diis.,  dris.  Marianus  de  Bartolinis,  Perusinus,  u.  i.  doctor, 
Auditor. 

R.  pr.  et  diis.,  diis.  Benedictus  Adam,  Gallicus,  u.  i.  doctor, 
Auditor  et  Thesaurarius  Rote. 

R.  pr.  et  diis.,  dns.  Mercurius  de  Vipera,  Beneventanus,  u.  i.  doctor, 
Auditor. 

R.  pr.  et  dns.,  dris.  lohannesantonius  de  Trivultiis,  Mediolanen., 
u.  i.  doctor,  Auditor, 


^2 


Soeculo  XVI 


147. 

Qfuienam  fuerint  emolumenta  Auditarum  Rotae  -  quanii  valuerint  officia 
Nbtariatus  Rotae  -  ineunte  soeculo  XVL 

(W.  V.  HoFMANN,  in  <  BtbL  der  Kgl.  Preussischen  etc.  Forschungen  sur 
geschichte  der  Kurialen  etc.  > ,  Rom.^  1914,  II,  pag.  166 ). 

Ofiicia  Curie. 

Auditores  rote  12,  propinis  contenti  et  duc.   16  singulis  mensibus 
quos  habent  a  notariis,  4  singuli. 

Notarii  eorumdem  venduntur 1000 

reditus  iuste  exercendo 200 

« 


148. 

Officia  Notariorum  Rotae  venalia  -  quorumnam  fuerint  -  quanti  value- 
rint,  initio  soectUi  XVI. 

(W.  V.  HOFBfANN,  //,  pag.  168). 


Die  XX  iunii  15 14,  Rome. 


• 

Duc. 

Duc. 

Duc. 

Camera  apostolica 

7  Clerici  (loooo) 

70000 

5600 

1400 

Cancellaria  apostolica 

48  notarii  rote,  de  quibus  12  sunt   came- 

rarii»   12   vicecancellarii,   12   auditorum, 

12  pape  (1500) 

36000 

7200 

1800 

Leone  X  253 


149. 

Leonis  X  (^i ^iyi ^2 i) pariicula  re/ormaHonis  omfdunt  Officiorum  Ro- 
manae   Curtae  in   Sacro  Oecumenico  Concilio  confirmatcte.  —  De 
Procuratoribus,  et  de  Notariis  Rotae. 
{Ex  Bidlario  Romano,  t.  V,  pag.  571  ssq.,  n.  V,  citat.  Edit.). 

1513,  decembris  13,  Romae. 

Leo  Episcopus»  servus  servorum  Dei,  ad  perpetuam  rei  memo- 
riam,  Sacro  approbante  Concilio. 

Pastoralis  ofllicii 

§  29.  a)  Procuratores  non  omnes  passim,  sed  hi  solum  ad  procu* 
randum  in  Rotae  auditorio  admittantur,  qui  doctrinae,  practicae  et 
morum  examen  subiverint,  et  per  cappellanos  nostros,  Rotae  ipsius 
auditores,  adhibitis  duobus  vel  tribus  antiquis  procuratoribus  vel  etiam 
a  procuratorum  coUegio  deputatis,  super  his  universis  approbati  fue- 
rint :  unde,  si  qui  tales  in  praemissis  idonei  reperti  non  erunt,  et  ab 
auditoribus  et  procuratorum  coUegio  approbari  non  mereantur,  a 
procuratoris  ofHcio  repelli  volumus,  pro  quo  examine  aliquid  exigi 
vel  solvi  debere»  expresse  prohibemus. 

b)  Non  possint  autem  partes,  in  quavis  instantia,  maioribus  exa- 
ctionibus  vexare,  quam  eis  per  constitutiones  concessum  fuerit; 

c)  nec  multas  simul  causas  regendas  suscipiant,  quibus,  cum 
pariter  omnibus  satis  esse  non  possint,  tum  confusio  ingens  atque 
intricatio  nascitur,  tum  partes  intollerabili  mora  et  expensa  torquentur, 
et  multe  causae,  male  defensae»  periclitantur. 

d)  De  propinis,  seu  bibalibus,  dandis/  sub  poena  vigintiquinque 
ducatofum,  fabricae  Sancti  Petri  applicandorum,  se  non  impediant; 
sed  curam  hanc  partibus  vel  earum  soUicitatoribus  relinquant;  pos- 
sint  tamen,  post  latas  sententias,  partibus  ad  memoriam  reducere  ut 
laborum  auditoris  sint  memores :  quod  si  secundo,  in  hoc  errare  prae- 
sumpserint,  ultra  poenam  antedictam,  sex  mensibus  ab  officio  suspen- 
dantur;  si  tertio,  ab  eiusdem  exercitio  penitus  amoveantur. 

e)  Registra,  postquam  in  domibus  auditorum  erunt,  ultra  non 
astringant,  aut  videant  dicta  registra  extra  domum  auditoris  por- 
tando,  nisi  de  consensu  auditoris,  et  tunc  copias  de  registro  extra- 
here  non  debeant,  et  illa  in  tempus  eis  praefixum  restituere,  sub 
poena  ducatorum  vigintiquinque,  applicandorum  fabricae  Sancti  Petri. 

/)  De  quota  litis,  fructibus  vel  expensis,  aut  aliis  emolumentis, 
ut  hactenus  fieri  dicitur,  cum  partibus  non  conveniant. 


254  Soeculo  XVI 


£)  Pauperibus  sine  pecunia  patrocinium  praestent,  et  unum  prae- 
ceptorem  idoneum  per  eorum  coUegium  cum  competenti  salatio  ad 
id  singulis  annis  deputent  inter  se. 

h)  Cum  notariis  auditorum  vel  aliis  de  gratiis  registrorum,  prae- 
terquam  in  partium  principalium  utilitatem  et  commodum,  ita  quod 
evidenter  appareat  per  instrumentum  publicum,  non  paciscantur,  ne 
ad  omnes  actus  legitimos  inhabiles  reddantur, 

t)  Officia  notariatus  in  Rota  vel  alibi  coram  conmiissariis,  pro- 
curatores  non  emant,  neque  etiam  in  illis  partem  aliquam  habeant, 
sub  poena  amissionis  ipsius  officii,  quam  etiam  incurrant,  si  qui  ad 
praesens  dictum  officium  vel  partem  eius  tenent,  nisi  intra  duos 
menses  a  publicatione  praesentium  vendant  vel  alienent; 

l)  item,  inhibeatur  advocatis  ut  sententias  contra  eorum  principales 
a  Curia  absentes,  in  quibus  licet  provocare  in  rem  iudicatam  transire 
non  permittant ;  sed  appellare  et  causam  committere  facere  teneantur, 
et  principalibus  suis  significare,  et  prorogationem  fatalium  semel  petere. 

m)  Postquam  alicuius  causae  patrocinium  susceperunt,  et  onus 
procurationis  receperunt,  indefensas  causas  non  dimittant,  sed  causas 
ipsas  pro  viribus  defendant; 

n)  secreta  causarum  eis  nota  adversariis  non  revelent  aliquo  prae- 
textu  vel  causa,  sub  infamiae  nota. 

§  30.  A)  Notarii  Rotae  auditoribus  suis  sint  obsequentes  et  eis 
pareant; 

B)  si  intra  recti  et  honesti  terminos  non  constiterint,  et  per 
cappellanos  nostros,  Rotae  auditores,  moniti»  non  se  emendaverint, 
in  eorumdem  arbitrio  sit,  cognita  inter  se  ac  bene  discussa  culpa, 
pro  delicti  qualitate  etiam  usque  ad  privationem»  ipsos  punire. 

C)  Nemo  deinceps  ad  notariatus  Rotae  officium  admittatur,  qui 
vere  non  sit  tabellio  et  exercitatus,  ac  fungi  officio  et  scribere  per 
se  sciat,  unde,  si  qui  nunc  sunt  notarii  minus  idonei,  quorum  neque 
voluntas,  neque  professio  est  in  causis  scribere  aut  tabellionatum 
exercere,  vel  quia  maioris  sint  loci  seu  dignitatis,  vel  quia  fortasse 
Hterarum  ignari,  ac  solum  ratione  officium  adepti,  ut  arrendarent,  nisi 
intra  tres  menses  illud  alienaverint,  per  auditores  alii  ipsorum  sta- 
tuentur  loco,  non  tamen  eorum  propinqui  vel  familiares,  usque  ad 
semestre  spatium,  quo  elapso,  nisi  opportune  provisum  fuerit,  sit  in 
arbitrio  eorum,  ad  quos  pertinebit,  alteri  de  officio  ipso  in  perpetuum 
providere; 

D)  neque  enim  per  substitutos  officium  hoc  de  caetero  exerceri 
volumus,  neque  arrendari,  sub  poena  privationis,  excepto  infirmitatis 


Leone  X  255 

vel  necessariae  absentiae  casu,  veluti  ob  Rotae  negotium  vel  alias 
legitimas  causas,  ab  auditoribus  approbandas.,  abfuerint,  vel  etiam 
licentiam  a  nobis  sint  consecuti  ;  quibus  casibus,  de  substitutis 
idoneis  per  auditores  ipsos  examinandis  atque  adprobandis,  provi- 
deatur ; 

£)  ideo  quicumque  notariatus  officium  ad  praesens  per  substi- 
tutum  exercet,  nisi  intra  trimestre  per  se  exercere  incoeperit,  emo- 
lumentis  omnibus  supradictis  fabricae  applicandis  privetur ;  et  auditor, 
coram  quo  scribit,  alium  eius  loco  idoneum  deputare  valeat,  non 
tamen  attinentem  suum  vel  familiarem,  ut  supra,  qui  pro  illo  scribat, 
donec  vel  per  se  exerceat  vel  alteri  alienet:  et  hoc  usque  ad  sex 
menses,  quibus  praeteritis,  officium  ipsum  notario  alteri  vendere 
valeat,  qui  doctrina  et  practica  sit  sufficienter  praeditus. 

/^)  Possint  tamen  antiqui  notarii,  qui  modo  in  Urbe  sunt,  et  aptos 
et  approbatos  domi  substitutos  habent,  terminos  et  manuale  Rotae 
per  illos  scribi  et  gubernari  facere,  cum  ipsi  assidue  ministris  suis 
assistentes,  etiam  hoc  per  se  ipsos  facere  videri  valeant. 

G)  Causas  in  Rota  coram  suo  proprio  auditore  procurare,  vel  soli- 
citare  notarii  ipsi  non  possint,  sub  poena  suspensionis  officii  per  unum 
mensem  et  duodecim  ducatorum  eidem  fabricae  applicandorum  quo- 
ties  contravenerint. 

ff)  Nemo  simul  duos  notariatus  vel  etiam  partem  in  altero  habere 
valeat,  et  si  quis  in  praesentia  talis  reperitur,  nisi  intra  tres  menses, 
alteri  alienaverit,  auditor,  coram  quo  scribitur,  alium  eius  loco  deputet 
ordine,  quo  scriptum  est  supra. 

/)  In  confectione  registrorum  et  copiarum;  item,  in  remissoriis, 
compulsoriis,  cxecutorialibus,  notis  sententiarum  diffinitivarum,  testtum 
examine  et  huiusmodi,  Rote  constitutiones  accurate  observent,  sub 
poenis  in  eisdem  contentis,  quas  innovamus ;  pro  notis  vero  interlo- 
cutoriarum  nihil  accipiant;  quod  idem  de  moderatis  solutionibus  in 
copiis  et  publicatione  tesdum  servetur. 

L)  Testium  vero  examen  per  seipsos  expediant,  mercedibus  con- 
tenti  antiquitus  dari  solitis,  videlicet  quatuor  carlenis  pro  quolibet 
teste,  ubi  multi  articuli  non  erunt;  nam  interrogatoriorum  quidem  nume- 
rum  recusari  volumus,  videlicet  ut  neque  ultra  viginti  fiant  interro- 
gatoria,  nec  ipsorum  aliquod  lineas  tres  excedat;  ubi  autem  multi 
articuli  forte  fuerint,  quinque  carlenis,  et  ad  summum  uno  ducato, 
pro  egregia  persona  examinanda,  contenti  sint. 

Af)  Bibalia,  pro  registro  ad  auditoris  domum  vel  in  Rotam  vel 
quocumque  necesse  fuerit  portando,  nulla  exigant ;  nec,  praeter  unum 


256  Soeculo  XVI 


carlenum  vel  duos,  etiam  tempore  expeditionis  causarum,  capere  pos- 
sint,  licet  pluries  registrum  huc  illuc  ferendum  fuerit;  pro  relatio- 
nibus  socio  faciendis  derogatis  per  eos,  capiant  nihil. 

JV)  Reglstra  bona  et  legibilia  accurate  faciant,  tantum  literarum 
numerum  contlnentia,  quantum  antiqua,  ante  felicis  recordationis  Sixti 
Papae  IV,  praedecessoris  nostri,  tempora  consueverunt,  videlicet  qua- 
tuordecim  sillabas  vel  duodecim  ad  minus  pro  qualibet  linea,  et  vigin- 
tisex  lineas  pro  quolibet  latere,  in  carta  bona,  non  infecta,  nec  bibula ; 
nec  qualis  perversus  usus  huc  usque  inolevit,  lineam  de  uno  verbo 
vel  sillaba  facere  non  audeant ;  et  auditores,  qui  registri  folia  aliter 
scripta  invenerint,  ea  lacerare  expensis  notarii  refacienda,  obligentur. 
Quod  si  moderationi  huic  notarii  non  acquieverint,  constitutiones  ipsas 
suas  exacte  observent,  et  lineam  similiter  quatuordecim  dictionum 
sive  verborum,  et  vigintisex  lineas  pro  quolibet  latere  faciant,  et  nunc 
pro  carta  qualibet  unum  turonen.  cum  dimidio  eis  capere  liceat ;  quam 
vero  ex  his  dispositionibus  eligere  malint,  ipsorum  arbitrio  relinquimus. 

O)  Rubricationes  per  se  fideliter  faciant,  ita  quod  textui  contraire 
non  inveniantur,  nec  ultra  quam  per  constitutiones  licet,  accipiant; 
non  rubricentur  autem  processus  de  partibus  rubricati,  nisi  quantum 
illis  deesse  fuerit  visum,  nec  registra  de  illis  ullatenus  fiant,  sed 
post  registra  de  Curia,  ut  moris  est,  legentur;  et  si  interpreta- 
tionem  fieri  necesse  fuerit,  ob  idioma  latino  diversum,  ih  quo  pro- 
cessus  forte  rescriptus  erit,  non  fiat  in  registri  forma,  sed  processus 
de  partibus,  ita  ut  una  carta  registri  illius  importet  dimidiam  ad 
minus  processus  de  partibus,  nisi  partium  consensu  hoc  fieri  convenerit. 

P)  Venerabilibus  fratribus  nostris  sanctae  Romanae  Ecclesiae  car- 
dinalibus,  necnon  Romanae  Curiae  officialibus,  item  pauperibus  et 
quibuscumque  omnino  gratis  vel  extraordinarie  habere  debentibus 
nihil  prorsus  extorqueant  ultra  solitum  et  aequum,  sub  poena  viginti- 
quinque  ducatorum  dictae  fabricae  applicandorum,  quoties  contrafe- 
cerint:  ita  tamen  quod  non  teneantur  extraordinarie  dare  cardinali  in 
persona  sua  pro  familiaribus  et  ad  eorum  commodum  litiganti,  de 
quo  quidem  stetur  iuramento  cardinalis,  nec  similiter  dare  gratis  obli- 
gentur  familiaribus  vicecancellarii,  nisi  usque  ad  numerum  quinqua- 
ginta  descriptorum. 

Q)  In  registris  autem  superflua  non  ponantur,  veluti  Pontificum 
cardinaliumve  obitus  aut  creationes,  legatorum,  oratorumve  ingressus, 
consistoria  publica  et  huiusmodi,  nisi  servandum  terminum  impedi- 
verint»  et  tunc  etiam  in  forma  brevissima,  iuxta  tenorem  constitu- 
tionum. 


Leofte  X  257 

*y?)  Idem  de  subrogatione  iurisdictionalium  commissionum  intel- 
ligi  volumus,  ut  non  ponantur  ultra  quam  semel,  neque  iterentur. 
Idem  de  iteratione  terminorum,  ut,  posquam  videlicet  semel  pro  qua- 
libet  parte  extj^nsa  fuerit,  deinde  ad  computum  partis  non  ultra 
ponatur.  Omittatur  etiam  registratio  praeinsertarum  commissionum, 
de  quo  tantum  arbitrio  auditoris  stetur,  registranda  vel  non  praein- 
serta  videatur. 

S)  Maiusculae  quoque  literae  iuxta  antiquam  formam  fiant,  nec 
monitoria  procuratoribus  de  solutione  registri  facta  apponantur  in 
registro,  nisi  ad  effectum  docendi  de  censuris.  Mercedis  vero  nomine, 
pro  registro  in  ordinariis,  ultra  octo  ducatos,  ad  rationem  decem  car- 
lenorum  pro  ducato,  pro  quolibet  foliorum  centenario,  capere  nequeant, 
In  extraordinariis  vero,  quorum  multitudo  est  maior,  ut  rectius  ser- 
vire  possint,  liceat  eis  sumere  vigintiquinque  carlenos  pro  cente- 
nario,  si  registra  iuxta  antescriptum  modum  confecta  fuerint,  et  non 
aliter ;  copiae  quoque,  instar  registri  praesentium  temporum,  minori  sil- 
labarum  aut  linearum  numero  praebeantur,  quia  illae  vero  suntcopiae ; 

T)  commissiones  vel  causas  auditoribus  suis  committi  non  sol- 
licitent;  praefectis  signaturis  commissionum  iustitiae  assistentes  vel 
regenti  notarii  officium  suum  infra  bimestre  spatium  alienent,  aliter 
ab  eius  emolumentis  de  caetero  suspendantur,  dictae  fabricae,  quot- 
cumque  fuerint,  applicandis ;  nec  item  sibi  mutuo  fraudes  nectant, 
commissiones  intervertendo,  ut  nonnuUi  faciunt,  sed  tam  ordinariarum 
quam  extraordinariarum  turnus  servetur  inter  eos. 

U)  De  parte  lucft  registrorum,  vel  testium,  vel  copiarum,  antequam 
causae  sint  suis  auditoribus  commissae,  cum  solicitatoribus,  advocatis 
vel  procuratoribus  non  paciscantur,  nec  de  gratia,  quam  de  registro 
facere  intendunt,  veluti  de  dando  quindecim  vel  viginti  folia  pro  ducato, 
ita  ut  personae,  cum  quibus  agunt,  de  lucro  participent,  sub  poena 
privationis;  sed  totum,  quidquid  post  causam  commissam  convenietur, 
in  pards  beneficium  penitus  cedat,  et  de  hoc  per  notarii  publici  instru- 
mentum  constet. 

/^)  Pauperes  omnes  qui,  iuxta  constitutionum  formam,  admitti 
debent  ad  iuramentum  paupertatis,  etiam  per  procuratorem  admit- 
tant ;  et  si  ille,  pro  quo  iuratur,  praesens  non  erit,  ultra  notarii  vel 
procuratoris  assertionem,  per  duos  testes  de  paupertate  doceri  con- 
venient,  ita  tamen,  ut  quicumque  fuerit  admittendus,  non  sine  iura- 
mento  et  obligatione  pignoris  fortunae,  ut  moris  est,  admittatur,  et 
hoc  nisi  evidens  sit  atque  notorium,  qui  paupertatem  iurare  volens 
sit  opulentus,  quo  casu  illum  admittere  non  teneantur. 

17 


258  Soeculo  X  VI 


Quae  omnia  et  singula  inviolabiliter  observari  mandamus,  sub 
poena  vigintiquinque  ducatorum  supradictae  fabricae  inserendorum, 
ultra  poenas  expressas,  necnon  suspensionis  ad  sex  menses  pro 
prima  vice;  et  si  secundo  erraverint,  eo  ipso,  in  poenam  privationis 
officii  et  altas  in  buUa  dicti  lulii   praedecessoris  contentas   incidant. 

X)  Quocirca  duos  etiam  correctores  quotannis  ab  auditoribus 
praedictis  ex  ipsorum  coUegio  eligi  volumus  ad  quos,  ultra  defen- 
soris  notariorum  querelae,  omnes  pauperum  et  oppressorum  defe- 
rantur,  et  his  omnibus  opportunis  remediis  provideant»  tum  ne  oppri- 
mantur  partes,  tum  ut  opprimere  ausi  puniantur,  et  supradicta  exacte 
serventur. 

Z)  Ut  autem  vicissim  ipsorum  quoque  iniustis  oneribus  succur- 
ratur,  ad  solutionem  pro  domo  auditoris,  invitos  compelli  nolumus, 
nec  etiam  ad  solutionem  viginti  ducatorum  auditori  pro  admissione 
facienda,  nec  ad  alia  quaelibet,  ante  felicis  recordationis  Sixti  quarti, 
praedecessoris  nostri,  tempora  insueta;  et  si,  per  obitum  auditoris» 
provisio  novi  ultra  trimestre  differri  contingat,  volumus  per  regentem 
eis  de  commissionibus  distribuendis  partem  aliquam  iieri  per  alios 
auditores  audiendis,  saltem  pro  tertia  parte,  donec  de  novo  auditore 
subrogando  provideatur;  ut  eorum  indemnitati  subveniatur,  ducatum 
auri  capere  non  teneantur,  nisi  ad  instar  Cancellariae,  videlicet  duo- 
decim  carlenos  pro  quolibet,  et  non  ultra. 


Datum  Romae  apud  Sanctum  Petrum,  anno  Incarnationis  domi- 
nicae  millesimo  quingentesimo  tertiodecimo,  idibus  decembris,  ponti- 
ficatus  nostri  anno  I. 

150. 

Processus  super  Leonis  X  constitutione  qua  Rotae  Auditoribus  privi- 
legium  tribuitur  expediendi  gratis  quascumque  litteras  apostolicc^ 
sive  gratiae,  sive  iustitiae^  sive  mixtim. 

(Arch.  Rot.,  €  Privilegia  »,  tom.  I,  part.  I,  n.  XXXII). 

1517,  ianuarii  12,  Romae. 

Dominicus  de  lacobatiis,  dei  et  apostolice  sedis  gratia,  Episcopus 
Lucerin.,  in  alma  Urbe  et  eius  districtu  in  spiritualibus  Vicarius  gene- 
ralis,  ludex  et  executor  ad  infrascripta  unacum  quibusdam  aliis  nostris 
in  hac  parte  CoIIegiis  cum  illa  clausula  :  quatenus  ipsi  vel  duo  aut 
unus  eorum  per  se,  vel  alium  etiam  a  sede  apostolica  specialiter 
deputatus.  Reverendis  in  Christo  patribus  et  discretis  viris,  dominis 


Leone  X  259 

Scriptoribus,  Abbreviatoribus  etiam  de  maiori  presidentia,  Secretariis, 
Sollicitatoribus,  plumbique  et  registri  Magistris,  ac  CoUectoribus  taxe 
plumbi,  et  Brevium  apostolicorum  Scriptoribus,  ac  Registratoribus, 
aliisque  Cancellarie  apostolice  ac  Romane  curie  Officialibus,  omni- 
busque  aliis  et  singulis  quorum  intererit,  aut  interesse  poterit,  quos- 
que  infrascriptum  tangit  negocium,  seu  tangere  poterit  quomodo- 
libet  in  futurum,  communiter  vel  divisim,  quibuscumqne  nominibus 
censeantur  et  quacumque  prefulgeant  dignitate,  salutem  in  Domino, 
et  nostris  huiusmodi,  immo  verius  apostolicis,  firmiter  obedire  man- 
datis. 

Litteras  Ssmi  in  Christo  patris  et  domini  nostri,  domini  Leonis 
Divina  providentia  papa  decimi,  eius  vera  bulla  plumbea,  cum  filis 
sericeis  rubei  croceique  colorum,  more  Romane  curie  impenditis  bul- 
latas,  sanas  siquidem  et  integras,  non  vitiatas,  non  cancellatas  nec 
in  aliqua  sui  parte  suspectas,  sed  omni  prorsus  vitio  et  su^picione 
carentes,  prout  ex  ipsismet  litteris  apparebat  nobis,  pro  parte  Reve- 
rendorum  in  Christo  patrum  et  dominorum,  predicti  Sanctissimi  domini 
nostri  Pape  Collegii  et  Cappellanorum  et  causarum  palatii  apostolici 
Auditorum,  eorumque  Locatenentium,  principalium,  in  eisdem  litteris 
apostolicis  principaliter  nominatorum,  coram  Notario  publico  et  testi- 
bus  infrascriptis,  presentatas,  Nos,  cum  ea  qua  decet  reverentia,  nove- 
ritis  recepisse,  huiusmodi  sub  tenore: 

1513,  octobris  15,  Romae. 

€  Leo  Episcopus,  servus  servorum  Dei.  Ad  perpetuam   rei   me- 

<  moriam.  Sedis  apostolice   providentiay  gratiarum    iuxta    singulorum 

<  conditiones  et  merita  distributrix,  illos,  prout  equum  est,  uberioris 

<  favoris  gratia  et  amplioris  retributionis  premio  libenter  prosequi- 
«  tur,  quos   potioribus   meritis   novit   adiuvari,    quique  grata    devo- 

<  tionis  obsequia  sibi  studiosius  impedere  dinoscuntur. 

<  Attendentes  igitur  operose  sollicitudinis  studia  et  assiduos  labo- 

<  res  quos  dilecti  filii  CoUegium  et  cappellani  nostri  causarum  palatii 
«  apostolici    Auditores   eorumque   locatenentes    pro  nostro    et  dicte 

<  Sedis  honore   ac   iustitia  personis    ad    sedem    ipsam    ex  omnibus 

<  mundi  partibus  confluentibus  ministranda  in  causis  coram   eis  pro 

<  tempore    vertentibus  iugiter   perferunt,   et   nulla   exinde  stipendia 

<  pro  incumbentibus  illis,  iuxta   illorum   status    decentiam,  oneribus 

<  facilius  perferendis  percipiunt,  ac  propterea  dignum  censentes,  eis 

<  grratiosos  favores  et  opportuna  commoditatis  auxilia  impedere,  Motu  . 

<  proprio,  non  ad  ipsorum  Auditorum  aut  locatenentium  vel  aliorum 


260  Soeculo  XVI 


€  pro  eis  nobis  super  hoc  oblate  petitionis  instantiam,  sed  de  nostra 
€  mera  deliberatione  et  ex  certa  scientia,  auctoritate  apostolica,  tenore 

<  presentium  statuimus  et  ordinamus  quod  dc  cctero,  perpetuis  futuris 

<  temporibus,  singuli  causarum  palatii  huiusmodi  Auditores  eorumque 
€  locatenentes,  nunc  et  pro  tempore  existentes,  qtuiscumque  LitUras 

<  aposiolicas,  tam  gratiam,  quam  iustitiam,  seu  mixtim,  concernentes, 
«  quas  quilibet  ipsorum  Auditorum  et  locatenentium  pro  tempore 
€  duxerint  acceptandas,  etiam  si  gratic  huiusmodi  tales  fuerint  que 
«  etiam  pro  illis  qui  iuxta  rotulum  nostrorum  et    pro   tempore  cxi- 

<  stentium  Romanorum  Pontificum  familiarium,  continuorum  commen- 

<  salium    de   nostro    aut    illorum    mandato    pro  tempore  ordinatum 

<  gratis  expedire  consueverunt,    mandatum   specialiter   a   nobis,  vel 

<  successoribus  Romanis  pontificibus  prefatis  ad  effectum  illas  gratis 

<  expediendi  necessarium  foret  gratis  ubique  in  singulis  dilectorum 
«  filiorum  scriptorum  Abbreviatorum  etiam  de  maiori  presidentia  Se- 

<  cretariorum,  Sollicitatorum,  plumbi  et  Brevium  apostolicorum  Scri- 
« ptorum  ac   registratorum,    aliorumque    CanccUariae   apostolice    ac 

<  Romane  curie  Officialium  quorumcumque,  taxis,  seu  officiis,  expe- 
«  dire  possint  et  debeant.  Et  nichilominus  eisdem  Scriptoribus,  Abbre- 
«  viatoribus,  Secretariis,  SoIIicitatoribus,  Magistris,  Collectoribus,  Bre- 
« vium  Scriptoribus,  Registratoribus  et  aliis  Cancellarie  et  Curie 
€  Officialibus    huiusmodi,    presentibus   et  futuris,    ac   aliis   ad    quos 

<  pertinet,  in  virtute  sancte  obedientie  ac  sub  excomunicationis  sen- 
«  tentie  pena,  quam  si  contrafecerint  eo  ipso  incurrere  volumus, 
« districte    precipimus    et    mandamus ,    quatenus    litteras    predictas 

<  pro  singulis  ex  Auditoribus  et  locatenentibus  predictis,  quibusvis 
«  exceptione  et  dilatione  ac  compositione  cessantibus,  libere  expe- 
€  diant  et  expediri  faciant  et  permittant. 

« Quocirca  venerabilibus  fratribus  nostris  Asculan.  et  Signin. 
«  Episcopis,  ac  Dilecto  filio  in  Alma  Urbe  et  eius  districtu  in  spi- 
«  ritualibus  Vicarlo  generali  per  apostolica  scripta,  motu  simili,  man- 
«  damus,  quatenus  ipsi  vel  duo  aut  unus  eorum  per  se  vel  alium 
«  seu  alios,  prefatis  Auditoribus  et  locatenentibus,  nunc  et  pro  tem- 
«  pore  existentibus,  in  premissis  efficacis  defensionis  presidio  assi- 
«  stentes,  faciant  auctoritate  nostra  statutum,  ordinationem,  preceptum 
«  et  mandatum  predicta  firmiter  observari,  ipsosque  Auditores  et 
«  locatenentes,  nunc  et  pro  tempore  existentes,  illls  pacifice  gau- 
«  dere,  contradictores  per  censuram  ecclesiasticam,  appellatione  post- 
«  posita,  compescendo. 


Leone  X  261 

«  Non  obstantibus  constitutionibus  et   ordinationibus   apostolicis, 

<  ac  CoUegiorum  huiusmodi  officiorum  iuramento,  confirmatione  apo- 

<  stolica,  vel  quavis  firmitate   alia  roboratis,  statutis   et   consuetudi- 

<  nibus»  necnon  privilegiis  et  indultis    apostolicis    sub  quibuscumque 

<  tenoribus  et  formis  concessis,  innovatis  et  confirmatis,  quibus,  tenores 

<  illorum  ac  si  de  verbo  ad  verbum  presentibus  insererentur  pro  suf- 

<  ficienter  expressis  habentes,  illis  alias  in  suo  robore    permansuris, 

<  hac  vice    dumtaxat   specialiter   et    expresse   derogamus,    nec   non 

<  quibusvis  prohibitionibus  et  inhibitionibus  etiam  vive  vocis  oraculo 

<  singulis  officialibus  predictis  et  per  nos  et  successores  nostros  pre- 

<  fatos  quomodolibet   pro    tempore  factis,  contrariis  quibuscumque ; 

<  aut    si    Scriptoribus,    Abbreviatoribus,    Secretariis,  Sollicitatoribus, 

<  CoIIectoribus,  Registratoribus,   Magistris  et    aliis    Officialibus  pre- 
€  dictis,  vel  quibusvis    aliis,    communiter  vel    divisim,    ab  eadem  sit 

<  sede  indultum  quod  interdici,  suspendi  vel  excommunicari  non  pos- 

<  sint,  per  litteras  apostolicas  non  facientes  plenam  et  expressam  ac 

<  de  verbo  ad  verbum  de  indulto  huiusmodi  mentionem.  Nulli  ergo 

<  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  nostri .  statuti,  ordinationis, 

<  voluntatis,  precepti,  mandati  et  derogationis  infringere  vel  ei,  ausu 

<  temerario,  contraire :  si  quis  autem  hoc  attentare  presumpserit  indi- 

<  gnationem  Omnipotentis  Dei  ac  Beatorum  Petri  et  Pauli  Apostolo- 

<  rum  eius  se  ndverit  incursurum.  Datum  Rome,  apud  S.  Petrum,  anno 

<  Incarnationis  dominice  millesimo  quingentesimo  tertiodecimo,  decimo- 

<  septimo  kalendas  (non  legiiur),  *  Pontificatus  nostri  anno  primo  > . 

Post  quarum  quidem  litterarum  apostolicarum  nobis  et  per  nos 
ut  premittitur  fact^m  (ostensionem),  fuimus  pro  parte  dictorum  Reve- 
rendorum  in  Christo  patrum  dominorum  Collegii  Ssmi  diii  nostri 
prefati  Cappellanorum  causarumque  palatii  apostolici  Auditorum  et 
eorum  locatenentium  principalium  in  preinsertis  litteris  apostolicis 
principaliter  nominatorum  debita  cum  instantia  requisiti  quatenus  ad 
executionem  dictarum  litterarum  apostolicarum  et  contentorum  in 
eisdem  procedere  dignaremur,  iuxta  traditam  seu  directam  nobis  for- 
mam  a  sede  apostolica. 

Nos  igitur,  Dominicus  de  lacobatiis,  Episcopus,  ludex  et  Exe- 
cutor  prefatus,  attendentes  requisitionem  huiusmodi  fore  iustam  et 
rationi  consonam,  volentesque  mandatum  apostolicum,  nobis  in  hac 
parte  directum,  reverenter  exequi,  ut  tenemur,  idcirco  auctoritate 
apostolica  nobis  commissa,  et  qua  fungimur  in  hac  parte,   predictas 

*  BuUarium  Romanum,  citat.  Edit.  Taur.,  tom.  V,  pag.  567,  habet:  octobris. 


262  Soeculo  XVI 


litteras  apostolicas  et  hunc  nostrum  processum  ac  omnia  et  singula 
in  eis  contenta  vobis  omnibus  et  singulis  supradictis  communiter  vel 
divisim  intimamus,  insinuamus  et  notificamus,  ac  ad  nostram  et  cuius- 
libet  vestrum  notitiam  deducimus  et  deduci  volumus  per  presentes, 
vosque  dominos  Scriptores,  Abbreviatores,  Secretarios,  Sollicitatores 
Magistros,  CoUectores,  Brevium  Scriptores,  Registratores  et  alios  Can- 
cellarie  et  Curie  Officiales  supradictos,  quibus  presens  noster  pro- 
cessus  dirigitur,  tenore  presentium  requirimus  et  monemus,  primo, 
secundo,  et  tertio,  peremptorie,  communiter  vel  divisim,  ac  vobis  et 
vestrum  cuilibet  insolidum  in  virtute  sancte  obedientie  et  sub  infra- 
scriptis  sententiarum  penis  districte  precipiendo  mandamus,  quatemis 
infra  sex  dierum  spatium  post  presentationem,  seu  notificationem 
dictarum  literarum  apostolicarum  et  presentis  nostri  processus  ac 
requisitionis  vobis,  ^u  alteri  vestrum  factas,  et  postquam  pro  parte 
dictorum  Reverendorum  in  Christo  patrum  dominorum  Auditorum  et 
eorum  locatenentium  principalium  vigore  presentium  super  hoc  fue- 
ritis  requisiti,  seu  alter  vestrum  fuerit  requisitus,  immediate  sequen- 
tes,  quorum  sex  dierum  duos  pro  primo,  duos  pro  secundo,  et  reli- 
quos  duos  dies  vobis  universis  et  singulis  supradictis  pro  tertio  et 
peremptorio  termino  ac  monitione  canonica  assignamus,  eosdem  Reve- 
rendos  patres  dominos  Auditores  et  eorum  locatenentes  quascum- 
que  litteras  apostolicas  tam  gratiam  quam  iustitiam  vel  mixtim 
concernentem  quas  quemlibet  ipsorum  Auditorum  et  locatenentium 
duxerint  acceptari,  gratis  ubique  in  singulis  vestris  Officiis,  qui- 
busvis  exceptionibus  et  dilationibus  ac  compositione  cessantibus,  libere 
expediatis,  et  expediri  faciatis,  et  permittatis;  ac  ipsis  Reverendis 
dominis  Auditoribus  eorumque  locatenentibus,  nunc  et  pro  tempore 
existentibus,  in  premissis  efficacis  defensionis  presidio  assistentes, 
faciatis  auctoritate  nostra  statutum,  ordinationem,  preceptum,  et  man- 
datum  predicta,  firmiter  observari,  ipsosque  Auditores  et  eorum  loca- 
tenentes,  nunc  et  pro  tempore  existentes,  illis  pacifice  gaudere 
faciatis.  Quod  si  forte  premissa  omnia  et  singula  non  adimpleveritis 
mandatisque  et  monitionibus  nostris  huiusmodi,  ymmo  verius  aposto- 
licis,  non  parueritis  cum  effectu,  nos  in  vos  omnes  et  singulos  supra- 
dictos  quatenus  culpabiliter  fueritis  io  premissis,  et  generaliter  in  con- 
tradictores  quoslibet  et  rebelles  ac  impedientes  ipsos  Reverendos 
patres  dominos  Auditores  et  eorum  locatenentes,  pro  tempore  et 
nunc  existentes,  principales,  super  premissis  in  aliquo  ipsos  et  eorum 
quemlibet  impedientes  auxilium,  consilium  vel  favorem,  publice  vel 
occulte,  directe   vel    indirecte,    quovis    quesito   colore,    cuiuscumque 


Leone  X  263 

status,  gradus,  ordinis,  conditionis,  existunt  ex  nunc   prout   ex  tunc 

et  ex  tunc  prout  ex  nunc,  et  singulariter  in    singulos ,  sex 

dierum  canonica  monitione  premissa,  excommunicationis,  in  Capitula 
vero  Conventus,  Collegia  quecumque  in  hiis  forsan  delinquentia  ac 
Relligionum  (?)  ecclesias,  Monasteria,  et  Cappellas  interdicti  ecclesiastici 
sententias  ferimus  in  hiis  scriptis  et  etiam  promulgamus;  et  nihilominus 
omnia  et  singula  in  hac  parte  commissa  plenarie  exequantur  iuxta  predi- 
ctarum  litterarum  apostolicarum  et  presentis  nostri  processus  vim,  for- 
mam,  continentiam  et  tenorem,  in  ceteris  autem  que  eisdem  Reverendis 
patribus  dominis  Auditoribus  eorumque  locatenentibus,  principalibus, 
in  premissis  nocere  possint  quomodolibet  obsistere,  omnibus  et  sin- 
gulis  potestatem  omnimodam  denegamus.  Etsi  contingat  nos  super 
premissis  in  aliquo  procedere,  de  quo  nobis  potestatem  omnimodam 
reservamus,  non  intendimus  propterea  commissionem  nostram  huius^ 
modi  in  aliquo  revocare,  nisi  de  revocatione  specialem  et  expressam 
in  litteris  nostris  fecerimus  mentionem ;  per  processum  autem  nostrum 
huiusmodi,  nolumus  nec  intendimus  vestris  in  aliquo  preiudicare  col- 
legiis,  quominus  ipsi  vel  eorum  alteri  servato  in  hoc  nostro  processu 

in  huiusmodi  negocio  procedere prout  eis  et  eorum   alteri 

visum  fuerit  expedire:  prefatas  quoque  litteras  et  hunc  nostrum  pro- 
cessum  ac  omnia  et  singula  huiusmodi  negocium  tangentia  volumus 
penes  dictos  Reverendos  patres  dominos  Auditores  et  eorum  procu- 
ratores  pro  tempore  existentes  remanere  et  non  per  vos  aut  aliquem 
vestrum  seu  quemcumque  alium,  ipsis  invitis  et  contra  eorum  volun- 
tajtem,  quomodolibet  detineri :  contrarium  vero  facientes  prefatis  nostris 
sententiis,  prout  in  hiis  scriptis  per  nos  late  sunt,  dicta  Canonica  mo- 

nitione  premissa  ipso  facto  volumus  subiacere.  Mandamus 

vero  omnium  et  singulorum  qui  prefatas  nostras  sententias  aut  earum 
aliquam  incurrerint  seu  incurrerent  quomodolibet,  nobis  vel  superiori 
vestro  tantummodo  reservamus.  In  quorum  omnium  et  singulorum 
fidem  et  testimonium  premissorum  presentes  litteras,  sive  presens 
publicum  instrumentum,  processum  nostrum  huiusmodi  in  se  continen- 
tes,  sive  continens,  exinde  fieri  et  per  notarium  publicum  infrascriptum 
subscribi  et  publicari  mandavimus,  sigillique  Archivii  romane  curie 
iussimus  et  fecimus  appensione  muniri.  Actum  Rome,  in  domo  solite 
habitationis  nostre,  sub  anno  a  nativitate  Domini  Millesimo  quingen- 
tesimo  decimo  septimo :  indictione  quinta,  die  vero  duodecima  mensis 
ianuarii,  Pontificatus  prefati  Sanctissimi  in  Christo  patris  et  domini 
nostri,  domini  Leonis  divina  providentia  pape  Decimi  anno  quarto: 
presentibus    ibidem  Venerabilibus   et    discretis  viris,    dominis  Petro 


264  Soeculo  XVI 


Oddoni  et  loanne  de   Antona  familiaribus  Lugdunen.    et  Anconitan. 
dioeceseos  testibus,  ad  premissa  vocatis  specialiter  atque  rogatis. 

Et  ego  lo:  lulius  de  Cesis,  Clericus  narnien.  dioc.  Ar[chivii]  Ro: 
Cu:  scriptor,  quia  premissis  omnibus  et  singulis,  dum  sic  ut  pre- 
mittitur  fierent  et  agerentur  una  cum  prenominatis  testibus  interfui, 
ideo  hoc  presens  publicum  exinde  confectum  manu  aliena  scriptum 
instrumentum,  subscripsi  et  publicavi,  in  fidem  premissorum  rogatus 
et  requisitus. 

Locus  signi 
Notarii. 

15L 

Clemens  VII (1523-153 4)  ardinat  ut  audientia  causarum  qualibet  hebdo- 
mada  bis  fiat  in  Palatio^  nempe  diebus  lunae  et  veneris  si  fuerint 
iuridiciy  et  ter  in  domibus  propriae  habitatioms  Atulitorum. 

(Arch.  Rot.,  «  Ordinationes »,  part,  I,  n.  XVI). 

Sine  data. 

Cupientes,  auxih*ante  Deo,  saluti  Urbis  providere  et  omnes  causas, 
quibus  pestilentia  in  dies  proserpit,  tollere,  ac  litigantium  indemnitati 
consulere,  motuproprio  etc.  Dilectis  filiis  decano  et  causarum  palatii 
apostolici  auditoribus  illorumque  locatenentibus,  ne  in  eodem  palatio 
publice  diebus  statutis  ad  causas  audiendas  et  iura  reddenda  sedeant 
inhibemus ;  et,  nihilominus,  eisdem  mandamus  quod  singulis  lune, 
mercurii  et  veneris  diebus  iuridicis  in  domibus  habitationum  suarum 
singulariter  litigantes  tam  ad  terminorum  observationem,  quam  causa- 
rum  instructionem  admittant;  et  in  dicto  palatio  omnibus  diebus  lune  et 
veneris,  vel  altero  illorum  tantum,  si  eis  videbitur,  qui  alias  iuridici 
fuerint,  convenientes  de  more,  causas  inter  se  referant  et  resolvant: 
ac  deinde  in  domibus  eisdem  omnibus  diebus  predictis  iuxta  coaudito- 
rum  vota  expediant,  partibus  iustitiam  administrantes.  Presentibus  ad 
nostrum  beneplacitum  dumtaxat  duraturis.  Non  obstantibus  constitu- 
tionibus  et  ordinationibus,  ac  palatii  predicti  statutis  et  consuetudi- 
nibus,  iuramento  etiam  roboratis:  ceterisque  in  contrarium  facienti- 
bus  quibuscumque. 

Placet.  I. 


Clemetite  VII  21^ 


152. 

Clemens  VII  btdla  non  expedita  <  Debita  consideratione  >  privilegia 
expectativarum  Auditoribus  Rotae  concessa  ab  Alexandro  VI  et 
a  luMo  II  confirmata,  iterum  concedit  et  confirmat. 

(Arch.  Rot.,  «  Privilegta » ,  Tom,  I,  part.  1,  n.  XXXIII). 

153. 

Clemens  VII  Auditores  Rotae  eorumque  bona  a^  benejicia  in  qui- 
bus  pro  tempore  deservissent  «  sub  beati  Petri  et  Sedis  apostolice 
€  ac  (sua)   protectione,  auctoritate  apostolica,  suscepit,    et   ab   omni 

<  iurisdictione  etiam  Legatorum  a  latere,  Episcoporum,  Archiepisco- 

<  porum,  prelatorum  et  ordinariorum,  illorumque  Vicariorum,  Officia- 

<  lium,  Locatenentium  et  ludicum  etiam  ab  apostolica  Sede  deputa- 

<  torum,  nunc  et  pro  tempore  existentium,  ipsosque...  et  eorum  bona 

<  propria,  tam  in  Urbe   quam  extra   eam,  a  solutione   et  taxatione 

<  quorumcumque  decimarum  etiam  papalium  et  pedagiorum,  gabel- 
€  larum  atque  buUettarum,  quorumcumque  onerum  tam  ordinariorum 

<  quam  extraordinariorum,  ubicumque  locorum,  gentium,  liberavit, 
«  liberosque,  immunes  et  exemptos  omnino  fecit,  constituit  et  decla- 

<  ravit...  Insuper  contra  eos  nuUum  iudicem  procedere  posse  constituit 

<  quavis  ex  causa  etiam  ratione  delicti,  seu  contractus,  aut  rei  de 
«  qua  agitur  ubicumque  >  et  complura  alia  privilegia  ipsis  largitur^ 
qtuu  Bulla  insequenti  inter  cetera  continentur  et  confirmantur.  1523, 
februarii  2  5,Romae. 

(Arch.  Rot.,  •  Privilegia  *  ^  part.  I,  n,  XXXIV). 

154. 

Clemens  VII  Auditoribus  Rotae  complura  largitur  privilegia,  inter 
quae /acultatem  retinendi  plura  beneficia  incompatibilia^  sibi  eligendi 
Confessarium,  habendi  altare  portatile  etc. 

(Arch.  Rot.,  €  Privilegia  * ,  tom.  I,  part.  I,  n.  XXXVI). 

1525,  augusti  2,  Rome. 

Clemens  episcopus,  servus  servorum  Dei.  Ad  perpetuam  rei  memo- 
riam.  Convemt  equitati  Romani  Pontificis  digna  pro  meritis  premia 
compensatis,  illis  potiores  gracias,  et  favores  impartiri  efficaciter  qui 
non  solum  pro  ipso  Romano  Pontifice  sed  etiam  pro  universali  ecclesia 
ac  sedis  apostolice  honore,  et  personis  ad  illam  confluentibus  iusticia 


266  Soeculo  XVI 


ministranda  graviora  sollicitudinis  studia,  prompta  voluntate  iugiter 
perferre,  et  facti  evidentia  designante  maiora  eidem  sedi  devotionis 
obsequia  studiosius  impendere  dinoscuntur,  ut  exinde  eorum  devotio 
augeatur  et  fides  illorum  cunctis  plenius  innotescat,  ac'  alii  eorum 
exemplo  ad  similia  propensius  excitentur. 

Hinc  est  quod  nos  debita  consideratione  pensantes  continuos  labo- 
res,  quos  dilecti  filii  Causarum  Palatii  apostolici  Auditores,  et  eorum 
Locatenentes,  nunc  et  pro  tempore  existentes  circa  causas  ipsas  audien- 
das,  et  fine  debito  decidendas  ad  publicam  utilitatem,  et  eiusdem  Romani 
Pontificis  honorem  per  maximum  in  dies  dinoscuntur  sustinere  ac 
propterea  volentes  eos  qui  etiam  nostri  et  Romani  Pontificis  pro 
tempore  existentis  Capellani  existunt,  condignis  favoribus,  et  prero- 
gativis,  prout  debitum  reputamus,  prosequi. 

Motu  proprio  non  ad  ipsorum  Auditorum  et  Locatenentium  vel 
aliorum  pro  eis  nobis  super  hoc  oblate  petitionis  instantiam  sed  de 
nostra  mera  deliberatione  et  ex  certa  scientia,  ac  de  Apostolice  pote- 
statis  plenitudine  cum  eisdem  Auditoribus  et  Locatenentibus  nunc  et 
pro  tempore  existentibus  ac  eorum  singulis  ut  quecumque  quatuor 
curata,  seu  alias  invicem  incompatibilia  secularia  aut  cum  uno  vel 
duobus  seu  tribus  ex  eis,  vel  absque  illis  unum  cum  cura  vel  sine 
cura  cuiusvis  etiam  Cluniacensis  vel  Cistercien  ordinis  Regulare  nec 
non  quecumque  tria  alia  similia,  vel  dissimilia  sub  singulis  tribus 
tectis  quarumcumque  trium  Cathedralium  etiam  Metropolitanarum  vel 
CoIIegiatarum  aut  aliarum  ecclesiarum  consistencia,  alias  se  invicem 
et  cum  dictis  incompatibilibus  beneficiis  compatientia  beneficia  eccle- 
siastica  etiam  si  alterorum  beneficiorum  sub  eisdem  tectis  consistencium 
cum  cura  aut  quodlibet  eorum  Canonicatus  et  Prebenda,  et  tam 
illa  quam  incompatibilia  secularia  dignitates  Personatus  administratio- 
nes,  vel  officia  in  Cathedralibus  etiam  Metropolitanis,  vel  CoIIegiatis 
et  dignitates  ipse  in  Cathedralibus  etiam  Metropolitanis  post  Ponti- 
ficales  maiores,  seu  collegiatis  ecclesiis  huiusmodi  principalis  aut  tria 
ex  eis  Parrochiales  ecclesie  vel  earum  perpetue  Vicarie,  seu  talia 
mixtim  Regulare  vero  beneficia  huiusmodi  Prioratus  Prepositura, 
Prepositatus,  dignitas  etiam  Conventualis  Personatus,  Administratio, 
vel  Officium  fuerint  et  ad  Prioratum  Preposituram  Prepositatum,  Digni- 
tates,  Personatus,  Administrationes,  vel  officia  huiusmodi  consueverint, 
qui  per  electionem  assumi,  eisque  cura  immineat  animarum,  si  eisdem 
Auditoribus  et  Locatenentibus  alias  canonice  conferantur  aut  ipsi  eli- 
gantur,  presententur  vel  alias  assumantur  ad  illa,  et  instituantur  in 
eisdem  recipere,  et  insimui  secularia  in  titulum  ac  regulare  in  com- 


Clemente  VII  267 


mendam  sub  eisdem  tectis  consistentia  videlicet  si  duo  Canonicatus 
et  due  Prebende,  aut  totidem  dignitates,  Personatus,  Administrationes 
vel  officia  ad  Annum  a  die  habite  pacifice  per  eos  utriusque  illorum 
possessionis  computandum  dumtaxat.  Si  vero  alia  fuerint,  ac  incom- 
patibilia  secularia  nec  non  Regulare  beneficia  huiusmodi  quoad  vixerint 
retinere,  illaque  simul,  vel  successive  simpliciter,  vel  ex  causa  per- 
mutationis  quotiens  eis  placuerit  dimittere,  et  eidem  commende  cedere, 
ac  loco  dimissi,  vel  dimissorum  aliud,  vel  alia  simile,  vel  dissimile, 
aut  similia,  vel  dissimilia  beneficium  seu  beneficia  ecclesiasticum  vel 
ecclesiastica,  quatuor  dumtaxat  curata,  seu  alias  invicem  incompatibilia 
secularia,  aut  cum  uno,  vel  duobus  seu  tribus  ex  eis  vel  absque  illis 
unum  cum  cura  vel  sine  cura  cuiusvis  etiam  Cluniacen  vel  Cistercien 
ordinis  Regulare,  nec  non  quecumque  tria  alia  similia,  vel  dissimilia 
sub  singulis  tribus  tectis  quarumcumque  trium  ecclesiarum  consistencia, 
alias,  ut  prefertur,  compatientia  similiter  recipere,  et  insimul  secularia 
in  titulum,  et  Regulare  in  commendam  sub  eisdem  tectis  consistentia 
videlicet  si  duo  Canonicatus,  et  due  Prebende  aut  totidem  Digni- 
tates,  Personatus,  Administrationes,  vel  officia  ad  annum,  ut  prefertur 
computandum  si  vero  alia  fuerint,  ac  incompatibilia,  nec  non  Regulare 
beneficia  huiusmodi,  dummodo  inter  ipsa  quatuor  incompatibilia  secu- 
laria,  plures  quam  tres  Parrochiales  ecclesie,  vel  earum  perpetue 
Vicarie,  et  sub  singulis  tribus  tectis  consistentia  post  dictum  annum 
duo  Canonicatus  et  due  prebende,  aut  totidem  dignitates  Perso- 
natus,  Administrationes,  vel  officia,  ac  Regulare  beneficia  huiusmodi 
officium  claustrale  non  existant  quoad  vixerint,  ut  prefertur,  retinere 
nec  non  debitis  et  consuetis  ipsius  Regularis  bene6cii  supportatis 
oneribus  de  residuis  illius  fructibus,  redditibus,  et  proventibus,  sicuti 
illud  in  titulum  pro  tempore  obtinentes  de  illis  disponere,  et  ordinare 
potuerunt,  seu  etiam  debuerunt  (alienatione  tamen  quorumcumque 
bonorum  immobilium,  et  pretiosorum  mobilium  dicti  Regularis  bene- 
ficii  eis  penitus  interdicta)  disponere,  et  ordinare  libere  et  licite  valeant. 
Ac  quod  ipsi  Auditores,  et  Locatenentes,  ac  eorum  singuli,  naturales  iii 
omnibus  Regnis,  dominiis,  et  provinciis  existant,  ac  in  ipsis,  et  eorum  sin* 
gulis  quecumque,  quotcumque,  et  qualiacumque  cum  cura  et  sine  cura 
beneficia  ecclesiastica  secularia  et  Regularia,  etiam  ut  prefertur  qualifi- 
cata  alias  eis  canonice  conferendi  perinde  ac  si  ibidem  oriundi,  et  nati 
fuissent,  etiam  recipere  et  retinere  libere,  et  Hcite  possint,  ac  de  illis,  aut 
qualitate  locorum  in  eorum  literis  mentionem  facere  minime  teneantur. 
Quodque  ratione  quorumcumque  bene6ciorum  ecclesiasticorum 
curatorum,  seu  ex  statuto,  fundatione,  aut  alias,  sacros  etiam  presbi- 


268  Soeculo  XVI 


teratus  ordines  requirentium,  per  eosdem  Auditores,  et  Locatenentes 
ac  eorum  singulos  pro  tempore  obtentorum  usque  ad  septennium  a 
fine  anni  a  iure  concessi  computandum,  ad  aliquem  ex  sacris  ordinibus 
huiusmodi  promoveri  minime  teneantur,  nec  ad  id  a  quoquam  inviti 
coarctari  possint,  auctoritate  apostolica  tenore  presentium  de  spe- 
cialis  dono  gratie  dispensamus,  eisque  pariter  indulgemus. 

Et  insuper  prefatis  Auditoribus,  et  Locatenentibus,  ac  eorum 
cuilibet,  ut  omnes,  et  singulas  utriusque  sexus  personas  quarum- 
cumque  Parrochialium  epclesiarum,  ac  dignitatum,  vel  aliorum  bene- 
ficiorum  ecclesiasticorum,  curam  animarum  habentium  per  eos  pro 
tempore  obtentorum,  per  se  ipsos,  vel  alios  ab  eis  deputandos  earum- 
dem  personarum  confessionibus  dih'genter  auditis,  in  omnibus  et  sin- 
gulis  casibus,  in  quibus  ordinarii  loconim,  de  iure  vel  consuetudine 
absolvere  possunt  quotiens  ad  eos  confessionis  causa  confugerint  absol- 
vere  eisque  penitentiam  salutarem,  iniungere. 

Nec  non  ex  omnibus  et  singulis  bonis  mobilibus  et  immobilibus 
ubilibet  consistentibus  cuiuscumque  quantitatis,  et  qualitatis  etiamsi 
in  pecunia  fuerint,  quc  ad  eos  et  eorum  quemlibet,  etiam  Archiepi- 
scopos,  vel  Episcopos,  etiam  ratione  suarum  quibus  nunc  preesse  dino- 
scuntur,  aut  aliarum  Cathedralium  etiam  Metropolitanarum,  ad  quas 
eos  transferri  contigerit  ecclesiarum  ac  aliorpm  beneficiorum  eccle- 
siasticorum  secularium,  et  Regularium  obtentorum  et  obtinendorum 
quomodolibet  pertinent,  et  pertinebunt  acquisitis  et  acquirendis,  tam  in 
vita,  quam  etiam  ultima  voluntate  eorum  inter  Consanguineos,  et  alias 
quascumque  personas,  ac  loca  nec  non  pro  expensis  funerum,  ac  remu- 
neratione  eorum,  qui  sibi  inservierint,  disponere,  erogare  testari,  codi- 
cillari,  ac  illa  alias  in  pios  et  quoscumque  alios  tamen  licitos  usus, 
prout  eis  videbitur  expedire  convertere,  libere,  et  licite  valeant. 

Ac  predicta  nec  non  omnia,  et  singula  alia  beneficia  ecclesiastica 
cum  cura,  et  sine  cura  secularia  et  quorumvis  ordinum  regularia  per 
ipsos  Auditores,  et  Locatenentes,  ac  eorum  singulos  in  titulum,  et 
commendam  ac  invicem,  seu  aliis  ad  eorum  vitam  unita,  pro  tempore 
obtenta,  necnon  in  quibus  et  ad  que  ius  eisdem  Auditoribus  et  Loca- 
tenentibus  competit,  et  competere  poterit  in  futurum,  ac  de  quibus 
eis  provisum  etiam  illorum  possessione  non  habita,  seu  provideri 
mandatum  vel  concessum  fuerit  simpliciter  aut  pro  alio,  vel  aliis 
simili  vel  dissimili,  aut  similibus,  vel  dissimilibus  beneficio  seu  bene- 
ficiis  ecclesiastico  vel  ecclesiasticis,  cum  quibusvis  personis  cum  eis 
permutare  volentibus  ex  causa  permutationis  huiusmodi,  in  qua  tamen 
nulla   illicita   pactio    seu    simoniaca   pravitas   interveniat,  in  quorum- 


Cletnente  VII  269 


cuinque  ordinariorum  locorum,  aut  Canonicorum  Metropolitanarum  vel 
aliarum  Cathedralium  ecclesiarum,  seu  aliarum  personarum  in  digni- 
tate  ecclesiastica  constitutarum  ad  id  per  eos  eligendorum  vel  eligen- 
darum  manibus  extra  Romanam  Curiam,  prefate  sedis  vel  cuiusvis 
alterius  licentia  super  hoc  minime  requisita  resignandi,  et  commendis, 
necnon  iuri  et  concessionibus  etiam  literls  apostolicis  non  confectis 
cedendi  ac  dissolutioni  unionum  huiusmodi  consentiendi  ipsisque  Ordi- 
nariis,  Canonicis  et  personis  in  dignitate  constitutis  resignationes  et 
cessiones  huiusmodi  ab  eisdem  Auditoribus  et  Locatenentibus,  sim- 
pliciter  vel  ex  eadem  causa  etiam  permutantibus  personis  ex  dicta 
causa  dumtaxat  extra  eandem  Curiam  auctoritate  predicta  recipiendi  et 
admittendi,  ac  uniones,  annexiones  et  incorporationes  praedictas  dis- 
solvendi.  Nec  non  ea  que  simpliciter  resignaverint  et  quorum  com- 
mendis,  aut  iuri  et  concessionibus  cesserint,  seu  unionum  dissolutioni 
consenserint  persone,  seu  personis  ydonee  vel  ydoneis  ad  id  per 
ipsos  Auditores  et  Locatenentes  nominande,  seu  nominandis,  etiam 
quecumque  quotcumque  et  qualiacumque  beneficia  ecclesiastica  obti- 
nentibus,  et  expectantibus,  quibus  et  non  aliis  etiam  si  ante  resigna- 
tiones  seu  cessiones  huiusmodi  per  eos  nominate  fuerint,  conferri 
possint,  et  que  ex  eadem  causa  cum  eis  permutantibus.  Que  vero 
ipse  compermutantes  persone  resignaverint  beneficia  huiusmodi, 
etiamsi,  ut  prefertur,  qualificata,  et  cum  permutantium  huiusmodi 
similem  facultatem  non  habentium  beneficia  huiusmodi  dispositioni 
apostolice  generaliter  reservata  seu  affecta  fuerint,  eisdem  Audito- 
ribus  et  Locatenentibus  conferendi,  et  de  illis  etiam  providendi.  Ac 
omnia  et  singula  alia  in  premissis  et  circa  ea  necessaria,  seu  quo- 
modolibet  opportuna  faciendi,  et  exequendi  plenam,  et  liberam  aucto- 
ritate  et  tenore  predictis  motu  simili  facultatem  concedimus. 

Ac  eisdem  Auditoribus  et  Locatenentibus,  et ,  eorum  singulis 
etiam  in  dicta  Curia,  aut  aliquo  beneficiorum  ecclesiasticorum,  cum 
cura  et  sine  cura  per  eos  pro  tempore  obtentorum  residendo,  in 
aliis  beneficiis  ecclesiasticis  similiter  per  eos  in  quibusvis  ecclesiis 
sive  locis  pro  tempore  obtentis  residere  minime  teneantur,  nec  ad  id 
inviti  compelli  possint.  Et  nichilominus  omnes,  et  singulos  fructus, 
redditus,  et  proventus,  bene6ciorum  predictorum,  ut  prefertur,  qua- 
lificatorum  cum  ea  integritate  (Quotidianis  distributionibus  dumtaxat 
exceptis)  libere  percipere  valeant,  cum  qua  illos  perciperent,  si  in 
eisdem  beneficiis  personaliter  residerent,  dictisque  beneficiis  per  Capel- 
lanos  seu  Vicarios  ydoneos  ad  eorum  nutum  amovibiles  in  divinis 
deservire,  et  animarum   curam    illis    imminentem  exercere;  ac   que- 


270  Soeculo  X  VI 


cumque  ecclesiastica  sacramenta  ministrari  facere  quotiens  opus  fuerit 
diocesani  loci  et  cuiusvis  alterius  licentia  super  hoc  minime  requi- 
sita,  libere  et  licite  valeant,  nec  ad  residendum  in  illis  per  quem- 
piam  cogi  possint. 

Eisque  et  eorum  cuilibet  ut  quoad  vixerint,  quotiens  ets  placuerit 
per  se  ipsos,  aut  cum  uno  vel  duobus  sociis,  etiam  familiaribus  suis 
per  eos  pro  tempore  eligendis,  horas  Canonicas  diurnas  pariter  et 
nocturnas,  ac  alia  divina  officia  secundum  usum,  et  morem  Romane 
ecclesie  etiam  anticipatis  vel  postpositis  horis,  dicere,  et  recitare 
libere  et  licite  valeant.  Nec  ipsi,  aut  socii  eligendi  huiusmodi  ad 
alium  usum  super  hoc  observandum  teneantur,  nec  ad  id  a  quo- 
quam,  etiam  ratione  beneficiorum  ecclesiasticorum  per  eos  pro  tem- 
pore  obtentorum  inviti  possint  coarctari. 

Quodque  ipsi  et  eorum  singuli  aliquem  presbiterum  seculare  vel 
cuiusvis  ordinis  Regularem  in  eorum  possint,  et  quilibet  eorum  possit 
eligere  confessorem,  qui  vita  eis  comitem  in  casibus  dicte  sedi  reser- 
vatis  (preterquam  ofiense  ecclesiastice  libertatis,  criminum  heresis, 
Rebellionis,  aut  conspirationis  in  personam,  vel  statum  Romani  Pon- 
tificis  seu  sedem  apostolicam,  falsitatis  litterarum  apostolicarum  sup- 
plicationum  et  commissionum  invasionis  depredationis,  occupationis 
devastationis  terrarum,  et  maris,  dicte  Romane  ecclesie,  mediate  vel 
immediate,  subiectorum,  oflense  personalis  in  Episcopum  vel  alium 
prelatum  prohibitionis,  devolutionis  causarum  ad  Romanam  Curiam, 
delationis  armorum  et  aliorum  prohibitorum  ad  partes  Infidelium 
semel  singulis  annis,  et  quotiens  de  eorum  morte  timendum  extiterit, 
in  aliis  ve.o  quotiens  fuerit  opportunum  confessione  eorum  diligenter 
audita  pro  commissis  eis  debitam  absolutionem  impendat,  et  iniugat 
penitentiam  salutarem.  Nec  non  vota  quecumque  (ultra-marino,  limi- 
num  Apostolorum  Petri  et  Pauli,  ac  Sancti  Jacobi  in  Compostella  ac 
Castitatis,  et  Religionis  votis  dumtaxat  exceptis)  in  alia  pietatis  opera 
commutare  valeat.  Quodque  Confessor  quem  duxerint  eligendum 
omnium  peccatorum  suorum,  de  quibus  corde  contriti  et  ore  confessi  fue- 
rint,  etiam  semel  singulis  annis,  et  quotiens  de  eorurii  morte  timendum 
fuerit,  ut  prefertur,  plenariam  remissionem  a  pena  et  culpa  eis  in  since- 
ritate  fidei,  unitate  dicte  Romane  ecclesie  ac  obedientia  et  devotione 
nostra,  et  successorum  nostrorum  Romanorum  Pontificum  canonice 
intrantium  persistentibus,  dicta  auctoritate  apostolica  concedere  possit 
sic  tamen  quod  idem  confessor  de  eis,  de  quibus  fuerit  alteri  sati- 
sfactio  impendenda  eis  per  eos,  si  supervixerint  vel  alios  si  forsan 
tunc  transierint  faciendam  iniungat,  quam  ipsi  vel  illi  facere  teneantur. 


Clemente  VII  271 


Liceatque  eis  habere  Altare  Portatile  cum  debitis  reverentia,  et 
honore  super  quo  in  locis  ad  hoc  congruentibus,  et  honestis,  sine 
iuris  alieni  preiudicio,  et  cum  qualitas  negociorum  pro  tempore  in- 
gruentium  id  exigerit,  etiam  antequam  elucescat  dies,  circa  tamen 
diurnam  lucem.  £t  si  forsan  ad  loca  ecclesiastico  interdicto,  tam 
ordinaria,  quam  apostolica  auctoritatibus  supposita  ipsos  declinare 
contigerit,  in  illis,  clausis  ianuis  non  pulsatis  campanis,  et  submissa 
voce  excommunicatis  et  interdictis  exclusis  in  eorum,  et  familiarium 
suorum  domesticorum,  ac  sex  aliarum  personarum  utriusque  sexus 
per  eos,  et  eorum  quemlibet  eligendarum  presentia,  dummodo  ipsi 
vel  illi  causam  non  dederint  interdicto,  nec  id  eis  contigerit.  Specia- 
liter  interdici  possint  per  se  ipsos,  quum  presbiteri  fuerint,  aut  pro- 
prium,  vel  alium  Sacerdotem  idoneum  secularem,  vel  regularem, 
missas,  et  alia  divina  officia  celebrare  seu  celebrari  facere  et  eccle- 
siastica  Sacramenta  recipere,  ac  eorum  tempore  interdicti  huiusmodi 
decedentium  corpora  ecclesiastice  tradi  possint  sepulture,  etiam  cum 
aliqua  funerali  pompa. 

Et  insuper  duas  ut  ecclesias,  seu  duo,  vel  tria  Altaria  in  locis, 
ubi  ipsos  Auditores,  et  Locatenentes,  ac  eorum  quemlibet  pro  tem- 
pore  morari  contigerit,  per  eos  et  eorum  quemlibet  pro  tempore 
eligendas,  seu  eligenda  singulis  diebus  quadragesimalibus,  et  aliis 
anni  temporibus,  et  dum  in  Curia  resederint,  eorum  propriam  Capellam, 
diebus  tamen  audientie,  visitando,  singulas  indulgentias,  et  pecca- 
torum  remissiones  consequantur  quas  consequerentur,  si  ipsi  eisdem 
temporibus  et  diebus  stationum  Urbis,  et  extra  eam  ad  id  deputatas 
personaliter  visitarent. 

Eisque,  et  eorum  cuilibet,  ac  eorum  familiaribus  predictis,  ut 
diebus,  et  temporibus,  quibus  esus  carnium,  ovorum,  casei,  Butiri, 
et  aliorum  lacticineorum  est  prohibitus,  eisdem  ovis,  Caseo,  Butiro, 
et  aliis  laticineis,  ac  de  utriusque  Medici  consilio,  carnibus  absque 
conscientie  scrupulo  uti,  et  vesci. 

Ipsique  Auditores,  et  Locatenentes,  nunc  et  pro  tempore  exi- 
stentes,  ac  eorum  singuli,  litteras  gratiarum  expectativarum  quotiens 
eas  generaliter  concedi  contigerit,  absque  aliqua  signatura  desuper 
expedienda  in  prima  earum  expeditione  ad  tres  collationes  per  eorum 
quemlibet  eligendas,  et  tria  beneficia  cuiuscumque  taxe  seu  annui 
valoris  illorum  fructus,  redditus  et  proventus  fuerint,  etiam  si  unum 
ex  dictis  beneficiis  alias  sub  eorumdem  Auditorum,  eorumve  Locate- 
nentium  gratiis  expectativis  caruerint  collationum  mutationibus  reva- 
lidationibus  et  extensionibus  pro  tempore  comprehensis  eidem  disposi- 


272  Soeculo  X  VI 


tioni  apostolice  ex  quavis  causa,  preterquam  ratione  illius  vacationis 
apud  sedem  predictam  aut  familiaritatis  continue  commensalitatis 
nostre,  et  tunc  viventis  Romani  Pontificis  aut  cuius  tempore  vacationis 
ad  id  consensus  requirendus  foret  alicuius  dicte  ecclesie  Cardinalis  gene- 
raliter  reservatum,  vel  ex  generali  apostolica  reservatione  ac  alias 
quomodolibet  affectum  fuerit,  expedire,  et  ipsum  beneficium  sic  gene- 
raliter  reservatum,  vel  affectum  acceptare,  consequi,  et  obtinere ;  nec 
non  beneficia  sub  huiusmodi  gratiis  expectativis,  et  illarum  collationum 
mutationibus,  revalidationibus,  et  extensionibus  comprehensa,  etiam 
in  eorum  a  dicta  Curia  absentia  per  procuratorem  tam  in  dicta  Curia 
quam  extra  eam,  etiam  in  genere  acceptare  et  de  illis  etiam  provi- 
deri  facere,  ac  alias  diligentias  requisitas  per  se,  vel  alios  facere,  ac 
instrumenta  in  specie  ex  suis  notis  generalibus  stcceptationum,  et  alia- 
rum  diligentiarum  predictarum  extrahi  facere  et  obtinere,  ac  Notarii 
sic  in  genere  rogati  instrumenta  in  specie  ex  suis  notis  generalibus 
desuper  factis  ad  instantiam  Auditorum,  et  Locatenentium  predicto- 
rum,  ad  quos  id  concernet  extrahere  dumtaxat  et  publicare  respe- 
ctive  possint,  et  debeant. 

£t  ad  satisfaciendum  regule,  sive  constitutioni  de  publicandis 
acceptationibus,  et  provisionibus,  ac  illis  intimandis  possessoribus, 
seu  eis  ad  iudicium  evocandis  pro  tempore  edite,  etiam  ratione  pre- 
dictarum  expectativarum,  aut  aliarum  gratiarum,  et  reservationum 
quarumcumque  minime  teneadtur.  Ac  eorum  fratres  et  Nepotes,  tam 
descendentes,  quam  CoIIaterales,  ac  amicos,  seu  benevolos  et  £ami- 
liares  ipsorum  in  toto,  vel  in  parte,  aut  simpliciter,  et  quoad  unam, 
vel  plures,  seu  singulas  gratiarum  expectativarum  eis  pro  tempore 
concessarum,  et  illarum  mutationum,  revalidationum,  et  extensionum 
collationes  pro  consequendis  antelationibus,  prerogativis,  privilegiis,  et 
indultis  eisdem  Auditoribus  et  Locatenentibus  in  assecutione  bene- 
ficiorum  vigore  gratiarum  huiusmodi  acceptandorum  pro  tempore 
concessis  loco  sui  nominare,  et  quod  sic  nominati  prerogativis 
Auditoribus  et  Locatenentibus  concessis  et  concedendis  huiusmodi, 
in  assecutionibus  beneficiorum  ecclesiasticorum  sub  collationibus,  ad 
quas  nominati  fuerint  comprehensorum,  que  vigore  litterarum  desuper 
conficiendarum  duxerint  acceptanda,  uti,  potiri  et  gaudere,  ac  om- 
nibus,  et  singulis  quibus  ipsi  Auditores  et  Locatenentes  immediate 
preferuntur  (dilectis  filiis  litterarum  apostolicarum  de  Maiori  Presi- 
dentia  Abbreviatoribus,  et  earumdem  litterarum  Scriptoribus  dum- 
taxat  exceptis)  immediate  preferri  et  anteferri  valeant,  ac  si  eiusdem 
Palatii  Auditores  vere,  et   non  ficte,  aut   aggregati   per   privilegium 


Clemente  Vfl  273 


existerent;  ita  tamen  quod  Auditores  qui  suas  gratias  expectativas, 
ac  illarum  extensiones  et  collationum  mutationes,  seu  revalidationes 
prosequentes  prefati  nominatis  et  qualitercumque  quali6catis  omnino 
preferantur  et  preferri  debeant. 

Quodque  singuli  Auditores,  et  Locatenentes  prefati  quascumque 
provisionum,  commendarum,  dispensationum,  unionum  ad  vitam,  pre- 
fectionum,  reservationum  fructuum,  pensionum  et  aliorum  quorum- 
cumque,  ac  facultatum,  mandatorum,  gratiarum,  et  Indultorum  ac 
alias  litteras  gratiam,  vel  iustitiam,  seu  mixtim  concernentes  a  sede 
predicta,  etiam  ratione  quarumcumque  dignitatum,  etiam  Episcopa- 
lium,  Archiepiscopalium,  et  Monasteriorum,  aliorumque  beneficiorum 
Ecclesiasticorum  quorumcumque  pro  tempore  per  eos  a  nobis  et 
successoribus  nostris  Romanis  Pontificibus  pro  tempore  existentibus, 
ac  sede  predicta  qualitercumque  impetrandas,  ac  sibi  etiam  motu 
simili,  et  ex  certa  scientia  concedendas,  et  de  personis  eorum  etiam 
consistorialiter  faciendas  in  dilectorum  filiorum  Abbreviatorum,  Scri- 
ptorum  bullarum  ac  registri,  nec  non  qui  et  de  nostris  apostolicis 
gratiis  expectativis  taxam  recipiunt,  soUicitatorum  litterarum  aposto- 
licarum,  nec  non  secretariorum  et  procuratorum  Audientie  nostre 
litterarum  contradictarum,  ac  aliis  quibusvis  dicte  Curie  ofliciis  gratis 
cum  subscriptione  videlicet  (Gratis  pro  Auditore  seu  Locumtenente 
Rote)  per  Rescribendarium  litterarum  earumdem  facienda  expedire 
possint,  et  debeant,  dicta  auctoritate  apostolica,  earumdem  tenore  pre- 
sentium,  Motu  simili,  pariter  indulgemus.  Mandantes  nunc,  et  pro  tem- 
pore  existentibus  litterarum  predictarum  Rescribendario,  et  aliis 
Scriptoribus,  et  Abbreviatoribus,  Sollicitatoribus,  Secretariis,  dicte 
Audientie  Procuratoribus ,  et  quibusvis  aliis  dicte  romane  Curie 
Officialibus  expeditioni  litterarum  huiusmodi  pro  tempore  presiden- 
tibus  et  Ministris,  sub  excommunicationis  late  sententie,  privationis 
et  suspensionis  suorum  Officiorum  et  perceptionis  emolumentorum 
eorumdem  penis  per  eos,  ad  quos  pertinuerit,  et  qui  eas  gratis  sub- 

■ 

scribere  vel  concedere  noluerint  eo  ipso  incurrendis  absque  alio 
nostro,  aut  successorum  nostrorum,  et  Sedis  predicte,  ulteriori  man- 
dato,  eas  gratis  subscribant,  et  per  omnia  usque  ad  plumbum,  et 
alia  necessaria  inclusive,  omni  contradictione  et  dilatione  cessante, 
expediant. 

Preterea  Auditores  et  Locatenentes  predictos  nunc  et  pro  tem- 
pore  existentes,  ac  eorum  quemlibet,  ipsorumque  beneficia  et  oflicia 
ecclesiastica  ac  bbna  quecumque  que  obtinent  et  possident,  et  in 
futurum  obtinebunt  et  possidebunt,  sub  beati  Petri,  et  sedis  predicte 

18 


274  Soeculo  X  V2 


ac  nostra  protectione,  auctoritate  apostolica  et  tenore  supradictis, 
pari  motu  suscipimus,  et  ab  omni  iurisdictione,  correctione,  visita- 
done,  dominio,  superioritate,  et  potestate  quorumcumque  legatorum, 
etiam  de  latere,  ac  Archiepiscoporum,  Episcoporum,  Prelatorum,  et 
Ordinariorum,  illorumque  Vicariorum,  Officialium,  Locatenentium,  et 
ludicum  etiam  a  dicta  sede  deputatorum  nunc,  et  pro  tempore 
existentium. 

Ipsosque,  ac  eorum  res,  et  bona  propria,  tam  in  Urbe,  quam  extra 
eam,  a  solutione  et  exactione  quarumcumque  decimarum  etiam  apo- 
stolica  auctoritate  predicta  pro  tempore  impositarum,  pedagiorum, 
gabellarum,  buUettarum,  et  quorumcumque  aliorum  onerum,  tam 
ordinariorum  quam  extraordinariorum  ubicumque  locorum  existen- 
tium,  liberamus,  liberosque,  immunes  et  exemptos  omnino  facimus, 
constituimus,  deputamus,  et  declaramus.  Ita  quod  Legati,  Archiepi- 
scopi,  Episcopi,  Prelati,  Ordinaril,  Vicarii,  Officiales,  Locatenentes, 
et  ludices  predicti,  etiam  ratione  delicti,  seu  contractus,  aut  rei,  de 
qua  ageretur,  ubicumque  committatur  delictum,  ineatur  contractus, 
aut  res  ipsa  consistat,  nullam  in  eos,  aut  eorum  aliquem,  seu  illo- 
rum  beneficia,  officia  et  bona  huiusmodi,  iurisdictionem,  correctionem, 
visitationem,  dominium,  superioritatem  et  potestatem,  exercere,  aut 
excommunicationis,  aliasque  sententias,  censuras  et  penas  proferre, 
Nec  exactores  decimarum  gabellarum,  pedagiorum,  et  onerum  huius- 
modi  eos  ad  aliquam  solutionem,  cogere  compellere,  et  coarctare, 
aut  quicumque  alii  cuiuscumque  dignitatis  status,  conditionis,  et  pre- 
minentie  ecclesiastice,  vel  mundane,  existant,  eos  super  premissis, 
aut  illorum  usu,  etiam  pretextu  cuiuscumque  criminis,  vel  delicti  &cti, 
vel  perpetrati  ex.  eorum  officio,  vel  ad  instandam  quorumcumque 
directe  vel  indirecte,  quovis  quesito  colore,  vel  ingenio,  molestare, 
aut  alias  quomodolibet  impedire,  quoquomodo  presumant. 

Decernentes,  et  declarantes,  presentibus  litteris,  nec  non  premissis 
et  aliis  privilegiis,  et  indultis  quibuscumque  eisdem  Auditoribus,  et 
Locatenentibus  pro  tempore  concessis  ex  quavis  etiam  necessario 
exprimenda  causa,  vel  occasione  per  nos,  et  Sedem  eandem,  in 
genere  vel  in  specie,  etiam  per  constitutiones  apostolicas,  seu  Can- 
cellarie  apostolice  regulas,  etiam  consistorialiter  pro  tempore  editas, 
aut  quascumque  alias  litteras  apostolicas  etiam  quod  tenores,  et 
forme  illorum  habeantur  pro  expressis  seu  alias  clausulas,  et  decreta 
quecumque  in  se  continentes,  etiam  quibusvis  dicte  Curie  Officia- 
libus,  etiam  prefatis  Scriptoribus  pro  tempore  concessas,  seu  etiam 
vigore  implicite  derogationis  latissime  extendende  in  supplicationibus 


Clemente  VII  275 


desuper  pro  tempore  signatis  apposite  derogari,  seu  illa  revocari, 
cassari,  suspendi,  aut  in  aliquo  alterari,  seu  revocata  suspensa,  vel 
alterata,  censeri.  Aut  ipsos  Auditores,  et  Locatenentes  sub  eisdem 
clausulis  comprehensos,  vel  eos  illarum  pretextu,  nisi  in  eisdem  desu- 
per  pro  tempore  signatis  supplicationibus  illorum  omnium  nomina 
propria,  et  cognomina  specifice  expressa  fuerint,  exprimi  non  posse, 
sed  semper  eosdem  Auditores  et  Localjenentes,  ac  in  eis  concessa 
privilegia,  indulta  et  litteras  huiusmodi  ab  illis  exceptos,  et  excepta, 
ac  privilegia,  indulta,  et  litteras  eis  concessa  predicta  valida  et  effi- 
cacia  existere,  et  ipsis  Auditoribus,  *et  Locatenentibus  suflfragari,  et 
quidquid  in  contrarium  pro  tempore  factum  fuerit,  pro  non  facto 
haberi,  debere  nec  non  ex  tunc  de  novo  eo  ipso  concessa,  et  inno- 
vata,  ac  in  pristinum  statum  restituta,  reposita,  et  plenarie  reinte- 
grata  esse,  et  censeri. 

Sicque  in  premissis  omnibus  et  singulis  per  quoscumque  ludices, 
et  Commissarios,  etiam  sancte  Romane  ecclesie  Cardinales,  et  cau- 
sarum  palatii  huiusmodi  Auditores  in  qualibet  causa  et  instantia, 
sublata  eis,  et  eorum  cuilibet  quavis  aliter  iudicandi  et  interpretandi 
facultate  et  auctoritate,  iudicari  et  diffiniri  debere,  irritum  quoque 
et  inane,  si  secus  super  hiis  a  quoquam,  quavis  auctoritate,  etiam 
per  nos  et  sedem  predictam,  scienter,  vel  ignoranter,  attemptari  con- 
tigerit. 

Quocirca  Curie  causarum  Camere  Apostolice  generali  Auditori, 
et  dicte  Urbis  Gubernatori,  ac  in  eadem  Urbe  et  eius  districtu 
nostro  in  spiritualibus  Vicario  generali  pro  tempore  existentibus 
super  apostolica  scripta  motu  simili  mandamus,  quatinus  ipsi  vel  duo, 
aut  unus  eorum  per  se  vel  alium,  seu  alios  presentes  litteras,  et  in 
eis  contenta  quecumque,  ubi  et  quando  opus  fuerit,  ac  quotiens  pro 
parte  dictorum  Auditorum  et  Locatenentium,  seu  alicuius  eorum, 
desuper  fuerint  requisiti,  solemniter  publicantes,  eisque  in  premissis 
eflicacis  defensionis  presidio  assistentes,  faciant  auctoritate  nostra 
easdem  presentes,  et  in  eis  contenta  huiusmodi,  firmiter  observari, 
ipsosque  Auditores  et  Locatenentes  nunc  et  pro  tempore  existentes 
iliis  paci6ce  gaudere,  nec  non  fructus  predictos  eis  iuxta  dicti  Indulti 
de  illis  percipiendis  in  absentia  huiusmodi  tenorem  integre  ministrari, 
non  permittentes  eos  per  locorum  ordinarios,  et  dilectos  filios  eccle- 
siarum  predictarum  Capitula,  seu  quoscumque  alios  ad  residendum 
in  eisdem  ecclesiis,  seu  locis  compelli,  aut  alias  super  premissis  contra 
presentium  tenorem  quomodolibet  indebite  molestari.  Contradictores, 
molestatores  quoslibet,  et  rebelles   per   censuras,  et  penas   ecclesia- 


276  SoecuU)  XVI 


sticas,  ac  alia  opportuna  iuris  remedia,  appellatione  postposita,  com- 
pescendo,  invocato  etiam  ad  hoc  si  opus  fuerit,  auxilio  brachii  secu- 
laris.  Non  obstantibus  si  dicti  Auditores  et'  Locatenentes  in  eisdem 
ecclesiis  sive  locis  primam  non  fecerint  residentiam  personalem.  Ac 
super  idoneitate  quoad  parochialem  ecclesiam,  et  de  non  concedendo 
alicui  gratiam  expectativam  extra  nationem  suam,  ac  non  acceptando, 
vigore  cuiiisvis  gratie  expectative,  aliquod  beneficium  generaliter  reser- 
vatum,  seu  aflfectum ;  nec  non  de  insinuandis,  et  publicandis  accepta- 
tionibus  beneficiorum  vigore  gratiarum  expectativarum,  acceptatorum, 
et  aliis  diligentiis  faciendis  pro  tempore  editis,  dicte  Cancellarie  regu- 
lis,  ac  fel.  recordationis  Bonifacii  VIII  contra  exemptos  edita,  que 
incipit,  Volentes,  ac  etiam  per  quam  concessiones  de  fructibus  in 
absentia  percipiendis  sine  prefinixione  temporis  fieri  prohibentur»  nec 
non  que  incipiunt,  Sicut  banus  pastor,  et  quibus  disponitur,  quod 
•nullus  vigore  facultatum  per  sedem  predictam  pro  tempore  conces- 
sarum,  aliqua  beneficia  ecclesiastica  resignare  possit,  nisi  illorum  pos- 
sessionem  pacificam  per  quatuor  menses  habuerit,  et  nihilominus 
beneficia  ipsa  in  odium  resignantium  vacare  censeantur  eo  ipso, 
Sixti  IV,  et  Innocentii  VIII,  ac  per  quas  tertia  pars  omnium  bono- 
rum,  de  quibus  rei  per  quoscumque  Prelatos,  vigore  quarumcumque 
facultatum  eis  per  sedem  predictam  concessarum,  testari  seu  alias 
disponi  contigerit,  Camere  predicte,  apostolice  pro  illius  necessitati- 
bus  applicata  dicitur  Alexandri,  Sixti,  et  aliorum  quorumcumque  Roma- 
norum  Pontificum  predecessorum  nostrorum  ac  Lateranen.  etiam 
novissime  celebrati  et  generalis  Conciliorum,  et  quibusvis  aliis  apo- 
stolicis,  nec  non  in  Provincialibus,  et  Synodalibus  Conciliis  editis 
generalibus,  vel  specialibus  Constitutionibus,  et  ordinationibus  ac 
quibusvis  per  nos  de  nostrorum,  et  dicte  rom.  ecclesie  Cardinalium 
familiarium  continuorum  commensalium,  et  aliis  beneficiis  ecclesiasticis 
per  nos,  et  sedem  eamdem  factis,  et  pro  tempore  faciendis  specia- 
libus,  vel  generalibus  reservationibus,  et  affectionibus,  nec  non  legibus 
imperialibus,  et  Municipalibus,  ac  Regnorum,  Provinciarum,  ecclesia- 
rum,  Monasteriorum,  et  locorum,  in  quibus  incompatibilia,  et  alia 
secularia,  ac  regularia  beneficia  huiusmodi  forsan  fuerint,  seu  a  qui- 
bus  ipsa  regularia  beneficia  dependere  contigerit,  et  Ordinum  quorum 
illa  extiterint  iuramento,  confirmatione  apostolica  vel  quavis  firmitate 
alia  roboratis  statutis,  et  consuetudinibus,  privilegiis  quoque  indultis 
et  litteris  apostolicis  eisdem  Regnis,  Provinciis,  ecclesiis,  Monasteriis, 
et  locis  ac  etiam  Cluniacen  et  Cistercien  Ordinibus  nec  non  qui- 
busvis  personis  cuiuscumque  dignitatis,  status  gradus,  et  conditionis 


Clemente  VII  'ZTl 


existentibus,  etiam  dicte  Curie  Officialibus,  et  eorum  Collegiis  etiam 
litterarum  earumdem  scriptoribus  prefatis  sub  quibuscumque  tenoribus 
et  formis  etiam  per  modum  statuti  perpetui,  etiam  motu  scientia  et 
potestatis  plenitudine  similibus,  etiam  ex  quibusvis  etiam  quantum- 
cumque  maximis,  et  urgentissimis,  etiam  necessario  exprimendis, 
causis,  ac  cum  quibusvis  antelationibus,  suspensionibus,  restitutio- 
nibus,  declarationibus,  attestationibus,  modificationibus,  et  aliis  efiica- 
cissimis,  et  insolitis, .  etiam  derogatoriarum  derogatoriis,  etiam  gene- 
ralibus,  expresse  derogantibus ,  aliisque  efficacioribus  et  insolitis 
clausulis,  irritantibusque : 

et  quod  huiusmodi  privilegia  indulta,  et  littere  cum  concessio- 
nibus,  declarationibus,  et  decretis»  ac  aliis  in  eis  contentis  clausulis, 
sub  quibusvis  derogationibus,  revocationibus,  suspensionibus,  vel  alte- 
rationibus  per  quascumque  alias  similes  vel  dissimiles  literas,  gratias, 
privilegia,  facultates,  concessiones,  antelationes,  et  indulta,  etiam  motu 
scientia,  et  potestatis  plenitudine  predictis  pro  tempore  factis,  etiam 
in  quibus  de  illis  specialis  mentio  fieret,  nuUatenus  includantur,  nec 
eis  quomodolibet  derogatum,  seu  illa  revocata,  suspensa,  vel  alterata 
censeantur,  sed  semper  ab  illis  omnibus  excepta  existant,  etsi  illis 
demum  quovis  modo  derogaretur,  aut  derogatum  esse  videretur, 
quotiens  eis  derogatum  foret,  totiens  illa  cum  omnibus  in  eis  con- 
tentis  clausulis  de  novo  concdssa,  et  in  pristinum  statum  restituta, 
et  reposita  fore,  et  esse,  etiam  in  vim  stipulati  contractus  inter  Roma- 
num  Pontificem  pro  tempore  existentem,  et  sedem  huiusmodi;  nec 
noQ  scriptores  et  alios  Officiales  pro  tempore  existentes,  ac  personas 
prefatas  habuisse,  et  etiam  in  futurum  habere  debeant  sicque  per 
quoscumque  ludices,  et  commissarios,  Executores,  et  Delegatos,  tam 
in  dicta  Curia,  quam  extra  eam  pro  tempore  deputatos  iudicari  debeat 
sublata  aliter  iudicandi,  et  interpretandi  facultate,  aliisque  etiam  effi- 
cacioribus  decretis,  etiam  Imperatoris,  Regum,  Ducum  et  aliorum 
dominorum  temporalium  contemplatione,  et  alias  quomodolibet,  etiam 
iteratis  vicibus  per  quoscumque  Romanos  Pontifices  predecessores 
nostros,  ac  etiam  per  nos,  et  sedem  prefatam  concessis,  et  appro- 
batis  ac  innovatis  etiam  quod  Regnorum,  et  Provinciarum,  nisi  per 
oriundos,  et  naturales  acceptari,  vel  obtineri,  ac  Cluniacen,  Cirster- 
cien,  et  aliorum  Ordinum  beneficia  huiusmodi  nisi  eiusdem  sancte 
Romane  ecclesie  Cardinalibus»  aut  ipsos  Ordines  respective  expresse 
professis,  ac  de  consensu  Abbatum  pro  tempore  existentium,  et 
dilectorum  filiorum  Conventuum  Monasteriorum  Cluniacen,  et  Cirster- 
cien  Matisconen,   et   Cabilonen   dioecesum   aut    aliorum    superiorum 


278  Soeculo  XVI 


aliorum  ordinum  predictorum  commendari  non  possint,  et  alias  de 
illis»  etiam  per  sedem  predictam  pro  tempore  facte  commende  seu 
de  illis  in  huiusmodi  commendam  obtinendis  dispensationes  concesse 
nulle  sint,  disponentibus. 

Quibus  omnibus,  et  eorum  singulis  etiamsi  pro  illorum  sufficienti 
derogatione  de  illis  eorumque  totis  tenoribus,  specialis,  specifica, 
individua,  et  expressa  mentio  habenda,  aut  aliqua  alia  exquisita  forma 
ad  hoc  servanda  foret,  tenores  huiusmodi,  ac  formas,  et  datas  illo- 
rum,  nec  non  decreta  in  eis  apposita,  ac  si  de  verbo  ad  verbum 
nichil  penitus  omisso,  et  forma  in  illis  tradita  observata  inserta 
forent  presentibus  pro  suflficienter  expressis  habentes,  tamquam  de 
eis  plene  informata  quoad  premissa  motu  simili  specialiter,  et  expresse 
derogamus,  et  sufficienter  derogatum  esse  decernimus,  contrariis 
quibuscumque  aut  si  eisdem  locorum  Ordinariis  a  dicta  sit  sede  con- 
cessum,  vel  in  posterum  concedi  contingat,  quod  Canonicos,  Re- 
ctores,  et  Personas  ecclesiarum  suarum  Civitatum,  et  dioecesum, 
etiam  in  dignitatibus,  Personatibus  Administrationibus,  vel  Officiis 
constitutas  per  substractionem  proventuum  beneficiorum  suorum  eccle- 
siasticorum,  aut  alias  compellere  valeant  ad  residendum  personaliter 
in  eisdem,  seu  si  Ordinariis,  et  Capitulis  prefatis,  vel  quibusvis  aliis 
communiter,  vel  divisim  ab  eadem  sit  sede  indultum,  vel  in  poste- 
rum  indulgeri  contingat,  quod  Canoliicis,  Rectoribus,  et  personis 
suarum  civitatum  et  dioecesum,  etiam  in  dignitatibus,  Personatibus, 
Administrationibus,  et  Officiis  constitutis,  et  in  illis  non  residentibus, 
aut  qui  in  eis  primam  non  fecerint  residentiam  personalem  consue- 
tam,  fructus  redditus,  et  proventus  suorum  beneficiorum  ecclesiasti- 
corum  in  absentia  sua  ministrare  minime  teneantur,  et  ad  id  com- 
pelli  non  possint  per  literas  apostolicas  non  facientes  plenam,  et 
expressam,  ac  de  verbo  ad  verbum  de  indulto  huiusmodi  mentio- 
nem',  et  quibuslibet  aliis  privilegiis,  indulgentiis,  et  literis  apostolicis 
generalibus,  vel  specialibus  quorumcumque  tenorum  existant  per  que 
presentibus  aon  expressa,  vel  totaliter  non  inserta  effectus  earum 
impediri  valeant  quomodolibet  vel  difierri,  et  de  quibus  quorumcum- 
que  totis  tenoribus  de  verbo  ad  verbum  habenda  sit  in  nostris 
literis  mentio  specialis. 

Volumus  autem,  quod  incompatibilia,  ac  sub  singulis  tectis  consi- 
stentia,  et  alia  secularia,  nec  non  Regulare  beneficia  huiusmodi  debi- 
tis  propterea  non  fraudentur  obsequiis,  et  animarum  cura  in  eis 
quibus  illa  immineat,  nuUatenus  negligeatur,  sed  in  eis,  quorum 
fructus  in  absentia  huiusmodi,  eosdem  Auditores  et  Locatenentes  per- 


Clemente  VII  279 


cipere  contigerit,  per  bonos  et  sufficientes  Vicarios,  quibus  de  eorum- 
dem'beneficiorum  proventibus,  necessaria  congrue  ministrentur  diligen- 
ter  exerceatur,  et  deserviatur  inibi  laudabiliter  in  divinis  ac  Regularis 
antedicta  et  sub  singulis  tectis  consistentium  beneficiorum  huiusmodi 
consueta  onera  congrue  supportentur.  Ac  quod  ipsi  Auditores,  et 
Locatenentes  infra  dictum  annum  alter  ex  duobus  Canonicatibus,  et 
duabus  prebendis,  aut  totidem  dignitatibus,  Personatibus,  Administra- 
tionibus,  vel  officiis  sub  eisdem  tectis  consistentibus,  huiusmodi  quos 
maluerint  pro  alio  cum  retentis  Canonicatu,  et  prebenda,  seu  digni- 
tate,  Personatu,  Administratione,  vel  officio  compatibili  beneficio,  per- 
mutare,  alioquin  illos  ex  duobus  Canonicatibus,  et  duabus  prebendis 
ac  totidem  dignitatibus,  personatibus,  administrationibus,  vel  officiis 
sub  eisdem  tectis  consistentibus  huiusmodi  quos  primo  assecuti  fue- 
rint,  et  quos  ex  tunc  dicto  anno  elapso  vacare  decernimus,  dimittere 
omnino  teneantur. 

Et  ne,  quod  absit,  dicti  Auditores,  et  Locatenentes  propter 
huiusmodi  gratiam,  vel  concessionem  eligendi  Confessorem  reddantur 
procliviores  ad  illicita  in  posterum  committenda,  etiam  volumus  quod 
si  a  sinceritate  fidei,  unitate  dicte  Romane  ecclesie,  ac  obedientia, 
et  devotione  nostra  et  successorum  nostrorum  Romanorum  Pontifi- 
cum  canonice  intrantium  destiterint,  aut  ex  confidentia  eiusdem  remis- 
sionis  vel  concessionis  aliqua  forsan  commiserint,  concessio,  et  remis- 
sio  et  quoad  illos  presentes  litere  eis  nullatenus  sufiragentur. 

Ac  quod  indulto  celebrandi,  seu  celebrari  faciendi  ante  diem,  parce 
utantur  quia  cum  in  altaris  ministerio  immoletur  Dominus  noster 
Ihesus  Christus  Dei  filius,  qui  candor  est  lucis  eterne,  congruit  hoc 
non  noctis  tenebris  fieri  sed  in  luce. 

Nec  non,  ut  in  eorumdem  ecclesiasticorum  dispositione  bonorum 
iuxta  qualitatem  residui  erga  ecclesias,  a  quibus  eadem  perceperint, 
se  liberales  exhibeant,  prout  conscientia  eis  dictaverit,  et  anime  eorum 
saluti  viderint  expedire. 

Ac  quod  dum  divinis  officiis  in  aliquibus  ecclesiis  contigerit  eos 
interesse,  illum  morem,  qui  in  eisdem  ecclesiis  observabitur  circa 
huiusmodi  horas  Canonicas  dicendas  studeant  observare. 

Quodque  si  singulorum  beneficiorum  predictorum  per  eos  simpli- 
citer  resignandorum,  seu  quorum  Commendis  aut  iuri,  vel  conces- 
sioni,  cesserint  aut  unioni  dissolutionis  consenserint,  fructus,  redditus, 
et  proventus  vigintiquatuor  duc.  auri  de  Camera,  secundum  communem 
estimationem,  valorem  annuum  non  excedant  conferentes,  et  illi, 
quibus  conferentur,  etsi  ex  dicta  causa  resignationes  huiusmodi  fiant, 


280  Soeculo  XVI 


ac  suorum,  et  eis  ex  eadem  causa  coUatorum  beneficiorum,  huius- 
modi  fructus,  redditus»  et  proventus  inequales,  et  maioris  valoris 
fuerint,  etiamsi  ipsa  inequalitas  vigintiquatuor  florenos  similes,  secun- 
dum  estimationem  predictam  non  transcendat  similiter  conferentes 
predicti  et  illi  quibus  beneficia  maioris  valoris  huiusmodi  collata  fue- 
rint,  de  nominibus,  et  cognominibus  personarum,  et  beneficiorum 
eorumdem»  ac  diebus  factarum  collationum  huiusmodi  Presidentes 
dicte  Camere  Apostolice  aut  CoUectores,  vel  SubcoUectores  fructuum, 
et  proventuum  eidem  Camere  debitorum  in  partibus  illis  pro  tem- 
pore  deputatos  infra  unum  si  citra  et  tres  menses  si  ultra  montes 
collationes  ipse  facte  fuerint  iuxta  Sixti,  et  Innocentii  predecessorum 
predictorum  super  hoc  editas  literas  certificare  procurent,  aiioquin 
beneficia  ipsa  sic  collata  vacare  censeantur  eo  ipso. 

NuUi  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  nostre  dispen- 
sationis,  indulti,  concessionis,  mandati  susceptionis,  liberationis,  con- 
stitutionis,  deputationis,  declarationis,  decreti,  derogationis  et  volun- 
tatis  infringere  vel  ei,  ausu  temerario,  contraire;  si  quis  autem  hoc 
attemptare  presumpserit,  indignationem  omnipotentis  Dei,  ac  beato- 
rum  Petri  et  Pauli  apostolorum  eius,  se  noverit  incursurum. 

Datum  Rome,  apud  S,  Petrum,  anno  incamationis  dominice  Mil- 
lesimo  quingentesimo  vigesimo  quinto,  quinto  nonis  augusti,  Pontifi- 
catus  nostri  Anno  secundo. 

Id.  Sadoletus. 

155. 

Clemente  VII  Papa.  -  Motus  propriiis  collationis  Audttoriaius  Rotae 
cuius  executio  Vicecancellario  simul  et  Rotae  Decano  et  Audito- 
ribus  committitur.  -  lacobus  Simonetta  Ulo  anno  Decanum  agebat, 

(Arch.  Rot.,  «  Admissiones  »,  part,  I,  Clemente  VII,  n.  3), 

Receptio  et  Mandatum  rev.  domini  P[etril  Wuorst 
Clem.  7. 

9  lan.,   1526. 

Motu  proprio,  etc,  volentes  dilectum  filium  Petrum  de  Vorst, 
utriusque  iuris  doctorem,  clericum  Cameracen.  dioc.  de  cuius  litte- 
ratura,  integritate  morum  et  probitate  vite  plene  informati  sumus, 
condignis  favoribus  prosequi  sibique  gratiam  facere  specialem,  eum 
Capellanum  nostrum  et  causarum  palatii  apostolici  Auditorem,  Cum 
omnibus  honoribus,  oneribus  et  emolumentis  consuetis,  tenore  pre- 
sentium    facimus,    Constituimus    et    deputamus   et  aliorum   et   dicd 


Clemente  VII  -  Paulo  III  281 

palatii  auditorum  numero  et  consortio  favorabiliter  aggregamus,  et 
in  locum  bo.  me.  Bartholomei  de  petra  sancta,  Capellani  et  eiusdem 
palatii  dum  viveret  auditoris,  apud  sedem  apostolicam  defuncti,  quoad 
Auditoratus  offitium  huiusmodi  ponimus,  substituimus  et  surrogamus, 
eumdemque  Petrum  ad  dictum  offitium  eiusque  liberum  exercitium 
honores,  onera  et  emolumenta  predicta  recipiendum  fore  ac  recipi 
et  admitti  debere  decernimus  et  declaramus  sibi  nichilominus  con- 
cedentes  quod  omnibus  et  singulis  privilegiis,  immunitatibus,  licen- 
tiis,  facultatibus,  prerogativis,  antelationibus,  preeminentiis,  favoribus, 
gratiis  et  indultis  quibus  alii  Capellani  nostri  eiusdem  palatii  audi- 
tores  tam  de  iure,  usu»  more  et  consuetudine  utuntur,  fruuntur, 
potiuntur  et  gaudent,  uti,  frui,  potiri  et  gaudere  possit  et  valeat,  pre- 
sentium  tenore  indulgemus. 

Mandantes  dilecto  filio  Pompeio  tit.  S.cti  Laurentii  in  Damaso 
presbytero  Cardinali,  S.  ^  R.  ecclesie  Vicecancellario  seu  pro  eo 
Cancellarie  apostolice  Regenti,  necnon  Magistro  lacobo  symonete, 
Moderno  Dilectorum  filiorum  et  collegii  dictorum  auditorum  Decano 
aliisque  eiusdem  palatii  auditoribus  seu  locatenentibus  eorumdem,  qua- 
tenus  eumdem  petrum  expediant,  et  ad  examen  solitum  et  consue- 
tum  ac  in  Auditorem  in  locum  prefati  Bartholomei  necnon  offitium, 
honores,  onera  et  emolumenta  predicta  iuxta  decreti  nostri  huiusmodi 
tenorem  recipiant  et  admittant,  tribunali  in  aula  ubi  cause  eiusdem 
palatii  audiri  solent  eodem  Petro,  ut  moris  est,  assignato. 

Decernenies  exnunc  irritum  et  inane  si  secus  super  hiis  a  quo- 
quam,  quavis  auctoritate  scienter  vel  ignoranter  contingerit  attemptari. 

Non  obstantibus  constitutionibus  et  ordinationibus  apostolicis,  ac 
eiusdem  Collegii  iuramento,  confirmatione  apostolica  vel  quavis  fir- 
mitate  alia  roboratis  statutis  et  consuetudinibus,  contrariis  quibus- 
cumque. 

PlcLcet  et  ita  mandamus.  I. 

Die  viiij  lanuarii  1526. 

156. 

Motus  proprius  Pauli  III  (i 534-1 549)  quo  Notarii  Rotae  iubentur 
officia  exercere  et  causarum  acta  seu  processus  tenere  aut  in  domi- 
bus  Auditorum^  vel  in  domibus  vicinis. 

(Arch.  Rot.,  «  Ordinationes  »,  part,  II,  De  Notariis,  n.  111). 

Motu  proprio  etc.  Cum  sicut  fide  dignorum  testimonio  accepimus 
quatenus  plurimi  in  nostro  Rote  Auditorio  ad  quod  pro  iustitia  con- 


282  Soeculo  X  VI 


sequenda  undique  confluunt  lites  et  causas  suas  prosequentur  pre- 
sertim  pauperes  pro  eo  quod  Notarii,  acta  et  processus  causarum 
in  eodem  Auditorio  pendentium  scribentes,  a  domibus  Auditorum 
suorum  longe  degunt  ultra  incommoditatem  eorumdem  litigantium  et 
temporis  iacturam  diversimode  gravantur»  Nos,  cupientes  quantum 
possumus  pauperum  et  aliorum  litigantium  laboribus  et  oneribus 
obviare  et  opportune  providere,  nec  non  Auditorum  commoditatibus 
consulere,  motu  simili  et  ex  nostra  certa  scientia  dilectis  filiis  Audi- 
torum  palatii  apostolici  Decano  et  Camere  apostolice  Auditori,  et 
eorum  alteri,  committimus  et  mandamus,  quatenus  dictos  notarios  et 
eorum  substitutos  sub  maioris  excommunicationis  et  privationis  emo- 
lumentorum  suorum  officiorum  et  aliis  pecuniariis  eorum  arbitrio  im- 
ponendis  penis,  eo  ipso,  nisi  paruerint,  incurrendis,  ut  officia  eorum 
exercere  et  acta  ac  causarum  processus  tenere  debeant  in  domibus 
auditorum  suorum,  vel  in  domibus  seu  Ipcis  vicinis  et  propinquis 
habitationibus  dictorum  Auditorum  ;  et  circa  propinquitatem  et  vicinita- 
tem  huiusmodi  stetur  dictorum  Decani  et  palatii  Auditorum  arbitrio : 
cogant  et  compellant  quacumque  appellatione  vel  exceptione  post- 
positis,  non  obstantibus  constitutionibus  et  ordinationibus  apostolicis, 
consuetudinibus  et  statutis,  etiam  iuramento  etc,  roboratis,  privile- 
giis  quoque  et  Indultis  concessis  etiam  latissime  extendendis  ;  cete- 
risque  contrariis  quibuscumque. 
Placet  et  ita  numdamus  A. 

157. 

Mandatum  R.  P.  D.  Nicolai  de  Aragonia,  Rotae  Decani,  iubenOs 
Notarios  Rotae  ut  officia  et  acta  causarum  exerceant  et  teneant 
vel  in  domibus  Auditorum  vel  prope. 

(Arch.  Rot.,  « Ordinationes  »,  De  Notariis,  part,  11,  n.  V). 

1536,  iunii  8,  Romae. 

De  mandato  R.  P.  D.  Nicolai  de  Aragonia,  R.  P.  D.  Palatii 
apostolici  causarum  Rote  auditorum  Decani  ac  ludicis  et  Commis- 
sarii  in  hac  parte  a  Smo  Diio  iiro  specialiter  deputati  Mdheantur 
omnes  et  singuli  eiusdem  palatii  causarum  Rote  Notarii  Quatenus 
infra  decem  dies  proxime  futuros  sub  excommunicationis  maioris 
et  privationis  emolumentorum  suorum  officiorum  ac  quingentorum 
ducatorum  auri,  Camere  ap.Iice  applicandorum,  penis  eo  ipso,  nisi 
paruerint,  incurrendis,  Debeant,  et  eorum  quilibet  debeat,  eorum 
officia    exercere    e^    acta   ac    causarum  processus    tenere    in    domi- 


Paulo  III 


283 


bus  Auditorum  suorum,  vel  in  domibus  seu  locis  vicinis  et  propin- 
quis  habitationibus  dictorum  Dominorum  auditorum  et  partium  et 
secundum  formam  et  tenorem  motus  proprii  Sancfhi  Diii  nri  pape 
eidem  R.  P.  D.  Decano  presentati.  Etsi  censerint,  etc.  Compa- 
reant,  etc.  Alioquin,  etc. 

Alfonsus  de  Castellanos    n[otarius?]   causarum  cam*  ap^  Not.  ... 
de  mandato  ut  supra. 


Die  octava  iunii   1536 

loannes  sander 

Gaspar  hoyer 

lo:  lacobus  buca 

Antonius  Gileti 

loannes  Serrurier 

Leonardus  piatteti 

Petrus  Vardinort  substitutus 

Guillermus  monson  substitutus 

lo:  Cordellas 

Claudius    Tamiseri   substitutus 

Nicolaus  PoUiaci  procurator 

lacobus  Cortesius 

Petrus  de  francia 

Franciscus  Bachodi 

Die  nona  iunii  1536 

leronimus  de  Castello  pro  duo- 

bus  suis  filiis 
Bartholdus  bukenitz  substitutus 
Claudius  Allison  substitutus 
Rodericus   de  Molina 
Quirinus  galler 
Nicolaus   hallot  substitutus 
loannes  dalde  substitutus 


Adrianus  pape 

lohannes  grane  substitutus 

Dionisius  fonschardi  substitutus 

lohannes  burger 

Petrus  ortiz 

Henricus  Strich  substitutus 

■ 

Die  decima  iunii   1536 

Claudius  Sablonus 
lohannes  pradelli 
lohannes  Nero 

* 

lohannes  Trulleti 

Lipus  de  Guizileriis 

lohannes  le  Nam 

lohannes  Aloysius  de  Aragonia 

Andreas  granutius 

lacobus  Capriate  substitutus 

R.dus    Pater    Episcopus  Civita- 

ten 
Adrianus  de  PallucelHs 
Franciscus  Pischera 
Cosmus  de  berreda 
Paschalis  venantius 
Hermanus  borbon 
Martinus  Lupi 


Diebus  octava,  ix  et  x  iunii  1536  executum.  fuit  ut  supra  contra 
omnes  supradictos  et  respective  per  me  Symonem  de  Collomila  (?) 
Cursor. 


284  Soeculo  X  VI 


158. 

Paulii  III,  Motusproprius  quo  lacobo  Simonettae  Cardinali   commit'- 
titur  causa  Notarios  Rotae   inter  et  Auditores. 

(Arch.  Rot.,  €  Ordinationes  » ,  part.  II,  De  Notariis,  n.  VI). 

Cum  sicut,  non  sine  animi  nostri  displicentia,  fide  dignorum  testi- 
monio  accepimus  preinsertum  motum  proprium  nostrum  in  pauperum 
collitigantium  ac  palatii  nostri  causarum  Notariorum  maximum  pre- 
iudicium  redundare,  cupientes  quantum  possumus  iuxta  iuris  com- 
munis  dispositionem  cuilibet  ius  suum  preservare;  Motu  proprio  et 
ex  nostra  certa  scientia  motum  proprium  preinsertum  ac  premissum  (?) 
monitorium  seu  mandatum  per  dilectum  filium  nostrum  Nicolaum  de 
Aragonia,  palatii  nostri  causarum  Auditorem  et  Rote  Decanum  contra 
eosdem  notarios,  illius  vigore  decretum  et  executum,  a  quibus  per 
eosdem  Notarios  ad  nos  fuit  appellatum,  ad  viam  luris  reducimus 
illiusque  vigore,  prout  de  iure,  per  dilectum  filium  nostrum  lacobum 
Symonetam  tit.  S.  Cirlaci  in  thermis  presbyterum  Cardinalem,  Cui 
omnes  dififerentias  inter  dilectos  filios  palatii  nostri  causarum  audi- 
tores  et  notarios,  audiendum  comisimus  et  comittimus  per  presentes 
procedendum  fore  et  procedi  debere  mandamus;  preinserto  motu 
proprio  aliisque  in  contrarium  facientibus  non  obstantibus  quibus- 
cumque.  Cum  potestate  citandi  et  inhibendi  in  romana  Curia  et  extra 
eam,  statum  cause  et  causarum  huiusmodi  ac  aliorum  hic  forsan  de 
necessitate  exprimendonim  tenores  et  compendia  pro  sufficienter 
expressis  habentes. 

De  mandato  d.  n.  pape :  Audiat  idem  Rfhus  D.  Cardinalis  citet, 
et  procedat  ut  petitur,  premissis  non  obstantibus. 

Placet  A. 

159. 

Paulo  III  Papa.  -  Mandatum  lacobi  Cardinulis  Simonettae  quo  Rotae 
Notarii  iubentur  domos  seu  loca  vicina  Auditoribus  suis,  quibus  sua 
officia  exerceant,  infra  20  dies  eligere  realiter  et  cum  effectu,  sub 
poena  venditionis  vel  svihastationis  suorum  officiorumy  nisi  pareant. 

(Arch.  Rot.,  « Ordinationes^ »  part  II,  de  Notariis,  n.  VII). 

1537,  ianuarii,  Romae. 

De  mandato  Rini  in  Christo  patris  et  domini,  domini  lacobi  tituli 
Sancti  Ciriaci  in  Termis,  Sancte  romane  ecclesie  presbiteri  cardinalis 


Paulo  III  285 


simonete  nuncupati  in  executionem  voluntatis  sanctissimi  d.  n.  pape 
moneantur  omnes  et  singuli  sacri  palacii  apostolici  causarum  notarii, 
in  exequutione  presentium  nominandi,  quatenus  infra  viginti  dies 
proxime  et  immediate  sequentes  debeant  realiter  et  cum  eflfectu,  omni 
exceptione  et  appellatione  remota,  elegisse  domos  seu  loca  vicina 
auditoribus  suis  in  quibus  notariatuum  officia  exerceant,  reservato 
ipsi  Revmo  cardinali  arbitrio  qualiter  vicina  loca  huiusmodi  intelli- 
gantur. 

Recusantes  vero  et  non  obedientes  teneantur  infra  tres  menses 
proxime  futuros  quacumque  prorsus  dilatione,  excusatione  et  appel- 
latione  semotis,  et  quilibet  eorum  officium  suum  alii  notario  et  ad 
arbitrium  prefati  Rmi  cardinalis  ydoneo  et  sufficienti  et  qui  parere 
premissis  paratus  sit,  vendere. 

Alioquin  eo  tempore  trium  mensium  elapso  et  non  parito,  idem 
Rmus  cardinalis  ex  eius  officio  sequens  (?)  voluntatem  et  ordinationem 
sibi  vive  vocis  oraculo  a  Sanctissimo  d.  n.  iniunctam  officia  ipsa  omnium 
et  singulorum  notariorum  non  parentium,  ipsis  aliter  non  requisitis» 
subhastari  et  vendi  mandabit  illis  notariis  qui  ydonei  ab  ipso  Reve- 
rendissimo  iudicabuntur  et  parere  suprascripte  ordinationi  cum  efiectu 
se  obtulerint. 

£t  si  dicti  notarii  quorum  ofiicia  subhastabuntur  et  vendentur 
pretia  recipere  voluerint»  eis  integre  et  sine  ulla  diminutione,  detra- 
ctis  tamen  subhastationis  expensis,  solvantur.  Alioquin  apud  banchum 
illorum  de  Altovitis  aut  alterius  campsoris  prout  notarii  ipsi  elege- 
rint,  deponentur  solvenda  notariis  quorum  officia  erunt  vendita.  Ad 
omnia  (?)  ipsorum  notariorum  requisitorum  sine  ulla  dilatione  et  exce- 
ptione. 

«  (Sigillum  Cardinalis) 

Alfonsus  de  Castellanos 
Scriptor  archivii  Romane  cu-  ^  mandato  Emi  drii  Card^  S.  Giriaci 
rie  de 


^,     .  .  (  Claudms  Sablon 

N.  Aragonia  -        .  ,      ,     ,. 

(  rranciscus  banhodi 

lacobus  cortesius 
Paulus   Neocastren.    \  Martinus  Lupi 

lohannes  bourger 

Franciscus  pischera 
Maceraten.  \  Cosmas  de  bareda 

Hermannus  de  borbon 


286 


Soeculo  X  VI 


Sarnen. 


Marsicanus 


Silvestro  Dario 


Mohedano 


Marco  Antonio 


Raynaldo 


leronimo 


lo.  paulo 


N.  Aragonia 


Neocastren. 


Aquen. 

Maceraten. 

Sarnen. 

Marsicanus 

Silvestro 

Mohedano 
Marco  Antonio 


< 

} 

1 
I 


\ 


Leonardus  piateti 

lohannes  Serurri 

Paschalis  venantius 

pompeius  de  tasiis 

petrus  Ortiz 

lo.  Coulbrut 

Andreas  granulius 

lohannes  Sander 

Lippus  de  guisilleriis 

Marinus  de  ianmaria 

lo.  petri  froilloti 

petrus  balendini 

R.  p.  gaspar  de  monte 

lo.  la.  bucca 

Rodericus  petri  de  molina 

lo.  Aloisius  Aragonia 

lo.  Cordellas 

Adrianus  de  palucellis 

lo.  pradelli 

lo.  neronus 

petrus  de  francia 

Quirinus  galler 

Andreas  poncetus  Substitutus  R.  d.  Anto- 

nii  gillesi 
Amedeus  conimmalis  (?)   Sub*"  d.  Ascanii 

lustini 
Bartholdus  baldinni  Sub^'  d.  bartholdi 
Adrianus  pape  Sub^"'  d.  pauli  Neyderhox 
Theodorus  cottas  Sub^*  d.  lo.  de  Nain 
lo.  grave  Sub*"*  d.  pompei  Zambettarii 
lo.  mercatoris  Sub*'**  d.  gaspasis  hour 
Petrus  bordennot  Sub*"*  d.  francisci  gernasii 
Claudius  Alizon  Sub****  d.  Nicolai  Catia 
lacobus  belon  Sub*'*'  d.  Stephani  garnerii 
Nicolaus  halot  Sub*'*'  d.  lo.  halot 
lo.  Minsche  Sub^""  d.  Mauritii  fernet 
lacobus  capriata  Sub^"'  d.  Stephani  Stafilei 
lo.  dalde  Sub*'''  d.  lo.  schetter 
N.  Sub*'*'^.  theodorici  de  palude 


Paulo  III  287 


Raynaldo  dionisius  faulchardi  Sub^^^  d.  desiderii  de- 

niseti 
-        .  (  Guillermus  Monsson  Sub*"*  d.  lo.  Martini 

(  Ludovicus  bure  Sub*^*  d.  pompei  lustini 

Executum  fuit  ut  supra  diebus  i8,  19,  20  et  21  et  22  mensis 
ianuarii  1537  contra  notarios  supra  scrittos  {sic)  principales  notarios 
presentes  in  Urbe  et  sustitutos  (^V)  notariorum  absentium  per  me 
f.  Vaca  (?)  C.  ff. 


160. 

Paulus  III  concessa  Auditoribus  a  fulio  II,  Leone  X  et  Clemente  VII 
privilegia  conjirmat^  hisque  privilegia  Referendariorum  addit  ac 
statuit  privilegHs  Auditorum  non  posse  derogari  nisi  eorumdem 
Auditorum  ad  id  expressus  accesserit  assensus. 

(Arch.  Rot.,  « Privilegia » ,  tom.  I,  part.  I,  n.  XXX  VII). 

1537,  augusti  17,  Romae. 

Paulus  Pp.  III.  Ad  perpetuam  rei  memoriam,  Romani  Pontificis 
consueta  ienignitas,  ea  quae  per  Praedecessores  suos,  praesertim  perso- 
narum  sibi,  et  Apostolicae  Sedi  continuos  labores  impendentium  com- 
modum,  et  utilitatem  concernentia  concessa  sunt,  ut  firma  perpetuo 
et  illibata  persistant,  libenter  approbat»  prout  in  Domino  salubriter 
conspicit  expedire. 

Dudum  siquidem  fel.  rec.  lulius  II,  Leo  X  et  Clemens  VII,  Romani 
Pontifices  praedecessores  nostri,  dilectis  filiis  causanim  Palatii  apo- 
stolici  Auditoribus,  et  eorum  Locatenentibus  tunc  et  pro  tempore 
existentibus  et  eorum  CoUegio  diversa  privilegia  concessiones,  exem- 
ptiones,  antelationum  praerogativas,  facuitates,  gratias,  et  indulta  tunc 
expressa  gratiose  concesserunt,  et  approbarunt.  Nos  dignum,  quin 
potius  debitum  censentes,  dictos  Auditores  et  Locatenentes,  qui  pro 
publica  utilltate  quotidie  et  incessanter  invigilant,  et  in  iustitia  per- 
sonis  ad  Sedem  ipsam  ex  omnibus  mundi  partibus  confluentibus  mini- 
stranda,  immensos  labores  sustinent,  pro  eorumdem  laborum  remu- 
neratione,  illorum  exigentibus  meritis,  et  ut  commodius  se  alere  et 
sustentare  valeant,  non  minoribus  gratiis  et  praerogativis,  quam  a 
dictis  Praedecessoribus  nostris  reportarunt,  eos  prosequi  volentes, 
Motu  proprio,  non  ad  ipsorum  Auditorum,  seu  Locatenentium  vel 
aliorum  pro  eis  nobis  super  hoc  oblatae  petitionis  instantiam,  sed  de 
nostra   mera   liberalitate   et  ex  certa  nostra  scientia,    omnia  et   sin- 


288  Soeculo  X  VI 


gula  privilegia,  exemptiones,  antelationum  praerogativas,  concessiones, 
gratias,  facultates,  litteras  et  indulta  huiusmodi,  per  dictos  et  alios 
nostros  predecessores  eisdem  Auditoribus  et  Locatenentibus  ac 
eorum  singulis,  in  genere  vel  in  specie,  concessa,  quaecumque,  quot- 
cumque,  et  qualiacumque  sint,  ac  cuiuscumque  tenoris  et  continen- 
tiae  existant,  quorum  omnium  formas  et  tenores,  ac  si  de  verbo  ad 
verbum  insererentur  praesentibus,  pro  expressis  habentes,  cum  omnibus 
et  singulis  derogationibus,  decretis,  et  clausulis  in  eis  contentis  in 
omnibus  et  per  omnia  auctoritate  apostolica  tenore  praesentium  con- 
firmamus,  et  innovamus.  Illaque  sibi,  et  eorum  cuilibet,  et  prout  dicti, 
et  alii  praedecessores  concesserunt,  de  novo  pro  potiori  cautela  con- 
cedimus  et  indulgemus,  ac  privilegia,  et  gratias  dilectis  iiliis  Refe- 
rendariis  nostris,  seu  eorum  Collegio  concessa,  et  in  posterum  conce- 
denda,  illa  pro  sufficienter  expressis  habentes,  cum  eisdem  Auditoribus 
et  Locatenentibus,  ac  eorum  CoIIegio,  auctoritate  et  tenore  premissis, 
communicamus,  seu  illa  de  novo  eis  concedimus.  Ac  praesentes  lit- 
teras,  et  in  eis  contenta  quaecumque  sub  quibusvis  suspensionibus, 
in  contrarium  factis  et  faciendis,  minime  comprehendi,  neque  illis 
derogari  posse,  nisi  eorumdem  Auditorum  et  Locatenentium  ad  id 
expressus  accenserit  assensus,  ac  irritum  et  inane  quicquid  secus 
super  iis  a  quoquam,  quavis  auctoritate,  scienter  vel  ignoranter,  con- 
tigerit  attentari,  decemimus.  Quocirca  pro  tempore  existentibus  San- 
ctae  Romanae  Ecclesiae  Camerario,  et  Curiae  causarum  Camerae 
Apostolicae  Generali  Auditori,  ac  in  Urbe  in  spiritualibus  Vicario, 
per  praesentes  Motu  simili  mandamus,  quatenus  ipsi,  vel  duo,  aut 
unjLis  eorum  per  se,  vel  alium,  seu  alios,  praesentes  litteras  et  in 
eis  contenta  quaecumque,  ubi,  et  quando  opus  fuerit,  et  quotiens  pro 
parte  dictorum  Auditorum  et  Locatenentium,  seu  alicuius  eorum, 
desuper  fuerint  requisiti,  solemniter  publicantes,  eisque  in  praemissis 
efficacis  defensionis  praesidio  assistentes,  faciant  auctoritate  nostra, 
eos,  et  eorum  quemlibet,  confirmatione,  innovatione,  concessione, 
indulto,  communicatione,  et  decreto,  ac  aliis  praemissis,  paciiice  frui, 
et  gaudere.  Non  permittentes  eos  desuper  per  quoscumque  quomo- 
dolibet  indebite  molestari.  Contradictores  quoslibet  et  rebelles  per 
censuras  Ecclesiasticas,  et  alia  iuris  remedia,  appellatione  postposita, 
compescendo.  Invocato  etiam  ad  hoc  si  opus  fuerit  auxilio  brachii 
soecularis.  Non  obstantibus  constitutionibus  et  ordinationibus  apo- 
stolicis  editis,  et  edendis  etiam  perpetuis,  Privilegiis  quoque  Indultis, 
et  litteris  apostolicis,  gratiis,  et  concessionibus  per  quoscumque  Ro- 
manos  Pontifices  praedecessores  nostros,  ac  Nos  et  Sedem  eandem, 


Paulo  III  '289 


sub  quibuscumque  tenoribus  et  formis  ac  cum  quibusvis  clausulis 
et  decretis  etiam  iteratis  vicibus  quibuscumque  quocumque  nomine 
nuncupentur,  et  dignitate,  seu  maioritate  praefulgeant  in  genere, 
vel  in  specie,  et  seu  eorum  CoUegiis  concessis,  approbatis,  et  inno- 
vatis,  ac  in  posterum  concedendis,  approbandis,  et  innovandis.  Qui- 
bus  omnibus,  etiam  si  pro  ;llorum  sufHcienti  derogatione  de  illis, 
eorumque  totis  tenoribus  specialis,  specifica  et  expressa  mentio 
habenda,  aut  exquisita  forma  servanda  foret,  et  in  eis  caveatur 
expresse,  quod  illis  nuUatenus  derogari  possit,  illorum  omnium  tenores 
pro  sufficienter  expressis  et  insertis  habentes,  hac  vice  dumtaxat,  illis 
alias  in  suo  robore  permansuris,  harum  serie,  motu  et  scientia  simi- 
libus,  derogamus ;  nec  non  omnibus  illis  quae  in  litteris  eisdem  Audi- 
toribus  et  Locatenentibus,  seu  eorum  CoUegio  concessa,  voluerunt, 
dicti  praedecessores  non  obstare,  quae  pro  repetitis  habeantur.  Cae- 
terisque  contrariis  quibuscumque.  Et  quia  difficile  foret  praesentes 
litteras  ad  singula  loca,  in  quibus  de  eisdem  fides  forsan  facienda 
esset,  deferri,  volumus  et  eadem  auctoritate  decernimus,  quod  ipsarum 
transumptis  manu  alicuius  Notarii  publici  subscriptis,  et  sigillo  ali- 
cuius  Praelati  munitis,  eadem  prorsus  fides  adhibeatur,  quae  adhi- 
beretur  eisdem  praesentibus  si  forent  exhibitae,  vel  ostensae. 

Datum  Romae,  apud  Sanctum  Marcum,  sub  annulo  Piscatoris,  die 
XVII  Augusti   1537,  Pontificatus  nostri  anno  tertio. 

L.  de  Torres. 

16L 

Patdo  III  Papa.  -  Inventarium  Capellae  Rotae. 
(Arch.  Rot.,  « Inventaria  »,  n.  9). 

Fatto  il  di  primo  di  ottobre,  del  mdxlv. 

Inventario  delle  cose  si  ritrovano  nella  Cassa  delli  R.  S.  Audi- 
tori  di  Rota;  la  qual  ha  in  custodia  il  R.  Mons.''^  Tesauriero  della 
Rota. 

Uno  libro  in  carta  peccorina  nel  qual  sono  scritte  le  constitutioni 
et  reformationi  della  Rota,  coperto  di  corame  biancho; 

Uno  libro  di  carta  pecorina  nel  quale  e  scritta  la  oratione  di  Spi- 
ritu  S.^®  et  il  modo  si  debba  far  la  oratione  in  Rota,  coperto  di  corame 
nero. 

Uno  Missale  in  carta  peccorina,  coperto  di  corame  roso. 

Uno  Altariolo; 

19 


290  Soeculo  X  VI 


Un  libro  in  carta  peccorina  dove  sono  scritti  Privilegii  e  diverse 
boUe  della  Rota  coperto  di  veluto  verde, 

Un  libro  di  carta  peccorina  biancho  coperto  di  corame  paonazzo. 

Un  libro  delli  conti  della  Rota  con  diverse  scriture  allegate,  in 
papiro  scritto  di  diverse  mani,  cominciando  nel  anno   1506. 

Un  altro  libro  delli  conti  piu  piciulo  in  papiro  scritto  di  diverse 
mani,  cominciando  nel   1439. 

E  un  altro  libro  delli  conti  cominciando  nel  1 45  7  pur  di  papiro. 

Uno  libro  in  lungo  delli  conti  e  in  papiro  cominciando  nel  1464,  e 
tutti  questi  libri  delli  conti  sono  coperti  di  carta  pecorina. 

Uno  libriciolo  in  papiro  pur  delli  conti  del   1477. 

Tre  quaderni  dove  sono  recopiate  tre  boUe  di  Papa  Clemente 
in  papiro  senza  coperta. 

Uno  quaderno  di  papiro  dove  sono  copiati  boUe  e  faculti  del 
vescovo  Interanen. 

Una  scatola  con  quattro  segilli  di  ottone  denso. 

Doe  boUe  grande  una  di  papa  Sixto,  e  Taltra  di  clemente,  e 
non  spedite. 

Un  faso  di  polize  delli  riceputi  da  diverse  persone  per  conto 
della  Rota. 

Una  filza  di  motu  propry  delli  S."  Auditori  per  piu  pontifici  se- 
gnati. 

Un  fasetto  di  diversi  mandati  presentati  alli  R.  S.  Auditori  di  Rota. 

Un  faso  di  letere  misive  da  diversi  Principi  e  altri  particolari 
alli  R.  S.  Aud."  di  Rota. 

Uno  fasetto  de  diverse  materie  della  Rota. 

Un  faso  delli  examini  delle   habilita   delli  R.  S.  Aud."  di   rota. 

E  un  altro  fasetto  de  diverse  materie  della  Rota. 

Uno  fasetto  de  diversi  inventarii  delli  beni  della  Rota^ 

II  proceso  fulminato  sopra  li  privilegi  delli  R.  S.^"  Aud." 

II  proceso  fulminato  delle  prerogative  delli  R.  S.  Auditori  per 
Papa  Sixto. 

Un  sumpto  delle  prerogative  delli  R.  S.  Au."  per  papa  Eugenio. 

Un  faso  di  scriture  cioe  consegli  della  Rota  et  altre  di  qual  sono 
specificati  nomi,  sopra  il  medesimo  faso. 

La  faculta  diposer  testar,  concessa  per  Papa  Julio  in  favor  delli 
R.  S.  Au. 

II  testamento  del  q.  m.  Thomaso  Regis. 

Un  codicilo  de  uno  Auditor  nel  qual  lasia  cinq.  volumi  di  libri 
alli  R.  S.  Au. 


PauU)  III  291 


Bulla  de  Papa  Sixto  della  reduction  di  quatordici  Auditori  a 
dodici ; 

Bulla  di  papa  Gio:  delle  prerogative  di  R,  S.  Auditor. 

Bolla  di  Papa  lulio  delle   prerogative   date    alli   R.  S.  Auditori. 

Bolla  di  Papa  Benedetto  per  laqual  fa  li  R.  S.  Auditori,  fami- 
liari  e  continui  comensali. 

Bolla  di  Papa  Clemente  delle  prerogative  date  alli  R.  S.  Aud," 

Bolla  di  papa  Pio  che  li  subdiaconati  sopranum."  precedano  li 
R.  S.  Auditori. 

BoUa  di  Papa  Alex.*^  delle  prerogative  date  alli  R.  Aud. 

Bolla  di  Papa  Sixto  delle  prorog/^  date  alli  R.  S.  Au."  con  unaltra 
del  medesimo  Pontefice. 

BoUa  di  Papa  Eugenio,  e  papa  Martino,  che  li  R.  S.  Aud."  sieno 
familiari  e  continui  commensali. 

Li  consegli  di  Ludovico  Ro :  con  sottoscritione  delli  altri  in  favor 
delli  R.  S.  Aud." 

Bolla  di  Papa  Innocentio  sopra  la  expedition  delle  cause. 

Processo  fulminato  sopra  la  expedione  gratis,  in  cancel.*  per  li 
R.  S.  Aud." 

II  trasumpto  di  Papa  Leone  p.  expedir  gratis  in  cancel.^  per  li 
R.  S.  Aud.^ 

BoUa  di  papa  Sixto  non  spedita  delle  prerogative. 

Mandato  di  Papa  Calixto  per  ispedir  gratis  in  cancel.*  per  li 
R.  S.  Aud.'* 

La  suplicatione  delle  prerogative  de  Papa  Clcmente  per  li  R. 
S.  Aud.^i 

La  sup."®  delle  faculti  di  Papa  Clemente  per  li  R.  S.  Aud." 

Un  Mandato  per  expedir  gratis  per  li  R.  S.  Aud. 

Un  fangoto  dove  sono  le  scriture  contro    li   notarii   della    Rota. 

Un  fascio  de  diverse  minute  per  li  R.  S.  Aud." 

Un  breve  de  Papa  Paulo  III.  confirmatorio  delle  prerogative  e 
privilegi  delli  R.  S.  Au." 

Privilegio  di  Papa  Paulo  IIJ°.  contro  li  doanieri  pcr  13  botti  di 
vino  per  ognuno  delli  R.  S.  Au." 

Privilegio  di  Paulo  IIJ**.  contro  li  doanieri  per  cento  e  quaranta 
botti  di  vino  per  li  R.  S.  Aud. 

Privilegio  di  Paulo  IV.  per  li  heredi  delli  R.  S.  Aud, 

Una  obligation  di  m.  lulio  Cesar  de  Morricati  per  la  qual  si  ob- 
bliga  a  pagar  li  quaranta  sette  scudi  che  rest6  debitor  la  b.  m.  di 
R.  S.  mr  Marcantonio  Mariscotto  alla  Rota. 


292  Soeculo  X  VI 


Tre  trasumpti  autentici  co  li  inventarii  delle  cose  qual  in  essi  si 
contengono  nel  principio  di  ogniuno  di  essi  con  li  lor  segili. 

Una  Bolla  delli  privilegi  concesi  per  Papa  Clemente  VII  alli 
R.  S.  Aud. 

La  supp.  del  motupr.  di  Papa  paulo  per  expedir  gratis  in  can- 
celaria  per  li  R.  S.  Aud. 

Trasumpto  di  detto  motuprop.  per  e^tpedir  gratis 

Un  libro  delle  Costituzioni  fatto  scrivere  di  nuovo  ch'ogni  anno 
si  legono  in  Rota. 

{verso)  Inventarium  rerum  existentium  in  Archivio  sac.  Rotae 
confectum  de  Anno   1545.  mazzo  B^  H. 


162. 

Pauli  III y  Motus  profytius  quo  Auditoribus  facultas  iterum  fit  expe- 
diendi  gratis  litteras  apostolicds. 

(Arch.  Rot.,  « Privilegia »,  totn.  I,  part.  I,  n.  XXXVIII). 

1547,  maii  13,  Romae. 

In  nomine  Sancte  et  individue  Trinitatis,  Patris  et  Filii  et  Spi- 
ritus  Sancti.  Amen.  Noverint  universi  et  singuli  hoc  presens  publi- 
cum  transumpti  instrumentum  visuri  lecturi  pariter  et  audituri  Quod 
nos  loannes  Baptista  Cicada  Dei  et  apostolice  sedis  gratia  episcopus 
Albiganen.  SSmi.  domini  nostri  pape  eiusque  Camerarii  ac  Curie 
causarum  Camere  apostolice  generalis  auditor  Romaneque  Curie 
ludex  ordinarius  ad  RR.  Patrum  Dominorum  sacri  palatii  apostolici 
causarum  Auditorum  ipsorumque  Locatenentium,  principalium,  instan- 
tiam  et  requisitionem,  dominos  lulium  de  Gentilibus  Rescribenda- 
rium  sive  Proscribendarium,  Franciscum  fonterria  computatorem  et 
Georgium  de  Rubeis  receptorem  scriptores  apostolicos  primo  per 
unum  ex  Ssmi.  domini  nostri  papae  cursoribus  et  deinde  omnes 
alios  et  singulos  sua  communiter  vel  divisim  interesse  putantes  eo- 
rumque  procuratores  si  qui  tunc  erant  in  Romana  Curia  pro  eisdem 
per  audientiam  publicam  litterarum  contradictarum  prelibati  domini 
nostri  pape  ad  videndum  et  audiendum  nonnullos  testes  de  et  super 
recognitione  motus  proprii  per  Ssmum.  dominum  nostrum,  Dominum 
Paulum  divina  providentia  papam  tertium  de  expediendo  gratis  lit- 
teras  apostolicas  produci,  recipi,  iurare  et  ad  iurandum  admitti  nec 
non  illum  mandari  transumi,  exemplari  et  in  publicam  transumpti 
formam  redigi  et  super  premissis  decretum  et  auctoritatem  nostram 


Paulo  III  293 


iudiciariam  interponi,  vel  dicendum  causam  si  quam  habeant  rationa- 
bilem  quarc  premissa  fieri  non  debeant»  allegandum  ad  certum  ter- 
minum  competentem,  videlicet  ad  diem  et  horam  infrascriptos  citari 
fecimus  et  mandavimus;  quibus  advenientibus,  comparuit  in  iudicio 
legitime  coram  nobis  providus  vir  dominus  loannes  Lemahen  in 
Romana  Curia  causarum  et  prefatorum  R.  P,  D.  Auditorum  et 
eorum  Locatenentium  Procurator,  et  dictorum  Dominorum  lulii,  Gen- 
tilis,  Francisci  Fonterria  et  Georgii  de  Rubeis  per  cursorem  citatorum 
et  contentorum  in  quadam  audientie  contradictarum  pergameni  cedula, 
non  comparentium  contumaciam  accusavit,  ipsosque  contumaces  repu- 
tari,  et  in  eorum  contumaciam  supradictum  motum  proprium  sub  infra- 
scripto  tenore  exhibuit  et  produxit,  quem  per  nos  transumi,  exem- 
plari,  publicari  et  in  publicam  transumpti  formam  redigi  mandari 
auctoritatemque  et  decretum  super  interponi,  debita  cum  instantia, 
postulavit :  Nos  itaque  loannes  Baptista  Cicada,  ludex  prefatus,  dictos 
citatos  non  comparentes  reputamus,  suadente  iustitia,  contumaces  et 
in  eorum  contumaciam  attendentes  requisitionem  huiusmodi  nobis 
factam  esse  iustam  et  rationi  consonam,  supradictum  Motum  pro- 
prium  ad  manus  nostras  recepimus,  vidimus,  legimus,  tenuimus,  palpa- 
vimus  et  diligenter  inspeximus,  sanumque  et  integrum  ac  omni  prorsus 
vitio  et  suspicione  carere  reperimus,  ipsumque  ad  ulteriorem  dicti 
Domini  loannis  Lemahen  procuratoris  instantiam  per  discretum  virum 
Dominum  desiderium  bona  avena  dicte  Curie  causarum  camere  apo- 
stolice  publicum  (notarium)  transumi  exemplari  publicari  et  in  publi- 
cam  transumpti  formam  mandavimus,  nostramque  et  dicte  Camere 
auctoritatem  et  decretum  interposuimus  et  interponimus  per  presentes: 
Tenor  vero  motus  proprii,  de  quo  superius  fit  mentio,  est  talis: 
<  Paulus  Pp.  III :  Motu  proprio  et  ex  certa  nostra  scientia,  dile- 

<  ctis  filiis  rescribendario,  computatori,  defensoribus,  deputatis,  aliis- 

<  que   scriptoribus,    Abbreviatoribus  etiam    de  maiori    Presidentibus 

<  Secretariis,  sollicitatoribus  et  aliis  Oflficialibus  litterarum   apostoli- 

<  carum  etiam  ad  eorum  expeditionem  prb  tempore  deputatis,  in  vir- 

<  tute  s.  obedientie  et  sub  suspensionis  officiorum  et  privationis  emo- 

<  lumentorum  officiorum  eorundem  ad    nostrum  beneplacitum  penis, 

<  quas  contra  facientes  recusantes  vel  diflferentes  absque  alia  decla- 

<  ratione  incurrere  volumus  eo  ipso,  districtius  precipiendo  mandamus 

<  quatenus  statim,  viso  nostro  presenti  mandato,  omnes  et  singulas 

<  litteras  apostolicas  expectativarum,  mutationum,  revaltdationum  et 

<  tertie  collationis  extensionum,  dispensationum,  concessionum,  dero- 

<  gationum  et  quarumcumque  aliarum  provisionum    seu    commenda- 


• 

294  Soeculo  XVI 


€  rum  de  quibusvls  beneBciis  ecclesiasticis  pro  tempore  factarum  et 

<  faciendarum,  necnon  quarumcumque  reservationum  quorumcumque 

<  fructuum  quorumcumque  beneficiorum  seu  quarumcumque  pen- 
€  sionum  super  fructibus  quorumcumque  beneficiorum  quomodolibet 
€  et  qualitercumque  reservatarum  pro  omnibus  et  singulis    Rote   et 

<  Palatii  nostri  causarum  Auditoribus  seu  eorum   Locatenentibus  et 

<  Cappellanis   nostris   et   familiaribus   continuis   commensalibus   pre- 

<  sentibus  et  futuris  quorum  nomina  et  cognomina  pro  sufficienter 
€  expressis  haberi  volumus    expeditionem   gratis   ubique  in    singulis 

<  Romane  Curie  Officiis  de  mandato  nostro  quantum  in  eis  est  expe- 

<  diant  et  expediri  faciant  procurent  et  permittant,  quia  nostre  incum- 

<  mutabilis  intentionis  et  ita  in  omnibus   et    singulis  Romane  Curie 

<  Officiis  et  locis   gratis  ubique  expediant :  non  obstantibus  quibus- 

<  cumque  privilegiis,  indultis,  litteris  apostolicis  eisdem  officialibus  sub 

<  quacumque  forma    et  expressione    verborum    concessis    et  iteratis 

<  forsan  vicibus  innovatis  et  approbatis,  quibus  etiam  si  pro  eorum 

<  sufficienti  derogatione  amplior   specificatio    fieri    deberet,  motu   et 

<  scientia  similibus ;  derogamus,  ceterisque  contrariis  quibuscumque. 

<  I^iai  gratis  ubiguey  -  de  et  pro  omnibus  A:  Neat:  -  lo.  Baptista 

<  de  Bernardis lo:  Gentilis». 

In  quorum  omnium  singulorum  fidem  et  testimonium  presentes 
litteras  sive  presens  tran^mpti  instrumentum  publicum  exinde  fieri  et 
per  notarium  publicurar  dicte  Camere  supradictum  et  infrascriptum 
subscribi  sigillique  Camere  apostolice  appensione  iussimus  et  fecimus 
communiri.  Datum.et  actum  Rome  in  edibus  nostris  in  quibus  iura 
reddi  solent,  et  partium  cause  audiri,  sub  anno  a  Nativitate  Domini 
millesimo  quingentesimo  quadragesimo  septimo,  indictione  quinta,  die 
vero  tertiadecima  mensis  maii,  Pontificatus  Sanctissimi  in  Christo 
Patris  et  Domini  Nostri  Domini  Pauli  divina  providentia  Pape  tertii 
anno  tertiodecimo ;  presentibus  ibidem  discretis  viris  dominis  Boni- 
facio  de  Grangia  et  Georgio  de  Itinere,  Curie  causarum  camere  apo- 
stolice  notariis  publicis,  testibus  ad  premissa  vocatis  specialiter  atque 
rogatis. 

Et  ego  Desiderius  bona  avena  Curie,  causarum  Camere  aposto- 
lice  Notarius,  premissis  omnibus  et  singulis  presens  et  de  eisdem 
rogatus  fui:  ideo  suprascriptum  instrumentum  publicum  subscripsi  et 
publicavi  in  fidem  premissorum  requisitus.  Loco  A.  Signi. 

Gratis  de  mandato  domini  etc.  etc. 


lulio  III  295 


163. 

luliiis  ///(i 550-1 555)  viviu  vocis  oractUo,  Didacum  de  Dcfa  in  Rotae 
Auditorem  electum,  ex  licentiato  creat  Doctorem  utriusque  iuris. 

m 

(Arch.  Rot.,  «  Admissiones »,  part  I,  lulio  III,  n.  I), 

1551,  aovembris  18,  Romae. 

Petrus  Pacheco,  misera"*  divina  tt"  Sanctae  Balbinae  S.  R.  E. 
Pbr.  Car^"  Gienen  nuncupatus.  Universis  et  singulis  presentes  literas 
visuris,  lecturis  et  audituris  Salutem  in  dno  Sempiternam,  notum 
facimus  per  praesentes  et  attestamur,  qualiter  hodie  S™""  in  Christo 
pater  et  dominus  noster,  dominus  lulius  divina  providentia  Papa 
tertius  vive  vocis  oraculo,  nobis  desuper  facto,  R.  D.  licentiatum 
Didacum  de  De^a  in  utriusque  iuris  Doctorem  creavit,  volens  ipse 
gmus  jjjg  jjj.  quod  post  creationem  hmoi  honoris  doctoralis,  insignis 
doctoralibus  ac  omnibus  et  singulis  privilegiis,  libertatibus  et  immu- 
nitatibus  quibus  caeteri  Doctores  in  quacumque  universitate  creati 
et  insigniti  utuntur  et  gaudent,  uteretur  et  potiretur  et  gauderet. 

In  quorum  omnium  et  singulorum  fidem  et  testimonium  praemis- 
sorum,  praesentes  litteras  manu  nostra  subscriptas,  per  secretarium 
nostrum  infrascriptum  subscribi  mandavimus,  sigillique  nostri  iussimus 
impressione  communiri. 

Datum  Romae,  in  aedibus  nostrae  solitae  habitationis,  die  dqcima 
octava  mensis  Novembris  anno  incarnat.  drii  Millesimo  quingentesimo 
quinquagesimo  primo,  indictione  nona,  Pontificatus  praeFati  S°^*  dni 
nri  anno  Secundo. 

Ita  attestamur  et  fidem  fadmus. 

P.  Car^*^  Gienen  J. 

De  Man[da]to  praeFati  111"^  ac  R«**  diii  mei  Car^^^ 

loannes  de  Rossas  . 
Secret[ariu]s  flF. 


296  Soeculo  XVI 


164. 

Paulus  /^(1555-1559)  (^d  admissionem  Gasparis  de  Quiroga,  unius 
ex  Auditoribus  Hispanis  mandat  ne  p>rocedatur^  anteqtiam  super 
accusationibus  in  illum  motis,  a  Rota,  hujuisitione  peracta  plene  Papa^ 
informaretur. 


(Arch.  Rot.,  ^Admissiones »,  part  I,  Paulo  IV,  n,  1), 


Sine  data. 


Motu  proprio  etc.  cum  nos  alias  per  promotionem  ven.  fris.  nri. 
Didaci  Deca,  e.pi  Canarien.  ad  ipsam  ecc.iam  Canarien  locum  unius 
ex  nri  palatii  ap"  cau.rum  auditoribus  quem  dictus  Didacus  ep.us 
tunc  tenebat,  ac  ipsius  Didaci  a  Ro.  cu.  absentiam  cessasse  et  vacasse 
decreverimus,  dilectumque  filium  Gasparem  de  Quiroga^  Cano*^™ 
Toletan,  utriusque  luris  doctorem  ad  locum  auditoratus  hmoi  in 
locum  p^*  Didaci  e.pi  surrogaverimus,  sibique  de  illo  providerimus, 
ac  dilectis  filiis  Decano  et  dicti  palatii  ca.rum  auditoribus  ut  p<^*™ 
Gasparem  ad  locum  auditoratus  hmoi  in  p^^'  Didaci  e.pi  locum,  ser- 
vatis  servandis,  admitterent,  commiserimus  et  mandaverimus,  prout 
in  motu  proprio,  manu  nra  signato  et  p^*  Decano  et  auditoribus  per 
eumdem  Gasparem  piitato  cuius  ...  plenius  continetur,  et  sicut  nobis 
postea  innotuit,  p*^^^  Decanus  et  auditores  antiquum  solitum  et  lauda- 
biles  stilus  in  admissione  auditorum  dicti  palatii  servari  solitum  ser- 
vatos.  Informationem  de  moribus  et  vita  dicti  Gasparis  facientes  ad 
ipsorum  Decani  et  auditorum  notitiam  pervenerit,  imputari  dicto 
Gaspari,  quod  alias  dictus  Gaspar  dum  in  oppido  compluten,  Toletan 
dioc,  esset  vicarius  giialis  bo.  me.  lo.  de  Tavera,  dum  viveret  Car"' 
et  Archiep.i  Toletan,  quoddam  monitorium  vel  preceptum  ut  pnde- 
batur  a  rectore  scholarium  universitatis  dicti  oppidi  aut  a  quodam 
subexecutore  cum  preinsertione  in  eodem  mon**,  ut  pndebatur  cer- 
tarum  l.rarum  ap*^""  aut  a  certo  dicti  palatii  auditore  emanatarum 
laceraverat  aut  lacerari  tentaverat,  ac  et  forsan  in  p.ntatione  dicti 
mon[ito]rii,  seu  precepti,  aut  Inhibitionis  quendam  not[ari]um  alapa 
percuserat,  eumdemque  not[ari]um,  et  forsan  alios  carcerari,  et 
forsan  alia,  fecerat,  inhobedientiam  sedis  ap^^  demonstrantia,  Nos  pro 
indenitate  dicti  Gasparis,  ut  veritas  p"<^">™  cognoscatur  cupientes, 
p.tis  Decano  et  auditoribus  q[ua]t[en]us  de  premissis  et  aliis  eidem 
Gaspari  forsan  impositis  et  de  quibus  infamatur,  se  informent,  illaque 


Pio  IV  ^  297 

inter  se  videant,  cognoscant,  nobisque  referant,  motu  simili  comittimus 
et  mandamus:  p.missis  ac  constitution[ibus]  ap^^  ceterisque  in  con-* 
trarium  facientibus  non  obstantibus  quibuscumque. 

Placet  I. 

P.lt  motu  pp*  L 

165. 

Pii  IV  (i  559-1 565)  reformatio  Rotae.  -  Constitutio  haec  descripta 
in  Libro  Constitutionum  Rotae^  legebatur  gtMtannis  in  die  ape- 
riiionis  scuri  Tribunalis, 

(Arch.  Rot.,  « Canstit.  Rot  Pal.  Apost.  *,/ol.  66"  et  ssq. ; « Liber  Rotae »  constit.; 
«  Ordinationes*y  part.  I,  n.  XVIII). 

1561,  decembris  27,  Romae. 

Pius  Episcopus  servus  servorum  Dei  ad  perpetuam  rei  memoriam. 

/n  throno  /ustiiiae^  super  omnes  gentes  et  regna,  meritis  licet 
imparibus,  superna  dispositione  constituti,  ad  ea  quae  iuris  et  iusti- 
tiae  cultum,  ac  observantiam  concemunt,  dirigimus  potissimum  aciem 
nostrae  mentis,  ut  universis  Nationibus  ad  sedem  Apostolicam,  omnium 
fidelium  matrem  et  magistram,  pro  litium,  et  controversiarum  inter 
eos  vigentium  decisione  recurrentibus  longis  iudiciorum  curriculis 
sublatis»  ac  minoribus,  quam  fieri  poterit  dispendiis,  opportune  con- 
sulatur. 

1.  Sane  postquam  nos  circa  curiae  nostrae  reformationem  solerti 
studio  intendentes,  reliquorum  eiusdem  Curiae  tribunalium,  et  Offi- 
ciorum  emendationem,  et  correctionem  cum  Dei  auxilio,  et  venerabi- 
lium  fratrum  nostrorum  S.  R.  E.  Cardinalium  consilio,  feliciter  pere- 
gimus,  demum  ad  palatii  nostri  auditorium,  in  quo  universbrum 
Christifidelium  graviores  causae  per  duodecim  summae  virtutis,  et 
doctrinae  viros,  ex  omnibus  mundi  partibus  magna  cum  diligentia 
conquisitos,  mature  cognoscuntur,  et  magna  cum  integritate,  et  iustitia 
terminantur,  animum  adiecimus.  Et  licet  in  eodem  tribunali  pauca 
admodum  correctione  digna  oifenderimus,  nihilominus  ut  nihil  inta- 
ctum  relinqueremus,  nonnulla  potius  pro  litibus  abbreviandis,  ac  par- 
tium  dispendiis  evitandis,  vel  saltem  minuendis,  vocatis  ipsis  Audi- 
toribus,  ac  pluries,  tam  in  voce,  quam  in  scriptis  auditis,  providenda 
censuimus. 

2.  Et  idcirco  de  eornndem  fratrum  nostrorum  consilio,  statuimus 
et  ordinamus,  quod  de  caetero  perpetuis  futuris  temporibus,  ad  tol- 
lendum  multiplicationem  commissionum,  et  parcendum   laboribus,  et 


298  ^  Soeculo  X  VI 


expensis  litigantium,  unica  commissio  in  qualibet  instantia  sufficiat, 
'et  illius  vigore  Auditor  causam  sibi  commissam  cognoscere,  et  cum 
omnibus  et  singulis  dependentibus  et  emergentibus,  ac  alias  quo- 
modolibet  incidentibus,  decidere  valeat.  Possit  etiam  Auditor  sine  nova 
commissione  praefigere  terminum  ad  docendum  de  attentatis,  ac  nul- 
litatibus,  et  causis  propter  quas  quis  in  integrum  restitui  debeat, 
ac  illo  elapso,  et  non  docto,  ad  causae  expeditionem  procedere; 
necnon  remissorias  decernere,  dilationes  concedere,  liquidationes  fru- 
ctuum  in  partibus  delegare,  ac  omnia,  et  singula  alia  usque  ad  fina- 
lem  sententiarum  suarum  executionem  inclusive  facere,  quae  de  iure 
Ordinarii  facere  possunt. 

3.  Prorogationes  autem  fatalium  sepius,  et  passim  non  conce- 
dat,  sed  tantum  ex  aliqua  honesta  causa,  ac  praevia  illius  cogni- 
tione  arbitrio  Rotae. 

4.  Auditor  tamen  in  aliqua  causa,  sive  magni,  sive  parvi  momenti 
existat,  etiam  si  eius  decisio  clari  iuris  esse  videatur,  diffinitivam 
sententiam,  vel  interlocutoriam  vim  diffinitivae  habentem,  ferre  non 
valeat,  nisi  causa  in  Rota  proposita,  et  habitis  votis  Coauditorum, 
nisi  partes  in  actis  expresse  consenserit,  quod  causa  sine  voto  eorun- 
dem  Coauditorum  expediri  possit.  Denique  ^  in  aliis  quibusvis  praeiu- 
dicialibus  decretis  servari  volumus,  si  actor,  vel  reus,  quod  negocium 
in  plena  Rota  cognoscatur,  insteterit. 

5.  Item,  sententiae  latae  per  Auditores,  prout  m  cedula,  ut  moris 
est,  vel  per  viam  termini  pro  servato,  subscribantur,  et  publicen- 
tur  in  actis  intra  quindecim  dies,  et  in  ultima  anni  audientia  latae, 
infra  mensem;  alioquin  pronunciationes  huiusmodi  pro  circumductis 
habeantur. 

6.  Termini  etiam  pro  servatis  habiti,  et  cedulae  ipsarum  senten- 
tiarum,  quae  interdum  per  alium  notarium,  quam  actuarium  ipsius 
causae  ad  referendum  accipi  consueverunt,  referantur  ipsi  notario 
causae  eadem  vel  sequenti  die,  qua  recipiuntur.  In  ultimis  vero  audien- 
tiis,  saltem  infra  triduum,  et  si  Auditor,  qui  pronunciavit,  prout  in 
cedula,  vel  terminum  habuit  pro  servato,  retinuerit  citationem  penes 
se,  illam  notario  causae  similiter  intra  praedictos  dies  consignare 
debeat;  alias  termini  huiusmodi  circumducti,  et  irriti  censeantur. 

7.  Auditor  vero  non  pronunciet  in  causa,  nisi  perfecto  registro, 
et  illo  ad  Rotam  delato,  una  cum  dictis  testium,  illis  ac  iuribus  in 
eadem  Rota,  prout  res  exegerit,  lectis.  In  ultima  vero  anni  audien- 


*  In  «Ordinat. »,  n.  XVIII,  legitar:  Idemque. 


Pio  IV  299 

tia,  ac  quandocumque  agetur  de  ferenda  declaratoria  contra  contu- 
macem,  etiam  registro  non  perfecto,  ex  actis  originalibus  pronunciare 
valeat.  Ita  tamen,  quod  pars  ad  cuius  instantiam  pronunciatum  fuerit, 
registrum  ipsum  pro  actorum  conservatione  qusftito  citius  perfici  curare 
teneatur. 

8.  Et  insuper,  Auditor  partibus  petentibus  copiam  decisionis  in 
causa  factae,  cum  iuribus  ac  rationibus  tradere  debeat,  prout  anti- 
quitus  laudabiliter  fieri  consuevit. 

9.  Causae  autem  propriae  Auditorum,  et  eorum  familiarum,  ac 
consanguineorum,  vel  affinium  usque  ad  secundum  gradum  iuxta  ius 
canonicum  computandum,  non  cognoscantur  in  Rota. 

10.  Nec  Auditores  in  eorum  domibus  substitutos,  vel  doctores, 
aut  alios  iurisperitos,  etiam  consanguineos,  qui  substituti  vel  advo- 
cati,  aut  procuratoris  officio  fungantur,  aut  in  casibus  Rotalibus,  vel 
eorum  processibus  sese  quoquo  modo  intromittant,  nec  advocatos, 
et  procuratares  domesticos,  aut  aliquos  ex  suis  Notariis  habeant. 
Item,  advocati,  aut  procuratores  consanguinei,  vel  affines  usque  ad 
secundum  gradum,  alicuius  Auditoris,  ac  etiam  illius  Notarii,  in 
causis  coram  eo  pendentibus  nullatenus  patrocinari  valeant. 

1 1 .  Nec  Auditores  compellant,  aut  aliquo  modo  inducant  partes 
per  se,  vel  per  alios,  ut  assumant  certum  Advocatum  vel  procurato- 
rem;  sed  electio  huiusmodi  omnino  ipsarum  partium  arbitrio  relin- 
quatur. 

12.  Item,  Decanus,  et  alii  Auditores,  presertim  antiquiores,  atten- 
dant,  ne  aliquid  non  solum  contra  ius,  sed  etiam  contra  stylum, 
et  decisiones  antiquas  factas  in  Rota,  quae  impressae  habentur, 
quoquo  modo  decidatur,  etiam  praetextu  aequitatis  in  iure  non  scri- 
ptae,  nisi  maxima  cum  ratione  et  discussione,  omnibus  votis,  seu 
saltem  illorum  duabus  tertiis  partibus,  aliter  faciendum  esse  iudi- 
caverint. 

13.  Deinceps,  edam  in  causis  pendentibus  non  attendantur  aliquac 
nullitates,  praeterquam  ex  defectu  iurisdictionis^  citationis  vel  man- 
dati,  oisi  causa  nullitatis  specialiter  ante  datam  praesentium  commissa 
reperiretur : 

14.  et  a  liquidatione  fructuum,  et  expensarum  taxatione,  semel 
tantum  appellare  liceat»  ita  quod  duae  conformes  rem  iudicatam  faciant. 

15.  Auditores  vero  causas  sibi  commissas,  pro  sola  partium  im* 
portunitate  ad  Cancellariam  remittere  non  possint,  sed  tantum  habita 
licentia  a  Summo  Pontifice,  vel  ex  iustis  causis  deductis  in  Rota,  et 
ab  ea  approbatis. 


300  Soeculo  XVI 


i6.  Et  si  Auditor  cognoverit  in  actis  adesse  suspicionem  crimi- 
nis,  remittat  acta  huiusmodi,  vel  illorum  exemplum,  prout  res  exe- 
gerit,  ad  ludicem  ordinarium.  £t  si  causa  criminalis  praeiudicialis 
fuerit  causae  civili,  in^eius  cognitione  supersedeat.  Et  quandocumque 
ludex  ipse  ordinarius,  in  causis  criminalibus  coram  eo  pendentibus,  indi- 
guerit  depositionibus  testium,  vel  aliquibus  scripturis  ad  causas  cri- 
minales  facientibus,  teneatur  Auditor  illas,  vel  earum  exemplum,  ut 
praefertur,  exiberi  facere. 

17.  Ut  autem  debitus  modus  sportulis  imponatur,  non  possint 
Auditores  partibus,  per  se  vel  alium  quovis  modo  sportularum  no- 
mine  aliquid  petere,  vel  exigere,  sed  nec  sponte  dantibus  ultra  taxam 
infrascriptam  accipere,  videlicet: 

18.  in  causis  pecuniariis,  seu  prophanis,  aut  quae  alias  pretio 
nummario  quoquo  modo  aestimari  possint,  si  aestimatio  rei  de  qua 
agetur,  non  excedat  summam  mille  ducatorum,  usque  ad  aureos 
decem,  a  mille  vero  usque  ad  decem  millia,  vigintiquinque :  a  decem 
millibus  usque  ad  viginti  millia,  quinquaginta :  ab  inde  supra  usque 
ad  quamcumque  summam,   centum. 

19.  In  Beneficialibus  vero,  si  redditus  annuus,  de  quo  agetur,  non 
excedat  summam  centum  ducatorum,  similiter  decem:  a  centum  vero 
usque  ad  mille,  viginti  quinque:  a  mille  usque  ad  tria  millia,  quin- 
quaginta :  abinde  vero  supra,  centum  aureos  pro  sportulis  cuiuscum- 
que  sententiae,  diffinitivae  duntaxat,  ut  praefertur,  accipere  vaieant. 
Si  vero  causa  aestimationem  non  facile  recipiat,  sportulae  moderatae 
pro  rerum  et  personarum  qualitate,  iuxta  taxas  praedictas  recipi 
possint:  nec  aliquid  ultra  non  solum  ipsis  Auditoribus,  sed  neceorum 
familiaribus,  vel  consanguineis,  aut  aliis  quibusvis  personis  directe, 
vel  indirecte,  quovis  quaesito  colore  vel  ingenio,  exceptis  esculentis 
et  poculentis  quae  triduo  consumi  possint,  ipsarum  sententiarum  aut 
Auditorum  intuitu,  praestari  possit. 

20.  Quas  quidem  sportulas,  iuxta  taxam  praedictam,  apud  Nota- 
rium  causae  post  subscriptam  sententiam,  et  Notario  traditam,  et  non 
antea,  deponi,  et  Auditori  consignari  volumus;  quodque  Notarius 
depositionem,  et  consignationem  huiusmodi  in  actis  notare,  et  spe- 
cificare  teneatur. 

2 1 .  Officia  vero  Notariorum  Rotae  non  conferantur  nisi  personis 
peritis,  et  idoneis,  quae  per  seipsos  illa  exercere  sciant  et  exerceant,  nisi 
aliqua  legitima  causa  impediantur.  Nec  eo  casu  officia  aliquibus  arren- 
dare,  aut  substitutos  deputare  valeant,  nisi  a  proprio  Auditore  appro- 
bati  fuerint,  qui  insuper  de  officio  fideliter  exercendo  arbitrio  Auditoris 


Pio  IV  301 

cavere  debeant,  et  pro  ipsorum  substitutorum  facto  Notarii  ipsi,  quo 
ad  interesse  partium,  tanquam  principaliter  obligati  omnino  teneantur. 
2  2.  Districtius  precipientes  modernis,  et  pro  tempore  existentibus 
Auditoribus,  et  eorum  decano,  in  virtute  sanctae  obedientiae,  ac  sub 
indignationis  nostrae  et  excommunicationis  latae  sententiae,  aliisque 
nostro,  et  pro  tempore  existentis  Romani  Pontificis  arbitrio,  infligendis 
penis,  ut  praesentem  constitutionem  nostram  singulis  annis  in  prima 
audientia,  una  cum  aliis  constitutionibus  antiquis,  legi,  et  publicari 
faciant,  et  illam,  ac  omnia,  et  singula  in  ea  contenta  diligenter  obser- 
vent,  et  ab  eorum  Notariis,  et  aliis,  quatenus  ad  eos  pertinet,  obser- 
vari  curent  cum  effectu. 

23.  Decernentes  nihilominus  irritum  et  inane,  si  secus  super  his  ab 
ipsis,  vel  quibusvis  aliis,  scienter  vel  ignoranter  contigerit  attem- 
ptari. 

24.  Non  obstantibus  constitutionibus,  et  ordinationibus  apostolicis, 
ac*  ipsorum  Auditorum  CoUegii,  etiam  iuramento,  confirmatione  apo- 
stolica,  vel  quavis  firmitate  alia  roboratis,  statutis,  et  consuetudini- 
bus,  privilegiis  quoque,  indultis,  et  facultatibus,  eisdem  Auditoribus, 
et  Collegio,  etiam  Motu  proprio,  et  consistorialiter,  sub  quibuscum- 
que  tenoribus,  et  formis,  ac  cum  quibusvis  clausulis,  et  decretis,  in 
genere,  vel  in  specie,  per  quoscunque  Romanos  Pontifices  praede- 
cessores  nostros,  aut  etiam  nos  concessis,  approbatis,  et  innovatis: 
quibus  omnibus,  etiam  si  pro  illorum  sufficienti  derogatione,  de  illis, 
eorumque  totis  tenoribus  specialis,  specifica,  et  expressa  ac  individua, 
et  de  verbo  ad  verbum,  non  autem  per  clausulas  generales  idem 
importantes,  mentio  habenda,  seu  quaevis  alia  exquisita  forma  ser- 
vanda  foret,  tenores  huiusmodi  pro  sufficienter  expressis  habentes, 
specialiter,  et  expresse  derogamus,  contrariis  quibuscumque,  aut  si 
praefatis  Auditoribus,  vel  quibusvis  aliis  communiter  vel  divisim  ab 
eadem  sit  sede  indultum,  quod  interdici,  suspendi,  vel  excommuni- 
cari  non  possint  per  litteras  apostolicas  non  facientes  plenam,  et 
expressam,  ac  de  verbo  ad  verbum  de  indulto  huiusmodi  men- 
tlonem. 

25.  Ut  autem  praesentes  litteraead  omnium  notitiam  deducantur, 
nuUusque  illarum  ignorantiam  praetendere  valeat,  volumus  et  man- 
damus,  illas  in  eiusdem  Audientiae  palatii  nostri,  ac  Cancellariae  Apo- 
stolicae  valvis,  et  acie  Campi  Florae,  per  aliquos  ex  Cursoribus 
nostris  affigi,  et  per  aliquod  temporis  spatium,  relicta  ibidem  earum 
copia  affixa,  detineri,  et  exinde  omnes,  et  singulos,  quorum  inte- 
rest,  vel  interesse  poterit  quomodolibet  in  futurum,  afficere  ac  si  eis 


302 


Soeculo  X  VI 


personaliter   intimatae    forent.   NuUi   ergo  omnino,   etc.  ...    Si   quis 
autem  etc.  ... 

Datum  Romae,  apud  Sanctum  Petrum,  anno  incarnationis  Domi- 
nicae,  Millesimo  quingentesimo  sexagesimo  primo,  sexto  kal.  ianuarii, 
Pontificatus  nostri  Anno  Tertio. 


t  Ego  Pius  catholicae  Ecclesiae  Epus. 


t  Ego  R.  Card.  de  Carpo,  eps.  ostien. 
t  Ego  F.  Card.  Pisanus,  eps.  Port. 

manu  propria  

t  Ego  Fed.  Card.  Caesius  eps.  Tu- 

sculanus  

t  Ego  lo.  Card.  Moronus  eps  prae- 

nestinus  ff  

t  Ego  Otho  Card.  August.  Eps  Alba. 
t  Ego  R.  Card.  S.  Angeli  Maior  Pae- 

nit. 
t  Ego  Ti.  Car.  Crispus. 
t  Fulvius  Card.  Per. 
t  Ego  lo.  Car.  Sancii  Vitalis. 
t  Ego  lo.  B.  Cicada  Car.  S.  Clemen. 
t  Ego  B.  Car.  Tranen. 
t  Ego  Scipio  Car.  Pisarum. 
t  Ego  Clemens  Car.  Araecaeli. 
t  Ego  F.  M.  Car.  Alexandrinus. 
t  lo.  Ant.  Card.  Capisuccus. 


Sig^illum 
Papae 


t  Ego  lo.  Ant.  Car.  Sancti  Georgii. 

t  Ego  Bernardus  Car.  Salviatus. 

t  Ego  Ph.  Car.  Aburd. 

t  lo.  Car.  Reumanus. 

t  Ego  M.  Ant.  Car.  Amulius. 

t  Ego  Aloysius  Car.  Comelius. 

t  Ego  R.  Car.  Navagerius. 

t  Ego  lo.  Franciscus  Car.  de  Gamb. 

t  Ego  A.  Car.  Famesius  Vicecance. 

t  Ego  G.  As.  Car.  Cam. 

t  Ego  lu.  Car.  Urbin. 

t  Ego  Hier.  Car.  Simoncellus. 

t  Ego  Vittellotius  Car.  Vitellius. 

t  Ego  Carolus  Car.  Borromeus. 

t  Ego  Franciscus  Car.  Gonzaga. 

t  Ego  Ind.  Avalus  Card.  Arag. 

Cae.  Glorierius. 
Francis.  Delyon. 


Anno  a  Nativitate  Domini  millesimo  quingentesimo  sexagesimo  tertio,  Indi- 
ctione  sexta,  die  vero  xxi  mensis  lanuarii,  Pontificatus  Sanctissimi  in  Christo  patris 
et  Domini  nostri,  Domini  Pii  divina  providentia  Papae  quarti  Anno  quarto.  Retro 
scriptae  literae  apostolicae  praesentatae,  intimatae  et  notificatae  fuerunt  Reverend. 
Patribus  Dominis  lo.  Baptistae  de  Rubeis  Efecano,  Paulo  Aemilio  Verallo  Episcopo 
Caputaque.,  lulio  Oradino  Episcopo  Perusino,  Gaspari  Groperio  FranciscoSarmento, 
Pomponio  Cottae,  lacobo  grato  et  Christophoro  Roboster,  Sacri  Palatii  Apostolici 
causarum  Auditoribus  et  locatenen.  respective,  eos  requiren.  ut  eisdem  litteris  in 
omnibus  et  per  omnia  parerent  et  obedirent,  copiam  earumdem  litterarum  eis 
dimittendo,  Romae  in  Palatio  et  Circulo  secreto  Rotae  personaliter  inventis,  h£fbitis 
et  apprehensis.  Deinde  retroscriptae  praefatae  litterae  lectae,  afilixae  et  publicatae 
fuerunt  locis  in  eisdem  litteris  designatis,  iuxta  earum  litteramm  seriem  et  teno- 
rem  per  nos  Bernardinum  Andreutium  et  lulium  Parinum  Apostolicis  Curss. 

Petrus  Valtrini  Magister  Cursorum. 

Romae  apud  Antonium  Bladum  Impressorem  Cameralem 

MDLXiu  Cum  Privilegio 


Pio  IV  303 


166. 

Pzus  IV  decernit  quod  Decanatus  Rotae  nonnisi  senior  Rotae  Auditor 
in  Curia  praesens,  aut  ex  causa  publica  absens  et  extra  eamdem 
Curiam  per  R.  Pontificem  destinatus,  potiatur, 

(Arch.  Rot.,  *  Ordinationes  * ,  part.  I,  n.  X2X). 

1562,  iulii  27,  Romae. 

Pius  Episcopu^,  servus  servorum  Dei.  Ad  perpetuam  rei  memo- 
riam.  Dudum  siquidem  a  f.  r.  Pauli  Pp.  IV.,  praedecessore  nostro 
emanarunt  litterae  tenoris   subsequentis :    <  Paulus    Eps.  Ser.'**  Ser- 

<  vorum  Dei.  Ad  per.  rei  memoriam.  Cum  venerabiles  fratres  nostri 

<  S.  R.  E.  Cardinales  in  partem  soUicitudinis  vocentur  ut  pro  tem- 

<  pore    existenti  Romano  Pontifici  assistant,  ipseque  Romanus  Pon- 

<  tifex  eorum  consilii  agenda  disponat  et  iidem  Cardinales  sint  pars 

<  corporis  et   membra   ipsius    Romani   Pontiiicis   ac   diversis  Almae 

<  Urbis  nostrae  parochialibus  Ecclesiis  pro  eorum  Cardinalium  titulo 

<  seu  denominatione  praeficiantur  et  in  eis  Episcopalem  iurisdictionem 

<  habeant  et  propterea  in  Romana  Curia  residere  debeant,  praesen- 

<  tesque  in  dicta  Curia  magis   digni   et   privilegiati   existant,    quam 

<  absentes   et  in  optionibus  titulorum  ac  sex  Ecclesiarum  Cathedra- 

<  lium  quibus  Cardinales  pro  eorum  Cardinalatus  titulo  praefici  solent 

<  absentibus  et  ante  eos  in  Cardinales  assumptis  praeferantur  et  si 

<  uni    ex    dictis    Ecclesiis    Cathedralibus   praefecti   fuerint,    ex    post 

<  semper  alios   non   Episcopos  Cardinales  in   quibusvis   actibus   et 

<  sessionibus  praecedant,  Nos  de  praemissis  et  diversis  aliis  causis, 

<  animum  nostrum  moventibus  et  inter  cetera  ut  eosdem  Cardinales 

<  absentes  ad  residendum  in  Curia   ^liquibus   uberioribus  favoribus 

<  et  praerogativis  alliceremus  Decanatu  Cardinalium  CoIIegii,  quem 

<  Nos  dum  in  minoribus  constituti  essemus  obtinebamus  et  ad  quem 

<  propter  nostram  continuam  in  eadem  Curia  residentiam  ante  alios 

<  Cardinales   Nobis   in  Cardinalatu  antiquiores  func  ab  ipsa  Curia 

<  absentes  perveneramus  per  Nostram  ad  summi  Apostolatus  fasti- 

<  gium  assumptionem  vacante,  habita  super  his  cum  fratribus  nostris 

<  in  Consistorio  nostro  secreto  deliberatione  matura,  de  eorum  consilio 

<  et  unanimi  assensu  Ven.  fratrem  nostrum  loannem  Epmm.  Ostien, 

<  S.  R.  E.  Card.  de  Bellayo  nuncupatum  de  nobis  et  Sede  aposto- 

<  lica   optime   meritum,  Decanum  Collegii   huiusmodi   declaravimus, 

<  eumque  ipsius  CoIIegii  Decanum  vocavimus,  et  Decanatum  ipsum 

<  sibi  concessimus  prout  et  per  praesentes  declaramus,  vocamus  et 


304  Soeculo  XVI 


<  concedimus.  £t  insuper  ne  in  posterum  Decanatus  praedictus,  illius 
4c  occurrente  vacatione,  in  aliquem  Cardinalem  ex  voluntate  sua  et 
«  non  ex  causa  publica  absentem  et  propter  absentiam  suam  huiusmodi 
«  quandoque  de  negociis  dictae  Sedis  minus  informatum  in  iniuriam 
«  aliorum  Cardinalium  tunc  praesentium  et  Rom.  Pont.  assistentium 

<  et  propterea  de  negotiis  praefatis  melius    informatorum    deveniat, 

<  aut  super  eodem  Decanatu  aliquae  controversiae  seu  dissentiooes 

<  inter  ipsos  Cardinales  oriantur,  providere  volentes,  Motuproprio  et 

<  ex  certa  scientia  nostra  ac   de   apostolicae  potestatis   plenitudine, 

<  hac  nostra  perpetuo  valitura  Constitutione  sancimus   quod    Deca- 

<  natus  huiusmodi  de  cetero  perpetuis  futuris  temporibus  nonnisi  ad 

<  Episcopum  Cardinalem  antiquiorem  in  dicta  Curia  praesentem,  aut 
<ex  causa  publica  absentem  et  extra  eamdem  Curiam  per  Rom.  Ponii- 
<Jicem  destinatum^  devenire  possit;  et  quod  Epus.   Cardinalis   antl- 

<  quior  in  Curia  praesens,  aut  ut  praemittitur  absens  et  extra  Curiam 
«  destinatus  postquam  Decanatus  huiusmodi  ad  eum  devenerit,  omnes 

<  alios  Cardinales,  etiam  antiquiores^  semper  in  quibusvis   sessionibus 

<  et  aliis  publicis  actibus  praecedaty  nec  per   alios   Ep,os    Cardinales^ 

<  etiam   antiquiareSy    tunc   absentes,    etsi  postmodum    incontinenti    ad 

<  eamdem  Curiam  se  conferant^  et  in  ea  continuo  resideant,  super  ipso 

<  Decanatu,  aut  ilHus  sessionibus  vel  aliis  cutibus  seu  negociis  ad  eum 

<  pertinentibus,  impediri  aut  molestari  valeat.  Decernentes  sic  et  non 
«  aliter  in  praemissis  omnibus  et  singulis  per  quoscumque  ludices  et 

<  Commissarios  quavis  etiam  apostolica  auctoritate  fungentes  et  cau- 

<  sarum  palatii  apostolici    Auditores  ac  eorundem  Cardinalium  Col- 

<  legium  in  quavis  causa  et  instantia  sublata  eis  etc.  attentari.  Non 

<  obstantibus  Constitutionibus  et  indultis  ap.licis  ac  stylo   palatii  et 

<  Concistorii  nostri    necnon    ipsius    Collegii  et  iuramento,  confirma- 

<  tione  apostolica,  vel  quavis  firmitate  alia  roboratis  Statutis  et  consue- 

<  tudinibus;  coeterisque  contrariis  quibuscumque.  Nulli  ergo  omnino 

<  hominum  liceat  hanc  paginam  nostrae  declarationis,  vocationis,  con- 

<  cessionis,  sanctionis  et  infringere  vel  ei  ausu  temerario  contraire. 

<  Si  quis  autem  etc...  Datum  Romae  apud   S.  Marcum   an.  Incar. 

<  Dominicae  millesimo  quingentesimo  quinquagesimo  quinto,  xi  kal. 

<  sept.  Pontificatus  nostri  anno  I.  » . 

Nos  coosiderantes  quod  dilecti  Fih*i  caus.  palatii  apostolici  Audi- 
tores  ad  causas  audiendum  et  iura  reddendum  constituti,  personaliter 
in  R.  Curia  residere  debent  ac,  eorum  in  eadem  Curia  continua 
residentia  id  exigente,  in  assequutione  dignitatum  aliis  absentibus 
merito  praeferendi  et  amplioribus   privilegiis  honorandi    veniunt,  de 


Pio  IV  306 

praemissis  et  diversis  aliis  causis,  animum  nostrum  moventibus,  ne 
in  posterum  decanatus  Collegii  dictorum  Auditorum,  illius  occurrente 
vacatione,  in  aliquem  de  caus.  palatii  huiusmodi  Auditorem  nisi  de 
causis  predictis  absentem  et  propter  absentiam  suam  in  iniuriam 
aliorum  eiusdem  palatii  auditorum  tunc  praesentium  devejniat,  aut 
supes  eodem  Decanatu  aliquae  controversiae  aut  dissentiones  inter 
ipsos  Auditores  oriantur,  Litteras  praefatas  cum  decretis  ac  omnibus 
et  singtUis  in  eis  contentis  clausulis  ad  Decanatum  CoUegU  Auditorum 
huiusmodi  etiam  ad  hoc  ut  eiusdem  Decanatus  quem  dilectus  filius  lulius 
Oradinus,  electus  Perusinus,  locum  unius  ex  causar.  Palatii  huius- 
modi  Auditoribus  de  mandato  nostro  tenens  tempore  promotionis  de 
persona  sua  et  illius  praefectionis  EccL  Perusin.  tunc  certo  modo 
pastoris  solatio  viduatae  per  nos  nuper  apostolica  auctoritate  facta- 
rum  obtinebat  et  exercebat,  per  provisionem  et  praefectionem  huius- 
modi  nonnisi  ad  dilectum  Filium  loannem  Bapt.  de  Rubeis,  caus. 
Palatii  huiusmodi  Auditorem,  in  dicta  Curia  officium  Auditoratus  causa- 
rum  huiusmodi  iaudabiliter  exercendo  residentem  et  alias  de  republica 
benemeritum  ex  nunc  et  dc  cetero  perpetuis  futuris  temporibus  occur- 
rente  vacatione,  ad  antiquiorem  causarum  palatH  huiusmodi  Audi^ 
torem  in  dicta  Curia  residmtem^  aut  ex  causa  publica  absentem  et  extra 
eamdem  Curiam  per  Rom.  Poniificem  destinatum,  devenire  possit,  et 
loannem  Baptistam  ac  postquam  Decanatus  praefatus  ad  eum  deve* 
nerit  in  dicta  Curia  praesens  aut  ut  praefertur  absens  et  extra 
dictam  Curiam  destinatus,  Auditor  antiquior  praefatus  omnes  alios 
Auditores  etiam  antiquiores  semper  in  quibusvis  sessionibus»  dispu- 
tationibus,  votis  et  aliis  actibus  publicis  et  privatis  praecedat,  nec 
per  alios  Auditores  etiam  antiquiores  tunc  absentes,  et  si  postmo- 
dum  incontinenti  ad  dictam  Curiam  se  conferant,  et  in  ea  continuo 
resideant,  super  ipso  Decanatu  aut  illius  sessionibus,  vel  aliis  actibus, 
seu  disputationibus  ad  eum  pertinentibus  impediri  aut  molestari  valeat. 
Motuproprio  et  ex  certa  nostra  scientia  ac  de  apostolicae  potestatis 
plenitudine  extendimus  et  ampliamus.  Noaobstantibus  Constitutionibus 
et  ordinationibus  apostolicis  ac  stylo  palatii  necnon  Collegii  Audi- 
torum  praefatorum  etiam  iuramento,  confirmatione  apostolica,  vel 
quavis  firmitate  alia  roboratis  statutis  et  consuetudinibus  ac  omnibus 
illis  quae  dictus  Praedecessor  in  dictis  litteris  voluit  non  obstare  coe- 
terisque  contrariis  quibuscumque.  NuIIi  ergo  omnino  hominum.  etc. ... 
Datum  Romae,  apud  S.  Marcum,  anno  Incarnationis  Dominicae 
MDLXii,  sexto  kal.  augusti,  Pontificatus  Nostri  anno  tertio. 


to 


306  Soeculo  XVI 


167. 

Pto  V  (156 6- 1572)  —  Datarius  Papae,  ratus  devolutum  esse  Sanctae 
Sedi  Officium  Notariatus  Rotae  vacatum  vacante  loco  Auditoris 
ob  promotionem  huiusce  ad  Cardinalatum,  illud  libere  confert.  — 
Rota  contradicit  et  petit  a  Papa  ut  causa  iudicetur  ab  aliquo  aut 
aliquot  ex  S.  R.  E.  Cardincdibus . 
(Arch  Rot.,  «  Ordinationes  i^ ,  part.  II,  De  Notariis,  n.  IX). 

1566,  sept.  5,  Romae. 

Motu  proprio.  -  Cum  sicut  accepimus  officium  Notariatus  Rote 
quod  quondam  lulius  pilortius  dum  viveret  obtinebat,  et  cuius  col- 
latio  et  omnimoda  dispositio  dum  pro  tempore  vacat  ad  Auditorem 
rote  cui  pro  tempore  officium  predictum  et  notarius  inservire  et 
coram  quo  scribere  consuevit  spectare  dignoscitur  et  spectat,  Vacante 
modo  officio  Auditoriatus  .quod  dilectus  filius  Gabriel  paleottus,  eius- 
dem  rote  tunc  auditor  ante  assumptionem  ad  cardinalatum  obtinebat, 
coUatio  predicti  offitii  notariatus  rote  ad  nos  devoluta  fuit,  prout  illa 
ad  nos  et  non  ad  alium  fuisse  et  esse  devolutam  decernimus  et  decla- 
ramus.  Volentes  propterea  dictum  officium  notariatus  persone  idonee 
et  nobis  benevise  conferre,  dilecto  filio  Marco  antonio  bintono  luris 
utriusque  Doctori  officium  notariatus  predictum,  quod  dictus  quondam 
lulius  dum  viveret  obtinebat,  cum  omnibus  et  singulis  honoribus  et 
oneribus  etc.  conferimus  etc. ...  Piat  motu  prop^  M. 

Datum  Rome  apud  S.  Marcum  Nonas  septembris  Anno  Primo. 


4e  « 


Romana. 

Beatissime  pater,  quamvis  collatio  et  omnimoda  dispositio  officii 
Notariatus  Rotae  quod  nuper  lulius  Spilortius,  Rotae  notarius,  dum 
viveret  obtinebat  ad  sacri  palatii  apostolici  Rotae  Decanum  pertineat 
ex  eo  quod  collatio  dicti  officii  ab  eiusdem  erectione  et  seu  alias  ad 
Rotae  auditorem  pro  tempore  coram  quo  idem  lulius  eiusque  in  dicto 
Notariatu  antecessores  scribere  consueverunt  et,  illo  defuncto  seu  alias 
de  medio  sublato,  ad  Decanum  predictum  pertinere  consuevit,  nihilo- 
minus  quum  R.  p.  d.  Datarius  Sanctitatis  Vestrae  pretendit  coI]a> 
tionem  di(;ti  officii  ad  se  pertinere,  Ideo  tam  devotus  sanctitatis  vestre 
Orator  lulius  Oradinus  Decanus  predictus,  quam  devoti  S.  V.  Ora- 
tores  Collegium  auditorum  dicti  Palalii  ad  quos    pro   interesse   suo 


Pio  V  307 

interest  ut  questio  huiusmodi  terminetur,  urbaniter  agere  cupientes, 
antequam  cuiquam  coUatio  fiat,  et  ne  lites  proveniant  ex  futura  colla- 
tione,  supplicant  humiliter  Sanctitatem  Vestram  quatenus  in  premissis 
opportune  providere  dignetur,  alicui,  seu  aliquibus,  ex  S.  R.  E.  Car- 
dinalibus,  summarie,  de  plano  et  sine  strepitu  et  figura  iudicii  com- 
mittere  et  mandare  ut  de  premisso  lure  conferendi  ad  officium  pre- 
dictum,  extraiudicialiter  se  informent  et  Sanctitati  Vestre  referant, 
cum  potestate  citandi  et  ne  in  preiudicium  litis  huiusmodi  aliquid, 
cognitione  huiusmodi  pendente,  iiat,  inhibendi,  aliaque  dicendi,  gerendi 
et  exercendi  que  in  et  circa  premissa  necessaria  fuerint,  seu  alias 
quomodolibet'  opportuna.  Constitutionibus  et  ordinationibus  aposto- 
licis,  stilo  palatii  ceterisque  in  contrarium  facientibus  non  obstan- 
tibus  quibuscumque,  stat,  etc.  pro  expressis  habendo. 


168. 

Pius  V  causam  Notariatm  S.  Rotae  resolvit  adfavorem  eiusdem  S.  Rotae. 
(Arch.  Rot.,  «  Ordinationes »,  part  II,  De  Notariis,  n.  IX). 

Sine  data. 

Motu  proprio  etc.  Decet  ut  ea  quae  praeter  intentionem  nostram 
in  praeiudicium  iuris  dilectorum  filiorum  Auditorum  causarum  nostri 
palatii  apostolici,  qui  indefesso  studio  in  ministranda  aequa  lance 
omnibus  ad  sedem  apostolicam  confluentibus  iustitia  assidue  laborant» 
concessa  esse  reperiuntur,  ut  ad  tramites  rationis  reducamus.  Cum 
itaque  ius  quod  dilecti  iilii  Magister  lulius  Oradinus  Decanus,  et 
reliqui  Auditores,  ac  locumtenentes  moderni  causarum  eiusdem  palatii, 
conferendi  officium  Notariatus,  de  quo  in  praeinserta,  seu  aliter  de 
illo  disponendi,  Decano  aut  alteri  pro  tempore  Auditori,  vel  collegio 
ipsonim  Auditorum  et  locumtenentium,  spectare  praetendunt,  sub- 
latum,  ut  nuper  accepimus,  ex  praeinserta  concessione  esse  videatur: 
Nos,  quorum  voluntatis  est  gratias,  iura  pt  privilegia  eisdem  Decano 
et  Auditoribus,  coniunctim  vel  divisim  concessa,  et  quomodolibet 
competentia,  non  solum  conservare,  sed  potius  augere  quam  dimi- 
nuere,  ne  de  hac  nostra  voluntate  dubitari  contigat,  ac  ut  omnibus 
innotescat,  Motu  proprio  etc.  nequaquam  mentis  aut  intentionis 
nostrae  in  veritate  fuisse,  aut  esse  ob  concessionem  gratiae  praein- 
sertae,  declarationesve,  derogationes,  clausulas,  decreta  et  quasvis 
verborum  expressiones  in  illa  apposita  quoquo  modo  praeiudicandi 
iuribus  et  privilegiis  antedictis  per  praesentem  declaramus  et  nihi- 


308  Soeculo  XVI 


lominus  potiori  pro  cautela  aut  concessionem  praeinsertae  gratiae 
huiusmodi  ac  omnes  et  singulas  declarationes,  derogationes,  clausulas, 
decreta  et  quaecumque  in  illa  apposita  in  his  videlicet  dumtaxat  quibus 
iuribus  et  privilegiis  eorundem  Decani  et  Auditorum  ac  locumtenen- 
tium,  eorumque  collegio  in  specie  aut  genere  vel  in  minimo  praeiu- 
dicatur  cassamus»  revocamus  et  irritamus»  illamque  et  ea  stare  debere 
perinde  ac  si  prout  de  iure  et  cum  clausula  expressa  praeservante 
iura,  et  privilegia  modernis  et  pro  tempore  existentibus  Decano, 
Auditoribus,  locumtenentibus,  et  eorum  coUegio  in  specie  vel  genere, 
ac  tam  coniunctim  quam  divisim,  quomodolibet  concessa  et  compe- 
tentia  et  non  alias  vero  a  principio  a  nobis  emanasset,  et  sic  in  prae- 
missis  omnibus  et  singulis  per  quoscumque  ludices  etc.  sublata  etc. 
iudicari  etc.  debere,  irritum  quoque  et  inane  apostoh'ca  auctoritate 
decernimus.  Non  obstante  eadem  praeinserta,  ac  quibuscumque  illius 
vigore  quomodolibet  emanatis  ac  emanandis,  constitutionibus  quoque 
et  ordinationibus  apostolicis  ac  ceteris  contrariis  quibuscumque.  Huius 
autem  Motus  proprii  nostri  solam  signaturam  sufficere  et  ubique 
fidem  in  iudicio  et  extra  facere  etiam  absque  eo  quod  registretur, 
regula  quacumque  in  contrarium  pro  tempore  edita  non  obstante, 
volumus  atque  concedimus. 

{verso)  Scripture  pertinentes  ad  privilegium  Decani  Rotae  super 
collatione  Notariatus  Rotae  vacantis  tempore  promotionis  sive  trans- 
lationis  vel  obitus  Auditoris.  Mazzo  ij. 


169. 

Ptus   V  auditoratunt  Rotae  confert  Hippolito  Aldobrandini,  qui  serius 
fuit  Papa  Cleniens   VII L 

(Arch.  Rot.,  •  Admtssiones»^  Pio  V,  n,  3). 

1569,  octobris  10,  Romae. 

Motu  proprio  etc.  Venerabili  Fratri  nostro  Allexandro  epo.  Sabinen. 
CardinaU  Farnesio  nuncupato  S.  R.  E.  vicecancelario  et  Dilectis  Filiis 
capellanis  nostfis,  causarum  sacri  pallatii  ap.lici.  Auditoribus  et  eoruni 
locatenentibus  in  virtute  s.  obedientiae  mandamus,  quatenus  dilectuni 
Filium  Hippolitum  Aldobrandinum,  Clericum  Florentinum,  utriusque 
iuris  doctorem,  ad  locum,  seu  officium  Auditoratus  causarum  Pallatii 
huiusmodi  quod  dilectus  Filius  loannes  Aldobrandiniis  ellectus  Imolen., 
de  cuius  persona  nuper  eccl.ae  Imolen.  pastoris  solatio  destitutae  pro- 
vidimus,    obtinebat,    ad    presens   vacans,    servatis   alias    in    similibus 


Pio  V  -  Gregorio  XIII  309 


observari  solitis.  Necnon  ad  huiusmodi  officii  auditoratus  exercitium, 
illiusque  onera»  honores  et  emolumenta,  recipiant  et  admittant  ac  in 
locum  dictt  loannis  quoad  officium  auditoratus  causarum  huiusmodi 
et  illius  exercitium  substituant  et  surrogent,  sibique  de  emolumentis 
predictis  respondeant  et  responderi  mandent  et  faciant  cum  effectu. 
Non  obstantibus  Constitutionibus  et  ordinationibus  apostolicis  ac 
quibusvis  mandatis  seu.  concessionibus  de  dicto  loco  seu  officio  Audi- 
toratus  pro  quibuscumque  aliis  personis  cuiuscunque  status  etc.  exi- 
stentibus  quae  a  nobis  vel  sede  apostolica  emanarunt.  Ceterisque 
contrariis  quibuscunque.  -  Placet  motu  proprio  M. 

Praesentatus   et  admissus  in  Praesentata    die    v    octobris 

rota    die    lune    x  octobris   1569  1569   Pro    R.mo  D.  meo  Car." 

lulius  Oradinus  decanus  Vicecancellario 

Fla:  Car."'  Ursinus. 


170. 

Gregorius  XIII  (1572-1585)  Auditoraium  Rotae  confert  Caesari  de 
Grassis,  qui  Motumproprium  praesentat  lulio  Oradino,  Decano.  - 
Claustdcte  derogantes  privilegiis  a  Pio  V  Collegio  Ghisleriorum 
civitatts  Papiensisy  concessis. 

(Arch.  Rot.,  *  Admissione$*y  part  I,  Gregorio  XIII,  «.  2). 

1572,  augusti  18,  Romae. 
Gregorius  PP.  XIIP 

Motu  proprio  etc.  Bene  informati  de  doctrina  moribus  et  probitate 
dilecti  filii  Caesaris  de  Grassis,  Clerici  Bononien,  u.  i.  d.,  motu  simili 
et  ex  nostra  certa  scientia,  eundem  Caesarem  in  Capellanum  nostrum 
et  sacri  palatii  nostri  causarum  Auditorem  constituimus,  eumque  in 
locum  dilecti  filii  nostri  Alphonsi  Bimarini,  Episcopi  seu  electi  Reatin. 
dicti  paiatii  causarum  Auditoris,  de  cuius  persona  nuper  Ecc.*'  Reatin, 
pastoris  solatio  tunc  destitutae,  providimus,  ac  ad  officium  Audito- 
riatus  huiusmodi  (quod  a  pluribus  annis  citra  serie  continuata  per 
Romanos  Pontifices,  predecessores  nostros  Civibus  Bononien.  U.  J.  D. 
collatum  fuit)  sufficimus  et  surrogamus,  eique  officium  cum  honoribus, ... 
consuetis  concedimus  et  assignamus...  Mandantes  propterea  Ven**  fratri 
nostro...  Cardinali  Vicecancellario...  necnon  dilectis  filius  Decano,  aliis 
palatii  praedicti  causarum  Auditoribus  et  locatenentibus  (ut  servatis 
consuetis  et  servari  solitis)  ad  ipsum  Caesarem  eorundem  Auditorum 
numero  et  consortio  favorabiliter  aggregare...  Non  obstantibus  con- 


310  Soeculo  X  VI 


stitutiooibus  et  ordinationibus  apostolicis  et  aliis  quibusvis  et  forsan 
Collegii  Ghisleriorum  nuncupati  per  fe:  re:  Pium  papam  quintum 
praedecessorem  nostrum  in  Civitate  Papien  erecti  Presidentibus  et 
Collegialibus  personis  sub  quibuscumque  tenoribus  et  formis  ac  cum 
quibusvis  clausulis,  irritantibusque  et  aliis  Decretis,  etiamsi  in  eis 
caveatur  expresse  quod  uniuscuiusque  dicti  Palatii  Auditorum  loci 
vacatione  quacumque  ex  tunc  deinceps  primo  occurrente  ipsi  Presi- 
dentes  et  CoIIegiales  in  locum  dicti  Alphonsi  electi  unum  de  suo 
gremio  in  Romani  Pontificis  pro  tempore  existentis  Capellanum  et 
dicti  palatii  ap.Iici  Auditorem  eligere,  Ipseque  sic  electus  et  ad  locum 
ita  vacantem  in  CoIIegio  Auditorum  huiusmodi  recipi  debeat  et  assum- 
ptiones  de  quibusvis  personis  ad  locum  ex  tunc  primo  vacatunun 
huiusmodi  et  per  Ro:  Pont.  aliter  quomodolibet  factae  nemini  suffra- 
gentur,  ac  alias  in  genere  et  specie  etc.  •.. 

Placet  motu  proprio  U. 

Fuit  praesentatus  praesens  motus  proprius  Die  xvii  Augsti  1572. 
Pro  Rfho  D.  meo  Carii  Vicecao  F.la:  Cari»»  Ursinus. 

Presentatus  et  admtssus  die  Lune  xviij  augusti  1572  Tulius  Ora- 
dinus  decanus. 

171. 

Gregorius   XIII  locum   Rotae,  vacantem  per   mortem  lulii  Oradini, 
nuper  defuncti,  con/ert  Francisco  Cantuccio  Perusino,  qui  Motum- 
proprium  praesentat  loanni  BapOstc^  de  Rubeis,  Decano,  die  X  sep^ 
tembris  1573. 
(Arch.  Rot.,  *  Admissiones  ^  ^  part  I,  Greg.  XIII,  n.  3). 

172. 

Sixto  V  (i$S 5' i^go)  -  Atientis  causae  gravitate,  discordia  votorum  et 
absentia  unius  ex  corresponscdibus,  decernitur  causae  dilatio. 

(Arch.  Rot.,  « Extractum  Diarii  Petiae*^  Additiones). 

Die   14  octobr.  1588. 

In  hac  Rota  Ego  Franciscus  Penia  prima  suffragia  protuli:  Dns 
Seraphinus  proposuit  Causam  Albanen.  Donat.  quae  agitabatur  inter 
Christopharum  et  Bernardinum  de  Sabellis:  et  quia  defuit  D.  Mar- 
cellus  de  Bubalis  primus  corresponsalis  in  dicta  Causa,  quae  erat 
gravis,  et  DD[omini]  non  erant  conformes,  fuit  dilata. 


Sixto  V  311 


173. 

1589,  ianuarii  24,  Romae. 

Sixtus  V  Bulla  <  Romani  Pontificis  providentia  circumspecta  > ,  Came" 
rali  Impressori,  privative  quoad  omnes  aUos,  ius  concedit  iypis 
imprimendi  praeter  singtUa  iubilea^  indulgeniias ,  motus  proprios^ 
dispensationes  etc.  tam  ah  Romanae  Curiae  Ojfficiis,  quam  sacris 
Congregationibus  edenda^  etiam  Rotae  decisiones,  et  aUorum  tri- 
bunalium  ordinaOones,  edicta^  hannimenta  etc,;  facta  eidem  ohli- 
gatiane  dandi  <  de  exemplis  litterarum,  Brevium,  Motuum  proprio- 

<  rum,    Constitutionum    et    lubileorum  ...    in    primaeva,    illorum 

<  impressione,  quae  de  caetero  fiet,  quatuor  Datariae,   et  viginti 

<  Camerae,  necnon  duo  Vicario,  et  etiam   duo    Gubernatori,    ac 

<  trium  Auditori,  et  similiter  tria  Senatori  praefatis,  duodecimque 

<  Sacri  PcUatii  Apostolici  causarum  Auditoribus  pro  tempore  exi- 

<  steniibus^  gratis   et  absque  aliqua  pecuniarum  solutione  et  exa- 

<  ctione  > . 

<  Datum  Romae...  anno   1589,  nono  kal.    februarii,   pontificatus 
<  nobtri  anno  quarto  > . 

(Arch.  Rot.,  *  Frivilegta  *  y  tom.  I,  part.  1,  n.  XXXIX). 

174. 

Cum  ordinatum  /uisset  processiani  iubilaei  anni  i^Sg  omnes  Curiae 
Praelaios  interesse  debere,  Auditores  Rotae  eidem  intersuni  et  ideo 
non  fuii  habita  Rota. 

(Ahch.  Rot.,  « Extractum  Diarii  Petiae*^  l.  c). 

Die  4  decembris   1589. 

Habenda  fuerat  Rota,  sed  quia  S.  D.  N.  Sixtus  Papa  V  solemne 
publicaverat  lubileum  ad  implorandam  Divinam  misericordiam  pro 
afflicto  Regno  Galliae  ab  Haeresibus  vindicando  quod  Princeps  Beao* 
mensis,  vulgo  dictus  Rex  Navarrae,  usurpare  armis  omni  conatu 
tentabat,  cum  esset  ab  Ecclesia  Haereticus  declaratus,  et  Regno 
privatus,  et  in  lubileo  esset  ordinatum  quod  omnes  Curiae  Praelati 
comitarentur,  ideo  non  fuit  habita  Rota.  Omnes  Cardinales  et  Praelati 
congregati  fuerunt  in  Ecclesia  S.  Susannae ;  ad  eamdem  venit  Papa ; 
mox  pedibus  itum  est  ad  Ecclesiam  S.  Mariae  Maioris.  Papa  quoque 
pedibus  ivit  in  processione  ad  S.  Mariam  Maiorem  ubi  Missa  solemnis 
audita  est  a  Papa  et  Cardinalibus ;  et  Processio  soluta  est. 


312  Soeculo  X  VI 


175. 

Mors  loannis  BapHsiae  de  Rubeis,  Rotae  Decani  -  illius  exequiae  - 
vestis  qua  Auditores  utebantur  in  tali  adiuncto. 

( Arch.  Rot.,  « Extractum  Diarii  PeHae » ,  L  c). 

Veneris,   17  septembris   1590. 

Obiit  R.  P.  D.  lo :  Bapta.  de  Rubeis  Rotae  Decanus,  et  die  mox 
sequenti  fuit  sepultus  in  Ecclesia  B.  M.  V.  de  Ara  coeli.  Sequuti 
fuerunt  funus  quinque  Rotae  Auditores,  induti  de  more,  suos  man- 
tellonos,  nempe  Franciscus  Oranus,  Hyeronimus  Pamphilius,  Flam- 
minius  Platus,  Franciscus  Mantica  et  ego  Franciscus  Pegna. 


176. 

Alle^ntio  in  causa  <  Romana  -  Exemptionis  vini  >  coram  S.  R.  £. 
Thesaurario  pro  Collegio  Rotali  contra  Dokanerium  Gabellae 
vini  Ripc^. 

(Arch.  Rot.,  *  Privilegia  * ,  tom.  /,   Varia,  n.  LVI). 

Sine  data. 

Rme.  Dne.  -  Exemptio  Vini  Ripae  Urbis  fuit  ab  initio  concessa 
Sacro  Collegio  Rotae  ad  rationem  Vegetum  XV  pro  quolibet  ex 
Rmis.  Patribus  CoUegii,  et  sic  Vegetum  1 80  quolibet  anno,  ut  com- 
modius  et  honorificentius  sustentare  se  valerent ;  deinde  fuit  anno  1545 
moderata  ad  148  Vegetes,  inter  ipsos  Rmos.  Patres  dividendos  iuxta 
ordinationem  Rmi.  Domini  illorum  Decani,  ut  in  litteris  patentibus 
Domini  Cardinalis  Camerarii,  expeditis  sub  dato   17  iunii  1545. 

Eademque  exemptio  fuit  observata  sine  diminutione  quousque 
duravit  usus  dicti  Vini  Ripae,  cum  quilibet  ex  Rmis.  Patribus  tunc 
indigeret  pro  usu  suae  Domus  Vino  in  dicta  et  maiori  Vegetum 
quantitate,  et  illud  emeret. 

Coepta  autem,  a  40  annis  circiter,  introductione  aliorum  Vinorum 
melioris  saporis  et  maioris  sanitatis,  coeperunt  quoque  Rmi.  Patres 
frui  dicta  exemptione  diminuta  in  quantum  successive  emebant  Vina 
Ripae  in  minori  quantitate  dictarum   148  Vegetum. 

Et  quia  per  emptionem  aliorum  Vinorum  quae,  mutata  temporum 
qualitate,  pro  tuenda  valetudine  et  honorificentia,  venerat  in  usu, 
privilegium  dictae  exemptionis  remansisset  inutile  et  quasi  exdnctum 
ad  praeiudicium  CoUegii,  absque  Culpa  Rmorum  Dominorum  Patrum, 


Stxto  V  313 

qui  necessario  vivere  tenebantur  tuxta  morem  Romanae  Curiae.  Versa 
vice,  durabat  non  solum  eadem,  sed  maior,  causa  et  ratio  ob  quam 
dicta  exemptio  fuit  concessa,  necnon  necessitas  illius  commoditatis, 
in  quantum  creverunt  impensae  pro  manutentione  honorifici  status 
Sacri  CoUegii. 

Fuit  verbo  tractatum  ac  realiter  obtentum  et  observatum  quod 
Dominus  Dohanerius  existens,  usque  quo  intravit  Dominus  Doha- 
nerius  modemus,  solvit  cuilibet  ex  Rniis  DD.  Rotae  Auditoribus 
acceptantibus,  scuta  32  et  b.  40  quolibet  anno,  in  locum  dictae  exem- 
ptionis  Vini  Ripalis,  ac  Camera  ipsis  Dohaneriis  dictam  solutionem 
bonam  fecit  in  eorum  computis,  in  ipsa  Camera  solidatis. 

Nunc»  decurso  triennio  vel  circa,  a  die  ingressus  Domini  moderni 
Dohanerii,  absque  eo  quod  ille  curaverit  solvere  dictam  quantitatem 
solitam  scut.  32 :  40  aut  quasi,  dictam  exemptionem  aliis  vendi  cum 
Ssmus.  D.  N.,  negocio  audito,  declaraverit,  suam  intentionem  omnino 
esse  quod  servetur  solitum,  petitur  provideri  de  opportuno  remedio, 
ut  D.  Dohanerius  vel  solvat  ut  supra,  vel  acquiescat  venditioni 
exemptionis. 

Etenim,  dictum  solitum  solvendi  et  fruendi  exemptione  est  de 
mente  Sanctissimi  et  Camerae,  de  cuius  interesse  agitur  ac  iustifi- 
catur  ex  ipsis  Libris  Dohanae  per  Cameram  revisis  et  solidatis,  in 
quibus  dictae  solutiones  sunt  descriptae  per  x  et  xv  annos  ante 
ingressum  D.  Moderni  Dohanerii; 

estque  rationi  et  aequitati  consonum,  durante  in  omnibus  eadem 
causa  ob  quam  exemptio  ut  supra  fuit  concessa,  ac  stante  quod 
mutato  rerum  statu,  seu  more  communi,  emendi  aliud  vinum,  exem- 
ptionis  privilegium  non  extinguitur  cum  sit  compatibile,  ut  illius 
commoditas  et  utilitas  sine  alicuius  praeiudicio  percipiatur  in  pecunia 
ad  emendum  aliud  vinum,  prout  percipiebatur  tempore  concessi 
privilegii,  retinendo  pecuniam  exemptionis  in  emptione   vini  Ripalis. 

Et  CoUegium  ex  dicto  solito  non  sentit  maius  commodum,  eo 
quod  prius  percipiebat,  emendo  Vinum  Ripae  exemptum,  sed  remanet 
in  damno  exemptionis  diminutae  ad  utilitatem  Camerae  et  Dqha- 
nerii  ex  pluribus:  et  1°  in  quantitate;  cum  dicta  solutio  solita  non 
fiat  pro  integra  quantitate  Vegetum  148  Vini,  sed  pro  144  tantum, 
ad  rationem  1 2  vegetum  pro  quolibet  Auditore ;  2^  nuUa  fit  solutio 
pro  rata  Auditoratus  pro  tempore  vacantis  secundum  (?)  formam 
exemptionis  quam  habet  Collegium  pro  148  Vegetibus,  distribuendis 
inter  ipsos  Auditores  pro  tempore  existentes;  3^  in  eo  quod  valor 
exemptionis  excedit  dictam  quantitatem  solvi  solitam. 


314  Soeculo  X  VI 


Nec  relevat  exceptio»  quod  Papae  intentio  non  sit  praeiudicandi 
D.  Dohanerio,  quia  non  agitur  de  eius  praeiudicio ;  stante,  quod  dicta 
exemptio  et  solita  illius  solutio  non  est  res  nova,  et  ille  conduxit 
Dohanam  cum  antiquo  onere  privilegii  exemptionis,  et,  consequenter, 
pro  praetio  tanto  minori,  quanto  Camera  plus  locasset  sine  exemptione. 

Neque  ex  adverso  principaliter  agitur  de  praeiudicio  evitando ; 
sed  agitur  principaliter  de  evitando  dictam  solutionem  solitam,  ac 
de  privando  per  indirectum  Rmos  Patres  eorum  privilegio  et  alimento 
vini,  quod  antiquitus  CoIIegium  semper  habuit  et  habet  a  Sede  Apo- 
stolica,  et  successive,  in  consequentia,  de  lucrando  valore  dictae 
exemptionis. 

Minus  obstat  Sacro  CoUegio  praetensa  ratio  ex  adverso  deducta 
ex  Capitulo  sui  Appaltus  «  che  la  franchitia  del  vino  s'  intenda  per 
<  uso  proprio,  et  non  altrimenti  di  venderla  >  quia,  stante  quod 
Capitulum  est  antiquum  et  successive  in  quolibet  Appaltu  est  respe- 
ctatum,  semper  intelligitur,  rebus  sic  stantibus,  hoc  est :  durante  usu 
talis  Vini  Ripae  et  more  illud  communiter  et  honorifice  emendi  ad 
proprium  usum, 

Mutato  autem  usu  dicti  Vini  Ripalis,  prout  contigit  per  introdu- 
ctionem  alterius  Vini  tam  melioris  et  sanioris,  ut  illius  exemptio  et 
usus  omitti  laudabiliter  non  possit,  rite  fuit  interpretatum  quod 
exemptionis  privilegium  non  sit  extinctum  et  debeat,  mediante  dicta 
pecunia,  observari  cum  diminutione...  ad  praeiudicium  Rotae  in 
pluribus,  ut  supra,  ad  commodum  Dohanerii  et  Camerae. 

Demum,  non  applicatur  exceptio  praetensi  abusus  qui  sit  sublatus 
per  Edictum  generalem  sui  appaltus,  quia  Collegium  pro  eius  parte 
perpetuo  tractavit  solum  pro  sua  exemptione  eo,  quo  potuit,  meliori 
modo. 

Et  solitum  ^ctae  solutionis  non  fuit  abusus  Dohanerii  pro  tem- 
pore  cum  praeiudicio  successoris,  sed  fuit  iusta  observantia  inter- 
pretativa  privilegii,  quod  durat,  ut  supra,  et  haec  observantia  fuit 
rite  introducta  auctoritate  Camerae  quae  admisit  et  solidavit  Com- 
puta  Dohaneriorum  cum  omnibus  dictis  solutionibus,  uti  debitis  et 
rite  factis. 

Quare  etc. 


Urbano  VH  315 


177. 

Urbano  PV"/ (1590- 1590)  Auditares,  praesentati  a  Card.  Vice-Can- 
cellario^  deosculantur  pedes  novi  Summi  Pontificis  -  Rotae  Decanus 
hcu:  occasione  orationem  laiinam  coram  Papa  pronunciat  -  Papa 
respondit  -  Urhanus  VII  Auditoribus  facultatem  tribuit  novum  eli- 
gendi  Auditorem,  in  locum  loannv^  Baptistae  de  Rubeis  defuncti 
subrogandum. 

(Arch.  Rot.,  «  Extractum  Diarii  Peitae »). 

lovis,  20  septembris   1590. 

1.  Una  cum  D.  Alexandro  Cardinali  Peretto  de  Monte  Alto  Vice- 
Cancellario  coUegialiter  Auditores  Rotae  ivimus  ad  osculandum  de 
more  pedes  Pontificis  Urbani  VII  ante  Coronationem :  et  quoniam 
D.  Seraphinus  Olivarius,  Rotae  Decanus,  et  Marcellus  Bubalus  et 
Petrus  Franciscus  Gypsius,  antiquiores  Auditores,  non  erant  satis  firma 
valetudine,  Franciscus  Oranus  tamquam  antiquior  habuit  oratiuncu- 
lam,  de  more,  ad  suam  sanctitatem,  Res  fuit  gesta  hoc  ordine :  Prae- 
dictus  D.  Oranus,  Hieronimus  Pamphilius,  Flaminius  Plattus,  Fran- 
ciscus  Mantica,  Neapolio  Comitulus  et  Ego  Franciscus  Pegna  ivimus 
ad  Cancellariam,  comitatur  P.  Cardinalem  ex  Monte  Alto,  qui  Nos 
erat  ad  Papam  introducturus.  Mox  ille  ingressus  ad  Papam  ante 
Nos,  commendavit  Suae  Sanctitati  in  universali  Collegium  Nostrum, 
ac  ut  Nos  benediceret  et  ut  ad  ludicandum  Causas  progrederemur, 
exposuit;  addidit  insuper  ut  solita  salaria  Auditoribus  praestare  digna- 
retur,  et  insuper  extraordinarium  munus  ducentorum  ducatorum  aureo* 
rum  singulis  Auditoribus  in  Qreatione  Novi  Pontificis  praestari  soli* 
torum,  largiri  Nobis  iuberet :  Mox  intromissi,  ad  pedes  eius  genuflexi 
procubuimus. 

2.  Tunc  D.  Oranus  voce  aliquantulum  submissa  in  haec  verba 
disseruit :  Publicam  laetitiam  quam  sensit  universa  Urbs  et  totus  Orbis 
Catholicus  sensurus  est  de  felici  promotione  S.  V.  ad  Summum  Pon- 
tificatum,  Collegium  hoc  nostrum  in  Te,  Pater  Bme,  derivavit:  unde 
certo  futurum  speramus  ut  nobis  felicissimus  iste  vester  ascensus 
futurus  sit  honorificentissimus,  quod  eo  cerdus  animo  concipimus, 
quoniam  probe  novimus  semper  Sanctitatem  Vestram  in  iilud  prono 
fuisse  animo»  quod  iure  quidem  facere  debuit,  cum  ex  eius  progenie 
duo  clarissima  luris  Lumina  in  illo  micuerint,  duo  scilicet  Veralli  qui- 
bus   insigniores   Auditores   non   fuerunt  alii:    quamobrem   supplices 


316  Soeculo  X  VI 


nunc  rogamus,  ut  firmum  praesidium  Nobis  impertiatur,  quo  adiuti 
intrepide  iustitiam  administrare  et  iurisdictionem  Tribunalis,  quae 
lurisdictio  est  Apostolicae  Sedis  et  Vestrae  Sanctitatis,  felicius  in 
toto  Orbe  exercere  valeamus. 

3.  Mox  Papa  respondit,  se  semper  Rotae  CoUegium  coluisse,  in 
Legationibus  quibus  in  diversis  Mundi  partibus  functus  fuerat,  semper 
illud  plurimum  commendasse;  nunc  illud  se  protecturum  plus  quam 
sui  praestiterint  Antecessores :  Propterea  nos  egregie  nostro  munere 
ut  fungeremur,  hortatus  est.  Nobis  autem  recedere  volentibus  addidit, 
ad  locum  vacantem  per  obitum  D.  lo.  Baptistae  de  Rubeis  Decani 
velle  vocare  egregium  aliquem  Virum  Romanumy  quia  is  locus  Romano 
Auditori  debebatur :  Propterea  nos  videremus  qui  forent  idmei  et  in 
fracHone  panis  noHy  ut  tanto  loco  et  tam  magno  Tribunali  praefici 
mereretur;  nam  licet  nec  ullo  privilegio,  nec  lege,  nec  consuetudine 
id  nobis  competeret,  sed  potius  voluntate  Praedecessorum  fuerit  ali- 
quando  tributum  ut  nobis  benevisum  nominaremus,  nolle  se  nos  ea 
gratia  privare;  mox  deosculati  pedes,  suo  ordine  discessimus. 

178. 

Gregorius  XIV  (1590-1591)  Auditoribus  menstruum  stipendium  $00 
ducatorum  constituit. 

(Arch.  Rot.,  « Extractum  Diarii  Petiae  >). 

Die  29  decembris   1590. 

In  toto  hoc  mense  Do[mini]  Cardinales  Paleottus,  Lancellottus, 
et  Aldobrandinus,  qui  fuerant  Rotae  Auditores,  multum  insteterunt 
apud  Pontificem,  ut  CoUegium  honor^re  dignaretur,  cum  eius  potis- 
simum  opera  in  remotis  Provinciis  Sedis  Apostolicae  auctoritas  et 
Jurisdictio  et  retineretur  et  exerceretur,  in  eandem  sententiam  ple- 
rique  alii  Cardinales,  eodem  tuendae  Sedis  Apostolicae  auctoritatis 
studio  incitati,  sponte  convenientes,  saepe  Pontifici  suaserunt,  ut  Rotae 
auctoritatem  tueretur,  primusque  honorario  aliquo  in  tantis  tempo- 
porum  angustiis  cumularet,  Papa  300  ducat.  auri  in  auro  singulis 
Auditaribus  dariiussit.  Pro  Sede  vacante  Sixti  V  et  Urbani  VII  erat  in 
more  positum  ut  Papa  recens  electus  300  ducatos  aureos  singulis 
Auditoribus  numerari  iuberet.  Itaque  400  ducati  fiierant  numerandi; 
verum  cum,  nescio  quo  casu,  centum  essent  detracti,  Papam  men- 
struam  provisionem  auxit,  nam  cum  ante  20  scuta  singulis  mensibus 
erogarentur,  singulis  annis  singulis  Auditoribus  500  numerari  iussit. 


Gregorio  XIV  -  Clemente  VIH  317 

Haec  fuit  una  de  primis  actiooibus  Gregorii  XIV  quae  multum  pla- 
cuit  Bonis  omnibus  et  Curiam  valde  exhilaravit,  cum  Rotae  tribunal 
in  magna  semper  veneratione  fuerit  habitum,  cui  Sixtus  V,  cum  non 
esset  satis  bene  afiectus  eo  quod  suis  desideriis  saepe  non  satisfe- 
cisset,  parum  honoris  semper  exhibuit. 

179. 

ColUgium  Doctorum  Mediolanense  factdtatem  habuit  a  Sixto  V  nomi- 
nandi  unum  Rotae  Auditorem  -  Promotio  primi  Auditoris  Medio- 
lanensis  ad  CardincUatum.  -  In  Dimriis  promotiones  Auditorum 
annotabantur  ob  honorem  tribunaJis, 

(Arcu.  Rot.,  «  Extractum  Diarii  Pefiae »). 

Mercurii,  6  martii   1591. 

13.  Gregorius  XIV  fecit  secundam  Cardinalium  ordinationem ;  nam 
in  prima,  cum  primum  foret  assumptus,  solum  creavit  D.  Cardinalem 
Sfondratum  ex  Fratre  Nepotem;  et  in  hac  promotione  creavit  qua- 
tuor  Cardinales,  D.  Odoardum  Farnesium  filium  Ducis  Parmae,  et 
D.  Pallavicinum  Episcopum  Alexandrinum,  Nuncium  apud  Helvetios, 
et  D.  Fiaminium  Plattum  Rotae  Auditorem  qui  a  Sixto  V  fuit  ad 
Auditoratum  promotus,  nominatus  a  Collegio  Mediolanen.  quod  ex 
privilegio  Apostolico  habet  facultatem  nominandi  unum  Rotae  Audi- 
torem,  et  D.  Acquavivam,  Referendarium,  filium  Ducis  Actii  Neapo- 
litanum.  Huius  promotionis  ideo  in  his  Annalibus  mentionem  facio 
quia  Plattus  Coauditor  noster  creatus  fuit  Cardinalis  ob  honorem 
nostri  CoUegii. 

Iste  D.  Plattus  erat  multum  amicus  meus...  etc. 

180. 

Clemente  VIII  (1592- 1605)  Auditores  raro  12  in  Rota  congregaban- 
tur,  utpote  qui  in  multis  operam  suam  navabant  pro  Ecclesiae  et 
Romani  Pontificis  servitio. 

(Akch.  Rot.,  « Extractum  Diarii  Fefiae » ,  foL  9  in  margine). 

Veneris,   14  decembris  1595. 

Hodie  reversus  D.  Arrigonius  de  multis  locis  status  Ecclesia- 
stici  ad  quae  iverat  de  ordine  S.  D.  N.  pro  componendis  litibus 
ortis  super  territoriis,  seu  limitibus.  Interfuit  Rotae  et  fuimus  1 2  audi- 
tores  simul:  quod  non  fuerat  per  Dominos  ante   11  annos  visum. 


318  Soeculo  X  VI 


181. 
Turni  RotcUes  appellabantur  etiam  Rotae  Chori. 
(Arch.  Rot.,  « Extractum  Diarii  Peniae  *^foL  9  in  margine), 

Mercurii,  7  februarii   1596. 

In  causa  Romana  seu  Hispalen.  -  Simoniae  -  ...  in  hac  causa  9, 
XI  Auditorum  qui  aderant,  4  retinuerunt  probari  simoniam ;  septem 
vero  non  probari,  et  in  votando  consumptum  fuit  tempus  3  Horanim, 
et  quia  erat  hora  tarda,  unus  Chorus  Rotae  non  proposuit  suas  cau- 
sas,  sed  omnes  fuerunt  dilatae. 

182. 

Ubi  Papa  discederet  et  ultra  quadraginta  milliaria  proficisceretur  una 
cum  Ssmo  Sacrameftto^  quasi  essetfestum  PalaHi,  non  habebatur  Rota. 

(Arch.  Rot.,  «  Extractum  Diarii  Penae »). 

Sabbathi  11   aprilis   1598. 

43.  Procuratores  et  Advocati  Causarum  more  solito  informarunt 
DD[ominos]  Auditores  pro  Rota  habenda  die  lunae  1 3  eiusdem  mensis, 
quae  tamen  non  fuit  habita  propter  discessum  S.  D.  N.  Clementis  VIII 
ab  Urbe  et  profectionem  in  Civitatem  Ferrarien.;  quia  quando  Papa 
discedit  et  ultra  quadraginta  milliaria  proficiscitur  una  cum  Ssmo  Sacra- 
mento  Eucharistiae,  quasi  esset  Festum  Palatii,  non  habetur  Rota. 

183. 

Rota  congregabatur  apud  Sapieniiam  -  Privilegium  Reipubliccte  Vene- 
tiarum  quatuor  Doctores  iuris  nominandi  ex  quibus  Papa  deli- 
geret  unum^  in  Auditorem  Rotae  assumendum  -  Clemens  VIII  ele- 
ctionem  Auditoris  Veneti  Rotae  remittit  -  Rota  sollicitaiionibus 
Cardinalis  nepoHs  resisiit  -  Litteris  commendatitiis  Cardinalium  et 
Principum  solus  Decanus,  nomine  Collegii,  respondeat  -  Redar- 
guuntur  Auditores  qui  talibus  litteris  prvua£m  responderunt. 

(Arch.  Rot.,  « Extractum  Diarii  Penae  >). 

Veneris,  25  Septembris   1598. 

44.  Congregatio  apud  Sapientiam 

45.  Actum  primo  de  ordine  tenendo  in  aperienda  Rota  et  ora- 
tione  habenda  et  equitando 


Clemente  VIII  319 


46.  Deinde  actum  de  Auditore  deligendo  et  substituendo  in  locum 
bo:  me:  Camilli  Peregrini;  pro  qua  re  est  observandum,  Rempu- 
blicam  Venetam  ex  Apostolico  Privilegio  habere  unum  Rotae  Audi- 
torem :  itaque  per  obitum  Peregrini  nominavit  quatuor  doctores,  vide- 
licet  R.  P.  D.  Martinengum,  R.  P.  D.  Prezzatum,  R.  P.  D.  Coccinum 
et  quendam  Doctorem  Zoncam  qui  Patavii  profitebatur  lus  Canoni- 
cum.  Ssms  D.  N.  Papa  Clemens  Octavus  hoc  eodem  mense  septem- 
bris  per  Cardinalem  Aldobrandinum  Nepotem  suum  scriptis  Literis  ad 
R.  P.  D.  Seraphinum,  Rotae  Decanum,  significavit,  se  Auditoris  ele- 
ctionem  Rotae  ludicio  committere,  et  propterea  in  hac  Congregatione 
Nobis  de  hoc  serio  agentibus  visum  est  rescribendum  fuisse  ad  eundem 
Cardinalem  Aldobrandinum,  Ferrariae  cum  Sua  Sanctitate  commo- 
rantem,  rem  visam  fuisse  nobis  gravem  cum  ageretur  de  Auditore, 
maximo  gravissimoque  Tribunali  praeficiendo,  et  propterea  cum  non 
potuerimus  in  tanta  temporis  brevitate  excutere  merita  singulorum, 
longioris  temporis  spatium  esse  necessarium  ad  eam  inquisitionem 
faciendam. 

47.  Et  quoniam  D.  Cardinalis  Aldobrandinus  postquam  scripserat 
Literas  nomine  Suae  Sanctitatis  quibus  nobis  iniungebat  ut  magis  ido- 
neum  eligeremus,  alias  rursus  Literas  ad  singulos  Auditores  dederat 
quibus  Prezzatum,  unum  de  nominatis  a  Republica  Veneta,  commen- 
dabat,  et  aliqui  ex  Dominis  dubitabant  an  esset  ei  a  singulis  respon- 
dendum :  visum  etiam  fuit,  ut  Rotae  Decanus  eisdem  Literis  omnium 
nomine  responderet,  et  ordinatum  praeterea  ne  cuiusque  Principis 
aut  Cardinalis  Literis  commendatitiis  Auditores  responderent, 

48.  Cuiusdam  vero  singularis  Auditoris  visa  fuit  nimis  propera 
diligentia,  qui  ante  consultationem  in  Rota  habitam,  ausus  fuit  pro- 
pria  auctoritate  privatis  Cardinalis  Aldobrandini  Literis   respondere. 

184. 

Rota  ex  guatuor  naminaiis  a  Refmblica   Venetiarum  eligit  in  Audi- 
rem  loannem  Baptistam  Couinum. 

(Arch.  Rot.,  *Extractum  Diarii  Penae  *), 

Die  5  lulii   1599. 

51.  In  hac  Rota,  quae  fuit  habita  praedicto  die,  R.  P.  D.  Rotae 
Decanus  proposito  Memoriali  a  Papa  transmisso  quo  iubebat  deve- 
niri  ad  electionem  auditoris  Rotae  in  locum  bo:  me:  Peregrini,  per 
favas  albas  et  nigras,  ad  electionem  fuit   profectum,  et   de  quatuor 


320  Saeculo  XVII 


a  Republica  nominatis,  nempe  Zonca  qui  legebat  lus  Canonicum  Pata- 
vii,  et  RR,  PP.  DD.  Prezzato,  Martinengo  et  Coccino,  hic  postremus 
in  electione  obtinuit. 

185. 

In  prima  Rota  post  vacationes  generales  soUmne  non  erat  relatumes 
actuum    a    novitiis    Auditoribus  peractorum,    faciendas  Pontifici, 
tractari, 
(ARai.  RoT.,  «  Extractum  Diarii  Coccini»). 

Lunae,  2  octobris  1600. 

56.  Fuit  iniunctum  DD^ominis]  lunioribus  ut  ex  speciali  gratia 
relationem  facerent  SSmo,  super  processu  D.  Hermanni  Ortember- 
ghi,  quia  haec  non  solent  in  hac  prima  Rota  tractari. 


186. 

C/emens  VIII  stylo  initia  dat  Auditoribus  Rotae  praebendi  donativum 
annuum  100  scutorum  in  jine  prandii  quod  iisdem  dabat  in  Apo- 
stolico  Palatio  Reverenda  Camera  Apostolica.  -  Decano  tributum 
est  duplum.  -  Infirmi  donativo  et  ipsi  fruebantur. 

(Arch.  Rot.,  ^Extractum  Diarii  Coccini*). 

Lunae,  9  lulii   1601. 

62.  In  fine  Prandii  omnibus  Auditoribus  fuit  nomine  Ssfhi  prae- 
sentatus  Fasciculus  Florum  in  Paropside  argentea,  cui  erat  alligata 
crumenula  serica  rubei  coloris  cooperta  folio  vineae,  in  qua  erant 
scuta  100  auri  in  auro,  et  in  crumenula  D.  Decani  200. 

63.  Quare  DD.  iniunxerunt  D.  Decano  et  Pamphilio  ut  nomine 
Rotae  SSmo  gratias  referrent,  prout  eodemmet  die  fecerunt,  et  ut 
audivi,  eadem  habuit.  D.  Litta  quamvis  infirmus.  D.  vero  Ludovi- 
sius,  ut  audio,  nondum  habuit,  quia  erat  absens  a  Curia. 


187. 

Rota  Martiniana  non  fiebat  initio   Tertiariae. 
(Arch.  Rot.,  ^Extractum  Diarii  Coccim»), 

Merc,    17  Februarii   1602. 
Nota  quod  non  fuit  facta  Martiniana  quia  erat  initium  Tertiariae. 


Clemente  VIII  321 


188. 

Auditores  Rotae  interpretabantur  suas  cansiitutiones. 
(Arch.  Rot.,  €  Extractum  Diarii  Coccini*), 

Lunae  26  Augusti  1602. 

65.  SSms  D.  N.  Clemens  S'**  in  Consistorio  secreto  in  Monte 
Quirinali  creavit  Patriarcham  Alexandrinum  R.  P.  D.  Seraphinum 
Olivarium  Rezzalium,  Rotae  Decanum,  cum  retentione  Auditoratus, 
non  tamen  Decanatus :  immo  interrogante  Illmo  Dno  Cardinale  Blan- 
chetto,  dum  Sua  Sanctitas  diceret,  cum  retentione  Auditoratus,  an 
intelligeretur  etiam  cum  retentione  Decanatus,  SSfns  respondit : 
Auditores  Rotae  habent  suas  •  Constitutiones  et  ipsi  hoc  declarabunt. 


189. 

Decano  ad  Episcopatum  promoto  si  in  Rota  permansisset  Locumtenens, 
privilegium  manebat  non  faciendi  orationem  in  aperitione  Rotae. 

(Arch.  Rot.,  €  Extractum  Diarii  Coccini*). 

Mercurii  18  Septembris  1602. 

66.  Fuit  Congregatio  in  Sapientia  in  qua  interfuerunt  omnes  Domini, 
et  factis  quibusdam  Caeremoniis,  recusante  D.  Pamphilio  praecedere 
Rmum  D.  Seraphinum  Patriarcham  Alexandrinum  qui  prius  Decanus 
erat,  tandem  coepit  praecedentiam  et  habuit  elegantem  orationem 
super  hoc  Decanatu,  summopere  commendans  R.  P.  D.  Seraphinum 
cui  ipse  elegantissimis  verbis  respondit.  Tandem  idem  D.  Pamphi- 
lius  novus  Decanus  dixit  D.  Ludovisio  si  erat  paratus  pro  oratione 
et  nunciavit  D.  Poeniae  ut  paratus  esset  in  eventum  infirmitatis  vel 
alterius  impedimenti  D.  Ludovisii.  Unde  nota  quod  cum  Decanus  ab 
oratione  sit  exemptus  et  in  defectum  D.  Ludovisii  illam  facere  tene- 
retur  secundus,  videlicet  D.  Seraphinus,  quod  nihilominus  hoc  munus 
fuit  ordinatum  D.  Poeniae,  fortasse  quia  D.  Seraphinus  propter 
Patriarchatum  non  sit  amplius  Auditor,  sed  Locumtenens,  et  pro- 
pterea  non  possit  esse  Decanus,  quod  nihilominus  non  perdat  pri- 
vilegium  Decani. 


ti 


322  Soeculo  XVII 


190. 
Stylus  Auditoribus  tribuendi  donum  loo   aureorum   in  fine  convivii 
mensis  iulii  confirmatur. 
(Arch.  Rot.,  *Extractum  Diarii  Coccini*), 

Die  Lunae  7  iulii  1603. 

67.  S.  D.  N.  more  solito  exhibuit  Convivium  in  quo  continuavit 
donum  aureorum  centum  singulis  elargitum  iam  per  triennium;  dupli- 
cata  vero  fuit  summa  D.  Pamphilio  tamquam  Decano. 

191. 
Tempore  vacatianum  generalium  etsi  fieri  possent  ab  novitiis  Audito- 
ribus  ctctus  novitiatus^  horum  tamen  relatio  fieri  non  poterat  Summo 
Pontifici. 
(Arch.  Rot.,  « Extractum  Diarii  Coccini » ). 

Veneris  17  Septembris   1604. 

74.  Habita  fuit  Congregatio  Causarum  in  Sapienda :  fuerunt 
clausae  Inquisitiones  D.  Manzanedi  et  D.  loannis  Baptistae  Pamphilii, 
quod  licet  aliqui  ex  DD[ominis]  dubitaverint  quin  hoc  tempore  vaca- 
tionum  fieri  posset,  actum  tamen  esset  exemplo  Inquisitionis  D.  Ortem- 
berghi  quae  similiter  clausa  fuit  die  21  iulii  1600.  De  relatione  facienda 
SSmo  agetur  post  kalendas  Octobris, 

192. 
Tempore  vacationum  stylus  erat  ne  fierent  novitii  Auditaris  dispu- 
tationes. 

( Arch.  Rot.,  «  Extractum  Diarii  Coccini » \ 

Lunae  29  Novembris   1604. 

75.  Idem  D.  Decanus  habuit  verbum  cum  DD[ominis]  super 
puncto  dando  D.  Marco  Monti,  quem  petebat  pro  die  3  Decembris, 
ut  posset  die  3  ianuarii  publice  disputare:  sed  quia  de  tempore  erant 
Vacantiae  Nativitatis  D.  N.  I.  C.  fuit  facta  difficultas,  an  posset  dari 

punctus  ut  eo  tempore  disputaretur Ill.mus  D.  Cardinalis  Pam- 

philius  quem  interrogavi  super  hoc . .  dixit  mihi  quod  stylus  est  quod 
durantibus  Feriis  non  fiant  disputationes  et  quod  ita  pluries  vidit 
servari. 


Leone  XI  -  Paulo  V  323 


193. 

Leone  XI  (1605- 1605).  Mortis  regnantis  Papae  nuncio  Rotae  dato 
incoepta  causarum  discussioney  ab  discussione  ceterarum  causarum 
desistere  noluit  Rota,  anno  1605. 

(Arch.  Rot.,  Ex  *  Diario  Coccini  penes  Diarium  Otthoboni*), 

Die  27  Aprilis   1605.  .■ 

Cum  peteremus  Rotam  fuit  nunciatum  quod  S.  D.  N.  agebat 
animam  in  Monte  Quirinali,  accessimus  ad  Rotam  et  dum  vota- 
bantur  Causae,  audivimus  sonum  Campanae,  quem  Ave  Maria  mor- 
tuorum  vocant,  et  Bidellus  noster  nunciavit  S.  D.  N.  Leonem  XI 
obiisse  hora  12  cum  dimidia,  et  quia  solum  medietas  Causarum 
fuerat  discussa,  DD.  dixerunt  quod  discuterentur  omnes  Causae, 
prout  factum  fuit. 


194. 

Paulus   V  (i  605-1621)  pergit   tribuere   auditoribus  donativum    Cle- 
mentis  VIII,  100  scut.  auri. 

(Arch.  Rot.,  « Extractum  Diarii  Coccini*), 

Lunae,  4  iulii  1605. 

80.  Fuit  Rota  Memorialium,  quibus  lectis,  exhibitum  fuit  DD[omi- 
nis]  consuetum  Convivium,  atque  exemplo  fel.  me.  Clementis  8^  sin- 
gulis  centum  aurei  S,  D.  N.  Pauli  V  nomine  donati  fuerunt.  * 


195. 

Rota  Martiniana  non  fiebat  initio  tertiariae, 
(Arch.  Rot.,  ^Extractum  Diarii  Coccini»). 

Die  Sabbhati,   28  aprilis   1607. 

82.  Domini  noluerunt  facere  Martinianam  quia  in  initio  Tertiariae 
Martiniana  non  solet  fieri,  etiamsi  Martiniana  fuerit  in  forma. 

'  Eadem  habentur  sub  die  5  iulii  1606. 


324  Soeculo  XVII 


196. 

Petere  ut  Inquisitio  seu  Processus  clauderetur^  erat  actus  personaliter 
faciendus  ab  electo  Auditore. 

(Arch.  Rot.,  Ex  ^Diario  Pamphili  penes  Diar,  OHhohoni,  n.  54»). 

Lunae,  5  octobris   1609. 

Philippus  Pirovanus  Mediolanensis,  qui  in  locum  bo:  me:  Scotti 
fuerat  Auditor  designatus,  et  elapsum  fuerat  tempus  suae  inquisitionis, 
quia  febri  Tertiana  laborabat,  porrecto  memoriali,  petebat  ut  claude- 
retur  de  more  sua  Inquisitio :  sed  quia  res  nova  et  inusitata  videbatur, 
dilata  fuit  resolutio  ad  aliam  Rotam  in  qua  adessent  Auditores  qui 
non  accesserant :  novitas  consistebat  in  eo  quia  tales  petitiones  per- 
sonaliter  fieri  solent. 

197. 

Particula  Bullae  Pauli  V  Re/ormationis  tribuncUium  almae  Urbis  et 
eius  officialium  -  Legebatur  in  die  aperitionis  Rotae,  quotannis^ 
sed  non  ex  integro,  uti  patet  ex  Libro  Rotae. 

( Arch  Rot,,  «  Ltber  Rotae »  constit.;  *  Ordinationes  » ,  part.  I,  XX). 

1611,  martii  1,  Romae. 
Universi  agri  dominici 

De  Auditorio  Rotae. 

Constitutiones  feL  rec.  Innocentii  VIII,  Pii  IV  et  aliorum  prae- 
decessorum  nostrorum  innovantes,  et  Auditorium  nostri  Palatii,  in  quo 
universorum  Christi  fidelium  graviores  causae  mature  cognoscuntur, 
et  iuste  terminantur,  novis  praerogativis  augentes,  volumus,  et  ordi- 
namus  ut  unica  tantum  commissio  in  qualibet  instantia  sufficiat,  et 
illius  vigore  Auditor  causam  sibi  commissam  cognoscere,  et  cum 
omnibus,  et  singulis  dependentibus  et  emergentibus,  ac  alias  quomo- 
dolibet  incidentibus  decidere  valeat. 

Possit  etiam  Auditor  sine  nova  commissione  praefigere  terminum 
ad  docendum  de  attentatis,  et  nullitatibus,  et  causis,  propter  quas 
quis  in  integrum  restitui  debeat,  ac  illo  elapso,  et  non  docto,  ad 
causae  expeditionem  procedere,  necnon  remissorias  decernere,  dila- 
tiones  concedere,  liquidationes  fructuum  in  partibus  delegare,  ac 
omnia,  et  singula  alia  usque  ad  finalem  sententiarum  suarum  exe- 
cutionem  inclusive  facere,  quae  de  iure  Ordinarii  facere  possunt. 


Paulo  V  325 

Necnon  possit  Auditor  praefigere  terminum  ad  docendum  de 
appellatione»  et  eius  legitima  prosecutione  ad  efTectum  procedendi  ad 
executionem  sententiae  latae  in  causa  appellabili,  in  qua  condemnatus 
non  appellavit. 

Insuper,  et  tempus  quadriennii  in  causis  restitutionis  in  integrum 
possit  Auditor  prorogare  arbitrio  suo. 

Et  tam  dictam,  quam  omnes  alias  facultates  sibi  vigore,  vel  Inno- 
centianae,  vel  constitutionis  Pii  Quarti,  aut  aliorum  Summorum  Pon- 
tificum  praedecessorum  nostrorum  competentes  extendimus»  et  habere 
locum  decernimus,  etiam  in  causis  cuilibet  Rotae  Auditori  extra 
Rotam  commissis. 

Prorogationes  autem  fatalium,  saepius,  et  passim  non  concedat, 
sed  tantum  ex  aliqua  honesta  causa,  ac  praevia  illius  cognitione 
arbitrio  Rotae. 

Auditor  tamen  in  aliqua  causa,  sive  magni,  sive  parvi  momenti 
existat,  etiamsi  eius  decisio  clari  iuris  esse  videatur,  diffinitivam  sen- 
sentiam,  vel  interlocutoriam  vim  diffinitivae  habentem  ferre  non  valeat, 
nisi  causa  in  Rota  proposita,  et  habitis  votis  Coauditorum,  nisi  partes 
in  actis  expresse  consenserint  quod  causa  sine  voto  eorundem  expediri 
possit. 

Idemque  in  aliis  quibusvis  praeiudicialibus  decretis  servari  volumus, 
si  actor,  vel  reus,  ut  negotium  in  plena  Rota  cognoscatur  insteterit. 

Item,  sententiae  latae  per  Auditores,  prout  in  cedula,  ut  moris 
est,  vel  per  viam  termini  pro  servato,  subscribantur,  et  publicentur 
in  actis  intra  quindecim  dies,  et  in  ultimi  anni  audientia,  infra  men- 
sem,  alioquin  pronunciationes,  et  termini  huiusmodi  pro  circumductis 
habeantur. 

Termini  etiam  pro  servatis  habiti,  et  cedulae  ipsarum  sententiarum, 
quae  interdum  per  alium  notarium,  quam  actuarium  ipsius  causae 
ad  referendum  accipi  consueverunt,  referantur  ipsi  notario  causae, 
eadem  vel  sequenti  die  qua  recipiuntur:  in  ultimis  vero  audientiis, 
saltem  infra  triduum.  Et  si  Auditor,  qui  pronunciavit  prout  in  cedula, 
vel  terminum  habuit  pro  servato,  retinuerit  citationem  penes  se,  illam 
notario  cause  similiter  intra  predictos  dies  consignare  debeat;  alias 
termini  huiusmodi  circumducti  et  irriti  censeantur. 

Auditor  vero  non  pronunciet  in  causa  nisi  perfecto  registro,  et 
illo  ad  Rotam  delato  una  cum  dictis  testium,  illisque  ac  iuribus  in 
eadem  Rota,  prout  res  exegerit,  lectis. 

In  ultima  vero  anni  audentia,  et  quandocumque  agetur  de  ferenda 
declaratoria  contra  contumacem,  etiam  registro  non  perfecto,  ex  actis 


326  Soeculo  XVII 


originalibus  pronunciare  valeat,  ita  tamen  quod  pars  ad  cuius  instan- 
tiam  pronunciatum  fuerit,  registrum  ipsum  pro  actorum  conservatione 
quantocitius  perfici  curare  teneatur. 

Et  insuper,  Auditor  partibus  petentibus  copiam  decisionis  in  causa 
factae,  cum  iuribus  ac  rationibus  tradere  debeat,  prout  antiquitus  lau- 
dabiliter  fieri  consuevit. 

Causae  autem  propriae  Auditorum,  et  eorum  Familiarium,  ac  con- 
sanguineorum,  vel  afiinium  usque  ad  secundum  gradum,  iuxta  ius 
canonicum  computandum,  non  cognoscantur  in  Rota. 

Nec  Auditores  in  *  eorum  domibus,  substitutos  vel  doctores  aut 
alios  iurisperitos,  etiam  consanguineos,  habeant,  qui  substituti,  vel 
advocati,  aut  procuratoris  officio  fungantur,  aut  in  casibus  Rotalibus, 
vel  eorum  processibus,  sese  quoquo  modo  intromittant. 

Item,  advocati  aut  procuratores  consanguinei  vel  affines,  usque 
ad  secundum  gradum  ut  supra  computandum,  alicuius  Auditoris,  ac 
etiam  illius  notarii,  in  causis  coram  eo  pendentibus,  nullatenus  patro- 
cinari  valeant. 

Nec  iidem  Auditores  compellant,  aut  aliquo  modo  inducant  partes, 
per  se,  vel  per  alios,  ut  assumant  certum  Advocatum,  vel  procuratorem , 
sed  electio  huiusmodi  omnino  ipsarum   partium  arbitrio   relinquatur. 

Item,  Decanus,  et  alii  Auditores  praesertim  antiquiores,  attendant, 
ne  aliquid  non  solum  contra  ius,  sed  nec  etiam  contra  stilumi  et 
decisiones  antiquas  factas  in  Rota,  quae  impressae  habentur,  quoquo 
modo  decidatur,  etiam  praetextu  aequitatis  in  iure  non  scriptae,  nisi 
maxima  cum  ratione  et  discussione,  omnibus  votis,  seu  saltem  illorum 
duabus  tertiis  partibus,  aliter  faciendum  esse  iudicaverint 

Non  attendantur  praeterea  aliquae  nullitates  in  causis,  praeter- 
quam  ex  defectu  iurisdictionis,  citationis,  vel  mandati. 

A  liquidatione  fructuum  et  expensarum  taxatione  semel  tantum 
appellare  liceat,  ita  quod  duae  conformes  rem  iudicatam  faciant. 

Auditores  causas  sibi  commissas  ad  solam  partium  instantiam  ad 
Cancellariam  remittere  non  possint,  sed  tantum  habita  licentia  a  Nobis, 
vel  successoribus  nostris  Romanis  Pontificibus,  vel  ex  iustis  causis 
deductis  in  Rota  et  ab  ea  probatis. 

Et  si  Auditor  cognoverit  in  actis  adesse  suspicionem  criminis, 
remittat  acta  huiusmodi,  vel  illorum  exemplum,  prout  res  exegerit, 
ad  iudicem  ordinarium,  et  si  causa  criminalis  preiudicialis  fuerit  causae 
civili,  in  eius  cognitione  supersedeat. 

Quandocumque  iudex  ipse  ordinarius  in  causis  criminalibus  coram 
eo  pendentibus  indiguerit  depositionibus  testium,   vel   aliquibus  scri- 


Paulo  V  327 

pturis  ad  causas  criminales  facientibus,  teneatur  Auditor  illas,  vel 
earum  exemplum,  ut  praefertur,  exhiberi  facere. 

Nemini  liceat  turbare  ordinem  servandum  in  distributionibus  cau- 
sarum,  sed  illarum  commissiopes  distribuantur  bona  iide  iuxta  ordinem 
Turni,  qui  nullo  prorsus  modo,  neque  a  notariis,  nec  a  quoquam 
alio  pervertatur,  prout  supra  de  Signatura   lustitiae  dispositum  est. 

Ut  autem  debitus  modus  sportulis  imponatur,  non  possint  Audi- 
tores  a  partibus,  per  se  vel  alium,  quovis  modo  sportularum  nomine 
aliquid  petere  vel  exigere,  sed  nec  a  sponte  dantibus  ultra  taxam 
infrascriptam  accipere,  videlicet: 

In  causis  pecuniariis,  seu  prophanis,  aut  quae  alias  pretio  quoquo 
modo  aestimari  possint,  si  aestimatio  rei  de  qua  agetur,  non  excedat 
summam  mille  ducatorum,  aureos  decem ;  a  mille,  vero  usque  ad 
decem  millia,  vigintiquinque ;  a  decem  millibus  usque  ad  viginti  millia, 
quinquaginta ;  ab  inde  supra  usque  ad  quamcumque  summam,  centum. 
In  beneficialibus  vero,  si  redditus  annuus,  de  quo  agetur,  non  excedat 
summam  centum  ducatorum,  similiter  decem;  a  centum  verc^  usque 
ad  mille,  viginti.quinque;  a  mille  usque  ad  tria  millia,  quinquaginta ; 
ab  inde  vero  supra,  centum  aureos  pro  sportulis  cuiuscunque  senten- 
tiae,  diffinitivae  dumtaxat,  ut  praefertur,  accipere  valeant.  Si  vero  causa 
aestimationem  non  facile  accipiat,  sportulae  moderatae,  pro  rerum  et 
personarum  qualitate,  iuxta  taxas  praedictas,  recipi  possint.  Nec  aliquid 
ultra  non  solum  ipsis  Auditoribus,  sed  nec  eorum  Familiaribus,  vel 
consanguineis,  aut  aliis  quibusvis  personis,  directe,  vel  indirecte,  quovis 
quaesito  colore,  vel  ingenio,  exceptis  esculentis  et  poculentis,  quae 
triduo  consumi  possint,  ipsarum  sententiarum,  aut  Auditorum  intuitu 
praestari  possit;  quas  quidem  sportulas  iuxta  taxam  praedictam  apud 
notarium  causae  post  subscriptam  sententiam,  et  non  antea,  deponi 
et  Auditori  consignari  volumus.  Quodque  notarius  dispositionem,  et 
confirmationem  huiusmodi  in  actis  notare,  et  specificare  teneatur. 

198. 

PartictUa  Motus  proprii  Pauli  V  super  Reformatiane  tribunalium  Urbis 
et  eius  officialium^  Notariorum  Rotae  taxas  statuentis. 

(Arch.  Rot.,  «  Ordinationes »,  part,  I,  n.  XX). 

Cum  nos  nuper  generali  reformationi  Tribunalium  Urbis . . . 

Taxa  Notariorum  Rotae. 

Pro  quolibet  centenario  foliorum  registri  boni  facti  iuxta  reforma- 
tionem  Sanctissimi  sub  tit.  de  Registris^  iul.  sexaginta. 


328  Soeculo  XVII 


Pro  quolibet  folio  copiarum  instar  boni  originalis,  bon.  septem 
cum  dimidio. 

Pro  rubricatura  cuiusHbet  centenarii  foliorum  processus  de  par- 
tibus  facta  iuxta  reformationem  Sanctissiiyi  sub  iiL  de  Registris,  §  rubrt- 
celUy  et  §  processus  de  partibus  et  §  Notarii  Rotae,  iul.  vinginti- 
quinque. 

Pro  rubricatura  testium  de  partibus,  pro  medietate. 

Et  idem  solvatur  de  processibus  per  alium  quam  notarium  rubri- 
catis  in  Curia,  nisi  quod  deducatur  ad  favorem  partis  tantum  quantum 
solvisset  c^usae  copistae  rubricanti. 

De  aliis  vero  processibus  rubricatis  in  partibus,  in  quorum  rubri- 
catura  nihil  est  corrigendum,  addendum,  et  minuendum,  solvatur  pro 
revisione  cuiuslibet  centenarii  iul.  quindecim. 

Pro  citatione  simplici  extra  Curiam,  iul.  septem  cum  dimidio. 

Pro  citatione  cum  inhibitione  extra  Curiam,  iul.  quindecim. 

Pro  citatione  cum  inhibitione  per  edictum  extra  Guriam,  vel  sub 
censuri^,  iul.  quindecim. 

Pro  inhibitione  simplici  facta  in  Curia  bon.  trigintaseptem  cum 
dimidio. 

Pro  inhibitione  simplici  extra  Curiam  sub  censuris,  iul.  undecim, 
et  bon.  duo  cum  dimidio. 

Pro  citatione  ad  valvas  in  Curia  tempore  feriarum,  bon.  quindecim. 

Pro  compulsoria  generali  extra  Curiam,  iul.  septem.  cum  dimidio. 

Pro  compulsoria  speciali  extra  Curiam,  iul.  quindecim. 

Pro  arresto  generali  iul.  tres. 

Pro  instrumento  remissoriae  ad  partes  iul.  quindecim. 

Pro  quolibet  palmo  rotuli  remissoriae,  numerati  iuxta  reforma- 
tionem  Sanctissimi  sub  tit.  de  Notariis  omnium  Tribunalium,  §  ///- 
terae  remissoriales,  iul.  septem  cum  dimidio. 

Et  si  remissoria  consigaatur,  non  facto  registro,  depositum  regu- 
letur  ad  rationem  sexaginta  foliorum  registri,  excomputandum  postea 
in  mercede  registri. 

Pro  quolibet  sequestro  extra  Curiam  cum  illius  instrumento,  iul. 
quindecim. 

Pro  instrumento  revocationis,  seu  relationis  sequestri,  iul.  septem 
cum  dimidio. 

Pro  monitorio  poenali  in  eventum  citatorio  extra  Curiam,  iul. 
quindecim. 

Pro  litteris  excommunicationis  in  Curia  ob  non  solutam  mercedem 
notarii,  vel  alias,  bon.  trigintaseptem  cum  dimidio. 


Paulo  V  329 

Pro  mandato  de  reportando  registrum,  acta,  vel  processus,  seu 
de  perquirendo,  iul.  quatuor  cum  dimidio. 

Pro  nota  sententiae  definitivae  in  prima  instantia,  iul.  trigintaseptem 
cum  dimidio. 

In  secunda  instantia,  iul.  triginta, 

In  tertia  instantia,  iul.  vigintiduo  cum  dimidio. 

Pro  instrumento  sententiae  diffinitivae,  iul.  quindecim. 

Pro  instrumento  diffinitivae  sententiae,  cum  taxatione  expensarum, 
iul.  vigintiduo  cum  dimidio* 

Pro  instrumento  taxationis  expensarum  ad  partem,  iul.  septem 
cum  dimidio. 

Pro  nota  sententiae  interlocutoriae,  nihil. 

Pro  litteris  executorialibus,  sive  eorum  instrumento,  ultra  depo- 
situm  scutorum  quatuor  cum  dimidio,  excomputandum  postea  in  mer- 
cede  registri,  lul.  quindecim. 

Pro  nota  •  sententiae  declaratoriae  vigore  monitorii,  vel  litterarum 
executorialium,'  iul.  septem  cum  dimidio. 

Pro  instrumento  sententiae  declaratoriae,  iul.  quindecim. 

Pro  instrumento  aggravationis  ad  partem,  iul.  quindecim. 

Pro  instrumento  reaggravationis  ad  partem,  iul.  quindecim. 
'    Pro  instrumento  interdicti  ad  partem,  iul.  quindecim. 

Pro  instrumento  bracliii  saecularis  per  se  et  simpliciter,  absque 
declaratione,  iul.  triginta. 

Pro  instrumento  absolutionis  ab  excommunicationis  sententia,  sive 
commissionis  eiusdem  absolutionis  in  partibus  iiendae,  et  iam  si  fuerint 
plures,  sive  Communitas,  Capitulum,  aut  Collegium,  in  eadem  causa, 
et  expeditione  iul.  quindecim. 

Pro  mandato  executivo  cuiuscumque  summae,  iul.  triginta. 

Pro  mandato  de  manutenendo,  reintegrando,  sive  de  immittendo, 
iul.  triginta. 

Et  si  dentur  non  confecto  registro,  liceat  exigere  depositum 
pro  foliis  quinquaginta,  excomputandum,  ut  supra,  in  mercede 
registri. 

Pro  instrumento  cessionis  iuris,  litis,  et  causae,  sive  litis,  et  causae 
dumtaxat,  si  extrahatur  coniunctim,  vel  separatim,  iul.  septem  cum 
dimidio. 

Pro  nota,  seu  rogitu  instrumenti  huiusmodi  cessionis  bon.  tri- 
gintaseptem  cum  dimidio,  videlicet,  quando  non  extrahitur  instrumen- 
tum;  sed  si  extrahatur,  tunc  in  extractione  dicti  instrumenti  defalcatur 
dicta  summa,  bon.  trigintaseptem  cum  dimidio. 


330  Soeculo  XV/I 


Pro  instrumento  processus  subrogationis  in  iure  cuiusvis,  iul. 
quindecim. 

Pro  examine  testis  in  domo  notarii  iurati  coram  Domino,  bon. 
trigintaseptem  cum  dimidio. 

Extra  domum,  vel  officium  notarii,  iul.  septem  cum  dimidio. 

Et  si  articuli  excedant  numerum  vigintiquinque,  et  interrogatoria 
triginta,  habeatur  ratio  excessivitatis,  iuxta  laborem  notarii. 

Pro  copiis  testium  publicatorum  sive  in  partibus,  sive  in  Curia 
examinatorum,  solvatur  prout  de  foliis  registrorum  dictum  est. 

Pro  quocumque  instrumento,  sive  prorogationis  remissoriae,  sive 
mutationis  ludicum,  vel  alicuius  intimationis,  aut  alio  quovis  actu 
iudiciali  in  publicam  formam  redacto,  iul.  septem  cum  dimidio. 

Pro  quocumque  deposito  cuiuscumque  summae,  vel  rei,  per  cedu- 
lam,  vel  sine,  nihil  recipiatur. 

Pro  restitutione  vero  cedulae,  vel  depositi,  usque  ad  summam 
scutorum  quadragintaquinque  inclusive,  recipiant  notarii  omni  casu 
bon.  duos  tantum  pro  quolibet  scuto,  nec  aliud  quicquam,  neque  pro 
restitutione  cedulae,  neque  pro  mandato,  neque  pro  quietatione. 

A  scutis  quadragintaquinque  supra,  usque  ad  quamcumque  sum- 
mam,  quando  depositum  est  factum  ante  mandati  relaxationem,  absque 
conditione,  vel  protestatione  extrinseca,  cum  consensu  quod  consi- 
gnetur  adimpletis  conventis,  et  facta  legitima  quietatione,  tunc  pro 
mandato  de  consignando  habeat  notarius,  iul.  quatuor  cum  dimidio, 
et  alios  quatuor  cum  dimidio  pro  consignatione  cedulae,  et  non  ultra. 

Quando  vero  depositum  est  cum  protestatione,  vel  conditione 
extrinseca  non  conventa  in  scriptura  cuius  vigore  agitur,  adeo  quod 
oriatur  super  ea  decretum,  tunc  pro  mandato  de  consignando  illud, 
habeat  notarius  tantum,  quantum  solveretur  pro  mandato  illius  summae 
executivo,  et  amplius  iulios  quatuor  cum  dimidio  pro  restitutione 
cedulae,  si  consignetur  in  totum,  sin  minus,  iul.  unum  pro  quietatione 
summae,  quae  consignabitur,  et  non  vultra. 

Quando  depositum  est  factum  post  mandati  executivi  relaxationem 
quomodocumque  fiat,  etiam  quod  plura  desupcr  fieri  decreta  con- 
tingat,  nunquam  habeat  notarius  nisi  iulios  quatuor  cum  dimidio  pro 
mandato  de  consignando,  et  totidem  pro  restitutione  cedulae,  et  quie- 
tantia,  si  integrum  consignetur,  alioquin,  ultra  mandati  praedicti  mer- 
cedem,  habeat  iulium  unum  pro  quietantia,  ut  supra,  et  nihil  amplius 
in  quolibet  praedictorum  casuum. 


Paulo  V  331 


199. 

Ordo  Sdcrae  Rotae^  ut  certa  quadam  die  annuatim  celebrentur  exe' 
qtUae  generales  pro  Sac.  Rotae  Auditoribus  defunctis,  et  quod  per 
eiusdem  Rotac  Thesaurarium  ad  praedictum  effectum  omnia  pa- 
rentur. 

(Arch.  Rot.,  «.  Liber  5.  Rotae,  n,  2  »). 

Die  veneris,   13  ianuarii,   161 2. 

RR.  PP.  DD.  Sac.  Rotae  Auditores,  in  Rota  tunc  pro  deciden- 
dis  causis  congregati,  videlicet:  Franciscus  Poenia  Decanus,  Fran- 
ciscus  Sacratus,  lo:  Bapt.a  Coccinus,  Alexander  Ludovisius,  Alfonsus 
Manzanedus  de  Quinones,  lo :  Bapta  Pamphilius,  lacobus  Cavalerius, 
Philippus  Pirovanus  et  Franciscus  de  Ubaldis,  ut  singulis  annis,  in 
posterum,  ofBcium  sive  exequiae  solemnes  certo  quodam  die  cele- 
brarentur  pro  animabus  Auditorum  qui  ab  hoc  saeculo  migraverunt, 
uno  consensu  decreverunt,  ut  iinita  prima  Rota  Memorialium  haberi 
solita  post  Reges,  ad  praedictas  exequias  celebrandas  statim  acce- 
datur:  et  Diius  Thesaurarius  Rotae,  qui  pro  tempore  fuerit,  curet 
absque  novo  ordine  ut  omnia  ad  praedictum   efTectum    sint   parata. 

Franciscus  Poenia  Decanus. 


200. 

Decanus  Rotae    duas  candelas  die   Purificationis   B.  M.    V.  habere 
debebat,  quas  recipiebat  de  manu  Papae. 

(Arch.  Rot.,  «  Extractum  Diarii  Coccini  »). 

Die  2  februarii  161 2. 

91.  Fuit  Cappella  Pontificia  B.  M.  V.,  in  ea  interfuit  Orator 
Regis  Poloniae  qui  sedit  supra  omnes  Archiepiscopos  et  Episcopos 
non  assistentes,  ante  Auditorem  Camerae  et  immediate  post  guber- 

natorem  Urbis 

« 

92.  Ego  loannes  Baptista  Coccinus  tamquam  Rotae  Auditor 
Decanus  inservivi  de  mitra  et  accepi  Candelas:  S.  D.  N;  dixit: 
Decanus  Rolae  debet  habere  duas  Candelc^  quas  de  manu  Suae  San- 
ctitatis  est  solitus  accipere. 


332  Soeculo  X  VII 


201. 

Oritur  controversia  super  acquisiHane    Decanatus   Cocdnum   inter    et 
Sacratum. 

(Arch.  Rot.,  «  Extractum  Diarii  Coccini  >). 

Die  martis  21,  augusti    161 2. 

84.  Obiit  R.  P.  D.  Franciscus  Poenia  Hispanus  Aragonen  Rotae 
Decanus. 

85.  Orta  est  controversia  quis  deberet  esse  Decanus,  an  D.  Sacra- 
tus,  qui  erat  antiquior,  absens  tamen  pro  negociis  propriis  in  civi- 
tate  Ferrariae,  vel  Ego  loannes  Baptista  Coccinus  qui  eram  prae- 
sens  in  Curia.et  ex  praesentibus  antiquior  et  allegabam  pro  me 
Constitutiones  Pii  IV. 

86.  S.  D.  N.  die  Dominico  26  Augusti  commisit  negocium  discu- 
tiendum  Cardinalibus  qui  fuerant  Rotae  Auditores,  videlicet  Platto, 
Manticae,  Arrigonio,  Millino  et  Lancellotto  ut  audirent  et  facta  inter 
eos  Congregatione  referrent  eidem  S.  D.  N. 

87.  Die  Lunae  i  septembris  161 2  Domini  Cardinales  praedicti 
dixerunt  Ssmo  D.  N.  quod  Agentes  pro  D.  Sacrato  instabant  non 
deveniri  ad  aliquam  declarationem,  non  audito  D.  Sacrato  qui  erat 
reversurus  ad  Curiam  et  Ssmus  fuit  contentus,  quod  expectaretur, 
et  interim  deputarunt  in  Locum  Decani  Revmum  D.  Alexandrum 
Ludovisium  Archiepiscopum  Bononien.  Locumtenentem ;  Agentes  pro 
D.  Sacrato  instabant  non  deveniri  ad  deciarationem  Decanatus  quia 
D.  Sacratus  erat  absens,  et  mihi  placebat  quod  expectaretur.  Quare 
Cardinales  Lunae  17  septembris  in  Consistorio  hoc  dixerunt  Ssmo, 
qui  annuit  et  ordinavit,  quod  fieret  Congregatio  sine  praeiudicio 
ambarum  Partium,  si  Revmus  D.  Ludovisius  discederet,  D.  Manza- 
nedus  pro  Decano  adimpleret. 


202. 

Solutio  praedictae  controversiae. 
(Arch.  Rot.,  «  Exiractum  Diarii  Coccini  >). 

Lunae,   7  novembris   161 2. 

88.  Hodie  Ssmus  D.  N.  in  Consistorio  secreto,  auditis  votis  Car- 
dinalium  qui  fuerunt  deputati  ludices  super  controversia   Decanatus 


PauU)  V  333 


Rotae,  declaravit,  Decanatum  spectare  ad  loannem  Baptistam  Coc- 
cinum;  benigne  tamen  agens  cum  R.  P.  D.  Sacrato  qui  est  Prae- 
latus  benemeritus,  provehit  illum  ad  Archiepiscopatum  Damascenum. 

203. 

Propinae  non  ponebantur  "in  taxatiane  expensarum  tudicialium. 
(Arch.  Rot.,  «  Extractum  Diarii  Coccini »). 

Lunae,  12   novembris  161 2. 

89.  In  Rota  fuit  ordinatum,  quod  in  taxatione  expensarum  non 
ponerentur  Propinae  quae  dantur  Auditoribus,  quia  reformatio  S.  D.  N. 
nihil  innovavit  quoad  haec  circa  Rotae  Auditores. 

204. 

PatUus  V  Rotae  certa  cubicula  in  Palatio  Montis  Quirinalis   assignat. 
(Arch.  Rot.,  €  Extractum  Didrii  Coccini»). 

Die  iovis,   13  martii   1618. 

102.  S.  D.  N.  Paulus  divina  Providentia  Papa  V  loannem  Bapti- 
stam  Costagutum  primum  ab  Oeconomo  Pontificiae  Domus  Magi- 
strum  ad  Decanum  Rotae  transmisit  ut  DD[ominis]  Auditoribus 
referret  S[uam]  Sanctitatem  illis  pro  Rota  deinceps  in  Monte  Qui- 
rinali  facienda  certa  cubicula  rebus  instructa  necessariis  assignasse, 
et  quoniam  Rotae  Auditoribus  tria  poterant  esse  molestiae  videlicet 
curruum  strepitus,  qui  tamen  Camerae  Apostolicae  in  eodem  Statu 
positae  non  officiebat,  cubicula  caminis  carentia,  cui  tamen  incom- 
modo  prunariis  medebatur,  litigantium  ob  longum  iter  labor  qui 
tamen  Principem  sequi  quocumque  tenentur,  ad  arbitrium  DD[omi- 
norum]  omne  negocium  referebat. 

H:     4i 

Die  Veneris,    16  martii   i6i8. 

103.  Retulit  omnia  Decanus  Auditoribus  Rotae  qui  debita  reve- 
rentia  S.  D.  N.  gratiam  suscipientes,  iniunxerunt  Decano  et  Archie- 
piscopo  Damasceno  ut  gratias  Ssmo.,  Rotae  nomine,  deferrent  et 
Sacrum  Benedicdonis  signum  peterent,  quo  praevio  Ven. :  23  martii, 
Causas  et  lites  in  monte  Quirinali  definirent :  fecere,  ut  Rota  ius- 
serat,  Decanus  et  Archiepiscopus  Damascenus    et   gratias   ingentes 


334  Soeculo  X  VII 


SSmo  reddiderunt  qui  postmodum  Decano  et  Archiepiscopo  in 
nostris^  inquit,  libenter  vellemus  vos  Cubictdis  redpere  posse.  Deinde 
sacro  Benedictionis  signo  recepto,  idem  D.  Decanus  et  Archiepisco- 
pus  una  cum  RR.  PP.  DD.  Pamphilio  et  Pirovano  deputatis,  Cubi- 
cula  inviserunt  ne  quid  ex  rebus  necessariis  deesset  et  ipsis  in 
extrema  Cubicula  tantisper  recedentibus,  in  Auditorium  Rotae  S.  D.  N. 
advenit  qui,  praesente  D.  Paulo  Alaleone  Magistro  Caeremoniarum, 
significavit,  Aulam  Illrhi  Cardinalis  Burghesii  posse  posthac  pro 
publicis  disputationibus  in  Cancellaria  Apostolica  fieri  solitis  inservire. 

205. 

Prima  Rota  in  Palatio  Quirinali  post  assignationem  cubiculorum 
eiusdem  Palatii  Rota^  factam  a  PatUo   V. 

(Arch.  Rot.,  «  Ldber  S.  Rotae,  n,  2  *y 

Die  Veneris,  23  martii  16 18. 
Fuit  pro  prima  vice  facta  Rota  in  Monte  Quirinali. 

206. 

Paulus  V  Procuratorum  causarum  S.  P.  A.  collegium  ex  innume- 
rato  ad  numeratum  24.  virorum  redudt^  illiusque  constitutiones  a 
R.  p.  d.  /.  B.  Coccino,  Rotae  Decano,  de  voto  Rotae  exaratas, 
in  forma  spedfica  approbat^  ac  eidem  Rotae  Decano  committit  dire- 
ctionem  et  protectionem  collegii  cum  clausula  <  sublata  et  decreto 
irritante  »  eumque  constituit  executorem  Bullae^  tcdia  ordinanlis, 
sub  dato  mensis  septembris   1618. 

( Arch.  Rot.,  « Libro  dei  Curiali  di  Collegio  >  in  principio), 

207. 

Consilium,  seu  Suffragium^  seu  Votum,  unius  Auditoris  Carrespon" 
salis  in  causa:  Romana  -  Dotis,  a  R.  p.  d.  Remboldo  proposita  die 
26  iunii  1620.  -  Votum^  a  studii  Adiutore  extensum^  manu  Audi- 
toris  in  margine  correctionem  exaratam  praesefert. 

(Arcii.  Rot.,  «  Vota  seu  sujBfragia  >,  anno  1620). 

Rpd.  Remboldo. 
Romana  dotis. 
Veneris  26  iunii  1620. 


Paulo  V  335 

Domina  Anna,  filia  loannis  Baptistae  habet  intentionem  fundatam 

ad  petendam  dotem  etiam  super  bonis   primogeniturae  vigore  auth. 

res.  quae,  1.  commun.  de  legat.  cum  non  adierit  bona  libera  patris 

super  quibus  possit  dotari  nec  ullo   modo  teneatur  probare*   Bart. 

^  „  ,       ,.  j.^    ,      in  1.  decem.  in  princ.  ff.  de  verbor.  oblig. 

*  Habeo  altquam  difficul-  ^  ,  ^ 

tateminhacpropositionequia     Alex.  cons.  55,  n.  6,  lib.  p.  cum  alleg.  per 

haec  regula  procedit  in  pos-     Dec.  cons.  sign.  in  fin. ;  idque  tanto  magis 

sessore,sed  inactoresecus,ex  .     . 

traditisperSurdusCons.1450     q^^^  in  erectione  pnmogemturae  expresse 

n,  140o  et  Menochium  cons.     cautum  est  ut  de  fructibus  debeat  dotari 

321  no  22et309,undeipsa     ^  ^^  debitam  quantitatem  dotis,  quin 

D,  Anna  tenetur  probare  guod     .  -      .  ^       1      •  . 

facile  fuerit  non  habere  ex     »rno  ultenus  procedendo  mterpositum  fuit 

bonis  paternis  unde  nubat,     arbitrium    ut    omnes    simul    dotto  ascen- 

exibendo  bona  inventariata.         ,  ^  j        1  ^    ^« 

dere    possent    usque  ad   valorem   tertiae 

partis   bonorum  donatorum  et  quod  primogenitus  praetextu  pauper- 

tatis  se  non  posset  excusare;  quibus  stantibus,  non  applicatur  quod 

dicitur   potius   esse   dotandam    de   bonis  maternis;  quia  apellatione 

parentum,  etiam  mater  comprehenditur :   I.  parentis  appellatione.  et 

ibi   fuse  Rebuff.  ff.  de  verbor.  signif.  quod   dicitur   stantibus   bonis 

maternis   non  posse  peti  constitutionem  dotis  super  bonis  fideicom- 

misso  subiectis,  ex  deductis  per  Menoch.  cons.  293,  n.  3.  et  seqq. 

Patet  enim  responsio  dum  ex  eo  quod  non  probatur  matrem  habere 
tot  bona  quae  ipsi  et  filiae  dotandae  sufficiant,  tum  quia  allegata  per 
Menoch.  d^cons.  293.  procedunt  quando  mater  praemortua  est  ante- 
quam  nubat  filia  et  bona  materna  facta  fuerunt  proprium  patrimp- 
nium  filiae. 

Quod  vero  ad  quantitatem,  crederem  esse  moderate  constituendam, 
nam  ex  deductis  video,  hanc  primogenituram  esse  minimi  valoris, 
primogenitumque  esse  multum  gravatum  debitis  contractis  per  loan- 
nem  Baptistam,  necnon  -filiabus,  quos  ordine  debito  caritatis  tenetur 
nepti  praeferre,  aut  saltem  Anna  non  potest  maius  ius  quam  ipsae 
praetendere  ex  deductis  per  Alb.  cons.  23.  n.  p.  et  seqq.  lib.  p.  et 
hoc  casu  haberem  magnam  rationem  bonorum  maternorum  in  quibus 
habet  spem  probabilem  ex  regula  naturae  et  luris,  quae  filios  ad 
parentum  bona  et  commune  ipsorummet  parentum  votum  vocat  1. 
scripto.  in  fin.  ff.  und.  liber. :  de  certa  summa  nil  possum  firmare, 
nisi  firmato  statu  et  bonorum  primogeniturae. 


336  Soeculo  X  VII 


208. 

Paulus  Papa   V,  mantem  pacis  Notariarum  Rotae  erigit, 

( Arch.  Rot.,  «  Ordinationes  * ,  part,  II,  De  Notariis,  n,  X), 

Sine  data. 

Motu  proprio  etc*  -  Ea  quae  a  Predecessoribus  nostris  Romanis 
Pontificibus  pro  publico  Romanae  Curiae  et  totius  Status  Ecclesia- 
stici  ac  privatae  Camerae  nostrae  Apostolicae  utilitate  ordinata  fuerunt, 
imitabilia  esse  censemus. 

Cum  itaque  fel.  rec.  Clemens  Papa  8^"",  Praedecessor  noster, 
quascumque  Praedecessorum  nostronim  literas,  Constitutiones  et  ordi- 
nationes,  quibus  diversorum  Notariorum  scripturas  pro  summis  ia 
litteris  Apostolicis  . . .  non  vacare,  sed  ad  haeredes  vel  successores 
Notariorum  defunctorum  spectare  et  pertinere  disponitur,  perpetuo 
revocaverit  et  annuUaverit,  dictorumque  Notariorum  scripturas  et 
earundem  proprietatem  et  dominium  ad  Sedem  et  Cameram  Apo- 
stolicam,  et  ex  tunc  Collegiis  et  singulis  Notariis  pro  rata  ad  vitam 
una  cum  titulo  officii  concessa  et  consolidata  esse  declaraverit,  ita  ut 
de  caetero,  occurrente  quomodolibet  dd.  Officiorum  vacatione,  scri- 
pturae  huiusmodi  una  cum  titulo  officii  vacarent,  ac  simul  cum  eodem 
titulo  a  summis  Pontificibus  vel  ab  ipsa  Camera  approbatis  ad  vitam, 
seu  pro  tempore  quo  officium  obtinerent,  concedi  omnino  deberent, 
pro  huiusmodi  vero  concessione  et  loco  pretii  scripturarum  perpetuo 
tunc  expressam  praestationem  annuam  imposuerit  super  massis  com- 
munibus  et  fructibus  officiorum  Notariorum  praefatorum,  ita  ut  tene- 
rentur  Notarii  praedicti  Depositario  Montis  infrascripti  solvere  annua- 
tim  certam  tunc  expressam  summam  et  illius  ratam  quolibet  semestre, 
quam  quidem  summam  nunquam  augeri,  vel  diminui  posse  statuerit, 
et  quod  pro  ea  summa,  ut  supra,  persolvenda,  ac  de  bene,  fideliter 
et  diligenter  dictas  scripturas  custodiendo  et  conservando  etiam  sub 
poena  ab  eo  et  Camera  Apostolica  imponenda,  antequam  ad  d.  offi- 
cium  ac  illius  exercitium  Notarii  admitterentur,  se  se  obligare  deberent, 
ita  ut  ante  huiusmodi  obligationem  nuUatenus  admitti  possent;  ac 
insuper  pro  meliori  d.  Montis  et  illius  Creditorum  cautela  statuerit, 
ut  dd.  Notariorum  CoUegium,  omniaque  eorum  bona,  fructus  et  emo- 
lumenta  pro  A  summa  sic  solvere  ad  favorem  dicti  Montis  obligata 

^  Motus  proprii  Colle^ii  Notariorum  Rotae  et  Sac.  Palatii  Apostolici  Cau^arum. 
(Haec  et  sequentes  adnotationes,  apostillas  referunt  huic  documento  in  margine 
appositas). 


Paulo  V  337 

et  hypotecata  essent,  dicti  Notarii  se  se  collegialiter  obligare  et  pro 
premissorum  exequutione,  ut  modernis  dd.  scripturarum  Dominis  con- 
grue  satisBeret,  et  pecuniae  ad  id  necessariae  absque  alicuius  incom- 
modo  comparari  possent,  super  emolumentis  et  responsionibus  dd. 
scripturarum  certam  quantitatem  locorum,  seu  portiorum  Montium  non 
vacabilium,  ad  rationem  scutorum  loo  monetae  pro  quoquo  loco,  seu 
portione,  erexerit  illaque  et  illas  Montis  Pacis  nuncupato  alias  per  fel. 
rec.  Sixtum  Papam  V,  Praedecessorem  nostrum,  super  proventibus 
Dohanarum  Urbis  ad  rationem  quinque  cum  quarta  parte  alterius 
similis  scuti  monetae  pro  quolibet  erecto  addiderit  et  univerit,  et 
d.  Monti  dictae  annonae  summam  per  dd.  Notarios,  ut  praefertur,  per- 
solvendam  inter  caetera  assignamenta,  perpetuo  concesserit  cum  facul- 
tatibus,  indultis,  declarationibus,  gratiis,  Privilegiis  et  cauteUs,  latius 
in  cedula  eius  motus  proprii  ab  eo  signati  et  in  Camera  Apostolica 
registrati,  plenius  continetur,  et  id  totum  experientia,  rerum  Magistra, 
omnibus  bonum  et  utile  esse  docuerit, 

Nos  autem  plene  etiam  a  dilectis  iiliis  S.  Rotae,  et  Palatii  nostri 
Apostolici  Auditoribus  certiorati  non  solum  de  literis  et  privilegiis 
Praedecessorum  nostrorum  ad  favorem  Notariorum  causarum  Palatii 
praedicti  et  illorum  successorum,  desuper  expeditis  et  concessis,  verum 
et  quod  scripturae  eorumdem  Notariorum,  et  successivis  temporibus 
et  successoribus  usque  in  praesentem  diem  sequutis  pro  maiori  parte 
ad  personas  inhabiles  et  imperitas,  etiam  extraneas,  pervenerunt  et 
ab  officiis  separatae  et  divisae  detinentur  et  quamplures  deperduntur 
et  dissipantur  in  multorum  gravamen,  iacturam  et  maximum  detri- 
mentum,  et  propterea  ad  nos  quamplures  Notarii  scripturas  ab  earum 
Dominis  conduxerunt,  prout  hodie  conductas  retinent,  et  nonnulli 
-eorum  pro  pensione  ducatorum  septem,  alii  septem  cum  dimidio,  et 
plerique  octo  et  forsan  ultra  in  singulos  centenos  ducatos  annuatim 
solvere  cogantur :  quare  desuper  publicae  et  privatae  utilitati  et  com- 
moditati  provideri  volentes, 

Motu  igitur  proprio  et  ex  certa  nostra  scientia,  ac  de  Apostolicae 
nobis  attributae  potestatis  plenitudine,  et  non  ad  eorumdem  Nota- 
riorum  et  aliorum  pro  eis  nobis  oblatae  petitionis  instantiam,  *  quas- 
cumque  fe.  rec.  Leonis  X,  lulii  III,  Pii  Papae  IV,  et  aliorum  Praede- 
cessorum  nostrorum  litteras,  constitutiones  et  ordinationes,  et  alia 
quaecumque    statuta,   consuetudines  et  decreta,    cum    quibuscumque 

^  Revocat  quascumque  litteras  Apostolicas  Leonis  X,  lulii  III  et  Pii  IV  et  aliorum 
Praedecessorum  et  alia  quaecumque  statuta  et  decreta  continentia,  scripturas  Rotae 
non  vacare. 

22 


338  Soeculo  XVII 


clausulis,  etiam  Apostolicae  firmitatis  robore  munitis,  quibus  officiorum 
Notariorum  scripturas  pro  quibuscumque  summis  non  vacare,  vel 
certas  causas  tempore  vacationis  iam  introductas,  vel  eas  dictas  scrip- 
turas  in  toto  vel  in  parte  quomodolibet  ad  haeredes,  vel  successores 
Notariorum  defunctorum,  vel  ad  eorum  CoUegium  spectare  et  perti- 
nere  disponitur,  aliorumque  hic  necessario  exprimendorum  tenores 
et  formas  hic  pro  expressis,  et  de  verbo  ad  verbum  insertis,  et  regi- 
stratis  habentes,  tenore  praesentium  illas  omnes,  et  attenta  infrascripta 
pretii  restitutione,  perpetuo  revocamus  et  annullamus,  viribusque  et 
effectu  omnino  carere  decernimus,*  et  omnes  et  singulas,  acquascumque 
omnium  et  singulorum  officiorum  praefatorum  Notariorum  Palatii  Apo- 
stolici  praedicti  scripturas,  tam  hactenus  quomodolibet  confectas  et  ad 
officia  praefata  spectantes,  quam  in  futurum  quomodolibet  conficiendas 
et  tam  proventas  et  proventuras  a  quibuscumque  causis  in  dictis 
officiis  introductis  et  introducendis,  quam  ex  quibuscumque  rogitis  et 
stipulationibus  per  eos  Notarios  quomodolibet  factis  seu  faciendis, 
ita  ut  omnia  quaecumque  instrumenta  per  eosdem  Notarios  Sac.  Palatii 
Apostolici  praedicti  scripturas  tam  hactenus  quomodolibet  rogandas 
et  stipulandas  et  conficiendas  etiam  ab  earum  causis  et  litibus  in 
eorum  officiis  introductis  non  dependentes '  quae  per  eosdem  Notarios, 
prout  per  alios  Notarios  Romanae  Curiae,  rogari,  stipulari  et  confici 
posse  volumus,  citra  tamen  Notariorum  Camerae  preiudicium, '  ad 
eadem  officia  una  cum  titulo  semper  unita  et  annexa  spectent  et  perti- 
neant,  ut  supra,  cum  titulo  vacent,  vacare  debeant,  illarumque  dominium 
et  proprietatem  ac  fructus  et  emolumenta  quaecumque,  ratione  huius- 
modi  scripturarum  ad  Nos,  sedem  et  Cameram  praefatas  in  totuni  spe- 
ctare  et  pertinere,  *  et  per  nos  et  eandem  Cameram  ex  nunc  singulis  No- 
tariis  pro  rata  respective  eorum  officia  concernentia,  auctoritate  et 
tenore  praesentium  concessa,  et  consolidata  esse,  declaramus,  illasque 
pro  eadem  respective  rata  singulis  Notariis  et  officiis  praedictis  per 
eosdem  praesentes  perpetuo  concedimus,  applicamus  et  appropriamus,  ^ 

^  Scripturae  et  instrumenta  in  officiis  Notariorum  Palatii  facienda,  in  perpetuum 
cum  titulo  debent  esse  unitae  et  cum  eo  vacent  et  dominium,  proprietas  et  fructus 
spectent  ad  Papam  et  Cameram. 

*  Facultas  rogandi  instrumenta  prout  alii  Notarii  Romanae  Curiae. 

^  Declarat,  scripturas  una  cum  titulo  semper  unitas  vacare  et  illarum  proprie- 
tatem  ad  Cameram  Apostolicam  una  cum  fructibus  et  emolumentis  spectare. 

*  Concessio  scripturarum  Notariis  et  officiis  praefatis  pro  eorum  rata. 

^  Occurrente  vacatione  officiorum,  scripturae  cum  emolumentis  et  titulo  officii 
vacet  12,  pro  rata  ad  favorem  Camerae,  12  ad  favorem  Camerarii  et  12  ad  favorem 
Vicecancellarii  et  12  ad  favorem  Auditorum  Rotae  quibus  pro  tempore  spectet 
illorum  coUatio  simui  cum  titulo  personis  a  praefatis  approbandis  respective. 


Paulo  V  339 

itaut  de  caetero,   occurrente  qualibet  dd.  officiorum  vacatione,  scri- 
pturae    praefatae    cum  omnibus  emolumentis    una  cum    titulo   officii 
vacent  ad  favorem  dictae   Camerae  nostrae  pro  rata  duodecim  offi- 
ciorum;  pro  rata   aliorum    duodecim   officiorum,  ad    favorem    Came- 
rarii;   et    pro    rata   aliorum    duodecim,   ad  favorem   Vice    Cancellarii 
S.  R.  E.  pro  tempore  existentis ;  et  pro  rata  aliorum  XII  officiorum, 
ad  favorem  dd.  Palatii  Apostolici  Auditorum  Cappellanorum  nostrorum 
respective  pro  tempore  existentium,  et  prout  singula  dd.  Officiorum 
Notariorum  coUatio  ad  praesens  spectet  et  pertineat,  ac  spectare  et 
pertinere  consuevit,  ac  simul  cum  de  titulo  personis  a  Nobis  et  respe- 
ctive  aliis  collatoribus  praefatis  approbando,  ad  vitam  seu  pro  tempore 
quo  officium  obtinuerit  concedi  omnino  debeant  et  concedantur.  *  Pro 
huiusmodi  vero  concessione  in  favorem  dd.  Notariorum,  ut  praefertur, 
facta,  et   loco   pretii    scripturarum   et   emolumentorum   applicatorum 
huiusmodi,  perpetuo  imponimus  et  iniungimus,  ultra,  praeter  et  post 
annuam  summam  et  solutionem  per  quemlibet  ex  praefatis  Notariis 
cuilibet  suo  pro  tempore  Auditori,  ut  dicitur,  pro  salario  solvi  solitam, 
ad  quam  quilibet    Notarius   in  terminis  et  modis   hactenus  consuetis 
omnino  teneatur,  et  scripturae  et  tituli  pro  praefata  huiusmodi  solu- 
tione  et  primavae  et  privilegiatae  ad  favorem  dd.  Auditorum  affectae 
et  obnoxiae  esse  censeantur  et   debeant,    etiam    non  obstantibus    in 
praesenti  nostra  cedula  contentis  et  expressis ;  et  pro  dicta  solutione 
dicti   Auditores   et  Cappellani  nostri,  tam    caeteris   aliis,    quam  ipsi 
Monti  et  Montistis,  priores  et  potiores  sint  et  esse  debeant :  et,  his 
salvis,  annuas    praestationes   scutorum   octuaginta   quinque  monetae 
pro  quolibet  ex  Notariis  super  emolumentis  officiorum  et  scripturarum 
Notariorum  praefatorum  a  die  per  dilectum  filium  Camerae  nostrae 
Apostolicae  generalem  Thesaurarium  declarando,  in  posterum  dictam 
annuam  summam  scut.  octuaginta  quinque  monetae,  pro  singulis  ipso* 
rum,  quolibet  anno,  de  bimestri  in  bimestre,  in  fine  cuiuslibet  bimestris 
ratam  partem  Depositario  infrascripti  Montis,  solvere  in  perpetuum 
et  in  infinitum  pro  quibus  solvendis  et  in  solidum  ac  de  bene,  fideliter 
et  diligenter  dictas  scripturas  custodiendo  et  conservando  unusquisque 
pro  se  tantum  et  saltem  insolidum  pro  custodia  scripturarum  quando, 
*  vacante  officio,  ad  Collegium  deveniunt  donec  invenitur  successor  tam 
singuli  notarii    praesentes   et  dicta   officia   obtinentes,  et  eorumdem 

*  Notarii  teneantur  solvere  Auditoribus  solita  salaria,  et  scripturae  et  tituli  pro 
eorum  solutione  sint  affectae  et  obnoxiae  et  ipsi  sint  priores  et  potiores  Montistae 
prae  caeteris  aliis. 

^  Quando  adest  officium  vacans. 


340  Soeculo  X  VII 


officiorum  Decreta,  et  dispositionem  habentes,  pro  eo  tempore  tantuni 
quo  fuerint  Notarii  et  officia  praedicta  obtinuerint,  et  non  ultra,  ad 
omnes  requisitionem  d.  nostri  Thesaurarii  Generalis.  Alii  vero  Notarii, 
et  Reservatarii  successores  in  officiis  praedictis,  antequam  ad  dictum 
officium  et  illius  exercitium  ipsi  Notarii  admittantur^  personae  pro 
tempore  admittendae  ab  Auditore,  cuius  Notarii  esse  debuerint,  appro- 
bari  debeant,  ed  admitti,  et  se  obligare  debeant,  et  insolidum,  pro 
solutione  annuarum  praestationum  praefatarum,  ut  supra,  et  respective 
unusquisque  pro  se  ipso  de  bene  fideliter  et  diligenter  dictas  scripturas 
similiter,  durante  cuiuscumque  ipsorum  officio  respective,  et  donec 
Notarii  praefati  extiterint ;  *  itaut  ante  dictam  approbationem  et  dictam 
obligationem,  nullatenus  admitti  possint,  et  si  de  facto  admissi  fuerint, 
ipsa  admissio,  tanquam  nulliter  et  attentata,  nequaquam  eis  suffragetur ; 
neque  uUum  ius  in  petitorio  vel  in  possessorio  quoad  dicta  officia 
tribuat,  et  in  eventum  vacantiae  cuiuscumque  ex  officiis  praefatis,  pro 
tempore  contingentis,  interim  donec  officia  pro  tempore  vacantia  aliis 
concessa  non  fuerint,  et  illorum  admissio  praefata  facta  non  fuerit, 
'  officia  huiusmodi  vacantia  per  dictum  coUegium  eorundem  Notariorum 
administrari  et  illorum  emolumenta  percipi  deberent,  et  pro  isto 
medio  tempore,  collegium  praedictum  teneatur  solvere  pro  rata  tem- 
poris  ad  annuam  praestationem  super  emolumentis  praefatis,  ut  supra, 
impositis  et  assignatis,  Depositario  dicti  Montis  pro  solutione  fru- 
ctuum  dicti  Montis  in  terminis  praefatis,  et  residuum  cui  de  iure; 
*  ac  insuper  pro  meliori  dicti  Montis  et  illius  Creditorum  cautela,  sta- 
tuimus  et  decernimus,  quod  non  solum  omnia  et  quaecumque  emo- 
lumenta  ordinaria  et  extraordinaria  dictorum  officiorum  Notariorum 
Palatii  Apostolici  et  illarum  scripturarum  eis,  ut  supra,  concessarum 
verum  etiam  omnia  et  singula  et  quaecumque  alia  bona  et  iura 
dd.  Notariorum  et  illorum  Reservatariorum  pro  tempore  existentium, 
ubilibet  consistentia,  praesentia  et  futura,  pro  tempore  qui  fuerint 
Notarii  et  Reservatarii  praedicti,  pro  dicta  summa  dicto  Monti,  ut 
supra,  solvenda  personaliter  et  insolidum  ad  favorem  dicti  Montis 
obligata  et  hypothecata  sint  et  esse  censeantur,  prout  ex  auctoritate 
et  tenore  praesentis  hypothecamus  et  obligamus,  et  in  forma  Camerae 


*  Notarii  ante  admissionem  debent  approbari  ab  Auditore  et  se  obiigare  insoli- 
dum  pro  solutione  annuarum  praestationum  Reservatarii. 

'  Notarii  ante  approbationem  et  obligationem  admitti  non  possunt. 
^  Collegium  Notariorum  debet  administrare  officia  vacantia  donec  alias  concessa 
fuerint  et  solvere  annuam  praestationem  pro  rata  de  emolumentis  Depositario. 

*  Quaecumque  bona  praesentia  et  futura  Notariorum  et  Reservatariorum  sint 
obligata  etiam  in  forma  Camerae  pro  solutione  fructuum  dicto  Monti. 


Paulo  V  341 

Apostolicae  cum  solitis  clausulis  et  renunciationibus  acsi  dicti  Notarii 
et  Reservatarii,  tam  praesentes  quam  futuri,  sese  ad  praedicta  omnia 
in  eadem  forma  Camerae  cum  eisdem  clausulis  obligassent,  *  prout 
nihilominus  ad  ea  omnia  se  personaliter  et  insolidum  obligare  et 
hypothecare  teneantur,  et  ad  id  cogi  et  compelli  possint,  volumus ;  *  et 
quod  tam  pro  meliori  cautela  dicti  Montis  et  illius  Montistarum,  quam 
pro  eorundem  Notariorum  reciproca  relevatione  et  promissionibus 
praedictis,  non  solum  omnes  Notarii  et  eorumdem  titulorum  Reser- 
vatarii  praesentes,  sed  etiam  futuri  et  pro  tempore  existentes,  teneantur 
adimplere  et  observare  omnia,  et  singula  pacta  et  capitula  inter  eosdem 
Notarios  praesentes,  hactenus  desuper  firmata,  vel  firmanda  et  a 
praefato  nostro  Generali  Thesaurario  subscribenda,  ac  si  Notarii  et 
eorumdem  Titulorum  Reservatarii  pro  tempore  existentes,  eademmet 
pacta  et  Capitula  inivissent  et  firmassent,  quae  hic  pro  insertis  haberi 
volumus;*  declarantes  quod  sequuta  resignatione  et  venditione  seu 
vacatione  ex  quacumque  causa  officiorum  praefatorum,  illa  vendentes 
et  resignantes  vel  amittentes  ex  quacumque  causa,  ut  supra,  et  illorum 
haeredes  et  bona  ac  iura  quaecumque  ab  inde  in  posterum  a  praefatis 
promissionibus  et  hypotecis  omnino  exempti  et  liberati  remaneat, 
prout  ex  nunc  et  in  dictum  casum  eximimus  et  liberamus. 

*  Caeterum  pro  praemissorum  executione  et  elTectuatione  ut  hae- 
redibus,  seu  alio  titulo  successoribus  officialium  huiusmodi  defuncto- 
rum,  de  praetio  scripturarum  praefatarum  ad  eos  pertinentium  con- 
grue  satisfiat,  et  pro  aliqua  subventione  praesentium  et  futurorum, 
pecuniae  ad  id  necessariae  facilius  comparentur  super  emolumentis, 
proventibus,  obventionibus,  fructibus  quibuscumque  dd.  scripturarum 
dictis  Notariis  concessarum,  ulterius  super  dictis  annuis  praestatio- 
nibus  super  eiusdem  emolumentis  ut  supra  impositis  et  assignatis 
loca,  seu  portiones.  777  7?  Montis  Pacis,  praefatorum  Notariorum 
nuncupatorum  per  Clementem  VIII  Praedecessorem  nostrum  erecti 
ut  supra,  non  vacabiles  ad  rationem  scut.  loo  monetae  pro  quolibet 
loco  seu  portione,    motu,   scientia,    et  potestate  similibus   erigimus. 


*  Notarii  sint  obligati  obligare  quaecumque  eorum  bona  ut  supra  pro  solutione 
fructuum  Montis  et  cogi  possunt  ad  se  obligandum. 

*  Notarii  praesentes  et  futuri  eorumque  Reservatarii  teneantur  observare  pacta 
sobscripta  per  Thesaurarium. 

'  Notarii  vendentes  officia  resignanda  vel  vacantia,  non  sunt  amplius  obligati. 

*  Erectio  et  additio  locorum  777 */?  Montis  Pacis  Notariorum  super  emolumentis 
scripturarum  Notariis  concessa  ad  rationem  scut.  100  monetae  pro  quolibet  loco  ad 
rationem  scutorum  5  cum  quarta  parte  alterius  scuti  pro  quolibet  loco  de  bimestre 
ia  bimestre  et  in  fine. 


342  Soeculo  X  VII 


creamus,  facimus  et  instituimur,  iUasque  sic  erectas  et  institutas 
Monti  Pacis  Notariorum  nuncupatas  alias*  per  fel.  rec.  Sixtum  Pa- 
pam  V  Praedecessorem  nostrum  ad  rationem  scut.  quinque  cum 
quarta  parte  alterius  scuti  similis  monetae  pro  quolibet  loco  impositas 
et  institutas,  prout  in  eiusdem  Praedecessoris  litteris  desuper  expe- 
ditis  anno  1585.  IV  Kal.  Augusti  latius  continetur,  addimus,  unimus, 
coniungimus  et  incorporamus,  dictumque  Montem  Pacis  ad  alia  loca 
septingenta  septem  */?  extendimus  et  augemus,  illique  sic  extenso 
et  aucto,  et  locis,  et  portionibus  sic  additis  et  unitis  pro  congrua 
dote,  et  annuis  fructibus  ad  eandem  rationem  scutorum  quinque  cum 
quarta  parte  alterius  scuti  pro  quolibet  loco,  et  portione  et  quolibet 
bimestre  in  fine  pro  rata  persolvendis  dictam  annuam  summam  scuto- 
rum  quatuor  millium  octuaginta  monetae  luliorum  X  pro  scuto  ex  con- 
cessione  dd,  scnpturarum  officiorum  Notariorum  praefatorum  ut  supra 
persolvendam  ad  dictam  rationem  scut.  85  pro  quollbet  Notario,  sin- 
gulis  annis,  in  totum  dictam  annuam  summam  scut.  quatuormillium 
octuaginta  constituentem,  tenore  praesentium  perpetuo  concedimus, 
applicamus,  appropriamus,  et  assignamus  applicatamque  appropria- 
tam  et  assignatam  esse  volumus ;  *  et  Depositario  dicti  Montis  volumus 
et  mandamus  quod  dicti  Notarii  et  illorum  CoIIegium  dicta  annua 
scut.  4080  monetae  luliorum  X,  pro  scuto  quolibet  anno  eidem 
Monti  ut  supra  assignata  et  hypotheca  in  eisdem  terminis,  harum 
vigore  dumtaxat  ut  supra,  persolvantur :  *  facultatem  autem  et  aucto- 
ritatem  eligendi  et  deputandi  Depositarios,  Secretarium,  et  Computi- 
stam  huiusmodi  additionis  et  augmenti  dicti  Montis  liberam  faculta- 
tem  et  auctoritatem  impertimur  et  concedimus  dicto  Thesaurario 
nostro  Generali  cum  promissionibus  et  clausulis  dicto  Thesaurario 
nostro  generali,  benevisis;*  necnon,  eisdem  auctoritate  et  tenore,  sta- 
tuimus  quod  quaecumque  et  utriusque  sexus  personae  quae  iuxta 
primaevam  dicti  Montis  erectionem  locorum  illius  capaces  sunt,  quas- 
cumque  pecuniarum  quantitates  in  eodem  Monte  usque  ad  sum- 
mam  dd.  777  *j^  locorum  additorum,  ponere  et  tam  ipsae  personae 
quam  ab  eis  causam  et  ius  habentes  fructus  ad  rationem  scut.  quin- 

*  Institutio  Montis  Pacis  per  fel.  rec.  Sixtum  V  impositi  anno  1585,  4  Kal. 
Augusti. 

*  Notarii  ex  concessione  scripturarum  teneantur  solvere  quolibet  anno  Deposi- 
tario  Montis  Pacis  scut.  4080  monetae,  scut.  85  pro  quolibet,  de  bimestre  in  bime- 
stre  in  fine  et  dicto  Monti  assignata. 

3  Cessio  facultatis  Thesaurario  eligendi  depositarium,  secretarium,  et  compu- 
tistam  additionis  Montis. 

^  Quod  unusquisque  possit  emere  haec  loca  Montis  ut  supra  addita. 


Paulo  V  343 

que  cum  quarta  parte  alterius  scuti  pro  quolibet  loco  et  portione, 
singulis  annis  et  quolibet  bimestre  in  fine,  eorum  ratam  percipere 
et  habere  et  de  dictis  bonis  et  portionibus  tam  inter  vivos  quam 
ex  testamentis,  prut  eis  placuerit,  ac  alias  in  omnibus  et  per  omnia, 
prout  alii  dicti  Montis  Creditores  libere  et  licite  disponere  valeant; 
^  quodque  dicti  futuri  Creditores  respective  additionis  praefatae  inter 
alios  eiusdem  Montis  Creditores  et  in  eorum  CoIIegio  describantur, 
ac  sint,  et  esse  censeantur;  itaut  tam  priora  qua  nunc  addita  loca 
Montis  Pacis  praefati,  eiusdem  sint  naturae,  conditionis  et  qualitatis 
in  omnibus  et  per  omnia,  ut  nullo  unquam  tempore  inter  veteres  et 
nunc  additos  Creditores  Montis  Pacis,  uUa  prorsus  differentia  exi- 
stat,  aut  considerari  queat,  et  ratione  prioritatis  vel  posteritatis  respe- 
ctive  quarumcumque  obligationum,  emolumentorum  aut  fructuum,  eis 
assignatorum,  sed  pro  dictis  antiquis  et  nunc  additis  locis  parifor- 
miter  et  aequo  iure  assignata  sint,  et  censeantur  in  omnibus  et  per 
omnia,  perinde  ac  si  loca  praefata  insimul  ab  initio  creata  vel  insti- 
tuta  fuerint,  et  omnibus  et  singulis  iuribus,  privilegiis,  facultatibus, 
immunitatibus,  exemptionibus,  gratiis  et  indultis,  cautelis,  hypothecis 
sub  quibuscumque  tenoribus  quibus  alii  dicti  Montis  Creditores  gau- 
dent  et  potiuntur,  pariter  et  gaudere,  uti  et  indistincte  frui  et  potiri 
valeant;  adeo  ut  omnia  et  singula  ad  favorem  et  securitatem  anti- 
quorum  creditorum  Montis  Pacis,  per  Sedem  et  Cameram  Aposto- 

licam  concessa  et  indulta  dummodo  etiam huiusmodi  Credi- 

torum  cedant,  quae  omnia  hic  pro  repetitis  et  ad  verbum  insertis 
habeantur :  *  dictisque  Notariis  scripturas  praefatas,  ut  praefertur,  pro 
tempore  habituris  eorumque  CoIIegio  mandamus,  ut  summam  prae- 
fatam  scutorum  4080  monetae  Depositario  Montis  praefati  nunc,  et 
pro  tempore  existenti  quolibet  bimestre  per  decem  dies  ante  finem 
bimestris  pro  rata  realiter  et  cum  effectu  respective  solvant  et  de 
solvendo  sese  antequam  ad  of)icia  praefata  admittantur,  cum  clau- 
sulis  et  cautelis  necessariis  et  opportunis  et  iu  forma  eiusdem  Came- 
rae,  ut  supra  dictum  est,  insolidum  obligent  et  ad  id  iuris  et  facti 
remediis  opportunis  cogi  et  compelli  possint,  ut  ex  nunc  ut  supra 
dictum  est,  tenore  praesentium  obligatos  esse  volumus  et  insolidum 

^  Quod  Creditores  Additionis  Montis  inter  aliosdicti  Montis  Creditores  etCol- 
legio  describantur  et  inter  veteres  et  nunc  additos  ulla  differentia  neque  prioritas 
neque  posterioritas  sit. 

*  CoUegium  et  Notarii  ante  admissionem  debeant  insolidum  obligari  de  sol- 
vendo  Depositario  Montis  scut.  4060,  annuatim  in  fine  cuiuslibet  bimestris  et  per 
decem  dies  ante  finem  bimestris  pro  rata,  et  ad  id  cogi  possint  et  nihilominus  ut 
supra  obligati  sint. 


344  Soeculo  X  VII 


et  in  forma  Camerae  nostrae  praefatae,  *  montem  praefatum  illiusque 
loca  et  portiones  additionis  praefatae  respective  pensionum  et  emo- 
lumentorum  ac  summae  eisdem  ut  praefertur  assignatae  nuUis  omnino 
reductionibus,  diminutionibus  et  aliis  contrariis  dispositionibus,  etiam 
praetextu  enormissimae  laesionis,  urgentis  necessitatis,  seu  etiam 
evidentis  utilitatis  aut  alia  quaecumque  causa,  sive  in  genere  sive 
in  specie  faciendis,  obnoxia  esse,  sed  forma  perpetuo  et  inviolata  per- 
sistere,  nec  quemcumque  ex  ipsius  Montis  descriptis  conditionibus 
aut  ab  eis  causam  et  ius  habentem,  integris  fructibus  et  emolumen- 
tis  praefatis  quocumque  modo  turbari  vel  impediri.  *  Dictaque  loca, 
seu  portiones  777  */?  ^ic^  Montis,  ut  supra  addita  et  instituta,  per 
d.  Thesaurarium  nostrum  generalem  pro  pretio,  seu  pretiis,  et  cum 
pactis  et  modis  eisdem  bene  visis  resignari,  alienari  et  transferri 
volumus  praetiumque  ex  retractu  illorum  in  loco  eidem  similiter  bene- 
viso  deponi  mandamus,  *  et  ex  eodem  pretio  eorundem  locorum  Mon- 
tium,  sicut  supra  depositato,  pro  eorundem  Notariorum  et  eorundem 
haeredum  aliqua  sublevatione  decernimus,  ut  in  primis  et  ante  omnia 
persolvi  debeant  dictis  Notariis  Palatii  Apostolici  et  pro  eis  illorum 
Decano,  Mensario  et  Visitatoribus  scuta  sexmille  monetae  iuliorum  X 
pro  scuto  quem  in  actu  solutionis  huiusmodi  investiri  debeant  in 
emptionem  tot  locorum  eiusdem  Montis  ad  favorem  dicti  CoUegii 
eorundem  Notariorum  Palatii  Apostolici.  quae  in  primis  in  favorem 
dicti  Montis  pro  dicta  rata,  ut  supra  aucta,  obnoxia  et  obligata  esse 
debeant  et  remaneant  ad  maiorem  cautelam  ut  in  eventum  non  solu- 
tionis  dictae  annuae  praestationis,  per  eosdem  Notarios  ut  supra  per- 
solvendae,  ad  eadem  loca  Montium  sic  emenda,  semper  Mons  prae- 
fatus  et  illius  Creditores  pro  dicta  rata  non  soluta,  semper  habere 
possint  liberum  ingressum  et  regressum,  usque  ad  satisfactionem  sum- 
mae  debitae  et  non  solutae,  cum  clausulis  opportunis  et  nihilominus* 
Notarii,  in  solutione  praedicta  deficientes,  ad  solutionem  praedictam 
et  casu  etiam  ab  eorum  CoIIegio  cogi,  et  compelli  possiitt,  cum 
eisdem  facultatibus  dicto  Monti  concessis,  et  quatenus  fructus  vel  pro- 

*  Additio  Montis  Pacis  reductionibus  quovis  sub  praetextu  non  sit  subiecta. 

*  Facultas  vendendi  Additionem  dicti  Montis  concessa  Thesaurario  pro  pretio 
et  clausulis  sibi  benevisis,  et  facultas  disponendi  in  loco,  pariter  sibi  beneviso. 

^  Facultas  concessaThesaurario  ex  pretio  Additionis  solvendi  Notariis,  et  pro 
eis  Decano,  Mensario  et  Visitatoribus  scut.  6000  monetae  ad  effectum  investiendi 
in  tot  locis  montis  ad  favorem  dicti  Collegii  et  Notariorum  pro  sublevamine  eomm- 
dem  haeredum  et  cautela  dicti  Montis  pro  fructibus. 

*  Notarii  deficientes  in  solutione  cogi  possint  a  Collegio  cum  facultatibus  eius- 
dem  montis  et  quatenus  iructus  vel  proprietas  locorum  montium  ob  non  datam 
solutionem  diminuantur  statim  ex  dictis  fiructibus  reemi  mandavit. 


Paulo  V  345 

prietas  eonimdem  locorum  Montium  ob  non  solutionem  praedictam  in 
aliquo  fuerit  diminuta  ex  summa  sic  recuperanda  statim  tot  locorum 
Montium  cum  illorum  fructibus  diminutam  reemi,  et  reintegrari  volumus 
toties  quoties  occurrerit,  etiam  in  perpetuum.  Nam  eadem  loca  Mon- 
tium  ex  dictis  scut.  6000,  salva  dicta  hypotheca  in  favorem  dicti 
Montis  ut  supra  aucti,  in  reliquis  semper  et  perpetuo  affecta,  obli- 
gata  et  obnoxia  esse  volumus,  prout  ex  nunc  obligamus  et  afHcimus 
*  ad  effectum  ex  illorum  fructibus  pro  tempore  debitis  (?),  non  aut  ex 
proprietate  quae  semper  integre  remanere  debeat  et  ex  admissioni- 
bus  quorumcumque  Notarionim  et  3*  parte  quotae  per  eosdem  Nota- 
rios  singulo  mense  debitis  collegio  praefato  quae  insimul  ut  infra 
dicituf  uniri  et  respective  cumulari  debeant  in  eventum  mortis  cuius- 
libet  ex  Notariis  praedictis,  praesentibus  et  futuris,  ofificia  praedicta 
habentis,  haeredibus  et  successoribus  cuiuslibet  Notarii  pro  illorum 
sublevatione  a  damnis  eis  provenientibus  ex  vacatione  officii  prae- 
dicti  scuta  quingenta  monetae  lul.  X  pro  scuto  statim  quod  fru- 
ctus  dd.  locorum  Montium  dictae  admissionis,  et  3^  pars  quotae 
praedictae  ad  eandem  summam  scut.  500  monetae  ascenderet,  non 
antea,  ita  ut  huiusmodi  fructus,  admissiones  et  pars  quotae  hae- 
redibus  praefatis  persolvi  non  possint,  nec  debeant,  nisi  unica  solu- 
tione  et  quando  in  totum  fuerit  insimul  redacta  dicta  summa  scut.  500 
monetae  et  sic  successive  et  in  perpetuum  in  casum  mortis  cuius- 
libet  titularis  Notarii  praedicti ;  ^  et  in  eventum  quod  plures  Notarii 
morerentur  et  plura  oflficia  praedicta  vacarent  per  mortem  ante 
quam  fuerint  insimul  cumulata  dicta  scut.  500,  tunc,  et  eo  casu, 
haeredibus  p^  morienti  p^  persolvi  debeant  dicta  scut.  500  e  sic 
successive  aliis  pro  tempore  morientibus  secundum  eorum  mortis 
contingentiam,  ordine  successivo:  et  si  ea  dicta  scuta  500  eo  tem- 
pore  prompta  et  cumulata  non  fuerint,  haeredes  praefati  suum  cumu- 
lum  et  reductionem  iuxta  ordinem  et  contingentiam  praefatam,  unus 
post  alium,  expectare  debeant.  Interim  autem  quo  evenerit  casus 
huiusmodi  mortis  et  vacantiae,  fructus  dictorum   locorum   Montium, 


*  Fructus  dictomm  locorum  montium  admissiones,  et  3*  pars  quotae  sunt  unien- 
dae  ad  effectum  solvendi  haeredibus  Notariorum  morientium  pro  illorum  subleva- 
mine  scut.  500  monetae  statim  ad  dictam  summam  ascenderint,  unica  solutione,  et 
non  antea. 

*  In  casum  mortis  plurium  Notariorum  et  plura  officia  vacari  primo  morienti 
solvantur  scut.  500  et  deinde  aliis  secundum  eorum  mortis  contingentiam  unus 
post  alium ;  interim  non  eveniente  casu  mortis,  fructus,  3^  pars  quotae  et  admissiones 
investiantur  in  aliis  locis  dicti  montis,  donec  casus  evenerit,  et  non  solvatur  maior 
summa  scut.  500,  etiamsi  excreverit 


346  Soeculo  XVII 


et  dicta  pars  quotae  et  admissiones  successive  et  intermissive  inve- 

stiri  et  multiplicari  debeant,  mediante  emptione  aliorum  locorum 
eiusdem  montis,  donec  casus  cuiuslibet  vacantiae  praefatae  evenerit ; 
et  sic  successive  in  perpetuum,  et  in  infinitum,  ut  eveniente  dicto 
casu,  sint  cumulatae  et  promptae  dictae  summae  haeredibus  defun- 
ctorum  ut  supra  solvendae,  et  si  huiusmodi  cumulum  ad  quamcum- 
que  summam  excreverit  non  proposita  (?)  unquam  persolvi  debeat 
haeredibus  cuiuslibet  Notarii  defuncti  maior  summa  scut.  500  mo- 
netae  quae  ex  quavis  causa  nec  augeri,  nec  minui  debeat;  curam  et 
*  onus  huiusmodi  investimenti  habere  debeat  Decanus  Mensarius  gene- 
ralis  et  Visitatores  pro  tempore  Collegii  praedicti,  de  quorum  ordine 
ad  effectum  investiendi  et  multiplicandi  et  respective  ad  effectum 
satisfaciendi,  dictis  haeredibus  Notarii  praemortui  dumtaxat  et  non 
aliis  persolvi  possint,  et  debeant  fructus  investimenti  et  multiplica- 
tionis  praedictae.*  Proprietas  aut  eorundem  scut.  6000  nunquam  minui, 
vendi,  nec  distrahi  possit  ex  quavis  causa,  et  urgenti  et  urgentis- 
sima,  cogitata  et  incogitata,  sed  semper  integra  et  salva  conservari 
et  manuteneri  debeat  ad  effectus  praefatos  etiam  de  omnium  Notario- 
rum  praefatorum,  vel  maioris  illorum  partis  consensu,  et  sic  etiam  cen- 
seri  et  observari  debeat  in  Montibus  pro  tempore  multiplicandis  ex  fru- 
ctibus,  admissionibus  et  dicta  parte  dictae  quotae,  de  quibus  nunquam 
disponi  possit  nisi  ad  effectum  dumtaxat  persolvendi  dicta  scut.  500 
haeredibus  cuiuslibet  Notarii  morientis,  nec  in  praeiudicium  premis- 
sorum  nec  in  proprietate  nec  in  fructibus  acquiri  possit  aliquod  ius 
ex  quavis  pia,  privilegiata  et  favorabili  causa,  etiam  dotis  et  alimento- 
rum,  etiam  consentiente  Collegio  et  Notariis  praefatis  vel  illorum 
maiori  parte;  sed  semper  pro  observatione  premissorum  illaesa  et 
exempta  esse  debeant  et  censeantur ;  ^  item,  ex  pretio  redigendo  ex 
venditione  dd.  locorum  Montium,  ut  supra  additorum,  successive  satis- 
fieri  debeat  per  Thesaurarium  generalem  Dominis  et  Patronis  dd.  scri- 
pturarum  officiorum  praefatorum  de  illarum  pretio  vel  ad  prae- 
sens  in  Urbe  currente  vel  arbitrio  domini  nostri  Thesaurarii  per 
eundem  cum  dictis    Dominis   scripturarum   concordando,   et   quomo- 


'  Decanus,  Mensarius  et  Visitatores  curam  habere  debent  investimenti  et  satis- 
factionis  haeredum  Notariorum  morientium. 

^  Proprietas  scut.  6000  notarii  ex  quavis  causa  minui  non  possit,  et  sic  de 
multiplico  faciendo,  nisi  pro  solutione  scut.  500.  haeredibus  morientium. 

'  Thesaurarius  satisfacere  debet  Dominos  scripturarum  pretio  currente  vel 
concordando  ex  pretio  dd.  locorum,  et  solut.  dictis  scut  6000  ex  pretio  scriptura- 
ram  residuum  deponi  ad  creditum  Camerae  penes  Depositarium  generalem. 


Paulo  V  347 

dolibet  conveniendo,  et  residuum  quod  ex  dicto  pretio  dd.  locorum 
Montium,  solutis  dictis  scut.  6000  dicto  coUegio  et  satisfactis  Domi- 
nis  scripturarum,  de  dicto  pretio  supererit  ad  quamcumque  summam 
ascendat,  ad  nos  et  d.  Cameram  nostram  spectet  et  pertineat  et 
deponi  et  describi  debeat  ad  creditum  Camerae,  penes  Depositarium 
nostrum  generalem :  ipsi  vero  Domini  et  Patroni  in  actu  receptionis 
pecuniarum  cedant  omnia  iura.  omnes  quoque  actiones  sibi  quomo- 
dolibet  competentes  ad  favorem  Camerae  et  Montis  praefati  occa- 
sione  scripturarum  praedictarum  et  ad  maiorem  cautelam  promittant 
de  omni  et  quacumque  dd.  scripturarum  evictione  generali  et  par- 
ticulari  ac  oninimoda  defensione  et  conservatione  cum  clausulis  desu- 
per  opportunis,  et  dicto  Thesaurario  benevisis,  respectu  vero  obli- 
gationis  censuum  assignationum  et  hypothecarum  si  quae  super  dictis 
scripturis  contractae  essent  pecuniae,  ut  praefertur,  restituendae  deponi 
debeant  penes  ah'quod  bancum  idoneum  per  Thesaurarium  nostrum 
declarandum  et  exinde  amoveri  non  possint,  nisi  praestita  idonea  cau- 
tione  ad  contentamentum  dicti  Thesaurarii  nostri  pro  omni  et  qua- 
cumque  evictione  generali  et  particulari  dd.  scripturarum  et  illorum 
defensione  cum  clausulis  et  modis  dicto  Thesaurario  benevisis,  seu 
ad  effectum  illas  erogandi  et  investiendi  in  locis  Montium  non  vaca- 
bih'um  aut  aliis  bonis  stabilibus  ad  eorumdem  Dominorum  scriptu* 
rarum  electionem,  cum  consensu  dicti  Thesaurarii  in  specie,  ita  quod 
specialitas  generaUtati  non  deroget,  nec  e  contra  obligandi  et  hypo- 
tecandi  etiam  ante  actum  translationis  dominii  pro  quacumque  illa- 
rum  evinctione  et  defensione  praefatis  similiter  cum  clausulis  et 
privilegiis  dicto  Thesaurario  benevisis,  et  cum  eisdem  oneribus,  obli- 
gationibus  et  hypothecis.  Verum  facto  deposito  pretii  ad  effectum 
ut  praefertur  investiendi,  dictae  scripturae  ab  omnibus  et  singulis 
hypothecis,  obligationibus,  et  oneribus  etiam  dotalibus  et  a  quibus- 
cumque  fideicommissis,  primogenituris,  substitutionibus,  pactis  de  suc- 
cedendo  et  quibusvis  dispositionibus  et  prohibitionibus  purificatis,  et 
purificandis,  et  in  favorem  quorumcumque  locorum  etiam  piorum  et 
privilegiatorum  quomodocumque  et  qualitercumque  factis  et  impositis 
ex  quocumque  contractu  iurato  et  in  forma  Camerae  Apostolicae 
nostrae  praefatae,  et  aliis  quomodolibet,  omnino  exemptae  et  libe- 
ratae  sint  et  esse  debeant  et  censeantur,  prout  eximimus  et  penitus 
et  omnino  liberamus;  ^  et  sic  exemptas  et  liberatas  eisdem  Notariis  con- 
cessas  esse  censeantur,  prout  concedimus  motu  et  potestate   simili- 

*  Concessio  scripturarum  fiacta  Notariis  llbera  ab  omnibus  oneribus. 


348  Soeculo  X  VII 


bus,  et  quoscumque  Creditores  et  alias  quomodocumque  privilegiatos 
etiam  Creditores  etiam  priores  et  potiores,  si  qui  sint  vel  fuerint,  tam 
vigore  obligationum  in  forma  Camerae  quam  per  guarantigiam  et 
alia  sub  quavis  forma  etiam  dotis  et  alimentorum  super  dictis  scri- 
pturis  generales  vel  speciales  tacitas  vel  expressas  obligationes  vel 
hypothecas  habentes  non  posse  super  dictis  scripturis  nec  in  proprie- 
tate  nec  in  fructibus  easdem  obligationes  et  hypothecas  exercere  nec 
actionem  seu  iudicium  aliquod  intentare;  sed  praefatis  omnibus  spe- 
cialiter  et  expresse  derogamus  et  sufficienter  derogatum  esse  volu- 
mus  motu  et  potestate  similibus,  et  praefata  omnia  onera  hypothecae 
et  obligationes  in  pretium,  sicut  praefertur  deponendum  et  succes- 
sive  ut  supra  investiendum,  et  investimentum  ex  eo  faciendum,  vel  in 
cautiones  ut  supra  respective  praestandum,  eo  ipso  translatae  cen- 
seantur  prout  transferimus  et  transfundimus ;  ^  et  si  aliquis  ex  dictis  Do- 
minis  et  Patronis  scripturarum  voluerit  suas  pecunias  in  eodem  Monte 
per  nos  ut  supra  erecto,  seu  addito,  remanere,  id  declarare  debeat 
intra  terminum  per  Cameram,  seu  Thesaurarium  nostrum,  prefingen- 
dum :  qua  declaratione  facta,  Creditores  fieri  debeant  in  eodem  Monte 
pro  tot  locis  quot  summa  eorum  crediti  capere  potuerit  ad  ratio- 
nem  pretii  currentis  dicti  Montis  et  dicta  loca  Montium  aut  bona 
ex  dictis  pecuniis  emenda  et  acquirenda  eisdem  scripturis  et  in 
earum  locum  et  in  omnibus  et  per  omnia  subrogentur  et  subrogata 
et  substituta  sint,  et  esse  censeantur  et  hoc  in  ipso  contractu  expri- 
matur  et  declaretur.  *  Mandantes  dilectis  filiis  Camerario,  Vice-Came- 
rario,  Thesaurario,  Decano  et  Clericis  Camerae  Apostolicae,  ut  easdem 
praesentes  in  eadem  Camera  admittant  et  in  Libris  ipsius  describi 
et  registrari  faciant,  illasque  in  omnibus  observent  et  observari  man- 
dent ;  neque  eosdem  Montis  Creditores  ad  probandum  vel  docendum 
in  iudicio  et  extra,  pecunias  in  ipso  Monte  erogatas,  aut  illarum 
partem  in  restitutionem  pretii  scripturarum  et  portionum  hactenus 
modo  vacantium,  de  iusto  pretio,  vel  ad  docendum  seu  probandum 

*■  Domlni  scripturarum  possunt  remanere  in  Monte  erecto  vel  addito  inira  ter- 
minum  per  Thesaurarium  praefigendo  pro  summa  eorum  crediti  et  ad  rationem 
pretii  currentis  cum  declaratione  quod  sint  subrogata  in  locum  scripturarum  loca 
montium  emenda. 

^  Mandat  Camerario,  Vice  Camerario,  Thesaurario,  Decano,  et  Ciericis  Came- 
rae  Apostolicae  quod  praesentes  in  Camera  admittant,  et  in  eius  Libris  describant 
et  observent  aut  observari  mandent  et  quod  Montis  Creditores  non  teneantur  pro- 
bare  earum  pecunias  in  dicto  Monte  erogatas  sint  conversae  in  restitutionem  scri- 
pturarum  et  praesentes  vim  validi  contractus  inter  Papam,  Creditores  dicti  Montis 
et  Notarios  respective  respectu  dictae  concessionis  cum  ciausula  sublata  et  decreto 
irritanti,  etc,  non  obstantibus,  etc. 


Paulo  V  349 

quod  eis  satisfactum  sit,  et  alia,  ut  supra,  expressa  adimpleta  fue- 
rint,  uUo  unquam  tempore  teneri,  nec  probatio  contraria  praeiudi- 
cet,  praesentesque  nostras  litteras  vim  validi  et  efficacis  contractus 
inter  nos,  Successoresque  nostros,  et  eos  qui  Creditores  dicti  Montis 
descripti  fuerunt  respectu  additionis  praefatae  ac  respective  Natarios 
praefatos  respectu  dictae  concessionis  dd.  scripturarum  et  earum  solu- 
tionis  annuae  praestationis  praefatae  illorumque  haeredes  et  successo- 
res,  iusque  et  causam  ab  illis  habuerint,  solemniter  initi  et  stipulati  obti- 
nere,  easdemque  ab  omnibus  observari  debere,  nec  ab  eis  quocunque 
quesito  colore  vel  ingenio  resiliri  posse  aut  in  ius  vel  controversiam 
deduci,  neque  ex  eo  quod  extia  Consistorium  emanarent  et  quod  ii 
quorum  interest  non  consenserint,  vel  vocati  aut  auditi  non  fuerint, 
aut  alias  ex  cuiusvis  solemnitatis  desuper  impugnari,  sed  perinde 
validas  perpetuo  et  efficaces  fore  ac  si  in  Consistorio  de  Venerabi- 
lium  fratrum  nostrorum  S.  R.  E.  Cardinalium  cohsilio  et  omnium 
quorum  interest  unanimi  consensu  aedita  fuissent ;  sicque  in  omnibus 
et  singulis  supradictis  per  quoscumque  iudices  ordinarios  et  dele- 
gatos  etiam  S.  R.  E.  Cardinales  in  quavis  causa  et  instantia, 
*  sublata  etc,  iudicari  et  diffiniri  debere ;  necnon  irritum  et  inane  quic-  * 
quid  super  his  a  quoquam,  quavis  auctoritate,  scienter  vel  ignoran- 
ter,  contigerit  attentari.  Non  obstantibus  praemissis,  necnon  fel.  rec. 
Symachi,  Benedicti,  Cahsti  III,  Alexandri  VI,  Pauli  II,  Innocentii  VIII, 
Pauli  III,  et  Pauli  IV,  de  rebus  Ecclesiae  non  alienandis  aut  alie- 
natis  recuperandis,  et  aliorum  Romanorum  Pontificum,  praedecesso- 
rum  nostrorum,  ac  nostris,  etiam  de  nou  tollendos  iure  quaesito 
quatenus  opus  sit,  Constitutionibus  et  ordinationibus  Apostolicis  et 
in  Consiliis  generalibus  aeditis  praedicta  fieri  specialiter  et  expresse 
prohibentibus  et  contra  illas  facta,  irrita  decernentibus,  dictae  Came- 
rae  Apostolicae  iuramento  confirmatis  Apostolica,  vel  quavis  firmi- 
tate  alia  roboratis,  statutis  et  consuetudinibus,  stabilimentis,  usibus 
et  naturis,  privilegiis  quoque  indultis  et  litteris  Apostolicis  eidem 
Camerae  illiusque  Agentibus  et  personis  sub  quibuscumque  tenoribus 
et  formis  et  cum  quibuscumque  derogatoriarum  derogatoriis,  aliisque 
efficacioribus  et  insolitis  clausulis,  irritantibusque  et  aliis  decretis,  et 
motu  proprio  et  ex  certa  scientia,  deque  consilio  et  assensus  S.  R.  E. 
Cardinalium,  ac  etiam  potestatis  plenitudine  et  pro  conservatione 
status,  Dignitatis  et  aestimationis  S.  R.  E.  concessis,  confirmatis  et 
iteratis  vicibus  innovatis,  extensis  et  moderatis,  ac   etiam   Cancella- 

'  Clausula  sublata  et  decretum  irritans,  etc. 


350  Soeculo  XVIl 


riae  postrae  de  non  toUendo  iure  quaesito,  aliisque  regulis:  quibus 
omnibus,  etiamsi  de  illis  eorumque  totis  tenoribus  specialis,  speci- 
fica  et  individua  mentio  habenda  esset,  illorum  tenores,  ac  si  de 
verbo  ad  verbum  insererentur  praesentibus,  pro  expressis  et  regi- 
strati^  habentes,  *  illis  alias  in  suo  robore  permansuris,  hac  vice  dum- 
taxat  specialiter  et  expresse  derogamus,  illasque  quatenus  premissis 
obstent,  toUimus  et  abolemus  et  abrogamus.  *  Volumus  etiam  quod 
praesentis  nostri  motus  proprii  cedulae  sola  signatura  sufficiat  et 
et  etiam  absque  data  et  registratura  ubique,  tam  in  iudicio  quam 
extra,  fidem  faciat :  dicta  Constitutione,  consuetudine  et  aliis  quibus- 
cumque,  in  contrarium  facientibus  non  obstantibus,  ^  seu,  si  videbitur, 
litterae  et  plures  simul  vel  ad  partem  in  una  non  facta,  si  videbitur, 
mentione  de  alia,  vel  aliis,  quandocumque  sub  plumbo  et  per  offi- 
cium  Praefecti  expeditionum  literarum  Apostolicarum,  officiorum  de 
novo  erectorum,  seu  per  Breve  nostrum  expediri  possint,*  eiusdemque 
motus  proprii  seu  litterarum  desuper  conficiendarum  exemplis  etiam 
impressis  et  manu  secretarii  dicti  Montis  aut  alterius  Notarii  publici 
subscriptis  et  sigillo  Protectoris  eiusdem  obsignatis,  eadem  prorsus 
•  fides  in  iudicio,  vel  extra,  adhibeatur  quae  eidem  Cedulae  ac  litteris 
adhiberetur,  si  ostenderentur  vel  producerentur. 

Placet  Motu  proprio  C. 

209. 

Auditores,  os  clausum  habentes  adhuc^  puilicis  acHbus  in  quibus  Rota 
cum  Papa  interveniebat,  adesse  noft  consueverunt. 

(Arch.  Rot.,  Ex  Diario  Pamphilii  penes  Diarium  Otthobont), 

Veneris,   17  septembris   1620. 

55.  Dubitatum  fuit  in  hac  Congregatione,  an  Dfius  de  Ubaldis, 
cui  non  fuerat  apertum  os,  posset  accedere  ad  Consistorium  semi- 
publicum  habendum  die  Lunae  20  eiusdem   mensis   septembris   pro 

*  Derogatio  omnibus  in  contrarium  facientibus  hac  vice  dumtaxat,  illis  alias 
in  suo  robore  permansuris. 

*  Sola  praesentis  motus  proprii  signatura  sufficiat,  etiam  absque  data  et  registra- 
tura  et  fidem  faciat  in  iudicio  et  extra. 

3  Piures  litterae  expediri  possint  in  una  non  facta  mentione  de  alia,  si  vide- 
bitur,  sub  plumbo  per  officium  Praefecti  et  per  Breve. 

*  Motus  proprii  et  aliarum  litterarum  conficiendarum  exemplis  etiam  impressis 
et  manu  secretarii  Montis  vel  alterius  Notarii  publici  subscripti  et  signo  eius  Pro- 
tectoris  obsignati  fides  adhibeatur,  prout  dictae  Cedulae,  ac  litteris  originalibus. 


Paulo  V  -  Gregorto  XV  351 


Canonizatione  Servi  Dei  Caroli  Cardinalis  Borromei,  ad  quod  solent 
Rotae  Auditores  vocari,  et  fuit  conclusum,  non  posse  accedere :  quia 
non  est  mos,  ut  Auditores  ante  apertum  os  accedant  ad  Cappellas 
et  publicos  actus,  in  quibus  alii  Auditores  cum  Papa  intervenire  solent. 


210. 

Mors  Summi  Pontificis  Pauli  V. 
(Arch.  Rot.,  « Extractum  Diarii  Coccini*), 

109.  Hac  die  lovis,  28  ianuarii  hora  cum  dimidia  anni  1621  Ssmus 
Pontifex  Paulus  V,  antea  dictus  Camillus  Burghesius,  expiravit,  anno 
Pontificatus  sui  xv,  diebus  12;  aetatis  vero  68  mensibus  tribus  et 
diebus  28. 

211. 

Electio  in  Papam  Alexandri  Ludovisii^  olim  Atuiitoris  Rotae. 
(Arch.  Rot.,  <  Extractum  Diarii  Coccini»), 

Die  martis,  9  lebruarii   1621. 

110.  Hac  die  sub  noctem  hora  24  Cardinalis  Alexander  Ludo- 
visius  Bononiensis  Summus  Pontifex  fuit  denunciatus  in  Conclavi,  in 
quo  aderant  Cardinales  52  et  ipse  vocatus  Gregorius  XV,  qui  prius 
fuerat  Auditor  Rotae  ex  qua  ad  Archiepiscopatum  Bononiensem  fuerat 
translatus. 

212. 

Sacratus,    qui  in  conflictu    cum   Coccino  pro  assequutione  Decanatus 
victus  ex  agofie  exierat,  creatur  a  Gregorio  XV  Datarius. 

(Arch.  Rot.,  <Extractum  Diarii  Coccini*). 

Die   II   februarii   1621. 

III.  D.  Sacratus  Archiepiscopus  Damascenus  Rotae  Locumte- 
nens  fuit  creatus  Datarius  S.  D.  N.  Gregorii  XV. 


352  Soeculo  X  VII 


213. 

Post  coronationem  novi  Pontificis  prima  Rota  debebat  esse  Memoria- 
lium  etsi  alias  debuisset  esse  dubiorum. 

(Arch.  Rot.,  <Extractum  Diarii  Coccini*). 

Die  Lunae,    15  februarii,    1621. 

112.  De  stylo  Rotae  debebat  fieri  Rota  Memorialium  quae  fit 
semper  post  Coronationem  Summi  Pontificis,  licet  alias  deberet  esse 
Rota  Dubiorum ;  sed  fuit  omissa  tum  propter  antecedentem  Summi 
Pontificis  Coronationem,  tum  propter  impedimenta  notoria  Stanziarum. 


214. 

Sacratus,  factus  Datarius,  Rotae  valedicit. 
s       (Arch.  Rot.,  <£xtractum  Diarii  Coccini»). 

Veneris  26  februarii   1621, 

116.  ...  fuit  Rota  Memorialium  in  Loco  solito  in  Palatio  Vati- 
cano,  et  venit  D.  Sacratus  et  se  licentiavit  et  petiit  solitam  provi- 
sionem  quae  illi  fuit  concessa  et  cum  ante  finem  Rotae  discesserit, 
Collegialiter  eum  associati  sumus  usque  ad  ultimam  ianuam  ultimae 
salae  ad  illam  quae  transmittit  ad  Cortile  publicum. 


215. 

Afors  Gregorii  XV  -  electio  Urbani  VIII -  donativum  annuum  factum 
a  Gregorio  XV  sed  non  datum,  elargitur  ab   Urbano  VIII. 

(Arch.  Rot.,  ^Extractum  Diarii  Coccini*). 

Mercur.   5   iulii   1623. 

120.  Fuit  ultima  Rota  Memorialium  et  licet  S.  D.  N.  Grego- 
rius  XV  valde  aegrotaret,  nihilominus  fuit  factum  solitum  convivium. 
Donativum  autem  scutorum  100  pro  quolibet  Auditore  et  200  pro 
Decano  non  fuit  datum  quia  S.  D.  N.  non  valuit  Chirographum 
signare,  sed  cum  sic,  ut  Domino  placuit,  S.  D.  N.  die  sabbathi 
sequentis  8  eiusdem  mensis  iulii  diem  suum  hora  2 1  clauserit  extre- 
mum  feliciterque  fuerit  assumptus  ad  Pontificatum  die  Dominico  festo 
Transfigurationis  Domini  6  augusti   eiusdem    anni    S.  D.  N.    Urba- 


Gregorio  X  V  -  Urbano  VIII  *  353 

nus  VIII,  idem  donativum  nobis  dedit  per  Chirographum  transmis- 
sum  per  Revmum  D.  Gypsium  Episcopum  Ariminensem  Praefectum 
Palatii  Pontificii 


216. 

Sede  vacante,  si  termini  essent  servati^  causarum  expeditiones  fiebant. 
(Arch.  Rot.,  *Extractum  Diarii  Coccini  *). 

Lunae,  die  31   iulii   1623. 

123.  Licet  adhuc  Sedes  vacaret,  nihilominus  fuit  facta  solita  Con- 
gregatio  in  Sapientia  pro  Causarum  expeditione  quia  termini  fue- 
rant  servati. 

217. 

Urbanus  VIII  (i  623-1 644)  AuditorUms  dat  danativum  scutorum  200 
pro  quolibet  quod  dare  eisdem  solebant  novi  electi  Papae^  nisi  hae- 
rarium  fuisset  exhaustum. 

(Arch.  Rot.,  *£xtractum  Diarii  Coccini*), 

Die  2  ianuarii  1624. 

125.  Habuimus  donativum  scutorum  200  auri  in  auro  veteris 
ponderis  quod  solent  dare  novi  Pontifices,  quod  prius  non  habuimus 
ex  quo  Camera  Apostolica  erat  valde  exhausta,  et  D.  Torquatus 
Floravantes  Procurator  CoUegii  Rotae  adhibuit  omnem  diUgentiam 
pro  exigendo  dicto  donativo. 


218. 

Privilegii  summa  pro  Impressore  Camerali^  et   Vaticano. 
(Ex  Decisionibus  coram  Cavalerio,  edit.  1629), 

Annis  1628-1629. 

Clemens  Papa  VIII  Diplomate  sanxit,  ne  quis  citra  voluntatem 
Dominici  Basae,  olim  in  Typographia  Vaticana  Impressoris,  sacram 
Bibliam,  Concilia  generalia,  Epistolas  decretales,  libros  ad  Ecclesia- 
sticum  munus  pertinentes,  ac  etiam  Sanctorum  Patrum  volumina, 
libros  etiam  cuiuscumque  generis,  vel  noviter  ab  ipso  edendos,  vel 
novis  additionibus  auctos,  per  decennium  ab  editione  cuiusque  volu- 
minis  imprimat,  vel  impressa  venalia  habeat.  Quod  privilegium  Paulus 

23 


354  Soeculo  XVII 


Papa  V,  peculiari  Chirographo  in  favorem  Hieremiae  Guelphi  I,  V.  D. 
ac  Impressoris  Cameralis  transtulit,  indulsitque.  Id  idem  Gregorius 
Papa  XV,  Litteris  expeditis,  ratum,  firmumque  haberi  voluit.  Vio- 
latores/excommunicationis  latae  sententiae  poena  puniuntur.  Quod  si 
in  Terris  S.  R.  E.  subiectis  id  contigerit,  confiscatione  etiam  libro- 
rum,  ac  quingentorum  ducatorum  auri  sokitione  mulctabuntur,  ut 
latius  patet  in  Literis  ipsius  Gregorii  Papae,  datis  Romae  apud  San- 
ctam  Mariam  Maiorem  sub  anulo  Piscatoris  die  i8  octobris  162 1, 
Pontificatus  sui  anno  primo.  Quae  omnia  Sanctiss.  D.  N.  Urbanus 
Papa  VIII  in  favorem  Andreae  Brogiotti  Typographi  Cameralis  et 
Vaticani  translata  et  indulta  haberi  iussit,  datis  Literis  apud  S.  Petrum 
sub   anulo   Piscatoris  die  23  martii   1628,  Pontificatus   anno  quinto. 

Signat    M.  A.  Maraldus. 

219. 

Breve  Urbani  Vllly  quo  statuitur^  quod  omissa   Rota  fiert  solita  in 
feria  quarta  post  dominicam    Penthecostes,   eius  loco  prima  Rota 
Quadragesimae  Jiat  Rota  dubiorum  et  appelletur  Urbana :  et  appro- 
batur  Rota  Corduben. 

(Arch.  Rot.,  «  Ordtnationes  *,  p.  I,  n,  XXI). 

1637,  maii  19,  Romae. 

Urbanus  PP.  VIII.  Ad  futuram  rei  memoriam.  Cum,  sicut  nobis 
nuper  exponi  fecerunt  dilecti  filii  causarum  Palatii  Apostolici  Audi- 
tores,  incommodum  sit,  Rotam  pro  decidendis  causis,  coram  ipsis 
vertentibus,  feria  quarta  post  Dominicam  Penthecostes  fieri,  eo  quod 
exponentes  praefatos  super  dubiis  in  Rota  feriae  quartae  huiusmodi 
proponendis,  feria  secunda  post  eandem  Dominicam  informari,  et 
sequenti  feria  tertia  festivis  studere  oportet,  multo  autem  commodius 
foret,  si,  omissa  Rota  feriae  quartae  huiusmodi,  eius  loco  prima 
Rota  Quadragesimae,  quae  memorialium  dumtaxat  esse  solet,  Rota 
dubiorum  fieret,  praesertim  quia  ultima  Rota  ante  dictam  Quadrage- 
simam  memorialium  esse  consuevit,  nobis  propterea  dicti  exponentes 
humiliter  supplicari  fecerunt,  ut  in  praemissis  opportune  providere; 
et  quoniam  incertum  est,  an  surrogatio  Rotae,  Corduben.  nuncupatae, 
quae  feria  quarta  ante  festum  Corporis  Christi  a  pluribus  annis  fieri 
consuevit,  in  locum  ilHus  quae  feria  sexta  post  idem  festum  fieri  debe- 
ret,  sit,  apostolica  auctoritate,  comprobata,  surrogationem  huiusmodi 
dicta  auctoritate  comprobare,  de  benignitate  apostolica,  dignaremur. 


Urbano  VIII  356 


Nos  igitur  exponentes  praefatos  specialibus  favoribus  et  gratiis 
prosequi  volentes,  et  eorum  singulares  personas  a  quibusvis  excom- 
municationis,  suspensionis  et  interdicti,  aliisque  ecclesiasticis  senten- 
tlis,  censuris  et  poenis,  a  iure,  vel  ab  homine,  quavis  occasione  vel 
causa,  latis,  si  quibus  quomodolibet  innodatae  existant,  ad  effectum 
praesentium  dumtaxat  consequendum,  harum  serie  absolventes  et 
absolutas  fore  censentes,  huiusmodi  supplicationibus  inclinati, 

Quod,  de  coetero,  omissa  Rota  feria  IV  post  dictam  Dominicam 
Penthecostes  hactenus  fieri  solita,  eius  loco  prima  Rota  Quadrage- 
simae,  Rota  dubiorum  fiat,  et  Urbana  appelletur,  apostolica  aucto- 
ritate,  tenore  praesentium  volumus,  et  d^cernimus  ;  nec  non  surro- 
gationem  dictae  Rotae  Corduben.  in  locum  illius  quae  feria  sexta 
post  dictum  festum  Corporis  Christi  fieri  deberet,  ut  praefertur, 
iisdem  auctoritate  et  tenore  confirmamus  et  approbamus,  illique  invio- 
labilis  apostolicae  firmitatis  robur  adiicimus,  ac  omnes  et  quoscumque 
tam  iuris  quam  facti  defectus,  si  quibus  desuper  quomodolibet  inter- 
venerint,  supplemus;  ita  tamen  ut  Rota  Corduben.  huiusmodi  de 
caetero  non  amplius  Corduben.,  sed  similiter  Urbana  nuncupetur. 

Non  obstantibus  constitutionibus  et  ordinationibus  apostolicis, 
caeterisque  contrariis   quibuscumque. 

Datum  Romae,  apud  Sanctam  Mariam  Maiorem,  sub  annulo  Pisca- 
toris,  die  xix  maii  mdcxxxvii,  pontificatus  nostri  anno  decimoquarto. 


M.  A.  Maraldus. 


220. 

Mars  loannis  Baptistae  Coccini,  Rotae  Decani, 
(Arch.  Rot.,  <Diarium  Pirovani*), 

lanuario  1641. 

Emus  CardinaKs  Franciscus  Barberinus  Vice  Cancellarius,  sequendo 
vestigia  Maiorum  suorum  in  diebus  natalitiis  convitandi  RR.  PP.  DD. 
Rote  Auditores  (de  qua  consuetudine  meminit  Decisio  i*  in  j4nti- 
quis  de  Constit.)  contigit,  die  6  ian.  1641  quae  fuit  dies  Epiphaniae, 
paulo  post  initium  accessus  ad  mensam  quod  Revmus  D.  lo.  Ba- 
ptista  Coccini  Rotae  Decanus  apoplexia  oppressus  et  biduo  post  ex 
hac  vita  migravit,  et  die  lovis  x  ianuarii  sumptu  magno  apparatu 
\\\  Ecclesia  societatis  lesu,  adstantibus  eisdem  Auditoribus  et  tota 
Curia,  habita  oratione  per  R.  P.  Adrianum  eiusdem  societatis  reli- 
giosum,  funus  solemne  fuit  celebratum. 


356  Soeculo  X  VII 


221. 

Rotale    Decretum    anni    i6^i,    quo  plura  praecipiuntur   Audilorum 
FamiHaribus  servientibus  in  Studiis. 

(«  Liber  turamentt »). 

Quinto  Familiares  Diiorum  Aud.™"  servientes  in  studiis  caveat 
revelare  secretum  Driorum  suorum,  quod  si  non  observaverint 
eiiciantur  e  domo  Diii  sui,  tamquam  proditores»  et  contemptores 
aexistimationis,  et  honoris  huius  Trib.lis.  £t  item  non  excedant  in 
recipiendis  honorariis  decisionum,  ne  praebeant  Partibus  ansam  recur- 
rendi  ad  Decanum  pro  temp.^.  Advertantque  iidem  familiares  deferre 
ipsi  met  fasciculum  ad  Rotam,  et  post  finem  eiusdem  Rotae  reas- 
sumant,  nec  confident  famulis  prout  abusus  inolevit,  et  prout  anti- 
quitus  non  confidebatur. 

Quae  omnia  infra.tti  Dni  decreverunt,  reservatis  aliis  circa  splen- 
dorem,  et  honorem  debitum  Tribunali  in  aliud  tempus  pertractandis, 
et  reformandis. 

R"*  P.   D.  Philippus  Pirovanus  Mediolanen.  Decanus. 

R.  P.  D.  Clemens  Merlinus  Forolivien.  Civis  Ferrarien. 

R.  P.  D.  Amatus  Dunozet  Gallus. 

R.  P.  D.  Fran:^"*  Maria  Ghisilerius  Bononien. 

R.  P.  D.  Hieronymus  Verospius  Romanus. 

R.  P.   D.  lo:  lacobus  Panzirolus  Romanus. 

R.  P.   D.  Petrus  Carillo  Hispanus  ex  Regno  Castellae. 

R.  P.  D.  Fran:^"'  de  Roias  Hispanus  ex  Regno  Valentiae. 

R.  P.  D.  Christophorus  Peutingerius  Augustanus. 

R.  R   D.  Caelius  Bichius  Senensis. 

R.  P.  D.  Carolus  Cerrus  Romanus. 

222. 

CoH£re£atio  generalis  notariorum  Rotae,  qua  mensarius  dimitHt  officium 
et  invocat  ccUculatores  ac  nunciat  se  brevi  esse   officio   notariatus 
valedicturus .  • 
(Arch.  Rot.,  «  Ordinationes » ,  part,  II^  De  Notarns^  n.  XI). 

Die  martis  xii,  Maii  1643,  Hora  21. 

De  ordine  Revmi  Domini  Rotae  Decani  fuit  Congregatio  gene- 
ralis,  et  extraordinaria  DD.  Notariorum  Rotae  in  Domo  perillustris 


Urbano  VIII  357 


et  excellentis  Dmi.  Lazzari  Protti  pro  rebus  et  negociis  CoUegii  per 
dtnffi.  Cappellanum  eiusdem  Collegii  intimata  in  qua  infrascripti, 
videlicet : 

Dni.  loannes  Macrinus  Felix  de  Totis 

Quirinus  Farina  Petrus  Francisconius 

Alexander  Palladius  Christophorus  Torrent 

Clearcus  Buscus  Petrus  Buscarolus  et 

Ant.  Laurent.  de  Blasiis  Ego  Astulphus  Mens. 
Archangelus  Baronus 
Antonius  Cartonius 

Et  in  dicta  Congregatione  coram  eodem  perillustri  et  excellenti 
D.  Lazaro,  a  Rmo  D.  Rotae  Decano  deputato,  et  dd.  DD.  congregatis, 
commemoravi  et  repetii  expositionem  et  requisitionem  per  me  in 
praecedenti  Congregatione  sub  die  i8  aprilis  proxime  praeteriti 
factam  tenoris  etc.  denuo,  dictum  officium  Notariatus,  nec  non  depu- 
tationem  ad  recipiendum  pecunias  fructuum  locorum  Montis  subsidii 
primae  erectionis  per  Notarios  debitas  in  mei  persona  factam  sponte 
dimisi  ac  instanter,  instantius,  et  instantissime  hortatus  sum  omnes, 
et  requisivi,  auctoritate  Rmi.  D.  Decani,  et  dicti  D.  Lazari  ab  eo 
deputati,  deveniri  ad  electionem  novi  mensarii,  et  deputationem  alte- 
rius  ad  recipiendum  pecunias  dd.  fructum  ac  insuper  capi  provi- 
sionem  ofBciorum  domini  Clearchi  Buschi  mihi,  uti  mensario  generali 
sub  die  28  lanuarii  1640  per  Congregationem  generalem  ad  effe- 
ctum  dumtaxat  illa  exercendi  in  domo  mea  per  personam  ab  ipso 
Domino  Clearco  deputanda  consignatorum,  prout  latius  in  decreto 
sub  dicta  die  Congregationis  facto  continetur,  et  mihi  deputari  Cal- 
culatores,  seu  revisores,  qui  auctoritate  Congregationis  solident  mihi 
computa  tam  d.  mensariatus  quam  dictae  deputationis  ac  omnium 
pecuniarum  per  me  pro  dd.  fructibus  locorum  d.  montis  a  notariis 
receptarum  et  respective  per  me  depositariis  d.  Montis  solutarum 
attento  quod  ob  meam  ingravescentem  aetatem  non  possum  amplius 
incumbere  negociis  dicti  CoIIegii,  et  officio  dicti  mensariatus  et  de 
brevi  sum  ad  meam  Patriam  recessurus.   Ideo  etc. 

Sequuntur  decreta  CoUegii. 

Et  audita  suprascripta  propositione  D.  Astolphi,  stante  renun-- 
ciatione  officii  mensariatus  per  ipsum  facta,  primo,  fuit  actum  de 
electione  novi  mensarii,  et  post  maturum  tractatum  et  discussionem 
negotii,  fuit  viva  voce,  vivisque  omnium  suffragiis  electus   d.  Anto* 


358  Soeculo  XVII 


nius  Laurentius  de  Blasiis  ad  tres  menses  proxime  futuros  qui  pri- 
mitus  acceptavit  onus,  promittens  fideliter  exercere  etc.  et  iuravit 
in  forma. 

Deinde  fuit  actum  de  electione  Visitatorum  qui  assistant  eidem 
mensario,  et  fuit  resolutum  servandum  esse  antiquum  stylum  Col- 
legii,  nempe  eligendi  eos  per  ordinem  Tabellae,  incipiendo  a  prin- 
cipio  et  fine,  et  idem  etiam  fuit  dictum  quod  servetur  circa  electionem 
duorum  syndicorum. 

Postmodum  fuit  actum  de  electione  Calculatorum  et  Revisorum 
pro  revidendis,  et  calculandis  computis  ratione  pecuniarum  rece- 
ptarum  a  praedicto  d.  Astulpho  durante  eius  receptoria  tam  ratione 
fructuum  montis  quam  ex  quavis  alia  ratione  et  causa  ad  Collegium 
spectantium  ad  effectum  referendi  huiusmodi  revisionem,  et  calcula- 
tionem,  et  negotio  mature  discusso  fuerunt  electi  DD.  Felix  de  Totis, 
et  Archangelus  Baronus  qui  dihgenter  incumbant  huiusmodi  revisioni, 
et  calculationi  una  cum  D.  Ant.  Laurentio  de  Blasiis  moderno  men- 
sario  qui  omnes  praesentes  acceptarunt  onus  etc. 

Fuit  etiam  tractatum  super  ofificio  receptoris  pecuniarum,  quae 
solvuntur  pro  fructibus  montis,  et  fuit  resolutum  ex  iustis  causis,  ut 
in  futurum  donec  aliter  fuerit  provisum  qualiter  notarius  deferat  pecu- 
nias,  a  se  debitas,  ad  Depositarium  eiusdem  montis,  et  teneatur  exhi- 
bere  quietantiam  ipsius  Depositarii  statim  mensario  cuius  cure  com- 
mendatur,  ut  videat,  an  aliquis  negligat,  vel  sit  morosus  in  solvendam 
partem  suam,  et  morosos  ac  negligentes  ponat  in  lista  tradenda 
Depositario  iuxta  suam    prudentiam. 

Tandem  fuit  actum  de  capienda  aliqua  provisione  circa  quatuor 
oflficia  D.  Clearchi  Bruschi  et  alium  cantantem  in  personam  Petri  Pauli 
lustiniani  quae  hactenus  fuerunt  retenta  per  praefatum  D.  Astul- 
phum  Galoppum,  et  fuit  resolutum  quod  eorum  cura  tribuatur  D.  An- 
tonio  Laurentio  de  Blasiis  moderno  mensario,  qui  subscribat,  et  emo- 
lumenta  percipiat  ad  effectum  persolvendi  onera  eorumdem  officiorum 
aliaque  administret  quae  in  eis  fuerint  necessaria,  et  opportuna  et 
fuit  inhibitum  D.  Clearco  praesenti  ne  in  eisdem  officiis  et  eorum 
emolumentis  aliquo  modo  se  ingerat  et  dictus  D.  Antonius  Laurentius 
praesens  acceptavit  onus  huiusmodi  administrationis  promisitque  fide- 
liter  administrare,  et  de  pecuniis,  quae  pervenient  ad  suas  manus 
fidelem  rationem  reddere  ad  omnem  requisitionem  Collegii. 

Et  quia  appropinquat  Venerabile  fextum  Sanctissimt  Corporis 
Christi,  in  quo  omnes  de  Collegio  solent  accedere  cum  intortitiis  ad 
solemnem  processionem,  quae  fit  in  eadem  die  ad  Sanctum  Petrum. 


Urhano  VIII  359 


Ideo  omnea  praefati  praesentes  obtulerunt  se  paratissimos  sistere  se 
in  huiusmodi  processione  more  solito,  quilibet  cum  suo  intortitio,  et 
licet  credatur  neminem  abfuturum  a  tam  pio  opere,  tamen  ex  abun- 
dantia  fuit  ordinatum  ut  quatenus  aliquis  deficiat  sine  iusta  causa 
mensarius  deferat  illum  in  lista. 

{verso)  Decreta  facta  per  Notarium  Rotae  in  Congregatione  habita 
die   12  maii   1643. 

223. 

Cum  duo  vel  plures  sintul  essent  in  Auditores  recipiendi^  Camera 
Rochettum  et  Cappam  unicuique  singillaHm  tradebat:  Rota^  e 
contra^  eos  redpiebat  simtU^  et  unus  pro  omnibus  iuramentum  prae- 
siabat,  -  Rota  incipit  impetere  ius  Camerae  dandi  Rochettum  et 
Cappam  novis  Auditoribus. 

(Arch  Rot.,  <Extractum  Diarii  Otthoboni*). 

Anno  Domini  1643.  Die  Veneris   13  novembris. 

30.  Ego  Petrus  Othobonus  Venetus  fui  receptus  in  ordinem 
Auditorum  S.  Palatii,  et  mane  accepi  Rocchettum  et  Cappam  de 
more  e  manibus  R.  P.  D.  Bonvisi  Lucen.  Camerae  Apostolicae 
Decani;  idem  egit  post  me  R.  P.  D.  lacobus  Corradus  Ferrarien, 
et  illi  de  Camera  voluerunt  ut  separatim  Rocchettum  et  Cappam^ 
acciperemus :  Domini  de  Rota  receperunt  nos  simul,  et  ego  nomine 
etiam  D.  Corradi  praestiti  in  Rota  iuramentum. 

3 1 .  lus  vero  Camerae  dandi  Cappam  et  Rocchettum  Auditoribus  est 
potius  usurpatio  quam  lus  ut  testatur  Bonifacius  de  Vitalinis  qui  fuit 
Rotae  Auditor,  in  Clementin.  Multorum.  n.  152.  de  heretic.  per 
sequentia  verba:  <  Notarius  autem  S.  R.  E.,  de  quorum  numerus  sum 
unus,  iurare  non  tenetur  et  solus  est  officialis,  qui  non  iurat,  tamen 
ceteri  omnes  iurant,  etiam  Vice  Cancellarius ;  et  sic  ego  non  iuravi, 
licet  plures,  qui  pro  tempore  fuerunt,  non  curantes  sibi  attender6 
iuraverunt  simpliciter,  prout  simpliciter  Capellani  recipientes,  qupd 
deterius  est,  Cappam  et  Rocchettum  de  manibus  Camerarii  Papae, 
cum  tamen  a  se  ipsis  recipere  debuerint,  quia  ex  sola  creatione  lus 
eis  quaeritur  absque  aliqua  solemnitate,  licet  emolumenta  non  capiant, 
et  hoc  favore  Collegarum,  nisi  postquam  Auditor  fuerit  inscriptus  in 
Libro  Cancellariae  > . 


360  Soeculo  X  VII 


224. 

/us  Decaniy  seu  senioris  Auditoris  Rotae,  in  abseniium  gtuwis  de 
causa  Auditorum  locum  alios  suhrogandi  cumulativum  cum  Can- 
cellariae  Regente. 

(Arch.  Rot.,  *Extractum  Diarti  Otthoboni*), 

(die  dicta). 

32 

33.  Ob  discessum  in  Galliam  R.  P.  D.  Dunozetti  Decani,  Regens 

Cancellariae,  Amadeus,  commisit  omnes  causas  eiusdem  quatuor  senio- 
ribus  Auditoribus,  assignando  Causas  singulorum  Notariorum  Decani 
circiter  quatuor  Auditoribus. 

34.  DD[omini]  aegre  ferentes  huiusmodi  novitatem,  pro  tutamine 
Tribunalis  infrascriptas  rationes  considerabant. 

35.  Primo  quod  Decanus  Rotae  pro  tempore,  aut  antiquior 
Auditor,  est  solitus  deputare  et  subrogare  alios  Auditores  in  locum 
Absentium,  Infirmorum,  aut  Defunctorum,  et  ita  de  proximo  fecisse 
bo:  me:  Coccinum  Decanum  ob  absentiam  Macchiavelli  nunc  Cardi- 
nalis  et  ob  infirmitatem  et  mortem  Motmanni  et  Buccabellae.  Neque 
DD[omini]  insistebant  pro  lure  hoc  privative  quoad  Regentem,  sed 
cumulative. 

36.  Secundo  etc. 

51.  Stantibus  supradictis,  Rota  resolvit  ut  RR.  PP.  DD.  Ghi- 
slerius  et  Carillus,  antiquiores,  adirent  Emum  Barberinum  instarentque 
humiliter  pro  soliti  observatione ;  qui  Emus  benigne  annuit,  dictisque 
DD[ominis]  mandavit,  ut  R.  P.  D.  Bichio  dicerent  ut  d.  Emum  allo- 
queretur.  Bichius  vero  habuit  ordinem  alloquendi  Petrum  Franciscum 
de  Rubeis,  inde  fuit  resolutum  quod  D.  Regens  Commissiones  gene- 
rales  laceraret  et  antiquior  Rotae  et  Dpcanus  pro  tempore  cumu- 
lative  cum  Regente  et  signarent  et  committerent  Commissiones  alio- 
rum  Auditorum  quoquo  modo  deficientium  aut  discedentium,  per 
obitum,  promotionem,  absentiam  aut  infirmitatem  et  ita  res  habuit 
finem.  -  R.  P.  D.  Ghislerius  dixit  quod  Auditores  Rotae  sunt  soliti 
interesse  Cappellis  et  actibus  publicis  quando  dies  non  sunt  impediti 
ab  Informatione  vel  studio. 


Urbano  VIII  361 


225. 

Breve  Urbani  Vllly  in  quo  sub  poena  excommunicationis  latae  sen- 
tentiae  statuitur^  ne  DD.  Auditores^  seu  eorum  Adiutores  studiorum, 
verbum  faciant  de  eorum  votis,  -  Legebatur  in  Rota  iuramenti. 

(Arch.  Rot.,  «  Ordinationes  *  ^  n.  XXII;  *  Constit.  Rot  PaL  Apost. »). 

1643,  novembris  19,  Romae. 

Urbanus  Pp.  VIII.  Ad  perpetuam  rei  memoriam.  Exponi  nobis 
nuper  fecerunt  dilecti  filii,  causarum  Palatii  Apostolici  Auditores,  quod, 
etiamsi  in  eorum  primo  ingressu  in  Rota  praestent  iuramentum  de 
conservando  secretum  super  omnibus  et  singulis,  quae  in  Rota»  occa- 
sione  disputationis  causarum  dicuntur.  tamen  eorum  vota  sive  suf- 
fragia  in  causis,  et  controversiis  quae  in  Rotae  Auditorio  discutiuntur 
et  alia  quae  earumdem  causarum,  earumque  Tribunalis  ratione  inter 
se  tractant,  et  disputant,  partibus  litigantibus,  seu  aliis  patefiunt, 
indeque  grave  eidem  Tribunali,  Auditoribusque,  seu  Locatenentibus 
praefatis  oritur,  et  in  dies  magis  oriri  potest,  praeiudicium ;  nobis 
propterea  dicti  Auditores  humiliter  supplicari  fecerunt,  ut  desuper 
opportuno  providere  remedio  de  benignitate  apostolica   dignaremur. 

Nos  igitur,  ne  metu  evulgationis,  Auditores  praefati,  seu  eorum 
Locatenentes  a  proferendis  libere  votis,  sive  suftragiis  suis  retrahantur, 
seu  retrahi  possint,  iustitiaeque  administratio  inde  quoquomodo  impe- 
diatur,  quantum  cum  Domino  possumus  providere  volentes,  et  sin- 
gulares  dictorum  Auditorum  personas  a  quibusvis  excommunicationis, 
suspensionis  et  interdicti,  aliisque  ecclesiasticis  sententiis,  censuris, 
et  poenis  a  iure  vel  ab  homine  quavis  occasione  vel  causa  latis,  si 
quibus  quomodolibet  innodatae  existant,  ad  effectum  praesentium 
dumtaxat  consequendum,  harum  serie  absolventes,  et  absolutas  fore 
censentes,  huiusmodi  supplicationibus  inclinati,  de  nonnullorum  Roma- 
nae  Curiae  Praelatorum  super  hoc  negocio  a  nobis  specialiter  deputa- 
torum  consilio,  quascumque  Romanorum  Pontificum  praedecessorum 
nostrorum  hac  super  re  editas  Constitutiones  innovantes,  iisdem 
Rotae  Auditoribus,  ac  eorum  Locatenentibus  nunc,  et  pro  tempore 
in  perpetuum  existentibus,  ne  propria  cuiuslibet  ipsorum  vota,  sive 
suffragia  in  quibusvis  causis  et  controversiis,  quae  in  eorum  Audi- 
torio  pro  tempore  discutiuntur,  ulli  omnino  personae  utriusque  sexus, 
ac  cuiuscumque  qualitatis,  conditionis,  status,  dignitatis  et  praeemi- 
nentiae,  etiam  ecclesiasticae,  etiam  individua  mentione  dignae,  prae- 
terquam  suis  Coauditoribus,  seu  Locatenentibus,  suorumque  studiorum 


362  Soeculo  XVII 


unicis  Auditoribus,  ac  alteri  dumtaxat  personae  cuius  opera  quemlibet 
Auditorem  seu  Locatenentem  in  studendo  uti  oportebit,  directe,  vel 
indirecte,  nutu,  scripto  vel  verbo,  vel  alias  quomodolibet  sub  quovis 
quantumvis  colorato  praetextu  patefacere,  aut  ita  loqui,  ut  ex  eorum 
verbis  de  proprio,  vel  suorum  Coauditorum,  seu  Locatenentium  suf- 
fragiis,  seu  votorum  tenoribus,  cognitio  unquam  haberi  possit,  nec 
etiam  Coauditorum  suorum  vota,  sive  sufiragia,  cuiquam  ullo  modo 
patefacere,  neque  quinam  ex  ipsis  votum,  sive  suffragium  tulerint, 
nec  ne,  significare  directe  vel  indirecte  quoquomodo,  nec  ea  quae 
tam  in  eorum  Auditorio,  et  congressu,  quam  extra,  et  ubique  locorum 
inter  ipsos  sive  collegialiter,  sive  non  coUegialiter  dicta  et  tractata 
fuerint,  sive  causas,  aut  controversias  in  eorum  Auditorio  discussas, 
sive  eorum  Tribunal,  et  Auditorium,  sive  personas  litigantium,  seu 
informantium  quomodolibet  concernentia,  cuiquam,  ut  praemittitur, 
propalare,  seu  evulgare  audeant,  vel  praesumant  sub  periurii,  et 
.  maioris  excommunicationis  latae  sententiae,  a  quibus  a  nemine  etiam 
maiori  Poenitentiario,  et  quocumque  alio  facultatem  absolvendi  gene- 
ralem,  etiam  vigore  Cruciatae  vel  iubilaei  etiam  anni  Sancti,  etiam 
in  solo  foro  conscientiae  habente,  sed  dumtaxat  a  Nobis,  et  pro  tem- 
pore  existente  Romano  Pontifice,  praeterquam  in  mortis  articulo  unquam 
absolvi  possint,  eo  ipso  absque  alia  declaratione  incurrendis  poenis, 
apostolica  auctoritate  hac  perpetuo  valitura  Constitutione  nostra 
districte  prohibemus,  et  interdicimus. 

Coeterum  iisdem  Auditoribus  ut  dicere,  vel  significare  valeant 
difficultates,  ob  quas  resolutio  in  qualibet  Rotali  discussione  dilata, 
seu  quomodolibet  impedita,  seu  rationes  ac  motiva,  ob  quae  illa  facta 
fuerint,  seu  in  causae  discussione  adducta  fuerunt,  partibus  conten- 
dentibus  sive  collitigantibus,  tacito  tamen  illius  seu  illorum  Auditorum, 
seu  Locatenentium  nomine,  et  cognomine  etiam  corresponsalium  nun- 
cupatorum,  a  quo  seu  quibus  difficultates  praefatae  excitatae,  vel 
rationes  et  motiva  etiam  a  partibus  contendentibus,  seu  collitigantibus 
deducta,  probata,  seu  amplexa  fuerunt,  permjttimus.     * 

Quia  vero  valde  inconveniens  foret,  ea  quae  per  ipsos  Adiutores, 
seu  Locatenentes  secreta  teneri  debent,  ab  eorum  Studii  Auditoribus 
publicari,  aut  aliquo  modo  patefieri,  idcirco  singulis  Auditorum,  et 
Locatenentium  praefatorum  studii,  ut  vocant,  Adiutoribus,  nec  non 
alteri  personae  cuius  opera  quilibet  eorumdem  Auditorum,  ac  Loca- 
tenentium  pro  tempore  in  studendo  aliosque  labores  perferendo  uti, 
ut  supra  dictum  est,  poterit,  ne  vota,  sive  suffragia,  in  suarum,  quam 
aliorum  Auditorum  aut  Locatenentium,  aut  si  quid  ex  illis  quae,  ut 


Urbano  VIII  363 


supra  dictum  est,  in  Auditorio,  seu  congressu  dictorum  Auditorum 
tractata  et  dicta  fuerint,  aut  quae  resolutionem  causarum,  et  nego- 
ciorum,  ut  praefertur,  impediverint,  vel  promoverint,  quomodolibet, 
etiam  minimum  ulli  omnino  personae  directe,  vel  indirecte,  verbo  vel 
scripto,  aut  alio  quoquomodo,  ut  praemittitur,  patefacere,  indicare, 
et  significare  pariter  audeant,  vel  presumant  sub  poenis  praefatis,  eo 
ipso  incurrendis,  modoque,  et  forma  praemissis,  ita  ut  etiam  in  foro 
conscientiae  solum  a  Nobis  et  Romano  Pontifice,  ut  praefertur,  absolvi 
possint,  similiter  ex  nunc,  prout,  ^postquam  praesens  nostra  Consti- 
tutio  ad  eorum  notitiam  deducta  fuerit,  perpetuo  prohibemus. 

Insuper  ut  omnes,  et  singuli  Auditores  huiusmodi,  praesentes 
quidem  statim  post  huiusce  nostrae  Constitutionis  promulgationem, 
posteri  vero,  antequam  possessionem  officii  Auditoris  huiusmodi  adi- 
piscantur,  in  manibus  pro  tempore  existentis  S.  R.  Ecclesiae  Cardi* 
nalis  Vicecancellarii,  nec  non  dicti  Adiutores  studii,  scilicet  unus 
Adiutor  pro  quolibet  Auditore,  seu  Locumtenente,  et  altera  dumtaxat 
persona,  cuius  opera  dicti  Auditores,  et  Locatenentes  in  studendo, 
ut  praefertur,  utuntur  in  manibus  suorum  respective  Auditorum,  seu 
Locatenentium,  sese  hanc  nostram  Constitutionem  ad  unguem  obser- 
vaturos  iurent,  et  iurare  teneantur,  nec  non  ut  quotannis  in  prima 
Rota  mensis  Octobris,  quando  caeterae  Constitutiones  apostolicae, 
dictum  Tribunal  concernentes,  legi  solent,  etiam  haec  nostra  Consti- 
tutio  cum  illis  legatur,  ac  ut  eiusdem  Constitutionis  copia  in  biblio- 
thecis,  seu  locis  studii  ordinarii  Auditorum  praefatorum,  itaut  ab 
omnibus,  quos  illa  concernit,  legi,  nec  illius  ignorantia  ab  eis  allegari 
queat,  palam,  et  loco  conspicuo  affigi,  et  continuo  affixa  remanere 
debeat  volumus,  statuimus,  et  ordinamus, 

praesentesque  litteras,  et  in  eis  contenta  quaecumque  nullo  unquam 
tempore  de  subreptionis,  obreptionis  aut  nullitatis  vitio,  vel  inten- 
tionis  nostrae,  aut  alio  quocumque  defectu  notari,  impugnari,  vel 
redargui,  aut  in  ius,  vel  controversiam  revocari,  vel  ad  terminos  iuris 
reduci  posse,  sed  illas  semper  validas,  firmas,  et  efficaces  existere 
et  fore,  et  ab  omnibus  quos  illae  concernunt,  perpetuo  inviolabiliter 
observari:  sicque  per  quoscumque  iudices  ordinarios,  et  delegatos, 
etiam  praefatos  Auditores,  et  Locatenentes,  et  S.  R.  E.  Cardinales 
etiam  de  latere  legatos,  et  quosvis  alios  quacumque  auctoritate  ful- 
gentes,  etiam  Poenitentiarios  nunc,  et  pro  tempore  existentes,  sublata 
eis,  et  eorurii  cuilibet  quavis  aliter  iudicandi,  et  interpretandi  facultate 
et  auctoritate,  iudicari  et  definiri  debere,  ac  irritum  et  inane,  si  quid 
secus  a  quoquam,  quavis  auctoritate,  scienter  vel  ignoranter,  contigerit 


364  Soeculo  X  VII 


attentari;  nec  non,  easdem  praesentes  litteras  intelligendas  esse» 
prout  iacent,  decernimus»  et  ut  incursus  censurarum  et  poenarum 
praefatarum  aliquo  modo  non  excusetur,  ne  eaedem  litterae  per  quem- 
quam,  nisi  per  Nosmetipsos,  et  Romanos  Pontifices  successores  nostros 
declarentur,  seu  interpretentur,  sub  eisdem  censuris  et  poenis,  eo  ipso 
incurrendis,  prohibemus. 

Non  obstantibus  apostolicis,  ac  in  universalibus  provincialibusque, 
et  synodalibus  Conciliis,  editis  generalibus,  vel  specialibus,  Constitu- 
tionibus  et  ordinationibus,  nec  noil  dicti  Tribunalis  etiam  iuramento, 
confirmatione  apostolica,  vel  alia  quavis  firmitate  roboratis,  statutis, 
et  consuetudinibus,  privilegiis  quoque,  indultis  et  litteris  apostolicis, 
eidem  Tribunali,  et  Auditoribus,  et  aliis  praefatis,  coeterisque  qui- 
buslibet  in  contrarium  praemissorum  quomodolibet  concessis,  confir* 
matis,  et  innovatis.  Quibus  omnibus  et  singulis»  illorum  omnium  et  singu- 
lorum  tenores  praesentibus  pro  plene  et  suflficienter  expressis  habentes, 
illis  alias  in  suo  robore  permansuris,  ad  effectum  praemissorum  spe- 
cialiter  et  expresse  derogamus ;  coeterisque  contrariis  quibuscumque. 

Datum  Romae,  apud  Sanctum  Petrum,  sub  Annulo  Piscatoris,  die 
XIX  novembris  mdcxliii  Pontificatus  nostri  anno  vigesimo  primo. 

M.  A.  Maraldus. 

226. 
Rota  iure  poHebaHir  dandi:  Perquiratur. 
(Arch.  Rot.,  *Extractum  Diarii  Otthoboni*). 

52.  In  Rota  Memorialium  Mercurii  16  Decembris  164J,  In  una  Tu- 
dertina  Tutelae  coram  R.  P.  D.  meo  Verospio  fuit  dubitatum :  An  Rota 
haberet  facultatem  dandi  Perquiraiur  contra  Puerum  qui  e  Collegio 
Clementino  aufugerat,  et  fuit  dictum  Affirmalive  per  text.  in  L.  i,  C. 
de  serv.  fugit.  et  adductae  fuerunt  Decis.  157  et  193,  part.  16  Recent. 

227. 
Quum  ageretur  de  appellatione  a  sententia,  lata  in  causa  commissa  cum 
clausula:    «  Parito   litteris  apostolicis  >,   Dubium   subscribebatur : 
€  An  sententia  ...  sit  confirmanda  vel  injirmanda  f  >   et  quare, 
(Arch.  Rot.,  «  Extractum  Diarii  Otthoboni » ). 


Die  Lunae   11   lanuarii   1644. 


63.  Eadem  die  in  Causa  Melevitana  Pensionis  coram  Me  consului 
DDCominos]  circa  Dubii  subscriptionem.  Fuerat  imposita  pensio  super 


Urbano  VIII  366 


Commenda,  annuente  SSmo,  mortuo  Commendatario :  Successor  prae- 
tendens,  pensionem  fuisse  nulliter  reservatam,  obtinuit  causam  com- 
mitti  Magno  Magistro  cum  clausula  -  Parito  Literis  Apostolicis  - 
Magnus  Magister  absque  paritione  Literarum  Apostolicarum  pro* 
cessit:  Unde  Pensionarius  appellavit:  Causa  mihi  commissa,  dubita- 
batur,  an  esset  subscribendum  Dubium:  An  constet  de  paritione, 
vel  an  Sententia  Magni  Magistri  si  confirmanda  vel  infirmanda?,  et 
DD[omini]  secundum  Dubium  amplexati  sunt,  moti,  quia  executio 
Literarum  Apostolicarum  retardatur  ob  sententiam  quae  iusta  prae- 
sumitur»  sicut  etiam  obligatio  Cameralis  per  Sententiam  retardatur... 


228. 

Signatura   rescribere   non  solebat  Rotae   ut  iterum  audiret;  quod  si 
fecisset^  Rota  partes  non  audiebat. 

(Arch.  Rot.,  *Extractum  Diarii  Oithoboni»). 

Die  Veneris   ii   martii  1644. 

98.  Non  solet  Signatura  rescribere  Rotae  ut  iterum  audiat,  quia 
Rota  pluries  sentit  Partes  nec  procedit  in  Causis  nisi  omnibus  mature 
discussis ;  praeterquam  quod  Auditores  Rotae  qui  sunt  ludices  Com- 
missarii,  post  sententiam  functi  sunt  officio  suo,  nec  ultra  se  ingerere 
possunt ;  fuit  itaque  dictum  DD[ominis]  qui  interveniunt  in  Signatura, 
ut  huiusmodi  rescripta  blandis  verbis  declinarent,  rogando  Votantes  ut 
pro  appellatione  iuxta  stylum  rescribant;  quod  si  non  faciunt,  Rota 
non  audit  Partes,  ut  videre  est  apud  S.  M.  Gregorium  decis.  211, 
n.   I  et  3,  sed  transit. 

229. 

Una  capsa  continens  600  Agnus  Dei  dabatur  Rotae  Auditoribus  qui 
inter  sese  eos  distribuebant,  facta  parte  etiam  absentibus. 

(Arch.  Rot.,  *Extractum  Diarii  Ottkoboni*). 

Die  Lunae   12  Aprilis   1644. 

99.  SSmus  D.  N.  hoc  anno  qui  est  21  sui  Pontiiicatus  fecit  Bene- 
dictionem  Agnus  Dei,  et  Rotae  fuit  data  una  Capsa  iuxta  solitum 
et  Ministri  illam  integram  miserunt  D.  Ghislerio  ob  assentiam  D.  Duno- 
zetti  Decani  in  Galliis  existentis:  Fuit  dubitatum,  An  eidem  D.  Duno- 
zetto  esset  facienda  portio,  et  Ego  dixi  quod  sic,  quia  in  Notabilibus 


366  Soeculo  X  VII 


bo:  me:  Coccini  Decani  inveni  ad  unguem  sequentem  Casum  descrip- 
tum  -  Die  7  Aprilis  1606,  fuit  facta  divisio  Agnus  Dei  in  Rota, 
quia  SSmus  D.  N.  Paulus  V  nobis  concessit  unam  capsam,  iuxta 
solitum  non  fuit  facta  aliqua  portio  pro  Rfno  Diio  Millino  Archie- 
piscopo  Rodien  Nuntio  Hispaniarum  reclamante  D.  Poenia  Decano 
et  me  etiam  ac  D.  Sacrato  et  inferius  post  aliquot  dies  D.  Decanus 
aegre  ferens,  quod  D.  Millinus  non  habuisset  partem  suam  de  Agnus 
Dei,  misit  Familiarem  suum  die  13  ad  domum  Auditorum,  ut  qui- 
libet  daret  unum  Agnus  Dei  ex  Maioribus  et  sex  ex  parvulis,  prout 
fuit  factum,  et  postea  misit  ad  Domum  ipsius  Auditoris  absentis. 

100.  Ideo  fuit  servata  sua  portio  D.  Dunozetto,  licet  fortior  esset 
casus  Millini  qui  Reipublicae  causa  aberat:  sed  Dunozettus  est  Deca- 
nus.  Nos  habuimus  600  Agnus  Dei  parvulos  et  tres  magnos  et 
D.  Ghislerius  misit  unum  ex  suis  Familiaribus  ad  domum  unius- 
cuiusque  Auditoris. 

230. 
Dies  dominica  erat  siudii  dieSy  et  Auditores  Capellis  ea  die  intererant 
dumtaxat  exiraordinariis . 

(Arch.  Rot.,  ^Extractum  Diarii  Otthoboni*). 

Die  Dominica  prima  Maii   1644. 

103.  Fuit  Cappella  Pontificia  in  Palatio  Apostolico  apud  S.  Petrum 
in  Cappella  Sixti,  et  licet  esset  dies  Studii,  omnes  Auditores  conve- 
nerunt  et  Missa  fuit  habita  pro  gratiarum  actione  ob  Pacem  inter 
hanc  Sanctam  Sedem  et  Principes  Foederatos  Italiae  ob  controversias 
Ducis  Parmae.  Missam  cantavit  Cardinalis  Faustus  Polus  et  post  Missam 
fuit  cantatum  Te  Deum.  Tubae  sonuerunt,  et  Castrum  S.  Angeli  dedit 
aliquot  laetitiae  signa  explodendo  bombardas ;  hac  die  etiam  capitula 
Pacis  fuerunt  publicata  impressa  per  Typographum  Cameralem. 

231. 
Causae  in  Rota   <  per  compromissum  >  -  etiam  in  iis  servabatur  stylus 
eas  non  expediendi  post  unam  tantam  decisionem. 

(Arch.,  Rot.  •Extractum  Diarii  Otthoboni»), 

Die  9  Maii   1644. 

104.  In  causa  Ravennaten.  Dotis  coram  D.  Corrado  Heredes  de 
Monaldinis  petebant  expedidonem  causae,  licet  haberent  unicam  Deci- 


Urbano  VIII  dlbl 


sionem;  Causa  erat  per  Compromissum  in  Rota,  quod  expiraverat 
per  totum  mensem  Aprilis,  sed  aderat  terminus  proservato ;  attamen 
DD[omini]  noluerunt,  ut  Causa  expediretur,  sed  dixerunt  Ponenti, 
ut  admoneret  Partes  ad  de  novo  compromittendum,  ut  causa,  quae 
inappellabiliter  pendebat,  de  stylo   bis   et  accurratius    examinaretur. 


232. 

Causae  atHngentes  summam  scutarorum  600  monetae  debebant  committi  in 
Rota  —  in  aestimando  causae  valore  ratio  hahebatur  non  condemna- 
tionisj  sed  petitionis,  -  In  causis  benejicialibus  propina  erat  100  aureo- 
rum  -  sed  si  benefidum  fuisset  tenue^  aliquid  Rota,  arbitrio  suo^ 
condonabat. 

(Arch.  Rot.,  •Extractum  Diarii  Otthoboni*), 

Die  veneris  13  Maii  1644. 

106.  Diebus  praeteritis  Rmus  D.  Datarius  de  ordine  S.  D.  N. 
dixit  Rmo  Sacchetto,  Signaturae  lustitiae  dignissimo  Praefecto,  velle 
S.  Suam,  quod  omnes  Causae  quae  attingunt  summam  scutorum  quin- 
gentorum  monetae,  committantur  in  Rotam,  et  hoc  etiam  fuerat  reso- 
lutum  in  quadam  Congregatione  in  qua  intervenerunt  Praelati  Curiae 
principaliores. 

107.  Et  stante  iussione  S.  D.  N.  et  Stylo  antiquo,  die  lovis 
praecedentis  Causa  quaedam  Alerien.  Pensionis,  quae  non  excedebat 
summam  quingentorum  scutorum  monetae,  fuit  commissa  in  Rota. 

108.  Quia  vero  in  dicta  Causa  petitio  erat  quingentorum  scuto- 
rum,  condemnatio  vero  trecentorum  (?),  tamen  fuit  commissa  in  Rota, 
quia  habetur  ratio  petitionis,  non  condemnationis. 

109.  £  converso  autem  in  eadem  Signatura  agebatur  de  Causa 
Census  scutor.  decem  pro  centenario  in  sorte  scutorum  300;  Causa 
non  fuit  commissa  in  Rota,  quia  habetur  ratio  sortis,  non  fructuum, 
et  ita  esse  stylum,  testabatur  D.  Ghislerius,  et  coeteri  ex  DD[ominis] 
antiquiores. 

1 10.  In  causa  Bononien.  lurispatronatus  coram  Bichio,  quae  erat 
in  expeditione,  Victor  recusabat  dare  propinam  centum  aureorum  quia 
beneficium  erat  tenuissimum,  et  ipse  pauper,  DD[omini]  dixerunt, 
quod  in  similibus  casibus  Rota  erat  solita  aliquid  remittere,  prout 
factum  fuit  arbitrio  DD[ominorum]. 


368  Soeculo  X  VII 


233. 

Cubiculo  Papae  Prae/ectus  locum  cedere  debebat  amnibus  Praelatis  prae- 
sertim  Auditoribus  Rotae. 

(Arch.  Rot.,  «  Kxtractum  Diarii  Otthoboni  »). 

Die  Vener.  3  lunii   1644. 

116 

117.  SSrnus  D.  N.  in  eadem  promotione  creavit  Cardinales  Caevam 
et  Giorium.  Caeva  erat  U[triusque]  Spgnaturae]  Referendarius,  Gio- 
rius  Cubiculo  Praefectus,  inter  quos  orta  controversia,  S.  D.  N.  ordi- 
navit,  adhibitis  etiam  Magistris  Caeremoniarum,  ut  Caeva  tamquam 
Praelatus  praecederet,  et  quia  D.  Cardinalis  Giorius  dicebat,  quod 
dum  erat  Cubiculo  Praefectus,  non  solum  Referendarii,  sed  etiam 
Clerici  Camerae  et,  quod  plus  est,  Auditores  Rotae  loco  cedebant, 
S.  D.  N.  dixit,  quod  male  fecerant,  et  addidit,  quod  forsan  neces- 
sitas  quam  Praelati  habebant  audiendi  a  S.  Sanctitate  ad  hoc  illos 
impulerat,  et  S[ua]  Sanctitas  ordinavit  D.  Rossiolo  Cubiculo  Prae- 
fecto,  ut  loco  cederet  omnibus  Praelatis,  praesertim  Rotae  Audito- 
ribus,  quod  exequutus  fuit  dum  casu  dictus  D.  Rossiolus  adinvenit 
RR.  PP.  DD.  Pentinger  et  Bichium,  et  me,  quibus  omnibus  absque 
difficultate  loco  cessit. 


234. 

Mors  Urbani  VIII,  -  Auditores,  qui  mortis  Papae  nuncium  accepe- 
runt  in  aedibus  Rotalibus,  quin  ab  expeditione  causarum  abstine' 
rent,  eidem  incubuerunt, 

(Arch.  Rot.,  •  Extractum  Diarii  Otthoboni*), 

Ven.   29  lulii  1644. 

Fuit  Congregatio  Memorialium  in  Edibus  solitis  Palatii  in  qua 
intervenerunt  omnes  Dni,  excepto  D.  Carillo  absente.  Hac  eadem 
die  hora  circiter  XI  S.  D.  N.  Urbanus  8"*  obiit  in  Edibus  eiusdem 
Palatii  Vaticani;  Dtii  tamen  de  Rota,  qui  iam  accesserant  ad  Edes 
solitas  pro  habenda  Congregatione,  audito  eius  obitu,  non  recesse- 
runt,  sed,  audito  sacro,  iuxta  solitum  Congregationem  habuerunt,  plu- 
res  Causarum  exspeditiones  ordinarunt. 


Innocentio  X  369 


235. 

Jnnoceniio  X  (1644- 165  5)  -  Quum  unus  ex  AuditortbuSy  qui  equitare 
debuisset  in  aperitione  Rotae,  aegrotaret,  alter  dumtaxat  equitabat, 

(Arch.  Rot.,  €  Extractum  Diarii  Otthoboni  »). 

Die  Lunae  3  Octobris   1644.  Rota. 

154.  Hodie  mane  circa  horam  14.  Ego  Otthobonus,  et  R.  P.  D. 
Corradus  solemniter  equitavimus  et  habuimus  comitatum  celebrem  400, 
et  amplius  Equitum,  Ego  habui  orationem. 

155.  Debebat  equitare  D.  Cecchinus  Datarius,  sed  ob  Dataria- 
tum  illius  ego  assumpsi  onus  equitandi.  Diebus  praeteritis  D.  Corra- 
dus  aegrotabat,  et  DD.[omini]  dicebant,  quod  tali  casu  Ego  solus 
equitare  debebam,  quia  uno  impedito,  solus  alter  equitat»  et  ofTere- 
rebant  de  hoc  exempla. 

236. 

Clerici  Camerae  decretum  faciunt  non  cedendi  locum  Auditoribus  Rotae. 
(Arch.  Rot.,  *Extractum  Diarii  Otthoboni »). 

Die  Lunae  10  Octobris  1644. 

159.  Fuit  DD.[ominis]  nunciatum,  quod  Clerici  Camerae  fece^ 
runt  decretum,  quod  nullus  Clericus  Camerae  loco  cederet  Auditoribus 
Rotae,  contra  id  quod  fuit  semper  inviolabiliter  observatum. 


237. 

Causa  commissa  trious  Auditoribus  tamquam  Praelatis  extra  Rotam. 
(Arch.  Rot.,  *Extractum  Diarii  Otthoboni*). 

Lunae   17  Octobris   1644. 

163.  Hodie  S.  D.  N.  commisit  causam  vertentem  inter  D.  Maral- 
dum  a  Secretis  Brevium  Suae  Sanctitatis  et  D.  Emerix  Successorem 
Bulgarini  tribus  Rotae  Auditoribus,  nempe  Ghislerio,  Bichio  et  Ottho- 
bono  tamquam  Praelatis  extra  Rotam. 


370  Soeculo  X  VII 


238. 

Datariatns,  Poenitentiariay  et  munus  examinatoris  Episcoporum  si  coH" 
cederentur  Auditoridus,  Rota  graOas  nan  reddebat  Papae.  *  Datarius 
mitlit  Audiioribus  exemplar  Regularum  Cancellariae. 

(Arch.  Rot.,  *Extractum  Diarii  Otthoboni»). 

Die  Lunae  7  Novembris  1644. 

165.  Heri  S.  D.  N.  declaravit  R.  P.  D[ominum]  meum  Dunozet 
Decanum,  Episcoporum  Examinatorem :  fuit  hodie  dubitatum  si  (sic) 
Rota  debebat  agere  gratias  Ssmo,  et  fuit  dictum,  quod  pro  Datariatu 
D.  Cecchini,  et  pro  Poenitentiaria  olim  data  bo.  me.  Pirovano  et 
postea  bo.  me.  Mellino,  gratiae  non  fuerunt  factae. 

1 66.  Hodie  D.  Datarius  misit  singulis  DD[ominis]  exemplar  impres* 
sum  Regularum  Cancellariae  S.  D.  N.  Innocentii  X. 

239. 

/n  prindpio  anni  Auditores  dabant  strenam  Bidello  Rotae. 
(Arch.  Rot  ,  «  Extractum  Diarii  Otthoboni » ). 

I   lanuarii  1645. 

174.  In  principio  anni  omnes  DD[omini]  solent  dare  strenam 
Bidello  Rotae,  unum  scutum  aureum  stamparum  pro  quolibet. 


240. 

Auditores  Rotae  ab  Innocentio  X  quifuerat  olim  Rotae  Auditor,  petunt 
aliquod  emolumentum  et  fctctUtatem  Rocchettum  gestandi  super  vestibus 
nigris  in  quibuscumqtie  actibus  tam  publicis  quam  privatis. 

(Arch.  Rot.,  *£xiractum  Dtarii  Otthoboni*). 

Die  Mercurii  1  Februarli  1645. 

180.  In  hac  Rota  omnes  DD[omini],  nullo  contradicente,  resolve- 
runt,  ut  supplex  libellus  SSfno  praesentaretur  a  duobus  Auditoribus 
antiquibribus,  rogando  S[anctitatem]  Suam,  ut  dignaretur  providere 
necessitatibus  Auditorum,  qui  cum  tot  tantosque  labores  substineant, 
tamen  necessaria  ab  officio  non  habent^  et  insuper  ut  S[anctitas]  Sua 
dignaretur  concedere  Auditoribus,  ut  in  quibuscumque  actibus,  tam 


Innocentio  X  371 


publicis  quam  privatis,  possent  uti  Rocchetto  super  vestibus  nigris 
et  consuetis,  ut  dignitas  Auditorum  magis  elucesceret  et  splenderet. 
Libellus  fuit  SSmo  porrectus  qui  perhumaniter  DD[ominos]  excepit 
et  se  velle  omnia  facere  pro  S.  Tribunali  respondit. 


241. 

Breve  Innocentii  X  qiio  DD.  Auditoribus  Rotae  conceditur  facultas 
deferendi  Rocchettum  tUnque  locorum  ac  etiam  in  praesentia  Papae, 
Imperatoris,  Regum. 

(Arch.  Rot.,  « Privilegia  > ,  tom,  I,  n,  XL). 

1645,  martii  7,  Romae. 

Innocentius  Pp.  X.  Ad  perpetuam  rei  memoriam.  Dum  assiduos 
gravesque  labores,  quos  dilecti  iilii,  Cappelladi  nostri  Causarum  Palatii 
Apostolici  Auditores,  tam  pro  nostro  et  Sedis  Apostolicae  servitio, 
quam  pro  ministranda  quibuscumque  personis  ad  Sedem  apostolicam 
undique  confluentibus  iustitia  iugiter  sustinent,  ac  etiam  conspicuam 
eorum  muneris  dignitatem,  sedula  consideratione  perpendimus,  dignum 
plane  reputamus,  et  rationi  consentaneum,  ut  ipsi  sicuti  singulari  sunt 
apostolicae  Sedi  prefatae  adiumento,  Romanaeque  Curiae ,  ornamento, 
ita  peculiari  honoris  nota,  eiusdem  Sedis  beneficio,  decorentur. 

Volentes  itaque  erga  eosdem  Cappellanos  Auditores,  e  quorum 
numero  Nos,  dum  in  minoribus  constituti  essemus,  viginti  quinque 
annorum  spatio  fuimus,  aliquod  paternae  nostrae  munificentiae  extare 
monumentum,  eosque  specialis  favore  gratiae  prosequi,  ac  eorum 
singulares  personas  a  quibusvis  excommunicationis,  suspensionis  et 
interdicti,  aliisque  ecclesiasticis  sententiis,  censuris  et  poenis,  a  iure 
vel  ab  homine,  quavis  occasione  vel  causa  latis,  si  quibus  quomodo- 
libet  innodatae  existunt,  ad  efTectum  praesentium  dumtaxat  conse- 
quendum,  harum  serie  absolventes  et  absolutas  fore  censentes, 

Motu  proprio,  ac  ex  certa  scientia  et  matura  deliberatione,  nostris, 
deque  apostolicae  potestatis  plenitudine,  omnibus  et  singulis  Cappel- 
lanis  Auditoribus  huiusmodi,  nunc  et  pro  tempore  perpetuo  existen- 
tibus,  quod  in  quibusvis  Conciliis  etiam  universalibus,  Congressibus, 
Congregationibus,  Conventibus,  sessionibus,  processionibus,  pompis, 
Consiliis,  functionibus,  Negotiis  ceterisque  actibus  publicis  et  privatis, 
Pontificiis,  Imperialibus,  Regiis,  Cardinalitiis,  ac  quorumcumque  Prin- 
cipum,  sive  Sacris,  sive  prophanis  vel  mixtis,  tam  in  Statu  ecclesia- 
stico,  quam  extra  illum,  ubique  locorum  et  Gentium,  etiam  in  Romana 


372  Soeculo  X  VII 


Curia  ac  in  quibusvis  Regnis,  Provinciis,  Regionibus,  et  locis,  et 
transalpinis,  et  ultramarinis,  ac  etiam  in  nostra  et  Romani  Pontiiicis 
pro  tempore  existentis,  ac  Imperatoris,  Regum,  Cardinalium  etiani 
de  latere  Legatorum,  ducum,  Principum,  et  quorumlibet  aliorum,  qua- 
cumque  mundana  vel  ecclesiastica  dignitate,  etiam  specialem  et  indivi- 
duam  expressionem  requirente  fulgentium  praesentia,  conspectibus  et 
Curiis,  et  generaliter,  ubicumque,  coram  quibuscumque  et  quovis  tem- 
pore,  Rocchettum  palam  deferre,  illoque  induti  publice  incedere  et 
comparere  libere  et  licite  possint  et  valeant,  plenam  et  amplam  facul- 
tatem  et  licentiam,  tenore  praesentium,  perpetuo  concedimus  et  impar- 
timur. 

Decernentes,  eosdem  Cappellanos  Auditores  desuper  a  quoquam, 
quavis  auctoritate,  nullatenus  molestari,  seu  impediri,  neque  praesen- 
tes  litteras  de  subreptionis,  obreptionis,  aut  nullitatis  vitio  vel  inten- 
tionis  nostrae,  aut  quovis  alio  defectu  notari,  impugnari  vel  redarg^ui, 
nec  sub  similium  vel  dissimilium  gratiarum  moderationibus,  limitatio- 
nibus,  revocationibus,  et  quibusvis  aliis  contrariis  dispositionibus  per 
quoscumque  Romanos  Pontifices  successores  nostros,  et  Sedem  prae- 
dictam,  etiam  Motu  simili,  ac  etiam  consistorialiter,  et  alias  quomo- 
dolibet  pro  tempore  factis  et  faciendis,  comprehendi ;  sed  semper  ab 
illis  exceptas  et  quoties  illae  emanabunt,  toties  in  pristinum  et  vali- 
dissimum  statum  restitutas,  repositas,  et  plenarie  reintegratas,  ac 
etiam  sub  posteriori  data,  quandocumque  eligenda,  de  novo  conces- 
sas,  semperque  validas,  firmas,  et  efficaces  existere  et  fore,  suosque 
plenarios  et  integros  effectus  sortiri  et  obtinere,  ac  dictis  Cappella- 
nis  Auditoribus  perpetuo  suffragari;  sicque  et  non  aliter  in  praemissis 
per  quoscumque  ludices  Ordinarios,  et  Delegatos  ac  Sanctae  Ro.  Eccle- 
siae  Cardinales  etiam  de  latere  Legatos  et  quosvis  alios,  quacumque 
aucthoritate  fungentes,  nunc  et  pro  tempore  existentes,  sublata  eis  et 
eorum  cuilibet  quavis  aliter  iudicandi,  seu  interpretandi  facultate  et 
aucthoritate,  iudicari,  et  definiri  debere,  ac  irritum,  et  inane  si  secus 
super  his  a  quoquam,  quavis  aucthoritate,  scienter  vel  ignoranter,  con- 
tigerit  attentari. 

Non  obstantibus  apostolicis,  ac  in  universalibus,  Provincialibusque 
et  Synodalibus  Conciliis,  editis  generalibus  vel  specialibus  Constitu- 
tionibus,  et  Ordinationibus,  necnon  quibusvis,  etiam  iuramento,  con- 
firmatione  apostolica,  vel  alia  quavis  firmitate  roboratis,  statutis  et 
consuetudinibus,  Privilegiis  quoque  Indultis,  et  litteris  apostolicis,  in 
contrarium  praemissorum  quomodolibet  concessis,  confirmatis  et  inno- 
vatis.  Quibus  omnibus,  et  singulis,  illorum  omnium  tenores  praesen- 


Innocentio  X  373 


tibus  pro  plene  et  sufficienter  expressis  habentes,  illis  alias  in  suo 
robore  permansuris,  ad  praemissorum  effectum  specialiter  et  expresse 
derogamus;  coeterisque  contrariis  quibuscumque. 

Datum  Romae,  apud  Sanctum  Petrum,  sub  Annulo  Piscatoris,  die 
VII  Martii  mdcxxxxv,  Pontificatus  nostri  anno  primo. 

M.  A.  Maraldus. 

242. 

Rotae  Auditores  Breve  Innocentii  X  de  gestando   Rocchetto  obtinent, 
et  Papae  gratias  agunt. 

(Arch.  Rot.,  ^Extractum  Diarii  Otthoboni  *). 

Die  Ven.,   lo  Martii   1645. 

185.  R.  P.  D.  Decanus  portavit  in  Rota  Breve  Ssmi  D.  N.  quo 
Ssmus  concedebat  perpetuo  omnibus  Auditoribus  facultatem  Rocchet- 
tum  ubique  publice  et  palam  deferendi,  et  eadem  die  idem  D.  Deca- 
nus  et  D.  Ghislerius  egerunt  gratias  quam  maximas  suae  Sanctitati 
nomine  totius  tribunalis.  Breve  est  datum  7  martii   1645. 

243. 

Auditores  Rotae,  si  Prothcnotarii  de  numero  abessent^  vocabantur  ele- 
vare  fimbrias  Papc^e  in  Cappella. 

(Arch.  Rot.,  *Extractum  Diarii  Otthoboni»), 

Die  Dominico   11   lunii  1645. 

190.  In  Camera  Paramentorum  de  mane  non  aderat  Manfronus 
Prothonotarius  qui  fimbrias  Ssmo  elevaret;  Decanus  Cruciferorum 
volebat  humiliter  functionem  facere,  sed  fuit  vocatus  unus  Rotae 
Auditor,  et  quia  aderant  Arguellia,  Decanus  et  Ego,  Decanus  inser- 
vivit  de  mitra  et  ego  elevavi  Bmbrias. 

244. 

Rotae  fiunt  apud  S.  Petrum  et  in   Templo  Pacis. 
( Aroi.  Rot.,  « Extractum  Diarii  Otthoboni  > ). 

191.  Fuerunt  factae  duae  Rotae  apud  S.  Petrum,  licet  Ssmus 
D.  N.  esset  ad  Montem  Quirinalem,  neque  Rotae  fuit  assignatus 
locus.  Inde  Rotae  fuerunt  factae  in  Templo  Pacis. 


374  Soeculo  XVII 


245. 

Innocentius  X  Rotae  restituit  facultatem  petendi  ferias  privative  quocuL 
alia  amnia   Urbis   Tribunalia. 

Die  Mercurii  28  lunii. 
(Arch.  Rot.,  *Extractum  Diarii  Otthohoni»), 

193 

194.  Cum  RR.  PP.  DD.  Corradus,  Argueglia,  praesentibus  S.  R.  E. 

Cardinalibus,  qui  ex  accidenti  intererant,  Cornelio,  Sacchetto  et  De  Aste 

referrent  S.  D.  N.  completam  esse  Inquisitionem  R.  P.  D.  Celsi,  et 

S.  D.  N.  ipsis    perhumaniter    auditis  dbdt,  se   restituisse   S.  Rotae 

facultatem  petendi  ferias,  privative  quoad  alia  omnia  Urbis  Tribunalia, 

iussitque  S.  D.  N.  ut  haec  Auditores  praedicti  referrent  coeteris  Do- 

minis,  prout  fecerunt. 

246. 

Quadragesimae  tempore  Auditoribus  mos  fuit  sese  conferendi  ad  S.  Pe- 
trum  ut  reciperent  Indulgentias , 

(Arch.  Rot.,  *  Extractum  Diarii  Otthoboni*). 

Veneris  2  Martii  1646. 

200.  De  mane  post  Rotam,  dum  collegtaliter  Rota  accedebat  ad 
Ecclesiam  S.  Petri  de  more,  ut  reciperet  Indulgentias,  S.  D.  N. 
Innocentius  nos  vidit  et  aliquantulum  substitit  et  aliocutus  est  Deca- 
num  Rotae  dicens,  si  Rota  tunc  erat  finita,  et  benedixit  nobis. 

247. 

Gratis  dabat  Rota  expeditiones  causarum  Praelatis  qui   oUm   extUis- 
sent  Roiae  Auditores. 

(Arch.  Rot.,  ^  Extractum  Diarii  Otthoboni*). 

Die  Mercurii  28  Novembris  1646. 

218. 

219.  In  eadem  Rota  communi  DD[ominorum]  consensu  fuit 
dictum,  ut  D.  Carillo  Praesidi  Vallisoletano  daretur  gratis  expe- 
ditio  unius  Causae  eo  quia  fuerat  Rotae  Auditor,  et  DD[omini]  dixe- 
runt,  ita  fuisse  semper  servatum. 


Innocentio  X  375 


248. 

Absente  Cardtnali  Vice-Cancellario^  in  Ndtalitio  Domini  prandium 
consuetum  daium  Rotae  non  est,  sed  loco  illius  Ministri  eiusdem 
Cardinalis  donaria  Auditoribus  die  primd  ianuarii  exhibuerunt. 

(Arch.  Rot.,  •Extractum  Diarii  Otthohoni*), 

Die  Dominico  30  Aprilis  1647. 

225.  His  duobus  annis  quibus  abfuit  Emus  D.  Cardinalis  Fran- 
ciscus  Barberinus  S.  R.  E.  Vice-Cancellarius,  non  habuimus  convi- 
vium  solitum  in  Cancellaria,  sed  Ministri  Eminentiae  Suae  miserunt 
pro  priina  die  ianuarii  solitum  munus,  nempe  quatuor  Pullos  et  Mar- 
zapanum. 

249. 

Utrum  disputanda  esset  in  secunda  instantia  causa  in  qua  Decisiones 
emanatae  fuerant  in  prima  instantia. 

(Arch.  Rot.,  *  Diarium  Celsi*). 

Die  29  Novemb.   1647. 

deinde  fuit  coepta  disputatio   causarum    et   occasione 

memorialis  quod  proponebat  D.  Meltius  in  causa  Ravennaten.  seu 
Ferrarien.  Decimarum  pro  Capitulo  et  Cancis  contra  Dominos  de 
Tassonis,  fuit  magna  controversia  inter  DD.  Auditores,  an  dicta  causa 
deberet  expediri  in  secunda  instantia  absque  disputatione :  nam  non- 
nuUi  affirmabant  stylum  tribunalis  esse  indubitatum  quod  quando  causa 
in  prima  instantia  fuit  discussa  et  emanarunt  Decisiones,  in  secunda, 
sine  disputatione  expediri;  sed  maior  pars  dicebat,  hoc  procedere 
quando  pars  non  se  opponit;  sed  quando  adest  oppositie  semper 
consuevisse  disputari.  Et  ego  qui  eram  corresponsalis,  cum  non 
essem  de  huiusmodi  stylo  informatus,  dicebam  esse  impossibile  deve- 
nire  ad  expeditionem  sine  disputatione,  et  reddebam  rationem,  quia 
si  non  essem  informatus  de  iustitia,  non  poteram  votum  proferre  quo 
propterea  sententia  confirmaretur :  unde  resolutum  fuit  quod  causa 
disputaretur  et  darentur  dubia :  an  sententia  esset  conjirmanda,  nec,  ne. 


376  Soeculo  X  VII 


250. 
Incipit  controversia  super  praecedentia  cum  Baroncellis  Romanis. 
(Arch.  Rot.,  €  Diarium  Celsi  •), 

Die   i8  februarii   1648. 

fuit  Rota  Memorialium Absolutis  memorialibus. 

Rpd.  Bichius  retulit  in  memoriam  DD.  quod  evenit  anno  praeterito 
in  die  Annunciationis  dum  Papa    equitaret   ad    S.  M.  supra    Miner- 
vam ;  nam  Barones  Romani,  et  in  specie  Dux  Caesarinus,  Dux  Caerae, 
lul.  et  Abb.  de  Sabellis    necnon    Marius  Frangipane,  praetendebant 
praecedere  Auditoribus  Rotae  et  equitare  post  illos,  et  quamvis  Mgi. 
Caeremoniarum  pluries  et  pluries  ad  eos  conversi  insisterint  ut  vel- 
lent^deambulare,  nihilominus  semper  recusarunt  obedire,  unde    cum 
nec  illi  nec  Auditores  incederent,  facta  fuit  confusio   maxima  et  tur- 
batus  totus    ordo    e^iuitationis,  itaut    nonnulli    ex   Auditoribus   irent 
immediate  ante  crucem,  alii  post  crucem,  et  alii  prope  lectigam  Papae, 
inter  quos  ego  praecipue   fui.  Propterea  proposuit  idem    D.   Bichius 
ut  duo  ex  AA.  deberent  recurrere  ad  pedes  Ssmi  et  nomine  tribu- 
nalis  exponere  rationes  et  fundamenta  ex  quibus    AA.    praetendunt 
praecedentiam,  et  in  specie  ultimum  statum.  .....  placuit  igitur 

eligere  R.  D.  Dunozettum,  decanum  et  me  (Celsum)  etsic  die  ven.,  21 
eiusdem,  ambo  accessimus  ad  pedes  Pontificis  et  ea  reverentia  qua 
decet  exposuimus  instantiam  tribunalis,  supplicando  Sanctit.  suam  ut 
sublata  eiusmodi  controversia  iniungeret  Mgs.  Caeremoniarum  ut 
curarent  servari  solitum.  Audivit  Papa  maxima  cum  attentione  ratio- 
nes  per  nos  deductas,  declarando  expresse  se  nolle  differentiam  deci- 
dere  eo  quia  non  bene  recordabatur  quod  suo  tempore  servatum 
fuerit,  et  quod  propterea  nolebat  alicui  praeiudicare,  ideo  deberemus 
esse  cum  Mgris.  Caeremoniarum  illisque  rationes  et  iura  submini- 
strare  ut  haec  controversia  terminaretur.  .  .  . 


251. 
Ingens  numerus  causarum  proponitur  in  uJtimis  iuridici  anni  Rotis. 
(Arch.  Rot.,  *  Diarium  Celsi*). 

Veneris  26  iunii   1648. 

Fuit  Rota  in  qua  fuerunt    propositae    et    resolutae    quaniplures 
causae,  unde  propter  earum    numerum,    dictum    fuit   quod    deberet 


Innocentio  X  2J7 


fieri  decretum,  quod  in  posterum,  quocumque  tempore,  non  propo- 
nerentur  nisi  duae  causae  tantum;  sed  idem  discursus  tentus  fuit 
pluries  et  nihilominus  nihil  conclusum    fuit. 

«s 

Die  Mercurii  i  iul.  1648  fuit  ultima  Rota  et  fuerunt  propositae 
52  causae,  quarum  38  circiter  fuerunt  resolutae,  reliquae  vero  vel 
propter  dominorum  discordiam,  vel  aliis  de  causis,  dilatae.  In  duobus 
Rotis  antecedentibus,  d.  Bichius  tamquam  Thesaurarius,  expensis 
propriis,  preparavit  dominis  in  iisdem  aedibus  B.  M.  de  Pace  soli- 
tam  refectionem,  et  in  die  i  iulii  lautissimum  prandium,  quo  abso- 
luto  omnes  redierunt  ad  domum  suam. 


252. 

Curiales,  obtenta  confirmaiione  Cmgregationis  a  se  erectae^  Breve  Pon- 
Hficis  Rotae  ostendunt. 

m 

(Arch.  Rot.,  *  Dtartum  Celsi  *), 

Die  lunae   17  maii   1649. 

Fuit  Rota:  Revmus  Decanus  retulit  quod  Curiales  obtinuerunt 
confirmationem  a  Ss.  D.  N.  Innocentio  X  respectu  Congregationis 
ab  eisdem  erectae  et  quod  huiusmodi  gratiam  sicuti  notificaverant 
singulis  AA.  ita  etiam  hodie  exhibendo  Breve  eiusdem  confirmatio- 
nis  exponebant  illis  uti  universis  ad  effectum  ut  dicta  Congregatio 
reciperet  augmentum  sub  auspiciis  et  patrocinio  Tfibunalis. 


253. 

Rota  non  solebat  rescripta  Signaturae,  oretenus  data^  executioni  man- 
dare. 

(Arch.  Rot.,  •Diarium  Celsi*). 

5   iulii   1649. 

Signatura  rescripsit:  €  Oretenus  Dmo  Bichio  ut  procedat  in  devo- 
lutivo  tantum  > .  Rota  non  solet  rescripta  Signaturae  oretenus  data, 
exequutioni  mandare  .  •  .  quia  Auditores  Rotae  numquam  procedunt 
sine  commissione  .  .  .  £t  haec  novitas  provenit  a  Dmo  Androsilla 
qui  habet  plurimum  ingenii,  sed  non  multum  prudentiae  et  vult  omnia 
ad  modum  suum. 


378  Soeculo  XVII 


'  254. 

In  oHtu  vel  perpetuo  discessu  cuiusdam  Auditoris,  ne  ligantibus  prae- 
iudicium  obveniret,  causae  quarum  erat  Ponens  distribuebaniur  iis 
Auditoribus  quibus  iidem  essent  corresponsales  ac  auditori  defuncto 
vel  in  perpetuum  discesso.  -  Subrogationes  fiebant  cumulative  vel  a 
Regente  Cancellariae^  vel  a  Rotae  Decano  -  et  si  forte  factae  fuis- 
sent  ab  utroque,  illa  attendebatur  ex  duabus  quae  prius  facta 
fuerat, 

(Arch.  Rot.,  ^Diarium  Celsi»). 

Die  Mercurii  27  Aprilis   1650. 

Occasione  obitus  B.  m.  Arguelias  fuit  habitus  longus  sermo  super 
subrogationes  faciendas  in  eius  locum,  et  resolutum  quod  causae 
coram  eo  vertentes,  deberent  committi  illis  Auditoribus  qui  habe- 
rent  eosdem  corresponsales  quos  habebat  b.  m.  Argueh*as  :  et  quia 
huiusmodi  subrogationes  obtinentur  tum  per  viam  memorialis  a  Revmo 
Decano,  quum  per  viam  Commissionis  a  Regente  Cancellariae,  ideo 
Decanus  insinuavit  Regenti  quod  in  signandis  similibus  Commissio- 
nibus  deberet  invigilare  ut  remanerent  iidem  corresponsales  ob  prae- 
iudicium  Partium :  et  quia  in  quadam  causa  Melevitana  Commendae 
unus  ex  litigantibus  obtinuerat  subrogationem  in  mei  personam  a 
Revmo  Decano,  alter  vero  a  Regente  Cancellariae  per  viam  Com- 
missionis  in  personam  D.  Peutinger,  fuit  dictum,  attendendam  esse 
subrogationem  factam  a  Decano,  ex  quo  coram  eo  praeventa  fuerat, 
et  ita  semper  fuisse  servatum. 


255. 

Anno  16^0  Auditores  Rotae  nolebant  multas  causas  extra  numerum 
proponere  in  ultimis  anni  rotalis  Rotis:  sed,  Papa  hoc  non  lau-- 
dante,  resolutum  fuit  eas  tantum  causas  esse  proponendas  quae 
concernerent  materias  faciles. 

(Arch.  Rot.,  <  Diaria  »  Celsi  et  Otthoboni), 

Die  20  lun.   1650. 

Fuit  Rota  cum  supradictis  X  Auditorib.,  absente  tantum  D.  Cerro. 
Fuit  disceptatum  inter  DD.  an  essent  proponendae  causae  extra 
numerum  et  tandem  resolutum  quod  non  proponerentur  extra  ordi- 


Innocentio  X  379 


nem  nisi  Memorialia,  attentata  et    mandata    de    manutenendo,    sive 
materiae  similes,  continentes  parum  difficultatis. 

Die  Mercurii  22  lunii   1650. 

306.  Dcns  Decanus  mandavit  ut  Domini  Auditores  Rotae  non 
portarent  caussas  extra  ordinem,  se^d  unusquisque  duas,  ad  hoc  ut 
Procuratores  et  Curiales  essent  magis  soUiciti  in  aliis  Tertiariis  in 
quibus  sumus  vacui  et  in  his  ultimis  Rotis  praegravamur. 


j 


Die  Lunae,  23  lunii  1650. 

Hodie  Domini  portarunt  Caussas  extra  ordinem,  quia  fuit  dictum, 
quod  S.  D.  N.  non  laudabat  quod  Causae  extra  ordinem  non  por- 
tarentur  in  ultimis  audientiis. 

Die  27  lunii   1650. 

Fuit  Rota.  .  .  .  iuxta  ordinem  datum,  Domini  proposuerunt  cau- 
sas  extra  numerum  concernentes  materias  faciles  ut  supra  dictum  fuit. 


256. 

Prothoftotartis  locum  Auditorum  Rotae  in  Capella  post  Missam  Pon- 
tificis  occupantibus ,  id  vetat  Magister  caeremoniarum. 

(Arch.  Rot.,  *  Extractum  *Diarii  Ottkoboni*), 

15   Aprilis   1651. 

Postquam  est  finita  Missa  pontificia,  solent  Auditores  Rotae  ante 
scamnum  S.  R.  E.  Cardinalium  Diaconorum  se  in  linea  ponere,  et 
genuflexi  expectare  discessum  Summi  P6ntificis  qui  eos  benedicit ;  in 
mentem  venit  Prothonotariis  de  numero  Partecipantium  locum  Audi- 
torum  occupare  ;  sed  tandem  Phebeus,  magister  ceremoniarum,  dixit 
DD.  Prothonotariis  ut  starent  in  proprio  Banco,  iuxta  solitum,  neque 
occuparent  locum  DD.  Auditirum  et  ita  fuit  factum. 


380  Soeculo  X  VII 


257. 

Publtca  disputatio  Domini  de  Zarate. 
(Arch.  Rot.,  «  Extractum  Diarii  Otthobom  •). 

i8  ApriHs   1651. 

D.  Zarate  sustinuit  suas  publicas  conclusiones,  sed  fuit  adeo 
longus,  ut  incipiens  hora  20*  atlhuc  duraret  in  24*  et  DD.  Cardi- 
nales  et  Curia  murmurarunt.  In  hac  disputatione  ultimus  ex  nostris 
argumentorum  oblitus  est,  et  oppletus  est  confusione ;  sed  illum  fiii- 
mus  consolati,  et  pauci  fuerunt  qui  agnoverint,  ob  tarditatem  horae 
et  confusionem,  huiusmodi  defectum. 


258. 

Proponitur  guod  quisque  Auditor  in  fine  anni  relingueret  in  Rota 
copiam  omnium  Decisionum  per  ipsum  extensarum,  ut  illae  conser- 
varentur  in  Archivio. 

(Arch.  Rot.,  •  Diarium  Celsi»). 

Ven.    II   Oct.   1652 

.  .  .  occasione  licentiae  petitae  ab  haeredibus  Card.  Blanchetti  de 
imprimendis  eius  decisionibus  quae  nec  fuit  concessa,  nec  denegata, 
habitus  fuit  discursus  super  decisionibus  Dominorum  et  ad  evitandum 
quod  illae  non  possent  immutari  vel  alterari,  propositum  fuit  quod 
unusquisque  ex  Auditoribus  deberet  in  fine  anni  exhibere  et  relin- 
quere  in  Rota  copiam  Decisionum  per  ipsum  extensarum  ad  eifectum 
illas  conservandi  perpetuis  futuris  temporibus  et  reponendi  in  Archivioy 
sed  quamvis  omnes  id  adprobaverint,  tamen  nihil  conclusum  fuit. 

259, 

Observaniia  Bullae  Urbani  VIII  de  secreto  servando.  -  Causa  Matri- 
monii  Ducem  inter  et  Dticissam  Lotharingiae  tandem  aliquando 
decisa  fuit. 

(Arch.  Rot.,  *Diarium  Celsi»). 

Mercurii   15  lanuarii  1653. 

Fuit  Rota  in  qua  iuxta  ordinationem  praecedentem  non  fuit  pro- 
posita  nisi  una  causa  Tullen.  Matrimonii    coram  Domino  Albergato 


Innocentio  X  381 


inter  Carolum  de  Lotharingia  et  Nicoleam  eius  uxorem,  ita  iubente 
Sanctissimo,  et  fuit  resolutum  unanimiter  constare  de  validitate  matri- 
monii,  sed  quod  non  potest  exprimi  in  Decisione  quod  Domini  fue- 
runt  concordes  quia  propalarentur  vota  contra  dispositionem  BuIIae 
Urbani  VIII,  iniunctum  fuit  Reverendissimo  Decano  ut  adiret  San- 
ctissimum  et  notificando  illi  resolutionem  captam,  audiret  sensus  San- 
ctitatis  Suae  super  tali  qualitate  (?). 

Veneris  24  lanuarii  1653. 

Rota,  praesentibus  X  Auditoribus,  absente  tantum  Domino  Royas. 
Rms  Decanus  dixit  se  .  .  .  adiisse  Sanctissimum  illique  notiBcasse 
resolutionem  captam  in  causa  Tullen.  Matrimonii  ad  favorem  Ducis- 
sae  Nicoleae,  nemine  discrepante,  et  propterea,  quatenus  Sanctitati 
Suae  placeret  quod  id  exprimeretur  in  decisione,  dignaretur  dero- 
gare  Constitutioni,  quia  alias  obstabat  ne  vota  publicarentur,  et  Sua 
Sanctitas  venit  in  sententiam  quod  expediret  id  exprimere.  Hac  occa- 
sione  idem  Rmus  Decanus  conquaestus  fuit  apud  Dominos  quod  ante 
licentiam  obtentam  a  PontiHce,  iam  notum  esset  in  Curia  quod  causa 
fuerat  unanimiter  resoluta:  qui  autem  id  fecerit,  ego  nescio:  sed 
consulat  conscientiae  suae. 


260. 

/n  Signaiuram  alternis  vtctbus   accedebant  duo  seniores  Auditores,  et 
qui  ex  eis  non  esset  Referendarius  egebat  Papae  liceniia. 

(Arch.  Rot.,  •  Diarium  Celsi*), 

Lunae   10  Martii  1653. 

In  dicta  Rota  idem  Rmus  Decanus  relationem  fecit  de  causis 
propositis  in  Signatura  lustitiae,  et  quia  alternis  vicibus  solent  acce- 
dere  ad  Signaturam  duo  primi  Auditores,  et  D.  Royas  amplius  non 
accederet,  idem  Decanus  dixit  quod  D.  Peutingerius  qui  succedit 
in  ordine,  deberet  adire  SSmum  pro  obtinenda  licentia  interveniendi 
ex  quo  ipse  non  est  Referendarius. 


382  Soeculo  X  VII 


261. 

Decerniiur  esse  poeniteniia  mulctandos  a/umnos  quosdam  Collegii  Nazcu^ 
reni  qui^  duce  Fracassa,  relicto  Praeceptorey  aufugerant. 

(Arch.  Rot.,  *Dtartum  Celst»), 

Retulit  pariter  Decanus  quod  octo  alumni  CoUegii  Nazareni,  relicto 
Preceptore  qui  eos  ducebat,  aufugerunt ;  et  licet  postea  multi  ex  ilUs» 
agnoscentes  errorem,  voluerint  redire,  nihilominus  existimabat  non 
esse  admittendos  sine  aliqua  poenitentia  imponenda  p.  Preceptores 
dicti  Collegii :  quia  vero  seductor  illorum  fuit  quidam  de  domo  Fra- 
cassa,  qui  alias  similem  motum  fecit,  ordinatum  fuit  quod.ille  solus 
eiiceretur  de  CoUegio,  reliqui  vero  cum  aliqua  poenitentia  auctoritate 
Patruum  reciperentur. 

262. 

Impressor  Cameralis  tenebatur  tradere  gratis  Auditoribus  copiam  omnium 
Bullarum^  lubilaeorum  et  similium  quae  in  dies  imprimebantur .  - 
Eidem  sublata  fuerat  licentia  imprimendi  Decisiones  Rotae. 

(Arch.  Rot.,  *Dtartum  Celsi*). 

21   Aprilis   1653. 

Occasione  Decisionis  factae  per  Rotam  de  non  imprimendis  Deci- 
sionibus,  D.  Bichius  dixit  Angelum  Mausonium,  procuratorem  Impres- 
soris,  notificasse  sibi  quod  Impressor  tam  ex  forma  Constitutionis... 
quam  ex  tenore  Instrumenti  appaltus,  tenebatur  tradere  Auditoribus 
gratis  copiam  omnium  Bullarum,  lubileorum  et  similium  quae  in  dies 
imprimuntur,  et  quod  ipse  notificaverat  Impressori  quod  talem  obli- 
gationem  implere  curaret  prout  facere  promisit.  Ego  vero  existimo 
haec  omnia  non  procedere  ex  mera  charitate,  sed  quia  Impressor 
desiderabat  licentiam  imprimendi  decisiones  prout  faciebat  ante,  ex 
qua  impressione,  ut  audio,  maximum   consequebatur  emolumentum. 


Innocentio  X  383 


263. 

Incipit  cantroversia  cum  Advocatis  Consistorialibus.  -  Rota  praetendit^ 
diem  publicae  novorum  Advocatorum  disputationis  esse  a  se,  non 
autem  ab  Advocatis,  praefigendam, 

(Arch.  Rot.,  ^Diarium  Celsi*). 

Lunae   12  Maii   1653. 

Rota  cum  iisdem  Auditoribus,  absente  D.  Bichio  in  Civitate 
Tusculana. 

Exposuit  Rmus  Decanus  quod  D.  Eusebius,  electus  Advocatus 
Consistorialis,  intendit  facere  suas  disputationes  de  mense  lunii  sequen- 
tis  et  quia  omnes  fere  dies  sunt  impediti,  elegit  diem  1 7  mensis  dicti, 
-et  hac  occasione  observavit  quod  Advocati  Consistoriales  praetendunt 
ipsi  ex  se  eligere  diem  disputationis  nec  id  pendere  ab  arbitrio  Audi- 
torum,  et  propterea  idem  Advocatus  Eusebius  non  porrexit  Memo- 
riale  pro  habenda  assignatione  diei  nec  minus  transmisit  litteras  ab 
ipso  subscriptas»  sed  tantum  schedulam  conceptam  in  tertia  persona 
in  qua  exprimebatur  quod  pro  parte  Advocatorum  <  si  era  desiderato 
«  essere  a  proposito  la  giornata  delli  1 7  Giugno  e  che  pero  si  sup- 
<  plicava  a  voler  vedere  se  era  commoda  per  li  Signori  della  Rota  > . 
Unde  Domini  intendentes  melius  videre  an  deputatio  diei  pro  facienda 
•dicta  disputatione  spectaret  ad  Tribunal  Rotae,  vel  ad  Advocatos 
Consistoriales,  ordinarunt  quod  super  hac  materia  latius  disputaretur 
in  Rota  sequenti  et  interim  quod  Rms  Decanus  non  daret  certum 
responsum  dicto  Eusebio 

* 

Veneris  16  Maii  1653. 

Fuit  Rota,  praesentibus  omnibus  decem  Auditoribus.  Rms  Decanus 
qui  intervenerat  in  Signatura  lustitiae  fe^cit  relationem  de  causis  ibi 
propositis  nec  non  perlegit  aliud  memoriale  ad  istantiam  D.  Eusebii 
conceptum  verbis  ambiguis  pro  firmanda  die  disputationis ;  unde  super 
hac  materia  fuerunt  variae  opiniones,  et  Rms  Decanus  valde  insi- 
stebat  quod  Advocati  non  obtinerent  victoriam  in  huiusmodi  pugna, 
etsi  ageretur  de  modica  re:  unde  unus  ex  Dominis,  et  ego  fui, 
proposuit,  quod  stante  quod  omnes  dies  erant  impediti  et  non  poterat 
eligi  pro  Advocati  Consistorialis  Disputationibus  nisi  dies  17  lunii, 
dicta  dies  eligeretur  pro  Auditore  Rotae,  nempe  pro  Domino  Priulo; 


384  Soeculo  X  VII 


assignaretur  vero  dies  20  Advocato  Consistoriali  quam  ex  necessitate 
teneretur  acceptare,  ex  quo  eligendo  diem  diversam  non  potuisset 
ingredi  in  CoUegium  ante  ferias;  sed  post  varias  rationes  ne  fieret 
fabula  in  Populo  quia  agebatur  de  re  parvi  momenti,  fuit  resolutum 
quod  etiam  coram  Testibus  quando  Eusebius  rediret  ad  D.  Decanum 
pro  habenda  responsione,  diceret  illi  quod  Rota  iam  elegerat  pra 
suis  disputationibus  diem  17  lunii,  et  quod  itaque  dictam  diem  eli- 
gebat»  et  sic  fuit  adnotatum  super  eius  Memoriale  seu  schedula  per 
eum  transmissa,  et  ego  scripsi  in  illa;  ita  factum  fuit.  ^ 


264. 

Catisa  matrimanU  inter  Ducem   et  Ducissam  Lotiiaringiae  per  fdus 
quam  14  annos  pendidit  in  Rota. 

(Arch.  Rot.,  •Dtartum  Celsi*), 

Mercurii  4  Februarii   1654. 

Rota  cum  undecim  Auditoribus.  Actum  fuit  de  proponendo  iterum» ' 
super  negotio  principali,  causam  TuIIen  Matrimonii  inter  Duceirk 
Lotharingiae  et  Ducissam  Nicoleam,  sed  quia  etc....^ 

Veneris  6  Februarii  1654. 

Fuit  Rota  inculcata  cum  interventu  omnium  Aditorum  n.**  11. 
^D.  Peutingerius  exposuit  causas  propositas  in  Signatura  lustitiae  et 
Albergatus  se  alloquutum  fuisse  Card.  Ghis.  super  causam  Tullen. 
Matrimonii,  et  ab  eo  reportasse  responsum,  quod  Sanctissimus  non 
intendebat  favere  magis  uni  quam  alteri  Parti,  sed  quod  tantummodo- 
reducebat  in  memoriam  Tribunalis  quod  huiusmodi  causa  fuit  com- 
missa  in  Rota  a  14  circiter  annis,  ibique  diu  agitata;  in  reliqua 
eadem  Rota  procederet  servatis  servandis;  quia  Sua  Sanctitas  noa 
intendebat  quod  innovaretur  stylus  Tribunalis.  Unde  Domini  ordina- 
runt  quod  in  sequenti  Rota  proponeretur  Dubium :  An  esset  standun» 
vel  recedendum  a  decisis... 


>  Eadem  quaestio  acrias  excitata  fuit  anno  insequenti  1654  de  mense  Maio  quan> 
dominus  GlasianuS)  novus  Advocatus  Consistorialis,  diem  disputationis  non  aadita 
Rota  praefinivit.  Ita  haec  controversia  in  longum  et  in  maiora  abivit,  ut  videbimus. 
in  sequentibus  Adnotationibus  huius  voluminis. 


Innocentio  X  385 


265. 

Aliqtioties  a  Sacris  Romants  Congregationibus  causae  committebantur 
Rotae. 

(Arch.  Rot.,  *Diarium  Celsi»). 

Mercurii  29  Aprilis   1654, 

.  .  .  .  Ego  Angelus  Celsus  retuli,  me  proposuisse  in  Con- 
gregatione  Immunitatis  causam  Hydruntinam  Decimae  inter  Ducissam 
S.  Donati  ex  una,  et  Ecclesiasticos  ex  altera,  in  qua  post  plura  quae 
hinc  inde  deducta  fuerunt,  Eminentissimi  de  Congregatione  venerunt 
in  sententiam  quod  causa  cognosceretur  in  Rota,  et  ideo  insteterunt 
quod  ego  supplicarem  Dominos  de  Rota,  quod  in  gratiam  ipsorum 
Cardinalium  dignarentur  decidere  articulum  absque  tela  iudiciaria, 
prout  tale  onus  acceptavi;  et  licet  iidem  Domini  non  existimaverint 
expedire  quod  huiusmodi  causae  quae  committuntur  a  Congregatio- 
nibus  acceptarentur,  nihilominus  attentis  circumstantiis  facti  dixerunt 
quod  possem  illam  quandocumque  proponere... 


266. 

Prosper  Fagnanus^  noyus  Advocatus  Consistorialis,  diem  praefigit  suae 
disputoHonis  ad  quam  Rotam  invitat:  Rota  firma  in  sua  praeten- 
tione,  decernit,  Advocatos  Consistariales  privare  specialibus  obsequHs 
in  diebus  Informationum. 

(Arch.  Rot.,  *Diarium  Celsi»), 

Lunae   12  Octobris   1654. 

.  .  .  Dubia  non  fuerunt  proposita,  et  unicum  tantum  porrectum 
Memoriale,  nihilominus  Rota  duravit  per  spatium  considerabile  ex 
quo  Fagnanus,  novus  Advocatus  Consistorialis»  schedulam  seu  Memo- 
riale  in  quo  foris  aderant  haec  praecisa  verba:  <  Memoria  per  Mon- 
4L  signor  Decano  per  parlame  in  Rota  >  •  intus  vero  haec,  vel  similia, 
videlicet :  <  essendo  stata  stabilita  la  giornata  per  far  le  dispute  pub- 
«  bliche  libbera  da  qualsivoglia  impedimento,  si  supplica  V.  S.  Illma 
4L  a  far  grazia  di  rappresentarlo  in  Rota,  acci6  favorischino  d'  inter- 
€  venire  > .  Unde  cum  Auditores  praetendant  quod  dies  sit  praefi- 
gfendus  a  Rota,  aegre  tulerunt  huiusmodi  instantiam,  et  quia  super 
hoc  alias  contentio  fuit,  et   dubitatum    quod   super   re  tamen   parvi 

^  t5 


386  Soeculo  X  VII 


momenti  daretur  occasio  pluribus  dicendi,  ideo  post  multa  resolutum 
fuit  quod  expectaretur  tempus  magis  aptum,  et  interim,  quia  Advocati 
Consistoriales  incipiebant  se  alienare  a  Rota,  nec  illi  debita  praestabant 
obsequia,  e  contra  Auditores  Rotae  parum  aut  nihil  eosdem  Advocatos 
Consistoriales  ab  aliis  distinguerent,  atque  ideo  quando  accedebant 
ad  informandum,  non  associarentur  nisi  ad  portam  aulae,  et  si  id 
non  approbarent,  non  accedant. 


267. 

Conclave  Alexandri    VIL    -    Quae  fierent  ab  Auditoribus   Rotae  et 
guibus  iuribus  tempore  conclams  ipsi  fruentur. 

(Arch.  Rot.,  *  Diarium  Celsi»). 

Die  Lunae  i8  Februarii  1655.  Fuit  per  Cardinalem  Franc.  Bar- 
berinum  cantata  Missa  de  Spiritu  Santo  et .  . ,  Cardinales  processio- 
naliter  ingressi  sunt  Conclave. 

Habent  Auditores  custodiam  portarum  unius  Rotae  Conclavis  et 
quia  Sede  vacante  antecedenti  fuit  ilHs  assignata  Rota  existens  penes 
horologium,  pro  illa  insteterunt  coram  Gubernatore,  proyt  assignata 
fuit  et  coeperunt  suo  ordine  munus  exercere:  nempe,  die  Martis  19 
lan.  de  mane  Rms  Decanus  et  D.  Bichius,  quia'D.  Peutingerius  non 
bene  valebat  intimati  a  Cursoribus  pro  hora  praecisa;  de  sero  vero, 
quia  D.  Cerrus  similiter  aegrotabat,  accesserunt  Domini  Meltius  et 
Verospius. 

Die  lovis  21  Lanuarii  de  mane  intimati  fuerunt  D.  Priolus  et 
Rms  Decanus;  sed  de  sero  adfuerunt  duo  Episcopi,  quod  a  principio 
mihi  non  placuit  quia  semper  audiveram  quod  custodia  unius  Rotae 
erat  solita  assignari  solis  Auditoribus  et  non  aliis:  unde  facto  verbo 
super  hac  materia  cum  R.  P.  D.  Brixia  Conclavis  Gubernatore,  ipse 
respondit  esse  verum  quod  Auditores  habent  custodiam  unius  Rotae, 
hoc  est  quod  non  accedunt  ad  alias,  sed  non  esse  verum  quod  id 
procedat  privative  quoad  alios  Praelatos,  sed  cumulative  et  ad  istum 
eftectum  exhibuit  nonnullas  cartulas  impressas  in  Conclavibus  antiquis 
praesertim  in  Conclave  Clementis  VIII 

Habent  etiam  Auditores  Sede  vacante  nonnulla  emolumenta  sed 
satis  exigua,  consistentia...  in  duobus  officiis  quae  Cardinalis  Came- 
rarius,  seu  Camera  Apostolica,  eisdem  Auditoribus  concedere  solet : 
pro   illis    consequendis  Ego    Angelus  Celsus,  tamquam   Camerarius, 


Sede  vacante  -  Alexandro  VII  387 


insteti  penes  eundem  Card.  Antonium  Barberinum  qui  respondit  illa 
reservasse  et  prqpterea  adire  R.  P.  D.  Ansaldum  eius  Auditorem 
qui  habebat  ordines ...  ab  eo  percepi  quod  cura  expeditionis  mandati 
spectabat  ad  Franciscum  Pisium,  Populi  Romani  scriptorem,  qui  cum 
esset  meus  amicus,  nulla  interposita  mora,  fecit  mihi  ordinem  directum 
Laurentio  Paribenio  Camerario  pro  consequutione  emolumentorum 
spectantium  ad  dicta  officia,  subdens  ex  se  quod  illa  Auditores  non 
habent  ab  E.mo  Cardinali  Camerario,  sed  de  iure  debentur  iisdem 
Auditoribus  tamquam  descriptis  in  listis  et  notulis  antiquis  per  ipsum 
traditis  dicto  Eminentissimo  ac  eius  Auditori  qui  non  erant  de  hac 
materia  informati.  * 

Aliud  emolumentum  quod  consequuntur  Auditores  Rotae,  vacante 
Sede,  consistit  in  duabus  ex  tribus  partibus  cannarum  5  panni  primae 
sortis  et  aliis  duabus  cann.  cum  dimidio  tertiae  sortis,  seu  speciei 
quod  pro  vestibus  lugubribus  dat  Camera  Apostolica  singulis  Audi- 
toribus :  hoc  etiam  emolumentum  conceditur  praevio  mandato  extenso 
a  Notario  Camerae  et  subscripto  a  Cardinale  Camerario 

Haec  itaque  sunt  emolumenta  quae  Auditores  habent  et  quae 
ita  exacte  ego  adnotare  volui,  ne,  eveniente  casu,  possit  dubitari  de 
veritate  illius 

268. 

Electio  Alexandri  VII,  -  Auditores  decernunt  quae  referenda  essent 
novo  Pontijici  in  favorem  Rotae. 

(Arch.  Rot.,  <Diarium  Celsi»). 

Die  Mercurii  7  Aprilis  1655,  De  mane  creatus  fuit  Pontifex 
Fabius  Card.  Ghisius  et  appellatus  Alexander  VII,  cotrsentientibus 
omnibus  Cardinalibus,  nempe  cum  suffragiis  64. 

Die  lovis  8  Aprilis^  fuit  habita  Congregatio  in  Aedibus  B.  M.  de 
Pace  cum  interventu  9  Auditorum  absentibus  Peutingerio  et  Cerro. 
Domini  intervenerunt  cum  solis  Rocchettis. 

Dms  Decanus  postquam  summopere  laetatus  fuit  de  assumptione 
Alexandri  VII  ad  pontificatum  propter  eius  singulares  dotes,  sancti- 
tatem,  doctrinam,  experientiam  et  alias  virtutes,  exposuit  quod  in 
tali  occasione  solet  Card.  Vicecancellarius  introducere  Auditores  ad 

*  Valor  praedictoruin  emolameQtoram,  ea  occasione,  ascendebat  ad  scuta  51 
monetae,  uti  ibi  in  tenore  Mandati  describitur. 


388  Soeculo  X  VII 


pedes  SSmi  ad  petendam  benedictionem :  ideo  necessarium  existimabat 
quod  deputarentur  duo  qui  adirent  eumdem  Cardin^lem  ut  dignaretur 
impetrare  audientiam  et  aditum  ad  SSmum.  Dixit  pariter  quod  occa- 
sione  quod  Cardinales  solent  in  principio  Pontificatus  accedere  ad 
Pontificem,  expetere  ab  illo  gratias,  quod  deberent  pariter  deputari 
alii  qui  rogarent  Cardinales  nostri  Ordinis,  nempe  Cecchinum,  Ottho- 
bonum  et  Corradum  ut  dignarentur  commendare  Pontifici  Auditores 
et  Tribunal  Rotae  et  in  specie  repraesentare  Suae  Sanctitati,  quod 
attentis  diflferentiis  quae  vertunt  inter  Ipsos  Auditores  et  Barones 
propter  quas  spatio  tot  annorum  iidem  Auditores  abstinerent  ab  equi- 
taado,  ut  dignaretur  S.  S.  iubere  quid  Ipsi  debeant  agere,  reprae- 
sentando  rationes  et  fundamenta  propter  quae  Auditores  credunt  sibi 
deberi  praecedentiam  et  signanter  possessionem  et  ultimum  statum, 
unde  ad  dictum  eflfectum  deputati  fuerunt  D.  Decanus  et  D.  Bichius 
propter  impedimenta  infirmitatis  D.  Peutingerii,  ut  adirent  Barberi- 
num,  Domini  vero  Meltius,  Verospius  et  Angelus  Celsus  ut  instarent 
apud  dictos  Cardinales  ut  dignarentur  habere  particularem  curam  et 
protectionem  Tribunalis,  illudque  commendare  Pontifici,  et  signanter 
insistere  super  declaratione  praecedehtiae  ad  favorem  eiusdem,  tam 
cum  Baronibus,  quam  cum  Clericis  Camerae. 

Ulterius  mihi  Angelo  Celso,  uti  Thesaurario,  ordinatum  fuit  ut 
deberem  conficere  duo  Memorialia  directa  Pontifici,  alter  in  quo  sup- 
plicaretur  pro  solutione  salarii  iam  decursi  in  Sede  vacante  et  non 
soluti  ac  in  futurum  decurrendi;  alter  vero  pro  dono  scutorum  2400 
auri  fieri  solito  in  creatione  novi  Pontificis 


269. 

Alexander  VII  ittbety  Auditotibus  solvi  salarium  decursum  et  decur^ 
rendum  a^  donaiivum  24.00  scut.  auri  dari  solitum  in  creatime 
novi  Papae. 

(Arch.  Rot.,  ^Diartum  Celsi*), 

Die  lovis  15  Aprilis  1655. 

D.  Celius  Piccolomineus,  Secretarius  Memorialium,  transmisit  mihi 
duo  Memorialia .  .  .  quoad  primum :  <  A  Mons.  Tesoriere  che  faccia 
€  eseguire  il  pagamento  delle  partite  decorse  e  segua  a  pagarle  in  awt- 
<  nire  »  et  quoad  secundum :  «  A  Mons.  Tesoriere  che  faccia  seguire 
€  il  pagamento  > . 


Alexandro  VII  389 


270. 

#  * 

Mandatum    ThesaurarU   Generalts    ut  pecuniae  praefatae  solvantur 
Rotae. 

(Arch.  Rot.,  <Diarium  Celsi»), 

1655,  aprilis  25,  Romae. 

Monsig.  Franzone  nostro  Tesoriere  Generale  ordinarete  a  Pietro 
Nerli  Depositario  Generale  della  nostra  Camera  che  di  denari  di 
essa  paghi  agrUditori  di  Rota  scudi  due  mila  400  d'oro  peso  vecchio 
quali  liberamente  gli  doniamo  per  la  nostra  assunzione  al  Pontificato 
in  conformiti  di  quanto  e  stato  solito  farsi  da  altri  Sommi  Pontefici 
nostri  Predecessori  che  cosi  pagati  con  loro  ricevuta  vogliamo  poi 
che  al  detto  Nerli  siano  accettati,  e  fatti  buoni  dalla  prefata  nostra 
Camera  nel  Conto  corrente  della  Depositeria  Generale,  nonostante 
qualsivoglia  cosa  che  facesse  in  contrario. 

Dato  nel  nostro  Palazzo  Apostolico  di  Vaticano  li  24  aprile  1655. 

Alexander  Pp.  VII. 

Signor  Pietro  Nerli  eseguisca  quanto  comanda  la  Santiti  di  N.  S. 
Di  Casa  li  25  Aprile  1655, 

Gio.  Franzone  Tesoriere  Generale. 


271. 

Auditores  Rotae  fiunt  Apostolici  Subdiaconiy  habentque  praecedentiam 
super  Clericis  Camerae^  Baronibus  etc. 

(Arch.  Rot.,  « Diarium  Celsi » ). 

Die  Lunae  25  Octobris  1655. 

Rota  cum  septem  Auditoribus,  absentibus  Peutingerio,  Bichio, 
Verospio,  Albergato. 

Quia  D,  Celius  Piccolomineus,  Secretarius  Memorialium  S.  D.  N. 
Alexandri  VII»  communicaverat  D.  Bichio  ea  quae  tractabantur  circa 
ofiicium  Subdiaconatus  quod  SSmus  intendebat  conferre  et  iam  decre- 
verat  conferre  in  personas  Auditorum  cum  declaratione  praecedentiae 
ad  favorem  eorundem  contra  Clericos  Camerae  tam  in  Cappella  quam 
extra,  ideo  D.  Bichius,  qui  morabatur  Tusculani,  tran.smisit  litteras 
discretas  R.mo  Decano   in   quibus  omnia  notificabat»  et  in  effectum 


390  Soeculo  X  VII 


continebant  quod  in  posterum  Auditores  Rotae  exercerent  officium 
Subdiaconatus ;  quod  pro  maiori  decore  et  ornamento  debeant  deferre 
non  solum  vestes  coloris  violacei,  sed  etiam  funiculum,  seu  cingulum 
Galeri,  eiusdem  coloris  vulgo  dictum  <  il  cordone  paonazzo  >  ;  quod 
Clerici  Camerae  interveniant  ipsi  quoque  in  Cappella  et  sedeant 
subtus  dictos  Auditores  prout  etiam  debeant  intervenire  Votantes 
Signaturae  in  quos  per  Suam.  Sanctitatem  coUatum  fuit  officium  Acco- 
lytatus;  et  quia  Clerici  Camerae  interveniendo  in  Cappella  nullum 
ministerium  gerebant  nec  aliquid  servitium  praestabant  Pontifici,  ideo 
post  plura  conclusum  fuerat  quod  in  posterum  ...  Clerici  in  Vesperis 
quando  Papa  celebrat,  assisterent  ad  Tobaleas  ac  etiam  in  celebra- 
tione  Missae  solemnis  porrigerent  Pontifici  velum,  sive  gremmiale 
quod  antea  gerebatur  per  Auditores  Rotae,  quam  praerogativam 
tamquam  modicam  et  parvi,  imo  nullius,  momenti,  Auditores  non 
recursarunt  cedere.  In  reliquis,  quod  Papa  declararet  praecedentiam 
in  omqibus  locis  favore  Auditorum. 


272. 

Breve  Alexandri  VII  quo  DD.  Audtiores  Rotae  creantur  Subdiaconi 
Apostolici  in  locum  Subdicuonorum  suppressorum  et  Votantes  Signa- 
iurae  creantur  Acolythi  in  locum  Acolythorum^  etiam  suppressorum, 

(Arch.  RoT.,  ^  Privilegta  •  ^  tom.  /.  part  I,  n.  XLI), 

1655,  octobris  2b,  Romae. 

Alexander  PP.  VII.  Ad  Perpetuam  rei  memoriam.  Nuper  certis 
ex  causis,  tunc  expressis,  omnia  et  singula  officia  Subdiaconorum,  et 
Alcolythorum  Apostolicorum  nuncupatorum  suppressimus  et  abolevi- 
mus  una  cum  eorum  CoIIegiis,  iuribus,  praerogativis  et  emolumentis 
quibuscumque  ac  singulorum  Subdiaconorum,  et  Acolythorum  praefa- 
torum  nominatim  enumeratorum  titulis,  et  concessionibus,  itaut  ex 
tunc  in  posterum  singula  Collegia  praefata  extincta  penitus  essent  et 
cessarent  omnino,  neque  singuli,  ut  praefertur,  enumerati  Subdiaconi 
et  Alcolythi  appellari,  seu  denominari,  aut  nuncupari  possent,  et  alias 
prout  in  Cedula  Motus  proprii  nostri  desuper  manu  nostra  signata, 
cuius  tenore  praesentibus  pro  plene  et  sufficienter  expresso  et  verbatim 
inserto  haberi  volumus,  uberius  continetur. 

Quamobrem  ne  propter  suppressionem,  et  abolidonem  huiusmodi 
Nos,  et  Romani  PontiBces,  successores  nostri,  necessario  Subdiaco- 
norum,  et  Acolythorum  ministerio  in  solemni  missarum,  et  aliorum  divi- 


Alexandro  VII  391 


norum  officiorum  celebratione»  caeterisque  functionibus  ecclesiasticis, 
careamus.  pro  nostra  pastorali  cura  providere  volentes,  Motu  proprio 
ac  ex  certa  scientia  et  matura  deliberatione  nostris,  deque  apostolicae 
potestatis  plenitudine,  dilectos  filios  Cappellanos  nostros  Causarum 
Palatii  Apostolici  Auditores  nunc,  et  deinceps  perpetuis  futuris  tem- 
poribus  existentes,  Subdiaconos  Apostolicos,  necnon  dilectos  etiam 
filios  utriusque  Signaturae  nostrae  Referendarios  qui  nunc  sunt,  et 
pro  tempore  quandocumque  erunt  nostrae  Signaturae  lustitiae  Votan- 
tes,  Acolythos  Apostolicos  tenore  praesentium  facimus,  creamus,  con* 
stituimus  et  declaramus,  ipsumque  praefatorum  Auditorum  Collegium, 
nec  non  praefatos  Signaturae  lustitiae  Votantes  in  locum  Subdiaco- 
noruhi,  et  Acolythorum  per  nos,  ut  praemittitur,  suppressorum  et 
abolitorum,  respectivc  cum  eodem  omnino  onere  assistendi  et  ins^- 
viendi  Nobis  et  Romano  Pontifici  pro  tempore  existenti,  tam  in  Cap- 
pella  nostra  quam  in  aliis  in  quibus  Nobis  et  Romano  Pontifice  pro 
tempore  existente  praesentibus  divina  celebrabuntur  officia  *EccIesiis, 
necnon  processionibus,  caeterisque  functionibus  Pontificiis,  ad  quod 
dicti  Subdiaconi,  et  Acolythi  ratione  suorum  officiorum,  ante  illorum 
suppressionem  et  extinctionem,  ut  praefertur  factas,  quomodolibet 
tenebantur  et  obligati  erant,  et  cum  omnibus  et  singulis  honoribus, 
praerogativis,  praecedentiis,  et  praeeminentiis,  quae  de  iure,  aut  ex 
constitutionibus,  et  indultis  Apostolicis,  vel  ex  usu  et  consuetudine, 
et  alias  quomodocumque  Subdiaconis,  et  Acolythis  Apostolicis»  ut 
praemittitur  suppressis  et  abolitis,  illorumque  Collegiis  ante  suppres- 
sionem,  et  abolitionem  huiusmodi  competebant,  exceptis  tamen  qui- 
busvis  redditibus,  et  emolumentis  temporalibus  ipsis  Subdiaconis,  et 
Acolythis  illorumque  CoUegiis  olim  assignatis  et  ante  easdem  sup* 
pressionem  ^t  abolitionem  illis  debitis,  et  per  eos  percipi  solitis,  quae 
Camerae  nostrae  Apostolicae  per  nos  iam  applicata  et  incorporata 
sunt,  Motu,  scientia,  deliberatione,  ac  potestatis  plenitudine  et  tenore 
paribus  substituimus  et  subrogamus. 

Ac  insuper  praefatis  Auditoribus,  et  eorum  singulis  nunc,  et  in 
futurum  quandocumque  existentibus,  pro  maiori  ministerii  eis  per  prae- 
sentes  iniuncti  decore,  ac  suarum  personarum  ornamento,  ut  deinceps 
vestem  interiorem,  quae  subtanea,  necnon  aliam  exteriorem,  quae 
mantellettum  vulgo  nuncupantur,  violacei  coloris,  ac  etiam  galeri 
redimiculum,  cordone  vulgo  dictum,  eiusdem  coloris  violacei  ubique 
deferant,  praecipimus,  et  mandamus.  Iniungentes  propterea  dilectis 
pariter  filiis  caeremoniarum  eiusdem  Cappellae  Magistris,  ut  eosdem 
Auditores  ad  Subdiaconorum  et  Votantes  praefatae  Signaturae  lusti- 


392  SoeculoXVII 


tiae  ad  Acolythorum  respective  officia  in  Cappella  aliisque  £cc1esiis, 
ac  processionibus,  caeterisque  actibus,  et  functionibus  praefatis  cum 
assignatione  loci  congrui,  ut  moris  est,  exercenda  admittant, 

ac  decernentes  easdem  praesentes  litteras  etiam  ex  eo  quod  qui- 
cumque  etiam  speciali  expressione  digni  in  praemissis  interesse  haben- 
tes,  seu  habere  quomodolibet  praetendentes  ad  ea  vocati,  et  auditi, 
seu  causae  propter  quas  ipsae  praesentes  emanarunt  adductae,  veri- 
ficatae,  aut  iustificatae  non  fuerint,  aut  ex  alia  quacumque  causa, 
colore,  praetextu  et  capite  etiam  in  corpore  iuris  clauso,  etiam  enormis, 
enormissimae  et  totalis  laesionis,  nullo  unquam  tempore  de  subre- 
ptionis,  vel  obreptionis,  aut  nullitatis  vitio,  seu  intentionis  nostrae,  et 
interesse  habentium  consensus,  et  alio  quolibet  quantumvis  magno, 
sijbstantiali,  et  inexcogitabili  defectu  notari,  impugnari,  invalidari,  in 
controversiam  revocari,  ad  terminos  iuris  reduci,  aut  adversus  illas 
aperitionis  oris,  restitutionis  in  integrum  vel  aliud  quodcumque  iuris 
facti,  vel  gratiae  remedium  impetrari  aut  etiam  motu  simili  concesso 
quempiam  in  iudicio,  vel  extra  illud  uti,  seu  se  iuvare  posse,  neque 
easdem  praesentes  sub  quibusvis  similium,  vel  dissimilium  gratiarum,  et 
voluntantum  revocationibus  comprehendi,  aut  compraehensas  censeri 
sed  ab  illis  semper  exceptas,  et  quoties  illae  emanabunt,  toties  in 
pristinum  et  validissimum  statum  restitutas,  repositas  et  plenarie 
reintegratas,  ac  etiam  sub  posteriori  data,  per  eos  ad  quos  pro  tem- 
pore  spectabit,  respective  eligenda,  de  novo  concessas  6rmasquei 
validas  et  efficaces  perpetuo  existere  et  fore,  suosque  plenarios  et 
integros  effectus  sortiri  et  obtinere. 

Sicque,  et  non  aliter  in  praemissis,  per  quoscumque  ludices  ordi- 
narios,  et  delegatos,  etiam  S.  R.  Ecclesiae  Cardinales  etiam  de  latere 
Legatos,  et  alios  quoslibet  quavis  auctoritate  et  potestate  fulgentes, 
et  functuros,  sublata  eis,  et  eorum  cuilibet  quavis  aliter  iudicandi  et 
interpretandi  facultate  et  auctoritate,  iudicari  et  definiri  debere,  ac 
irritum  et  inane  si  secus  super  his  a  quoquam,  quavis  auctoritate, 
scienter  vel  ignoranter,  contigerit  attentari.  Non  obstantibus  omnibus, 
et  singulis,  quae  in  praefata  cedula  motus  proprii  voluimus  non  obstare, 
caeterisque  contrariis  quibuscumque. 

Datum  Romae,  apud  Sanctam  Mariam  Maiorem,  sub  annulo  Pisca- 
toris,  die  xxvi  Octobris  mdclv.  Pontificatus  nostri  anno  primo. 


G.  Gualterius. 


Alexandro  VII  393 


273, 

Auditares  prima  vice  in  Cappella  Papae  nuper  concessis  Subdiacono^ 
rum  iuribus  et  privUegiis  utuntur. 

(Arch.  Rot.,  €  Diarium  Celsi  »). 

Die  Dominico  j/  Octobris  {1655)  fuerunt  vesperae  Papales  in  Palatio 
Quirinali  et  Auditores  comparuerunt  pro  prima  vice  cum  vestibus 
violaceis.  Duo  ultimi  assisterunt  inservientes  Pontifici  in  stantia  para- 
mentorum  et  perventi  in  Cappella  omnes  in  proprio  loco  sederunt 
iuxta  ordinem  antianitatis ;  post  eos  Magister  S.  Palatii,  deinde  Clerici 
Camerae  et  etiam  Votantes  Signaturae  tamquam  Acolythi.  Idem  ser- 
vatum  fuit  in  Cappella  sequenti  et  in  omnibus  aliis  cum  maxima 
attentione  populi. 

274. 

Auditores  gratias  agunt  Papae.  -  Huius  imago  decernitur  apponi  in 
mansione  rotali.  -  Auditoribus  assignatur  portio  vini. 

(AscH.  RoT.,  •Diarium  Celsi^), 

Die  Veneris  9  Novembris  1655. 

Fuit  Rota  cum  septem  Auditoribus...  Rms  Decanus  retulit,  se 
accessisse  una  cum  D.  Bichio  ad  pedes  SSfhi  illique  exposuisse  obli- 
gationes  Tribunalis  pro  tot  gratiis  in  illud  collatis,  et  Pontificem  illos 
excepisse  cum  maxima  hilaritate  et  humanitate  ostendendo  summo- 
pere  se  propensum  erga  Tribunal,  unde  volentes  Auditores  ostendere 
aliquod  signum  erga  Ssmum  decreverunt  ponere  in  Mansione  ubi  Rota 
tenebatur  effigiem  et  imaginem  pictam  eiusdem  Ssmi  cum  inscriptione 
subtus:  Alexandro  VII  Pont.  Opt.  Max.  et  S.  Rotae  Supremo  Bene- 
factori.  -  Unde  fuit  iniunctum  mihi  tamquam  Thesaurario,  ut  cura- 
rem  aliquam  imaginem  similem  habere  et  ad  illius  imitationem  ordi- 
nare  aliam  apponendam  in  Rota.  Ultimo  fuit  etiam  iniunctum  quod 
in  Carta  Bergamina  curarem  quod  aliquis  exararet  et  transcriberet 
sumptum  seu  copiam  Brevis  emanati  super  suppressione  antiquorum 
Subdiaconorum  et  collatione  in  personas  Auditorum  Rotae,  necnon 
etiam  privilegiorum  alias  per  Summos  Pontifices  Subdiaconis  conces- 
sorum,  prout  omnia  me  executurum  promisi.  Dixit  ultimo  Rms  Deca- 
nus  quod  sibi  notificatum  fuerat  quod  in  posterum  Rbtae  Auditores 
a  die  i  Novembris  assignata  {uerit  portio  quaedam  vini,  nempe  unum 
Boccale  quod  per  prius  non  habebant. 


394  Soeculo  XVII 


275. 

Auditores  rogant  Canterarium  suum  ut  ab  antiquis  Subdiaconibus  reci- 
piat  Pallia, 

(Arch.  Rot.,  ^Diarium  Celsi*), 

Lunae  15  Novembris  1655. 

Rogarunt  etiam  me  Domini  ut  vellem  recipere  Pallia  quae  extant 
penes  Subdiaconos  antiquos. 

276. 

Decernitur  qualibus  vestibus  vestirentur  Auditores  in  equitationihus  - 
statuitur  splendorem  ornamentorum  mulae  moderare  —  quot  fuerini 
Pallia  ab  antiquis  Subdiaconibus  accepta  a  Rotae  Camerario. 

(Arch.  Rot.,  *Diarium  Celsi*), 

Veneris  19  Novembris  1655. 

..•  D.  Cerrus  retulit  se  intervenisse  in  Signatura  et  causas  ibi  pro- 
positas.  -  Insuper  se  alloquutum  fuisse  R,  P.  D.  Febeum,  Magistrum 
Caeremoniarum,  circa  habitum  deferendum  ab  Auditoribus  in  equita- 
tionibus  necnon  circa  indumenta  Mulae;  et  quoad  habitum  parum  fuit 
difficultatis,  quia  Subdiaconi  equitarunt  semper  cum...  quo  vero  ad 
indumenta  Mulae  conclusum  fuit  quod  uterentur  iisdem  sicuti  Pro- 
thonotarii  Apostolici,  advertendo  quod  fibulae  ah'aque  ornamenta  quae 
solent  esse  de  auricalco  inaurato,  fierent  moderata  ad  evitandam 
calumniam  quod  Ipsi  velint  concurrere  cum  Cardinahbus.  Ego  etiam 
notificavi  Dominis  quod,  iuxta  praeceptum  mihi  iniunctum,  accessi 
una  cum  D.  Lepido  de  Gregoriis,  uno  ex  antiquis  Subdiaconis  sup- 
pressis,  ad  Sacristiam  S.  Petri  et  ab  eodem  fuerunt  mihi  consigriata 
Pallia  extstentia  in  quadam  capsula  reposita  in  Sacristia  S.  Petri, 
cuius  claves  ego  accepi,  et  feci  receptum  de  iHis  et  fuerunt  Pal- 
lia  n.  33. 


Alexandro  VII  395 


277. 

Auditor  Rotae,  tamquam  Subdiaconus  defert  Crucem  ante  Papam  acce- 
dentem  ad  Capellam  Sacramentum  divinum  adoraturum. 

(Arch.  Rot.,  *  Dtarium  Celsi*), 

Lunae  29  Novembris  1655. 

...  SSrhus  D.  N.  Alexander  VII  quem  diu  nobis  incolumen  ser- 
vet,  finito  Consistorio  debebat  descendere  una  cum  Cardinalibus  in 
Cappellam  ubi  erat  expositum  Ssmum  Eucharistiae  Sacramentum  et 
ibi  orare...  erat  necesse  quod  unus  ex  Auditoribus  tamquam  Subdia- 
conus  Crucem  deferret:  unde  expeditis  causis  in  quibus  votabat 
D.  Priolus,  fuit  eidem  iniunctum  ut...  inserviret  in  huiusmodi  munere, 
prout  fecit  cum  Rocchetto  tantum... 


278. 

yluditoribus  Rotae  aliquoties  extraiudicialiter  examinandae   commitie- 
bantur  causae, 

(Arch.  Rot.,  *Diarium  Celsi») 

Die  Mercurii  19  lanuarii  1656. 

Finita  Rota,  in  ea  remanserunt  Reverendissimus  Decanus  et  Domini 
Bichius,  Cerrus  et  Verospius  pro  examinanda  quadam  causa  extraiu- 
dicialiter  de  ordine  Sanctissimi  circa  Collegium  Capranicense. 


279. 

Dubitatur   de   stylo    Rotae   capiendi  resolutionem   cum   maiori  parte 
votorum. 

(Arch.  Rot.,  *Diarium  Celsi*). 

Lunae  24  lanuarii  (1656). 

Rota  cum  X  Auditoribus.  Fuit  proposita  causa  Bononien.  Succes- 
sionis  de  Zanis  in  qua  pro  Comitibus  de  Zanis  votarunt  5,  reliqui 
vero  4  ad  favorem  Patrum  et  Collegium  lesuitarum,  et  quoniam  non 
aderat  Resolutio,  fuit  dictum:  Fiat  concordta. 

Occasione  istius  causae  iterum  discussio  cecidit  an  tali  casu  posset 
capi  resolutio  pro  maiori  parte ;  nam  est  certum  quod  Rota  consuevit 


396  Soeculo  XVII 


aliquando  capere  resolutionem  hoc  modo  pro  maiori  parte:  et  quo- 
niam  ego  asserebam  quod  meo  tempore  etsi  pro  una  parte  adfuerint 
5  vota  et  pro  alia  3,  nihilominus  resolutio  capta  non  fuit  et  signanter 
allegabam  exemplum  in  una  Romana.  Residui  dotis  pendente  coram 
Domino  Meo  Meltio...  et  novissime  in  Sabinen.  Castri  Montis  Libretti: 
ex  adverso,  replicabant  aliqui  quod  id  evenit  qiiia  non  votarunt  omnes, 
sed  id  non  subsistebat  in  facto.  Decanus  vero  dicebat  quod  id  fieri 
solet  quando  Rota  est  plena,  nempe,  numerus  Auditorum  est  integer 
et  votant  omnes,  nam  tali  casu  est  impossibile  quod  permanentibus 
omnibus  in  suo  suffragio,  videlicet,  votantibus  6  pro  una  parte  et  5  pro 
alia  possit  umquam  adesse  resolutio.  Verum  circa  hoc  multa  fuerunt 
dicta,  nec  ego  percipere  potui  quo  casu  similis  resolutio  capi  soleat, 
nec  exemplum  reperii  in  Diariis  Poeniae  et  Coccini :  certum  est  quod 
resolutio  non  fuit  capta. 

280. 
Alexander  VII  Rotam  coram  se  intimat. 
(Arch.  Rot.,  *  Diarium  Celsi*), 


Die  Veneris  7  Februarii  1656. 


Retulit  pariter  Rms  Decanus  qualiter  Ssms  annuit  velle  audire 
Auditores  et  intimare  Rotam  coram  Ipso  ad  effectum  videndi  et  per- 
cipiendi  modum  qui  servatur  in  votando  et  in  causis  diffiniendis. 


281. 

In  przpia  eguitatione  cui  post  suam  creationem  in  Afiostolicos  Subdia- 
conos  Auditores  Rotae  intersunt,  errore  vestibus  non  propriis  se 
induunl. 
(Arch.  Rot.,  •  Diarium  Celsi*), 

Die  Mercurii  prima  Martii  1656. 

Papa  ivit  ad  S.  Sabinam.  Equitarunt  Auditores  et  ante  eos  ive- 
runt  Clerici  Camerae  et  ante  omnes  Praelatos  equitarunt  Barones. 
Auditores  Rotae  iverunt  cum  Rocchetto  et  Mantelletta  nam  antea 
cum  Mantellono  et...  et  alia  indumenta  Mulae  fuerunt  coloris  vio* 
lacei,  licet  per  errorem  prout  et  Pileus»  quia,  ut  audio,  debebat  esse 
coloris  nigris  et  habitus  semipontificalis. 


Alexandro  VII  397 


282. 

Camerarius  Rotae,  utpote  custos  Palliorum^  primo  Diacono  Cardinali 
assistit  tradenti  PaUia  Archiepiscopis . 

(Arch.  Rot.,  ^Diarium  Celsi*). 

Die  Mercurii  22  Martii  1656. 

Ego  Angelus  Celsus  *-  discessi  ante  finem  Rotae  quia  debui 

defer^e  omnia  Pallia  ad  domum  Emi  Costaguti  primi  Cardinalis  Dia- 
coni,  et  assistere,  prout  feci,  quando  illa  fuerant  tradita  per  dictum 
Cardinalem  duobus  Archiepiscopis. 

283. 

Rota  coram  Alexandro  VIL 
(Arch.  Rot.,  tDiarium  Celsi»), 

Rota  coram  Pontifice,  praesentibus  tantummodo  8  Auditores,  nam 
Peutingerius  ex  sua  solita  incurabili  indispositione  et  Bichius  et  Vero- 
spius  pariter  ob  non  rectam  valetudinem  non  intervenerunt.  Rmus 
Decanus  fuit  certioratus  die  antecedenti  de  sero,  hora  circiter  tertia 
noctis ...  quod  Rota  deberet  fieri  coram  Pontiiice,  sed  alii  nullam  peni- 
tus  notitiam  habuerant»  nisi  eademmet  hora  qua  accesserunt  ad  Vati- 
canum  pro  celebranda  Rota  in  solitis  mansionibus  et  propterea  conquesti 
fuerunt  acriter  quod  Decanus  dignatus  non  fuerit  eos  certiorare. 

Celebrata  fuit  Missa  in  Stantia  proxima  aulae  ubi  fit  Consisto- 
rium.  Papa  sedebat  in  sede  sua  solita  prope  parietem,  in  medib  vero 
stantiae  aderat  tabula  in  qua  Auditores  posuerant  scripturas,  et  sta- 
tim  ac  Papa  venit.  D.  Cerrus  qui  debebat  recitare  orationem:  Adsu-^ 
mus,  Domine  S.  Spiritus  etc,  illam  genuflexus  legit,  stantibus  genu- 
flexis  omnibus  aliis  Auditoribus,  et  ea  finita  Rms  Decanus  adhuc 
genuflexus  tamquam  informatus  quod  Papa  volebat  ad  se  Rotam 
vocare  fecit  brevem  orationem  latinam  sed  elegantem  erga  Pontifi- 
cem,  sed  Pontifex  ex  improviso  respondit  etiam  latine  et  ita  ad  pro- 
positum,  ut  meliorem  non  potuisset  habere  si  appensate  illam  fecisset. 
Terminata  dicta  oratione,  annuit  Papa  ut  surgerent,  prout  surrexerunt 
stantes  prope  eamdem  Tabulam.  Fuerunt  propositae  causae  iuxta 
stylum  servari  solitum  in  Rota,  et  in  pluribus  Papa  loquutus  fuit,  et 

*  Camerarium  agebat. 


398  Soeculo  X  VII 


signanter  in  quadam  causa  Leodien,  Papa  sermonem  habuit  super 
qualitate  litigantium,  quia  personae  erant  sibi  satis  notae  dum  fuit 
Nuntius  in  illis  partibus. 

Numerus  causarum  fuit  valde  tenuis  ob  absentes  dictos  Audito- 
res,  et  quod  peius  est,  difficultates  et  articuli  qui  venerunt  in  con- 
troversiam  non  merebantur  praesentiam  Papae:  nihilominus  placuit 
eidem  stylus  et  modus  qui  habebatur  in  votando:  et  ultra  causam 
Leodien  in  qua  erat  informatus  de  personis  quae  litigabant,  fuit  pro- 
positum  quoddam  Memoriale  in  causa  vertente  inter  Fratres  de  Mil- 
linis  quae  paulo  ante  fuerat  proposita  in  Signatura  Gratiae,  et  in  illa 
pariter  se  valde  informatum  praebuit. 

In  reliquis,  causae  fuerunt  resolutae  iuxta  sensum  Dominorum, 
quem  Papa  semper  approbavit,  et  duravit  Rota  per  spatium  duarum 
horarum  cum  dimidio. 

Finita  Rota,  omnes  deosculati  fuerunt  pedes  Pontificis  et  statim 
Papa  surrexit,  benedixit  omnibus  et  discessit,  prout  discesserunt  etiam 
omnes  Auditores,  valde  satisfacti  de  benignitate  eiusdem  Pontificis  et 
de  summo  honore  in  Rotam  collato. 

284. 

Decernuntur  quae  Audiiores  peracturi  forent  in  hebdomada  sancta,  qua 
Apostolici  Subdiacofii. 
(Arch.  Rot.,  ^Diarium  Celsi*). 

Die  Mercurii  5  Aprilis  1656. 

Rota  Memorialium fuit  habitus  sermo  super  functionibus  quae 

erunt  peragendae  ab  Auditoribus  tamquam  Subdiaconis  in  hebdomada 
Sancta,  in  die  Paschatis,  in  benedictione  Agnus  Dei  et  similia,  et  circa 
Bullam  quae  legitur  die  lovis  quando  Papa  dat  Benedictionem,  fuit 
dictum  quod  illam  legeret  D.  Meltius 

285. 

Auditores  Rotae  invitabantur  et  intererant  benedictioni  et  consecraiioni 
€  A^nus  Dei  > . 
(Arch.  Rot.,  *  Diarium  Celsi*). 

Die  Mercurii  19  Aprilis  et  die  Veneris  21  Aprilis  (1656)  fuit 
facta  benedictio  et  consecratio  Agnus  Dei,  in  qua  functione  inter- 
venerunt  duo  ex  Auditoribus  iuxta  ordinem  datum  a  Magistris  Cae- 
remoniarum,  nempe  Rmus  Decanus  et  senior  in  ordine... 


Alexandro  VII  399 


286. 

Quomodo  se  gesse^nt  Rota  ingruente  ac  grassante  per  Urbem  peste. 
(Arch.  Rot.,  ^Diarium  Celsi*). 

Die  Veneris  23  lunii  (1656). 

Rota  cum  decem,  absente  D.  Peutingerio  tantum.  Rmus  Decanus 
retulit  quod  die  Mercurii  habita  fuit  in  Palatio  Apostolico  coram 
Card.  Sacchetto  Congregatio  in  qua  intimati  intervenerunt  fere  omnes 
Officiales,  nempe  Gubernator  Urbis,  A.  C.  Thesaurarius,  Locumte- 
nentes,  Vicesgerentes,  Ipse  Decanus  Rotae,  Decanus  Camerae,  Secre- 
tarius  Sacrae  Consultae  et  reliqui  Secretarii  aliarum  Congregationum, 
et  in  ea  habitus  fuit  longus  sermo  quid  esset  agendum  stante  periculo 
et  timore  pestis,  et  quod  post  multa  omnes  convenerunt  in  eam  sen- 
tentiam  quod  in  materia  civili  Tribunalia  deberent  silere  per  aliquod 
tempus.  £t  quia  in  exequutivis  et  causis  concernentibus  personas 
paiiperes  talis  suspensio  solet  afferre  grave  praeiudicium,  fuit  stabilita 
resolutio  cum  quibusdam  temperamentis  quae  non  pertinent  ad  Tri- 
bunal  nostrum.  Certum  est,  quod  respectu  Rotae  fuit  dictum  quod 
erat  impossibile...  * 

Ideo  die  Veneris  non  fuit  Rota,  neque  ego  tamquam  Thesaura- 
rius  potui  praeparare  solitam  refectionem.  Minus  fuit  Rota  die  Mer- 
curii  28  lunii  ob  simile  impedimentum,  prout  nec  die  Lunae  3  lulii 
quae  debebat  esse  ultima  Rota  Dubiorum  et  in  qua  Auditor  The- 
saurarius  solet  praeparare  prandium  Auditoribus:  ideo  loco  dicti 
prandii  transmisi  Auditoribus  Bacile  plenum  confituris  et  rebus  dul- 
cibus  una  cum  Breviario. 

Die  Mercurii  5  lulii  ob  causam  supradictam  non  fuit  Rota  Memo- 
rialium,  minusque  Camera  Apostolica  dedit  Auditoribus  solitum  pran- 
dium  in  Palatio  Vaticano;  sed  Magister  Domus  SSfhi  accessit  ad 
domus  Auditorum  et  unicuique  consignavit  bursam  necnon  scuta  150 
monetae,  loco  100  auri,  quae  eamdem  summam  conficiunt. 

Die  6  lulii  Excellentissimus  D.  Marius  Ghisius,  Frater  Ssmi  D.  N. 
Alexandri  VII  exposuit  nomine  Sanctitatis  Suae,  quod  idem  Ssmus 
tempore  pestis  intendebat  uti  opera  mea,  prout  etiam  D.  Cerri,  et 
ideo  me  praeponebat  curae  5  Regionum   Civitatis,  nempe:    Montis, 


*  In  textu  adsunt  plura  puncta  et  spatium  vacuumf  unde  non  liquet  percipere 
quid  quoad  Rotam  iiierit  constitutum.  Hoc  vero  ex  sequentibus  patet 


400  Soeculo  XVII 


Ripae»  Pineae,  Campitelli  et  S.  Angeli,  et  quod  a  D.  Raspono  Secre- 
tario  reciperem  Instructionem  particularem  de  iis  quae  per  me  essent 
agenda.  Ideo  die  sequenti  coepi  exercere  dictum  officium,  prout  et 
fecit  D.  Cerrus,  circa  Regiones  commissas  custodiae  Ipsius. 


287. 

J^ii  Rota^  non  obstante  peste. 
(Arch.  Rot.,  *Diarium  Celst*), 

Die  Lunae  31  lulii  1657  (sed  errate:  corrige  1656). 

Fuit  Rota  Memorialium  cum  interventu  decem  Auditorum,  excepto 
Peutingerio. 

288. 

Peste  grassante  per  urbetn,  Rota  non  fit. 
(Arch.  Rot.,  ^kDiarium  Celsi*). 

Die       octobris  1657  (^^5^)  ^^^  f^it  Rota  propter  pestem  quae 
in  dies  magis  grassabatur  in  Civitate. 


289. 

Immtnuto  pestis  periculo,  iterum  Rota  aperitur.  -  Quaestio  spolii  Came-- 
ram  inter  et  Rotam  occasiane  mortis  Rpd.  Peutingerit. 

(Arch.  Rot.,  •Diarium  Celsi*). 

Die  Veneris  23  februarii  1658  (corrige:  1657). 

Fuit  prima  Rota,  nam  cum  in  Congregatione  Sanitatis  actum  fuerit 
de  restituendb  Tribunalibus  et  praesertim  Rotae  et  Camerae,  et  id 
fuerit  remissum  arbitrio  Dominorum,  placuit  Rmo  Decano  ut  fieret 
Rota  die  sequenti  sine  strepitu  et  absque  causarum  propositione,  sed 
tantum  ad  effectum  dirigendi  negocia  Tribunalis.  Fuit  itaque  Rota  in 
Palatio  Vaticano  et  in  mansionibus  diversis,  quia  mansiones  Rotae 
fuerunt  occupatae,  cum  consensu  Auditorum,  ab  Excellentissimis 
Dominis  Nepotibus  et  Fratre  Sanctitatis  Suae. 

In  dlcta  Rota  intervenerunt  9  Auditores,  nempe  Decanus,  Cerrus, 
Meltius,  Ego  Angelus  Celsus,  Albergatus,  Zarate,  Bevilacqua  et  Prio- 


Alexandro  VII  401 


lus;  nam  D.  Bichius  a  multo  tempore  coepit  aegrotare  non  sine  magno 
timore  et  periculo  vitae. 

In  dicta  Rota  fuit  habitus  longus  sermo  super  spolio  quod  prae- 
tendebat  Camera  Apostolica  circa  bona  bo.  me.  Peutingerii  qui  die 
1 2  Decembris  {1656)  hora  4  noctis  obiit  in  Civitate  Amerina  et  quia 
super  eodem  negotio  tamquam  tangente  privilegia  Auditorum  fuerat 
facta  alia  Congregatio  privata  in  domo  Rmi  Decani,  ibique  conclu- 
sum  quod  omnes  Auditores  afferrent  rationes  quae  possent  deduci 
contra  Cameram  et  ad  favorem  Tribunalis,  ideo  tam  in  praesenti 
Rota,  quam  in  antecedenti  privata  Congregatione  conclusum  fuit  quod 
duo  Auditores  adirent  SSmum  et  duo  porrigerent  Memorialia,  alte- 
rum  in  quo  fieret  mentio  de  rationibus  ex  quibus  praetendebatur 
spolium  non  intrare,  et  alterum  in  quo  supplicaretur  SSmo  ut  pro 
sua  benignitate  dignaretur  coniirmare  privilegia  alias  ab  Antecesso- 
ribus  Suis  Tribunali  et  Auditoribus  concessa  cum  expressa  protesta- 
tione  quod  Rota  non  intendebat  deducere  rationes  ad  effectum  obti- 
nendi  per  viam  iustitiae,  sed  tantum  pro  exemplo,  ut  Sua  Sanctitas 
facilius  dignaretur  gratiam  concedere.  Haec  omnia  stabilita  fuerunt 
cum  consensu  et  consilio  Cardinalis  Otthoboni  et  Corradi,  qui  ambo 
de  hoc  (negotio)  pluries  habuerunt  sermonem  cum  Ssmo,  et  in  specie 
Card.  Otthobonus  qui  acriter  insistebat  non  solum  quia  gaudet  de 
praerogativis  et  honoribus  Auditorum,  sed  quia  fuit  deputatus  exe- 
quutor  in  Testamento  D.  Peutingerii. 

Evenit  quod  Rms  Decanus  habuit  adire  SSmum  pro  aliis  negotiis 
et,  arrepta  occasione,  exposuit  quod  debebat  accedere  nomine  Tribu- 
nalis  ad  pedes  Sanctitatis  Suae  pro  obtinenda  lustitia  et  Gratia  sed 
non  ausus  fuit  ex  causa  pestis ;  ideo  supplicavit  S.  S.  ut  dignaretur 
pro  Sua  benignitate  non  tantum  respicere  iura  Tribunalis  in  materia 
spolii  praetensi  a  Camera  in  bonis  D.  Peutingerii,  sed  etiam  humiles 
preces  quas  Ipsi  porrigebat  pro  obtinenda  confirmatione  Privilegio- 
rum  et  pro  gratia  consequenda,  prout  alias  in  negociis  gravioribus 
S.  S.  dignata  fuit  impartiri,  protestans  quod  iura,  rationes  et  quae 
poterant  deduci  favore  Tribunalis  omnia  ponebat  ad  pedes  S.  S.  et 
quod  Tribunal  nori  intendebat  uUo  modo  litigare. 

Placuit  Ssmo  talis  modestia  et  valde  propensum  se  praebuit  ad 
favorem  Tribunalis,  addens  quod  consuluerat  A[dvocatos  ?]  super  hoc 
negotio  quorum  duo  responderunt  pro  Tribunali,  alii  vero  duo  pro 
Camera  et  quod  propterea  cupiebat  habere  omnia  iura  facientia  ad 
causam  et  postea  responsum  daret. 

Haec  omnia  et  alia  plura  retulit  Decanus. 


402  Saeculo  X  VII 


Ego  etiam  similia  fere  retuli  ex  ore  Cardinalis  Otthobooi  qui 
ulterius  iniuQxit  mihi  ut  deberet  fieri  summarium  omnium  Constitu- 
tionum  in  quibus  continentur  privilegia  Auditoribus  concessa  ad  eflfe- 
ctum  illa  reducendi  ad  unicam  Constitutionem»  illam  legendam  in 
proxima  (?)  Rota,  omissis  aliis :  et  quia  fuit  dictum  quod  erat  neces- 
saria  opera  alicuius  Curiaiis...  Ego...  dixi  tantum  modo  quod  Paulus 
Rubeus  alias  curam  habuit  videndi  omnes  scripturas  Tribunalis  con- 
tentas  in  quadam  capsa»  de  quibus  summarium  fecit...  unde  omnes 
et  praesertim  Decanus,  approbarunt  meum  dictum..,  Ego  pariter 
incontinenter  certioravi  eumdem  Paulum  Rubeum,  illumque  nomine 
Tribunalis  rogavi  ut  vellet  huiusmodi  onus  suscipere,  prout  libenter 
suscepit. 

290. 

Prima  causarum  propositio  post  pestem.  -  Bichius  agit  in  extremis  et 
paucos  post  dies  moritur ;  eius  exequiae. 

(Arch.  Rot..  *Diarium  Celst*). 

Die  5  Martii  1657. 

Fuit  Rota  et  in  ea  pro  prima  vice  fuerunt  propositae  causae. 
Fuit  dictum  quod  D.  Bichius  laborabat  in  extremis,  quod  omni- 
bus  Dominis  valde  displicuit. 

Die  Veneris  9  Martii. 

Circa  occasum  solis  obiit  D.  Bichius:  eius  cadaver  asportatum 
fuit  ad  Ecclesiam  S.  Sabinae  sine  aliqua  pompa:  ibique  die  Lunae 
eiusdem  mensis  fuit  publice  expositum,  et  a  R^io  D.  Suardo  Epi- 
scopo  cantata  Missa  solemnis  mortuorum,  praesentibus  omnibus  Audi- 
toribus  cum  Mantellono  et  Cappuccio,  necnon  Advocatis  Consistoria- 
libus  et  quamplurimis  Curialibus. 

291. 
Celsus  ad  Rotam  defert  minutam  BtUlae  confirmationis  privilegiarum. 
(Arch.  Rot.,  <  Diarium  Celsi*), 

Die  Veneris  20  Aprilis. 

Fuit  Rota  cum  7  Auditoribus,  nam  D.  Cerrus  fuit  impeditus  ob 
examen  Episcoporum  et  D.  Verospius  propter  potiones. 


Alexandro  VII  m 


Ego  Angelus  Celsus  retuli  me  habere  in  manibus  BuUam  iam 
extensam  quam  volui  legere  ut  omnes  possent  patefacere  sensum 
suum 

292. 

Papa  quaerit  ab  Auditoribus  Rotae,  instante  Taia,  Auditore  electo 
et  guodam  Patre  lesuita^  num  resecari  possent  tot  caeremoniae  et 
visitationes  quae  adhibebantur  in  admissiofie  navi  Auditoris.  -  Con- 
trarium  responsum  Rotae, 

(Arch.  Rot.,  *Diarium  Celsi»), 

Die  Veneris  ii  Maii  1657. 

In  principio  Rms  Decanus  exposuit  quod  R.  P.  D.  Febeus  nomine 
Sanctitatis  Suae  eidem  exposuerat  quod,  si  placeret  Tribunali,  libenter 
inclinaret  quod  resecarentur  tot  caeremoniae  et  visitationes  quae  adhi- 
bentur  in  admissione*  novi  Auditoris  et  quod  propterea  unusquisque 
diceret  sententiam  suam,  quid  esset  respondendum  Pontifici.  Super 
qua  re  longus  sermo  fuit  habitus:  sed  omnes  in  eam  venerunt  sen- 
tentiam  quod  Ssmus  poterat  iubere,  et  Auditores  erant  prompti  ad 
obediendum,  sed  huiusmodi  caeremonias  fuisse  antiquas,  observatas 
ab  immemorabili  tempore  et  quod  sicuti  unusquisque  ea  omnia  adim- 
pleverat  in  praeterito,  ita  cupiebant  quod  huiusmodi  styli  observaren- 
tur  in  futurum.  Ego  vero...  addidi  quod  huiusmodi  visitationes  non  sunt 
caeremoniae,  sed  instantiae  quae  multum  decoris  et  existimationis 
afferunt  Tribunali.  Et  quia  in  domo  Professa  Ssmi  Nominis  lesu  vide- 
ram  pro  prima  vice  D.  Taiam,  novum  Auditorem  electum  qui  una 
cum  Patre  Angelo  Cap.*  lesuita  morabatur...  cum  tam  idem  Taia 
quam  dictus  Pater  interrogarent  me,  an  adesset  modus  pro  abbre- 
viando  tempqre  et  tollendis  visitationibus  quae  fiunt  a  novo  Audi- 
tore,  expresse  protestatus  fui,  quod  huiusmodi  innovatio  summopere 
displiceret  Auditoribus  et  quod  propterea  non  insisteret  sup^  ea 
ne  incurreret  indignationem  Auditorum,  atque  alia  plura  dixi...'unde 
idem  D.  Taia  declaravit  et  protestatus  fuit  quod  amplius  de  huius- 
modi  innovatione  non  ageret   et   pluries  et  pluries  veniam  petiit 

Die  Lunae  14  Maii  1657. 

Rmus  Decanus  in  exequtionem  resolutionis  captae  in  antece- 

denti  Rota  exposuit,  se  transmisisse  eius  Coadiutorem  in  Studiis  ad 


404  Soeculo  XVII 


Civitatem  Tusculanam  et  exposuisse  D.  Febeo  sensum  Auditorum, 
ipsumque  respondisse  se  notificaturum  omnia  Pontifici  et  esse  cer- 
tum  quod  sine  conseiisu  et  sadsfactione  Tribunalis  nihil  esse  inno- 
vaturum. 

293. 

Auditor  electus  qui  neque  futsset  Praelatus  neque  Advocatum  egisset, 
tenebatur  scribere  et  informare  in  aliqua  causa. 

(Arch.  Rot.,  •Diartum  Celsi*). 

Die  Lunae  8  Octobris  1657. 

In  hac  Rota  instetit  Taius  ut  sibi  assignaretur  punctus ;  ac  quia 
solitum  electorum  est  quod  si  non  sunt  Praelati  vel  exercuerunt  Advo- 
catum,  debeat  Auditor  de  novo  electus  scribere  et  informare  in  aliqua 
causa,  ideo  facta  omni  diligentia  quia  non  aderant  causae  proponen- 
dae,  fuit  resolutum  quod  proponeretur  aliqua  causa  iam  proposita, 
absque  eo  quod  id  notificaretur  eidem  Taio  seu  aliis. 


294. 

Mors  Amati  Du  Nozet,  Decani. 
(Arch.  Rot.,  <Diarium  Celsi*), 

Die  Dominica  14  mensis  octobris  1657  hora  16...  Rms  D.  Ama- 
tus  Dunozettus,  Rotae  Decanus,  non  sine  maximo  omnium  dolore  et 
meo  praesertim  qui  illum  summopere  diligebam  et  venerabar,  obiit 
in...  suae  aetatis  anno. 

295. 

Cerrus  se  habet  pro  Decano.  -   Taia  Rotae  porrigit  conclusianeSy  eas 
subiiciens  censurae  Auditorum. 

(Arch.  Rot.,  €  Diarium  Celsi*\ 

Die  Lunae   15  octobris   1657. 

Rota  cum  7  Auditoribus,  absente  Bevilacqua. 

In  principio  R.  P.  D.  Cerrus  primus  in  ordine,  et  qui  processit 
in  locum  Decani,  non  fecit  orationem,  prout  audio,  quam  alii  consue- 
verunt,  sed  potius  familiariter  et  vulgari   sermone  loquutus   fuit  in 


Alexandro  VII  405 


haec  vel  similia  verba:  quod  per  mortem  D.  Dunozetti  ipse  rema- 
nebat  primus  in  ordine  antianitatis,  sed  intendebat  esse  ultimus,  decla- 
rans  quod  numquam  recederet  a  mandatis  Dominorum  et  quod  erat 
promptus  semper  obedire,  subiiciendo  se  et  operationes  suas  cen- 
surae  Dominorum.  R.  P.  D.  Meltius,  secundus  in  ordine  et  sic  primus 
post  Decanum,  respondit,  pariter  vulgari  sermone,  nomine  omnium, 
et  deinde  fuerunt  perlecta  Memorialia. 

In  fine  fuit  vocatus  Bidellus  et  iniunctum  illi  ut  vocaret  D.  Taium 
qui  ingressus  mansionem  in  qua  Rota  celebratur,  capite  discooperto, 
stans  in  angulo  partis  sinistrae  praesentavit  suas  conclusiones  sup- 

ponens  illas  censurae  Dominorum Post  eius  discessum   fuerunt 

examinatae  conclusiones  quae  mihi  non  placuerunt,  et  ex  illis  7,  non- 
nullis  mutatis,  fuerunt  approbatae,  reliquae  vero  3  reiectae  et  reman- 
serunt  in  manibus  D.  Zarate  ut  illas  eidem  Taio  imprimendas  resti- 
tueret.  Tandem  in  fine  fuit  facta  mutatio  turni  et  D.Cerrus  qui 
admissus  fuit  in  Rota  sub  die....  1639  hac  die  Lunae  15  octo- 
hris  1657  coepit  officium  Decanatus  exercere. 


296. 

AUxander   VII  sibi  reservat  videre  et  considerare  textunt  Bullae  con" 
firmationis  firivilegiorum  Rotae. 

(Arcii.,  RoT.,  ^Diarium  Celsi*). 

Die  Veneris  26  octobris   1657. 

Fuit  Rota  cum  6  Auditoribus,  absentibus  Albergato  et  Bevilacqua. 
Fuit  propositum  unicum  tantum  memoriale  ob  absentiam  non  solum 
Auditorum  sed  et  Curialium.  £go  retuli  me  alloquutum  fuisse  cum 
Emo  Otthobono  et  ab  eodem  intellexisse  quod  occasione  accessus 
per  eum  facti  ad  Castrum  Gandulphi  adiverat  Pontificem,  eidemque 
exposuerat  quod  Bulla  erat  iam  confecta  et  quod  S.  Sanctitas  iuberet 
cui  deberet  consignari,  et  quod  papa  respondit  quod  Ipsemmet  inten- 
debat  illam  videre  et  considerare. 


406  Soeculo  X  VII 


297. 

Publicis  disputationibus  Taiae  quinque  intersunt  Auditores:    cur   non 
interfuerit  Rpd.  Albergatus. 

(Arch.  Rot.,  ^Diarium  Celsi»), 

Die  lovis  (29  novembris  1657)'  hora  tntimata,  Auditores  se  trans- 
tulerunt  ad  Cancellariam . . .  et  fuerunt  numero  5,  tantum,  nempe 
Rmus  Cerrus,  Decanus,  D.  Meltius,  Ego  Angelus  Celsus,  D.  Zarat. 
et  Bevilacqua.  Desiderati  fuerunt  D.  Verospius  qui  fecit  omne  posse 
ad  effectum  interveniendi  huic  actui,  sed  ob  malam  valetudinem  non 
potuit,  D.  Albergatus  qui,  ut  publice  dicitur,  recusat  argumentari  ex 
quo  una  vice  defecerit  in  disputationibus  publicis 


298. 
Prandium  et  Papae  donativum  <u  terminus  pro  servato  in   omnibus. 
(Arch.  Rot.,  ^Diarium  Celsi*). 

Die  Mercurii  3  lulii  (1658). 

Rota  Memorialium  in  Palatio  Vaticano  cum  interventu  8  Audi- 
torum.  Fuerunt  plura  memorialia  et  in  fine  illius  adfuit  prandium 
lautissimum  iuxta  solitum,  expensis  R.  C.  Apostolicae,  et  finito  prandio, 
unicuique  praesentata  fuit  bursa  cum  centum  aur.  per  SS.mum  D.  N. 
et  illico  accessit  et  vocatus  fuit  R.  P.  D.  Arcoleus;  praesentibus 
Notariis,  Rms  Decanus  dixit  pro  servato  in  omnibus. 


299. 

Auditores  exhibeant  copiam  Decisionum  quas  confidebant,  in  Archmo 
asservandam. 

(Arch.  Rot.,  Diarium  Celsi). 

Die  Mercurii  13  Novembris  (1658). 

Fuit  dictum  quod  in  posterum  Auditores  debe- 

rent  exhibere  copiam  Decisionum  quas  conficiebant  et  illas  reponere 
in  quoddam  Schrinio  seu  Armario  confectum  ad  hunc  effectum  et 
pro  asservandis  scripturis  ad  Rotam  spectantibus. 

'  Quo  die  locum  habuerunt  publicae  conclusiones  D.  Taiae. 


Alexandro  VII  407 


300. 
Dedstones  et  Suffragia  Auditarum  bretdori  calamo  extendantur, 
(Arch.  Rot.,  *  Diartum  Celst»), 

EHe  Veneris   lo  lanuarii  1659. 

Fuit  habitus  longus  discursus  super  modo  tenendo  pro 

tollendis  nonnuUis  abusibus...  £t  tantum  conclusum  fuit  quod  in  poste- 
rum  Decisiones  et  Suflfragia  Dominorum  deberent  fieri  cum  maiori 
brevitate. 

301. 

Alexander    VII  facultas    tribuit    Rotae   Auditori,    cuiusdam    causae 
Ponenti^   absolvendi  unum   ex    litigantibus    ai    excommunicationis 
poena  et  ab  censuris,  ac  cum  eo  dispensandi  super  incursa   irre- 
gularitate, 
(Arch.  Rot.,  •«  /wra  diversa  »,  fehr,  1661). 

1661,  febr.  25,  Romae. 

Alexander  Pp.  VII. 

Dilecte  fili,  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  Exponi  Nobis 
iXjuper  fecit  dilectus  filius  Bemardus  de  Arenaz  presbiter  Calaguri- 
tanae  Civitatis  vel  dioecesis,  quod  in  lite  et  causa  inter  ipsum  Ber- 
nardum  ex  una  et  dilectum  etiam  filium  Franciscum  loannis  Echalar 
adversarium  ex  altera  pardbus  coram  Ordinario  Calaguritano  agitata, 
et  nunc  in  sacro  Rotae  Romanae  Auditorio  coram  te  in  secunda 
instantia  pendente  indecisa  praetenditur  a  nonnuUts  eumdem  Ber- 
nardum  non  semel  sed  pluries  recursus  ad  ludices  laicos  habuisse. 
Quare  ipse  Bernardus  Nobis  humiliter  suph'cari  fecit,  ut  sibi  de 
opportunae  absolutionis  beneficio  dispensationisque  infrascriptae  gratia 
in  praemissis  providere  de  benignitate  Apostolica  dignaremur.  Nos 
igitur  dictum  Bernardum  specialibus  favoribus  et  gratiis  prosequi 
volentes,  et  a  quibusvis  excommunicationis,  suspensionis,  et  interdicti 
aliisque  ecclesiasticis  sententiis,  censiiris  et  poenis  a  iure  vel  ab  homine 
quavis  praeterquam  praemissorum  occasione  vel  causa  latis,  si  quibus 
quomodolibet  innodatus  existat,  ad  effectum  praesentium  dumtaxat 
consequendum,  harum  serie  absolventes  et  absolutum  fore  censentes, 
huiusmodl  supplicationibus  inclinati,  discretioni  tuae  per  praesentes 
committimus  et  mandamus,  ut  veris  existentibus  narratis,  eundem 
Beruardum  si  hoc  a  te  humiliter  petierit,  imposita  ei  pro  praemissjs 


408  SoeculoXVII 


arbitrio  tuo  aliqua  poenitentia  salutari  ac  renunciato  prius  omnibus 
et  singulis  recursibus  in  lite  et  causa  huiusmodi  per  ipsum  Bernardum 
aut  alios  eius  nomine  ad  ludices  laicos  quomodolibet  habitis  et  iactis, 
necnon  sine  litis  et  collitigantis  praeiudiclo  ac  dummodo  dictus  Ber- 
nardus  nullum  ius  propterea  de  novo  acquirat,  a  quibusvis  censuris 
et  poenis  ecclesiasticis  per  eum  praemissorum  occasione  quomodo- 
libet  incursis,  auctoritate  nostra  apostolica,  arbitrio  pariter  tuo,  absol- 
vas  et  totaliter  liberes,  dictasque  poenas  illi  gratiose  remittas  et  con- 
dones.  Ac  cum  eodem  Bernardo  super  irregularitate  per  eum,  quia 
censuris  huiusmodi  innodatus  sacrosanctum  Missae  sacrificium  et  alia 
divina  officia  (non  tamen  in  contemptum  clavium)  celebravit,  quomo- 
dolibet  contracta,  ita  ut  illa  et  iisdem  praemissis  non  obstantibus,  si 
nullum  aliud  canonicum  ei  obstet  impedimentum  clericali  charactere 
quo  alias  rite  insignitus  fuit,  illiusque  privilegiis  uti  ac  in  susceptis 
per  eum  pariter  alias  rite  quatuor  minoribus  necnon  sacris  subdia- 
conatus,  diaconatus  et  presbyteratus  ordinibus  et  in  altaris  ministerio 
ministrare  libere  et  licite  possit  et  valeat,  auctoritate  et  arbitrio  prae- 
dictis,  dispenses.  Non  obstantibus  apostolicis  ac  in  universalibus  et 
synodalibus  Conciliis  editis  generalibus  et  specialibus  Constitudonibus 
et  ordinationibus,  ceterisque  contrariis  quibuscumque. 

Datum  Romae,  apud  S.  Mariam  maiorem,  sub  annulo  Piscatoris, 
die  XXV  februarii   1661,  Pontiiicatus  nostri  anno  sexto. 


302. 

Dominus   Taia  in  disputando  excedit  modum. 
(Arch.  Rot.,  ^Diartum  Celst*). 

Lunae  23  Maii   1661. 

Occasione  disputationis  in  quadam  causa  Ariminen.  Ga- 

bellae^  coram  D.  Bevilacqua  orta  fuit  modica  contentio  inter  D.  Taiam 
ex  una  et  DD.  Emerix  et  Ninot  ex  altera,  quia  D.  Taia  nimis  iactabat 
rationes  quas  deducebat  pro  illa  parte  quam  defendebat,  et  e  contra 
spernebat  rationes  et  dicta  dictorum  Dominorum,  sed  in  se  reversus 
in  fine  Rotae  petiit  veniam  et  declaravit  in  disputando  non  habuisse 
animum  aliquem  ofiendendi;  sed  in  effectu  excessit  modum. 


Alexandro  VII  409 


303. 

Debitum  Notariorum  Rotae  erga  Apostolicam  Cameram. 
(Arch.  Rot.,  *  Diarium  Celsi»), 

Die  Lunae   17  septembris  1661. 

....  Rmus  Decanus  retulit  pariter  fuisse  factam  Congrega- 
tionem  coram  Emo  Barberino  Vicecancellario  super  interesse  quod 
babet  Camera  Apostolica  cum  Notariis  Rotae ....  retulit,  inquam, 
fuisse  disciissa  merita  causae»  et  con^rtum  Notarios  fovere  malum 
ius  in  negocio  principali  quia  in  effectu  ipsi  reperiuntur  obligati  in 
solidum  solvere  singulis  annis  Rev.  Camerae  scuta  4080,  nec  obii- 
gatio  • . .  restricta  ad  emolumenta  provenientia  ab  officio,  sed  sim- 
pliciter,  *ulla  apposita  conditione:  sed  bene  verum  est  quod  ofKicia 
non  reddunt  et  emolumenta  non  sunt  sufficientia,  quia  fuenint  erectae 
multae  Cohgregationes  et  multae  causae  Rotales  committuntur  Prae* 
latis  et  in  eis  scribit  Notarius  Archivii  et  ex  aliis  rationibus  etc.  et, 
quod  peius  est»  ipsi  non  sunt  solvendum»  unde  dictum  fuit  quod  insi- 
steretur  super  modo  sublevandi  dictos  Notarios  ad  effectum  quod  illi 
possent  respondere  Camerae  et  solvere  onera  illis  imposita 


304. 

ResolvUtir  quod  tihdus  Doctoris  LicenHati  et  Lectaris  sufficeret  ad 
oiservantiam  rotatium  Constitutionum. 

(Arcu.  Rot.,  *Diarium  Celsi*). 

Veneris  28  Aprilis   1662. 

.  .   .  occurrebat   difficultas   quod   D.  Ottalora   non   erat  Doctor 
prout  requirunt  Constitutiones,  sed  Licentiatus:  an  hoc  sufficeret  ? . . . 

Veneris  5  Maii  1662. 


Idem  Decanus  retulit  instantiam  D.  Ottalori  quod  clauderetur 
eius  inquisitio  et  ita  factum  fuit,  et  hac  occasione  dictum  fuit  quod 
cum  idem  Ottalori  esset  Doctor ....  licentiatus  et  Lector,  non  fieret 
diflicultas  super  doctoratu. 


I 

410  Soeculo  XVII 


305. 

Tenor  instrumenti  cuiusdam  rotcdis  sentenHae^  latae  anno  i66j,  - 
Auditor,  causae  ponens,  se  profitetur,  causat  iudicem  commissa- 
rium.  {Documentum  est  in  pergamind). 

(Arch.  Rot.,  « lura  diversa »  anno  1664,  lulto). 

1663^  decembris  3,  Romae. 

Caroius  Cerrus,  utriusque  Signaturae  Smi  D.  N.  Papae  Referen- 
darius  et  Cappellanus  ac  ipsius  Sacri  Palatii  Apostolici  causarumi 
necnon  Sacrae  Rotae  Decanu^,  iudexque  commissarius  causae  et 
causis  ac  partibus  infrascriptis  ab  eodem  Smo  D.  N.  Papa  specia- 
liter   et  expresse  deputatus. 

Universis  et  singulis  hoc  praesens  publicum  sententiae  instru- 
mentum  visuris,  lecturis  pariter  et  audituris,  *  quod  vertente  lite  et 
causa  in  sacrae  Rotae  Auditorio  coram  Nobis  vigore  specialis  commis- 
sionis  Signaturae  lustitiae  tenoris  prout  in  ea  inter  infrascriptas  partes 
de  et  super  iurepatronatus  beneHcii  nuncupati  Canonicatus  S.  Sepul- 
chri  Mediolani  rebusque  aliis  in  actis  causae  et  causarum  huiusmodi 
latius  deductis,  et  in  eodem  sacrae  Rotae  Auditorio  causa  ipsa  pro- 
posita  et  resoluta,  et  ad  plenum  per  Nos,  visis  videndis  et  conside- 
ratis  considerandis  ac  servatis  prius  Terminis  substantialibus  de  stylo 
Curiae  et  huius  sacri  Tribunalis  servari  solitis,  tandem  praecedente 
citatione  ad  audiendam  sententiam  per  contradictas  in  forma  executa 
et  iudicialiter  coram  Nobis  reproducta  pro  diebus  et  hora  certis, 
quibus  advenientibus,  de  Reverendorum  Patrum  Dominorum  Coaudi- 
torum  nostrorum  consilio  pariter  et  assensu,  nostram  in  scriptis  tuli- 
mus  et  promulgavimus  sententiam  definitivam  tenoris  infrascripti, 
videlicet : 

Christi  nomine  invocato»  pro  tribunali  sedentes  et  solum  Deum 
prae  oculis  habentes,  per  hanc  nostram  diffinitivam  sententiam  quam 
de  consensu  Dominorum  Coauditorum  nostrorum  consilio  ferimus  in 
scriptis,  in  causa  et  causis  quae  primo  et  in  prima  coram  Nobis 
versae  fuere  et  verterunt  instantia»  inter  DD,  Hippolitam  et  Aure- 
liam  de  Marlianis  sorores,  filias  quondam  D.  Alexandri  Marliani, 
Mediolanensis,  ac  Reverendum  Dominum  Paulum  Antonium  Mamel- 
lum,  sacerdotem,  a  dictis  sororibus  de  Marlianis  praesentatum  ad 
beneficium  Canonicatus  nuncupatum,  vacatum  in  Ecclesia  S.  Sepul- 
chri  Mediolan.  per  obitum  quondam  Prosperi  Bastellii,  actores  ex 
una,  et  R.  D.  Carolum  Hieronymum   de  Blanchis   auctoritate  apo- 


Alexandro  VII  411 


stolica,  ut  dicitur,  de  canonicatu  provisum,  reum  conventum,  de  et 
super  iurepatronatus  ac  pertinentia  eiusdem  in  dicto  Canonicatu 
rebusque  aliis  etc.  ex  altera,  parttbus  dicimus,  pronunciamus,  diffi- 
nimus  et  sententiamus,  dictum  Beneficium  Canonicatum  nuncupatum 
fuisse  et  esse  de  iurepatronatus  familiae  de  Merlinis  et  ad  dictas 
sorores  Hippolitam  et  Aureliam,  Hlias  quondam  Alexandri  Marliani, 
spectare  et  pertinere,  nullumque  ius  neque  actionem  dicto  Reverendo 
D.  Carolo  Hieronymo  de  Bianchiis  competiisse  neque  competere. 
Ideoque  ipsum  Carolum  Hieronymum  de  Blanchiis  teneri  et  obligatum 
esse  ad  dictum  Beneficium  Canonicatum  nuncupatum  dimittendum  et 
relaxandum  fructusque  per  eum  perceptos  a  die  motae  litis  resti- 
tuendos;  pro  quorum  restitutione  ac  beneHcii  dimissione  quaecumque 
mandata  desuper  necessaria  et  opportuna  decernimus  et  relaxamus» 
et  ulterius  dicimus  praesentationem  factam  per  dictas  sorores  de  Mar- 
lianis  in  personam  dicti  Keverendi  D.  Pauli  Antonii  Mamelli  fuisse  recte, 
rite  ac  legitime  factam,  et  pro  tali  habendam  esse,  sicut  haberi  volumus 
et  mandamus :  victumque  victoribus  in  expensis  condemnamus,  quarum 
taxationem  et  fructuum  liquidationem  Nobis,  vel  cui  de  iure»  imposte* 
rum  reservamus :  et  ita  dicimus,  pronunciamus  et  diffinimus,  et  senten- 
liamuS)  non  solum  praemisso,  sed  omni  etc.  Ita  pranunciwui  ego  Carolus 
Cerrus  Sacrae  Rotae  Decanus. 

Quae  quidem  praeinserta  nostra  diffinitiva  sententia  fuit  per  Nos 
lata  et  promulgata,  ac  lecta  et  rogata  per  infrascriptum  Notarium 
publicum  sub  die  lunae  tertia  decembris  millesimo  sexcentesimo  sexa- 
gesimo  tertio. 

Quae  omnia  et  singula  praemissa  vobis  omnibus  et  singulis  supra- 
dictis  et  vestrum  cuilibet  in  solidum,  intimamus,  insinuamus  et  noti- 
ficamus  ac  ad  vestram  et  cuiuslibet  vestrum  notitiam  deducimus  ac 
deduci  volumus  et  mandamus  per  easdem  praesentes. 

In  quorum  omnium  et  singulorum  fidem  has  praesentes  fieri  et 
per  Notarium  nostrum  publicum  infrascriptum  subscribi  et  publicari 
sigillique  nostri  impressione  communiri  iussimus. 

Datum  Romae,  ex  aedibus  nostris,  anno  a  Nativitate  Domini 
Nostri  lesu  Christi  millesimo  sexcentesimo  sexagesimo  quarto,  Indi- 
ctione  secunda,  die  vero  decimaquinta  mensis  ianuarii,  Pontificatus 
autem  Smi  in  Christo  Patris  et  Domini  Nostri,  Domini  Aiexandri 
Divina  Providentia  Papae  septimi,  anno  eius  nono»  praesentibus 
ibidem^Dominis  Francisco  Ferrario  et  Petro  Francisconio  Connota- 
riis  Testibus  ad  praemissa  vocatis  atque  rogatis,  requisitis  et  as- 
sumptis. 


412  Soeculo  X  VII 


Et  quia  ego  Vincentius  Cicellius  Gallesii»  Sacri  Palatii  Apostolici 
Causarum  Notarius,  de  praemissis  pro  successore  q.  Quirint  Farinae 
olim  Connotarii  rogatus  fui,  ideo  hoc  praesens  publicum  instrumen- 
tum  sententiae  pro  eo  subscripsi,  signavi  et  publicavi  requisitus,  in 
.fidem  etc. 

Signum  Notarii. 

Locus  sigilli  Auditoris 

Instrumentum  sententiae 
Mediolanensis  lurispatronatus. 

306. 
/ioia  in  Palaiio  Quirinali. 
(Arch.  Rot.,  *  Diarium  loannis  Emerix»). 

Die  Lunae  7  lulii   1664. 

12.  Fuit  Rota  memorialium  habita  in  Palatio  Quirinali,  in  qua 
omnes  DD(omini)  interfuerunt»  excepto  R.  P.  D.  Vicecomite,  qui 
fuit  creatus  Archiepiscopus  Ephesinus,  et  Nuntius  ad  Catholicam 
Maiestatem. 

£t  est  notandum,  quod  haec  Rota  fuit  habita  praeter  solitum 
in  d.  Palatio   Quirinali,  nam  prius  consueverat  fieri  apud  S.  Petrum. 

307. 
Mors  AUxandri  VII. 
(Arch.  Rot.,  *  Diarium  loannis  Emerix*). 

Die  Dominico  22  Maii   1667. 

23.  Circa  horam  21  cum  tribus  quadrantibus  Ssmus  Diius  noster 
Alexander  Papa  VII  decessit  post  annum  duodecimum  mensem  unum 
et  dies  quindecim  sui  Pontificatus. 

308. 
Vacante  Sede  non  fuerunt  amplius  Rotae. 
(Arch.  Rot.,  *  Dtarium  loannis  Emerix*). 

Die  lovis  2  lunii  1667. 

25.  Post  celebrationem  Missae  Spiritus  Sancti,  ac  illius  invoca- 
tionem,  Emi  DD.  Cardinales  processionaliter  ingressi  sunt  Conclave, 


Clemente  IX  413 


quod  nocte  sequenti  fuit  clausum,  unoquoque  in  sua  celia  perma- 
nente  cum  suis  Conclavistis.  £t,  vacante  Sede,  non  fuerunt  amplius 
Rotae,  cessavitque  etiam  iurisdictio  omnium  aliorum  ludicum  Com- 
missariorum. 

309. 
Electio  Clementis  IX, 
(Arch.  Rot.,  *Diarium  loannis  Emerix»). 

Die  Lunae  20  lunii  1667 
26.  de  sero,  circa  horam  22  pulsatam,  fuit  electus  in  Summum 
Pontificem,  et  successorem  Alexandri  PP.  VII,  Emus,  et  Rmus 
D.  Card.  lulius  Rospigliosus,  qui  imposuit  sibi  nomen  Clemens  nonus, 
qui  deinde  fuit  coronatus  in  Basiltca  S.  Petri  die  Dominico  26  de 
mane,  et  die  dom^°  3  iulii  post  vesperas  cum  solemni  equitatu 
discessit  a  Basilica  S.  Petri  et  accessit  ad  Lateranensem  ubi  pos- 
sessionem  accepit. 

310. 

loanfies  Emerix  Rotae  valedicit  cu  coram  Cancellariae  Notario  prae- 
stat  consensum  supplicationi  dimissionis  Auditoratus. 

(Arch.  Rot.,  •Diarium  lacobi  Emerix*). 

Die  23  lanuarii   1668. 

32.  IUmus  et  Rmus  D.  lo. :  Emerix,  Avunculus  meus,  habita  a 
SSfno  D.  N.  Clemente  IX  Licentia  dimittendi  officium  suum  Audi- 
toratus  ad  favorem  mei  lacobi  Emerix  de  Mattiis  ex  sorore  Nepotis, 
in  sequelam  gratiose  nominationis  Sacrae  Caesareae  Maiestatis  Leo- 
poldi  primi  Imperatoris  Domini  Clementissimi,  hodie  vale  dixit  DDiiis 
et  successive  die  sequenti  praestitit  coram  Notario  Cancellariae  con- 
sensum  supplicationi  dimissionis  iam  per  plures  dies  antesignatae. 

3n. 

Quum  officium  Auditoratus  Rotae  daretur  ad  supplicationem  resi- 
gnantis  et  resignatariiy  gratia  concipiebatur  non  in  forma  motus 
proprHf  sed  in  forma  resignationis . 

(Arch.  Rot.,  « Diarium  lacobi  Emerix »). 

33.  Notandum  autem  hic  est  gratiam  meam  fuisse  conceptam 
non   in  forma  motus  proprii  iuxta  solitum,  quando  fit   provisio  Audi- 


414  Soeculo  X  Vlf 


toratus  per  mortem  vel  promotionem,  sed  in  forma  Resignationis, 
prout  debebat,  dum  fiebat  ad  meam  et  Avunculi  mei  supplica- 
tionem. 

312. 

Electio  Clemeniis  X  qui  in  suum  familiarem  assumpsit  Cardinalem 
PauluHum,  olim  Rotae  Auditarem. 

(Arch.  Rot.,  <  Diarium  lacdbi  Emerix*), 

Die  Martis  29  Aprilis   1670. 

58.  Hac  die  post  prandium  fuit  assumptus  ad  Summum  Pontifica- 
tum  Emus  ac  Rmus  D.  Cardinalis  Alterius  qui  imposuit  sibi  nomen 
Clemens  X  et  statim  adprobavit  in  eius  Familiam  Emum  et  Rmum 
Cardinalem  Paulutium  qui  in  posterum  vocabitur  Cardinalis  Alterius. 

313. 

OraHo  in  apertura  Rotae  per  turnum  ab  omnibus  Auditoribus  fieri 
debebaty  excepto  tamen  Decano  propter  oraiiunculam  quamfadehat 
in  primo  accessu  Rotae  ad  navum  Papam. 

(Arch.  Rot.,  « Diarium  lacobi  Emerix »). 

« 

Mercurii   1   Octobris   1670. 

63.  Terminatis  feriis  generalibus  fuit  aperta  Rota  in  Palatio  Vati- 
cano  et  equitavi  simul  cum  R.  P.  D.  meo  Vicecomite,  auditoque 
Sacro  et  lectis  solitis  Constitutionibus  Apostolicis,  habui  orationem 
quae  fieri  debebat  a  R.  P.  D.  meo  Bevilacqua,  sic  rogatus  ab  eo 
ad  quem  spectabat,  cum  omnes  per  Turnum  illam  suo  tempore 
habuissent,  et  Decanus  ab  hoc  onere  liberetur  propter  oratiunculam 
quam  facit  in  primo  accessu  Rotae  ad  novum  Pontificem. 

314. 

Ubi  causa  quaedam  quae  vigore  generalis  subrogationis  spectasset  ad  cer- 
tum  quemdam  Auditorem,  ab  alio  proponi  contigisset^  non  huic  sed 
illi  vota  carresponscUium  tradebantur  ut  ex  eis  decisionem  extenderet, 

(Arch.  Rot.,  *  Diarium  lacobi  Emerix*). 

Lunae   16  Februarii   1671. 

69.  In  causa  Fideicommissi  de  Spinis^  proposita  per  R.  P.  D. 
Tayam,  fuerunt  tradita  vota  R.  P.  D.  meo  Rondanino,  quia  illa  ad 
ipsum  spectabat  vigore  generalis  subrogationis  in  locum  Emi  Cerri. 


Cletnente  X  415 


315. 

OraHo  in  apertura   Rotae  spectabat  per  turnum  Auditori  qui  num- 
quam  alias  oraverat. 

(Arch.  Rot.,  «  Diarium  lacobi  Emerix*). 

Veneris  2  Octobris   1671. 

73.  Fuit  prima  Rota  in  Palatio  Vaticano.  .  .  .  Notandum,  quod 
fuit  dubitatum,  an  spectaret  ad  R.  P.  D.  Rondaninum,  sive  ad 
R.  P.  D.  Castillum  orare,  ut  supra:  et  fuit  dictum,  spectare  ad 
R.  P.  D.  Rondaninum,  quia  licet  fuerit  prius  in  Rota  receptus,  atta- 
men  oratio  spectat  per  Turnum  ad  illum  qui  numquam  alias  oravit. 


316. 

Papa  Clemente  X.  -  ReducUo  officiarum  Notariarum    Sacri  PalatU 
Apostolici. 

(Arch.  Rot.,  «  Ordinatimtes  »,  part,  II,  De  Notariis,  n.  XIII). 

1671,  octobris  23,  Romae. 
Clemens  Papa  X. 

Motu  propno,  etc.  Romanus  Pontifex  in  supremo  dignitatis  Apo- 
stoiicae  culmine,  Divina  disponente  clementia,  constitutus,  illud  in 
primis  propensis  et  indefessis  studiis  curare,  et  excogitare,  ut  nimi- 
rum  suis  etiam  futuris  temporibus,  quod  non  solum  incommodis  publi- 
cis,  sed  etiam  litigantium  expensis  ac  defatigationibus,  in  quantum 
fieri  potest,  consulatur  et  obvietur,  et  illa  interdum  quae  a  Praede- 
cessoribus  suis,  temporum  et  rerum  qualitate  id  tunc  exposcente, 
provide  pro  Camerae  nostrae  Apostolicae  lurium,  reddituum  et  bono- 
rum  recto  et  firmo  regimine,  et  nonnullorum  Sedis  Apostolicae  Offi- 
ciaiium  indemnitate  et  maiori  personarum  ad  Romanam  Curiam  pro 
lustitia  consequenda  confluentium  sublevamine  et  commoditate  sancita 
sunt,  novis  emergentibus  rationibus,  revocare  et  immutare,  aliaque 
desuper  disponere  et  ordinare  consuevit,  prout,  rerum  et  temporum 
qualitatibus  debite  pensatis,  conspicit  in  Domino  salubriter  expedire. 

Dudum,  siquidem,  fel.  rec.  Sixtus  Papa  IV,  Praedecessor  noster 
postquam  per  quasdam  suas  litteras,  motu  proprio  et  ex  certa  scien- 
tia,  Apostolica  auctoritate,  statuerat  et  ordinaverat,  quod  Sacri  Palatii 
Apostolici  causarum  Auditorum  et  eorum  Locatenentium  numerus, 
qui  tunc  quatuordenarius   erat,  ex   tunc  deinceps    duodenarius   exi- 


416  Soeculo  X  VII 


steret,  quodque  si  qui  supradicturn  statutum  numerum  nominatorum 
Auditorum  et  Locatenentium,  tales  esse  desinerent,  et  illorum  oflicia 
in  se  ipsis  extincta  penitus  essent  et  esse  censerentur,  illisque  aggre- 
gari,  et  ultra  dictum  duodenarium  numerum  in  Auditorem,  vel  Loca- 
tenentem  admitti  nemo  posset,  prout  in  dictis  litteris  plenius  contineba- 
tur,  attendens  non  minus  recte,  quam  prudenter,  quod  si  quemadmodum 
Auditorum  et  Locatenentium  eorumdem  numerus  erat  provide  limi- 
tatus,  ita  Notarii  causarum  eiusdem  Palatii  coram  eisdem  Auditoribus 
et  Locatenentibus  scribentes  certo  determinato  numero,  eorunidem 
Auditorum  et  Locatenentium  numero  correspondente,  includerentur, 
ipsique  CoUegium  constituerent,  et  Apostolicae  Sedis  Officiales  essent, 
ac  in  processionibus  et  aliis  publicis  actibus,  ad  quas  alii  eiusdem 
Sedis  Officiales  convocari  consueverunt,  interessent,  eorumque  officia 
perpetua  existerent,  et  ex  tot  proborum  et  peritorum  Virorum  col- 
legio,  Curia  praedicta  plurimum  illustraretur,  ipsique  Notarii  quam- 
dam  honoris  et  dignitatis  praerogativam  se  assecutos  fore,  gauderent 
mitioresque  in  exigendis  debitis  eorum  salariis  se  litigantibus  exhi- 
bere  valerent,  quod  eatenus  absque  eorum  detrimento,  et  quod  officia 
ipsorum  magnis  cum  impensis  acquisita  teipporibus,  et  brevi  quodam 
tempore  peritura  6rant,  facere  non  potuerant,  et  exinde  litigantes 
ipsi  non  modicum  reportarent  expensarum  sublevamen,  motu  suo 
proprio,  ac  irrefragabili,  et  perpetuo  valitura  constituttone,  sancivit, 
statuit  et  ordinavit,  quod  de  caetero,  perpetuis  futuris  temporibus, 
numerus  dictorum  Notariorum  esset  quadraginta  octo,  numero  vide- 
licet  dictorum  Auditorum  et  Locatenentium  metito  correspondens, 
qui  ad  instar  aliorum  Sedis  praedictae  Officialium  Collegium  consti- 
tuerent,  quodque  ne  illi,  qui  de  Officiis  Notariorum  eorumdem  dispo- 
nere  eatenus  consueverant,  illorum  dispositione  fraudarentur,  aut  ad 
quos  ipsorum  Officiorum  dispositio  pertinere  debebat,  dubium  ali- 
quod  insurgere  valeret,  et  in  futurum  ex  singulis  quatuor  officiis 
singulorum  quatuor  Notariorum  coram  singulis  ex  duodecim  Audi- 
toribus  seu  Locatenentibus  praedictis  pro  tempore  scribentium,  unum 
Romani  Pontificis,  et  aliud  Vicecancellarii ,  aliud  vero  Camerarii 
S.  R.  E.,  et  reliquum  Auditoris  officia  appellarentur,  et  decedentibus 
aliquibus  ex  Notariis  supradictis  illa  ex  officiis  Notariorum  sic  dece- 
dentium,  quae  Romani  Pontificis  per  Romanum  Pontificem,  quae 
Vicecancellarii  per  Vicecancellarium,  ac  quae  •  Camerarii  per  Came- 
rarium,  quae  vero  Auditorum  otficia  extitissent  per  Auditores  prae- 
dictos  pro  tempore  existentes  aliis  idoneis  conferrentur,  ac,  alias, 
prout  in  litteris  desuper  confectis  etiam  plenius  continetur. 


Clemente  X  417 


Cum  autem  ad  aures  nostras,  non  sine  gravi  animi  nostri  displi- 
centia,  pervenerit,  quod  a  longaeva  annorum  serie  Collegium  dicto- 
rum  Notariorum  Palatii  Apostolici  Auditorum  ob  defectum  et  dimi- 
nutionem  non  modicam  causarum,  litium  et  negotiorum,  etc.  temporum 
iniuriis  et  calamitatibus  proveniente  etiam  ratione  onerum  eidem  Col- 
legio  per  piae  mem.  Paulum  Papam  V.,  Praedecessorem  nostrum, 
motu  simili,  praevia  quorumcumque  nonnuUorum  Romanorum  Pon- 
tificum  Praedecessorum  nostrorum  Constitutionum  officiorum  Nota- 
riorum  huiusmodi  scripturas  non  vacare  disponentium  revocatione, 
omnes  et  singulas  omnium  officiorum  praedictorum  scripturas,  eatenus 
factas  et  in  futurum  conficiendas,  etiam  una  cum  titulo  vacavisse  et 
vacare  debuisse,  declarando  ex  voto  tamen  tunc  Rotae  Auditorum 
impositorum  aliorumque  eisdem  Notariatuum  officiis  incumbentium, 
annuis,  vel  menstruis  praestationibus  per  aliquot  annos  decursis,  et 
forsan  non  solutis,  per  eosdem  solvi  solitis,  in  gravissimum  dictae 
Camerae,  aliorumque  interesse  habentium,  praeiudidum  et  detrimen- 
tum»  dictique  Collegii  splendoris  etiam  damnosum  vilipendium,  satis- 
fetcere  et  correspondere  non  valeat,  quodque  scripturae,  ultra  con- 
tinuas  litigantium  et  Curialium  incommoditates  quas  ipsi  ob  diversas 
Notariorum  praedictorum  in  variis  et  remotis  ac  ab  invicem  sepa- 
ratis  Urbis  partibus  sitas  mansiones,  per  ipsos  Notarios  habitatas, 
saepe  numero  patiuntur  in  dd.  Notariorum  domibus  conservatae, 
quandoque  deperdi  possint,  ac  etiam  realiter  nonnullae  non  sine 
maximo  litigantium  praeiudicio  forsan  deperditae  fuerint,  proptereaque 
in  Congregatione  super  praemissis,  a  rec.  mem.  Alexandro  Papa  VII, 
simiUter  Praedecessore  nostro  deputata,  quod,  attentis  supradictis 
narratis,  numerum  Notarlorum  huiusmodi  ad  minorenv  numerum  redu- 
ceretur,  ipsique  Notarii,  sic  reducendi,  in  uno  et  eodem  loco  coha* 
bitare,  et  inibi  in  Archivio,  ad  id  destinando,  omnes  et  singulas 
scripturas  conservare  tenerentur,  salvis  in  reliquis  erectionibus  prae- 
dictis,  licet  frustra  et  absque  uUo  effectu  decretum  fuerit. 

Nos,  igitun  quibus  cura  et  soUicitudo  Boni  publici  insidet,  dicti 
Alexandri,  Praedecessoris,  vestigiis  in  hoc  inhaerendo,  non  solum 
praedictis,  verum  etiam  pro  maiori  et  publica  Curialium  et  litigan* 
tium  utilitate  ac  commoditate,  illorumque  minori  dispendio,  necnon 
aliis  rationabilibus  de  causis,  in  Congregatione,  novissime  per  nos 
particulariter  deputata,  cum  dilectorum  filiorum  nostrorum  Prodatarii 
ac  Vicecancellarii  et  pro  Camerarii  S.  R.  £.,  necnon  trium  Aposto* 
lici  Palatii  huiusmodi  Auditorum,  ab  eadem  Rota  ad  effectum  huius- 
modi  deputatorum  interventu,  habita,  mature  discussis,  aducti  motu 

17 


418  Soeculo  X  VII 


simili  etiam  ex  voto  posterioris  Congregationis,  huiusmodi  numerum 
quadraginta  octo  oflficiorum  Notariatuum  huiusmodi,  ad  quatuor 
officia  vacabilia  Notariorum  huiusmodi  dumtaxat,  reliqua  quadraginta 
quatuor  ofiicia  huiusmodi,  et  illorum  titulos  motu  pari  supprimentes 
et  annuUantes,  perpetuo  reducimus. 

Primi,  videlicet,  per  Vincentium  ad  nos,  et  successores  nostros 
Romanos  Pontifices;  secundi,  vero,  per  Carolum  ad  Vice  Cancella- 
rium;  et  Tertii,  per  lacobum  Philippum  ad  Camerarium  S.  R.  E.; 
necnon  quarti  officiorum  huiusmodi,  de  coetero  vacaturorum,  per 
Petrum,  infrascriptos  respective  possessorum,  coUationes  ad  dictos 
Auditores  pro  tempore  existentes  respective  spectare  et  pertinere 
declaramus;  ac  in  dictos  quatuor  Notarios  unum  CoIIegium  consti- 
tuentes,  ex  voto  eiusdem  posterioris  Cong^egationis,  Vincentium 
Cicellium,  Carolum  Bonamici,  lacobum  Philippum  Caesarini,  et  Petrum 
Francisconium  dilectos  filios,  triginta  septem  officia  huiusmodi  respe- 
ctive  ad  praesens  obtinentes,  itaut  ipsi  reliqua  undecim  officia  huius- 
modi  per  Antonium  Cartonium,  et  Hieronymum  Aloysium  Rosigna- 
num,  ac  Aemilium  Gottum,  etiam  dilectos  filios  respective  ad  praesens 
possessa»  iusto  et  competenti  et  per  posteriorem  Congregationem 
huiusmodi  constituendo  et  beneviso  pretio,  habita  tamen  ratione 
qualitatum  praesentium  temporum  et  consimilium  officionim  huius- 
modi  hisce  temporibus,  et  forsan  non  ita  pridem  factarum  venditio- 
num  et  aliorum  particularium,  cum  condidone  et  pacto,  tamen,  omnia 
et  singula  onera,  alias  quadraginta  octo  Notariis  huiusmodi  incum* 
bentia,  supportandi  a  dictis  Antonio  et  Hieronymo  Aioysio  et  Aemilio, 
emere,  dd.  vero  Antonius  et  Hieronymus,  Aloysius  ac  Aemilius  prae* 
dicti  dicta  undecim  officia  sic  suppressa  vendere  respective  teneantur, 
motu  simili  nominamus. 

Volumus  autem,  quod  Antonio  et  Hieronymo,  Aloysio  ac  Aemilio, 
praedictis,  aut  aliquo  illorum,  dicta  undectm  officia,  seu  illorum  aliqua, 
ut  praefertur,  suppressa  vendere  recusantibus,  seu  recusante,  statim 
facto  deposito  pretii  ut  praefertur  benevisi  penes  Sacrum  Montem 
Pietatis  Urbis,  in  creditum  illorum  venditio  legitime  &.cta  censeatur 
eo  ipso,  et  quod  de  coetero  ipsi  Antonius  et  Hieronymus,  Aloysius 
ac  Aemilius,  Notarii,  tam  scribendo.  quam  in  causis  dicti  Tribunalis 
se  ingerendo,  aut  immiscendo,  denominari  aut  appellari  nullatenus 
possint  prohibemus.  Quinimo  ipsis  in  virtute  sanctae  obedientiae  et 
sub  indignationis  nostrae,  et  aliis  arbitrio  infligendis,  poenis,  quatenus 
ipsi.  statim  facto  deposito  pretii  huiusmodi,  omnes  et  singulos  libros, 
scripturas,    et    registra,    coeteraque    singula    Notariorum    huiusmodi 


Clemente  X  419 


ofllicia  concernentia  dictis  quatuor  Notariis,  ut  praefertur,   nominatis 
respective  consignare  debeant,  precipimus  et  mandamus. 

Coeterum  pro  dictonim  quatuor  Notariorum  dictique  illorum  col- 
legii,  honoris  et  dignitatis  praerogativa  conservanda,  ut  ipsi  omnibus 
et  singulis  privilegiis,  facultatibus,  indultis,  praerogativis,  concessio- 
nibus,  gratiis,  praeeminentiis  et  antelationibus,  quibus  alias  dicti 
quadraginta  octo  Notarii  ante  suppressionem  et  reductionem  prae- 
dictas  quomodolibet  utebantur,  fruebantur  et  potiebantur,  pari  modo 
et  absque  aliqua  prorsus  differentia  frui,  potiri,  et  gau(}ere  possint 
et  valeant,  supportatis  tamen  oneribus  praedictis,  motu  pari,  conce- 
dimus  et  indulgemus;  praesentes  quoque,  et  desuper  conficiendas, 
litteras  ettam  ex  eo  quod  singuli  nominati  praedicti  praemissis  non 
consenserint,  nec  forsan  ad  ea  omnia  et  singula  vocati  et  auditi  fue- 
rint,  nuUo  unquam  tempore  de  subreptionis  yel  obreptionis  aut  nul- 
litatis  vitio,  seu  intentionis  nostrae,  vel  alio  quovis  etiam  quantumvis 
magno  et  inexcogitato  et  substantiali  defectu,  etiam  ex  eo  quod 
super  praemissis  solemnitates  et  quaevis  alia  servanda  et  adimplenda, 
servata  et  adimpleta  non  fuerint,  aut  ex  alio  quolibet  capite,  a  iure 
vel  facto  aut  &tatuto  vel  consuetudine  aliqua  resultante,  seu  etiam 
enormis,  enormissimae,  et  totalis  laesionis,  aut  quocumque  alio  colore, 
etiam  in  corpore  iuris  clauso,  seu  occasione  vel  causa  quantumvis 
iusta,  rationabili  et  privilegiata,  etiam  tali,  quae  ad  effectum  validi- 
tatis  praedictorum  specialiter,  ac  individue  exprimenda  foret,  aut 
quod  de  voluntate  nostra  huiusmodi,  vel  aliis  superius  expressis,  seu 
illatis,  nihil  ullibi  apparet,  seu  aliter  probari  posset,  notari,  impu- 
goari,  invalidari,  retractari,  in  ius  vel  controversiam  revocari,  aut  ad 
terminos  iuris  reduci,  vel  adversus  illas  restitutionis  in  integrum, 
aperitionis  oris,  reductionis  ad  viam,  et  terminos  iuris,  aut  aliud 
quodcumque  luris,  Facti,  gratiae,  seu  iustitiae,  remedium  impetrari, 
seu  etiam  motu  et  potestatis  plenitudine  similibus,  concedi,  aut  sic 
impetrato,  aut  concesso,  quempiam  uti,  seu  iuvari  in  iudicio,  et  extra^ 
posse  neque  ipsos  praesentes  sub  quibusvis  similium,  vel  dissimilium 
g^ratiarum  revocationibus,  suspensionibus,  limitationibus,  aut  aliis  con- 
trariis  dispositionibus  pro  tempore  quomodolibet  faciendis  compre- 
hendi,  sed  semper  ab  illis  exceptas  perpetuoque  validas  et  efHcaces 
existere,  et  fore,  suosque  plenarios  et  integros  effectus  sortiri  et 
obtinere,  sicque,  et  non  alias,  per  quoscunque  ludices,  etiam  Romanae 
Hcclesiae  Cardinales,  sublata  etc.  iudicari,  et  definiri  debere,  ac  irri- 
tum  et  inane,  si  secus,  super  his  a  quoquam,  quavis  auctoritate, 
scienter,   vel    ignoranter,  contigerit    attentari,    perpetuum    silentium 


420  Soeculo  X  VII 


super  litibus  et  controversiis,  alias  per  dictos  Notarios  contra  quosvis 
alios  in  dicti  Sacri  Palatii  Apostolici  Auditorio,  aut  alio  Tribunali 
coram  quovis  ludice  praemissorum  occasione  quomodolibet  suscitatis, 
imponendo,  motu  simili»  Apostolica  auctoritate,  tenore  praesentium, 
decernimus  et  declaramus,  non  obstantibus  praemissis,  et  aliorum 
Romanorum  Pontificum,  Praedecessorum  nostrorum,  Constitutionibus 
et  indultis,  privilegiis  supradictis,  Collegio  illiusque  singularibus  per- 
sonis  quomodolibet  concessis,  necnon  piae  mem.  Pii  Papae  IV., 
etiam  Praedecessoris  nostri,  gratias  Cameram  praedictam  concer- 
nentes  in  eadem  Camera  registrari  debere,  disponentibus,  ac  nostra 
et  Cancellariae  Apostolicae  regula  de  iure  quaesito  non  tollendo, 
aliisque  constitutionibus  et  ordinationibus  Apostolicis,  etiam  concilia- 
ribus,  desuper,  in  genere  vel  in  specie,  editis,  etiam  Motu  proprio, 
scientia  et  potestatis  plenitudine  similibus,  et  quibuscumque  etiam 
quantumvis  efficacissimis  clausulis  et  decretis,  etiam  irritantibus  robo- 
ratis,  et  alias  in  contrarium  praedictorum  quomodolibet  concessis, 
confirmatis,  et  innovatis;  quibus  omnibus,  etiamsi  pro  illorum  sufii- 
cienti  derogatione  de  illis  eorumque  totis  tenoribus  specialis,  specifica, 
expressa  et  individua  ac  de  verbo  ad  verbum,  non  autem  per  clau- 
sulas  generales,  idem  importantes  mentio,  seu  quaevis  exquisita  forma 
ad  hoc  servanda  foret,  tenores  huiusmodi,  ac  si  de  verbo  ad  verbum, 
nihil  penitus  omisso,  et  forma  in  illis  tradita  observata,  inserti  forent, 
praesentibus,  pro  plene  et  sufficienter  expressis»  ac  de  verbo  ad  ver- 
bum  insertis  habentes,  illis  alias  in  suo  robore  permansuris,  hac  vice 
dumtaxat,  motu  et  potestatis  plenitudine  similibus,  derogamus  ac 
derogatum  esse  volumus,  et  declaramus;  caeterisque  contrariis  qui- 
buscumque;  cum  clausulis  opportunis. 

Ftat  Motu  proprio  E. 

£t  quod  singulorum  officiorum  huiusmodi  concessorum,  et  litte- 
rarum  tenores,  etiam  veriores,  habeantur  pro  expressis,  seu  toto  vel 
in  parte  exprimi  possint  in  litteris,  et  de  ipsius  suppressione,  redu- 
ctione,  annullatione,  concessione,  voluntate,  indulto,  declaratione,  et 
derogatione,  aliisque  praemissis,  ut  supra,  quae  hic  pro  sufficienter, 
et  ad  partes  repetitis  habeantur,  ut  supra  in  litteris,  et  cum  clausula : 
Ad  perpettuim  rei  memoriam  latissime  extendenda,  et  quod  praemis- 
sorum  omnium  et  singulorum,  etiam  denominatorum  qualitatum  nun- 
cupatorum,  invocationum,  aliorumque  necessariorum  maior  et  verior 
specificatio  et  expressio  fieri  possit  in  litteris.  Volumus  autem,  quod 


ClemetUe  X  421 


sola  praescntis  motus  proprii  signatura  sufficiat,  et  ubique  fidem  faciat 
in  iudicio,  et  extra,  regula  contraria, 

D.  F.  coeterisque  contrariis  quibuscumque,  ut  supra  non  obstan- 
tibus,  seu,  st  videbitur,  per  Breve  nostrum,  seu  officium  de  Curia 
expediri  possint. 

Datum  Romae,  apud  Sanctam  Mariam  Maiorem,  Decimo  kal. 
Novembris,  Anno  Secundo. 

FiaL  £. 

Libro  III.  Secretarum  folio  CCXXVIII.  R.  F.  Moreau.  26.  octobris 
Camillus  Natalis. 

Anno  a  nativitate  D.  N.  lesu  Christi  1671.  indictione  9.,  die 
vero  31.  mensis  octobris,  Pont.  autem  SS.  in  Christo  Patris,  et 
D.  N.,  D.  Clementis  divina  Providentia  Papae  X.  anno  eius  II.  Su- 
pradicta  cedula  Motus  proprii  Sanctissimi  affixa,  et  publicata  fuit  ad 
valvas  Curiae,  et  in  acie  Campi  Florae,  ac  in  aliis  locis  solitis  et 
consuetis  Urbis,  ut  moris  est,  per  me  loannem  Antonium  Bertarellum, 
Apost.  Curs. 

loseph  Pizzardus  Mag.  Curs. 


317. 

ConsHtutio  CUvtenHs  X  qua  canftrmantur  et  innavantur  omnia  pri-- 
viUgia  concessa  a  ItUio  II,  Leone  X,  CUnunte  VII,  Paulo  III, 
et  AUxandro  VII,  et  ulierius  conceditur  expediHo  litterarum 
gratis,  et  per  viam  secretam,  nec  non  rcUione  custodiae  palHorum 
assignantur  menstruaHm  scuta  8;  quae  prius  dabantur  canonicis 
Altaristis  S.  Petri. 

(Arch.  Rot.,  « Privilegia »,  tom  I,  part.  I,  n.  XLII). 

1671,  decembris  19,  Romae. 

Clemens  Episcopus,  Servus  Servorum  Dei.  Ad  perpetuam  rei 
memoriam.  Romani  PonHficis  consueta  ienigmtas  ea  quae  per  Pre- 
decessores  suos  praesertim  personarum  non  solum  pro  ipso  Romano 
FontiBce  sed  etiam  pro  Universali  Ecclesia  ac  Sedis  Apostolicae 
honore  et  personis  ad  illam  in  dies  confluentibus  iustitia  admini- 
stranda  continuos  et  indefessos  labores  impendentium  commodum  et 
utilitatem  concernentia,  concessa  sunt,  ut  Arma  perpetuo  et  illibata 
persistant,  libenter  approbat  aliaque  etiam  ipsis  concedit,  prout  in 
Domino  salubriter  prospicit  expedire. 


422  Soeculo  X  VII 


Cum  itaque  fel :  record :  lulius  II,  Leo  X,  Clemens  VII,  Paulus  III, 
et  Alexander  VII,  Romani  PontifiGes  praedecessores  nostri,  dilectis 
filiis  Cappellanis  nostris  causarum  Palatii  Apostolici  Auditoribus  ac 
eorum  Locumtenentibus,  tunc  et  pro  tempore  existentibus,  eorumque 
Collegio,  huius  Urbis  atque  totius  Christiani  Orbis  supremo  Tribu- 
nali,  diversas  per  ampla  privilegia  concessiones  et  exemptiones,  ante- 
lationes,  praerogativas,  libertates,  facultates,  gratias  ac  indulta  tunc 
expressa  benigne  concesserint  et  approbaverint, 

Nos  Auditorum  et  Locumtenentium  praedictorum,  quorum  assidui 
labores  quotidie  probantur  et  incorrupta  iustitia  qrbi  Christiano  elucet, 
meritis  invigilantes,  ac  eos  amplioribus  favoribus  et  gratiis  prosequi 
volentes,  omnia  et  singula  privilegia,  exemptiones,  antelationes,  prae- 
rogativas,  concessiones,  gratias,  libertates,  facultates,  iitteras  ac  indulta 
huiusmodi,  per  dictos  praedecessores  eisdem  Auditoribus  et  Locum- 
tenentibus  ac  eorum  singulis  in  genere  vel  in  specie  concessa,  quae- 
cumque  et  qualiacumque  sint  ac  cuiuscumque  tenoris  et  continentiae 
existant,  quarum  omnium  formas  et  tenores  ac  si  de  verbo  ad  ver- 
bum  insererentur  praesentibus  pro  expressis  habentes,  cum  omnibus 
et  singulis  derogationibus,  decretis  et  clausulis  in  eis  contentis,  in 
omnibus  et  per  omnia,  Motu  proprio,  non  ad  ipsorum  Auditorum  et 
Locumtenentium  vel  aliorum  pro  eis  Nobis  super  hoc  oblatae  petitionis 
instantiam,  sed  ex  mera  nostra  deliberatione  et  certa  scientia  ac  de 
Apostolicae  potestatis  *plenitudine  tenore  praesentium  approbamus  et 
con6rmamus,  illisque  inviolabilis  Apostolicae  iinnitatis  vim,  robur,  et 
efficaciam  adiungimus,  et  innovamus,  illaque  eisdem  et  eorum  cuilibet, 
et  prout  dicti  praedecessores  nostri  concesserunt,  de  novo  pro  potiori 
cautela  concedimus,  indulgemus  et  ampliamus. 

Et,  insuper,  cum  idem  Clemens  inter  alia  pcr  eum  tunc  eisdem 
Cappellanis  Auditoribus  et  eorum  Locumtenentibus  concessa  quod 
singuli  Auditores  et  Locumtenentes  praedicti  quascumque  provisionum, 
commendarum,  dispensationum,  unionum  ad  vitam  praefectionum, 
reservationum,  fructuum,  pensionum  et  aliorum  quorumcumque,  ac 
facultatum,  mandatorum,  gratiarum  et  indultorum  ac  alias  litteras, 
gratiam  vel  iustitiam  separatim  seu  utrumque  mixtim  concernentes, 
a  Sede  praedicta  etiam  ratione  quarumcumque  dignitatum  etiam  Epi- 
scopalium  et  Monasteriorum  aliorumque  Beneficiorum  Ecclesiasticorum 
quorumcumque  pro  tempore,  ut  praefertur,  ab  eodem  Clemente  et 
successoribus  suis,  Romanis  Pontificibus  pro  tempore  existentibus  ac 
Sede  praedicta  qualitercumque  impetrandas,  ac  sibi  etiam  motu  proprio 
et  ex  certa  scientia  concedendas,  et  de  personis  eorum  consistoria- 


Clemente  X  423 


lium  faciendas  in  Abbreviatoram,  scriptx>rum  BuUaram  ac  Registri, 
nec  non,  qui  etiam  de  suis  Apostoiicis  gratiis  expectativis  taxam 
recipiebant  sollicitatorum  litteraram  Apostolicarum,  nec  non  secreta- 
riorum  et  Procuratoram  Audientiae  suae  litteraram  Contradictarum, 
ac  aliis  quibusvis  Romanae  Curiae  Officiis,  gratis  cum  subscriptione 
videlicet  £ratis  pro  Auditore  seu  Laeumtenente  Rotcte  per  Rescriben- 
darium  litterarum  earumdem  facienda,  expedire  possent  et  deberent» 
apostolica  auctoritate  Motu  pari  pariter  indulserit,  mandans  tunc  et 
pro  tempore  existentibus  litteraram  praeiatarum  Rescribendario  et 
aliis  scriptoribus  et  Abbreviatcmbus,  soUicitatoribus,  Secretariis,  dictae 
Aodientiae  Procuratoribus,  et  quibusvis  aliis  dictae  Romahae  Curiae 
Officialibus,  expeditioni  litterarum  huiusmodi  pro  tempore  presiden- 
tibus,  et  Ministris,  sub  excommunicationis  latae  sententiae  privationis 
et  suspensionis  suoram  officioram  et  perceptionis  emolumentoram 
eoramdem  poenis,  per  eos  ad  quos  pertinent  et  qui  eas  gratis  sub- 
scribere  vel  concedere  noluerint  eo  ipso  incurrendis  absque  alio  suo 
et  successoram  ac  Sedis  praefatae  uiteriori  mandato,  eas  gratis  sub- 
scriberent,  et  per  omnia  usque  ad  plumbum  et  alia  necessaria  inclu- 
sive,  omni  contradictione  et  dilatione  cessante,  expedirent,  prout  in 
litteris  eiusdem  Clementis  desuper  expeditis  plenius  continetun 

Nos  eorumdem  Auditorum  et  eoram  Locumtenentium  indemnitati 
consulere  eosque  amplioris  gratiae  favore  prosequi  volentes*  ipsosque 
Auditores  et  Locumtenentes  huiusmodi  dictique  CoUegii  singulares 
personas  a  quibusvis  excommunicationis,  suspensionls  et  interdicti, 
aliisque  Ecclesiasticis  sententiis,  censuris  et  poenis  (si  quibus  quomo- 
dolibet  innodati  existunt)  ad  eflfectum  praesentium  tantum  consequen- 
dum,  harum  serie  absolventes  et  absolutas  fore  censentes,  nec  non 
Privilegioram,  exemptionum,  (acultatum,  aliorumque  praemissoram,  et 
inde  legitime  sequutoram  quoramcunque,  etiam  veriores,  et  totos 
tenores  etiam  datas  causasque,  occasiones  et  qualitates  etiam  circum- 
stantias,  ac  litium  si  quae  sint  merita,  statum  cum  omnibus  aliis  de 
necessitate  exprimendis,  praesentibus  pro  expressis  habentes,  Motu 
simili,  ac  ex  certa  scientia,  et  Apostolicae  potestatis  plenitudine, 
praedictis  indultum  circa  dictarum  litteraram  expeditionem  gratis,  ut 
praefertur,  faciendam  a  dicto  Clemente  ut  praefertur  concessum»  etiam 
quoad  expeditiones  gratiaram  praedictarum  in  eorundem  Auditoram 
et  Locumtenentium  iavorem,  per  viam  Secretam,  gratis  faciendam 
perinde  ac  si  in  dictis  litteris  eiusdem  Clementis  de  eadem  via  secreta 
circa  dictam  expeditionem  expressa  et  individua  n^entio  facta  fuisset, 
motu  pari,  extendimus  et  ampliamus. 


424  Soeculo  XVII 


Ac  propterea»  cum,  post  suppressionem  et  abolitionem  coUegii 
Subdiaconorum  Apostolicorum  nuncupatorum  a  praedicto  Alexandro 
praedecessore  factas,  idem  Alexander,  praedecessor,  dictos  Auditores 
Subdiaconos  Apostolicos  fecerit,  creaverit,  constituerit  et  declaraverit, 
ipsumque  praefatorum  Auditorum  CoUegium  in  Subdiaconorum  per 
eum,  ut  praefertur  suppressorum  et  abolitorum»  cum  eodem  omnino 
onere  assistendi  et  inserviendi  Nobis  et  pro  tempore  existentibus 
Romanis  Pontificibus  in  quibusvis  functionibus  Pontificiis,  ad  quod 
dicti  Subdiaconi  ante  officiorum  suorum  suppressionem  et  exttnctionem, 
ut  praefertur,  factas  quomodolibet  tenebantur  et  obligati  erant,  et 
cum  omnibus  et  singulis  honoribus,  praerogativis,  praecedentiis  et 
praeeminentiis  quae  de  iure  et  ex*  Constitutionibus  et  indultis  Aposto- 
licis,  vel  ex  usu  et  consuetudine,  et  aliis  quomodocumque  Subdia- 
conis  Apostolicis,  ut  praefertur,  suppressis  et  abolitis,  illorumque  col- 
legio  ante  suppressionem  et  abolitionem  huiusmodi  ccmipetebant,  qui* 
busvis  tamen  redditibus  et  emolumentis  exceptis,  motu  suo  proprio 
substituerit  et  subrogaverit,  indeque  eisdem  Auditoribus  cura  et 
custodia  Palliorum,  quae  de  corpore  Sancti  Peiri  sumpta  in  Consi- 
storio  Patriarchis,  Archiepiscopis  et  nonnullorum  Ecclesiarum  insi- 
gnium  usu  Palliis  huiusmodi  gaudentium  Episcopis  distribui  solent, 
incumbat, 

ratio  postulet,  ut  qui  sentit  onus  sentiat  et  commodum,  Nos  pro- 
visionem  scutorum  octo  monetae,  quae  idem  Alexander,  praedecessor, 
intuitu  curae  et  Custodiae  praefatarupi  usque  ad  suum  beneplacitum 
Canonicis  Altaristis  S.  Petri  pro  tempore  existentibus  in  singulos 
menses  assignaverat,  ex  nuoc  CoUegio  Auditorum  praefatorum  per- 
petuo  assignamus,  applicamus  et  appropriamus,  Mandantes  dilectis 
filiis  Provisoribus  Montis  Pietatis,  et  deinceps  in  perpetuum  dtctam 
provisionem  octo  scutorum  singulis  mensibus  iuxta  formam  et  tenorem 
Chirographi  dicti  Alexandri,  praedecessoris,  sub  die  decima  nona  Martii 
Anni  Millesimi  sexcentesimi  quinquagesimi  octavi,  illiusque  confir- 
mationis  (quarum  tenorem  praesentibus  pro  expressis  haberi  volu- 
mus)  emanatorum,  non  amplius  Canonicis  Altaristis  Sancti  Petri  pro 
tempore  existentibus,  sed  CoUegio  Auditorum  praedictorum  solvant, 
ita  ut  Altaristis  menstrua  provisio  praefatorum  octo  scutorum  non 
amplius  proveniat,  nec  ab  ipsis  ratione  curae  et  custodiae  Palliorum 
praedictorum,  vel  sub  quovis  alio  praetextu  aut  colore,  pretendi  vel 
exigi  possit,  sed  coUegio  Auditorum  praefatorum  obveniat  et  cedat, 
iUique  perpetuo  assignata,  applicata  et  appropriata  sit  et  esse  cen- 
seatur,  tenore  praesentium,  per  quas  Venerabili  fratri  nostro  Archie- 


Clemente  X  425 


piscopo  Sebasten.,  moderno  canonico  Altaristae  (cui  donec  officium 
seu  beneficium  Altaristae  huiusmodi  obtinuerit  praedicta  provisione 
octo  scutorum  frui  et  gaudere  permittimus,  quoad  emolumentum  prae-> 
dictum  praeiudicare  non  intendimus)  ac  omnes  et  singulos  iuris  et 
facti»  nec  non  solemnitatum  quarumcumque  tam  ex  iuris  Canonici 
et  Constitutionum  Apostolicis  praescripto  quam  alias  quomodolibet 
in  similibus  et  de  necessitate  observandarum»  et  alios  quoscumque 
et  quantumvis  magnos,  formales,  incognitos  et  inexcogitabiles  defe- 
ctus,  si  qui  in  praemissis  ac  eisdem  partibus  vel  eorum  aliquo  vel 
aliqua  earum  parte,  principaliter  vel  accessorie»  antecedenter  vel  con- 
sequenter,  aut  concomitanter,  vel  alias  quomodolibet  intervenerint  seu 
intervenisse  dici,  censeri  vel  praetendi  possent,  plenissime  et  amplis- 
sime  supplemus,  sanamusac  penitus  et  omnino  toUimus,  et  abole- 
mus;  decernentes,  ipsas  praesentes  litteras  et  in  eis  contenta  quae- 
cumque,  quacumque  speci5ca  et  individua  mentione  et  expressione 
digna  etiam  si  in  praemissorum»  vel  eorum  aliquo,  interesse  habentes, 
seu  habere  praetendentes,  quomodolibet  illis  non  consenserint,  nec  ad 
ea  vocati,  citati  et  auditi,  neque  causae  propter  quas  praesentes  ema-» 
narunt  adductae  specificatae  et  iustificatae  fuerint  aut  alias  ex  alia 
quacumque  quantumvis  iusta»  pia»  iuridica  et  privilegiata  causa,  colore, 
pretextu,  et  capite,  etiam  in  corpore  iuris  clausa,  et  enormis  enor- 
missimae  et  totalis  laesionis'  nullo  unquam  tempore  de  subreptionis 
vel  obreptionis  aut  nullitatis  vitio  seu  intentionis  nostrae,  seu  inte- 
resse  habentium  consensus,  aliove  quomodolibet,  quantumvis  magno, 
formali  et  substantiali,  aut  inexcogitato  et  inexcogitabili  defectu,  notari, 
impugnari,  invalidari,  infringi,  retractari,  Umitari,  aut  in  controver- 
siam  vocari,  aut  adversus  illa^  aperitionis  oris  et  restitutionis  in  inte- 
grum,  aliudve  quodcumqne  iuris,  facti  vel  gratiae  reraedium  impetrari 
vel  intentari  vel  impetrato,  vel  etiam  Motu,  scientia,  et  potestatis  ple- 
nitudine  paribus  concesso  vel  emanato,  quempiam  in  iudicio,  et  extra 
illud,  uti  seu  se  iuvare  posse,  sed  praesentes  litteras  semper  firmas, 
validas  et  efHcaces  existere  et  fore,  suosque  plenarios  et  integros 
effectus  sortiri  et  obtinere,  ac  dictis  Auditoribus  illorumque  Locum* 
tenentibus  in  omnibus  et  per  omnia  plenissime  suffragari,  nec  sub 
quibusvts  suspensionibus,  perpetuis  vel  ad  tempus,  derogationibus, 
revocationibus  in  contrarium,  factis  vel  faciendis,  minime  comprehendi, 
neque  illis  derogari  posse,  nisi  eorumdem  Auditorum  vel  Locumte- 
tenentium  ad  id  accesserit  assensus,  sicque,  et  non  alias,  in  prae- 
missis  per  quoscumque  ludices  ordinarios  et  delegatos,  ac  Sanctae 
Romanae  Ecclesiae  Camerarium  et  alios  Cardinales,  etiam  de  latere 


426  Soeculo  X  VII 


Legatos,  necnon  Camerae  nostrae  Apostolicae  Praesidentes,  Cle- 
ricos,  Auditorem,  Thesaurarium  et  Mtnistros,  ceterosque  quacumque 
praeminentia  et  potestate  fungentes  et  functuros»  sublata  eis  et  eorum 
cuilibet  aliter  iudicandi  et  interpretandi  facultate  et  auctoritate,  iudicari 
et  definiri  debere,  ac  irritum  et  inane,  si  secus  super  his,  a  quoquam, 
quavis  auctoritate,  scienter  vel  ignoranter,  contigerit  attentari. 

Quocirca  pro  tempore  existentibus  S,  Rom.  Ecclesiae  Vicecan- 
cellario  et  Datario  ac  Curiae  causarum  Camerae  Apostolicae  gene- 
rali  Auditori,  per  praesentes,  motu  simili,  mandamus»  quatenus  ipsi, 
vel  duo  aut  unus  vestrum,  si  et  postquam  dictae  litterae  vobis  prae- 
sentatae  fuerint,  per  vos,  vel  alium,  seu  alios,  praesentes  ac  tn  eis 
contenta  quaecumque,  ubi  et  quando  opus  fuerit,  et  quoties  pro 
parte  dictorum  Auditorum,  Locumtenentium,  seu  alicuius  eonim, 
desuper  fuerint  requisiti,  solemniter  publicantes,  eisque  in  praemissis 
efficacioris  defensionis  praesidio  assistentes,  fisiciant,  auctoritate  nostra, 
eos  et  eorum  quemlibet  approbatione,  confirmatione,  adiunctione, 
innovatione,  concessione,  indulto»  ampliatione,  assignatione,  applica- 
tione,  approbatione,  suppletione,  sanatione,  abolitione,  decreto  ac  aliis 
premissis,  pacifice  frui  et  gaudere ;  non  permittentes,  eos  per  quos- 
cumque,  quomodolibet,  indebite  molestari;  Contradictores  et  rebel- 
los,  auctoritate  nostra  praefata,  appellatione  postposita,  compescendo, 
invocato  ad  hoc,  si  opus  fuerit,  auxtlio  Brachii  saecularis,  non  obstan- 
tibus,  quatenus  opus  sit,  piarum  mem :  Simmachi  et  Pauli  II,  Pauli  III 
et  aliorum  Romanorum  Pontificum,  praedecessorum  nostrorum,  de 
rebus  Ecclesiasticis  et  Camerae  praefatae  non  alienandis,  ac  rec.  mem. 
Pii  Papae  Quarti,  praedecessoris  pariter  nostri,  de  gratiis  qualecumque 
interesse  dictae  Camerae  concernentibus  in  eadem  Camera  intra 
certum  tunc  expressum  tempus  praestandis  et  registrandis,  itaut 
ipsas  praesentes  litteras  ibidem  praesentari,  admitti  et  registrari  num- 
quam  necesse  sit,  nec  non  nostra  et  Cancellariae  Apostolicae  regula 
de  non  tollendo  iure  quaesito,  aliisque  Constitutionibus  et  Ordina- 
tionibus  apostolicis,  editis  et  edendis,  nec  non  etiam  iuramento,  con- 
firmatione  Apostolica,  vel  quavis  firmitate  alia  roboratis,  statutis  et 
litteris  apostolicis,  sub  quibuscumque  verborum  tenoribus  et  formis, 
et  cum  quibusvis  derogatoriarum  derogatoriis  in  contrarium  prae- 
missorum  per  quoscumque  Rom.  Pontifices,  praedecessores  nostros, 
ac  nos  et  Sedem  Apostolicam,  cum  quibusvis  clausulis  et  decretis 
etiam  iteratis  vicibus  Secretariis  Apostolicis  ac  Camerae  et  Cancel- 
lariae  Apostolicarum  Ofllicialibus,  ac  de  communi,  et  annata,  ac  in 
plumbo,  nec  non  de  quibusvis  aliis   emolumentis  participantibus,  et 


Clemente  X  4Z7 


quibuscumque  aliis  quocumque  nomine  nuncupentur,  et  dignitate  seu 
maioritate  praefulgeant,  in  genere  vel  in  specie,  seu  eorun\  Col* 
legiis  et  in  actu  eorum  erectionis  concessis,  approbatis  et  innovatis, 
quibus  omnibus  et  singulis,  etiam  si  pro  illarum  sufficienti  deroga- 
tione  de  illis  eorumque  totis  tenoribus,  specialis,  specifica  et  indi- 
vidua,  ac  de  verbo  ad  verbum,  non  autem  per  clausulas  generales 
idem  importantes,  mentio  seu  quaevis  alia  expressio  habenda,  aut 
aliqua  alia  exquisita  forma  ad  hoc  servanda  foret»  ac  in  eis  caveatur 
expresse  quod,  illis  nullatenus  ac  sine  consensu  interesse  habentium 
derogari  possit  tenores  huiusmodi,  ac  si  de  verbo  ad  verbum  nihii 
penitus  omisso  et  forma  in  illis  tradita  observata,  exprimerentur  et 
insererentur  praesentibus,  pro  plene  et  sufficienter  expressis  et  insertis 
habentes,  illis  alias  in  suo  robore  permansuris,  harum  serie,  motu 
ac  scientia  similibus,  expresse  derogamus;  nec  non,  omnibus  illis 
quae  in  litteris  eisdem  Auditoribus  et  Locumtenentibus,  seu  eorum 
CoUegio,  voluerunt  dicti  praedecessores  non  obstare  quae  pro  repe- 
titis  habentur,  ceterisque  contrariis  quibuscumque. 

Volumus  autem  quod  earumdem  praesentium  transumptis  eadem 
prorsus  fides  in  iudicio,  et  extra,  ac  alias  ubicumque,  adhibeatur  quae 
adhiberetur  originalibus,  si  forent  exhibitae  vel  ostensae.  Per  prae- 
sentes  autem  non  intendimus  illa  quae  per  Concilii  Tridentini  decreta 
et  alias  posteriores  Constitutiones  Apostolicas  specifice  revocata  sunt 
approbare  in  aliquo. 

Nulii  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  nostrae  absolu- 
tionis,  approbationis,  confirmationis,  adiunctionis,  indulti,  ampliationis, 
extensionis,  assignationis,  applicationis ,  approbationis,  suppletionis, 
sanationis,  abolitionis,  decreti,  derogationis  et  voluntatis  infringere» 
vel  ei,  ausu  temerario,  contraire :  si  quis  autem  hoc  attentare  prae- 
sumpserit,  indignationem  Omnipotentis  Dei  ac  Beatorum  Petri  et 
Pauli  Apostolorum  eius  se  noverit  incursurum. 

Datum  Romae,  apud  S.  Mariam  Maiorem,  Anno  Incarnationis 
Dominice  Millesimo  Sexcentesimo  septuagesimo  primo,  quarto  decimo 
kalendas  ianuarii,  Pontificatus  nostri  Anno  secundo. 


428  Soeculo  X  VII 


318. 

Rotae  decretum  quod  resoluUones  causarum  capiantur  cum  pluraUlaU 
votorum. 

(Arch.  Rot.,  <  Diariuni  lacobi  Emerix »). 

Lunae   17  Aprilis   1673. 

76.  Cum  alias  dubitatum  fuisset,  quid  servandum  foret  pro  reso- 
lutionibus  Causarum  in  quibus  ordinatum  est,  ut  videantur  ab  omnibus 
Dominis,  Rms  D.  Albergatus,  Decanus,  assumpsit  in  se  onus  desuper 
capiendi  informationem  per  litteras  ab  Efno  D.  Cardinale  Cerro  et 
oretenus  ab  Emo  Cardinale  Otthobono  et  hodie,  occasione  discor- 
diae  votorum  quae  fuit  in  causa  Barchinonen.,  Congruae  coram  R.  P. 
D.  Taya  in  qua  ordinatum  fuerat  ut  videretur  ab  omnibus,  retulit 
tam  Emum  Cerrum,  quam  Emum  D.  Otthobonum  respondisse  semper 
in  huiusmodi  casibus  praevaluisse  pluralitatem  votorum,  ita  ut  in 
huiusmodi  casibus  ab  antiquo  capta  fuerit  resolutio  pro  illa  parte  pro 
qua  stabant  plura  vota,  etiamsi  superarent  in  uno  voto  tantum  suffragia 
contraria  et  de  hoc  extare  plura  exempla  Decisionum  quae  incipiunt: 
€  Domini  pro  maiori  parte  censuerunt,  responderunt  > ,  vel  similibus. 
Quapropter  ordinatum  fuit,  ut  huiusmodi  stylus  in  posterum  incon- 
cusse  servaretur.  Et  ego  ad  perpetuam  rei  memoriam  huiusmodi  Decre- 
tum  hic  registrare  volui. 


319. 

Ob  non  praevtsam  absentiam  unius  Ponentis,  illius  primus  Correspon- 
salis  poterat  causa^  illius  p>roponere,  praeaudito  tantummodo  Decano. 

(Arch.  Rot.,  «  Diarium  lacobi  Emerix»). 

Lunae  3  lulii   1673. 

77.  Post  transmissas  schedulas  Causarum  et  fere  iam  distributas 
scripturas,  supervenit  R.  P.  D.  meo  Castillo  febris,  quae  impedivit, 
quominus  ipse  posset  ad  Rotam  accedere:  unde  ne  Partes  quae  iam 
informaverant  inde  nimium  dispendii  paterentur,  praesertim  in  hac 
ultima  audientia  ante  Ferias,  Ego  qui  illi  in  Turno  proximus  assideo. 
eius  vice  Causas  proposui  et  suffragia  recepi,  quae  postea  eidem 
tradidi,  re  tamen  prius  communicata  cum  Rmo  D.  meo  Decano. 


Clemente  X  429 


320. 

Mors  et  exeguiae  damini  Prtoli. 
(Arch.  Rot.,  « Diarium  Vicecomitis  »). 

i6  maii   1674. 

Rpd.  Priolus  hora  tertia  noctis  obiit  et  vacavit  sedes  Auditoris 
veneti:  fuerunt  celebratae  in  Ecclesia  S.  Marci  solemfies  exequiae 
intervenientibus  omnibus  Dominis,  CoUegio  Advocatorum  consisto- 
rialium,  aliisque  curialibus. 


321. 

Mos  sumendi  poHones  altius  radices  iacit  in  Rota. 
(Arch.  Rot.,  €  Diarium  Vicecomitis  »). 

A  die  p  maU  retroscripti  (1674)  per  totum  mensem  non  fiiit  Rota, 
quia  Domini  sumpserunt  potiones,  et  qui  non  potaverunt  se  contu- 
lerunt  in  villam,  et  quamvis  aliqui  congregarentur,  non  tamen  adfuit 
numerus  sufficiens  ad  suffragandum,  ideoque  nullae  fuerunt  per  totum 
dictum  mensem  maii  propositae  causae. 

Ven.  24  maii  1675.  Convenerunt  RR.  PP.  DD.  Taya  et  Emerix, 
coeteris  patribus  vel  rusticationibus  vel  potionibus  impeditis. 


322. 

Dominus  Bevilacqua  creatus  Patriarcha  Alexandrinus  et  Nuncius 
ApostolicuSy  gratiam  obtinet  optandi  Decanatum  etsi  Locumtenens, 
etsi^  occurrente  Decanatus  vcu^atione^  absens  foret  a  Curia. 

(Arch.  Rot.,  <  Diarium  lacobi  Emerix »). 

Lunae  eiusdem  Octobris  (1675). 

83.  Fuit  Rota  in  qua  Rmus  D.  Decanus  significavit  Rfhum  D.  Be- 
vilacqua,  creatum  Nuncium  extraordinarium  ad  Sacram  Caesaream 
Maiestatem  pro  concilianda  Pace  inter  Principes  Catholicos,  et  Patriar- 
cham  Alexandrinum,  obtinuisse  Breve  Apostolicum  quo  ipsi  indul- 
getur,   ut  eveniente   casu   vacationis    Decatus   possit   optare    locum 


430  Soeculo  X  VII 


Decani,  non  obstante  quod  non  sit  amplius  Auditor  sed  solum  Locum- 
tenens,  et  etiam  nonobstante  quod  eveniente  tempore  vacationis,  con- 
tingeret  ipsum  non  esse  praesentem :  unde  valde  commoti  sunt  omnes 
Domini  propter  exemplum  tam  praeiudiciale  Constitutionibus  et  Regu- 
lis  tam  exacte  hactenus  in  Rota  observatis,  et  unanimiter  ordinarunt 
ut  deputarentur  duo  ad  Emum  Card.  Vice-Cancellarium,  duo  ad  Emum 
D.  Card.  Alterium  Sanctitatis  Suae  nepotem,  et  duo  ad  Emum 
/  D.  Card.  Carpineum  qui  iustas  Tribunalis  querelas  suas  deponerent 
et  singulorurh  opem  enixe  implorarent  Et  ego  cum  D.  Rondanino 
accessi  ad  Emum  D.  Card.  Vice-Cancellarium  et  Emum  D.  Card.  Ot- 
thobonum  qui  valde  mirati  sunt,  rem  tam  praeiudicialem  fuisse  respe- 
ctive  petitam  et  concessam  absque  participatione  Rotae,  suamque 
opem  et  auctoritatem  efficaciter  addixerunt,  et  inter  alia  Rmus  Ottho- 
bonus  dixit  se  mihi  transmissurum  extractum  ex  Diariis  bo:  me: 
Poeniae»  ex  quo  apparet,  s.  m.  Clementem  VIII  cum  creasset  similiter 
Patriarcham  Alexandrinum  cl.  me:  Card.  Seraphinum,  actu  S.  Rotae 
Decanum»  cum  retentione  Auditoratus  etc.  (Cfr.  supra  n.  i88  pag.  321). 


323. 

Bevilacqua^  Patriarcha  Alexandrinus^  statim  ctc  cognaidt  gratiam  sibi 
a  Papa  concessam  optandi  locum  Decanatus^  quamvis  non  amplius 
Auditar  sed  Locumtenms,  esse  contrariam  antiquo  stylo  et  Consti- 
tutionibus  Rotcte,  eidem  valedixit. 

(Arch.  Rot.,  « Dtartum  lacobt  Emerix  »). 

•  Lunae  23  Martii  1676. 

88.  Fuit  Rota  Memorialium  in  qua  interfuit  etiam  Patriarcha  Bevi- 
lacqua  qui  in  fine  valedixit  Dominis  et  significavit,  se,  uti  intellexit, 
gratiam  sibi  a  S.  D.  N.  concessam,  ut  eveniente  vacatione  Decanatus 
possit  eum  locum  optare,  licet  non  sit  amplius  Auditor  sed  Locum- 
tenens,  esse  contrariam  antiquo  stylo  et  Constitutionibus  Rotalibus» 
noUe  ea  amplius  uti,  et  propterea  non  expedivisse  neque  in  posterum 
velle  expedire  Breve  Apostolicum,  sed  illi  renunciasse  et  renunciare. 
Quod  gratum  fuit  omnibus  Dominis,  qui  propterea  et  singuli  et  col- 
legialiter  illi  ea  de  causa  debitas  gratias  reddiderunt.  Et  ego  ut  de 
hoc  actu  memoria  extaret,  illum  hic  registrare  volui. 


Sede  vacante  -  Jnnocentio  XI  431 


324. 

Terminis  servatis  Papa  adhuc  vivenie^  bano  iure  Congregatio  expedi- 
tionis  causarum  fiebat  vacante  Sede. 

(Arch.  Rot.,  « Diarium  lacobi  Emerix »). 

Veneris  31  lulii   1676. 

97.  Fuit  habita  solita  Congregatio  expeditionis  causarum,  licet 
vacaret  Sedes  per  obitum  s.  m.  Clementis  X  qut  obierat  die  22  eius- 
dem  mensis,  et  hoc,  maturo  habito  consilio,  conclusum  fuit  exemplo 
eius  quod  observaverant  Maiores  nosfri  tempore  Sedis  vacantis  per 
obitum  Gregorii  XV  qui  pariter  eandem  Congregationem  fecerant...  et 
quidem  bona  ratione,  quia  termini  fuerant  servati  Papa  adhuc  vivente, 
et  actus  retrotrahitur  ad  diem  termini  servati . . . 


325. 

Electio  Innocentii  XI  et  assumptio  in  Auditorem  SSmi,  loannts  Baptistae 
De  Luca^  in  Curia  Advocati. 

(Arch.  Rot.,  <  Diarium  Vicecomitis »). 

21  Septembris  1676. 

Creatus  fuit  Papa  Card.  Benedictus  Odescalcus  qui  sibi  nomen 
imposuit  Innocentii  XI.  Assumpsit  in  princtpalem  ministrum  Cardi- 
nalem  Cibo»  et  in  Auditorem  D.  loannem  Baptistam  De  Luca^  in  hac 
Curia  advocatum. 

326. 

Hota  vacationibus  indidget  per  mensem  octobris. 
(Arch.  Rot.,  <Diarium  Vicecomiiis  *\ 

Toto  mense  Octobris  (1676)  vacavit  Rota  de  more,  licet  fuerit 
aperta  die  Veneris,  2  eiusdem  mensis,  et  Patres  vel  rusticati  sunt 
vel  si  qui  convenerunt  in  Rota  eorum  numerus  sufiBciens  non  fuit  ad 
sufTragandum. 


432  Soeculo  XVIl 


327. 

Etiam  in  causis  Praelato  <  de  Voto  Rotae  >   commissisy  Decanus  aiium 
Ponentem  poterat  subrogare,  sed  auditis  utrimque  partibus. 

(Arch.  Rot.,  ^Diarium  lacobi  Emerix»). 

Lunae  i6  Novembris   1676. 

112.  Fuit  Rota  in  qua,  occasione  controversiae  excitatae  in  quadam 
Causa  Bononien.  seu  Ferrarien.  Bonorum  inter  D.  Marchionissam 
Roccarellam  de  Malvetiis  et  l)D.  Comites  de  Roccarellis,  commissa 
Praelato  de  Voto  Rotae  ia  qua  Rms  Decanus  ad  istantiani  unius  ex 
Partibus,  altera  non  audita,  deputaverat  in  Ponentem  R.  P,  D.  Ron- 
daninum,  fuit  multum  disceptatum  an  Decanus  posset  hoc  facere,  vel 
potius  debeat  huiusmodi  Causas  per  seipsum  proponere,  et  Domini 
resolverunt,  Decanum  posse  quidem  alium  deputare  ex  officio,  prout 
potest  et  solet  in  aliis  Causis  in  Rota  commissis,  quando  Auditores, 
quibus  iam  commissae  fuerunt  primo  loco  dictae  Causae,  deficiunt; 
sed  non  expedire  quod  hoc  faciat  ad  instantiam  unius  ex  Partibus 
altera  non  audita,  et  propterea  ordinarunt  ut  in  Causa  deputaret 
alium  de  consensu  Partium,  alias  ex  officio. 


328. 

Decanus  publice  in  Rota  Auditorem  quemdam  redarguit  eo  quod  Deci- 
siones  non  extenderet  ctc  sententias  non  proferret  iuxta  laudabilem 
ordinem  antiquum  Rotae :  de  Aae  re  querelae  deponuntur  apud  Cdr- 
dina/em  Cybo. 

(Arch.  Rot.,  « Diarium  lacobi  Emerix »). 

Veneris  30  Aprilis   1677. 

1 1 6.  Quia  in  praeterita  Rota  Memorialium  conclusum  fuerat  ut 
Rms  Decanus  cum  R.  P.  D.  Calataiu  accederent  ad  SSmum  et 
Emum  D.  Cardinalem  Cybo  ad  deponendum  querelas  contra  unum  ex 
Dominis  qui  praeter  practicatum  laudabilem  ordinem  antiquum  exten- 
dendi  Decisiones  referendo  in  illis  Vota  per  extensum,  et  reddendo  se 
difficilem  et  quandoque  alienum  ab  illarum  extensione  ac  etiam  a  sen- 
tentiarum  prolatione  iuxta  earum  formam  quando  motiva  Correspon- 
salium  ipsi  non  placebant,  necnon  renitentem  in  porrigendo  suflfragia 
in  Causis  quae  de  ordine  Rotae  videntur  ab  omnibus  Dominis,  voluit 


Intificentio  XI  .  433 


idem  Rmus  D.  Decanus  hodie  ex  benignitate  illum  monere  publice  in 
Rota,  ut  deinceps  in  praemissis  omnibus  de  stylo  et  laudabili  cete- 
rorum  exemplo  se  conformet,  prout,  lectis  Memorialibus,  fecit.  £t  iste 
Dominus  modeste  recepit  monitionem  et  ostendit  se  velle  deinceps 
in  praemissis  omnibus»  stylo  et  laudabili  consuetudini  conformare. 
Quapropter  ordinatum  fuit  ut  supersederetur,  donec  videatur  an  efife- 
ctive  in  posterum  se  corrigat,  necne,  -  Sed  quia  effective  postea  se 
non  emendavit,  Domini  Decanus  et  Calataiu  ex  novo  Mandato  Rotae 
querelas  deposuerunt  apud  Emum  Cybum,  sed  sine  fructu. 

329. 

Innocentio  XI,  Papae,  referuntur  rationes  styli  Rotae  capimdi  reso- 
lutiones  causarum  guoties  adesset  pluralitas  votorum  -  eictem  que-- 
relae  porriguniur  contra   Taiam.  *  -  Responsio  Papae. 

(Arch.  Rot.,  « Diarium  lacobi  Emerix »). 

Die  19  Novembris  1677. 

119.  Rmus  D.  Decanus,  iusta  de  causa  impeditus,  subdelegavit 
me  ut  cum  D.  Vicecomite  accederem  ad  SSmum  et  Domini  hodie 
subdelegationem  approbarunt.  Igitur  in  executionem  mandati  nobis  a 
Rota  dati,  accessimus  sub  die  2 1  mensis  praesentis  ad  SSmum  eique 
late  exposuimus  causas  propter  quas  Rota  de  anno  1673  declaravit, 
quod  resolutiones  Causarum  caperentur  a  maiori  parte  sufTragrorum, 
et  quod  in  eo  non  crediderit  aliquid  statuere  contra  Reformationem 
Pauli  V,  vel  stylum  antiquum,  et  Sanctitas  Sua  postquam  nos  benigne 
ad  satietatem  audivit,  conclusit  ut  consulerentur  denuo  £mi  Domini 
Cardtnales  Otthobonus  et  Carpineus  et  nonnulli  Curiales  seniores,  et 
deinde  accederemus  ad  eius  Auditorem  qui  omnia  sibi  referret. 

120.  Et  quia,  ut  supra  notavi  sub  die  30  Aprilis,  querelae  expo- 
sitae  apud  Emum  Card.  Cybum  contra  unum  ex  Dominis  non  habuerunt 
effectum  a  Rota  desideratum, 

121.  retulit  deinde  D.  Vicecomes,  nonnullos  ex  Dominis  esse  nimis 
faciles  in  revelandis  iis  quae  dicuntur  et  geruntur  in  Tribunali,  contra 
apertam  dispositionem  BuUae  Secreti,  et  in  praeiudicium  iustitiae,  et 
particularium  Auditorum  publicando  Vota  Curialibus  ac  etiam  ipsa 
per  extensum  ponendo  in  Decisionibus  contra  laudabilem  stylum 
Tribunalis. 

^  Nomen  Auditoris  quod  silentio  premit  Emerix,  revelant  alii  Diaristae,  ut 
Vicecomes. 

28 


434  Soeculo  X  VII 


12  2.  Item,  quemdam  sese  diflficultare  extentiones  Decisionum  ad 
formam  suflfragiorum  et  prolationes  Sententiarum  ad  formam  Deci- 
sionum:  et  Sanctitas  Sua  postquam  nos  desuper  etiam  benigne  fusius 
audivit,  mandavit  ut  eadem  de  re  ageremus  cum  R.  P.  D.  De  Luca 
eius  Auditore  Domestico,  et  subiunxit»  se  omnino  velle  ut  omnes 
se  conformarent  iudicio  suorum  Coauditorum,  et  antiquum  stylum 
servarent,  et  hanc  suam  voluntatem  eidem  serio  significaturum,  prout 
paucis  diebus  post  fecit. 

123. 

124.  Unde  cum,  absente  D.  Vicecomite,  ex  condicto  ad  eumdem 
Auditorem  {^De  Luca)  Ego  solus  reversus  fuissem  die  23,  dixit  mihi, 
se  omnia  retulisse  SSmo  D.  N.,  et  Sanctitatem  Suam  approbasse 
ut  in  posterum  servaretur  stylus  supradictus  capiendi  resolutiones  a 
maiori  parte  suffragiorum,  cum  hoc  tamen  moderamine,  quod  in 
prima  propositione  non  facile  capiatur  resolutio  cum  praeponderantia 
unius  solius  suffragii,  et  quod  quando  Causae  videntur  a  Ponente  cum 
quatuor  Corresponsalibus  in  discordia  duorum  suffragiorum  cum  tribus, 
ordinetur  ut  videat  sequens,  et  si  in  Repropositione  iste  Dominus 
conveniat  cum  duobus  et  ita  vota  sint  paria,  tunc  ordinetur  ut  videant 
omnes  Domini,  et  in  sequenti  propositione  capiatur  resolutio. 

125.  Et  de  cetero  Sanctitatem  Suam  omnino  velle  ut  secretum 
religiose  servetur  et  quod  omnes  se  conforment  voluntati  suorum  Cor- 
responsalium  et  antiquo  laudabili  stylo  extendendi  Decisiones  ad 
normam  suffragiorum  et  proferendi  sententias  ad  formam  Decisionum.  * 


330. 

Atiditores  Nationales  in  causis  suorum  Principum  etsi  nulla  lege  pro- 
biberentur  ferre  suffragiunt,  congrue  tamen  abstinebant. 

(Arch.  Rot.,  «  Diarium  lacobi  Emerix  »). 

Lunae  24  lanuarii   1678. 

130.  Quaesivit  hodie  a  Dominis  R.  P,  D.  Pauluccius,  Auditor 
Venetus,  an  ipse  deberet  ferre  suffragium  in  Causa  Cremonen.  Hae- 
reditatis,  proxime  proponenda  per  R.  P.  D.  meum  Calataiu  in  qua 

interesse  immediatum  habet  Serenissima   Respublica et  Domini 

responderunt  quod,  quamvis  nuUa  adsit  Constitutio  qua  prohibeatur, 
Auditores  Nationales    ferre    suffragium   in  Causis  eorum  Principum, 

^  Haec  postea  sancita  fuerunt  Decreto  diei  7  lanuarii  1678  (Ib.,  n.  128). 


Iftnocentw  XI  435 


nihilominus  ad  removendam  omnem  suspicionem,  ipsum  bene  facturum, 
si  abstineret;  et  proinde  mihi  qui  eidem  proxime  in  Turno  assideo, 
iniunxerunt  ut  ferrem  in  ea  suffragium  et  Domino  Ponenti,  ut  Partibus 
significet  ad  hoc  ut  me  illius  loco  informent. 


331. 

Recens  Papae  ordinatio  quod  in  causis  quae  videntur  a  Ponente  cum 
quatuor  corresponsalibus,  in  discordia  duorum  suffragiorum  cum 
tribus,  ordinetur  ut  videat  sextus,  interpretatur  in  causa  t  Fer- 
rarien.    Tenutae  > . 

(Arch.  Rot.,  « Diarium  lacobi  Emerix »). 

Lunae  28  Februarii   1678. 

139.  Fuit  hodie  in  Causa  Ferrarien.  Tenutae,  in  qua  aderant 
duo  Decisiones  favore  Serenissimi  Ducis  Mutinae  et  quae  examina- 
batur  a  D.  Decano  Ponente  et  quatuor  Corresponsalibus,  quia  est 
commissa  de  Voto  Rotae,  rescriptum  in  discordia  duorum  suffragiorum 
cum  tribus :  <  Dilata  et  videatur  ab  omnibus  Dominis  > .  Aliqui  volebant, 
ut  ordinaretur  .quod  videret  Sextus  iuxta  novissimam  ordinationem 
SSmi;  sed  alii  dixerunt»  istam  ordinationem  esse  factam  pro  maiori 
commoditate  Dominorum,  et  ne  onerarentur  frequentius  omnes,  et 
propterea  cum  haec  Causa  fuerit  commissa  Rotae  propter  eius  gra- 
vitatem  ad  instantiam  Ducis  in  limine  ferendae  Sententiae  contra 
eundem  a  iudice  deputato  ab  Auditore  Camerae,  mereri  quod  omnes 
Domini  illam  videant  et  maturius  discutiant. 


332. 

Aliquo  Rotc^  loco  vacante^  turnus  non  mutabatur  die  quo  locus  vacabat 
sed  in  fine  Rotae  insequentis. 

(Arch.  Rot.,  « Diarium  lacobi  Emerix  >). 

Veneris   18  Martii   1678. 

142.  Post  resolutiones  Causarum  R.  P.  D.  Calataiu valedixit 

Rotae Dubitatum  fuit  ab  aliquibus  ex  Dominis  an  hodie  esset 

mutandus  Turnus;  sed  post  brevem  disceptationem  communiter  con- 
clusum  extitit,  non  esse  mutandum,  nisi  in  fine  sequentis  Rotae,  iuxta 
antiquum  stylum  Tribunalis  de  quo  testatur  Penia  etc 


/ 


436  Soeculo  X  VII 


333. 

Particula  testamenti  DyonisU  Ratta,  olim  Rotae  Auditaris  -  Canfer 
Decis,  2$2,  part.  ig,  t,  /,  Recentiorum. 

(Arch.  Rot.,  €  Diarium  lacobi  Emerix »). 

Ven:   17  dicti  (lunii   1678). 

151.  Observavi  in  Causa  Bononien,  Fideicommissi  corzm  R.  P.  D. 
meo  Taya  quod  ad  comprobandum  quod  nomine  CoUegii  Doctorum 
communiter  et  quasi  per  antonomasiam  intelligatur  et  ab  andquo 
semper  intellectum  fuerit  Collegium  Doctorum  luris  Civilis  et  Caoo- 
nici,  exhibita  fuit  in  Siimmario  Antonii  et  Fratruum  de  Bolognettis 
particula  testamenti  bo:  me:  Dyonisii  Rattae»  olim  Rotae  nostrae 
Auditoris,  in  qua  in  defectu  linearum  Caroli  et  Alberti,  dat  &cul- 
tatem  praedicto  CoUegio  Doctorum  Bononien.  nominandi  tres  Cives 
Bononienses  ex  quibus  Auditores  Rotae  nostrae  pro  tempore  pos- 
sint  et  debeant  eligere  illum  quem  magis  voluerint,  etiamsi  in  uno 
ex  nominatis  concurreret  totum  supradictum  Collegium  Doctorum. 
£t  quia  dum  fui  Thesaurarius  in  Archivio  nostro  nuUam  de  hoc 
reperii  memoriam,  ideo  suggessi  inter  votandum  ut  D.  Ponens  de 
hoc  specialem  mentionem  faceret  in  Decisione,  et  insuper  ad  abun- 
dantiorem  cautelam  illud  etiam  hic  adnotare  volui. 

334. 

Auditor  Sanctissimi  De  Luca  de  partialitate  et  cUiis  Auditores  Rottu 
redarguit  -  cui  Rota  quin  acerbius  responsum  daret^  sUentio  respon-- 
dere  censtUt. 

(Arch.  Rot.,  <  Diarium  lacobi  Emerix*), 

Die   16  lunii  dicti  (1678). 

152.  D.  Decanus  retulit,  Auditorem  SSmi,  qui  hodie  est  etiam 
Secretarius  Memorialium,  sibi  dixisse,  Ssmum  aegre  ferre  quod  non- 
nuUi  ex  Dominis  commendarent  Causas  in  Rota  proponendas,  et 
alios  se  nimis  partiales  ostenderent.  £t  quia  multi  existimabant,  Audi- 
torem  hoc  fecisse  ex  proprio  sensu  et  non  ex  mandato  Ssmi,  et 
secundum  relationem  a  Decano  factam  Auditor  non  se  continuerat 
intra  debitos  fines,  volebant  ut  illi  daretur  acerbius  responsum.  Sed 
mihi,  et  postea  communiter  etiam  aliis,  magis  placuit,  potius  dissimu- 
landum,  et  quod  in  posterum  omnes  ita  contineant  ut  removeant 
omnem  umbram  sinistrae  suspicionis. 


Innocentio  XI  437 


335. 

Rota  tn  lista  expensarum  ad  annum  usque  1678  non  consuevit  ponere 
sportulas  seu  propinas  -  id  tamen  illo  anno  facere  incoepit  in 
executionem  resolutionis  Congregaiionis  Reformationis. 

(Arch.  Rot.,  « Diarium  lacobi  Emerix  >). 

Vener.  29  luHi  1678. 
159.  Retuli,  Congregationem  Reformationis  mihi  ordinasse  ut 
significarem  resolutionem  captam  sub  die  7  huius  mensis,  ut  Spor- 
tulae  seu  Propinae  ponerentur  in  Lista  expensarum ;  et  Domini  ordi- 
narunt  ut  desuper  extendatur  Decretum,  ex  quo  apparet,  Rotam  in 
executionem  dictae  Resolutionis,  et  non  motu  proprio,  immutasse 
antiquum  stylum  non  ponendi  in  Lista  expensarum  Sportulas  seu 
Propinas. ' 

336. 

De  Luca  Auditore  Sanctissimi,  causa  qimedam  semel  in  Rota  decisa^ 
a  Rota  avocaiur  et  Sacrae  Congregationi  ConcUii  committitur , 

(Arch.  Rot.,  « Diarium  lacohi  Emerix »). 

162.  Fuit  his  diebus  avocata  a  Rota  Causa  Lauden.  lurisdictionis 
inter  Episcopum  et  CoUegium  Germanicum,  non  obstante  quod  ea 
commissa  reperiretur  de  expresso  consensu  Episcopi  et  Protectorum 
CoUegii  et  quod  sub  die  12  Februarii  1627  CoUegium  coram  R.  P.  D. 
meo  Taya  obtinuisset  Decisionem  favorabilem  et  acriter  se  opponeret : 
unde  quia  de  hac  re  Curia  non  bene  loquebatur,  et  rumor  praecur- 
rerat  agi  etiam  de  avocanda  altera,  lanuen.  nempe  Archipresbyte- 
ratus  per  plures  Decisiones  decisa  coram  eodem  D.  Taya,  accessit 
ad  me  unus  ex  Collegis  nostris,  multis  me  obsecrans  ut  ad  hoc 
impediendum  oflicia  nostra  interponeremus.  Ego  respondi,  nos  sol- 
licitos  esse  debere,  ut  Causae  dum  in  Rota  deciduntur,  secundum 
rectos  iuris  tramites  definiantur,  caetera  relinquendo  Suae  Sanctitati 
et  officialibus  quorum  opera  in  illis  utitur,  ipsorumque  curam  esse 
an  ea  recte  ac  iuste  fiant,  et  quid  Curia  de  hoc  sentiat  vel  dicat. 
Cumque  postea  alium  agerem  cum  Auditore  domestico  Ssmi  et  sermo 
de  his  incidisset,  ipseque  me  persuadere  vellet  de  iustitia  resolutionis 
S.   Congregationis  Concilii  ad  quam  primo  dicta  Causa  fuerat  remissa 

*  Textum  Decreti  ibi  sub  n.  160  legere  est. 


/ 


438  Soeculo  X  VII 


et  ubi  favore  Episcopi  resoluta  fuerat,  nolui  aliud  respondere  quam 
quod  Rota  semper  reverenter  suscipit  resolutiones  Sacrarum  Con- 
gregationum,  quando  ad  illam  deferuntur;  an  autem  in  ista  Causa 
S.  Congregatio  recte  censuerit,  modo  meum  iudicium  non  esse.  Cae- 
terum  numquam  Rotam  tenaciter  adhaerere  suis  Decisionibus  et  forsan 
in  eamdem  transituram  fuisse,  si  Causa  in  ea  reproposita  et  novae 
rationes  adductae  aut  antiquae  melius  dilucidatae  fuissent. 

337. 

In  prima  Rota  non  solebant  legi  Memorialia.  -  loannes  Bapiista  Com" 
pagni  licentiam  a  Rota  petit  seligendi  et  typis  committendi  par- 
tem  XVIII  Decisionum  Recentiorum. 

(Arch.  Rot.,  «  Diarium  lacobi  Emerix  »). 

Lunae  3  Octobris   1678. 

163.  Equitarunt ad  Palatium  Vaticanum ubi . .  .  fuit 

de  more  aperta  Rota. 

164.  Et  licet  iuxta  stylum  non  soleant  in  hac  Rota  legi  Memo- 
rialia,  voluit  tamen  D.  Decanus  legere  unum  illi  porrectum  a  loanne 
Baptista  Compagni  qui  petebat  sibi  impartiri  licentiam  seligendi  et 
typis  committendi  partem  XVIII  Decisionum  Recentiorum * 

338. 

Dominus  Bevilacqua  Rotae  nunciat  conclusionem  pacis  ad  quam  deven- 
tum  fuit  die  /7  septembris  anni  i6y8  Neomagi. 

(Arch.  Rot.,  <Diarium  lacobi  Emerix*). 

Ven:  7  Octobris   1678. 

167.  Legit  quoque  idem  D.  Decanus  Epistolam  Rmi  Bevila- 
cquae  Patriarchae  Alexandrini  et  Nuncii  Apostolici  Collegae  nostri, 
qua  signiiicat  Collegio  Nostro  pacem  Neomagi  conclusam  et  sub- 
scriptam  a  Plenipotentiariis  utriusque  Regis  sub  die  17  septembris 
proxime  praeteriti,  et  Rota  ordinavit  D.  Decano  ut,  nomine  Collegii, 
ageret  ipsi  debitas  gratias,  et  Epistolam  reponi  curaret  in  Archivio. 

*  Huiusmodi  licentia  sub  hac  die  denegata,  concessa  deinceps  fuit  sub  die 
10  octobris  eiusdem  anni,  quo  Rotae  datum  luit  Memoriale  cum  Rescripto  Ssmi: 
€  Alla  Rota  che  abbia  quel  riguardo  che  stimerd  conveniente  al  bene  pubblico » 
{Ibi,  «.  169), 


Innocentio  XI  439 


339. 

Tenor  dictae  Epistolae. 
(Arch.  Rot.,  « Privilegia »  tom.  I,  parL  III,  Epistolae  diversae,  n.  37). 

Illmi  e  Rmi  Sig[nori]  miei  P[adro]ni  Oss[ervandissi]mi. 

«  II  Ministero,  che  mi  hi  allontanato  dalle  SS.^  VV.   IUme    non 

<  mi  hi  fatto  scordare  de   miei  doveri.  lo    mi  d6  dunque   V  honore 

<  di  portare  hora  alle  SS.*  VV.®  IUme  ravviso   della   Pace   fermata 

<  hieri  fri  le  due  Corone  su  le  condizioni  offerte   dalla  francia  e  pu- 

<  blicate  qui  li   14  del  passato  mese  d*ApriIe:  Ho  creduta    una  tal 

<  nuova  degna  del  benigno  gradim[ento]    delle   SS.®  VV.*  IUme   et 

<  adeguata  ad  assicurarle  della  mia  obbligata  osservanza,  confidando 

<  che  la  loro  humaniti  si  degneri  di  riconoscere  in  quest'atto  il  mio 

<  vero  ossequio,  alle  SS.*  VV.  IUme  bacio  riv[erentemente]  le  mani 

<  Himega  18  ybre  1678 

<  Delle  SS."^  VV.  IUme,  e  Rme 

<  MfonsTgnori]  Uditori  di  Rota 

<  Devmo  et  Oblmo 
<  Luigi  Bevilacqua  Patr.  di  Ales.*  > . 

340. 

Studio  causarum  iam  completo^  si  quis  ex  Auditoribus  infirmitate  deien- 
ius  ad  Rotam  nequwisset  sese  con/erre  et  nulla  gravis  occurreret 
in  causis  diffictUtaSy  poterat  Auditor  suffragia  ad  Rotam  mittere. 
(Arch.  Rot.,  « Diarium  lacobi  Emerix  »). 

Lunae  30  dicti  (lanuarii  1679). 

175.  Non  venit  in  hac  Rota  R.  P.  D.  Ubago,  improvvisa  infir- 
mitate  heri  vesperi  superventa  detentus,  unde  misit  suam  capsulam 
cum  suffragiis  et  fasciculo  Informationum,  et  D.  Rondininus  illi  pro- 
xime  assidens  legit  suffragia  et  illa  Dominis  porrexit,  et  vicissim  eius 
nomine  recepit,  capsulaeque  imposita  ad  eum  remisit:  quod  notan- 
dum  pro  casu  simili  in  futurum  contingente,  ut  serviat  pro  exemplo, 
quia  antiquitus  magis  rigorose  procedebatur,  ut  notavi  in  Relatione 
mea,  intitulata :  Notitia  Rotae  part.  I,  cap.  16,  n.  12^  cum  ssq.  Sed 
quando  infirmitas . . .  supervenit  post  completum  iam  studium,  et  in 
Rota  non  occurrit  particularis  aliqua  difficultas  quae  per  disputa- 
tionem  superari  possit,  forte  magis  expedit  Partibus  et  iustitiae 
Causas  non  differre 


440  Soeculo  X  VII 


341. 
Auditor  impediius  subrogabatur  in  Rotis  ab  suo  Corresponsali  qui  pro^ 
xime  illi  assideret  ab  eoque  suffragia  data  in  causis  recipiebat  pro 
extensione  Decisionum. 

(Arch.  Rot.,  ^Diarium  lacobi  Emerix*). 

Lunae  13  dicti  (Martii   1679). 

179.  luxta  ordinem  datum,  ut  supra  die  20  Februarii,  D.  Ron- 
dininus  proposiiit  loco  D.  Ubagi,  adhuc  infirmitate  detenti,  causam 
Maceraten.  Canonicatus,  et  remisit  ad  eumdem  suffragia  pro  exten- 
sione  Decisionis. 

342. 

Exemplum  oralionts  quam   habebai  Decanus  ubi  os  clauderet  novitio 
Auditori, 

(Arch.  Rot.,  ^Diarium  lacobi  Emerix»). 

Vener.  23  lunii  1679. 

196.  In  fine  huius  Rotae  R.  P.  D.  Alexander  Ursinus  praestitit 
consuetum  iuramentum  et  deinde  legit  et  iuravit  etiam  Bullam 
Urbani  VIII  de  observando  secreto,  et  successive  admissus  fuit  ad 
osculum  Pacis.  Postea  Rmus  decanus  clausit  illi  de  more  os:  quod 
solet  fieri  his,  vel  similibus,  verbis:  <  Romanum  hoc  Sacrae  Rotae 
€  Tribunal  duo  exigit  a  Suis  Alumnis»  doctrinam  et  experientiam : 
€  dedisti  iam  luculenta  doctrinae  tuae  testimonia ;  superest  modo  ut 

<  alios  audiendo  discas  quomodo  in  Causis  discutiendis  et  decidendis 

<  te  gerere  debeas,  et  propterea  de  more  os  tibi  claudo  > . 

■ 

343. 

Decisiones  per  Memorialia  neque  indirecte  revocahantur   vel  emenda- 
bantur:  de  stylo  Rotae. 

(Arch.  Rot.,  ^Diarium  lacohi  Emerix^). 

Mercur,   13  Decembris  1674, 

209 

210 

211 Stylus  non  permittit  ut  Decisiones 

per  Memorialia  directe  vel  indirecte  revocentur  aut  emendentur. 


Innocentio  XI  441 


344. 

De  Stylo  Rotae  Auditores  nequibant  allegari  suspecti^  et  suffragium 
ferebant  in  causis  in  quilms  aniequam  Rotae  Auditores  effectifuis- 
sent^  soli  pronunciaverant. 

(Arch.  Rot.,  ^Diarium  lacobi  Emerix»), 

22  1 habemus  stylum  inveteratum  quod  Auditores  sdspecti 

allegari  non  possunt  ex  quo  in  Rota  collegialiter  iudicant bo :  me : 

Card.  Virilis  et  Bichius  semper  sine  contradictione  admissi  fuerunt 
ad  suffiragium  ferendum  in  causis  in  quibus  soli  tamquam  Locumte- 
nentes  Auditoris  Camerae  pronunciaverant 


345. 

Ex  AonorarOs  quae  Audttoribus  solvebant  Notarii  Rotae  porOones 
hcorum  vacaniium  ctccrescebant  Auditoribus  in  Rota  prctesentibus. 

(Arch.  Rot.,  •Diarium  lacobi  Emerix»). 

Sabati  8  lunii  i68o. 

227.  Fuerunt  hodie  inter  novem  Dominos  distributa  honoraria 
Notariorum  pro  mensibus  Decembris,  lanuarii,  Februarii  et  Martii 
proxime  praeteritis,  et  in  ilUs  comprehensae  tres  portiones  locorum 
vacantium  nec  quidquam  habuit  haeres  bo:  me:  Bevilacquae  licet 
ipse  supervixisset  usque  ad  diem  22  Aprilis  proxime  praeteriti  et 
de  eo  tempore  Notarii  deposuissent  certam  quantitatem  in  manibus 
D.  Mauritii  Giribaldi  Nostri  Depositarii,  quia  attenditur  tempus  distri- 
butionis:  ex  quo  solutio  fit  CoUegio  et  non  singulis  Auditoribus  iuxta 
obligationem  CoIIegio  Notariorum  factam  post  deductionem  Officiorum 
a  s.  m.  Clemente  X  . . . . 

346. 

Regentis  Cancellaruie  facultas  quoad  iudices  dandos^  vel  subrogandos. 
(Arch.  Rot.,  «  Diarium  lacobi  Emerix»). 

234 Regens  Cancellariae  non   habet  facultatem    mutandi 

ludicem,  sed  solum  dandi  a  principio   et  subrogandi   cumulative   in 
casu  mortis  vel  promotionis  aut  recessus  Auditoris. 


442  Soeculo  X  VII 


Die  lovis  27  lunii   1680. 

235.  Hodie  Congregatio  particularis  a  Ssmo  D.  N.  deputata 
super  controversia  cum  Pro-Regente,  plenis  votis  censuit,  Regenti 
non  licere,  nec  licuisse,  mutare  ludicem  postquam  commissw  efiecta 
fuerat  communis,  et  facta  relatione  SSmo  per  eius  Auditorem  Dome- 
sticum  (De  Luca)  Sanctitas  Sua  resolutionem  approbavit 


347. 

Pa/>a  et  Rota  optant  ut  Auditores  Rotae  non  associent  Cardinales,  comi- 
tatu  solemni  ad  Capellam  untes. 

(Arch.  Rot.,  «  Diarium  lacobi  Emerix  >). 

247.  Insinuavit  mihi  hodie  R.  P.  D.  De  Luca,  Sanctitatem  Suam 
non  probare  quod  Auditores  Rotae  associent  Cardinales  quando  cum 
solemni  comitatu  accedunt  ad  Cappellas  vel  ad  alias  Functiones. 
Ego  respondi,  hoc  nec  maiori  parti  Dominorum  placere,  et  omnibus 
gratum  fore  si  iste  abusus  qui  paulatim  iterum  invaluit,  suavi  Sancti- 
tatis  Suae  monito,  in  Rota  per  Decanum  nostrum  exponendo,  tollatur. 


348. 

Rotae  Decretum  statuens  quod  Procuratores  manu  propria   subscri- 
bant  omnia  et  singula  scripta  quae  dabunt  Ponenti. 

(Arch.  Rot.,  *Diarium  lacohi  Emerix»), 

Mercur.   26  Februarii   1681. 

266.  Fuit  etiam  per  Dominos  ordinatum  quod  quilibet  (Auditor) 
curet  affigi  Portis  Audientiae  propriae,  quod  in  posterum  Procura- 
tores  iuxta  ordinationes  factas  in  Rota  diei  12  decembris  1605,  ^^ 
diei  7  Martii  161 2  ac  renovatas  tertio  Martii  1652,  manu  propria 
subscribere  debeant  omnes  Informationes  Facti,  Responsiones,  Memo- 
rialia,  Summaria  et  quaelibet  alia  eorum  scripta  quae  dabunt  D.  Po- 
nenti  in  Causis  sub  poena  suspensionis  irremissibiliter  arbitrio  Domi- 
norum  quoad  tempus  imponenda,  et  ulterius  reficiendi  alteri  Parti 
expensas  propositionis,  seu  relationis  Causae  quam  ob  defectum 
implementi  Ordinationis  huiusmodi  differri  contigerit,  et  quod  dein- 
ceps  nullus  scribat  qui  non  fuerit  examinatus  et  approbatus. 


Innocentio  XI  443 


349. 

/?.  P.  D.  FlaminiMs  Taya  Cardtnalatum  recusat. 
(Arch.  Rot.,  « Diaria »   Vicecomitis  et  lacobi  Emerix). 

Die  Lunae   i   Septembris   1681. 

Fuit  creatus  Cardinalis  (Vicecomes)  et  cum  illo 

De  Luca,  Auditor  SSmi     ......      Ex  eis,  Rpd.    Taya  et 

Abbas  Riccius,  dignitatem  Cardinalitiam  recusarunt,  sed  mense  octo- 
bris  postea  acceptarunt,  et  brevi  tempore  obierunt. 

277.  Flaminius  Taya  Senen.  octuagenarius  qui  una  cum  Abbate 
Michaele  Riccio  non  tam  provectae  aetatis,  sed  infirmioris  valetudinis, 
inter  alios,  ad  tantam  dignitatem  cooptatus  nullis  amicorum  suasio- 
nibus,  imo  nec  pontificia  exhortatione  per  Emum  Pnum  Card.  Cybo 
utrique  personaliter  delatam  usque  in  hodiernum  diem  (tertium  a 
creatione)  induci  potuit,  ut  eam  acceptaret:  Rarum  et  gloriosum 
exemplum,    si   constantes,    cum    animi    tranquillitate,    permanserint. 


350. 

Taya  et  Riccius  Cardinalatum  acceptant. 
(Arch.  Rot.,  ^Diarium  lacobi  Emerix*). 

lovis   16  Octobris  1681. 

293.  Heri  tandem  D.  Riccius,  et  hoc  mane  D.  Taya,  Papali  prae- 
cepto  compulsi,  Cardinalatum  acceptarunt:  laudabiles  quod  humiliter 
obediverint;  laudabiliores  si  cum  animi  tranquillitate  perseverantes 
obtinuissent,  ne  compellerentur. 


35L 

Contraversia  Cameram  Apostolicam  inter  et  Rotam  quoad  praesenta- 
tionem  in  Camera  cedulae  Motusproprii  collationis  Auditoratus. 

(Arch.  Rot.,  ^Diarium  lacobi  Emerix^). 

(Sub  nn.  299,  300,  301,  302,  refertur  alia  contentio  Rotam  inter 
et  Cameram  Apostolicam  quae  praetendebat,  Auditores  debere  per- 


444  Soeculo  X  VII 


sonaliter  in  plena  Camera  exhibere  suum  Motum  proprium  Audito- 
ratus.  Conclusio  fuit) :  <  Cameram  revera  non  praetendisse  ut  Auditor 
«  in  actu  praestationis  iuramenti  et    receptionis    Rocchetti   exhibeat 

<  personaliter   suum  Motumproprium,  sed  solum  quod  illum  antece- 

<  denter  tradi  faciat  suo  Notario  ad  effectum  illum  registrandi  in  Libris 
«  Camerae  et  in  Camera  legendi  illius  principium  > . 


352. 

Cammendationes  causarunt  redpiebat  Rota  quia  conducebant  ad  faciluh 
rem  iustitic^  administrationem. 

(Arch.  Rot.,  •Dtartum  lacobt  Emenx*). 

Vener.  6  Martii  1682. 
304.  Retulit  nobis  hodie  D.  Decanus,  sibi  ab  Emo  Card.  de 
Luca  nuper  insinuatum  fuisse  ut  proponeret  ut  deinceps  non  reci- 
perentur  amplius  Commendationes  Causarum,  ad  quod  unanimiter 
respondimus,  quod  referret  Eminentiae  Suae,  nos  fore  promptissimos 
quando  Sanctitas  Sua  ita  iuberet;  desiderare  tamen  modum  scire 
quem  servare  deberemus  ne  alioquin  sub  praetextu  non  recipiendi 
supplicia  Memorialia  Commendationum  praecludatur  Magistratibus 
aliisque  Litigantibus  aditus  anticipate  transmittendi  Informationes  aut 
faciendi  alias  diligentias  quae  conducunt  ad  faciliorem  iustitiae  admi- 
nistrationem. 

353. 

Apostolica  Camera  ius  sibi  adserit  nedum  novos  Auditores  cul  iuror- 
mentum  sed  ad  ipsum  Auditoratus  offidum  admittendi^  contra 
quam  Rota  MemoricUe  dat  Sanciissimo. 

(Arch.  Rot.,  •Diarium  lacobi  Emerix*). 

Ven.  10  Aprilis  1682. 
306.  Debebat  hodie  iieri  admissio  D.  Cacciae  quae  fuit  dilata 
ad  sequentem,  quia  Decanus  Camerae  cui  fuerat  per  Emum  D.  Card. 
de  Luca  communicatum  Memoriale  porrectum  Ssmo  nomine  Rotae 
quo  petebamus  ut  Camera  in  admissionibus  Auditorum  deinceps 
registrandis  occasione  iuramenti  quod  praestare  debent  in  Camera 
antequam  in  Rota  admittantur,  servet  stylum  antiquum  observatum 
usque  ad  annum  1644,  quia,  loco  describendi  Instantias  et  succes- 
sivas  admissiones  novorum  Auditorum  ut  sequitur:    <  R.  P.  D.  Coc- 


Innocentio  XI  446 


€  cino,  Poenia,  Merlino,  etc.  admitti  ipsum  ad  iuramentum  admitti>  ; 
coeperunt  scribere:  «  R.  P.  DSlo  Coccino,  etc.  admitti  ipsum  ad 
€  oBicium  Auditoratus  Rotae  et  ad  iuramentum  admitti  > ,  petierat 
tempus  rem  conferendi  cum  suis  Colleghis  in  hodiema  Camera :  sed 
qiiia  ipsi  contra  id  quod  sperabatur,  responsum  dederunt  eidem 
Cardinali,  praetendere  se  competere  Camerae  non  solum  ius  admit- 
tendi  ad  iuramentum  sed  etiam  ad  ipsum  ofiicium  Auditoratus,  tametsi 
in  Motuproprio  singulorum  Auditorum  hoc  specialiter  Vice-Cancellario 

et  ipsis  Auditoribus  demandetur,  ut    sequitur:   «  Mandantes»  etc 

€  Vice*Cancellario  et  dilectis  filiis  praedicti  Palatii  Apostolici  Decano 
€  et  aliis  Auditoribus,  ut  servatis  servandis  recipiant  et  admittant » , 
Ideo  de  ordine  Dominorum  Ego  et  D.  Rondaninus  rogavimus  ante- 
memoratum  Cardinalem,  ut  legeret  nostrum  Memoriale  Ssmo,  et 
D.  Cardinalis  respondit,  se  iam  legisse,  et  Ssmum  ordinasse,  ut  ser- 
vetur  solitum  proximum  sine  praeiudicio  Partlum  hinc  inde ;  et  quod 
postea  committeret  rem  examinandam  et  terminandam  prout  de  iure. 

354. 

Pendente  controversia  cum  Camera^  in  admissione  novorum  AudiiO" 
rum  Rota  protestaticnem^  rogatamper  Notarium  Cancellariae,  emit-- 
tebat  ad  tuendum  ius  suum  ac   Vice-Cancellarii. 

(Arcii.  Rot.,  €  Diartum  lacohi  Emerix  »). 

■ 

Lunae  13  Aprilis  1682. 
307.  Terminatis  disputationibus  Causarum  fuit  admissus  R.  P.  D. 
Caccia,  iuxta  solitum  proximum  in  executionem  ordinis  Ssmi  insi- 
nuati,  praevia  protestatione  rogata  per  Lancianum  Notarium  Can- 
cellariae  quod  hoc  faciebamus  sine  praeiudicio  iurium  nostrorum  et 
Vice-Cancellarii  ad  formam  ordinis  S.  D.  N.,  etc. 

355. 

Auditores  invigilent  ne  Decisiones  Rotae  imprimaniur  non  revisae  et 
correctae :  proponere  incipit  Rota  ut  Decisionum  omnium  copiae  sub^ 
scriptae  ab  Auditoribus  extensoribus  reponantur  in  Archivio  Roiali. 
(Arch.  Rot.,  ^Diarium  lacobi  Emerix*), 

Merc.  2  Decembris   1682. 

318.  Retulerunt  edam  DD.   Hervault  et  Caccia,  S.  Sanctitatem 
ipsos  nudius  tertius,  dum  fecerunt  relationem  Conclusionum  in  Can- 


446  Soeculo  X  VII 


cellaria  Apostolica  a  D.  Benincasa  de  more  egregie  defensarum,  noti- 
iicasse  ut  nobis  significarent,  quod  invigilaremus  ne  Decisiones  nostrae 
imprimerentur  nisi  diligenter  revisae  et  correctae,  et  quia  huic  malo 
difiiculter  in  totum  occurri  potest,  ex  quo  multae  imprimuntur  extra 
Urbem  Foliis  volantibus,  aliae  post  tractatus  Auctorum  vel  a  Biblio- 
polis  vel  ab  aliis  pro  faciliori  Librorum  distractione,  ordinatum  fuit 
ut  desuper  latius  agatur  in  Rota  Memorialium  et  interim  Domini 
deliberent  an  expediat,  necne»  ut  reponatur  in  Archivio  nostro  una 
copia  subscripta  ab  Auditore  extensore  singularum  Decisionum  in 
posterum  publicandarum. 

356. 

Papa  instat  ut  advigilaret  Rota  ne  Decisumes  imprimereniur  incor- 
rectae  et  nan  revisae  et  ut  depuiaretur  unus  Auditor  qui  eas 
omnes  revideret  et  corrigeret,  ac  ut  breviori  ccdamo  extenderentwr 
resecatis  superfluis  aUegationiims  et  praesertim  allegationibus  Aucto- 
rum  modemorum. 

(Arch.  Rot.,  « Diarium  lacobi  Emerix  »). 

Lunae,   14  decembris  1682. 

321.  Retulerunt  hodie  DD.  Hervault  et  Caccia,  SS.  denuo  post 
relationem  examinis  secreti  D.  Benincasae  inculcasse  ut  sedulo  advi- 
gilaremus,  ne  Decisiones  nostrae  deinceps  imprimentur  nisi  diligenter 
revisae  et  correctae  et  quod  ad  eum  finem  deputaretur  unus  Auditor 
qui  eam  curam  haberet,  quodque  in  posterum  omnes  procurarent, 
illas  quam  breviter  fieri,  pariter  extendere  et  resecare  superfluas  alle- 
gationes,  et  praesertim  abstinere  ab  allegatione  Auctorum  moderno- 
rum :  et  placuit  zelus  Suae  Sanctitatis,  fuitque  ordinatum  ut  in  poste- 
rum  ita  servaretur. 


357. 

De  Luca,   Cardinalis,  moritur :  coenotaphium  Rotae   in   illius  memo- 
riam. 

(Arch.  Rot.,  «  Diarium  lacohi  Emerix »). 

Ven.  5   Februarii  1683. 

327.  Hoc   vespere,  brevi  sed  ardenti  febre  correptus,  obiit  Effius 
De  Luca  nuper,    ex   Advocato   factus   Auditor  Domesticus  Ssmi  et 


Innocentio  XI  447 


deinde  ex  Auditore,  S.  R.  E.  Cardinalis.  Vir  subtilis  sed  inquieti 
ingenii,  qui  dum  cuncta  ad  normam  sui  Theatri  efformare  et  refor- 
mare  nimis  ardenter  studuit»  in  ipso  efformandi  et  reformandi  ardore 
implanctus  decessit :  felicior  si  ad  tantam  dignitatem  numquam  eve- 
ctus  fuisset. 

358. 

Innavanlur  Rotae  decreta  in  causis  videndis  ab  omnibus  vel  a  Ponente 
cum  4  Corresponsalibus,  quibus  novum  additur  in  causis  aliquo- 
ties  in  turno  propositis  et  non  resolutis  ut  videant  quintus  et 
sextus. 

(Arch.  Rot.,  ^Diarium  lacohi Emerix^). 

Lunae  8  Februarii  dicti  (1683). 

328.  luxta  ordinem  in  ultima  Audientia  mihi  datum,  detuli  hodie 
mecum  ad  Rotam  Diarium  meum,  et  legi  Decreta  alias  facta  in 
Causis  quae  sunt  videndae  ab  omnibus  Dominis,  vel  a  Ponente  cum 
quatuor  Corresponsalibus,  et  Domini  illa  iterum  approbarunt  et  una- 
nimes  concluserunt  quod  a  Decano  suscribantur  et  registrentur  in 
Libro  aliorum  Decretorum  qui  in  nostris  Cubiculis  Rotalibus  asser- 
vatur. 

329.  Ne  autem  per  huiusmodi  Causas  quae  ab  aliquot  annis  plu- 
rimum  multiplicantur,  Domini  paulatim  nimium  praegraventur  et 
laudabilis  ordo  Turnorum  confundatur  ac  saepe  Partibus  etiam  invitis 
beneBcium  appellationis  quasi  inutile  reddatur  ex  quo  Causae  semel 
in  Rota  decisae  in  eadem  sunt  iterum  committendae,  pariter  ordi- 
natum  est,  ut  donec  aliter  de  licentia  Ssmi  statuatur,  in  posterum 
in  Causis  etiam  aliquoties  in  Turno  sine  resolutione  propositis  rescri- 

'  batur  ut  videant  5^*'  et  6^*'  antequam  demandetur  ut  omnes  Domini 
videant,  et  quod  in  Decreto  ut  supra  registrando  et  per  Decanum 
subscribendo,  hoc  addatur. 

359. 
Ven.   19  Februarii  dicti  (1683). 

333.  Decreium^  latum  iuxta  ordinem  relatum  sub  n.  j^p.  In  eo 
speciale  est  quod  servetur  ordo  Papae  anni  i^yy,  nempe:  in  prima 
propositione  (Causarum)  ....  non  capiatur  resolutio  cum  praeponde- 
rantia  unius  solius  suffragii  donec  aliter  de  (Papae)  licentia  statuatur 
(  €  Diarium  lacobi  Emerix  » ). 


448  Soeculo  X  VII 


360. 

Differtur  Rotae   aperiHo  propter    Capellas   Pontificias  celebratas  ob 
insignem  victoriam    Christianorum  contra    Turcas    ad    Viennam 
Austriae. 
(Arch.  Rot.,  *Diarium  lacobi  Emerix^), 

Ven.   I   Octobris   1683. 

343.  .  .  .  quia  propter  insignem  victoriam  ad  Viennam  Austriae 
1 2  septembris  proxime  praeteriti  .  .  .  contra  Turcas  obtentam,  cele- 
bratae  fuenint  in  Cappella  Pontificia,  ultra  Missam  .  .  .  pro  victoria 
etiam  exequiae  pro  Ducibus  et  Militibus  .  .  .  defunctis,  .  .  .  dilata 
fuit  aperitio  Rotae  usque  in  diem  Mercurii  6  currentis  .  .  . 

361. 

Annuae  exequiae  Auditarum  praedefunctorum,  iuxta  /atum  Decretum 
an.  i6/4t  celebrari  debebant  in  EccUsia  S.  LaurentH  in  Damaso. 
(Arch.  Rot.,  « Diarium  lacobi  Emerix  »). 

Ven.  7  lanuarii   1684. 

345.  Fuit  hodie  de  more  celebratum  Anniversarium  Collegarum 
nostrorum  Auditorum  praedefunctorum  in  Ecclesia  S.  lacobi  Nationis 
Hispaniae,  cui  ego  non  interfui  quia  iuxta  ordinationem  factam  in 
Plena  Rota  anno  1674  in  posterum  semper  celebrari  debet  in  Eccle- 
sia  S.  Laurentii  in  Damaso,  ubi  fit  Rota,  quando  Papa  non  residet 
in  Vaticano. 

362. 

Papa  iterum  instat  ne  Decisiones  Rotae  imprimantur,  nisi  diligenter 
revisae  ab  uno  Auditarum. 
(Arch.  Rot.,  *Diarium  lacohi  Emerix^). 

Sabbath.  6  dicti  lulii  (1686). 

392.  Habui  etiam  die  15  Vesperi  longam  audientiam  plusquam 
duarum  horarum  a  S.  D.  N.  in  qua  enixe  mihi  commendavit  solli- 
citam  administrationem  iustitiae  et  particulariter  iniunxit  ut  Dominis 
significarem  ut  religiose  servetur  secretum  et  deinceps  non  permittatur 
quod  Decisiones  imprimantur  nisi  diligenter  revisae  ab  uno  Auditorum. 


InnoCentio  KI  449 


363. 

Examint  subiiciuntur  novi  Rotales  Procuratores . 
(Arch.  Rot.,  •Diarium  lacobi  Emerix^). 

24  Novembris  dicti  (1686). 

416.  Habui  novutn  examen  in  quo  admissi  et  approbati  fuerunt 
alii  22  Procuratores  et  volui  ut  omnes  exhiberent  prius  Litteras 
authenticas  gradus  sui  Doctoratus  in  publica  Universitate,  ne  alias 
contra  antiquam  observantiam  aliquis  admitteretur  ad  patrocinandum 
in  Causis  Rotalibus  qui  non  esset  in  publica  Universitate,  sed  per 
privilegium  graduatus. 

417.  Causa  admissionis  tanti  numeri  fuit  facilttas  bo:  me:  Alber- 
gati  dandi  omnibus  indistincte  licentiam  scribendi,  ita  ut  spatio 
1 8  annorum  quo  ipse  functus  est  officio  Decanatus  paucissimi  petie- 
rint  examinari 

364. 

In  admissione  novi  Auditoris  Camera  pergit  scribere    quod   admittit 
etiam  ad  possessionem  Auditoratus^  et  Rota^    contra^  repetit  per 
Notafium  protestationem, 
(Arch.  RoTo  •Diarium  lacobi  Emerix*). 

Lunae  9  Decembris   1686. 

420.  Terminatis  Causis,  intravit  Notarius  qui  fidem  &cit  iura- 
menti  praestiti  et  recepti  Rocchetti  in  Camera  per  D.  Ferdinandum 
Manuel,  et  quia  in  Camera  continuant  scribere  quod  admittunt  etiam 
ad  possessionem  Auditoratus,  mandavi  antecedenter  Notario  Cancel- 
lariae  ut  repeteret  protestationem  ab  innovatione,  fieri  solitam  tam 
nomine  Vicecancellarii,  quam  nomine  Rotae,  prout  se  fecisse  dixit .  .  . 

365. 

Papa^   restituens   Rotae   constUtoratum   S.    Officii,   declarat,   Auditori 
Rotae  in  illa  S.  Congregatione  non  competere  praecedentiam  contra 
Patrem  Genercdem  -Dominicanorum. 
( Akch.  Rot.,  «  Diarium  lacobi  Emerix  » ). 

Mercurii  i  lanuarii  1687. 

424.  SigniBcavit  mihi  diebus  praeteritis  Emus  Card.  Cybo  Ssmum 
D.   N.  restituisse  Rotae  Consultoratum  SSmae  Inquisitionis  eumque 


<9 


450  Soeculo  XVII 


mihi  contulisse  cum  declaratione  quod  servaretur  solitum  in  sedendo 
ab  immemorabili  servatum  et  practicatum  .  .  .  usque  ad  controver- 

siam  motam  per  cl.  me.  Celsum  post  subrogatos  Auditores  Rotae  . .  . 

« 

in  locum  Subdiaconorum  Cappellae  Rmo  P.  Generali  Ord.  S.  Domi- 
nici  .  .  .  Et  revera  praesupposita  incontrovertibili  praecedentia  Gene- 
ralis  usque  ab  initio  institutae  Congregationis,  non  videbatur  expe- 
ctanda  de  iure  alia  definitio  in  possessorio,  quamvis  Auditores  extra 
illam  nolint  cedere  locum  Generali,  imo  praetendant  sibi  debitam 
praecedentiam 

366. 

Rotae  Decanus  et  Thesaurarius  possessianem  capmnt  custodiae   Pal- 
liorum  cuius  clavis  manet  penes  Thesaurarium. 

(Arch.  Rot.,  *Dtartum  lacobi  Emerix*). 

Dominico,  29  lunii  dicti  (1687). 

436.  Coepi  hoc  mane  cum  D.  Hervault  Thesaurario  nostro  in 
Sacristia  Basilicae  Vaticanae  possessionem  Custodiae  Palliorum,  quae 
ad  Rotam  delata  est  vigore  privilegii  nobis  concessi  a  s.  m.  Cle- 
mente  X  in  Bulla  Renovationis  Generalis  nostrorum  Privilegiorum 
quam  .  .  .  sollicitavi  et  cuius  effectus  huc  husque  dilatus  fuit  quia 
concessio  fuerat  facta  sine  praeiudicio  R.  P.  D.  Ritae  tunc  Altari- 
stae  eiusdem  Basilicae,  cui  per   fel.  record.  Alexandrum   VII    unita 

reperiebatur Clayis  capsulae    (Palliorum)    remansit   penes 

D.  Hervault  uti  thesaurarium  Rotae. 


367. 

Propincte  et  honararia  Notariorum  aliaque  similia  emolumeHta  cum 
essent  Collegvi  et  nan  singulorum  Auditorum  nisi  per  cutucUem 
distributionem^  de  illis  non  participabant  Auditores  promoti  ad  Car- 
dinalatum  vel  haeredes  defunctorum  Auditorum. 

(Arch.  Rot.,  ^Diarium  lacobi  Emerix»). 

Lunae  7  Septembris   1688. 

469.  Domini  unanimes  statuerunt  quod  propinae  et  honoraria 
Notariorum  aliaque  similia  emolumenta  sunt  CoIIegii  et  non  fiunt 
slngulorum  nisi  per  actualem  distribudonem  et  propterea  quod  de 
illis  participare  non  debent   promoti    ad    Cardinalatum  et   haeredes 


Innocentio  XI  -  Alexandro  VIII  451 

Auditorum  defunctorum,  tametsi  illa  a  Depositario  recepta  fuerint 
ante  eorum  promotionem  vel  obitum:  et  ita  in  posterum  inconcusse 
observandum  fore  ab  omnibus  tam  hodie  in  Rota  sedentibus,  quam 
in  antea  admittendis,  et  intelligatur  comprehensa  inter  alia  statuta 
iurari  consueta  in  primo  ingressu  in  CoUegio  de  quo  supra. 

lacobus  Emerix,  S.  Rotae  Decanus. 
Marcellus  Rondininius,  S.  R.  Auditor. 
Alexander  Ursinus,  S.  R.  Auditor. 
Matthaeus  Ysore  de  Hervault,  S.  R.  Auditor. 
Fridericus  Caccia,  S.  R.  Auditor. 
Alexander  Benincasa,  S.  R.  Auditor. 
losephus  Molines,  S.  R.  Auditor. 
Ferdinandus  Manuel,  S.  R.  Auditor. 
Alexander  Caprara,  S.  R.  Auditor. 


368. 
Cardinalis  Estensis  Decanum  Rotae  invisit  solemmter  eum  flocds. 
(Arch.  Rot.,  « Diarium  lacobi  Emerix  >). 

Ven.   1   Maii  1689. 

494.  Hodie  post  meridiem  D.  Card.  Estensis  frater  Serenissimi 
Ducis  Mutinae  me  visitavit  solemniter  cum  iloccis  tamquam  Decanum 
Sacri  Auditorii  eiusque  caput,  et  fere  per  horam  humanissime  me 
hoc  officio  detinuit. 


369. 

Collegium  S.  P.  A.  Paironorum  congregatur  coram  Rotae  Decano 
pro  admissione  novorum  Collegialium  prout  determinatum  fuerat  esse 
semper  faciendum. 

(Arch.  Rot.,  <  Diarium  lacobi  Emerix »). 

Mercurii  7  Septembris   1689. 

501.  Fuit  hodie  post  meridiem  congregatum  coram  me  CoUegium 
Patronorum  S.  Palatii  Apostolici  pro  admissione  novorum  Collegia- 
lium  in  praecedenti  Congregatione  etiam  in  posterum  coram  me»  ut 
determinatum  est,  habenda,  electorum,  nempe :  Domini  etc 


452  Soeculo  XVII 


370. 

Decanus  et  Auditores  RoUie  Papae  adsidetU  et  inserviunt  benedicenti 
Agnos, 

(Arch.  Rot.,  «  Diarium  lacdbi  Etnerix  »). 

Merc.  29  lov.  30  et  Ven.   31   Martii  1690. 

530.  SSmus  D.  N.  Alexander  Papa  VIII  de  more  benedixit 
cereas  Agnus  Imagines  et  qualibet  die,  praeter  me  Decanum  qui 
semper  inservivi  de  Mitra,  vocati  fuerunt  alii  tres  Auditores  Rotae 
qui  linteo  praecincti  pelvibus  deauratis  detulerunt  a  Labro  Pontificio 
Agnos  benedictos  ad  credentiam. 


371. 

Sede  vacante,  Cardinales  concedunt  Rotae  Auditoribus  solitum  donativum 
scuiatorum  100. 

(Arch.  Rcrr.,  •Diarium  lacobi  Emerix*). 

lovis  28  lunii   1691. 

558.  Emi  Domini  Cardinales,  Sede  Apostolica  adhuc  vacante, 
in  Conclavi  existentes  fecerunt  infrascriptum  Decretum: 

Cum    nos   hodie  in  Congregatione   nostra . . .  decreverimus 

quod  die  6  iulii  in  quo  cadet  ultima  Rota  praesentis  anni,  ex  pecuniis 
Depositariae  generalis  N.  C.  A.  distribuantur  iuxta  solitum  singulis 
RR.  PP.  DD.  Auditoribus  Rotae,  scuta  100  auri  in  auro  et  Decano 
ducentum,  ideo  committimus  Dominationi  Vestrae  Rmae  ut  hoc 
nostrum  decretum  exequatur 


372. 

Decemitur  reassumere  stylum  anliquum  capiendi  resolutiofiem  etiam  in 
prima  causarum  resolulione  cum  praeponderantia  vel  unius  solius 
suffragii. 
(Arch.  Rot.,  *Diarium  lacobi  Emerix*). 

Die  20  Aprilis  1693. 

598.    Domini  animadvertentes  in  dies  multiplicari  dilationes  et 
difliicultates  quae  oriuntur  in  capiendis  resolutionibus  in  Causis  quae 


Innocentio  XII  453 


videntur  ab  omnibus  vel  a  Ponente  cum  quatuor  Corresponsalibus 
propter  mandatum  olim  oretenus  datum  a  s.  m.  Innocentio  XI  de 
non  capienda  resolutione  in  prima  propositione  cum  praeponderantia 
unius  solius  suffragii,  quod  per  eius  obitum  expiravit,  concorditer  sta- 
tuerunt  detnceps  reassumere  stylum  antiquum  quem  servarunt  nostri 
Maiores  et  hodie  adhuc  servant  omnia  alia  Tribunalia  et  Sacrae  Con- 
gregationes  Urbis  in  quibusvis  Causis  etiam  Capitalibus  et  haeresis, 
capiendi  regulariter  resolutionem  pro  maiori  parte  votorum,  nisi  ipsimet 
suffragantes,  attenta  gravitate  articuli,  vel  aliis  facti  vel  iuris  circum- 
stantiis,  magis  expedire  censeant,  quod  resolu^o  differatur. 


373. 

Decretum  fert  S.  Refarmatianis  Congregatio  de  remittendts  per  Sacras 
Congregationes  et  in  eis  amplius  non  cognoscendis  Causis  reguiren^ 
tibus  ordinem  iudiciarium. 

(Arch.  Rot.,  €  Diartum  lacobi  Emerix»). 

Die  dicta  (Lunae  3  augusti  1693). 

605.  Fuit  Congregatio  particularis  Reformationis  in  Palatio  Apo- 
stolico  in  qua  emanavit  Decretum  super  renovatione  et  declaratione 
Bullae  Sixd  V,  inter  eius  impressas  la  74,  de  remittendis  per  Sacras 
Congregationes  et  in  posterum  in  eis  amplius  non  cognoscendis  Causis 
requirentibus  ordinem  iudiciarium,  prout  in  eodem  postea  impresso 
plenius  continetur. 


374. 
Donatizmm  annuum  100  scutatorum  et  numismata. 
(Arch.  Rot.,  €  Diarium  lacobi  Emerix  >). 

Mercurii  7  lulii   1694. 

630.  Terminatis  Causis  intravit  Magister  Domus  Pontificiae  et 
iuxta  soHtum»  mihi,  uti  Decano,  distribuit  bursam  sericam  cum  ducentis 
scutis  auri  in  auro,  reliquis  autem  Dominis  minorem  cum  scutis  centum. 
-  In  vigilia  vero  Ss.  Apostolorum  Petri  et  Pauli  Computista  Camerae 
detulit  mihi  duo  numismata  scutorum  sex  auri  in  auro,  et  reliquis 
Dominis  unum  quae  Sanctitas  Sua  pro  maiori  incommodo  gratiose 
subrogavit  in  locum  Prandii  hodie  nobis  exhiberi  consueti. 


454  Soeculo  X  VI/-X  VIII 


375. 

I 

Negligentia  Agentium^  aut  Procuratorum  aut  Advocatorum  in  propo- 
nendis  causis, 

(Arch.  Rot.,  *Diarium  lacohi  Emerix»), 

Ven.   19  Novembris   1694. 

639 Particulari    observatione   dignum    mihi  visum    est   hic 

annotatum  relinquere  ^uod  omnes  9  Causae  supra  descriptae,  propo- 
sitae  fuerunt,  unica  tantum  parte  informante:  inde  enim  apprime  col- 
ligitur  tarditatem  in  proponendis  Causis  immerito  adscribi  Dominis 
Auditoribus,  sed  unice  adscribendam  vel  tergiversationibus  Partium, 
vel  negligentiae  illorum  Agentium,  seu  Procuratorum  vel  Advoca- 
torum. 

376. 

Donativum,  numismata,  et  indiciio  Feriarum  GenercUium. 
(Arch.  Rot.,  €  Diarium  lacohi  Emerix  »). 

Lunae  4  lulii   1695. 

647.  Et  immediate  post  intravit  Magister  Ceremoniarum  Domus 
Pontificiae  qui  mihi  distribuit  bursam  cum  scutis  200  auri  in  auro  et 
reliquis  Dominis  cum  scutis  100  similibus,  et  loco  prandii  fieri  consueti, 
unus  ex  Computistis  Camerae  detulit  singulis  duo  numismata  Ponti- 
ficia,  unum  aureum  et  alterum  argenteum,  et  mihi  similiter  partem 
duplicatam. 

648.  His  peractis,  introductus  fuit  de  more  R.  P.  D.  Thomatus 
unus  ex  Locumtenentibus  A.  C.  cum  suis  Notariis  et  nostris  et  Ego 
iuxta  antiquum  stylum  tenui  terminum  Proservato. 


Obitus  Innocefttii  XII  -   illius  novendiales  -   conclave^  et  de  pannis 
nigris  Rotae  praestari  soliiis   occasiofie  funeris  defuncti  Pontificis. 

(Arch.  Rot.,  « Liher  S.  Rotae  *,  n.  2,  pag.  28seqq.). 

Die  Lunae  27  ^mbris   1700. 

Post  pulsatam  horam    tertiam    noctis  cum  dimidio,  obiit  •  SSmus 
D.  N.  Innocentius  XII   octuagesimo   sexto   aetatis  suae  constitutus. 


Sede  vacante  456 


Pontificatus  autem  anno  decimo  tantum  incoepto  per  menses  duos, 
et  dies  sexdecim  a  die  eius  electionis  12  iulii  1691  usque  ad  prae- 
fatam  diem  eius  obitus. 

In  novendialibus  exequiis  habuimus  consuetum  locum  sedentes 
immediate  subtus  Cardinales  Diaconos  in  subselliis  quibus  utuntur 
Beneficiati  Basilicae  Vaticanae,  prout  etiam  usque  ad  ingressum 
Emorum  Patrum  in  Conclave  adamussim  servavimus  ea  omnia  quae 
superius  adnotata  fuerunt  occasione  proxime  praecedentis  Sedis 
vacantis. 

Quantum  ad  pannos  nigros  nobis  praestari  solitos  a  Rev.  Camera 
Apostolica  occasione  funeris  defuncti  PontiBcis,  cum  Ems  Camerarius 
benigne  exaudiverit  Instantiam  a  Nobis  factam,  sequens  Mandatum 
dedit,  vigore  cuius  exegimus  infrascriptam  pecuniam: 

loannes  Baptista  Spinola  Diaconus 
Cardinalis  San.  Caesarei  S.  Rom^^  Ecclesiae 

Vice  Camerarius. 

Illustri  D.  Francisco  Monthiono  Pecuniarum  Rev.  Camerae  Apo- 
stolicae  hoc  tempore  Sedis  vacantis  durante  Depositario  Generali, 
auctoritate  nostri  Catnerariatus  officii,  tenore  praesentium  committimus 
et  mandamus,  ut  de  pecuniis  eiusdem  Camerae  solvas  et  numeres 
RR.  PP.  DD.  S.  Rotae  Auditoribus  et  pro  eis  R.  P.  D.  Aeneae  de 
Pio  eorum  Camerario  scuta  quingenta  viginti  quinque  monetae  sine 
retentione,  scilicet  scuta  quadraginta  tria  et  obolos  75  monetae  similis 
pro  quolibet  ipsorum,  loco  duarum  tertiarum  partium  quinque  can- 
narum  panni  primae  speciei  ad  rationem  scutorum  novem  pro  qualibet 
canna  et  aliarum  duarum  cannarum  cum  dimidio  alterius  cannae  panni 
tertiae  speciei  seu  sortis  pro  quolibet  ipsorum,  eis  respective  debitis 
pro  Funeralibus  fel.  rec.  Innocentii  Pp.  XII  ad  rationem  scutorum 
quinque  cum  dimidio  monetae,  tamquam  non  comprehensis  in  prima 
Reformatione  Pannorum  facta  de  anno  1676,  prout  ex  Decreto  facto 
25  lulii  eiusdem  anni,  quae  sic  soluta,  in  suis  dictae  Depositariae 
computis  acceptabimus  et  bonificare  faciemus.  Datum  Romae  e  Con- 
clavi  Apostolico  hac  die  1 1  mensis  Octobris  1 700,  Apostolica  Sede 
vacante. 

I.  B.  Card.  Camerarius 

Dominicus  Liberatus  Camerae  Ap.  Sccretarius. 

Signori  Ministri  del  Banco  di  S.  Spirito,  delli  Denari  depositati 
in  codesto  loro  Banco  a  mio  Credito,  si  compiaceranno  di  pagare 
air  Illmi  e  Rmi  Signori  Uditori  della  Sagra  Rota  e  per  essi  a  Mons. 


456  Soeculo  X  VIII 


Illmo  e  Rfno  Enea  Pio,  Camerlengo  di  detti  Illmi  Signori  Uditori, 
scudi  74  moneta,  quali  sono  per  Temolumento  di  due  dei  6  officii  de 
Custodi  del  Conclave  assegnati  alle  SS.  LL.  Illine  dairEmo  e  Rmo 
Sigr.  Card.  Gio.  Battista  Spinola  Camerlengo  di  S.  Chiesa  nella  pre- 
sente  Sede  vacante  che  pagasi  etc.  Dal  Campidoglio  li  1 2  Ottobre  1 700. 

Santi  Randanini  Carmerlengo  della  Camera  di  Roma. 


378. 

ElecHo  CUmentis  XI. 
(Arch.  Rot.,  €  Liber  S.  Rotae  2*y  pag.  32), 

Martis  die  23  Novembris  1700. 

Hoc  mane  electus  fuit  in  summum  Pontificem  Emus  Card."* 
loannes  Franciscus  Albanus,  Urbinaten.,  in  quinquagesimo  secundo 
aetatis  anno  constitutus,  vir  omnium  virtutum  genere  praeditus,  qui 
nomen  sibi  assumpsit  Clementis  XI. 


379. 

Decanus  Rotae  in  pristinum  revocat  observantiam  legis  praecipientis 
non  esse  admittendos  ad  procurandum  in  Rota  nisi  qui  antea  expe- 
rimentum  experti  fuerint.  * 

CArch.  Rot,  «  Ltbro  dei  Curiali  Rotali^,  foL  l  sqq), 

1701,  febmario. 

Liber  Procuratorum  Rotalium,  incoeptus  de  anno  1 701 ,  existente 
Decano  S.  Rotae  R.  P.  D.  losepho  Molines. 

Cum  ego  loseph  Molines  per  obitum  bo.  me.  Alexandri  Ursini 
de  mense  octobris  1698,  assumptus  fuissem  ad  Decanatum  S.  Rotae, 
videns  abusum  in  Curia  irreptum,  quod  multi  scribebant  in  causis 
Rotalibus  cum  sola  licentia  verbali  antecedentium  Decanorum,  non 
servata  forma  stabilita  per  sa.  me.  Paulum  V  in  eius  Constitutione  71, 

Reformatoria    Tribunalium    Urbis,  §   18,    n.   2    ubi    praelaudatus 

Summus  Pontifex  mandat  ut  «  illi  solum  ad  procurandum  in  Rotae 
«  Auditorio  admittantur,  qui  doctrinae  usus  et  morum  examen  stdne- 
€  rint,  et  per  ipsius  Rotae  Decanum^  cbdhibitis  duobus  vel  tribus  Pro- 
«  curatoribus  ab  ipsorum   Collegio  deputatis,  super  his  universis  appro- 

^  Videas  tamen  quid  egerat  Emerix,  Decanus,  confr.  supra  nn-  363  et  369. 


Clemente  XI  457 


€  bati  fuerint,  ac   pro  dicto  examine   aliquid  exigi  vel  solvi  debere 
€  expresse  prohzbuit  > , 

£t  considerans  quod  ex  dicto  abusu  plura  damna  sequebantur 
litigantibus  ob  maiam  dispositionem  et  confusionem  scripturarum,  et 
pessimam  facti  explanationem, 

Ideo  statim  revocavi  praedictas  licentias  scribendi  et  prohibui  sub 
gravibus  poenis  illas  habentibus,  ne  eis  uterentur,  nec  scribere  aude- 
rent  in  causis  Rotalibus,  necnon  in  voce  informare,  donec  in  futuro 
examine  videretur  eorum  probitas,  idoneitas  ac  experientia. 

Quamobrem  cum  a  mense  octobris  1698  meae  assumptionis  ad 
Decanatum,  usque  ad  praesentem  mensem  februarii  1701  sint  elapsi 
plus  quam  duo  anni,  et  plures  audierim  Curialium  instantias  pro 
faciendo  examine,  idcirco  ad  iliud  devenire  decrevi,  et  pro  illo  faciendo 
publicavi  et  affixi  in  lanua  primae  Anticamerae  meae  habitationis 
et  aiiorum  Dominorum  Coauditorum  Edictum  tenoris  sequentis: 

Essendo  state  fatte  a  Monsig*^^  lUmo  et  Revfno  Molines,  Decano 
della  Sacra  Rota,  reiterate  istanze  da  molti  Curiali  ad  effetto  d'es- 
sere  ascritti  fra  Procuratori  Rotali,  e  volendo  condescendere  alle 
loro  domande,  Quindi  ha  risoluto  di  venire  al  solito  esame  prescritto 
nella  Bolla  della  Sa.  Me.  di  Paolo  V,  E  perci6  si  fa  intendere  a 
tutti  quelli  che  desiderano  di  essere  abilitati  a  scrivere  in  Rota,  di 
esibire  i  loro  memoriali  in  tutto  il  corrente  mese  di  gennaro  a  Mon- 
sig'®  111  mo  e  Rmo  Decano,  con  esprimere  ne'  medesimi  Memoriali  i 
loro  requisiti  colle  debite  giustificazioni.  Li  requisiti  da  esprimersi 
sono  li  seguenti : 

L'eta 

L^attestazione  de'  costumi 

La  laurea  dottorale. 

II  tempo  che  hanno  studiato  et  esercitato  la  pratica  in  Curia,  e 
soUecitato  in  Rota  e  sotto  qual  Curiale. 

Se  hanno  per  alcun  tempo  patrocinato  cause  nelli  altri  Tribunali 
di  Roma. 

Questo  di  primo  gennaio   1701. 

* 

Giuseppe  Molines  Decano  della  S.  R. 

Elapso  termino  unius  mensis  in  praedicto  Edicto  assignato,  deveni 
ad  examen,  illudque  feci  sub  diebus  11,  12  et  13  mensis  februa- 
rii  1 70 1 ,  assistentibus  Procuratoribus  de  Collegio  Massimillo  Scipiono 
et  Carolo  Nicolao  Severino,  servando  in  omnibus  tlispositionem  Bul- 
lae  sa.  me.  Pauli  V,  supra  relatae. 


458  Soeculo  X  VIII 


Concurrentes  et  petentes  admitti  erant  quinquagintaduo,  ex  qui- 
bus  praeelegi,  uti  digniores,  25,  qui  comparentes  in  dictis  diebus 
assignatis  pro  examine  faciendo,  fuerunt  examinati  per  me  et  per 
supradictos  duos  Procuratores  de  Collegio,  et  fuerunt  inventi  habiles 
et  idonei  ad  munus  Procuratoris  Rotalis,  et  uti  tales,  declarati  per 
me,  et  publicati  postea  in  Sacra  Rota,  et  descripti  inter  Procurato- 
res  Rotales,  hi  sunt  sequentes ... 


380. 

Forma  iuramenti  ab  Advocatis  et  Procuraforibus  praestandi,  * 
(  Arch.  Rot.,  «  Libro  dei  Curiali » ,  folium  volans). 

Cap.  IV. 

Ego  N.  iuro,  quod  ab  hac  hora  in  antea,  partes  quarum  patro- 
cinium  suscepero,  fideiiter  ac  sine  tergiversatione  aliqua  pro  iustitia 
adiuvare  conabor,  quidquid  verum  iustumque  existimavero  Clientibus 
meis  consulere  studebo;  Causas  improbas  scienter  non  recipiam,  et 
si  quas  recepero  quae  mihi  iustae  in  principio  visae  fuerint,  in  pro- 
gressu  autem  apparuerint  iniustae,  ut  ab  illarum  prosecutione  desi- 
stant,  Clientibus  meis  persuadere  curabo,  sin  minus  ab  eorum  patro- 
cinio  in  Causis  huiusmodi  me  ipsum  absolute  removebo.  Monitis  et 
praeceptis  CoIIegii  et  Officialium  eius  in  his  quae  ad  ipsum  Colle- 
gium  spectant,  bona  fide  parere  studebo,  ipsiusque  CoUegii  Statuta 
huiusmodi  observabo,  et  secreta  non  revelabo:  sic  me  Deus  adiuvet 
et  haec  sancta  Dei  Evangelia. 


381. 

«  Instruttione  di  quanto  deve  fare  quello  che  i  staio  eletto  Uditore 
€  di  Rota  > . 

(Arch.  Rot.,  «  Liber  S,  Rotae » ,  seu  Liber  iurameftti,  pag.  53  sqq,). 

Avuta  la  gratia,  e  baciati  i  piedi  al  Papa,  si  va  a  visitare  tutti 
li  Sig.  Uditori  di  Ruota  e  dargli  conto  della  grazia  havuta. 

Si  domanda  al  Decano  la  forma  del  Motuproprio,  dove  bisogna 
avvertire  che  sempre  si  mette  la  clausola,  servatis  servandis. 

Si  va  poi  a  visitare  tutti  li  Sig.  Cardinali. 

*  Cfr.  Constit.  Benedicti  XII  «  Decens  et  necessarium*^  supra  n.  54,  pag.  8. 


Clemente  XI  459 


Havuto  il  Motuproprio,  si  porta  subito  al  Sig.  Card.  Vice-Can- 
celliere,  il  quale  vi  mette  sotto  la  <  presentata  >  :  portasi  poi  intorno 
a  mostrare  a  tuttt  i  Sig.  Uditori  e  si  fa  istanza  che  voglino  ammet- 
tere  il  Motuproprio  nella  prima  Ruota. 

Finita  la  Ruota  il  medesimo  giorno  si  va  da  Mgr.  Decano  per 
sapere  quanto  si  e  fatto,  e  se  il  Decano  dice  che  sia  ammesso»  se 
gli  domanda  ci6  che  si  ha  da  fare,  e  lui  dice  che  bisogna  ringra- 
ziare  tutti  gli  Uditori  e  si  va  a  ringraziarli  tutti. 

Doppo  si  torna  dagli  Uditori  a  far  istanza  che  si  commetta  la  rela- 
zione  al  Papa,  li  quali  in  quella  Ruota  che  si  farit  quest'istanza  depu- 
teranno  doi  che  sogliono  essere  gli  ultimi,  acci6  vadino  dal  Papa  a 
vedere  quello  che  S.  Santiti  comanda. 

Fatta  questa  deputatione,  e  saputo  quel  medesimo  giorno  dal 
Decano  quello  che  si  e  fatto,  si  va  a  ringraziare  tutti,  e  poi  si  cerca 
Tudienza  dai  Papa,  e  si  va  prima  a  casa  deirultimo  Uditore,  e  poi 
si  va  per  il  penultimo  e  si  conducono  a  Palazzo. 

Si  torna  la  prima  Ruota  che  segue,  dagli  Uditori  a  dirgli  che 
quegli  Uditori  hanno  parlato  al  Papa,  e  si  prega  voler  sentire  quello 
che  ordina  il  Papa,  e  sentire  quelli  due  ultimi  Uditori  che  vogliono 
far  la  relazione,  fatta  la  qual  relatione  e  saputo  dai  Decano  quello 
si  e  fatto,  si  ringratiano  di  nuovo  tutti  gVUditori. 

Si  fa  di  poi  istanza  che  si  commetta  Tinquisitione  e  di  nuovo  si 
torna  a  ringratiare. 

L^inquisitione  dura  tre  mesi,  eccetto  che  negrAwocati  Concist. 
nei  quali  dura  due  mesi  solamente,  nel  qual  tempo  non  vi  e  altro 
che  fare,  che  ogni  lo  o  15  giorni  al  piu,  visitare  gl'Uditori  di 
Ruota. 

Finiti  li  tre  mesi,  si  torn^  da  li  Uditori  a  dirglt  ch'  il  tempo  del- 
l/inquisitione  6  finito,  e  pregargli  che  voglino  chiudere  Tinquisitione. 

Gli  Uditori  nella  prima  Ruota  la  chiudono. 

Si  torna  doppo  a  ringratiarli. 

Si  torna  a  pregare  che  voglino  commettere  ia  relatione  al  Papa. 

Nella  prima  Ruota  si  commette  e  si  torna  a  ringratiarli. 

Havuta  Tudienza  si  conducono  gli  Uditori  a  Palazzo  come  sopra. 

Si  va  dagrUditori  a  dirgli  ch'e  fatta  la  relatione  e  pregargli  che 
voglino  sentire  quel  tanto  che  il  Papa  avdi  ordinato  a  quelli  due 
ultimi  che  vogliono  riferire. 

Fatta  la  relatione  si  va  a  ringratiarli. 

Si  torna  a  pregare  tutti  che  voglino  deputare  il  giorno  della 
disputa  publica  et  ordinare  che  si  dieno  li  punti. 


460  Soeculo  X  VIII 


Nella  Ruota  seguente  quelli  Signori  ordinano  se  il  nuovo  Uditore 
deve  informare  la  Ruota;  e  se  e  buono  curiale  il  quale  abbia  altra 
volta  informata  la  Ruota,  o  sia  prattico  di  Curia  o  Referendario, 
non  suole  informare. 

Fatto  questo  si  deputa  la  giornata  della  disputa  publica,  e  si 
ordina  al  penultimo  Uditore  che  dia  il  punto  e  che  avverta  dal  giorno 
del  punto  dato  cada  un  mese  giusto  al  di  della  disputa,  quale  si  deve 
sciegliere  che  sia  libero  dalle  occupationi  della  Ruota. 

Deputato  il  giorno  si  va  dal  Vicecancelliere  a  pregarlo  che  vogli 
dar  rhora  deputata  in  quel  giomo  per  condurre  gli  Uditori. 

Neirhora  deputata  si  va  dairultimo  Uditore  a  casa,  e  poi  dal  penul- 
timo,  e  si  conducono  dal  Vicecanc,  dove  si  porta  il  Decretale;  il 
Card.  vi  consegna  il  Decretale,  il  quale  si  piglia  e  si  bacia  la  mano 
al  Cardinale. 

Si  va  poi  dagrUditori  a  dargli  conto  del  punto  havuto. 

Si  cavano  poi  dal  detto  punto  dieci  conclusioni,  le  quali  in  capo 
a  due  giorni  si  portano  in  Ruota  dove  si  dicono  certe  parole. 

GrUditori  danno  le  conclusioni  ad  uno  di  loro  che  le  riveda,  il 
quale  ne  capa  {su)  sette,  e  le  restituisce. 

Havute  si  fanno  stampare. 

Stampate,  si  portano  agl'  Uditori,  ai  Card.,  Prelati,  Avv.  Concist^- 
riali  et  altri  amici,  conforme  vuole  TUditore  nuovo. 

In  die  disputationis,  accolti  li  Cardinali  e  Prelati  con  il  Mantel- 
lone  paonazzo,  senza  per6  legarsi  il  cappuccio  che  si  tiene  sulla 
spalla,  si  fa  Toratione,  si  legge  la  letione,  si  risponde  agrargomenti, 
e  fatto  il  ringratiamento  si  accompagna  il  Decanb  a  casa  con  il 
Cappone. 

II  giorno  seguente  st  ringraziano  gr^ditori  e  poi  li  Cardinali,  che 
rhanno  favorito,  e  certi  Prelati  principali. 

Fatto  questo  si  pregano  gl'  Uditori  acci6  commettano  la  rela- 
tione  al  Papa,  e  quelli  la  commettono  e  poi  si  va  a  ringratiare. 

Havuta  Tudienza  si  conducono  dal  Papa. 

Fatto  questo  si  torna  dagFUditori  a  dirgli  che  la  relatione  e  fatta 
e  pregarli  a  volerla  sentire  e  quelli  a  dirla! 

Fatto  questo,  si  ringratia. 

Di  poi  si  fa  Tistanza  per  la  disputa  secreta,  che  si  suol  dare  in 
capo  a   15  giomi  che  sia  fatta  la  disputa  publica. 

Si  va  anco  per  la  giornata  dal  Vicecancelliere. 

La  mattina  della  disputa  secreta  si  menano  gFUditori  due  ultimi 
a  buonissima  ora,  e  vi  danno  il  punto  secreto. 


Clemente  XI  461 


II  gioroo  si  va  in  battaglia,  si  fa  un  poco  di  oratione  piccola,  si 
legge  la  lettione  con  una  sola  ragione  da  dubitare»  e  poi  si  disputa 
e  si  torna  a  casa  con  il  Decano  ut  supra;  grUditori  portano  la  cappa 
e  chi  disputa  il  mantellone  e  sottana  paonazzi. 

II  di  seguente  si  ringratia  il  Vicecancelliere  e  grUditori. 

La  pnma  Ruota  si  va  in  casa  del  Vicecancelliere  a  giurare,  quando 
per6  per  meno  incommodo  di  S.  E.  non  si  e  prestato  il  giuramento 
incontinente  finita  la  disputa,  doppo  si  mena  il.  Notaro  dal  Vicecan- 
celliere  e  in  Camera  Apostolica  a  far  fede  del  amissione,  e  di  nuovo 
si  giura,  e  il  Sig.  Card.  Camerlengo  o  in  sua  absenza  il  Decano  vi 
mette  il  rocchetto  e  la  cappa  coUa  quale  si  viene  in  S.  Pietro,  dove 
si  aspetta  sino  che  sieno  disputate  le  cause,  e  poi  si  va  in  Ruota, 
dov'entra  il  Custode  di  Cancelleria  et  il  Notaro  di  Cammera  a  far 
fede  del  giuramento. 

Doppo  entrati  si  giura  di  nuovo,  et  il  Decano  dice  certe  parole, 
e  vi  chiude  la  bocca  che  dura  per  due  Ruote,  e  tutti  si  abbracciano. 

Uscito  il  Decano,  immediate,  esce  il  nuovo  Uditore  va  a  sedere 
appresso  il  Decano  a  sentir  servare  i  termini. 

Si  spoglia  con  il  Decano  e  Taccompagna  a  casa. 

La  Ruota  seguente  si  va  a  pigliare  il  Decano  a  casa  e  si  va  in 
Ruota  con  lui,  e  si  sta  cheto,  finita  la  Ruota  esce  immediate  doppo 
il  Decano  e  Taccompagna  a  casa. 

Di  poi  si  procura  di  aver  udienza  dal  Papa  dove  si  conducono 
come  sopra  li  due  ultimi  Uditori,  quali  vestiti  con  cappa  e  Rocchetto 
lo  pigliano  in  mezzo,  e  cosi  s'entra  a  baciare  i  piedi  al  Papa,  quale 
dk  la  benedizzione  con  effetto  di  poter  votare. 

La  Ruota  seguente  si  va  a  pigliare  il  Decano  a  casa  e  si  va  in 
Ruota  con  lui.  Finita  la  Ruota  i  due  ultimi  riferiscono  quello  che  il 
Papa  ha  detto,  et  il  Decano  apre  la  bocca.  Immediate  si  esce  dalia 
Ruota  e  si  chiamano  i  Notari  da  esso  Decano,  ai  quali  consegna 
rUditore  nuovo,  quale  insieme  con  il  Bidello  lo  menano  alla  sua  sedia. 

In  posterum  esto  Auditor. 


462  Soeculo  X  VIII 


382. 

Tribus  dubiis  a  Rota  propositis  circa  emolumentum  Adiutoribus  stu^ 
diorum  pro  extensione  decisionum  statuendum,  circa  onus  Secreti 
et  circa  causas  propinquorum  et  affinium  non  amplius  committen- 
das  in  Rota^  Papa  respondit,  per  suum  Auditorem, 

(Arch.  Rot.,  «  Liber  5.  Rotae  n.  2»,  pag.  47  ssq.). 

Die  30  Septembris  1702. 

Facta  praemissorum  relatione  Ssffio.  D.  Nfo.,  Diio.  Clementi, 
Divina  Providentia  Papae  XI  per  me  infrascriptum  Sanctitatis  Suae 
Auditorem, 

Quoad  primum  -  Sanctitas  Sua  approbavit  antiquum  honorarium 
scutorum  trium  pro  extensione  cuiusltbet  Decisionis,  reprobando 
excessum  in  quacumque  summa; 

Quoad  secundum  -  Sanctitas  Sua  approbavit  quoad  omnes  sut 
partes,  itaut  tam  hoc  praesenti  anno,  quam  in  posterum  singulis 
annis  in  prima  Rota  mensis  Octobris,  non  solum  Domini  Auditores, 
sed  etiam  eorum  Adiutores  Studii  et  Habentes  secretum,  iuxta  Con- 
stitutionem  fel.  rec.  Urbani  VIII,  insimul  et  collegialiter  Constitu- 
tionem  praedictam  sese  ad  unguem  observaturos  iurare  teneantur, 
exclusis  habentibus  gratiam  secreti  extra  numerum,  qua  illos  de  cetero 
gaudere  amplius  non  debere  declaravit. 

Quoad  tertium  -  dabitur  resolutio  postquam  maturius  examinatum 
fuerit  Dubium.  Interim  Sanctitas  Sua  permisit  servari  solitum. 

I.  D.  Paraccianus,  Auditor. 


383. 

Clemens  XI  mandat  ut  in  admissionibus  novorum  Auditarum  amnia 
et  singida  servari  solita  inviolate  observentur  et  Motusproprvus 
expediatur  in  forma  solita  et  cum  clausula  «  servatis  servari 
solitis  > . 

(Arch.  Rot.,  ^Liber  S.  Rotae*^  seu  Liber  iuramenti,  pag,  187). 

Die  IV  Octobris  1702. 

SS.  D.  N.  Clemens  XI,  desiderans  omnino  ut  in  ingressu  novo- 
rum  Auditorum  observentur  omnes  formalitates  a  tempore  immemo- 
rabili  usque  ad  praesens,  absque  ulla  intermissione  et  dispensatione. 


Clemente  XI  463 


servari  solitae,  iniunxit  et  mandavit  mihi  losepho  Molines  S.  R.  Decano, 

ut  quando  novus  Auditor  praesentaret  mihi  aut  futuro    Decano  pro 

tempore  Motumproprium,  deberet  Decanus  praecipere  novo  Auditori 

ut  ilium  ostenderet  omnibus  Auditoribus  ad  hoc  ut  viderent  an  Motus 

proprius  esset  expeditus  in  forma  solita  et   cum   clausula  illa   <  ser- 

vaHt  servari  solitis  >    et  quod    novus   Auditor   facta   ista    diligentia 

revertetur  ad  Decanum  in  cuius  manibus  dimitteret  Motumproprium 

et   postea   Decanus   Motumproprium   deferret   ad   Rotam   et   coram 

omnibus  Coauditoribus  legeret,   qui   admitterent  dictum   Motumpro- 

prium  cum  subscriptione  facienda  per  Decanum  iuxta  formam  sequen- 

tem  nempe:  die  ...    mensis  ...  anni  ...  fuit   iste   Motusproprius  prae- 

sentatus  in  Rota,  et  admissus  cum   clausula   servatis  servari   solitis, 

prout  in  illo  continetur. 

loseph  Molines  Sacrae  Rotae  Decanus. 

Et  mandavit  idem  SS.  D.  N.  ut  ista  forma  observaretur  in  omni- 
bus  Auditoribus  pro  tempore  intrantibus  et  per  omnes  decanos  pro 
tempore  existentes. 

,384. 
Primo  celebratur  Rota  iuramentorum  seu  iuramenti. 
(Arch.  Rot.,  « Liber  S.  Rotae,  n,  2*,  pag.  49  ssq.). 

Die  Lunae  6  Octobris  1702. 

In  exequutionem  autem  mandatorum  Sanctitatis  Suae  super  obser- 
vantia  BuUae  Urbani  VIII  ad  formam  eorum  quae  habentur  superius 
inserta  sub  Dubio  2^,  peracta  Missa,  in  iisdem  sgabellis  genualibus 
existentes  omnes  Domini  et  per  Rmum  Decarium  lecta  tota  BuIIa 
Urbani»  fuit  per  singulos  ex  Dominis  praestitum  iuramentum  super 
illius  observantia,  tacto  pectore  sive  Scripturis  iuxta  ordinem  cuius- 
cumque  ex  Dominis.  Deinde  ingressi  in  cubiculo  ubi  habetur  Tribu- 
nal,  et  sedente  unoquoque  ex  Dominis  in  suo  solito  loco,  ad  sonitum 
Tintinnabuli  vocati  et  ingressi  fuerunt  omnes  Adiutores  Studiorum  et 
illi  qui  ad  formam  BuIIae  habent  secretum,  quibus  stantibus  et  habita 
eisdem  per  Rmum  Decanum  brevi  oratiuncula  super  relevantia  eorum 
muneris  et  observatione  BuIIae,  qua  peracta  flexis  per  eosdem  geni- 
bus  et  accedente  ad  Mensam  Tribunalis  Adiutore  Studii  Rmi  Decani, 
lectaque  per  eum  Bulla,  fuit  per  unumquemque  ex  eisdem  praesti- 
tum  iuramentum,  servato  ordine  antianitatis  eorum  Dominorum. 

Advertendum,  quod  cum  nonnuUi  iustis  de  causis  abessent,  sequuto 
eorum  reditu  ad  Urbem,  omnes  idem  iuramentum  praestare  debebunt. 


464  Soeculo  X  VIII 


385. 

«  De  Examine  Notariorum  Rotae,  faciendo  coram  Decano  pro  tem- 
€  pore  et  duobus  Notariis  Rotae,  per  eumdem  Decanum  eligehdis  » . 

(Arch.  Rot.,  «  Ltber  S,  Rotae »,  seu  «  Liber  iurafnenti*^  pag.  189), 

1702,  decembris  1,  Romae. 

Papa  loannes  XXII  in  Bulla  14  §  17  to.  I  Bullarii  mandat  examen, 
et  approbationem  Notariorum  Rotae  debere  fieri  per  D.  Vicecancel- 
larium,  vel  alium  de  eius  speciali  mandato.  Martinus  V  in  BuIIa  3^ 
§  21  tom.  I.  Bullar.  loquens  de  examine,  et  approbatione  Notario- 
rum  Rotae  nihil  dicit  de  Vicecancellario.  Hodie  tamen,  et  a  plu- 
ribus  annis  post  Papam  Paulum  V,  examen  et  approbatio  Notariorum 
Rotae  non  fit  per  Vicecancellarium,  sed  per  Auditores  Rotae,  et, 
eorum  nomine,  coram  Decano,  vocatis  per  ipsum  duobus  Notariis 
Rotae  ut  disponit  Papa  Paulus  V,  in  Bulla  71  §  19  n.  2,  et  magis 
specifice  n.  109.  Et  ideo  in  expeditionibus  Notariatuum  Rotae,  quae 
fiunt  in  Dataria,  apponitur  clausula:  dummodo  fueris  idoneus  et  habilis 
repertus  per  Rotam,  Et  ulterius,  Notariu.s  Rotae  postquam  fiierit 
examinatus  debet  praestare  iuramentum  de  fideliter  exercendo  Offi- 
cium  suum  coram  Decano  Rotae,  iuxta  formam  specialiter  disposi- 
tam  pro  iuramentis  Notariorum  Rotae. 

Et  ita  fieri  debere  in  ingressu  omnium  Notariorum  Rotae  tam 
quoad  examen,  quam  quoad  iuramentum  mihi  losepho  Molines 
S.  Rotae  Dec.''  iniunxit  SS,"'  D.  N.  Cleniens  XI.  die  p.*  Xbris  1702. 
Et  quod  idem  observarent  alii  Decani  pro  tempore.  Et  Ego  loseph 
Molines  Decanus  iam  ita  observayi  ante  hoc  mandatjum  SS.  D.  N. 
in  omnibus  Notariis  Rotae  meo  tempore  intrantibus,  et  in  fiiturum 
observabo  maiori  vigilantia  virtute  praefati  ordinis  SS.  D.  N. 

386. 

Controversia  Auditores  Rotae  inter  et  Advocatos  Consistoriales  acrior 
exardescit, 

(Arch.  Rot.,  « Liber  S.  Rotae,  n,  2 »,  pag.  223  et  ssq.). 


Lunae  5  Octobris  1707. 

In  aperitione  Tribunalis  equitavit  Rpd.  Falconerius  cum  Omana, 
nec  equitarunt  iuxta  solitum  Advocati   Consistoriales   quia  expresse 


Clemente  XI  465 


fuerat  Rpd.  Falconerio  prohibitum  ex  iussu  tum  Rnii  Molines  Decani, 
tum  aliorum  Collegarum,  eis  concordari  novam  praetensionem,  quod 
Rotae  Auditor  deberet  eis  obviam  ire  cum  ad  suam  domum  acce- 
derent  et  in  latus  dexterum  excipere.  Propterea  Rpd.  Falconerius  qui 
orationem  fecit,  nec  eos  iuxta  solitum  nominavit,  iuxta  praeceptum 
eiusdem  Decani  et  aliorum  CoUegarum. 

Veneris  7  Octobris  (1707) 

in  prima  Rota  habito  colloquio  inter  caetera  de  dicta  Advocato- 
rum  praetensione,  visa  fuit  omnibus,  nemine  discrepante,  iniusta  et 
irrationabilis  tam  de  iure  quam  de  consuetudine,  significante  Rmo 
Decano,  quod  nec  ipse,  nec  Rpd.  Emerix,  Orsini,  Caccia,  Benincasa, 
umquam  latus  dexterum  dederint  Dominis  Advocatis  Consistorialibus, 
nec  eis  obviam  iverint  in  his  et  similibus  functionibus.  Testante  pari- 
ter  Rpd.  Omana  qui  hanc  functionem  quinque  retro  annis  fecerat, 
se  nihil  de  praetensis  egisse,  ita  ut  Rota  praeter  bonum  ius  oriens 
ex  sua  praeeminentia  supra  CoUegium  Dominorum  Advocatorum 
haberet  etiam  consuetudinem  et  ultimum  statum ;  Fuitque  conclusum, 
non  esse  conquerendum  apud  Superiores  ne  Rota  sibi  adimeret  facul- 
tatem  utendi  iure  suo  pro  emendatione  contemptus,  et  relinquendum 
spatium  quo  Advocati  ad  meliora  consilia,  si  vellent,  redire  possent. 

387. 

Cardinalis  Caprara^  olim  Auditar  Rotae^  penes  quem  Secretum  per 
7  annos  egerat  Prosper  Lambertinus^  opinionem  pandit  contra 
Auditores  Rotae  in  favorem  Advocatorum;  quod  improbat  Cle" 
mens  XI. 

(Arch.  Rot.,  «  Liber  5.  Rotae,  n.  2*,  pag.  225). 

Veneris  14  Octobris  (1707). 

Reverendi  Patres  Falconerius  et  Omana  expediti  a  negotiis  Rotae 
in  qua  admissus  fuit  Motusproprius  Pontificis  pro  D.  Crispo  novo  Audi- 
tore,  associaverunt  eumdem  ad  pedes  Sanctissimi,  cumque  sermo  inci- 
disset  de  dicta  praetensione  Advocatorum  Consistorialium,  Pontifexeam 
irrationabilem  et  exorbitantem  adserere  non  dubitavit  simulet  improbare 
modum  agendi  Cardinalis  Caprarae  qui,  quidquid  sit,  aiebat  Summus 
Pontifex,  de  veritate  attestationis  suae,  minime  debebat  eam  contra 
CoUegium  S.  Rotae  et  Collegas  olim  suos  emittere  et  promulgare 

so 


466  Soeculo  X  VI  11 


388. 

Decernitur  nan  alia  roHone  in  publicts  acHbus  erga  Advocatos  Consi* 
storicUes  uti  ac  erga  ceteros  Advocatos  non  Consistoriales. 

(Arch.  Rot.,  « Liber  S.  Rotae,  n.  2*^  pag,  102). 

Die  Veneris  i8  Novembris  1707. 

Fuit  in  Rota  factum  verbum  circa  modum  tractandi  in  futurum 
Advocatos  Consistoriales  quando  accedunt  ad  nostras  Domos  ad 
informandum  in  Causis,  et  Domini  advertentes  quod  distinguendi 
sunt  actus;  publici  a  privatis  inter  nostrum  Auditorium  et  Advocatos 
praedictos,  quidquid  occasione  disputationis  publicae  dictum  fuerit 
quoad  hos  actus  particulares  unanimiter  convenerunt  quod  cum  ipsi 
nuUam  satisfactionem  dederint  de  despectu  commisso  in  non  equi- 
tando  et  associando  nostros  Collegas  in  Equitatu  pro  aperitione 
Rotae,  prout  semper  practicaverant,  non  deberent  in  posterum  assO' 
ciari,  nisi  eodem  modo  quo  coeteri  Advocati  solent  associari,  idest 
usque  ad  portam  Salae  in  qua  stant  nostri  Famuli,  nonobstante  quod 
in  praeteritum  fuerint  associati  usque  ad  principium  scalarum. 


389. 

Decretum  Rotae  contra  Advocatos  Consistoriales.  Prosper  Lambertinus 
accensebatur  tunc  temporis  inier  eosdem  Advocatos. 

( Arch.  Rot.,  «  Liber  S.  Rotae,  n.  2*,  pag.  227,  228). 

Lunae  21  Novembris  (1707). 

in  Rota  priusquam  causae  discuterentur,  Rmus  Decanus  instetit 
aliquo  modo  providendum  esse  super  negocio  Advocatorum  Consi- 
storialium...  Et  omnes,  excepto  D.  Scotto  qui  resolutionem  differri 
volebat  usque  ad  reditum  aliorum  Auditorum  absentium,  in  eo  sensu 
fuerunt  quod  Advocati  praedicti  non  essent  invitandi  ad  proximum 
funerale  celebrandum  pro  defunctis  Auditoribus,  et  in  posterum  cum 
ad  informandum  venirent,  non  amplius  tractari  deberent  iuxta  Cere- 
moniale  antiquum,  sed  tantum  ut  ceteri  Advocati,  nullo  distincto 
signo  honoris  admitterentur,  idque  Decreto  sanciretur,  cuius  exten- 
sionem  commiserunt  Domino  Lancettae  Camerario. 


Clemente  XI  467 


4e 


Veneris  2   Decembris 

in  Rota  D.  Lancetta  recitavit  Mimitam  Decreti  praedicti  quod 
omnes,  nemine  discrepante,  approbarunt,  imo  Domini  Scottus  et  Lan- 
cetta  subiunxerunt  se  iam  praeced^ntibus  diebus  ita  servasse  cum 
Advocato  Sardino.  Aldrovandus  qui  Advocatum  Lambertinum  iuxta 
solitum  exceperat,  excusavit  se  ob  facti  ignorantiam. 


390. 

Advocaii  ConsistoriaUs  non  intersunt  aperitioni  RotcLe, 
(Arch.  Rot.,  «  Liber  S.  Rotae,  n,  2*,  pag,  108  ssq.). 

Die  Mercurii  prima  Octobris  1710. 

EflRuxis  generalibus  vacationibus  apertum  fuit  Tribunal,  equitan- 
tibus  RR.  PP.  DD.  Falconerio  et  Crispo  absque  associatione  Advo- 
catorum  Concistorialium  qui  nec  intervenerunt  mansionibus  Rotalibiis 
in  quibus  de  more  habita  fuit  oratio  ab  R.  P.  D.  Crispo:  Illi  autem 
non  intervenerunt  ex  quo  Rota  fuit  adhuc  constans,  ut  ultimus  Audi- 
tor  qui  equitabat,  dum  ad  eum  associandum  ibant  duo  Advocati 
Concistoriales,  nedum  illis  non  obviam  iret,  sed  nec  primum  locum 
in  propria  domo  concederet. 

39L 

Domino  Caffarello  qui  obiit  Auditor  Rotae  et  Urbis  Gubernator,  solem- 
nes  exequiae  celebrantur  cum  interventu  R.  Camerae,  non  autem 
Rotae,  et  quare, 

(Arch.  Rot.,  « Liber  S.  Rotae,  n.  2»,  pag.  111  ssq,). 

Die  Martis  8  Decembris  1 7 1 1 . 

Obiit  hora  decima  tcrtia  R.  P.  D.  Caffarellus,  Almae  Urbis  Guber- 
nator,  cui  celebratae  fuerunt  exequiae  in  Ecclesia  B.  M.  super  Miner- 
vam  absque  interventu  nostri  Tribunalis  et  Curiae,  sed  solum  Clerici 
Rev.  Camerae  n.  X  sedentibus  a  destris  post  sedem  Emi  Card.  Spi- 
nolae  S.  R.  E.  Camerarii...  Abstinuimus  ab  interveniendo  in  dictis 
exequiis,  ut  evitarentur  difficultates  quae  oriri  possent  ratione  prae- 
eminentiae  cum  toto  coetu  Camerae ...  Intervenit  autem  tota  Camera 
quia  Gubernator  Urbis  est  Vice-Camerarius  et  exequiae  et  asportatio 


468  Soeculo  X  VIII 


cadaveris  fuerunt  celebratae  cum  illa  maiori  solemnitate  quae  debetur 
eidem  muneri,  non  vero  cum  illa  solita  forma  quae  practicari  debuis- 
set  in  simplici  Auditore  nostri  Tribunalis,  ita  iubente  et  mandante 
Ssmo  D.  N.  Clemente  XI,  qui  voluit  hanc  solemnitatem  servari 
quamvis  idem  bo.  me.  Caffarellus  mandasset  per  folium  Notario  con- 
signatum,  eius  intentionis  esse,  ut  eius  funus  celebraretur  eo  modo 
quo  fuerat  practicatum  in  obitu  bo.  me.  R.  P.  D.  Muti  et  R.  P.  D. 
Pii,  pariter  huius  nostri  Tribunalis  Auditorum,  dum  vivebant.  Came- 
rariatus  Tribunalis  nostri  per  obitum  praefati  R.  P.  D.  CafFarelli  dela- 
tus  fuit  ad  R.  P.  D.  Aldrovandum  per  biennium  solitum. 


392. 

Decretum  Rotae  guod  nullus  Auditor  propanat  catcsam  pro  expedttione 
ntsi  secum  deferat  cedtUam  sententiae  cum  citatiane  ad  sententiam^ 
vel  simplicem  citaiumem^  consignandam  unt  ex  Rotae  Notariis  imme- 
diate  post  Rotam, 

(Arch.  Rot.,  « Liber  S.  Rotae,  n.  2*,  pag,  117), 

Die  27  lanuarii  1713. 

Completa  resolutione  Causarum  sequens  Decretum  sancitum  fuit, 
intervenientibus  RR.  PP.  DD.  Scotto,  Ansaldo,  Lancetta,  Aldrovando, 
Falconerio,  Crispo: 

«  In  quaestione  suborta  super  expeditione  causarum  ad  conque- 
<  stionem  Notariorum  rite  perpensa  et  examinata  Constitutione  sa. 
«  me.  Innocentii  XII,  in  illius  BuIIario  la  34,  adhaerentes  illius  tenori 
€  decreverunt  quod  in  posterum  nullus  Auditor  proponat  Causam 
€  pro  expeditione,  nisi  secum  deferat  cedulam  sententiae  cum  cita- 
€  tione  ad  sententiam,  et  ubi  Causa  sit  expedienda  per  Decretum, 
c  simplicem  citationem,  adeout  quatenus  Domini  decernant  expedi- 
€  tionem,  possit  Auditor  Cedulam  subscribere  in  Rota  et  decretum 
€  dare  Notario,  terminata  Rota,  ad  quem  eflectum  praecipiatur  uni 
«  ex  Notariis  sacrae  Rotae  qui  per  Turnum  accedat  in  qualibet  Rota 
€  pro  recipiendis  et  publicahdis  Cedulis  et  Decretis  Causarum  expe- 
€  ditarum  > . 


Clemente  XI  469 


393. 

Decretum  habUum  in  Rotae  Camitits  su6  die  3  Aprilis  ijij  super 
modo  agendi  cum  Dominis  Colleghis  absefUibus  quoad  participa- 
tionem  emolumentorum.  Sedentibus  omnibus  in/rascriptis  Dominis^ 
ceteris  autem  ex  vcuatione  sive   iustis   de  causis  non  existentibus , 

(Arch.  Rot.,  « Liher  S.  Rotae,  n.  2*^p.  120), 

3  aprilis  1713. 

Attento  discessu  R.  P.  D.  Aldrovandi  Bononien.  ad  aulas  Regias 
Parisiensem  et  Matritensem,  prout  ipse  exposuit  in  Rota  sub  die 
24  mensis  proxime  elapsi,  *  Domini  sermonem  habuerunt  quomodo 
esset  agendum  cum  d.  Domino  Aldrovando  durante  eius  absentia  ab 
Urbe  et  Tribunali  ex  causa  praedicta  tam  super  menstruis  praesta- 
tionibus,  habito  etiam  respectu  ad  illud  augmentum  quod  vigore  iuris 
accrescendi  accidentaliter  obvenit  Dominis  ex  locis  vacantibus  vel 
actu  non  repletis  ob  absentiam,  quam  super  sportulis  et  Honorariis 
Notariorum  eidem  concedendis,  atque  prae  oculis  habentes  antiquam 
consuetudinem  Tribunalis  et  signanter  observatam  cum  bo:  me:  Bevi- 
lacqua,  Varesio  et  Cavallerino  absentibus,  et  insuper  Decretum  eiusdem 
Tribunalis  editum  sub  die  2  iunii  1692  occasione  discessus  d.  bo:  me: 
Cavallerini,  unanimiter  decreverunt  quod  etiam  in  posterum  adamussim 
sit  servanda  eadem  consuetudo  et  Decretum,  videlicet,  quod  quilibet 
Auditor  absens  ex  causa  praedicta  et  alia  quacumque,  praeterquam 
infirmitatis  et  Feriarum  Generalium,  iuxta  praesentem  consuetudinem, 
non  possit  admitti  ad  aliam  participationem  cuiuslibet  alterius  emo- 
lumenti  quam  illius  tantum  menstruae  praestationis  scutorum  45,80; 
minime  obstante  quod  DD.  animadverterint  diversimode  fuisse  actum 
cum  DD.  de  la  Tremoille,   Kaunitz  et  Polignac  in   eorum  absentia. 

Bernardinus  Scottus,  S.  R.  Auditor  et  Pro-Decanus. 
Ansaldus  de  Ansaldis  S.  R.  Auditor. 
Cyriacus  Lancetta  S.  R.  Auditor. 
Alexander  Falcpnerius  S.  R.  Auditor. 
Hyeronimus  Crispus  S.  R.  Auditor. 
Carolus  Cerrus  S.  R.  Auditor. 

*  In  Rota  24  martii  1713  Aldrovandus  « neque  preces  porrexit  pro  subministra- 
€  tione  integrae  menstruae  praestationis,  ut  mos  est  S.  Tribunalis,  neque  absolute 
«  abeundi  potestatem  in  Rota,  sed  conditionaliter,  ita  ut  nullus  ex  RR.  PP.  DD. 
«  eumdem  discedentem  a  Cubiculis  Rotae  concomitatus  fuerit  > .  Ita,  ibi  sub  die 
27  Martii  17ia 


470  Soeculo  X  VIII 


394. 

SaectUo  XVII  exeunte  et  XVIII  itteunte  stylus  invaluerat  contraritis 
dispositioni  Refortnationis  Pauli  V  quoad  causas  consanguinearum 
et  affinium  non  videndas  in  Rota. 

(Arch  Rot.,  *Liber  S.  Rotae,  n,  2*,  p,  126-127  ssq). 

Die  lovis   i   Martii  1714. 

Hilarius  in  suis  scriptis  allegabat  BuUam  s.  m.  Pauli  V  la  71' 
editam  super  reformatione  Trib.  tit.  de  Auditor.  Rotae  n.  14  ubi 
disponitur  ibi  -  Causae  propriae  Auditorum  et  eorum  Familiarum  ac 
Consanguineorum  vel  affinium  usque  ad  2"°^  gradum  iuxta  ius  Cano- 
nicum  computandum,  non  cognoscantur  in  Rota  -  ac  acerrime  tue- 
batur  locum  esse  praefatae  Bullae  eo  quia  D.  Marius  Falconerius 
esset  Nepos  ex  Fratre  R.  P.  D.  Falconerii  in  Rota  sedentis.  Signatura 
tamen  innixa  stylo  Bullae  contrario  et  viso  Decreto  SSmi  D.  N.  Cle- 
mentis  Papae  XI  emanato  de  anno  1 702  in  quo  suspensa  Decisione  an 
causae  Auditorum  et  consanguineorum  etc.  debeant  nec  ne  in  Rota 
cognosci,  permisit  idem  SSmus  ut  servaretur  solitum,  rescripsit:  .,.ad 
Rotam. 

395. 

Publicis  Auditoris  electi  disputationibus  CardincUes  vel  coram  adsunt 
vel  per  suum  Aulicum  urbanitatis  officia  explent. 

(Arch.  Rot.,  « Liber  S.  Rotae,  n.  2^^^  p,  138). 

Die  Martis  7  lanuarii   17 16. 

D.  loannes  de  Herrera  Hispanus  Sac.  Rotae  Auditor  Candidatus, 
hodierna  die  publicas  Conclusiones  in  Cancellaria  substinuit,  arguen- 
tibus  RR.  PP.  DD.  Foscaro,  Althann  et  Gamaches  in  eaque  inter- 
fuerunt  omnes  Emi  Cardinales  in  Urbe  praesentes,  exceptis  illis  qui 
ob  malam  valetudinem  domi  detenti  reperiebantur,  a  quibus  tamen  in 
Aula  Cancellariae  per  nobilem  Aulicum  Auditor  Candidatus  de  impe- 
dimento  certus  fuit  factus,  et  solum  Enfius  Cardinalis  Episcopus 
Osnaburgensis  Germanus,  cui  sicuti  Auditor  Candidatus  propter  non 
adhuc  exctinctum  incendium  belli  inter  Germaniam  et  Hispaniam, 
Conclusiones  in  eius  palatio  non  exhibuit,  ideo  dictus  Emus  disputationi 
non  interfuit,  nec  assueta  urbanitatis  officia  per  eius  Aulicum  explevit. 


Clemente  XI  471 


396. 

Rotae  Cappellano  infirmitate  impedito,  subrogatur  Cappellanus  domini 
Camerarii. 

(Arch.  Rot.,  «  Liber  S.  Rotae,  n,  2  *y  p.l42), 

Mercurii  22  lanuarii   171 6. 

Hac  die  Cappellanus  Sac.  Rotae  adversa  valetudine  detentus  non 
potuit  accedere  ad  celebrandum  in  Cappella  Rotali,  qua  de  causa  in 
locum  dicti  Cappellani  absentis  et  impediti,  celebravit  Cappellanus 
R.  P.  D.  Crispi  Camerarii,  et  hac  occasione  R.  P.  D.  Falconerius 
DD.  Auditoribus  in  Rota  sedentibus  proposuit  quod,  stante  aetate 
senili  praedicti  Cappellani  ille  de  Coadiutore  provideretur  in  persona 
eiusdem  Cappellani  R.  P.  D.  Crispi,  et  plenis  sufiragiis  fuit  admissa 
propositio 

397. 

Expensis  Rotae  historia  Rotae  typis  demandatur  a^  Clementi  XI  dedi- 
catur^  qui  Auditoribus  in  signum  gratae  beneficentiae  concedere 
statuit  fiicultatem  trasferendi  pensiones  usque  ad  dttcatos  200  aureos. 

(Arch.  Rot.,  «  Liber  S.  Rotae,  n,  2^^p.  15 T), 

Die  Veneris  20  Novembris  1716. 

Cum  expensis  Tribunalis  typis  demandatus  fuerit  liber  Historiam 
agens  Sacrae  Rotae,  dicatus  SSmo  D.  N.,  iste  signi6cavit  animum 
suum  dispositum   ad  rependenda   gratae*  suae   Beneficentiae  monu- 

menta  erga   nostrum  Tribunal,  proindeque SSmo  D.  N.  libuit 

unice  elargiri  Indultum  de  transferendis  Pensionibus  usque  ad  Sum- 
mam  scutorum  200  auri . . .  quocirca  . . .  omnes  Domini  collegialiter 
sese  contulere  ad  pedes  Summi  PontiBcis  cui  debitas  retulerunt  gratias 
protali  honore  Tribunali  nostro  collato. 

398.  ' 

Rota  decernit  curae  et  protectioni  Collegii  Nazareni  nuncium  mittere. 
(Arch.  Rot.,  «  Liber  5.  Rotae,  n.  2  >^  p.l55). 

Lunae  prima  Martii  171 7. 

Absoluta  causarum  propositione  longus  habitus  fuit  sermo  de 
controversia  pendente  coram  Congregatione  deputata  inter  Tribunal 


472  Soeculo  X  VIII 


nostrum  et  Patres  Scholarum  Piarum  ex  causa  Protecttonis  et  dire- 
ctionis  Collegii  Nazareni,  et  quoniam  agnitum  ac  perpensum  fuit  ex 
huiusmodi  controversia  nonnisi  curas  et  agitationes  ludicantium  animis 
incongruas  in  Tribunal  nostrum  redundare,  ideo  unanimi  consensu 
decretum  fuit  renunciare  protectioni  et  curae  eiusdem  CoUegii  eamque 
dimittere  in  manu  SSmi,  proindeque  extensa  fuit  formula  renuncia- 
tionis  iuxta  sequentem  tenorem 


399. 

Moius  proprius  Clementis  XI  guo  Auditoribus  Rotae^  etiam  dimisso 
suo  officiOy  indulget  factUtatem  pensiones  usque  ad  200  ducatos 
aureos  transferendi. 

(Arch.  Rot.,  •Prwtlegia»j  tom.  I,  part.  1,  n.  XLV). 

1716,  novembris  19,  Romae. 

Clemens  PP.  XI.  Ad  futuram  rei  memoriam.  Creditae  Nobis 
divinitus  dispensationis  ratio  exigit  ut  illos,  qui  Romanam  hanc 
Curiam  non  minus  doctrina,  fide,  integritate,  aliisque  multiplicibus 
suis  virtutibus,  quam  conspicua  munerum  suorum  dignitate  plurimum 
exornanty  gravesque  et  assiduos  labores  non  solum  pro  iustitia  uni- 
cuique  aequa  lance  administranda,  sed  et  alias  pro  nostro  et  Apo- 
stolicae  Sedis  imo  et  universae  Ecclesiae  servitio  iugiter  susdnent, 
peculiaribus  Pontificiae  largitatis  donis  decoremus,  ut  ipsi  quidem  eo 
alacrius  operam  et  sedulitatem  suam  in  eiusdem  Sedis  obsequium  impen- 
dere  pergant :  alii  vero,  eorum  exemplo,  propensius  ad  similia  incitentur. 

Itaque  ad  eximia  dilectorum  filiorum  modernorum  Causarum  Pa- 
latii  Apostolici  Auditorum,  qui  etiam  nostri  et  Romani  Pontificis,  pro 
tempore  existentis,  Cappellani  existunt,  in  Nos  et  Sedem  praedictam 
merita,  paternae  dirigentes  considerationis  intuitum,  eosque,  ac  illorum 
Successores,  specialis  favore  gratiae  prosequi  volentes,  et  ipsorum 
modernorum  Auditorum  singulares  personas  a  quibusvis  excommunica- 
tionis,  suspensionis,  et  interdicti,  aliisque  ecclesiasticis  Sententiis» 
censuris  et  poenis  a  iure,  vel  ab  homine,  quavis  occasione,  vel  causa, 
latis,  si  quibus  quomodolibet  innodatae  existunt,  ad  efTectum  prae- 
sentium  dumtaxat  consequendum,  harum  serie  absolventes,  et  abso- 
lutas  fore  censentes, 

Motu  proprio,  ac  ex  certa  scientia,  et  matura  deliberatione, 
nostris,  deque  Apostolicae  potestatis  plenitudine,  praedictis  modemis 
et  pro  tempore  existentibus  Causarum  Palatii  Apostolici  Auditoribus, 


Clemente  XI  473 


ut  ipsi,  etiam  dimissis  Auditorum  huiusmodi  officiis,  pensiones  annuas 
Apostolica  Sibi  auctoritate  super  quibusvis  fructibus  Ecclesiasticis 
reservatas,  et  pro  tempore  reservandas,  usque  ad  summam  ducen- 
torum  ducatorum  auri  de  Camera  dumtaxat,  ad  favorem  unius,  seu 
plurium  personarum  Ecclesiasticarum,  seu  Clericorum,  ac  alias  pen- 
sionum  huiusmodi  capacium,  etiam  in  mortis  articulo  coram  Notario 
et  testibus,  ac  cum  alicuius  Praelati,  seu  personae  in  Ecclesiastica 
dignitate  constitutae  interventu,  transferre  (servata  tamen  forma 
Constitutionis  fel.  recor.  Innocentii  Papae  XI,  Praedecessoris  nostri, 
super  translatione  pensionum  editae)  libere  et  licite  possint  et  valeant, 
tenore  praesentium  concedimus,  et  indulgemus. 

Decernentes,  easdem  praesentes  literas,  et  in  eis  contenta  quae- 
cumque,  nuUo  unquam  tempore,  de  subreptionis  vel  obreptionis  aut 
nullitatis  vitio,  seu  intentionis  nostrae,  aut  interesse  habentium  con- 
sensus,  aliove  quolibet  etiam  quantumvis  magno  et  substantiali  defectu 
notari,  impugnari,  retractari,  infringi,  seu  ad  terminos  iuris  reduci, 
aut  in  controversiam  revocari,  seu  adversus  illas  aperitionis  oris, 
restitutionis  in  integrum  aliudque  quodcumque  iuris,  &cti  vel  gratiae 
remedium  impetrari,  vel  intentari,  aut  impetrato  seu  etiam  motu, 
scientia,  et  potestatis  plenitudine  paribus  concesso  vel  emanato,  quem- 
piam  in  iudicio,  vel  extra  illud,  uti,  seu  se  iuvare  posse,  neque  ipsas 
praesentes  literas  sub  quibusvis  similium  vel  dissimilium  gratiarum 
revocationibus,  suspensionibus,  limitationibus,  aliisve  contrariis  dispo- 
sitionibus,  etiam  per  Nos,  vel  Romanos  Ponti6ces  Successores  nostros, 
et  Sedem  praedictam,  in  genere  vel  in  specie,  aut  alias  quomodolibet, 
et  quandocumque  faciendis,  comprehendi,  vel  comprehensas  censeri; 
sed  semper  ab  illis  exceptas,  et  quoties  illae  emanabunt,  toties  in 
pristinum,  et  validissimum  statum  restitutas,  repositas,  et  plenarie 
reintegratas,  ac  etiam  de  novo,  sub  quacumque  posteriori  data  per 
eos,  ad  quos  pro  tempore  spectabit,  eligenda  concessas  intelligi, 
firmasque,  validas  et  efficaces  existere,  et  fore';  ac  illis,  ad  quos 
spectat  et  pro  tempore  quandocumque  spectabit,  in  omnibus,  et  per 
omnia  plenissime  suffragari;  sicque  et  non  aliter  in  praemissis  per 
quoscumque  iudices  ordinarios,  et  delegatos,  etiam  Causarum  Palatii 
huiusmodi  Auditores,  ac  S.  R.  E.  Cardinales,  etiam  de  Latere  Le- 
gatos,  aliosque  quoslibet  quacumque  praeeminonda,  et  potestate  fun  • 
gentes,  et  functu^os,  sublata  eis  et  eorum  cuilibet,  quavis  aliter  iudi- 
candi,  et  interpretandi  facultate  et  auctoritate,  iudicari  et  de6niri  debere ; 
ac  irritum,  et  inane,  si  secus  super  his  a  quoquam,  quavis  auctori- 
tate,  scienter  vel  ignoranter,  contigerit  attentari. 


474  Soeculo  XVIII 


Quo  circa,  dilectis  filiis  nostris,  eiusdem  S.  R.  E.  Vicecancellario 
et  Camerario,  ac  Causarum  Curiae  Camerae  Apostolicae  generali 
Auditori,  per  presentes,  motu  pari,  committimus  et  mandamus,  qua- 
tenus  ipsi,  vel  duo,  aut  unus  eorum,  per  se  vel  alium,  seu  alios, 
easdem  praesentes  literas  et  in  eis  contenta  quaecumque,  ubi  et 
quando  opus  fuerit,  et  quoties  pro  parte  praedictorum  Auditorum, 
seu  alicuius  eorum,  vel  aliorum  interesse  in  praemissis  pro  tempore 
habentium,  desuper  fuerint  requisiti,  solemniter  publicantes  illisque 
in  praemissis  eflficacis  defensionis  praesidio  assistentes,  faciant,  aucto- 
ritate  nostra,  ipsas  praesentes  literas  et  in  eis  contenta  huiusmodi, 
ab  omnibus  et  singulis  ad  quos  spectat  et  pro  tempore  spectabit, 
inviolabiliter  observari ;  ipsosque  modernos,  et  pro  tempore  existentes 
Auditores,  et  alios,  quos  eaedem  literae  concernent  in  futurum,  prae- 
sentium  literarum  et  in  eis  contentorum  eorumdem,  commodo  et 
effectu  pacifice  frui  et  gaudere;  non  permittentes  illos,  seu  eorum 
quemlibet,  desuper,  quomodolibet  indebite  molestari,  perturbari,  inquie- 
tari,  vel  impediri ;  contradictores  quoslibet  et  rebelles  per  Sententias, 
censuras  et  poenas  Ecclesiasticas,  aliaque  opportuna  iuris  et  facti 
remedia,  appellatione  postposita,  compescendo,  legitimisque  super  his 
habendis  servatis  processibus,  censuras,  et  poenas  ipsas,  etiam  iteratis 
vicibus  aggravando,  invocato  etiam  ad  hoc,  si  opus  fuerit,  auxilio 
Brachii  jsaecularis. 

Non  obstantibus  fel.  rec.  Bonifacii  PP.  VIII,  Praedecessoris  nostri, 
de  una  et  in  Concilio  Generali  edita  de  duabus  Dietis,  dummodo 
ultra  tres  Dietas  aliquis,  auctoritate  praesentium,  in  iudicium  non 
trahatur,  ac  quatenus  opus  sit,  de  praestando  consensu  in  Pensio- 
nibus,  aliisque  Constitutionibus,  et  Ordinationibus  Apostolicis,  nec 
non  quibusvis  etiam  luramento,  confirmatione  Apostolica,  vel  quavis 
firmitate  alia  roboratis  Statutis  et  consuetudinibus,  privilegiis  quoque, 
indultis  et  literis  Apostolicis  in  contrarium  praemissorum  quomodo- 
libet  concessis,  confirmatis,  et  innovatis;  quibus,  omnibus  et  singulis, 
illorum  tenores  praesentibus  pro  plene  et  sufficienter  expressis,  ac  de 
verbo,  ad  verbum,  insertis  habentes.  illis  alias  in  suo  robore  perman- 
suris,  ad  praemissorum  effectum,  hac  vice  dumtaxat,  specialiter  et 
expresse  derogamus;  caeterisque  contrariis  quibuscumque. 

Datum  Romae,  apud  Sanctam  Mariam  Maiorem,  sub  Annulo 
Piscatoris,  die  19  novembris  1716,  Pontificatus  nosjtri  Anno  decimo- 
sexto. 

F.  Card*'^  Oliverius. 


Clemente  XI  475 


400. 

jRota  iubet  depani  Insignia  Sacri  Tribunalis  loco  quo  a/fixa  erant  in 
palatio  Collegii  Nazareni, 

(Arch.  Rot.,  €  Liber  S,  Rotae^  n,  2>.  pag,  159). 

Die  sabbathi   13  martii   17 17. 

In  sequelam  actuum  praecedenteV  expletorum ...  Domini  decre- 
verant  deponi  etiam  facere  Insignia  nostri  Tribunalis  quae  erant 
affixa  super  ianuam  magnam  Collegii  Nazareni :  quod  cum  pervenerit 
ad  notitiam  Patruum  eiusdem  Collegii,  ipsi  praevenerunt  exequendo 
id  quod  iam  Domini  praemeditati  fuerant. 


401. 

Hota  iuramenti. 
(Arch.  Rot.,  « Liber  S.  Rotae  ^»,  pag.  163), 

Lunae  4  octobris   1717. 

In  hac   Rota '  nostri  Adiutores    in   Studiis    praestiterunt    solitum 
luramentum  de  servando  Decreto. 


402. 

Decretum  Rota^  de  asservandis  Posilionihus  causarum, 
(Arch.  Rot.,  «  Liber  S.  Rotae  2  » ,  pag,  167  ssq,), 

Die   16  februarii  1720. 

£t  conclusum  firmatumque  fuit  sequens  Decretum  tenoris  sequentis: 
Monumenta  causanim  in  scripturis  coUitigantium  coram  hoc  Tri- 
bunali  expensa  b.  m.  lacol^us  Emerix,  Auditorii  iam  Decanus,  in 
bonum  publicum  asservanda  in  perpetuum  iure  meritoque  censuit; 
quotquot  proinde  apud  ipsum  extabant  Positiones  causarum  ad  hunc 
effectum  exhibuit,  quem  imitati  CoUegae  successores  vita%functi,  seu 
Cardinalitia  insigniti  Purpura  ad  an.  usque  1 7 1 2  tradiderunt.  His  in 
dies  excrescentibus,  SSms.  D.  N.  Clemens  XI.  feliciter  regnans,  optime 
noscens  praefatarum  Positionum  utilitatem,  Archivio  pro  earum  custodia 
apprime  prospiciens  in  aedibus  Archigymnasii  Rom.  Sapientiae  a 
Custodibus   Bibliothecae   Alexandrinae    conservandas    curavit,   iuxta 


476  Soeculo  XVIII 


eamdem  Bibliothecam  opportuno  consilio  praecluso  xisto;  eo  animo 
ut  in  dicto  situ  loo  annorum  cursu  elapsae  ponerentur,  vetustio- 
ribus  asportandis  in  superiori  parte  xisti  qui  a  scalis  ad  Bibliothecam 
usque  excurrit.  Benignissime  propendens  Sanctitas  Sua,  scripturas  prae- 
dictas,  Posiliones  nuncupatas,  perpetuis  futuris  temporibus  ibidem  repo- 
nendas,  et  ab  Auditoribus  ad  Cardinalatus  apicem  evectis,  seu  alterius 
gradus  et  Dignitatis  vel  ex  hac  vita  migrantibus,  aut  quovis  alio  modo 
Auditoratus  ofiicio  non  amplius  fungentibus  Decreto  Rotali  concedendas. 

Quapropter  SSfhi  D.  N.  menti  obsequentissime  inhaerentes,  una- 
nimi  consensu  decernimus,  perpetuis  futuris  temporibus  ab  unoquoque 
nostrum  et  successoribus  nostris  quovis  modo  non  amplius  Audito- 
ratus  officium  exercentibus,  vel  ab  haeredibus  nostris  et  successorum 
nostrorum,  memoratas  Postiiones  Causarum  quae  fuerint  a  singulis 
propositae,  suo  tempore  Custodi  praedictae  Bibliothecae  Alexandrinae 
tradendas  concedendas  et  consignandas,  ut  in  dicto  Archivio,  locisque 
adnexis,  ut  enunciatum  est,  coUocentur  et  conserventur. 

Ita  in  Audientia  diei  ven.   i6  Febbr.   1720. 

C.  Lancetta  S.  R.  Decanus 

A.  Falconerius  S.  R.  Auditor 

H.  Crispus  S.  R.  Aud. 

C.  Cerrus  S.  R.  Aud. 

F.  Foscari  S.  R.  Aud. 

L.  E.    Rovault  de  Gamaches  S.    R.  Aud. 

lo.  de  Herrera  S.  R.  Aud. 

M.  Corius  S.  R.  Aud. 

Ant'.  Marymon  S.  R.  Aud. 

403. 
Mors  ClemenUs  XL 
(Arch.  Rot.,  «  Liher  S.  Rota^,  n.  2  »,  pc^,  177  $$q.). 

Die  mercurii   19  mensis  martii  (1721). 

Hora  duodevigesima  cum  dimidia,  idem  Summus  Pontifex  Cle- 
mens  XI  ^b  hac  ad  meliorem  vitam  migravit... 

Sacrae  Rotae  Auditores  propterea  lugubria  sumpserunt  pro  quibus 
Ethus  Camerarius  concessit  mandatum  scutorum  525  dividendorum 
inter  praesentes,  et  similiter  duo  officia  nuncupata  Custodes  Con- 
clavis,  unde  retracta  fuerunt  scuta  75. 


Innocentio  XIII  All 


Tempore  vacantis  Sedis,..  p^rduravit  adhuc  subministratio  por- 
tionis  Panis  et  Vini,  quievit  tamen  altera  menstrui  salarii  quod  postea 
integre  exegimus  post  creationem  Papae  (Inn.  XIII)  qui  insuper  pro 
munere  singulis  distribui  mandavit  scuta  2400  auri. 


404. 

Lucas  Antonius  Della  Gatta,  Rotae  Studits  AdiutoTy  promovetur  ad 
Ecclesiam  Hydruntinam. 

(Arch.  Rot.,  «  Liher  5.  Rotae  >^n>  2,  pag,  216), 

Anno  1721. 

Referenda  videtur  inter  acta  S.  Tribunalis  promotio  ad  Episco- 
patum  Abbatis  Lucae  Antonii  della  Gatta.  Is  origine  Hydruntinus  e 
Regno  Neapolis  huic  Tribunali  quatuor  lustris  inservivit  Adiutor  in 
Studiis  plurium  RR.  PP.  Auditorum,  nempe  DeirOlmo,  Omana, 
Barbadico  et  novissime  R.  P.  D.  mei  Foscari.  tanto  doctrinae  spe- 
cimine,  tantaque '  morum  probitate  et  comitate,  ut  nulli  charus  non 
esset  et  omni  honore  dignus  non  videretur.  Itaque  eius  virtutibus 
agnitis,  SSmus  D.  N.  Papa  Innocentius  XIII,  f.  r.,  eum  Ecclesiae 
Bituntinae  fecit  Episcopum  V  Idus  iunias  magno  totius  Curiae  plausu. 


405. 

Lancetta^  mente,  propter  senium^  infirmus  ojficium  et  exerciHum  Audi-- 
toratus  et  Decanatus  Rotae  intermittit.  -  Oritur  controversia  super 
assecutione  Decanatus  inter  Aldrovandum,  Locumtenentem^  et  senio- 
rem  Auditorem. 

(Arch.  Rot,,  •Diarium  Camerale*). 

m 

Veneris  19  Nov.*"^"  1723. 

Ut  superius  adnotavi,  Rms  Lancetta  Decanus  neque  in  hac 
Rota  intervenit,  neque  amplius  interveniet,  quia  Summus  Pontifex, 
habita  notitia  quod  propter  senium,  licet  corpore  sanus,  mente  tamen 
inBrmus  esset,  itaut  sanum  iudicium  in  causis  adhibere  non  posset 
(quod  iam  in  Curia  vulgari  coeperat)  per  organum  illius  Confessarii 
suam  voluntatem  ei  manifestavit,  quod  a  studii  laboribus  abstineret 
et  exercitium  Auditoris  Rotae  intermitteret,  suae  valetudini  per  ocia 
consulens,  si  forte  mentis  firmitatem  recuperare  posset.  Quod  Pon- 
tificis  oraculum  ipse  imperturbato  animo  accepit  et  aequi  bonique 
consuluit,    promptissimam,  ut    par    erat,    obedientiam    exhibens:   eo 


478  Soecuk)  XVIII 


magis  quod  Pontifex  hoc  fieri  voluit,  et  DD.  Auditores  libentissime 
assenserunt,  sine  praeiudicio  emolumentorum  ad  ipsum  uti  Audito- 
rem  et  Decanum  pertinentium,  hanc  reddendam  putantes  eius  merito 
et  prolito  labori  atque  rectissimae  integritati  qua  suum  munus  hucus- 
que  adimpleverat. 

Hac  occasione  quaesitum  fuit  quisnam  vices  Decani  suscipere 
deberet  an  scilicet  Rms  Aldrovandus,  an  vero  R.  P.  D.  Falconerius» 
Ratio  dubitandi  erat  in  eo,  quod  dictus  Rms  Aldrovandus  qui  Nun- 
cius  Apostolicus  in  Hispaniarum  Regnis  fuerat  et  in  Episcopali 
ordine  constitutus,  Auditoratum  retinebat  uti  Locumtenens,  iuxta 
Constitutiones  Apostolicas.  Et  absque  controversia  conclusum  fuit» 
spectare  ad  R.  P.  D.  Falconerium,  ex  quo  dictus  Rms  Aldrovandus, 
tamquam  Locumtenens,  Decani  officio  fungi  non  potest,  ut  alias  deii- 
nitum  refert  Coccinus,  adnot.  261;  Colell.  in  Notitia  Cardinalat. ; 
Marchesan.  de  commiss.  tom  i**;  Corrad.  in  prax.  benef. ;  Bernin. 
in  sua  historia,  et  habetur  in  manuscripto  bo:  me:  Emerix:  De 
officio  Decanatus.  Et  dictus  Rms  Aldrovandus  acquievit  et  sic  reman- 
sit  Prodecanus  Rpd.  Falconerius  qui  causas  pendentes  coram  Rmo  Lan- 
cetta  inter  Collegas  per  subrogationem  distribuit. 


406. 

Moritur  Lancetta,  Decanus  et  Aldravandus,  Locumtenens,  optat  Deca-- 
natum  contra  Cerrum,  Prodecanum.  -  Exequiae  Rpd.  Lancettae. 

(Arch.  Rot.,  «  Liber  S.  Rotae  2 » ,  pag,  273). 

Lunae   16  Aprilis   1725. 

Absoluta  causarum  discussione,  procedendum  erat  ad  optionem 
Decanatus  per  obitum  bo:  me:  Lancetta  faciendam  ab  Auditore 
antiquiori,  et  ad  respectivam  optionem  Locorum  favore  aliorum  Audi- 
torum  pro  ordine  Antianitatis ;  sed  R.  P.  D.  Cerrus,  qui  Prodecani  vices 
gerebat,  communicavit  mandatum,  per  organum  Emi  et  Rmi  D.  Car- 
dinalis  Paulucci  a  Secretis  Status  SS."*  acceptum,  de  nihil  innovando 
usque  quo  non  fuerit  provisum  super  supplici  libello  praesentato 
Sanctitati  Suae  a  Rifio  P.  Aldrovaiido,  Locumtenente,  in  quo  suppli- 
cabat  admitti  ad  optionem  Decanatus  ratione  suae  maioris  Antiani- 
tatis,  non  obstante  quod  ipse  tamquam  Locumtenens  ob  dignitatem 
Archiepiscopalem  qua  decoratus  reperitur  iuxta  inveteratam  S.  Audi- 
torii  observantiam  ad  talem  optionem  admittendus  non  esset. 


Benedicto  XIII  479 


Audito  hoc  mandato,  Rms  Aldrovandus  dixit,  se  motum  fuisse  ad 
hanc  praetentionem  excttandam  ut  tueretur  iura  suae  dignitatis,  quam 
sibi  impedimento  esse  non  debere  autumabat  quominus  Decanatum 
assequi  posset  addiditque  plura  ofificiosa  verba  erga  R.  P.  D.  Cer- 
rum,  qui  pari  urbanitate  respondit  sibi  inconcussam  assistere  obser- 
vantiam,  cuius  tuendae  gratia  alios  Praedecessores  nostros  reclamasse 
in  similibus  casibus,  delegando  etiam  Auditores  qui,  nomine  S.  Tri- 
bunalis  recurrerent  ad  Emm  et  Rmm  D.  Cardinalem  Procancella- 
rium  et  alios,  ne  consuetudinem  super  hoc  vigentem  interverti  per- 
mitterent;  ceterum  quid  Drii  sentirent  auditurum. 

Domini  vero  unus  post  alium  dixerunt  velle  expectare  quid  SSms 
sit  decreturus;  quibus  stantibus  optio  facta  non  fuit,  sed  conclusum 
est  ut  R.  P.  D.  Cerrus  munus  Prodecani  retineret  usque  ad  defini- 
tionem  negotii. 

Finita  Rota  ivimus  ad  Ecclesiam  S.  Catharinae  de  Rota,  ibique 
exequias  celebravimus,  induti  Mantellone  et  Capuccio,  pro  Anima 
bo :  me :  Cyriaci  Lancettae,  cuius  Cadaver  expositum  erat,  praesen- 
tibus  etiam  Advocatis  et  Curialibus,  prout  de  more. 


407. 

Preces  Notariorum  Rotae  ad  Card.    Vice-Cancellarium. 
(Arch.  Rot.,  «  Ordinationes  »,  part.  II,  De  Notariis^  n,  XII). 

Sine  data. 

Eminentissime  et  Reverendissime  Domine.  Fel:  rec:  Clemens 
Papa  Octavus,  cui,  spatio  plurium  annorum  in  minoribus  constitutus 
unius  ex  Auditoribus  causarum  Palatii  Apostolici  functus  fuerat,  abunde 
et  sufficienter  notuerant  privilegia  facultates  a  primaeva  illius  Tribu- 
nalis  erectione  CoUegio  et  notariis  illius  concessa,  utque  circa  com- 
missiones  eisdem  debitas,  certa  deinceps  ratio  haberetur  ipsique  circa 
illa  non  defraudarentur,  suum  edidit  motumproprium  in  quo  voluit 
et  declaravit  ac  etiam  statuit  et  ordinavit,  quod  omnes  causas  pro- 
phanas  summam  scutorum  500  monetae  attingentes  usque  ad  quam- 
cumque  summam  ascendentes,  ac  etiam  quascumque  causas  bene6- 
ciales  etiam  in  possessorio  ludicio,  ac  matrimoniales  decimales,  et 
luris  decimandi,  ac  lurisdictionum  et  inter  Episcopum  et  eius  Capi- 
tulum  et  Dignitates,  nec  non  luris  patronatus,  unionum,  electionum, 
exemptionum  ab  ordinario,  aut  quovis  alio  Praelato,  confinium,  Ille- 
gitimitatum,    Reservationum   tam   pensionum  quam  fructuum  benefi- 


480  Soeculo  XVIII 


ciorum  Ecclesiasticorum ;  insuper  causas  executionum,  litterarum  Apo- 
stolicarum  tam  super  reservatione  fructuum,  et  pensionum,  citra  tamen 
obligationem  in  forma  Camerae  Apostolicae,  quam  provisionibus,  quo- 
rumcumque  beneficiorum  Ecclesiasticorum  pro  tempore  expeditarum 
aliquam  causae  cognitionem  requirentium,  etiamsi  causarum  Curiae 
dictae  Camerae  Apostolicae  generalis  Auditor,  aut  quivis  alius  Curiae 
praefatae  Praelatus  in  illis  in  ludicem  nominatus  aut  alias  deputatus 
fuerit,  nedum  Rotales  esse,  et  censeri,  et  in  Rota  dumtaxat  com- 
mitti,  ibidemque  cognosci  debere,  sed  etiam  specialiter  Notariis  prae- 
fatis  et  illorum  CoUegio  perpetuo  affectas  esse,  ac  ad  se  privative 
etiam  quoad  Collegium  scriptorum  Archivii,  ac  Notarios  ab  eis  ad 
scribendum  in  causis  in  dicta  Curia  commissariis  pro  tempore  depu- 
tatos  spectare  et  pertinere,  itaut  ipsi  soli  Rotae  Notarii  in  ipsis  causis, 
et  commissionibus  etiam  si  illas  per  Romanos  Pontifices  pro  tempore 
existentes,  tam  in  Gratiae  quam  lustitiae  Signatura  vel  per  illius 
Praefectum  aut  Cancellariae  praefatae  Regentem  aliis  dictae  Romanae 
Curiae  Praelatis  etiam  eisdem  S.  R.  E.  Cardinalibus  aut  ipsismet 
Rotae  Auditoribus  etiam  uti  talibus  Praelatis,  ac  extra  Rotam,  et 
absque  participatione  Rotae  dirigi  vel  committi  contigerit  scribere 
possent.  Archivium  vero  et  eius  scriptores,  nec  non  Notarios  a  Col- 
legio  eiusdem  Archivii  possent,  et  in  dictis  causis,  si  causas  in  Rota 
et  extra  illam  committi  contigerit  omnino  et  penitus  prohibitos  esse 
et  exclusos  censerentun 

Quod  quidem  per  eosdem  scriptores  Archivii  et  Notarios  eorum 
impugnari  non  potest. 

P®  quia  in  Constitutione  6*  loannis  22  in  bullario  fol.  37  cavetur 
quod  quilibet  Auditor  Rotae  habeat  suos  Notarios  particulares  non 
ultra  quatuor,  qui  notarii  coram  praefatis  Auditoribus  non  commit- 
tant  scribendas  alicui  alteri  notario  causas  commissas  eisdem,  nec 
aliquis  dictorum  Auditorum  quemquam  in  notarium  recipiat,  qui  sit 
alterius  Auditoris  notarius,  et  multa  alia  in  dicta  Constitutione  caventur 
circa  notarios,  qui  scribere  debent  coram  Auditoribus  Rotae,  quae 
non  applicantur  nec  observari  possunt,  si  coram  Auditoribus  Rotae 
Notarius  Archivii  scribere  posset.  Et  supplico  considerari  quod  prae- 
fatus  loannes  22  prohibet,  ne  Auditor  assumat  sibi  alium  Notarium 
extra  Rotam,  cum  praecipue  mandet  Auditoribus  Rotae  ut  si  eorum 
notarii  in  aliquo  in  scribendo  delinquunt,  eos  corrigant, 

Et  in  Constitutione  Sixti  4**  praecipitur  Auditoribus  quod  ipsos 
Rotae  Notarios  et  non  alios  etiam  gratis,  et  absque  alia  contra- 
dictione,  et  quavis  alia  solemnitate  ad  scribendum  coram  eis  admittant 


Benedicto  XIII  (?)  481 


2^qui  in  erectione  CoUegii  Archivii  per  lulium  2  facta  cavetur, 
ut  Notarii  Archivii  sint  notarii  omniuni  commissionutn  commissa^ 
riorum  et  delegatorum  ludicum  Curiae  Romanaei  exceptis  perpetuis 
officialibus,  et  Urbis  ac  Romanae  Curiae  tribunalibus  et  foris,  et  sic 
excepto  Tribunali  Rotae.  £t  causa  erectionis  Archrvii  fuit  providendi 
de  notario  dictis  ludicibus  Commissariis,  qui  non  habebant  pro- 
prios  notarios,  quae  provisio  non  potest  habere  locum  respectu,  Audi- 
torum  Rotae,  qui  proprios  Notarios  tunc  habebant,  et  nunc  habent. 

Praemissis  non  obstat  quod  istae  causae  committantur  Audi- 
toribus  Rotae  uti  Praelato  extra  Rotam  et  absque  participatione 
Rotae. 

P  quia  non  propterea  tollitur  natura,  et  qualitas  Auditoris,  quae  est 
ipsius  Auditoratus:  et  quamvis  Auditor,  cui  cau^  cum  dictis  rescri- 
ptis  committitur  sit  etiam  Praelatus;  attendi  tamen  debet  qualitas 
Auditoratus  tanquam  mag^s  specialis,  prout  in  simili  dicitur,  quod 
quando  praetenditur,  ut  causa  cognosci  debeat  in  uno  vel  alio  tri- 
bunali,  attenditur,  Tribunal  magis  speciale.  Aretin.  cons.  83,  n.  4,  et  s. 

2**  quia  dicta  clausula  apponitur  ad  effectum  ut  Auditores  Rotae 
non  cogantur  causam  in  Rota  proponere  si  nolint,  quamvis  etiam  de 
stylo  ipsorum  sit,  ut  causas  etiamsi  modo  premisso  commissas  in 
Rota  proponant. 

Immo  puto  quod  ista  clausula  fuerit  inventa  post  supradictam 
Constitutionem  Pii  Quarti  29  in  BuUario  fol.  771  in  vers.  Auditor 
tamen,  in  qua  cautum  fuit  ut  Auditor  Rotae  non  pronuntiet  in 
causa  nisi  illam  in  Rota  proponat  et  habitis  votis  Coauditorum» 
nisi  aiiter  a  partibus  consensum  fuerit,  et  sic  non  est  facienda  vis 
in  verbo  uti  Praelato,  quia  illud  verbum  non  creditur  inventum  ut 
causa  sit  apud  Notarium  Archivii,  sed  ad  magis  clare  ostendendum 
quod  in  causa  Auditor  votum  habeat,  et  facere  valeat  etiam  sine 
communicatione  et  non  proposita  causa  in  Rota,  ut  praecipitur  in  dicta 
Constitutione. 

Nihil  operatur  exadverso  allegata  scriptura  facta  per  R.  P.  D.  Coc- 
cinum,  in  qua  dicitur  distingui  status  Auditorum,  et  modus  commit-* 
tendi  causas  eisdem  uti  Praelatis,  et  in  quibus  scribere  debeant 
Notarii  Rotae,  quia  illa  non  est  decisio  Rotalis,  sed  tantum  opinio 
ipsius  forsan  non  informati  de  privilegiis  eorumdem  Notariorum,  quibus 
non  potest  praeiudicare  per  eam  cum  sit  erronea, 

Quia  commissiones  quae  committuntur  Auditoribus  Rotae  uti  Prae- 
latis  in  effectu  non  diriguntur  eis  uti  extraneis  Praelatis  sed  uti  Audi- 
toribus  Rotae,  quia  partes  quae  hoc  petunt,  magis  confidunt  in  doctrina 

81 


482  SoecuU)  XVIII 


Auditoris,  quam  alterius  Praelati  propter  praesumptatn  excellAntiam 
Virorum  huius  Tribunalis ;  ita  quod  licet  in  rescripto  ponantur  illa 
verba  extra  Rotam,  et  absque  participatione  Rotae»  et  uti  Praelato, 
tamen  in  eflfectu  contemplatur  virtus  et  excellentia  talis  Auditoris, 
tamquam  ma^is  versati  in  causis  iudicandis,  et  maiori  cognitione 
luris  imbuti;  alias  non  committerentur  illi  tales  causae,  quod  fit  ut 
sit  attendendum  id,  quod  est  in  intentione,  et  non  quod  verba  sonant: 
ergo  re  ipsa  uti  Auditor  eligitur,  non  uti  Praelatus  de  Turno,  et 
consequenter  cum  qualitate  et  necessariis  suis  debet  recipi,  nempe 
cum  Notariis  Rotae. 

Non  omitto  quod  statim  quando  aliquis  Praelatus  creatur  Rotae 
Auditor,  causas  sibi  uti  Praelato  commissas  remittere  debet  et  solet 
ad  Cancellariam,  et  ita  est  de  stylo. 

Constitutio  autem  Pii  Quinti  £aLcta  ad  favorem  Collegii  Archivii 
cui  adduntur  S.  R.  £.  Cardinales  non  praeiudicat  Notariis  Rotae  et 
eorum  Tribunali,  cum  in  ea  non  sit  facta  m^ntio  DD.  Auditorum 
Sacri  Palatii,  qui  sunt  exceptuati  in  prima  erectione  et  Institutione 
lulii  II  ad  quam  idem  Pius  Quintus.  se  refert. 

£t  cum  in  praedicta  Constttutione  lulii  2  qui  erexit  Archivium, 
et  fuit  primus  in  concedendo  eidem  facultates,  fuerint  praeservati 
DD.  Auditores  Rotae,  ista  praeservatio  censeri  debet  repetita  in 
aliis  facultatibus  et  privilegiis  postea  ab  aliis  Pontificibus  Collegio 
dictorum  scriptorum  concessis,  per  quas  non  videtur  fuisse  derogatum 
supradictis  constitutiotiibus  ad  favorem  Notariorum  Rotae  factis  et 
presertim  Sixti  4  ubi  ut  dicitur,  ut  dixi,  praecipitur  DD.  Audito- 
ribus,  ut  ipsos  Rotae  Notarios  ad  scribendum  coram  eis  admittant 
et  non  alios. 

£t  hoc  suadet  magna  aequitas  prout  etiam  alii  notarii  aliorum 
Tribunalium  praetendunt,  et  servatur,  quod  Notarii  Rotae  non  pos- 
sint  scribere  coram  aliis  Praelatis  et  ludicibus,  ita  etiam  per  regulam 
quod  quisque  luris,  deberent  servare  alii  notarii  aliorum  Tribunalium 
et  abstinere  a  scribendo  coram  Auditoribus  Rotae  ne  alioquin  dicatur 
quod  Notarii  Rotae  sint  peioris  conditionis  quam  alii  Notarii  aliorum 
Tribunalium. 

Additur  quod  Notarii  Rotae  usque  adhuc  solverunt  salarium 
suis  Auditoribus,  et  sic  multo  minus  alios  praeter  ipsos  admittere 
debent  ad  scribendum  coram  eis.  Qui  enim  sentit  onus,  commodum 
quoque  sentire  debet,  alioquin  hoc  modo,  per  indirectum  datur  occasio 
annihilandi  officia  Notariorum  Rotae,  quia  Notarii  aliorum  Tribuna- 
lium  possent  procurare  passim  istas  commissiones,  et  cum  illis  totum 


Benedicto  XIII  (?)  483 


Tribunal  Rotae  occupare  prout  Archivista  modernus  cum  efTectu  pro- 
curat  et  occupat  extorquendo  a  partibus  consensus  ut  causae  prae- 
fatis  Auditoribus  commissae  et  eorum  Notariis  distributae  ab  illis 
avocentur  et  eisdem  Auditoribus  committantur  uti  Praelatis  et  extra 
Rotam.  Unde  ortum  est,  quod  officia  Notariatus  Rotae  sint  penitus 
annihilata;  quod  non  est  tollerandum. 

Quantum  vero  ad  maiorem  vel  minorem  impensam,  dico  quod 
nul|a  adest  differentia  inter  Archivium,  et  Notarios  Rotae  respectu 
istarum  causarum.  Nam  Notarii  Rotae  pro  ipsis  causis  exigunt  Reg^* 
strum  ad  eandem  rationem,  luxta  quam  Archivium  etiam  exigit.  Inuno 
apud  ipsos  sunt  minoris  dispendii»  quia  non  registrant  in  eo  pro- 
cessus  de  partibus  prout  £acit  Notarius  Archivii  qui*  exigit  triplicatam 
mercedem  iUorum,  videlicet  Unam  pro  Rubricatura,  Aliam  pro  sum- 
mario  et  Alteram  pro  registratura  dictorum  processuum. 

Non  obstat  assertum  Breve  per  Sanctissimum  ut  dicitur  con- 
cessum  ad  favorem  Scriptorum  Archivii,  in  quo  declaratur  quod 
causae  commissae  Auditoribus  Rotae  uti  Praelatis  spectent  ad  Archi- 
vium  quia,  ut  in  eo  legitur,  fuit  concessum  ex  gtatia  ad  favorem  eorum- 
dem  scriptorum  Archivii,  et  Sanctissimum  non  solet  concedere  huius- 
modi  gratias  in  praeiudicium  alicuius,  habentis  ius  quaesitum,  prout 
Notarii  Rotae  habent  in  dictis  causis,  ex  titulo  mere  oneroso»  qui  nec 
fuerunt  vocati,  nec  auditi.  £t  licet  in  eo  adsint  illa  verba,  Auditis  par- 
tibus  in  Signatura  habita  sub  die  4  februarii  illius  anni,  tamen  in 
dicta  signatura  non  fuit  vocatum  CoIIegium  dictorum  Notariorum 
Rotae  nec  eius  officiales,  sed  tantum  fuit  tractatum  de  quadam 
causa  Eugubina  quae  controvertebatur  particulariter  inter  Archivi- 
stam,  et  quondam  Henrigum,  qui  tantum  exercebat  officium  Rotae, 
et  non  erat  informatus  de  privilegiis  et  indultis  dtcti  Colleg^i ;  quae, 
si  fuissent  tunc  deducta,  Sanctissimus  D.  Noster  Papa,  utique  non 
fecisset  dictam  declarationem,  nec  dictum  Breve  concessisset  in  prae- 
iudicium  dictorum  Notariorum  Rotae. 

Et  eo  magis  non  debet  attendi  dictum  Breve  quia  in  eo  non 
fuit  derogatum  Motui  proprio  Clementis  Octavi  qui  optime  infor- 
matus  de  stylo,  quem  habent  Domini  Auditores,  ut  omnes  causas 
eisdem  uti  Prelato  commissas  proponunt  in  Rota,  in  qua  ipsi  non 
admittuntur  ad  proponendum  uti  Praelati,  sed  tamquam  Auditores, 
induti  Rocchetto  et  Cappa  Violacea,  quibus  uti  Praelati  induere 
non  possunt,  et  sic  omnes  causae  quae  in  Rota  proponuntur  dicuntur 
Rotales,  in  quibus  ad  scribendum  alii,  praeterquam  dicti  Rotae  Notarii 
admitti  non  possunt  iuxta  suprascriptas  constitutiones   et   propterea 


484  Soeculo  XVIII 


idem  Pontifex  in  dicto  Motuproprio  declaravit  specifice  ius  scri- 
bendi  in  dictis  causis  privative  spectare  ad  dictos  Rotae  Notarios, 
et  voluit  quod  contenta  in  dicto  Motuproprio  nunquam  de  aliquo 
vitio  vel  defectu  impugnari  possent,  sed  semper  per  quoscumque 
observari  deberent. 

Que  etiam  modo  observari  et  executioni  demandari  debere  spe- 
ramus  quia  sunt  concessa  pro  lustitia  prout  Idem  Pontifex  sic  obser- 
vari  debere  afllirmat  et  testatur  de  facto  propio  et  de  sua  propria 
scientia  et  reddit  causam  illius ;  quod  facit  plenissimam  proba- 
tionem. 

Quantum  vero  ad  Notarios  A[uditoris]  C[amerae]  et  aliorum 
Tribunalium,  dicimus,  dictum  Motumproprium  Clementis  minime 
impugnari  posse,  quia  non  turbat  iurisdictionem  alicuius,  sed  per 
illum  lure  fnedio  providetur  ut  Sacrum  Rotae  Auditorium  in  suo 
antiquo  statu  et  pristina  auctoritate  conservetur,  prout  etiam  fuit 
alias  provisum  tempore  Sixti  4^^  qui  omnes  causas  beneficiales,  civiles 
et  hiixtas,  alibi  commissas,  mandavit  in  Rota  committi. 

Et  praecurrendo  quodlibet  genus  Commissionum  quas  idem  Cle- 
mens  in  dicto  Motu  proprio  declarat  esse  Rotales,  primo,  deveniendo 
ad  causas  prophanas,  videtur  hoc  modo  distinguendum,  Aut  enim 
loquimur  de  cognitione  illarum  in  prima  Instantia,  et  via  ordinaria, 
et  tunc  Notarii  Rotae  non  negant  illarum  cognitionem  spectare  ad 
A[uditorem]  C[amerae],  excepto  tamen  quodam  genere  causarum 
etiam  prophanarum,  a  quarum  cognitione  A.  C.  abstinere  debet  etiam 
in  prima  Instantia,  ut  infra  dicetur. 

Idem  etiam  dicitur  quando  illae  per  appellationem  aut  aliis  ex 
partibus  devolvuntur  ad  Curiam  Romanam.  Fatentur  enim  Notarii 
Rotae  eas,  via  ordinaria,  appellationem  introduci  posse  coram  A.  C. 

Sed  ubi  dictae  prophanae  causae  sunt  committendae  per  speciale 
rescriptum  signaturae  lustitiae  vel  Gratiae,  a  tempore  dicti  piae  mem. 
Sixti  4^^  continuo,  ab  immemorabili  tempore  citra,  fuit  observata  haec 
distinctio.  Aut  enim  agitur  de  summa  scutorum  500  monetae  et  ultra, 
eo  quia  dicuntur  causae  arduae  (ut  inquit  Staphil.  in  Tract.  de  grat. 
et  spect.  §  Dicendum  n°  XI)  semper  fuerunt  commissae  in  Rota,  et 
propterea  mos  inolevit,  ut  in  commissionibus  valor  rei  controversae 
exprimeretur.  Non  enim  convenit,  ut  hic  in  Curia,  ubi  tam  magna 
adest  copia  peritorum,  istae  causae  unius  tantum  iudicio  committan- 
tur.  quia  ubi  maius  periculum,  ibi  cautius  est  agendum.  Aut  vero 
agitur  de  summa  a  quingentis  infra,  et  illae  quandoque  in  Rota 
quandoque  Romanae  Curiae  Praelatis  commissae  fuerunt. 


Benedicto  XIII  (?)  485 


Quae  qtudem  distinctio,  ut  A.  C.  non  afipetat  causas  commissa- 
rias,  sed  contentus  esse  debeat  sua  ordinaria  iurisdictione»  fundata 
est  in  optima  ratione ;  siquidem  inter  ordinariam  et  delegatam  iurisdi- 
ctionem  dari  debet  aliqua  distinctio,  et  non  debent  insimul  cumulari 
et  coniungi. 

Non  obstant  facultates  concessae  Auditoribus  Camerae  pro  tem- 
pore.  Nam  est  advertendum  quod  Leo  X  qui  fuit  primus  in  conces- 
sione  istarum  facultatum,  excepit  expresse  causas  committendas  in 
Rota,  circa  quas  nihil  statuere  voluit,  ut  legitur  in  sua  Constitutione 
n.  3  fol.  in  BuUario  quae  praeservatio  repetita  censeri  debet  in  aliis 
facultatibus,  ab  aliis  Pontiiicibus  aliis  Auditoribus  Camerae  concessis. 

Tum  etiam  qxiamvis  in  dictis  facultatibus  concedatur  eidem.  A.  C. 
facultas  cognoscendi  omnes  causas  prophanas,  id  tamen  intelligendum 
est,  praesuppositis  teminis  habilibus,  videlicet  de  iUis  causis  quanim 
ipsum  Tribunal  est  capax  iuxta  convenientiam  ipsarum  causarum  et 
non  alias. 

Quantum  vero  ad  causas  spirituales  et  ecclesiasttcas,  quamvis  in 
facultatibus  legantur,  attamen  ubi  occurrat  eas  a  Signatura  com- 
mitti,  semper  fuerunt  per  eam  avocatae  ab  A.  C.  et  Rotae  com- 
missae. 

Quo  vero  ad  causas  Beneficiales,  Tribunal  A.  C.  omni  prorsus 
fundamento  caret,  ut  est  notorium,  quia  in  eis  A.  C.  non  habet 
iurisdictionem.  Egid.  decis.  210  et,  ab  immemorabili  tempore  citra, 
semper  observatum  ante  et  post  facultates  A.  C.  ampliatas,  ubi 
enim  A.  C.  in  eis  se  quandoque  de  facto  intromisit»  utraque  Signa- 
tura  vel  illas  ab  eo  avocavit  et  in  Rota  commisit,  vel  sententias  A.  C. 
circumscripsit  tanquam  nullas,  defectu  iurisdictionis ;  et  ubi  postea 
fuerunt  in  Rota  commissae»  semper  Rota  sententias  A.  C.  declaravit 
nuUas,  uti  iurisdictione  carentes. 

Quod  etiam  in  possessorio  locum  habet;  tum  quia  in  Beneficia- 
libus  regulariter  requiritur  titulus  coloratus,  ne  in  illis  detur  vitiosus 
ingressus;  tum  quia  etiam  de  possessorio  arguitUr  et  infertur  ad  peti- 
tionem,  et  regulariter  possessorium  habere  solet  admixtam  causam 
proprietatis,  et  semper  ex  parte  unius  vel  alterius  ex  litigatoribus, 
deducitur  titulus  Beneficii,  et  aliqua  illius  cognitio  quae  ad  A.  C.  non 
spectat,  sed  ad  Sacram  Rotam. 

Causas  vero  beneficiales  modici  momenti  committuntur  Rotae 
Auditoribus,  extra  Rotam,  vel  remittuntur  ad  partes,  absque  eo 
quod  unquam  A.  C.  commissae  fuerint,  prout  in  Cancellaria  notis- 
simum  est. 


486  SoecuU)  XVIII 


In  quibus  causis  gr%vioribus  hoc  unum  certissimum  est,  si  recte 
consideretur,  quod  minor  fieret  impensa,  et  minus  tempus  in  litigando 
contereretur,  si  a  principio  committerentur  in  Rota,  quam  si  in  prima 
vel  secunda  Instantia  cognoscantur  ab  A.  C.  Nam,  ubi  in  Rota  in 
paucis  dubiis  tota  causa  discutitur  et  resoluitur,  et  resolutiones  in 
causa  factae  deserviunt  in  qualibet  Instantia,  si  causa  prius  coram 
A.  C.  cognoscatur,  et  postea  devolvitur  ad  Rotam,  tota  illa  impensa 
et  totum  illud  tempus  quod  coram  A.  C.  consumptum  fuit,  partibus 
servit  de  vento,  quia  suprema  Tnbunalia  non  exequuntur  sententias 
aliorum  ludicum  inferiorum,  nisi  gustato  bono  iure,  et  saepe  illas 
revocare  solent,  tanquam  iniustas. 

Ultra  quod,  ut  supra  diximus,  ab  immemorabtli  tempore  citra,  ser- 
vatum  fuit,  et  in  Constitudonibus  Rotae  cautum  est,  ut  pauperes 
litigantes  in  Rota  non  solvant  ad  rigorem,  sed  extraordinarie ;  quod 
tamen  penes  Notarios  A.  C.  nunquam  receptum  fuit. 

Et,  nihilominus,  nec  etiam  in  tantum  attendi  debet  modicitas 
expensarum»  et  brevis  causae  expeditio,  quin  potius  praevalere  debeat, 
in  quo  potius  Tribunali  causae  melius  cognoscantur,  et  tractentur, 
precipue  loquendo  de  gravioribus;  iuxta  illud,  quod  melius  est  pec- 
care  in  tempore,  quam  in  sententia. 

Prout,  neque  etiam  attendi  debet  voluntas  et  consensus  par- 
tium ;  sed  Princeps  discernere  solet  a  se  ipso  ubi  causa  cognosci  opor- 
teat :  quandoque  enim  in  hoc  partes  laborant  contra  propria  commoda. 

Causae  quoque  Reservationum  fructuum  vel  pensionum,  necnon 
executionis  litterarum  Apostolicarum,  in  quibus  requiritur  causae  cogni- 
tio,  omnes  spectant  ad  Rotam,  tum  quia  participant  de  Beneficialibus, 
tum  etiam,  quia  sunt  causae  graves  quas  in  Rota  cognosci  convenit, 
cum  praecipue  in  Reformatione  Pii  Quinti  A.  C.  prohibeatur  exequi 
litteras  Apostolicas  in  quibus  ipse  specialiter  non  est  deputatus  exe- 
cutor;  prout,  nec  etiam  potest  alicui  partium  beneBcium  adiudicare 
quod  solum  concessum  est  Rotae  Auditorio;  iuxta  textum  in  clem. 
Auditor.  de  rescript.  Rot.  decis.  4  in  fin.  de  iure  patron.  in  novis. 
Et  quamvis  A.  C.  se  vocet  executorem  litterarum  Apostolicarum, 
ipse  tamen  merus  est  executor,  non  mixtus;  et  in  individuo  se 
merum  executorem  appellat,  Mixtus  autem  tenetur  assumere  partes 
ludicis  et  ab  eius  sententia  datur  appellatio,  quod  A.  C.  facere  non 
potest. 

Pensionum  quoque  causae,  ubi  non  agitur  executive  vigore  obli- 
gationis  Cameralis,  spectant  ad  Rotam,  quia  percipiuntur  ex  benefi- 
ciis,  de  quorum  iudicio  A.  C.  non  est  capax. 


Benedicto  XIII  (?)  487 


Immo  cum  in  materia  pensionum  obligatio  Cameralis  nihil  plus 
iuris  tribuat,  quam  ipsa  supplicatio,  et  sic  de  ipsius  supplicationis 
vigore  cognosci  principaliter  debeat,  procul  dubio  nec  obligationis 
Camerae  privilegium  in  hoc  quicquam  operare  deberet  ad  effectum 
ut  similes  causae  pertineant  ad  forum  A.  C. 

Et  tanto  minus,  ex  quo  semper  in  facultatibus  cuiusque  A.  C. 
in  fine  ipsarum  adest  clausula  modificatoria  earumdem  facultatum»  ut 
per  eas  non  censeatur  recessum  a  dicta  Reformatione  Pii  V  nec  ab 
alia  Pii  IV.  Immo,  quod  dictae  Reformationes  ad  unguem  observari 
debeant;  Cancellaria  vero  nunquam  pro  executore  litterarum  Apo- 
stolicanim  deputat  A.  C. 

Quoad  matrimoniales,  dicimus  quod  ipse  iure  ordinario,  non  potest 
huiusmodi  causas  cognoscere,  attento  quod  causae  matrimoniales  sunt 
speciali  nota  Dignum^  et  non  possunt  cognosci  nisi  per  extstentem 
in  dignitate  episcopali  (qualis  A.  C.  non  est)  prout  etiam  disponitur 
in  sacro  Condiio  Tridendno  sess.  24,  cap.  20.  Quare  A.  C.  absti- 
neat  m  procedendo  in  huiusmodi  causis,  sed  permittat  quod  illae 
committantur  a  Signatura. 

Ad  quarum  instar,  veniunt  etiam  causae  illegitimitatum,  quae 
sunt  de  maioribus,  et  agitur  de  causa  status,  et  in  eis  pariter  tra- 
ctatur  de  matrimonio  et  federe  ipsius,  cuius  cognitio  non  pertinet 
ad  A.  C. 

Quo  vero  ad  causas  decimarum,  cum  mere  spectent  ad  forum 
ecclesiasticum,  et  in  prima  instantia  debeant  cognosci  per  ordinarium 
(Feder.  cons.  245)  dicimus,  similiter,  quod  A.  C.  debet  abstinere  in 
recipiendo  huiusmodi  causas,  quia  sic,  per  indirectum,  prohiberetur 
Signaturae  tam  lustitiae  quam  Gratiae  huiusmodi  causas  committere ; 
quo  casu,  cum  pars  teneretur  expedire  commissionem,  quae  quidem 
commissio  sine  dubio,  ut  experientia  docet,  semper  directa  erit  Audi- 
toribus  Rotae. 

Similiter,  causae  lurisdictionum  inter  Episcopum,  Capitulum,  et 
Dignitates,  quia  sunt  causae  maiores,  Sedi  Apostolicae  reservatae  et 
non  veniunt  in  generali  concessione,  A.  C.  facta. 

luris  patronatuum,  pariter,  conimitti  debent  in  Rota  quia  parti*- 
cipant  de  causis  beneficialibus,  et,  ut  plurimum,  in  illis  veniunt  etiam 
presentati,  et  sic  agitur  de  titulo  beneficii. 

Unionum  causae  procul  dubio  sunt  Rotales  quia  pariter  in  eis  de 
beneficiis  agitur. 

Electionum  etiam  causae  sunt  Rotales,  cum  per  eas  ius  super 
beneficiis  tribuatur. 


488  Saeculo  XVIII 


Praeterea,  causae  exemptioQum  a  lurisdictione  Ordinariorum  et 
aliorum  Praelatorum,  sunt  in  Rota  committendae,  quia  in  eis  agitur 
de  iurisdictione  Ecclesiastica. 

Causae  confinium,  pariter  sunt  Rotales,  quia  sunt  arduae  et  inter 
subditos  Romanae  Ecclesiae  agitantun 

Causae  quoque  lurisdictionum  temporalium  et  aliae  quaecumque 
inter  Barones  et  aiias  privatas  personas  vertentes»  non  possunt  a 
Rota  sub  quovis  pretextu  per  R.  Cameram  avocari»  quando  noa 
agitur  prihcipaliter  de  interesse  eiusdem  Camerae,  sed  debent  in 
dicta  Rota  terminari,  ubi  semper  tractari  consueverunt,  prout  constat 
ex  pluribus  commissionibus  et  decisionibus  per  DD.  Rotae  Auditores 
factis. 

Et  si  fortasse  aliquando  Sanctissimus  ex  aliquo  respectu  vellet 
ex  subscriptis  caums  aiiquam  alibi  quam  in  Rota  iudidaliter  cognosci, 
seu  a  dicta  Rota  avocare,  et  alteri  committere  etiam  quod  esset  Car- 
dinalis,  attamen,  in  illis  prout  et  in  causis  Canonizadonum  Sancto- 
rum  (ut  semper  consueverunt)  dicti  Rotae  notarii  scribere  debeant 
et  deputentur  ipsi  notarii  Rotae,  ad  quos»  uti  tanti  Tribunalis  neces- 
sarios  ministros  praefatae  causae  ex  titulo  mere  oneroso  concessae 
et  assignatae  fuerunt. 

Denique,  negart  non  potest  quod  hoc  Sacrum  Rotae  Tribunal  sit 
supremum  omnium  Tribunalium  Urbis  et  Orbis,  in  cuius  signum, 
Rotae  Decanus  mitriam  Pontificiam  defert,  ut  dicit  Sarment.  in  tit. 
de  orig.  et  ofT.  Praet.  n.  6»  et  in  quo  semper  fuerunt,  et  nunc  sunt, 
viri  doctissimi  et  gravissimi,  ex  omnibus  mundi  partibus  assumpti  et 
selecti,  et  quorum  decisiones  observantur  nedum  in  Tribunali  A.  C. 
sed  in  toto  orbe,  et  faciunt  communem  opinionem,  et  ad  Rotam  ab 
A.  C.  et  aliis  Tribunalibus  passim  appellatur. 

Imo  quotidie  illa  ad  votum  Rotae  recurrunt  in  causis  arduis. 

£t  ex  praemissis  clare  dignoscitur,  quod  omnes  causae  in  dicto 
Motuproprio  expresse,  ad  dictos  Rotae  Notarios,  uti  tanti  Tribunalis 
necessarios  ministros,  ex  titulo  mere  oneroso  privative  spectant; 
propterea  supplicamus  pro  reintegratione  illarum,  et  etiam  quae  hic 
in  Urbe  agitantur  coram  Eminentissimis  Legatis  et  Gubernatoribus 
Civitatum  et  Provinciarum  S.  R.  E.  ac  Protectoribus  aliorum  locorum. 

Quare  etc. 

{verso)  Eminentissimo  et  Reverendissimo  D.   Cardinali  Barberino 

Pro  Collegio  et  Notariis  Sacrae  Rotae. 


Cletnente  XII  489 


408. 

<  Notijicazione  sopra  le  lasse  da  osservarsi  negVOffici  Rotali  > . 
(Arch.  Rot.,  «  Ordinationes  »,  parU  II,  De  Notariis  n-  X  V). 

1734,  ianuarii  B,  Romae. 

Carlo  Maria  Sacripante  della  Santitii  di  Nostro  Signore,  e  sua 
Reverenda  Camera  Apostolica  Tesoriere  Generale. 

Avendo  H  Notari  del  Tribunale  della  Sagra  Rota,  doppo  ema- 
nata  la  Costitudone  della  Sa:  Mem:  di  Benedetto  XIII  sopra  la 
retta  amministrazione  della  Giustizia  nei  Tribunali  di  questa  Citti 
di  Roma,  in  essecuzione  del  Capitolo  di  detta  Constituzione  de  Taxis 
servandis  in  Curiis  Urbis  ridotto  in  scriptis  tutte  le  Tasse  degFemo- 
lumenti  de'  loro  Officii  tanto  quella  prescritte  nelle  precedenti  riforme, 
quanto  quelle  delle  quali  non  si  era  mai  fatta  menzione,  esigendosi 
per  consuetudine,  affine  di  farsene  a  tenore  del  detco  Capitolo,  la 
dovuta  relazione  allo  Stesso  Sommo  Pontefice,  Ed  essendosi  succes- 
sivamente  il  medesimo  Pontefice  a  suppliche  di  detti  Notari  degnato 
rimettere  la  cognizione  alla  Congregazione  Camerale,  ia  quale,  doppo 
haverle  piu  volte  considerate,  ordin6  che  fossero  riconosciute,  ed 
attentanoente  esaminate  da  Monsignor  Commissario  di  detta  Rev.  Ca- 
mera,  e  da  altri  Ministri  Camerali,  ed  havendole  questi  maturata- 
mente  esaminate,  e  ridotte  ad  una  conveniente  proporzione,  ne  fecero 
una  piena  relazione  alla  medesima  Congregazione,  d'ordine  della 
quale  furono  le  medestme  cosi  ridotte,  riconosciute  ancora  da  tutti 
i  Signori  Curiali  del  CoIIegio,  ciascuno  dei  quali  poi,  dopo  di  esserli 
state  communicate,  lei  approv6  con  suo  particolar  Voto  formato  in 
scriptis,  e  finalmente  per  ulteriore  diligenza  furono  ancora  conse- 
gnate  coUi  suddetti  Voti  a  Monsignor  Decano  del  detto  Tribunale, 
dal  quale  anche  ne  fu  proferito  concorde  Voto  per  Tapprovazione, 
e  fattasene  poi  distinta  relazione  nella  detta  Congregazione  Came- 
rale  tenuta  avanti  di  Noi  li  25  dello  scorso  Settembre  furono  dalla 
medesima  con  unanime  parere  approvate.  Oltre  di  che  supplica* 
tasi  per  :parte  d'essi  Notari  la  Santit^  di  Nostro  Signore  Papa  Cle- 
mente  XII  ad  imporci  la  sua  benigna  approvazione,  si  e  la  mede*- 
sima  degnata  inerendo  alla  predetta  risoluzione  con  suo  particolar 
Chirografo  segnato  li  24  del  Mese  d'Ottobre  prossimo  passato  a 
Noi  diretto,  ed  originalmente  esibito  negratti  dell*  Infrascritto  Segre- 
tario  di  Camera  approvare  e  confermare  le  medesime  Tasse  come 
sopra  riconosciute,  e  ridotte,  e  distintamente  registrate  hello  stesso 


490  Soeculo  XVIII 


Chirografo,  ed  altro  in  quello  esposto.  al  quale  in  tutto,  e  per  tutto 
s'abbia  relazione^  incaricandoci  in  esso  Tesatta  osservanza  delle  mede- 
sime  Tasse  nel  modo,  e  forme  qui  sotto  notate. 

Per  tanto  per  TAutoriti  del  nostro  Officio  di  Tesoriere  Generale, 
ed  in  vigore  delle  facolti  concesseci  dalla  Santit^  Sua  nel  menzionato 
suo  Chirografo  ordiniamo,  che  in  awenire  gFemolumenti  de'  loro  Officii 
debbansi  da  medesimt  Notari  esiggere  giusta  Tappresso  Tasse  notate 
nella  presente  nostra  notifica^iooe,  quale  per  lo  stess'effetto  vogliamo, 
che  debba  ntenersi  affissa  nei  detti  loro  Offici  per  notizia  e  regola 
de  Litiganti  sotto  le  pene  in  caso  contrario  a  nostro  arbitrio.  Dato 
dalle  Stanze  della  nostra  solita  residenza  nel  Palazzo  di  Monte  Citorio 
questo  di  8  Gennaro  1734, 

Tasse  da  osservarsi  sono  rinfrascriiU. 

Pro  quacumque  citatione  ad  dicendum  contra  Commissionem,  sive 
cum  decreto  -  procedi  tantutn  -  sive  cum  decreto  -  procedi^  et  inhi' 
beri  ad  formam  Qmmissianis,  si  in  Causis  Urbis  .     .     .     sc.   j  •  — 

Si  extra sc.   i.  50 

Pro  quacumque  Citatione  coram  Eminentissimo  Signaturae  lusti- 
tiae,  sive  Gratiae  Praefecto,  et  coram  RR.  PP.  DD.  Auditore  San- 
ctissimi,  et  Signaturae  praedictae  ad  videndum  supersederi,  prorogari 
supersessoriam,  reponi  a  decreto  supersessoriae,  impertiri  licentiam 
de  redeundo  ad  Signaturam,  Reponi  ab  Isto,  Inhiberi  ne  audeat  pro- 
poni  facere  Causam  in  Signatura,  vel  capi  quamcumque  provtsionem, 
et  pro  quacumque  alia  Citatione  veniente  loco,  et  pro  efifectu  pro- 
visionis  videlicet  -  apponi  Custodem,  seu  Custodiam,  ad  videndum 
mandari  describi  fructus,  et  pro  similibus;  Pro  qualibet  ex  praedictis 
Citationibus sc.  —  30 

Pro  quacumque  vero  alia  Citatione  coram  eisdem  Eminentissimo 
Praefecto,  et  RR.  PP.  DD.  Auditoribus  hic  non  expressa,  et  non 
veniente  loco,  et  pro  effectu  provisionis,  videlicet,  ad  dicendum  contra 
protestationem,  ad  videndum  purgari  attenta,  ad  videndum  in  exe- 
cutionem  rescripti  plenae  Signaturae  apponi  Aeconomum,  seu  Seque- 
strum,  vel  subdelegari  ludicem  ad  effectum  opponendi  Aetonomum, 
seu  Sequestrum,  et  ad  quoscumque 'alios  effectus,  et  pro  similibus; 
Pro  qualibet  exigatur  Merces,  prout  de  huiusmodi  actis,  et  Citatio- 
nibus  habetur  in  Taxa  Actorum,  et  Citationum  facta  pro  actis,  et 
Citationibus  coram  RR.  PP.  DD.  Sacrae  Rotae  Auditoribus,  et  ac 
si  mox  recensitae  Citationes  iactae  fuissent  eoram  dictis  RR.  PP.  DD. 
Sacrae  Rotae  Auditoribus. 


Clemente  XII  491 


• 


Tam  Pro  Rubricatura  quam  pro  Revisione  cuiuslibet  Centenarii 
foliorum  Processus  fabricati  coram  ludice  a  quo,  sive  sit  in  Partibus 
rubricatus  sive  non,  reculan.,  ac  si  quodlibet  folium  contineat  in  qua- 
libet  illius  pagina  lineas  viginti  quatuor,  et  una  quaeque  linea  syl- 
labas  duodecim,  liceat  exigere  Notariis  scuta  duo  •     .     .     sc.  2.  — 

Declarando  pro  clariori  intelligentia,  quod  quando  in  praesenti 
Taxa  loquitur  de  foliis,  ut  supra,  et  infra,  quodlibet  folium  idem  est 
ut  una  Carta,  quod»  et  quae  continere  debet  in  totum  lineas  qua- 
draginta  octo,  hoc  est,  lineas  viginti  quatuor  in  qualibet  illius  facie, 
et  syllabas  duodecim  in  qualibet  linea. 

Si  vero  in  dicto  Processu  extiterint  registratae  Depositiones 
Testium  in  Partibus,  coram  eodem  ludice  a  quo  examinatorum,  tali 
casu  quoady  istas  tantummodo  liceat  Notariis  exigere  scutum  unum, 
et  ob:  25  pro  quolibet  Centenario  foliorum  earumdem  Depositionum 
regulan.  ad  lineas^  et  syllabas»  ut  supra sc.  1.25 

De  processibus  autem  in  Partibus  fabricatis,  si  qui  a  Partibus 
produci  contigerint  in  Causis  Commissis  in  Rota»  cum  clausula  -  ex 
Integro  -  vel  -  tamquam  in  prima  -  liceat  Notariis  exigere  Mer- 
cedem  videlicet,  quoad  acta  in  illis  contenta  pro  sola  Rubricatura 
ad  suprad.  rationem,  et  regulam  respective  linearum,  et  syllabarum, 
ut  supra;  Quovero  ad  lura  in  illis  contentai  exigatur  ratione  rege- 
stri»  et  respective  prout  exigitur  circa  lura  producta. 

Circa  Processus,  quos  vocant  Compulsoriales  fabricatos  in  Par- 
tibus  vigore  Compulsorialium,  sive  generalium,  sive  specialium,  vel 
vigore  cuiuscumque  alterius  subdelegationis,  quarum  vigore  compul- 
santur,  et  extrahuntur  quaevis  lura,  et  xlocumenta,  liceat  exigere 
Notariis  Mercedem,  hoc  modo  videlicet  -  Quoad  Acta  occasione  exe- 

m 

cutionis  facta,  et  in  dd.  Processibus  contenta,  ratione  Rubricaturae, 
et  quoad  lura,  et  documenta  compulsata,  et  extracta  ad  rationem 
regestri^  prout  de  aliis  luribus  absque  ulla  praeventiva  compulsa 
exigi  solet»  nempe  scuta  sex,  et  ob:  60  pro  quolibet  Centenario 
foliorum,  et  non  alias,  itaut  ultra  mercedem  praedictam ;  Nil  ultra 
Notarii  praefati  exigere  valeant  in  accomodatione  Processuum  huius- 
modi  facienda  Defensoribus  Causarum,  nec  ratione  Copiae,  seu  acco- 
modatione  loco  Copiae,  nec  pro  quovis  alio  motivo,  et  titulo. 

Quovero  ad  coeteros  alios  Processus  hic  non  expressos,  et  loco 
lurium  absque  ulla  praeventiva  compulsa  productos  et  producendos, 
aliaque  lura,  et  documenta  quaecumque  absque  ulla  pariter  prae- 
ventiva  compulsa  producta,  et  producenda,  si  contigerit,  quod  a  Par- 
tibus  de  illis,  vel  illorum  parte  requiratur   copia,    seu   accomodatio 


• 


492  Soeculo  XVIII 

loco  copiae,  Hceat  Notariis  ultra  mercedem  regestri  eorumdem  suis 
loco,  et  tempore  consequen.,  exigere  mercedem  quoque  requisitae 
copiae,  scilicet  ob :  septem  cum  dimidio  pro  qualibet  carta,  seu  folio 
a  Partibus  requisito,  regulan.  ut  unaquaeque  facies  folii  contineat 
lineas  24,  et  unaquaeque  linea  Syllabas  duodecim. 

Pro  qualibet "  Sessione  examinis  Testium,  quae  completa  dicatur 
postquam  scripta  fnerint  quatuor  folia,  seu  Cartae,  et  quod  in  qua- 
Itbet  facie  folii  contineantur  lineae  viginti  quatuor,  et  in  unaquaque 
linea  Syllabae  duodecim,  si  Testes  examinati  fuerint  in  OfBcio,  et 
Domi  Notarii  obul:  triginta  septem  cum  dimidio     .     .     sc.  —  377, 

Si   extra    Officium,    et   domum    Notarii   ob:    septuagirita    quin- 

que sc.  — 75 

Pro  qualibet.  Carta,  seu  foUo  Summarii,  seu  Copia  Depositionum 
Testium,  tam  in  Curia,  quam  in  Partibus  examinatorum  regulan.  ad 
lineas,  et  Syllabas,  ut  mox  dictum  est  de  sessionibus,  ob :  septem 
cum  dimidio sc.  —  07"/, 

Pro  Litteris  executorialibus,  liceat  exigere  Notariis  scuta  tria 
monetae,  prout  huiusmodi  summa  exigi  solet  pro  quocumque  alio 
mandato  iuxta  Taxam  Paulinam •     .     .     sc.   3.  — 

Pro  tenore  quarumcumque  Expeditionum  Remissorialium,  Man- 
datorum,  et  aliorum,  ut  infra  designatorum,  quae  expediri  condn- 
gerint  tam  coram  Eminentissimo  Signaturae  lustitiae,  sive  Gratiae 
Praefecto,  et  R.  P.  D.  Auditore  Sanctissimi,  et  R.  P.  D,  Auditore 
Signaturae  praedictae,  quam  coram  RR.  PP.  DD.  Sacrae  Rotae  Audi- 
toribus,  servetur  Taxa,  ut  infra  modificata,  videlicet: 

Pro  tenore  expeditionis  Citationis,  Inhibitionis  et  Compulsoria- 
lium  generalium,  sive  unitim  sive  separatim  dentur  compraehensa 
mercede  decreti  relationis  pro  quolibet sc.  —  60 

Pro  tenore  expeditionis  litterarum  Compulsorialium  specialium  cum 

subdelegatione  ludicis sc.  —  75 

Pro  tenore  expeditionis  cuiuscumque  subdelegationis   ludicis   in 
Partibus  ad  quoscumque  eftectus sc.   —  75 

Pro  tenore  expeditionis  praefixionis  termini  ad  transportandum 
acta,  et  ad  alios  quoscumque  effectus sc.  —  50 

Pro  tenore  expeditionis  moderationis  Inhibitionis  ob  non  trans- 
portationem  actorum  ad  partes  ob :  50.  In  Curia  Nihil .     sc.  —  50 

Pro  tenore  expeditionis  Monitorii  in  Curia  ad  quoscumque  effe- 
ctus sc.   —  15 

Pro  tenore  expeditionis  Monitorii  extra  Curiam  ad  quoscumque 
effectus ,....,...     sc.  —  60 


Clemente  XII  493 

Pro  teaore  expeditionis  Appositionis  Sequestri  seu  Economi  etiam 
cum  subdelegatiooe  ludicis sc.  —  75 

Pro  tenore  expeditionis  revocationis»  seu  remotionis  sequestri  seu 
Economi  etiam  cum  subdelegatione  ludicis sc.  —  50 

£t  pro  tenore  consecutivi  mandati  de  restituendo  fructus.   sc.  -. —  75 

Pro  tenore  expeditioAum  praedictarum,  et  ut  supra  relaxatarum 
si  in  Curia  Nihil»  excepto  tenore  Monitorii  ut  supra  taxato. 

Pro  tenore  expeditionis  purgationis  attentatorum  cum  tenore  cuius* 
cumque  mandati,  quod  contextualiter,  et  unitim  expediri  contigerit 
pro  quocumque  effectu  purgationis  eorumdem  attentatorum  si  extra 
Statum sc.  2.  — 

Si  in  Statu sc.   i.  50 

Si  in  Curi^ sc.  — 75 

Pro  tenore  expeditionis  litterarum  Remissorialium  ad  effectum 
examinandi  Testes»  etiam  cum  Compulsoria  unita  .     .     .     sc.   i.  50 

Pro  tenore  expedttionis  prorogationis,  sive  concessionis  novi  ter- 
mini  ad  prosequendum,  et  terminandum  Processum  Remissorialem,  et 
ad  alios  quoscumque  efilectus  ad  Partes  expedit    .     .     .     sc.  — 30 

Pro  tenore  Instrumenti  Sententiae  tam  ad  effectum  ostendendi, 
quam  ad  effectum  exequendi sc.  «— 15 

Pro  tenore  expeditionis  cuiuscumque  mandati,  seu  Litterarum 
Executorialium,  si  extra  Statum.     .     .     .     .     ...     .     .     sc.  2.  — 

Si  in  Statu  et  in  Curia sc.   i.  50 

Pro  tenore  Instrumenti  Sententiae  declaratoriae,  illiusque  expedi- 
tionis  extra  Romanam  Curiam,  et  ad  Partes     .     .     .     .     sc.  — 60 

Pro  tenore  expeditionis  Gravatoriae  ob  non  paritionem  ad  Par- 
tes sc.  — 50' 

Pro  tenore  expeditionis  Reaggravatoriae sc.  — 50 

Pro  tenore  Brachii  Secularis *     .     sc.   i .  — 

Pro  tenore  expeditionis  Absolutionis  a  Censuris  incursis  ob  non 
paritionem  sive  cum  reincidentia,  sive  absolute.     .     .     .     sc.  —  50 

£t  pro  tenore  expeditionis  Instrumenti  renunciationis  litis,  vel 
alterius  cuiuscumque  expeditionis  ad  Partes  hic  non  expressae,  pro 
qualibet sc.  — 30 

Pro  rogitu  cuiuscumque  Possessus  obulos  quinquaginta,  tam  in 
in  Urbe,  quam  extra sc.  — 50 

Pro  repetitione  cuiuscumque  Instrumenti  in  actis  rogati  (exceptis 
Instrumentis  Renunciationum  litis,  et  possessionum,  pro  quorum  repe* 
titione  nihil  recipiatur)»  servetur  Taxa  Notariorum  Curiae  Capitolii: 
prout  quoque  eadem  Taxa  Notariorum  Capitolii  servetur  circa  alios 


494  Soeculo  XVIII 


rogitus  quorumcumque  Instrumentorum,  ac  Donationes,  Testamenta, 
ac  Codicillos,  et  praedictorum  Instrumentorum,  Donationum,  Testa- 
mentorum,  et  Codicillorum  copias  publicas»  et   simplices  respective. 

Pro  confectione  cuiuslibet  Contradictae»  sive  edicti,  quod  fit  tem- 
pore  vacantiarum,  compraehensa  mercede  solvi  consueta  Oflficiali  Con- 
tradictarum,  et  Cursori  respective,  pro  qualtbet.     .     .     .     sc.   — 30 

Pro  publicadone  Depositionis  cuiuslibet  testis  tam  in  Curia,  quam 
in  Partibus  vigore  Remissorialium  examinati  obulos  triginta  septem 
cum  dimidio  pro  quolibet,  dempta,  et  bonificata  in  copia,  seu  Sum- 
mario  dando  una  carta,  seu  folio  pro  quolibet  Teste  .     sc.  — 37  */« 

Pro  quocumque  Capite  separato  apposito  in  Sententia,  si  in  prima 
Instantia  scuta  tria;  et  ob:  75  monetae,  in  secunda  sc.  3,  si  in 
tertia  sc.  2.25,  dommodo  tamen,  et  non  alias  Caput  separatum  sit, 
et  promanet  ex  diverso  fonte,  cadens  scilicet  sub  diverso  Credito, 
seu  Creditis,  et  rebus,  ac  materiis  inter  se  distinctis,  et  separatis.  Si 
vero  tale  Caput  separatum  sit  dependens,  et  consecutivum  a  Re 
decisa  in  Sententia,  puta  super  fructibus,  et  similibus  nihil  recipiatur, 
pro  dicto  capite,  seu  capitibus  separatis. 

Pro  Nota  cuiuscumque  Decreti  diffinitivi,  sive  vim  diffinitivi 
habentis,  sive  vigore  decisionis  Rotalis,  sive  vigore  renunciationis 
litis,  vel  acceptationis  Decisionis sc.   i.S^^t 

Et  si  tali  decreto  plura  Credita,  vel  Materiae  inter  se  distinctae, 
et  distincta,  ac  promanan.  ex  diverso  fonte  canonizentur,  et  definiantur, 
hoc  casu  liceat  Notariis  exigere  dicta  scutum  unum»  et  ob:  octua- 
ginta  septem  cum  dimidio  sc.  1.87  7«  reduplicative  loco  tot,  quot 
sunt  distincta  Credita,  et  materia,  et  similiter  ita  pro  mandatis,  sdlicet 
loco  tot,  quot  sunt  distincta  Credita,  et  Capita  res  inter  se  diversas 
continentia. 

£t  quoad  Notam  Sententiae  in  quarta  Instantia  revocatoriae  trium 
praecedentium  liceat  eisdem  Notariis  exigere  mercedem  prout  in 
prima,  scilicet  scuta  tria,  et  ob:  septuaginta  quinque.     .     sc.   3.  75 

Circa  Mandata  de  transferendo  Loca  Montium  diversarum  spe- 
cierum,  liceat  Notariis  exigere  pro  quolibet  mandato  scuta  tria,  et 
pro  illius  Regestro  lulios  quidecim  sc.  1.50,  et  sc.  1.50,  loco  duplicati 
pro  qualibet  specie  eorumdem  locorum  Montium. 

Et  idem  servetur  quoad  Mandata  de  consignando  nempe  pro  primo 
mandato  exigatur  summa  debita  iuxta  praeteritas  reformationes  et 
pro  reliquis  pro  medietate  mercedis  pro  primo  mandato,  et  sic  loco 
duplicati  pro  toto,  quo  sunt  Banci  in  quibus  depositatae  sunt  Pecuniae, 
consignandae,  et  absque  ulla  solutione  pro  Regestro  dd.  duplicatorum. 


ClemenU  XII  495 


Pro  qualibet  Fide  publica  cuiuscumque  Actus,  seu  Citationis,  et 
decreti  sub  diebus  diversis  facti,  et  reproductae  respective;  Si  detur 
de  Actis,  et  Citationibus  Rotalibus  obul.  75,  pro  qualibet;  si  de 
Actis,  et  Citationibus  coram  R.  P.  D.  Auditore  SSmi,  vel  Signaturae 
pro  qualibet  ob:  45,  si  tamen  dictae  Citationes  sint  cum  Decreto 
difllinitivo,  et  subdelegationis,  vel  quovis  alio  modo  exequibili,  tunc 
exigatur,  vel  ratione  Instrumenti  decreti,  vel  Mandati  prout  habetur 
in  Taxis  praecedentium  Reformationum. 

Pro  quolibet  transportu  Actorum  loco  traosportationis  ob:  45,  et 
totidem  pro  qualibet  lista  expensarum. 

Pro  publicatione  cuiuslibet  Decisionis,  quae  ex  voluntate  Partium 
registrari  contigerit  in  mandatis,  et  executorialibus  Rotalibus  et  regestro 
illius  obul.  septem  cum  dimidio  pro  quolibet  folio,  seu  carta  regulan., 
ut  unaquaeque  facies  folii  contineat  lineas  24»  et  unaquaeque  linea 
syllabas  duodecim. 

In  publicandis,  et  tradendis  Votis  Rotalibus  exigatur,  ut  infra. 
Pro  productione  fidei  Rescripti  remissivi  pro  Voto  .  sc.  — 40 
Pro  Citatione  contra  lura,  si  quae  facta  fuerit .  .  .  sc.  i .  — 
Pro  Citatione  ad  videndum  mandari  tradi  Votum  Rotae  sc.  — 50 
Pro  Nota  decreti  traditionis  Votl  Rotalis  .  .  .  sc.  i.  87  7t 
Pro  Fide  Voti  Rotalis  loco  Instrumenti  decreti.  .  .  sc.  i.  50 
Per  publicatione    cuiuscumque   Decisionis,  cuius  vigore  traditur, 

Votum,  pro  qualibet sc.  — 75 

Pro  copia,  seu  loco  Copiae,  aut  Scripturae  Decisionis,  seu  Deci- 
sionum,  quae  dantur  impressae  obul.  quinque  pro  quolibet  folio,  seu 
carta  regulan.  ad  lineas,  et  syllabas,  prout  de  aliis  Copiis  dictum  est 
supra* 

Pro  fide  litterarum  Remissorialium,  quae   solet  apponi   in   calce 

earundem  quando  expediuntur sc.  — 45 

Pro  Rogitu  accessus  tam  in  Curia,  quam  extra  .     sc.  — 50 

Pro  Quietantia,  seu  Fide  succinta,  quae  relinquitur  penes  Montem, 

seu    Bancum,  quando  exiguntur   Pecuniae   vigore  mandati,  servetur 

Taxa,  et  stylus  Notariorum  Curiae  Capitolii,  prout  de  aliis  rogitibus, 

et  copiis  dictum  est  supra.      * 

Quo  vero  ad  caetera  alia  emolumenta  officiorum  Notariorum 
Sacrae  Rotae  hic  non  expressa  servetur  Taxa,  et  dispositum  in  huc 
usque  editis  Reformationibus. 

C.  M.  Sacripante,  Tesoriere  Generale. 

N.  Lana,  Commissario. 

G.  Francesco  Conti,  Segretario  e  Cancelliere  della  R.  C.  A. 


496  '  Soeculo  X  VIII 

Die  14  mensis  lanuarii  anni  1734  supradicta  Notificatio  affixa, 
et  publicata  fuit  ad  valvas  Curiae  Innocentianae,  in  Acie  Campi  Florae, 
ac  in  aliis  locis  solitis,  et  consuetis  Urbis  per  me  Dominicum  Martini 
Apost.  Curs. 

Nicolaus  Cappelli  Mag.  Curs. 

Aliae  autem  taxe  aliorum  emolumentarum  pro  ojfficiis  Rotalibus  con- 
tentae,  et  expressae  in  praecedentibus  reformaHonibus,  et  quae  obser" 
vari  debent  a  Notariis  Sac,  Roiae  sunt  infra^criptae, 

£x  Constitutione  sa :  me :  Pauli  V  super  Reformatione  Tribunalium 
Urbis  edita  anno  1 6 1 2  sub  titulo  Taxa  Notariorum  Rotae  -  habetur 
ut  infra. 

Pro  quolibet  Centenario  foliorum  Regestri  facti  iuxta  Reforma- 
mationem  Sanctissimi  sub  titulo  Regestris  etc.  videlicet  -  quod  quae- 
libet  facies  folii  contineat  lineas  viginti  quatuor  et  unaquaeque  linea 

Syllabas  duodecim sc.  6.  60 

Pro  quolibet  folio  Compiarum sc.    7  7t 

Pro  Rubricatura   Testium   de    Partibus,  pro   quolibet   centenario 

foliorum sc.    i.  25 

Pro  Citatione  simplici  extra  Curiam sc,  — 75 

Pro  Citatione  cum  Inhibitione  extra  Curiam      .     .     .     sc.    i..  50 
Pro  Citatione  cum  Inhibitione  per  edictum  extra  Curiam,  vel  sub 

Censuris sc.  37  */« 

Pro  Inhibitione  simplici  extra  Curiam  sub  Censuris   sc.   1,127« 
Pro  Citatione  ad  Valvas  in  Curia  tempore  Feriarum.     sc.  — 15 

Pro  Compulsoria  Generali  extra  Curiam sc.  — 75 

Pro  Compulsoria  speciali  extra  Curiam   .     .     .     .     .     sc.   i.  50 

Pro  Instrumento  Remissoriae  ad  Partes sc.    i.  50 

Pro  quolibet  Palmo  Rotuli  Remissoriae  numerati  iuxta  Reforma- 

tionem  Sanctissimi  sub  tit.  de  Notariis  omnium  Tribunalium  §  litterae 

Remissoriales  -  videlicet,  quod  Rotuli  Palmus  sit  linearum  triginta, 

et  unaquaeque  linea  contineat  saltem  Syllabas  decem,  et  octo  sc.  — 70 

Pro  quolibet  sequestro  extra  Curiam  cum  illius  instrumento 

sc.   I.  50 

Pro   Instrument  revocationis,  seu  relaxationis  sequestri  sc.  — 75 

Pro  Monitorio  poenali  in  eventum  Citatorio  extra  Curiam  sc.   i.  50 

Pro  litteris  Excommunicationis  in  Curia  ob  non  solutam  merce- 

dem  Notarii,  vel  alias sc.  — 37  */^ 


Clemenie  XII  497 

Pro  Mandato  de  reportando  Regestrum,  acta,  vel  Processus,  seu 

de  perquirendo sc.  — 35 

Pro   nota  Sententiae  diffinitivae  in  prima  Instantia         sc.  3,  75 

lu  secunda  Instantia .     .     sc.  3  — 

In  tertia  Instantia sc.  2  — 

Pro  Instrumento  Sententiae  diffinitivae sc.   i,  50 

Pro  Instrumento  Sententiae  cum  taxatione  expensarum     sc.  2,  25 
Pro  Instrumento  taxationis  expensarum  ad  Partes.     .     sc.  — 75 
Pro  nota  Sententiae  Interlocutoriae  nihil. 
Pro  nota  Sententiae  declaratoriae  vigore  Monitorii,  vel  litterarum 

Executorialium sc.  —75 

Pro  Instrumento  Sententiae  declaratoriae sc.   i,  50 

Pro  Instrumento  Aggravationis  ad  Partes    .     .     .     .     sc.   i ,  50 
Pro  Instrumento  Reaggravationis  ad  Partes.     .     .     .     sc.   i,  50 

Pro  Instrumento  Interdicti  ad  Partes sc.   i ,  50 

Pro  Instrumento  Brachii   Secularis   per   se  et  simpliciter  absque 

declaratione sc.  3  — 

Pro  Instrumento  Absolutionis  ab  Excommunicationis  Sententia, 
sive  Commissionis  eiusdem  Absolutionis  In  partibus  fiendae,  etiamsi 
fuerint  Plures,  sive  Communitas,  Capitulum,  aut  CoUegium,  in  eadem 

Causa,  et  expedidone sc.   i»  50 

Pro  Mandato  executivo  cuiuscumque  summae  .     .     .     sc.  3  — 
Pro  Mandato  de  Manutenendo,  reintegrando,  sive  de  Immittendo 

sc.  3  — 
Pro  Instrumento  Cessionis  luris,  lids,  et  Causae,  sive  latis,  et 
Causae  dumtaxat,  si  extrahatur  coniuctim,  vel  separatim.  sc.  ' — 75 
Pro  Nota,  seu  Rogitu  Instrumenti  huiusmodi  Cessionis  bon:  tri*- 
ginta  septem  cum  dimidio  ob:  37  7t>  videlicet  quando  non  extraha- 
tur  Instrumentum,  sed  si  extrahatur,  tunc  in  extractione  d.  Instru- 
menti  defalcatur  dicta  summa  ob:  37  7t* 

Pro  Instrumento  Processus  subrogationis  In  lure  Cuiusvis  sc.   i ,  50 

Pro  quocumque  Instrumento  prorogationis  termini   Remissoriae, 

sive    mutationis    ludicum,  vel    alicuius   Intimationis,  aut    alio  quovis 

actu  ludiciali  in  publicam  formam  redacto sc.  — 75 

Ex  Reformatiane  Sa:  Mem:  Clementis  XI,  edita  anno  1704,  habentur 
Taxae  infrascriptae,  a  Notariis  Sacrae  Rotae  servandae, 

Pro  Praesentatione  cuiusvis  Commissionis  cum  illius  tenore  sc.  —30 
Pro  Decreto  Citationis  cum  Inhibitione sc.  —25 

st 


498  Soeculo  XVIII 

Pro  Decreto  litterarum  Compulsorialium  Generalium.  sc.  —25 
Quoad  Citationem  contra  Commissionem  provisum  fuit  in  supradicta 
primorelata  Taxa. 

Ad  terminos  substantiales,  ut  supra sc.   2,  40 

Ad  Sententiam,  ut  supra sc.   3,  55 

Pro  Citatione  ad  videndum  relaxari  sequestrum  et  mandari  consi- 
gnari  Pecunias,  seu  fructus  sequestratos sc.  — 80 

Pro  citatione  ad  dicendum  contra  Commissionem  dependen.  man- 
dari  procedi,  et  praefigi  terminum  ad  docendum  de  appellatione,  seu 
ad  transportandum  acta,  sive  ad  liquidandos  fructus,  damna,  vel  inte- 
resse sc.  — 60 

Si  vero  in  illis  concedatur  Instrumentum  praeiixionis  huiusmodi 
ad  Partes  pro  extensione  decreti  d,  Concessionis  .     .  sc.  — 20 

Pro  Citatione  ad  videndum  moderari  Inhibitionem,  et  Instnunen- 
tuum  moderationis  decerni  et   relaxari sc.  — 60 

Pro    Decreto    cuiuscumque   Monitorii   in    Curia,   sive  extra 

sc.  — 20 

Pro  subrogatione  Auditoris  per  Decanum  Sac.  Rotae  sive  per 
Decretum,  sive  mediante  memoriali  eidem    porrecto    .     .     sc.  — 10 

Si  vero  Gitata  parte sc.  — 20 

Pro  praesentatione  Commissionis  suffectionis  generali  cum  actis 
illi  praeceden.,  scilicet  sedit  ad  latus  Decani  pro  prima,  secunda  et 
tertia  vice sc.  — 60 

Pro  Generalibus  apponi  consuetis  in  regestris  quolibet  anno  du- 
rante  Causa,  quae  sunt  ordinarie  festa  Natalitia^  mutatio  anni  Pon- 
tificatus,  Indictio  Vacantiarum  Generalium,  et  Lectio  Constitutionum 
in  quolibet  anno sc.  — 40 

Pro  Generalibus  extraordinariis,  quae  sunt  obitus,  et  Creatio 
Pontificis,  et  coronatio  eiusdem,  quae  pariter  consueta  sunt  apponi, 
quotiescumque   occurrunt sc.  — 4.0 

Pro  quacumque  alia  Citatione  cuiuscumque  generis  quae  fieri 
contigerit  tam  cum  decreto,  quam  sine sc.  —50 

Pro    qualibet    Intimatione    cuicunque    decreto    subsequens. 

SC.    I  o 

Si  per  Contradictas sc.  — 15 

Si  per  terminum  mixtum sc.  — 20 

Pro  Citationibus,  quae  fient  coram  Eminentissimo  Praefecto  Signa- 
turae  lustitiae,  sive  Gratiae,  et  coram  R.  P.  D.  Auditore  SSmi  ad 
videndum  supersederi,  et  Inhiberi  vel  prorogari  supersessoriam,  aut 
capi  quamcumque  provisionem sc.  - — 30 


Clentente  XII  499 

Pro  quacumque  productione  unius,  aut  plurium  Instrumentorum, 

Articulorum,  Positionum,  et  aiiorum  lurium  quorumcumque  tam  per 

Compulsum  quam  sine  et  sive  sit  longa  sive  brevis  .     .     sc.  — 40 
Pro  citatione  contra  lura  etiam  contra  plures»  et  in  diversis  Car- 

tulis  executa,  et  cadente  sub  eadem  die sc.    i   — 

Pro  Citatione  contra  Protestationem,  absque  Inhiberi.     sc.  — 80 

Pro  Citatione  ad  terminos'  substantiales sc.   i ,  80 

Pro  Citatione  ad  sententiam  per  Cursorem  executa .  sc.  2,70 
Pro  Dupiicato  Citationis  ad  Sententiam  per  Cursorem  sc.  i  — 
Pro  Citatione  ad  videndum  taxari  expensas.  .  .  ,  sc.  — 50 
Pro  Citatione  ad  dicendum  contra  Articulos  in  Curia    per  Cur- 

sorem sc.    i,  50 

Per   Contradictas  seu  Edictum  tempore   vacantiarum.     sc.   i,  80 

Per  Contradictas,  et  Cursorem sc.  2,  20 

Pro  Citatione  ad  dicendum  contra  Articulos    in  Curia,  et   extra 

pro  remissoria  per  Cursorem sc.  3  — 

Per  Contradictas  sive  Editum sc.  3,  70 

Per  Contradictas,  et  Cursorem sc.  4  — 

Pro  Citatione    prorogari    seu    concedi  nonum    terminum    Remis- 

soriae sc.  50 — 

Pro  Citatione  subdelegari  ludicem  ad  quemcumque  effectum 

sc.    I    — 
Pro  Citatione   ad  videndum  revocari  attentata   etc,  et  pro  pur- 

gatione    Attentatorum,  apponi  sequestrum  etc,  seu  decerni,  relaxari 

mandatum  de  manutendo,  seu  reponendo  in  pristinum  cum  Instantia 

subdelegationis  ludicis sc.    i   — 

Pro  Citatione  ad    videndum   manuteneri,  Immitti,  reintegrari,  aut 

associari sc.  — 50 

Pro  Citatione  ad  videndum  absolvi  a  Censuris,  seu  remitti  abso- 

lutionem   ad   Partes sc.  — 50 

Pro  Citatione  ad  declarandum,  an  velint  esse  haeredes,  et  illius 

reiteratione  pro  aliis  tribus   vicibus sc   i ,  40 

Pro  quatuor  terminis    ad    docendum  de    Appellatione    seu  pari- 

tione sc   i,  40 

Pro  Citatione  ad  Sententiam  declaratoriam  .  .  .  .  sc  2  — 
Pro  Citatione  ad  videndum  aggravari,  reaggravari,  seu  Interdici 

et  Brachium  Seculare  decerni  pro  qualibet sc  —50 

Pro  decreto  Processus  per  audientiam  publicam  Litterarum  Con- 

tradictarum sc  — 25 

Pro  Citatione  ad  dicendum  contra  Commissionem  per   contradi- 


500  Soeculo  XVIII 

ctas    seu    Edictum    sive    cum    decreto    procedi    tantum    sive    cum 
decreto  -  procedi,  et  Inhiberi  ad  formam  Commissionis,  si  in  Causis 

Urbis sc.    I,  30 

Si  extra,  scilicet  in  Causis  forensibus sc.  2  — 

Pro  Citatione  ad  dicendum  contra  lura  ut  proxime  executa  sc.   i  — 

Pro  repetitione  generali    facienda    ante    servationem  terminorum 

substantialium,  ac  pro  alia  quacumque  repetitione   particulari   etiam 

per  Compulsum  pro  qualibet .     .     .     sc.  — 20 

Pro  quacumque  protestatione,  declaratione,  reproductione,  speci- 
ficatione,  inductione.  £t  luramento  Testium,  luramento  Calumniae, 
Procura,  renunciatione,  aut  litium  cessione,  ac   pro   quocumque  alio 

actu  in    Broliardo sc.  — 20 

Et  ex  dicta  Reformatione  Clementina  coUigitur,  quod  pro  qua- 
cumque  Citatione   superius   non.  expressa  per  contradictas   debetur 

merces sc.  — 65 

Et  si  per  terminum  mixtum  pro  qualibet    .     .     .     .     sc.  — 95 

Et  pro  quavis  alia  Citatione  servata  per   Cursorem  unitim  cum 

Contradicta,  quod  dicitur  terminum  mixtum,  superius  non  expressa, 

uitra  importantiam  cuiuslibet  Citationis  per  Contradictas,  prout  de 

unaquaque  in  sua  Taxa,  ut  supra,  liceat  Notariis  exigere  .     sc.  — 30 

jKx  Canstitutione  S.  M.  Benedicti  XIII y  edita  28  aprilis  1728,  habeniur 
infrascripta  per  Notarios  Rotae  servanda,  videlicet  sub  Titulo  de 
Variis  pravisiontbus  circa  acta  iudicicUia. 

In  Mandatis  de  consignando  pecunias  existentes  in  quocumque 
Banco  Urbis,  ac  in  pluribus  Cedulis  contentas,  et  si  confectis  diver* 
sis  diebus,  et  annis,  teneantur  Notarii  conficere  copiam  unam  post 
alteram  dictarum  Cedularum,  ac  sub  eis  extendere  Mandatum ;  Sed 
si  receperint  mercedem  pro  mandato  de  Immittendo  ab  haerede 
illius,  in  cuius  haereditate  repertae  fuerint  dictae  Cedulae,  non  valeant 
recipere  mercede,  'pro  mandato  de  Consignando  in  vim  dictarum 
Cedularum,  nisi  summam  debitam  loco  dupplicati  pro  quolibet  Banco. 

In  Rogitibus  Instrumentorum  Consensuum  ad  expeditionem  cuius- 
libet  mandati  de  delendo,  resignando,  consignando,  et  similium  prae- 
standorum,  si  plures  sint  Personae  consentientes  unico  actu,  et  pro 
eodem  Interesse,  pro  uno  tamen  actu  mercedem  recipiant  in  primo 
Capite  iuxta  rei  valorem  et  dummodo  idem  Consensus  non  pendeat 
ab  aliquo  actu  praecedenti,  de  quo  sit  idem  Notarius  rogatus,  quo 


Clemente  XII  501 


casu  non  exigant  nisi  taxam  prescriptam  in  reformatione  S.  M.  Pauli  V, 
§  Instrumentis  quorumcumque  Consensuum;  Si  vero  plures  sint  Per- 
sonae,  quae  pro  eodem  eBectu  consentiant,  sed  unaquaeque  ex  eis 
sive  separatim  sive  non  consentiant,  pro*suo  lurfe  diverso,  et  parti* 
culari  independenter  ab  aliquo  actu  in  eisdem  actis  rogato,  tunc 
servetur  Taxa,  ut  supra  in  primo  Capite  pro  quolibet  Consensu. 
Et  ex  eadem  CansHtutiime  Benedictina  sud  titulo  de  Extractibus,  etc. 

habetur  ut  in/ra. 

Insuper  declaramus»  quo  in  Registris  et  Extractibus  Causarum, 
in  quibus  per  duos,  vel  tres  annos  nihil  actum  fuit,  non  ponantur 
in  reassumptione  dictarum  Causarum  Mutatio  anni  vel  mensis,  indi- 
ctio  Vacantiarum,  Creatio  Pontificis,  et  similia  ad  substantiam  Cau- 
sarum  non  conferentia ;  quodque  pro  illis  annis  in  quibus  intermissa 
remansit  illorum  prosecutio  nihil  a  Notariis  exigi  possit  sub  titulo 
Generalium,  seu  pro  Generalibus. 

Licet  in  Reformatione  edita  per  Cardinalem  Mariscottum  pror- 
sum  fuerit,  sub  Taxa  pro  Notariis  Rotae,  quod  pro  Citatione  ad 
terminos  substantiales  in  actis  reproducta  percipere  possit  Notarius 
pro  regestro  scutum  unum,  et  bononenos  octuag^nta,  quia  tamen 
excitata  fuit  praetensio  totidem  etiam  exigendi  pro  casu,  in  quo  plu- 
ries  consimiles  in  eadem  Causa  reproducantur  Citationes,  volumus 
atque  declaramus,  quod  exacta  pro  prima  supradicta  mercede,  pro 
aliis  quotquot  erunt  exigere  non  valeant  nisi  bononenos  sexaginta 
pro  qualibet 

£t  ita  prout  dispositum  fuerat  in  Reformatione  S.  M.  Pauli  V, 
sub  titulo  de  Regestris,  etc.  §  Idem,  etc.  ibi  -  Idem,  et  de  termino- 
rum  substantialium  extensione  observari  mandamus,  ut  semel  tantum 
pro  qualibet  parte  extensa,  non  amplius  extendantur,  sed  tantum 
eorum  reiteratio  sine  extensione  notetur,  et  etiam  in  Citatione  ad 
Sententiam. 

Adeoque  ex  his  coUigitur  quod  liceat  Notariis  exigere  mercedem 
scu.  i,8o,  pro  qualibet  Citatione  ad  terminos  Substantiales  in  actis 
reproducta  ad  Instantiam  unius  ex  CoUitigantibus ;  Pro  quacumque 
alia  vero  simili  Citatione  reiterata,  sive  ad  unius,  vel  alterius  ex 
Collitigantibus  Instantiam,  liceat  eisdem  Notariis  tantummodo  exigere 
obulos  sexaginta  pro  qualibet  ita  reiterata,  et  reproducta. 


502  Soeculo  X  VIII 


Et  ex  dicta  CanstUuiume  Benedictina  habetur  quoque  §  Inherendo,  etc.  Ibi. 

Inherendo  Reformationibus  hactenus  factis  per  Nostros  Praede- 
cessores,  et  signanter  fel.  rec.  Clementem  XI,  in  decretis  de  eius 
mandato  editis  die  22  iunii  171 5,  et  ab  eo  approbatis  in  quibus 
cautum,  fuit  ut :  -  In  Causis  in  quibus  ludices  Delegati  et  Urbis  Tri- 
bunalia  procedunt  vigore  unius  dumtaxat  Commissionis  non  liceat 
eis  exigere  nisi  unicam  tantum  propinam,  etc.,  etiamsi  in  Commis- 
sione  fuerint  expressa,  et  inclusa  diversa  Credita,  seu  bonae  diver- 
saeque  actiones,  et  diversae  Personae,  ac  etiam  non  obstante,  quod 
ad  Instantiam  Collitigantium,  vel  .alterius  ipsorum  fuerint  divisa,  et 
disputata  diversa  dubia,  separatae  prodierint  decisiones,  lataeque 
separatae  sententiae  -  et  cum  sub  Cap.  3,  ita  fuerit  dispositum.  - 
In  Causis  Concursus  Creditorum  non  percipiatur  nisi  unica  propina, 
habito  respectu  ad  totam  summam,  solvendam  tamen  proportiona- 
liter  ab  omnibus  Creditoribus  per  Contributum.  -  Volumus  proinde 
atque  mandamus,  ut  etiam  in  casibus  praemissis  nequeant  Notarii 
nisi  unicum  tantum  conficere  regestrum,  itaut  omnia  ut  supra  dispo- 
sita  respectu  ad  ludices,  inviolabiliter  servari  debeant  per  notarios, 
qui  unicum  tantum  regestrum  conficere  possint,  et  pro  uno  solo  rege- 
stro  mercedem  exigere  valeant,  et  non  ultra. 

Et  in  dicta  Constitutione  Benedictina  sub  titulo  de  variis  provi- 
sionibus,  etc.  §  Manualia,  etc.  habetur  quod  registrentur  Citationes 
per  extensum  cum  suis  decretis,  et  ibi:  -  Solumque  permittimus 
redigi  in  Summarium  Citationes  ad  dicendum  contra  lura,  contra 
Articulos,  ad  terminos  substantiales,  et   ad  Sententiam. 


409. 

Clemens  XII  statuit  quod  Decanatus  S.  R.  Rotae  ab  Episcopo  etiam 
titulari  optari  non  possit;  neque  in  Rota  cognosci  causas  ipsorum 
Auditorum  eorumque  consanguineorum  in  primo  gradu  et  Studii 
Adiutorum:  causcu  eiusmodi  vero  in  Rota  semel  de  partium  con- 
sensu  introductcu  avocari  ab  eadem  nequeant. 

(Arch.  Rot.,  «  Ordinationes » ,  part,  I,  n.  XXV), 

1734,  novembris  17,  Romae. 

Clemens  Episcopus  servus  servorum  Dei.  Ad  perpetuam  rei  memo- 
riam.  -  In  summi  pontificatus  specula  a  Christo  Domino  constituti, 


CUmente  XH  503 


ad  quaecumque  Urbis  tribunalia  mentis  nostrae  aciem  dirigentes,  ea 
praecipue  quae  Auditonim  palatii  nostri  laudem  interque  eos  una- 
nimem  tranquillitatem  confovere  possunt»  prae  oculis  speciatim  habe- 
mus,  ut  nempe  auditorium  ipsum  cunctis  nationibus,  huc  pro  con- 
troversiarum  decisione  convenientibus,  incorruptae  mentis  praeconio 
celebretur,  eiusque  iudicia,  ut  hactehus  factum  est,  ubique  terrarum 
debito  plausu  excipiantur. 

Itaque  nos,  intimo  cordis  afiectu  iustitiam»  eo  quo  par  est  studio 
et  sedulitate  ac  sine  uUa  acceptione  personarum,  in  causis  iamdudum 
introductis  vel  imposterum  introducendis  administrari  et  nuUo  modo 
retardari  cupientes,  quod  alias  piae  memoriae  antecessorum  nostrorum 
Romanorum  Pontificum  hac  de  re  editis  constitutionibus  cautum  est^ 
omnes  longarum  litium  ambages  et  controversias  magna,  ut  par  est» 
sollicitodine  ad  debitum  finem  perduci  volumus;  quandoquidem  tam 
spectatae  virtutis  auditorium  ab  iisdem  Pontificibus  antecessoribus 
nostris»  nobisque  ipsis,  ob  integritatis  et  utriusque  iuris  prudentiae 
famam  tanti  factum  fuisse  constat»  quasi  certatim  permagnis  gratiarum 
privilegiis  et  honoribus  illud  ornare  studuerint ;  quibus  ipsi  Auditores 
optime  instructi,  uhoque  iusti  et  recti  studio  prae  oculis  habito,  ius 
suum  cuique  tribuere  satagerent.  Quod  hactenus,  Dei  gratia  opitu- 
lante,  factum,  amplius  deinceps  facturum  iri  speramus,  itaut  in  toto 
auditorio  vix  quidquam  desiderandum  supersit. 

Nihilominus,  eodem  auditorio  pro  sua  vigilantia  et  probitatc  nobis 
humiliter  suggerente,  animorum  suorum  quieti  iustitiaeque  consultum 
iri,  si  una  et  altera  controversiae  formido  e  medio  tolleretur,  quae 
interdum  discordias  serere  ac  totius  auditorii  animos  non  sine  gravi 
causarum  ventilandarum  incommodo  turbare  possent:  quorum  nos 
providam  circumspectionem  et  boni  publici  studium  laudantes,  eorum- 
que  expositiones  plurimi  &u:ientes»  hac  nostra  constitutioney  eas 
efifectum  per  illos  optatum  assequi  volumus.  Quae  quidem  huc  sum* 
matim  reducunttir.  Ut  in  posterum,  decanatu  auditorii  vacante,  atque 
ad  munus  ipsum  decani  Auditore  inter  ceteros  antiquiore,  sed  tamen 
episcopali,  archiepiscopali  vel  etiam  patriarchali  dignitate  residendae 
oneri  adstricto,  vel  etiam  non  adstricto,  sed  a  titulo  tantum  deno- 
minato  in  partibus,  ut  dicitur,  infidelium,  qui  quidem  Auditor  anti- 
quior,  eiusmodi  dignitate  praeditus,  tunc  munus  locumtenentis  occu- 
pans,  in  concursu  alterius  ex  iisdem  Auditoribus,  minus  tamen  antiqui 
atque  simili  dignitate  minime  fulgentis,  sive  etiam  qui,  uti  decanus 
actu  existens,  ad  aliquam  ex  memoratis  dignitatibus  promoveretur, 
ideo  decani  munus  pro  altero  sibi   immediate   succedenti  relinquere 


504  Soeculo  XVIII 


deberet;  quandoqutdem  olim  hac  de  re  discordes  atque  inter  se 
dtversae  fuerint  sententiae,  itaut  quisque  suam,  utpote  sibi  magis 
gratam,  sequeretur,  singulis  etiam  quamdam  observantiam  pro  se 
adducentibus ;  unde  factum  ut  in  hac  sententiarum  diver^tate  diversa 
etiam  interque  se  discordantia  iudicata  prodierint,  ut  sane  contigit 
tempore  felicis  recordationis  decessoris  Pii  IV,  qui  in  constitutione 
sua  anni  mdlii,  quae  incipit  Dudum  siquidem^  data  apud  S.  Marcum 
VI  kal.  augustas  pontificatus  anno  iii,  sanxit,  decanatum,  tamquam 
non  ferendum  cum  episcopatu  Perusino,  ad  quem  lulius  Oradinus, 
Auditor  antiquior,  evectus  fuerat,  propterea  tunc  temporis  tribuendum 
alteri  Auditori  minus  antiquo  magistro  Petro  de  Rubeis:  tempore 
vero  piae  memoriae  decessoris  quoque  nostri  Benedicti  XIII,  in  causa 
agitata  inter  dilectum  filium  nostrum  Pompeium,  nunc  S.  R.  E.  Car- 
dinalem,  Aldrovandum  nuncupatum,  tunc  antiquiorem,  sed  Archiepi- 
scopum  Neocesariensem,  ac  b.  m.  magistrum  Carolum  Cemim,  in 
dicto  auditorio  minus  antiquum,  f>er  Congregationem  particularem  ab 
eodem  Benedicto  deputatam,  decanatus  adiudicatus  est  eidem  Pom- 
peio  cardinali,  utpote  archiepiscopali  dignitate  fulgenti. 

Altera  vero  dubitationis  occasio  nobis  proposita  haec  est :  s.  m. 
decessor  noster  Pius  IV  in  consdtutione  quae  incipit  In  thrtmo  iustiiiae, 
data  apud  S.  Marcum  vi  kal.  ianuarias,  pontiBcatus  anno  iii,  sanxit, 
ne  causae  propriae  Auditorum  eorumve  familiarium  et  consangui- 
neorum  vel  affinium  usque  ad  secundum  gradum,  iuxta  ius  canonicum 
computandum,  cognoscantur  in  Rotae  auditorio ;  quam  postea  dispo- 
sitionem  piae  memoriae  antecessor  noster,  Paulus  V,  confirmavit  alia 
sua  constitutione  De  reformaiione  tribunalium  Urbis  in  titulo  De 
AuditarUms  Rotae,  quae  incipit  Universi  agri  data  apud  S.  Petrum, 
kalendis  martii  pontificatus  anno  vii ;  nihilominus,  hoc  minime  obstante, 
in  eodem  Rotae  auditorio,  successo  temporis,  multas  causas  agitari, 
contigit,  quamvis  essent  de  exceptis  in  iamdictis  antecessorum  nostro- 
rum  constitutionibus ;  idque  factum  esse  ref>eritur  ^tiam  quum  s.  m. 
antecessores  nostri  Gregorius  XV  et  Alexander  VIII,  in  minoribus 
constitud  eidem  auditorio  adscriberentur,  qui  postmodum,  licet  ad 
supremum  gradus  pontificatus  evecti,  deque  iamdicta  inobservantia 
optime  conscii,  nihil  tamen  contra  eam  decreverunt. 

Quapropter  hodierni  dilecti  filii  palatii  nostri  Auditores  nunc  serio 
cogitantes  et  vim  dispositionum,  clausiilarum  et  decretorum  in  relatts 
constitutionibus  apostolicis  contentorum,  ac  eorumdem  usus  discor* 
diam  memoria  repetentes,  s.  m.  decessori  nostro  Clementi  XI  sup- 
plicationes  suas  porrexerunt,  ut  decretum  ab  iis  hac  de  re  conditum. 


Clemente  XII  505 


confirmaret  quo  aflfirmabatur  in  dictis  causis  tuto  procedi  posse,  utraque 
tantum  parte  consentiente ;  cui  quidem  supplicationi  Clemens  Pontifex 
per  organum  b.  m.  loannis  Dominici  S.  R.  E.  Cardinalis  Paracciani 
nuncupati,  tunc  sui  auditoris,  die  xxx  septembris  anni  mpccii  ita 
rescripsit:  Quoad  tertium  (ubi  scilicet  de  hoc  agebatur)  dabitur  reso^ 
hUio  postquam  maturius  examinatum  fuerit  dubium.  Interim  Sanctitas 
Sua  permisit  servari  solitum. 

Sed»  nihilominus,  adhuc  crescente  litigantium  malitia,  complures 
ex  iis  non  solum  in  causis  post  praestitum  consensum  exceptis,  sed 
etiam  post  editas  ab  ipso  causarum  auditorio  decisiones,  et  forte 
etiam  prolatas  in  primo  reditu,  quem  vulgo  turnum  appellant,  sen- 
tentias,  alio  declinare  studuerunt. 

Quare  ut  tam  absona  a  nostro  auditorio  in  unam  iustitiam  erga 
quoslibet  exercendam  religiose  incumbenti,  nos,  votis  eorumdem  dile- 
ctorum  fiKonim  obsecundantes,  provida  cura  arceremus,  quinque  ex 
ven.  fratribus  S.  R.  E.  Cardinalibus  rem  totam  examinandam  com- 
misimus,  ut  his  omnibus  una  cum  singulis  suis  circumstantiis  diii- 
genter  perpensis,  quid  aequius  et  utilius  a  nobis  statuendum  esset 
ipsi  suggererent:  quod  quidem  die  xxx  mensis  septembris  proxime 
elapsi  mature  fecerunt.  Siquidem  in  unum  convenientes,  peracto  dili* 
genti  totius  negotii  examine,  quod  opportunioris  remedii  esset  adhi- 
bendum,  unanimi  consilio  exposuerunt. 

Quibus  grato  animo  acceptis,  ut  in  Rotae  auditorio  iustitia  et 
pax  se  mutuo  amplectantur,  nos,  motu  proprio,  ex  certa  scientia  ac 
deKberatione  nostris,  deque  apostoHcae  potestatis  plenitudine,  omnia 
et  singula,  tam  super  eius  decanatu  quam  super  quibuscumque  aliis 
in  eodem  auditorio  hucusque  introductis  et  discussis  ab  eo  iudicata, 
itaut  eorum  nulKtas  ab  infrascriptis,  non  ad  aKquod  praeteritorum 
praeiudicium,  sed  ad  exactiorem  futurorum  regulam,  desumi  possit, 
firma  et  stabiKa  remanere  decernimus.  Deinceps  vero  et  perpetuis 
futuris  temporibus,  episcopum,  archiepiscopum  et  patriarcham,  etiam 
titulares,  decanatum  optare  non  posse  statuimus ;  sique  decanum  ad 
aKquam  ex  his  dignitatibus  etiam  titularem  promoveri  contigerit,  non 
obstante  etiam  retentione  loci  auditoris  expressa  in  provisione  ecclesiae, 
decanatum  ipsum  vacare  volumus. 

Dictas  vero  Pu  IV  et  PauK  V  praedecessorum  nostrorum  consti- 
tutiones  restringendas  esse  ad  causas  proprias  Auditorum  Rotae  et 
consanguineorum  in  primo  gradu  tantum,  necnon  ab  iis  qui  Auditorum 
studits  inserviunt.  Ubi  vero  agitur  de  aliis  quae  iuxta  dictas  consti- 
tutiones   in   Rotae  auditorio  cognosci    non   poterant,  eas   in  eodem 


506  Soeculo  XVIII 


auditorio  cognosci  posse,  sed  Audttori,  dum  cognoscuntur,  ab  auia 
exeundum.  Quo  vero  ad  causas  introductas  et  introducendas,  eas 
post  consensum  partium,  etiam  in  casibus  in  quibus  disponitur  in  Rota 
non  cognosci,  ex  eadem  Rota  avocari  minime  posse. 

Praesentes  quoque  litteras  nostras  cum  omnibus  et  singulis  in  eis 
contentis,  etiam  ex  eo  quod  ad  id  ioteresse  habentes  vocati  et  auditi  non 
fuerint,  vel  ex  eo  quod  iilae,  nulla  subsistente  causa  vel  etiam  de  facto, 
processerint  aut  ex  alia  quavis  iuridica  et  legitima  etiam  necessario 
exprimenda  causa,  vel  quocumque  praetextu,  de  nullitatis  vitio,  seu 
intentioais  nostrae  aut  quovis  alio  defectu  notari,  impugnari,  invalidari, 
retractari  et  ad  terminos  iuris  reduci  aut  in  ius  vel  controversiam 
revocari,  seu  adversus  illas  quodcumque  iuris,  facti  vel  gratiae  reme- 
dium  aut  oris  aperitionem  impetrari,  vel  etiam  motu  et  potestatis 
plenitudine  similibus  concedi,  vel  sub  quibusvis  constitutionibus  ac 
nostrae  et  Cancellariae  apostolicae  regulis  editis  et  edendis  ac  litteris 
apostolicis  in  contrarium  etiam  motu  pari  et  concistorialiter  emanatis, 
aut  quibusvis  aliis  similium  vel  dissimilium  gratiarum  revocationibus, 
suspensionibus,  limitationibus  aut  aliis  contrariis  dispositionibus»  com- 
prehendi  nullo  umquam  tempore  posse,  sed  semper  ab  illis  excipi, 
et  quoties  illae  emanaverint,  toties  in  pristinum  et  eum,  in  quo  ante 
praemissa  erant,  validissimum  statum  restitutas,  repositas  et  plenarie 
reintegratas,  ac  de  novo  etiam  sub  quacumque  posteriori  data,  per 
nunc  et  pro  tempore  existentes  auditorii  praedicti,  seu  Rotae,  Audi- 
tores  quandocumque  eligenda  concessas,  validasque  et  efficaces  fore 
et  esse,  sicque  et  non  alias,  per  quoscumque  iudices,  etiam  auditorii 
iam  dicti  Auditores,  ac  eiusdem  S.  R.  £.  Cardinales,  et  quacumque 
eorumdem  Congregationem,  apostolica  auctoritate,  super  his  quan- 
documque  deputandam,  sublata  eis  et  eorum  ^cuilibet  aliter  iudicandi, 
definiendi  et  interpretandi  facultate  et  auctoritate,  iudicari^  definiri,  et 
interpretari  debere,  ac  ex  nunc  irritum  quoque  et  inane  quidquid 
secus  super  his  a  quoquam,  quavis  auctoritate,  scienter  vel  ignoranter, 
contigerit  attentari,  apostolica  auctoritate  perpetuo  decernimus,  sta- 
tuimus  et  declaramus. 

Non  obstantibus,  quatenus  opus  sit,  Cancellariae  praedictae  regula 
de  iure  quaesito  non  tollendo,  ac  secundo  dicta  Pii  ac  praedicta  Pauli 
praedecessorum  praedictorum,  aiiisque  super  decanatu  ac  causis  prae- 
dictis  contra  praemissa  quomodolibet  disponentibus  constitutionibus 
et  ordinationibus  apostolicis,  dictique  auditorii,  quateous  opus  sit, 
etiam  iuramento,  confirmatione  apostolica,  vel  quavis  firmitate  alia 
roboratis,  statutis  et  consuetudinibus,  privilegiis  quoque,  indultis    et 


Clemente  XII  507 


litteris  apostolicis,  sub  quibuscumque  tenoribus  et  formis,  ac  cum 
quibusvis  clausuli^,  et  decretis,  etiam  motu  simili  et  consistorialiter, 
ac  alias  in  contrarium  quomodolibet  concessis,  approbatis  et  innovatis, 
ac  in  futurum  concedendis,  approbandis  et  innovandis ;  quibus  omnibus 
et  singulis,  etiamsi  de  illis  eorumque  totis  tenoribus  specialis,  spe- 
cifica,  expressa  et  individua,  non  autem  per  clausulas  generales  idem 
importantes,  mentio  habenda,  aut  aliqua  alia  exquisita  forma  servanda 
esset,  tenores  huiusmodi  eisdem  praesentibus  pro  expressis  habentes 
perinde  ac  si  in  eis  de  verbo  ad  verbum  inserti  forenlr  illis  alias  in 
suo  robore  permansuris,  hac  vice  dumtaxat,  motu  et  potestatis  ple- 
nitudine  paribus  specialiter  et  expresse  derogamus,  et  derogatum 
esse  volumus  et  mandanius;  ceterisque  contrariis  quibuscumque. 

Nulli  ergo  hominum  etc. 

Datum  Romae,  apud  S.  Mariam  Maiorem,  anno  Incarnationis  domi- 
nicae  mdccxxxiv,  xv  kalendas  decembris,  pontificatus  nostri  anno  v. 


410. 

Auditores  Hispani  ob  dissmtumes  exortas  inter  Aulam  Pantijidam  et 
Hispaniarwn  Regem^  Rotam  relinqmmt.  -  Quid  egerit  Rota  quoad 
distribuiiones  propinarum  et  subrogationes  in  causis^  eisdem  Hispanis 
commissis. 

(Arch.  Rot.,  «  Liber  S,  Rotae  2 » ,  pag.  339  et  ssq.). 

Veneris  ii   Maii  1736. 

In  hac  Rota  non  interfuerunt  RR.  pp.  dd.  Nunez  et  Peralta, 
Auditores  Hispani,  quia  propter  dtssentiones  exortas  inter  Aulam 
Pontfficiam  et  Regem  Hispaniarum  Emus  Card.  de  Aquaviva,  dicti 
Regis  in  Urbe  «Minister,  publicavit  regium  mandatum  quo  iniungitur 
omnibuB  Hispanis  discessus  ab  Urbe  mtra  octo  dies,  et  intra  duo- 
decim  a  toto  Statu  Ecclesiastico,  interdictis  quoque  expeditionibns 
in  Dataria  pro  eodem  Regno;  Cumque  mandatum  hoc  significatum 
fuerit  etiam  nostris  Colleghis,  Rms  Decanus  retulit,  eosdem  se  con- 
tulisse  ad  ipsius  domum,  ut  comeatum  peterent,  idemque  officium 
commune  fieret,  eorum  nomine,  coeteris  Colleghis. 

Retulit  quoque  Rins  Decanus,  plures  iam  recepisse  instantias 
pro  subrogatione  in  Causis  coram  DD.  Auditoribus  absentibus.  Sed 
resolutum  fuit,  nihil  esse  innovandum  donec  sequutus  non  fuerit 
actualis  eorum  discessus,  ab  Urbe ;  stante  praesertim  aliqua  spe,  quod 
cito,  et  forsan  ante  discessum,  contraversiae  componerentur. 


506  Soeculo  X  VIII 


Lun:  4  lun:   1736. 

Sequuto  sub  praeteritis  diebus  discessu  ab  Urbe  utriusque  Audi- 
toris  Hispani  ex  causis  superius  indicatis,  Neapolim  se  contulerunt, 
Rpd.  Crescentius,  Camerarius,  retulit  reliquisse  in  suspenso  distribu- 
tionem  solitae  menstruae  provisionis  utriusque  d.  Auditoris,  ut  audiret 
prius  super  hoc  sensum  Tribunalis.  Dictum  fuit,  solitum  esse  fieri 
hiioi  distribujtiones  etiam  Auditoribus  absentibus;  nihilominus  quia 
peculiares  erant  circumstantiae  praesentis  casus,  praesertim  ob  disces- 
sum  eorumdem  sine  iicentia  Papae,  et  propter  discordias  eorum 
Regis  cum  sede  Apostolica,  quod  erat  sine  exemplo,  resolutum 
proinde  fuit,  ut  Rmus  Decanus  audiret  super  hoc  oraculum  supre- 
mum  Ssmi  D.  N. 

Habitus  quoque  fuit  sermo  super  propositione  causarum  quae 
commissae  reperiuntur  iisdem  Auditoribus  absentibus,  pro  quibus 
defensores  plura  porrexerant  memorialia  Rmo  Decano  pro  subrogatione 
alterius  Ponentis... ;  resolutum...  fuit  quod  fierent  iuxta  solitum  subro- 
gationes  formales  cum  rescripto,  faciendo  de  actis,  pro  nonnuUis  tamen 
certisque  causis  magis  urgentibus  atque  paratis  ad  propositionem... 


«  « 


Ven.  8  lun:   1736. 

Rmus  Decanus  retulit  ad  formam  resolutionts  captae  in  praece- 
denti  Kota,  se  fuisse  ad  pedes  SsAi  D.  N.  pro  habendo  oraculo 
super  menstrua  provisione,  danda  vel  non,  duobus  Auditoribus  Nuilez 
et  Peralta,  absentibus,  et  habuisse  responsum,  S.  S.  nolle  sibi  notum 
ostendere  illorum  discessum,  quodque  Tribunal  &ceret  quid  sibi  de 
iure  videretur ;  quapropter  resolutum  fuit  esse  admittendos  ad.  par- 

ticipationem  dicti  menstrui  emolumenti ideoque  fuit  prompte  exe- 

cutioni  mandatum  ab  Rpd.  Crescentio,  hodierno  Camerario. 

411. 

Rota  ad  formam  decreti  consistorialis  ediii  die  22  ianuarii  17 ji  a  CU* 
mente  Xlly  procedit  ad  nominationem  novi  Advocati  Consistarialis . 

(  Arch.  Rot.,  «  Liber  S.  Rotae  2 » ,  pa^,  350  ssq). 

Ven.  9  Novembris  1737. 

Ob  sequutam  mortem  Bonifacii  Spreti  Ravennaten.  Sacrae  Con- 
sistorialis  Aulae  Advocati,  factus  fuit  locus  nominationi  feciendae  a 


Clemente  X£I  509 


Sacra  Rota  in  novis  Advocatis  Consistorialibus  cooptandis,  vel  eorum 
Coadiutoribus  admittendis,  iuxta  decretum  in  Consistorio  secreto  sub 
die  2  2  lanuarii  1731'  clemendssime  edito  a  Ssmo  D.  N. ;  quapro- 
pter  intimatis  omnibus  RRppdd.  Auditoribus  in  Urbe  praesentibus, 
post  Capf>ellam  Pontificiam  huius  diei  convenerunt  in  aedibus  Rmi  De- 
canf  ad  effectum  explendi  nominationem  praedictam...  et  decreverunt 
nominandos  esse  S.  S.  infrascriptos  quatuor  Advocatos,  quos  ex  coetu 
huius  almae  Curiae  magis  electione  dignos  reputarunt,  quorum  nomina 
iuxta  suscepti  muneris  advocationis  ordinem  sunt:  Gregorius  Ventu- 
rellus,  Caesenaten.y  Franciscus  Corazza,  Romanus,  Pompeius  de  loco* 
sis,  Interamnen.,  Clemens  Argenveliers»  Romanus. 

Huius  nominationis  folium  postea  fuit  a  Rmo  Decano  porrectum 
Emo  Card^^  Firrao  a  secretis  Status,  ut  Ssmo  referret  Et  relatione 
facta,  Ssmus  D.  N.  elegit  in  Advocatum  sacrae  Consistorialis  Aulae, 
D.  Adv"  Clementem  Argenveliers  cum  subsequuta  expeditione  soliti 
Brevis,  seu  motus  proprii. 

412. 

SancUssimi  D.  N.  D,  Clementis  divina  providenHa  Papae  XII  con- 
stitutio  approbcUionis  nonnullarum  resolutionum  Congregationis  par- 
ticularis  a  Sanctissimo  deputatae  super  regestris  in  officUs  Nota-- 
riorum  Sac.  Rotae  Auditorii  emanatarum. 

(Arch.  Rot.,  «  Ordinationes  »,  part.  II,  De  Notariis,  n.  X  VII). 

1799,  lanoarii  27,  Romae. 

Clemens  episcopus,  Servus  Servorum  Dei,  ad  perpetuam  rei  memo- 
riam.  -  Romanus  Pontifex  providus  lustitiae  Cultor  a  Deo  consti- 
tutus  in  Terris  ex  vigili  operosae  suae  mentis  indagine  libenter  intendit 
ad  ea,  per  quae  in  quibusiibet  Tribunalibus  praesertim  in  Causa- 
rum  Palatii  Nostri  Auditorio  Notariorum  labor,  iUonimque  merces 
in  eiusdem  iustitiae  lance  aequo  inter  se  subsistant  pondere,  etliti* 

^  Tenor  decreti  est:  <  Sanctissimus  D.  N....  providere  volens  ut  Collegium 

<  Advocatorum  Consistorialium  semper  floreat  Viris  iuris  peritia,  Integritate,  pru- 

<  dentia  rerumque  forensium  usu  praestantibus  (quas  quidem  conditiones  maxime 

<  etiam  reqnirunt  gravissima  officia  Advocati  Fisci  et  Camerae  Apostolicae,  Advo- 

<  cati  Pauperum  et  Promotoris  Fidei,  quae  eis  conferri  consueverunt)  decemit  et 
<statuit...  ad  eum  finem  tutius  assequendum  mandat  Sanctitas  Sua  ut  quoties- 

<  cumque  contigerit  vacatio  alicuius  lod  in  praedicto  Collegio  (cui  tamen  antehac 

<  non  fuerit  per  deputationem  Coadiutoris  provisum)  Rotae  Romanae  Auditores 

<  pro  eximia  eorum  fide  assiduaque  notitia  omnium  qui  operam  caussis  agendis 

<  navant,  Romano  Pontifici  pro  tempore  existentis  exponant  quos  viros  eo  gradu 

<  magis  dignos  censuerint... »  (Arch.  Rot.,  <  Libet  5.  Rotae  2  >,  pag.  297-298). 


510  Soeculo  XVin 


gantibus  iura  in  eorum  Ofiiciis  6deli  ad  ludiciorum  laudem,  et  peren- 
nem  litigantium  indemnitatem  serventur  studio,  extintisque  litibus, 
nova  oriatur  super  litium  extinctarum  huiusmodi  expensis  Utis  occa- 
sio;  Sed  lustitia,  et  Charitas  in  eodem  Auditorio,  in  quo  graviores 
universorum  Fidelium  promoventur  causae,  veluti  in  earundem  con- 
cluso  horto  invicem  inter  se  prospiciant,  et  mutuo  osculentur  am- 
plexu. 

Cum  itaque  Nos  nuper  ad  submovendas  nonnullas  inter  dilectos 
filios  Causarum  Palatii  Nostri  Apostolici  Notarios  ex  una,  et  Cau- 
sarum  huiusmodi  Patronos,  et  respective  Litigantes  ex  altera  Partibus 
exortas  quaestiones,  nec  non  ad  dirimendos  nonnullos  in  eorumdem 
Auditorii  huiusmodi  Notariorum  OBiciis,  in  illorum,  ac  Litigantium 
praeiudicium  contra  formam,  et  tenorem  Constitutionum,  et  Decreto- 
rum  alias  pro  aequali  Litigantium,  et  Notariorum  huiusmodi  indemnitate 
a  nonnuUis  Romanis  Pontificibus  Praedecessoribus  Nostris  emana- 
tarum,  et  aeditorum,  quarum,  et  quorum  respective  tenores  prae- 
sentibus  pro  expressis  haberi  volumus,  irreptos  abusus,  Congregationem 
Particularem  duorum  Sanctae  Romanae  Ecclesiae  Cardinalium,  duo- 
rumque  Romanae  Curiae  Praelatorum  videlicet  Vincentii  tunc  Sancti 
Honuphrii,  nunc  vero  Sancti  Petri  ad  Vincula  Petra  Poenitentiarii 
Maioris,  ac  Visitatoris  Apostolici  super  omnibus  Tribunalium  Nostrae 
Urbis  Officiis,  specialibus  ad  id  facultatibus  concessis,  delegati,  ac 
Marcelli  Sanctae  Mariae  in  Aracoeli  respective  Titulorum  Presbyte- 
rorum  Passari  respective  nuncupatorum,  ac  Pro-Auditoris  Nostri 
dilectorum  filiorum  Nostrorum,  necnon  Marcellini  Corio  tunc  nostrae 
Urbis  praedictae  Gubernatoris,  et  Vice-Camerarii,  ac  Magistri  Ludo- 
vici  Merlini  Signaturae  Nostrae  lustitiae  Votantis,  et  in  Congrega- 
tionis  praedictae  Secretarium  electi  dilectorum  filiorum,  et  quoad 
Marcellinum  nunc  Sanctae  Romanae  Ecclesiae  Cardinalem  Corio 
nuncupatum  Nostri  deputaverimus,  et  Congregatio  praedicta  ha- 
bita  sub  die  27  ianuarii  Anno  Domini  millesimo  septingentesimo 
trigesimo  quinto,  re  mature  discussa,  auditisque  ad  singulas  resolu- 
tiones  tam  Notarii  Auditorii  praedicti,  quam  dilectis  pariter  filiis 
Dominico  lonantonio,  et  Guglielmo  Ricca  ex  antiquioribus  Patronis 
de  Collegio  Patronorum  Causarum  Palatii  Nostri  praedicti  pro  inte- 
resse  Litigantium,  et  Procuratorum  praedictorum  de  mandato  Nostro 
adscitis. 

Primo  videlicet.  -  Notarios  Auditorii  praedicti  a  confectione 
regestrorum  omissorum  ab  anno  Domini  millesimo  sexcentesimo 
septuagesimo  primo  usque  ad  diem  vigesimam  octavam  aprilis  eius- 


Clemente  XII  611 


dem  anni  Domini  millesimi  septingentesimi  vigesimi  octavi,  qua  Consti- 
tutio  feiicis  recordationis  Benedicti  Papae  XIII,  Praedecessoris  Nostri 
desuper  emanavit  absolvendos  esse,  cum  hoc  tamen,  quod  Notarii 
praedicti  propriis  eorum  sumptibus  omnia  iura  producta  in  singulis 
causis,  quarum  regestra  omissa  fuerunt,  recolHgere,  eademque  in 
Protocollis  diligenter  asservando  respective  redigere  teneantur. 

Secundo.  -  Regestra  omissa  per  Notarios  Palatii  nostri  huius- 
modi  in  Causis  expeditis  a  dicta  die  vigesima  octava  apriiis  prae- 
dicti  anni  millesimi  septingentesimi  vigesimi  octavi  qua  praedicta 
Constitutio  Benedicti  Praedecessoris  emanavit  omnino  reintegrare, 
eaque  facere  in  termino  unius  anni  a  die  praesentis  Statuti,  quo 
elapso,  et  non  confectis  regestris  omissis  praedictis  Notarium,  seu 
Notarios,  qui  defecerint  in  decem  scutis  aureis  pro  quolibet  die  Con- 
gregationi  Sancti  Hieronymi  Charitatis  de  Urbe  gravari  respective 
decreverit,  et  censuerit.  Iterum  vero  praedicta  Congregatio  sub  die 
nona  mensis  septemljris  anni  eiusdem  Domini  millesimi  septingen- 
tesimi  trigesimi  septimi  coadunata,  adiunctisque  ad  petitionem  Nota- 
riorum  praedictorum  pro  Camerae  nostrae  Apostolicae  interesse 
Thesaurario  eiusdem  Camerae  Generaii,  illiusque  Commissario. 

Tertio.  -  Regestra  imposterum  in  actu  expeditionis  Causarum, 
vel  ad  Partium  requisitionem  facienda  esse,  et  in  utroque  casu  mer- 
cedem  tantum  deberi,  et  demum  adiuncto  dilecto  pariter  filio  Magi- 
stro  Carolo  Calcagnini  eiusdem  Auditorii  Auditore,  et  Cappellano- 
sum  nostrorum  Decano,  eodemque  interveniente,  Congregatio  praedicta 
die  quarta  praesentis  mensis  ianuarii,  reassumptis,  perpensisque  sub 
maturo  omnium  examine  tum  praedictis  resolutionibus,  tum  nonnullis 
aliis  ad  diversos  eifectus  praecedenter  acceptis  tam  in  praedictis, 
quam  etiam  in  aliis  Congregationibus  intermedio  tempore  habitis  ad 
maiorem  Notariorum  Auditorii  praefati,  ac  litigantium  indemnitatem 
recesserit  a  decisis.  Quo  vero  ad  caetera  alia  superius  non  reas- 
sumpta,  et  non  expressa,  et  in  reliquis  persistendo  in  decisis,  quoad 
resolutiones  praedictas. 

Quarto.  —  Quoad  regestra  formalia,  seu  Instrumenta  Actorum 
facta  per  eiusdem  Auditorii  Notarios,  in'  causis  tam  renunciatis,  vel 
transactis,  comprehensis  etiam  illis  factis  a  die  vigesima  septima 
mensis  iaouarii  anni  millesimi  septingentesimi  trigesimi  quinti  usque 
ad  diem  nonam  mensis  septembris  anni  millesimi  septingentesimi 
trigesimi  septimi,  nihil  Notariis  praedictis  deberi,  nullaque  lura  ad 
eorum  favorem  esse  reservanda. 

Quinto.  -  Tamen  eisdem    Notariis   emolumentorum  solius   mer- 


512  Soeculo  XVIII 


cedis  citationum,  et  actorum  in  omnibus,  et  singulis  causis  e^m 
renunciatis,  et  transactis«  seu  renunciandis,  et  transigendis  tam  pro 
praeterito  quam  futuro,  (exceptis  dumtaxat  Causis  renunciatis,  vel 
transactis  ante  diem  nonam  praedicti  mensis  septembris  dicti  anni 
millesimi  septingentesimi  trigesimi  septimi,  pro  quibus  faciendam 
esse  condonationem  collidgantibus  in  compensationem  regestrorum 
per  eosdem  Notarios  usque  ad  diem  qua  praedicta  Constitutio  Bene- 
dicti  praedecessoris  praedicti  emanavit  omissorum)  dummodo  tamen 
eaedem  Causae  renunciatae,  seu  transactae  ante  diem  nonam  prae- 
dicti  mensis  septembris  dicti  anni  millesimi  septingentesimi  trigesimi 
septimi,  nullo  modo  reassumantur,  et  sic  respective  ^  reservato  lure 
Notariis  praedictis  consequendi  eorum  mercedem,  quatenus  aliquam 
earumdem  causarum  quoquo  modo  reassumi  contingeret  edam  quoad 
incidentia  deberi. 

Sexto.  -  Pro  exacdone  mercedis  dictorum  Actorum,  et  citatio- 
num  factorum,  et  faciendorum  ad  formam,  ut  ^  praefertur,  actionem 
Notariis  praedictis  tam  contra  Principales,  quam  contra  Procuratores 
exercendam  ad  eorum  arbitrium  competere. 

Sepdmo.  -  Causarum  dubia  in  praedicto  Auditorio  proponenda 
sub  poena  nullitatis  subscribi  non  posse»  et  subscripta  non  proficere 
nisi  in  actu  dictae  subscriptionis»  una  simul  exhibita  fuerit  Auditorii 
Ponenti,  Actuarii  gratis  omnino  danda,  in  qua  de  praedictis  citatio- 
nibus,  et  respective  Actorum»  Processuum,  seu  Extractuum,  et  iurium 
transportadonibus,  seu  repetitionibus  in  suis  respective  casibus  prae- 
cedenter  facds  plenaria  attestatio  in  omnibus,  et  per  omnia  iuxta 
eiusdem  Auditorii  decretum  praevio  vivae  nostrae  vocis  oraculo  die 
decima  tertia  mensis  octobris  anni  proxime  praeteriti  publicatum 
habeatur. 

Octavo,  ac  demum.  -  Renunciationes  Causarum  pendendum,  et 
imposterum  respective  agendarum  in  eodem  Auditorio  ad  libitum 
Litigantium  etiam  extra  acta  eiusdem  Auditorii  Notariorum,  et  penes 
quemcumque  aliorum  Tribunalium  Notarium,  dummodo  hoc  casu  fides 
authentica  renunciationis  extra  eiusdem  Auditorii  acta  emissae  in 
actis  Notarii  eiusdem  Auditorii,  qui  in  casu  scripsit  intra  quindecim 
dies  exhibeatur,  fieri  posse,  et  alias  prout  in  praedicta  Benedicti 
Praedecessoris  huiusmodi  Constitutione,  et  in  illius  §  Quamvis  in 
eiusdem  §.  Fine,  cuius  exactam  observantiam  iterum  in  hac  signanter 
parte  iniungendam  esse  censuerit  Nos  igitur  omnibus,  et  singulis 
praedictae  Congregationis  a  Nobis»  ut  praefertur  deputatae  provide 
censids,  debita  meditatione  pensatis,  et  attendentes,  quod  ex  illorum 


Clemente  XII  513 


observantia  lustitiae  decor,  et  cultus,  nec  non   litigantium  indemni- 

tas,  et  publica  oritura  sint  utilitas,  Motu  proprio,  et  ex  certa  scientia, 

et  Apostolicae  potestatis  plenitudine  omnia,  et  singula  censita  prae- 

dicta,  et  eorum    quodlibet   Apostolica   auctoritate  tenore  earumdem 

praesentium  perpetuo    approbamus,  et    confirmamus,    omnesque,  et 

singulos  defectus    etiam    substantiales,\  si  qui  in    eis    quomodolibet 

intervenerint,  seu  intervenisse  dici  possit,  aucthoritate  motuque  nostris 

praedictis  supplemus,  eaque  ab  eiusdem  Auditorii  Notariis  illiusque 

Causanim  Patroni,  ac    in    eodem   Auditorio    litigantibus  sub  poenis 

praedictis  inviolabiiiter  observari,  et  ab  eis  nuUo  umquam    tempore 

sub  quovis  praetextu  titulo,  aut  colore,  aut    quavis   Causa    minime 

resiliri  posse,  nec  non  praesentes»    et  in    eisr  contenta  quaecumque 

etiam  ex  eo  quod  habentes,  seu  habere  quomodolibet  praetendentes 

ad  praemissa    minime    vocati,    et    auditi,  minusque  causae,  propter 

quae   eaedem  praesentes   emanaverint  adductae  verificatae,  seu  alias 

suflficieater,  aut   etiam    nuUatenus  iustificatae   fuerint   nuUo  unquam 

tempore  de  subreptione,  obreptionis  nuUitatis,  aut  invaliditatis  vitio, 

seu  intentionis»  aut    aUo   quovis   defectu    etiam    quantumvis   magno 

inexcogitato,  et  substantiaH,  sive  etiam  ratione  enormis  enormissimae, 

et  totalis  laesionis,  aut  quocumque  aUo  praetextu  aut  iure  etiam   in 

corpore   luris   clauso,  seu    etiam  occasione,  vel   Causa  etiam  quan- 

tumvis  iusta,  rationabiU,  et  privUegiata»  etiam  taU,,  quae  ad  effectum 

vaHditatis  praemissorum,  necessario   exprimenda  foret  notari,  impu- 

gnari,  invaHdari,  reatractari,  in  lus,  vel  controversiam  revocari  posse, 

neque  ipsas  praesentes  sub  quibusvis  simUium,  vel  dissimUium  dispo- 

sitionum  revocationibus,  Hmitationibus,  aut  aHis  contrariis   ordinatio- 

nibus  pro  tempore  quomodoHbet  faciendis  comprehendi,  sed  semper 

ab  iUis  exceptis  perpetuoque  vaHdas,  firmas,  et  eflficaces  existere,  et 

fore,  suosque  plenarios,  et  integros  eifectus  obtinere,  et  ab  omnibus, 

et  singuHs,  ad  quos  spectat,  et  quomodoHbet  spectabit   in   futurum 

inviolabiHter  observari;  Sicque,  et  non  aUas  in  praemissis  omnibus, 

et  singuHs  per  quoscumque  ludices,  etiam  Palatn  Nostri    Apostolici 

praedicti  Auditores,  ad  praedictae  Sanctae  Romanae  Ecclesiae  Car- 

dinales  etiam  de  Latere  legatos,  ac  alios  quavis  auctoritate,  et  pote- 

state  fulgentes  in  quavis  Causa,  et  Instantia,  sublata  eis,  et  eorum 

cuilibet  aliter  iudicandi,  et    interpretandi    facultate,    et    Authoritate, 

iudicari,  et  definiri  debere,  ac  irritum,  et  inane  si  secus    super   his 

a  quovis  quavis  Authoritate  scienter,  vel  ignoranter  contigerit  atten- 

tari  decernimus  ;  non  obstantibus  Constitutionibus,  et  ordinationibus 

ApostoHcis,  ac  nostra  de  non  toUendo   lure  quaesito»  aliisque  Can- 

99 


514  Soeculo  X  VIII 


cellariae  Apostolicae  nostrae  regulis,  nec  non  erectionibus  Officiorum 
praedictorum ,  et  illorum  concessionibus ,  acquisitionibus,  Gratiis, 
Privilegiis»  Facultatibus,  et  Indultis  quibuscumque,  ac  alias  quomo- 
dolibet,  motu  scientia,  et  potestatis  plenitudine  paribus,  ac  etiam 
consistorialiter,  et  alias  quomodolibet  per  Romanos  Pontifices,  Prae- 
decessores,  et  Successores  Nostros»  ac  etiam  per  Nos  hactenus 
concessis,  etiam  sub  quibuscumque  Clausulis  etiam  insolitis,  ac  deroga- 
toriarum  derogatoriis,  irritantibusque,  et  aliis  Decretis,  quibus  omni- 
bus,  et  singulis  caeterisque  contrariis  quibuscumque  illorumque  teno- 
res,  ac  si  de  verbo  ad  verbum  nihil  poenitus  omisso»  et  forma  ia 
illis  tradita  observata»  et  inserti  forent  praesentibus  pro  expressis 
habentes  illis  alias  in  suo  robore  permansuris  hac  vice  dumtaxat 
harum  serie  derogamus,  et  derogatutn  esse  volumus. 

NuUi  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  nostrae  appro- 
battonis,  confirmationis  defectuum  suppletionis  Decreti  derogationis, 
et  voluntatis  intringere,  vel  ei  ausu  temerario  contfaire.  Si  quis 
autem  hoc  attentare  praesumpserit,'Indignationem  Omnipotentis  Dei, 
ac  Beatorum  Petri,  et  Pauli  Apostolorum  eius  se  noverit  incursu- 
surum. 

Datum  Romae»  apud  Sanctam  Mariam  Maiorem,  anno  Incarna- 
tionis  Dominicae  millesimo  septingentesimo  trigesimo  nono,  sexto 
kalendas  februarii,  Pontificatus  Nostri  anno  decimo. 

D.  Card.  Passioneus. 
A.  Card.  Prod. 
Visa. 
De  Curia.  -  N.  Antonellus. 


413. 

Decretum  Rotae  de  non  subscribendo  Dubiis  causarum  ntsi  in  actu 
subscriptionis  una  simul  exhibita  fuerit  Ponentifides  Notarii  plene 
attestantis  de  dtationibus^  vel  de  processuum  seu  extractuum,  etc.^ 
transportatione. 

(Arch.  Rot.,  €  Ordtnattones »,  />.  II,  De  Notartts,  n.  XVI). 

1739,  octobris  13,  Romae. 
Decretum. 

Cum,  alias,  ad  notitiam  Sacri  Tribunalis  Rotae  pervenerit,  quan- 

doque  Dubia  Causarum   a    RR.    earumdem    respective   Ponentibus, 

%        subscribi,  et  sic  subscripta  in  Sacro  Auditorio  proponi,    absque   eo 


Clemente  XII  515 


quod  Causarum  Patroni  praevias  debitas  contra  Commissionem,  et 
contra  lura,  Citationes,  praeviamque  transportationem,  seu  produ- 
ctionem  aut  repetitionem  Processuum,  lurium»  seu  Actorum^  in  suis 
respective  casibus  expleverint.  Idque  cum  gravi  praeiudicio  non  minus 
Notariorum  Tribunalis,  qua  de  causa,  debitis  eorum  orbantur  emo- 
lumentis,  quam  etiam  in  praeiudicium  Litigantium,  ex  quo  praebetur 
ansa  succumbentibus  protelandi  lites  sub  praetextu  nuUitatis,  vel 
iniustittae,  ex  quo  antedicta  non  praecesserint ;  Ideo  ad  submovenda 
imposterum  praedicta  absurda,  et  respective  impediendum  dictorum 
Sacri  Tribunalis  Notariorum  praeiudicium  ;  Facto  per  Me,  Decanum, 
verbo  in  plena  Rota  die  5  mensis  octobris  currentis  anni,  Domini 
una  mecum  communi  et  unanimi  consensu  decreverunt,  ab  hodie 
imposterum  non  posse  sub  poena  nullitatis  subscribi  Causarum  Dubia 
in  Sacra  Rota  proponenda,  et  subscripta  non  proficere,  ac  si  non 
essent  subscripta,  nisi  in  actu  dictae  subscriptionis  una  simul  exhi- 
bita  fuerit  Ponenti  fides  Notarii  Actuarii  gratis  omnino  danda,  in 
qua  habeatur  de  praedictis  Citationibus,  et  respectivis  Actorum  Pro- 
cessuum,  seu  Extractuum,  et  lurium  transportationibus,  seu  repeti- 
tionibus,  in  suis  respective  casibus  praecedenter  factis,  plenaria 
attestatio :  Atque  ad  maiorem  praesentium  firmitatem,  robur  et  obser- 
vantiam,  id  ipsum  decretum  fuit,  dummodo  Sanctissimo  Domino 
nostro  Clementi  PP.  XII,  feliciter  Regnanti  placuerit. 

Factaque  deinde  per  Me  Decreti  huiusmodi  relatione,  Sanctissi- 
mus  laudavit  in  omnibus,  approbavit,  confirmavit,  illudque  imprimi, 
in  Aedibus  Notariorum  aflfigi,  ac  in  locis  solitis  publicari  et  respe- 
ctive  sub  eadem  poena  nullitatis  observari  omnino  mandavit 

Datum   Romae,    Aedibus    nostrae   solitae   Residentiae,   hac   die 

13  octobris   1739. 

Carolus  Calcagninus,  Sac.  Rot.  Decanus. 

Supradictum  Decretum  afHxum,  et  publicatum  fuit  ad  valvas 
Curiae  Innocentianae,  in  Acie  Campi  Florae,  ac  aliis  locis  solitis,  et 
consuetis  Urbis,  per  me  losephum  Sedu,  Curs.  Apost. 

Horatius  Mugnainus,  Curs.  Mag. 

414. 

Obitus  Clementis  XIL 
(Arch.  Rot.,  «  Liber  S.  Rotae  2 » ,  pcig.  356). 

Obiit  sa.  me.  Clemens  XII,  senio  ac  morbo  diu  afflictatus,  iustum 
relinquens  desiderium  sui. 


516  Soeculo  XVIII 


415. 

Magister  ScLcri  Palatii  conquerilur  quod  Decanus  Rotae  sub  praetextu 
paritatis  numeri  Auditorum  illum  excludere  nitatur  ab  honore 
assistendi^  scdtem  semel  in  hebdomada,  rotis  Conclavis  simul  cum 
Auditoribus  Rotae. 

(Arch.  Rot.,  €  Ordinationes  •^part.  I,  n.  XLV). 

1740. 
Ecthi  e  Rrffii  Sig^ 

Fra  Luigi  Nicol6  Ridolii»  Maestro  del  Sac.  Palazzo  supplicando 
espone  alle  £E.  VV.  come  viene  privato  da  Mons.  Calcagnini  Decano 
della  Sag*  Ruota  dell'  honore  di  dover  assistere  alle  Ruote  de  Con- 
clavi  con  gl' Auditori  di  Ruota  secondo  il  suo  Turno  goduto  pacificam^^ 
dal  medesimo  per  tre  volte  nel  presente  Conclave  e  da  suoi  Ante- 
cessori  senza  alcuna  contradizzioni.  Privilegio  originato  da  Eugenio  4 
nell'anno  1456  con  il  quale  concede  al  M""  del  Sag""  Palazzo  che  in 
tutte  le  funzioni  pubbliche  che  deva  aver  luogo,  e  con  grAuditori 
della  Sag.  Ruota  e  confermato  da  vari  sommi  Pontefici,  e  per  ultimo 
da  Alessandro  settimo. 

Al  che  il  d^  Mons^  Decano  dice  che  solo  deve  assistere  alle 
medeme  quando  il  numero  degrAuditori  sia  dispari,  non  giii  quando 
sia  pari  come  al  presente. ... 

Quanto  po'  sia  insussistrate  la  prattica  addotta  da  Mons*^  Decano 
apparisce  dalli  Registri  de'  suoi  Predecessori,  alcuni  de'  quali  hanno 
usata  questa  diligenza  di  notare  li  giorni  della  loro  assistenza  alle 
Ruote,  come  il  suo  immediato  Predecessore  M.  Zuannelli»  il  quale 
nota  esservi  stato  una  volta  la  settimana,  parimenti  nelli  Registri  del 
Conclave  celebrato  neiranno  1667  nel  quale  fu  assunto  al  Pontifi- 
cato  Clemente  9  apparisce  avervi  assistito  una  volta  la  settimana 
durante  detto  Conclave,  ed  in  quelli  Registri  del  Conclave  cele- 
brato  Tanno  1670,  nel  quale  fu  assunto  Clemente  X  apparisce  lo 
medemo...  etc. 

...  obtinuit  rescriptum:    <  Admitti,  salvis  iuribus». 

(Arch.  Rot.,  « Liber  S.  Rotae  2>,  pag.  358). 


Benedicto  XIV  517 


416. 

Electio  Benedicti  XIV. 
(Arch.  Rot.,  « Liber  S.  Rotae  2*,  p.  359), 

Die   17  Augusti   1740. 

Renunciatus  fuit  summus  Pontifex  Emus  Cardinalis  Prosper 
Lambertini  Archiep.us  Bononiae  qui  sibi  nomen  imposuit  Bene- 
ctusXIV. 

417, 

Hota  coram  Benedicto  XIV  in  causa   inter  Episcopum  Conversanum 
et  sacram  Religionem  Melevitanam. 

( Arch.  Rot.,  «  Liber  S.  Rotae  2  > ,  pc^.  362  ssg,). 

Lun:   19  Nov^'  1742. 

Pendente  pervetusta  Causa  in  nro  sacro  Auditorio  inter  Ep.um 
Conversanum  et  sacram  Religionem  Melevitanam,  et  in  ultima  pro- 
positione  indecisa  mediante  rescripto :  Iterum  proponatur  et  videant 
guintus  et  sextus,  recursum  habuit  ad  Ssmum  D.  N.  Benedictum  XIV 
Ep.us,  ut  dignaretur  tandem  aliquando  huic  controversiae  finem  impo- 
nere.  S.  S.  benigne  precibus  annuendo,  commisit  suo  Auditori  con- 
cordationem  dubii,  coram  se  postea  discutiendi  more  rotalf,  sufTra- 
gantibus  omnibus  Patribus  una  cum  Ponente,  ad  quod  onus  ascitus 
fuit  Rpd.  Canillac.  Praefixa  igitur  die  19  Nov^*,  iuxta  monitum  rece- 
ptum  per  Magistrjim  Caeremoniarum  Rmus  Decanus  omnesque  Domini 
Auditores  adiverunt  Palatium  Quirinale,  et  mox  introducti  in  cubi- 
culum  secretum  induti  violacea  veste  et  Rocchetto,  inde  ad  Cap- 
pellam  secretam,  ubi  una  cum  Sanctitate  Sua  sacrum  audierunt,  ac 
postea  praeparatum  locum  ingressi  fuerunt. ...  Dominus  Canillac,  uti 
Ponens  causae»  relationem  fecit  totius  controversiae,  sensumque  suum 
aperuit,  deinde  omnes  Auditores  iuxta  ordinem.  In  coUectione  suf- 
fragiorum  sex  pro  Ep.o,  sexque  pro  sacra  Religione  reperta  fuerunt, 
ita  ut  nuUa  adfuisset  causae  definitio.  At  Domino  Papae  rationes 
pro  Episcopo  magis  placuerunt,  ideoque  resolutum  fuit :  Affirmative 
quoad  primam  partem^  negative  quoad  secundam.  Indulsit  tamen 
SS.  sacrae  Religioni  iterum  in  arenam  descendere  pariter  coram  se 
intra  mensem  Decembris,  ne  sola  decisione  causa  tam  gravis  iudi- 
caretur. 


518  Soeculo  XVIII 


Intervenit  in  hac  Rota  coram  SSmo,  Rpd.  Praefectus  cubiculo, 
cui  S.  S.  imposuit  rotale  secretum. 

At  haec  Causa  non  fuit  amplius  proposita,  quia  postea  Ssmus  D.  N. 
per  eius  Constitutionem,  seu  Epistolam  Decretalem  sub  datum  apud 
S.  M.  Maiorem  pridie  Idus  Martii  anno  incarnationis  dominicae  1742, 
Pontificatus  anno  III,  absolvit. 

418. 

Benedtctus  XIV  litteris  aiUhographis  Decano  et  Auditaribtis  Rotae 
significat  se  Breve  Apostolicum  fecisse,  eorum  primlegia  adaugens, 
illudque  ipsis  transmittit. 

(Arch.  Rot.,  «  Privilegia  >,  tom.  I,  part.  I,  n.  XL  VI*) 

1743,  aprilis  1,  Romae. 

Mandiamo  a  Monsignor  Decano  della  Rota  Tannesso  Breve  che 
abbiamo  fatto  per  il  Tribunale  in  confermazione  della  stima  che 
abbiamo  d'esso,  e  deirafTetto  che  portiamo  a'  tutti  i  membri  dello 
stesso.  Si  compiaceri  di  darne  parte  ai  suoi  degni  Colleghi,  ed 
intanto  a  lui  ed*  ad'  essi  con  Paterno  affetto  diamo  rApostolica 
Benedizione. 

I**  Aprile   1743. 

Monsignor  Calcagnini 
Decano  della  Rota. 

419. 

Praefatum  Breve  Benedicti  XIV  quo  Auditoribus  Rotae  confirmaJur 
et  ampliatur  privilegium  deferendi  ubique  Rocchettum,  eisdem  ab 
Innocentio  X  iamdudum  concessum. 

(Arch.  Rot.,  c  PriviUgia  9,  tom.  I,  part.  I,  n.  XL  VI). 

1743,  aprilis  10,  Romae. 

Benedictus  Papa  XIV.  Ad  futuram  rei  memoriam.  Praeclara 
debitae  erga  insigne  Dilectorum  Filiorum  Cappellanorum  nostrorum 
Causarum  Palatii  Apostolici  Auditorum  CoIIegium  existimationis 
opinio  ab  ipsa  Adolescentia  nostra  ex  eo  potissimum  concepta  quod 
postquam  sedulam  utriusque  iuris  studiis  operam  dedissemus,  sub 
disciplina  cla:  mem.  Alexandri,  primum  Causarum  Palatii  Apostolici 
Auditoris,  deinde  S.  R.  E.  Cardinalis,  Caprara,  per  plures  annos 
praestito  apud  idem  CoUegium  Sacramento  in  causarum  controver- 
siarumque  ab    eorumdem    Cappellanorum    Auditorio    decidendarum 


Benedicfo  XIV  519 


termioandarumque  disquisitione  pro  virili  parte  versati  fuerimus,  magis 
magisque  deinceps  apud  Nos  crescentibus  annis  auctisque  muneribus 
ita  invaluit,  ut  conspicuam  ipsorum  Cappellanorum  muneris  digni- 
tatem,  eorumque  egregiam  in  administranda  iustitia  sapientiam  et 
integritatem  ea,  qua  decet,  veneratione  semper  perspexerimus. 

Porro  ad  haec  accessit  singularis  honor,  cuius  memoria  apud  Nos 
adhuc  recens  perseverat,  Nobis,  postquam  in  Advocatorum  Consi- 
storialium  CoUegium  ab  anno  fere  cum  dimidio  adsciti  fueramus,  a 
toto  Auditorio  delatus,  cum  exortam  de  iure  Canonico  controversiam 
a  lurisperitis  nunquam  agitatam  Nobis  una  cum  altero  huius  Romanae 
Curiae  gravissimo  Patrono  pro  veritate  discutiendam  diiudicandamque 
detulit  idem  Auditorium. 

In  hac  vero  suprema  Sacrosancti  Apostolatus  specula  per  inef- 
fabilem  divinae  bonitatis  abundantiam  constituti,  quanto  in  honore 
Auditorium  huiusmodi  habeamus,  quibus  paternae  charitatis  studiis 
eiusdem  Cappellanos  Auditores  complectamur,  et  quanti  faciamus, 
ipsi  equidem  prae  coeteris  clarius  explicare  possunt.  Nos  vero,  ut  non 
obscurum  Pontificii  de  eximia  eorumdem  iurisprudentia  iudicii  argu- 
mentum  universis  praeberemus,  causam,  seu  controversiam,  inter 
Venlem  Frem  lohannem  Macarium  Episcopum  Cupersanensem  ex 
una»  et  Hospitale  Scti  loannis  Hierosolymitani  ex  altera  partibus 
vertentem  et  iamdudum  agitatam,  una  insimul  cum  iisdem  Causarum 
Palatii  Apostolici  Auditoribus  diiudicare  voluimus. 

Quoniam  autem  inter  coetera  Decreta  a  Congregatione  Venlium 
Frum  Nrorum  S,  R.  E.  Cardinalium  Sacris  Coeremoniis  praeposita, 
habita  die  xxii  mensis  novembris  proxime  elapsi  edita  quae  inse- 
quenti  die  xxiii  eiusdem  mensis  et  anni  Nos  approbavimus,  illud 
quoque  continebatur,  quod  nulli  Praelatorum  cuiusvis  Ordinis  aut 
CoIIegii  fuerint,  qui  Roccheti  praerogativa  potitur,  imposterum  liceat 
eodem  induto  per  Urbem  incedere,  cum  hoc  gestare  unice  ex  Sum- 
morum  Pontificum  munificentia  una  cum  lemniscis  nigris  ad  Equos 
proprii  Currus  appensis,  praecipuorum  suorum  officiorum  ratione  ac 
praestantia,  permissum  sit  Almae  Urbis  Gubernatori,  Vicecamerario, 
Generalibus  Camerae  Apostolicae  Auditori  ac  Thesaurario,  necnpn 
utriusque  Sacri  Palatii  Apostolici  Praefecto,  atque  insuper  ob  distincti 
habitus  accessionem,  Mozzettae  scilicet  a  san.  mem.  Benedicto  XIII 
quatuor  Patriarchis,  Constantinopolitano  videlicet,  Alexandrino,  An- 
tiocheno  et  Hierosolymitano  concessae,  dum  Mantelletto  ac  praefata 
Mozzetta  ornati  processerint.  Praelati  autem  qui  Roccheti  praeroga- 
ttva  fruuntur,  tunc  tantum  sument  illud  per  Scalas  Palatii  Pontificii, 


520  Soeculo  XVIII 


Apostolicam  Aulam,  vel  in  antecedenti  Cubiculo  illud  Congregadonum 
aut  Collegialium  actionum,  quae  in  eodem  Palatio  cum  Roccheto 
fient,  ingressuri,  necnon  quando  primum  in  promotione  Sacro  Senatui 
de  novo  adscriptos  et  iterum  Cardinalatus  insigniis  decoratos  eos  in 
suis  domibus  visitabunt ;  Quoties  quemcumque  ex  Dominis  Cardina- 
libus  primo  invisent,  vel  Cardinali  similiter  Roccheto  induto  in  comi- 
tatus  obsequiis  erunt»  sive  domi  fuerint,  sive  extra,  conveniendo 
insuper  cum  Oratoribus  Principum  qui  aula  gaudent  Regia,  publica 
solemni  pompa  procedentibus,  et  in  actu  pariter  dumtaxat  cuiuscum- 
que  alterius  publicae  vel  privatae  actionis  in  qua  Roccheti  usus  digni- 
tatis  vel  muneris  ratione  eis  competere  potest. 

Cui  sane  Decreto  cum,  sicut  acceperamus,  debitam  obedientiam 
praestitissent  ipsi  quoque  Causarum  Palatii  Apostolici  Auditores,  qui 
domo  sine  Roccheto,  iuxta  dicti  Decreti  formam,  ac  tenorem,  exeuntes 
et  ad  Pontificium  Palatium  vel  audientiam  nostram  postulaturi,  vel 
Sacris  in  Pontificia  Cappella  peragendis  functionibus  interfuturi,  vel 
Auditorii  sui  munia  obituri  accedentes,  eodem  Roccheto  se  vel  per 
Scalas  eiusdem  Pontificii  Palatii,  vel  in  aula  Apostolica,  vel  in  ipso 
Aulae  Auditorii  ingressu  sese  induerunt,  quod  pariter  Rocchetum, 
obitis  muneribus  suis,  statim  exeuntes,  domum,  quemadmodum  inde 
venerant,  sine  Roccheto  redierunt. 

Nos  quippe  quibus  notuni  erat,  usum  Roccheti  memoratis  Cau- 
sarum  Palatii  Apostolict  Auditoribus  a  fel.  rec,  Innocentio  Pp.  X 
Praedecessore  Nostro  concessum  fuisse  eiusdem  Innocentii  Praede- 
cessoris  Apostolicas  in  simili  forma  Brevis  literas  die  vii  mensis 
martii  mdcxlv,  pro  concessione  huiusmodi  expeditas»  quarum  nuUa  in 
praelaudato  Congregationis  praefatae  Decreto  fit  mentio,  inspicere 
voluimus,  ut  ex  hisce  aliquod  rationis  momentum  una  cum  nostrae 
Poiitificiae  benignitatis  testimonio  ipsis  Causarum  Palatii  Apostolici 
Auditoribus  profuturum  deduceremus.  Ac  primum  quidem  serio  ani- 
madvertimus  Literas  pro  antedicta  Roccheti  concessione  datas  fuisse 
a  praedicto  Innocentio,  qui,  dum  in  minoribus  esset,  per  viginti- 
quinque  annos  munus  Cappellani  Auditoris  huiusmodi  summa  cum 
laude  expleverat.  Deinde  vero  easdem  Literas  tam  apertissimis  verbis 
conceptas  esse  reperimus,  ut  nihil  magis;  omnibus  enim  et  singulis 
Cappellanis  Auditoribus,  tunc  et  pro  tempore  perpetuo  existentibus, 
quod  in  quibusvis  Conciliis  etiam  Universalibus,  congressibus,  con- 
gregationibus,  conventibus,  sessionibus,  processionibus,  pompis,  con- 
ciliis,  functionibus,  negociis,  coeterisque  actibus  publids  et  privatis, 
Pontificiis,  Imperialibus,  Regiis,  Cardinalatus  ac  quorumcumque  Prin- 


Benedicto  XIV  521 


cipum,  sive  Sacris,  sive  prophanis,  vel  mixtis,  tam  in  Statu  Eccle- 
siastico,  quam  extra  illum,  ubique  locorum  et  gentium,  etiam  in 
Romana  Curia,  ac  in  quibusvis  Regnis,  Provinciis,  regionibus  et  locis 
et  transalpinis  et  ultramarinis,  ac  etiam  in  sua  et  Romani  Pontificis 
pro  tempore  existentis,  ac  Imperatoris,  Regum,  Cardinalium,  etiam 
de  Latere  Legatorum,  Ducum,  Principum,  et  quorumlibet  aliorum, 
quacumque  mundana  et  Ecclesiastica  dignitate,  etiam  specialem  et 
individuam  expressionem  requirente,  fulgentium,  praesentia,  conspe- 
ctibus  et  curiis,  ac  generaliter  ubicumque  coram  quibuscumque  et 
quovis  tempore  Rocchetum  palam  deferre,  illoque  induti  publice  ince- 
dere  et  comparer^  Hbere  et  licite  possent  et  valerent,  plena  et  ampla 
facultas  ac  licentia  conceditur  atque  impertitur. 

Praeterea  usum  et  consuetudinem  quoad  Rocchetum  ab  iisdem 
Cappellanis  Auditoribus  induendum  deferendumque  inquirentes,  etsi 
Nos  per  quadraginta  annorum  curriculum  in  hac  Alma  Urbe  Nostra, 
antequam  ad  Pontificiam  Dignitatem  eveheremur,  commorati,  non- 
nuUos  ex  Cappellanis  Auditoribus  sive  ad  Romanos  Pontifices  Prae- 
decessores  nostros,  sive  ad  Pontificias  Cappellas,  sive  ad  ipsum  Audi- 
torium  tam  accedentes  quam  inde  redeuntes,  Roccheto  exutos  semper 
vidisse  meminimus;  a  gravissimis  tamen  Viris  docti  fuimus  interdum 
alios  Roccheto  interdum  alios  eo  exutos  ad  antedicta  Ofilicia  persol- 
venda,  ac  praesertim  in  eorumdem  ad  Auditorium  accessu  et  reditu 
consuevisse,  variam  nec  semper  constantem  fuisse  cognovimus. 

Eapropter  Nos,  attentis  praemissis,  effusa  scilicet  Innocentii  Prae- 
decessoris  indulgentia  verborum  in  concessione  huiusmodi  adhibitorum 
amplitudine,  et  consuetudine  atque  usu  non  semper  constanti,  non 
immerito  ducimus,  memorato  dictae  Congregationis  Decreto,  quod 
tenore  praesentium  Apostolica  auctoritate  iterum  confirmamus,  et  Apo- 
stolicae  firmitatis  robore  munimus,  salvo  semper  firmoque  remanente, 
iure  posse  declarare,  quemadmodum  tenore  et  auctoritate  paribus 
declaramus,  Cappellanis  Auditoribus  praefatis  competere,  eosque  habere 
facultatem  et  licentiam  deferendi  Rocchetum,  sive  ad  Romani  Ponti- 
ficis  pro  tempore  existentis  audientiam,  sive  ad  Pontificias  Cappellas  et 
functiones,  sive  ad  Auditorium  accedentes  et  inde  discedentes,  et  quate- 
nus  opus  sit,  ut  amplioribus  benevolentiae  nostrae  studiis  Cappellanos 
Auditores  praefatos  prosequamur,  non  solum  laudatas  Innocentii  Prae- 
decessoris  praedicti  Literas,  ut  praemittitur  a  Nobis  accurate  inspectas 
et  mature  expensas,  tenore  et  auctoritate  paribus  confirmamus, 

verum  etiam  quatenus  in  ipsis  Innocentii  Praedecessoris  praefati 
Literis  comprehensi   non   intelligerentur,  nec   essent   expressi   casus 


522  Soeculo  XVIII 


antedicti,  tenore  et  auctoritate  similibus,  de  novo  iisdem  Cappellanis 
Auditoribus  facultatem  ac  privilegium  utendi  ac  deferendi  Rocchetum, 
cum,  ut  praemittitur,  sive  ad  Romani  Pontificis  audientiam,  sive  ad 
Pontificias  Cappellas,  et  functiones,  sive  ad  Auditorium  perrexerint, 
atque  inde  discesserint,  tribuimus  et  elargimur. 

Decernentes,  easdem  praesentes  literas  et  in  eis  contenta  quae- 
cumque  semper  firma,  valida  et  efBcacia  existere  et  fore»  suosque 
plenarios  et  integros  effectus  sortiri  et  obtinere  ac  illis  ad  quos  spectat, 
et  pro  tempore  quandocumque  spectabit,  in  omnibus  et  per  omnia 
plenissime  suf7ragari;  sicque  et  non  aliter  in  praemissis  per  quos- 
cumque  ludices  Ordinarios  et  Delegatos,  etiam  Palatii  Apostolici 
Causarum  Auditores  ac  S.  R.  £.  praedictae  Cardinales,  etiam  de 
Latere  L^gatos,  et  Apostolicae  Sedis  Nuntios,  aliosve  quoslibet  quavis 
praeeminentia,  potestate  fungentes  et  functufos,  sublata  eis  et  eorum 
cuilibet  quavis  aliter  iudicandi  et  interpretandi  fisicultate  et  auctoritate, 
iudicare  et  definiri  debere,  ac  irritum  et  inane,  si  secus  super  his  a 
quoquam,  quavis  auctoritate,  scienter  vel  ignoranter,  contigerit 
attentari. 

Nonobstantibus  praemissi»,  ac  quatenus  opus  stt,  dicti  Innocentii 
Praedecessoris  praefati  Literis,  aliisque  Constitutionibus  et  Ordinatio- 
nibus  Apostolicis  in  contrarium  praemissorum  quomodolibet  concessis 
confirmatis  et  innovatis.  Quibus  omnibus  et  singulis,  illorum  tenores 
praesentibua  pro  plene  et  suflicienter  expressis  ac  de  verbo  ad  verbum 
insertis  habentes,  illis  alias  in  suo  robore  permansuris,  ad  praemis- 
sorum  effectum  hac  vice  dumtaxat  specialiter  et  expresse  derogamus, 
coeterisque  contrariis  quibuscumque. 

Datum  Romae,  apud  S.ctam  Mariam  Maiorem,  sub  annulo  Pisca- 
toris,  die  x  aprilis  mdccxltii,  Pontificatus  Nostri  anno  tertio. 

Pro   D.  Cardinali  Passioneo 
Caietanus  Amatus. 

420. 

Anno  1744,  mense  Octobris. 

Benedicius  XIV  constituHone  sua  pro  Advocatis  Condstaricdibus^  e 
quorum  numero  olim  in  minorHms  fuercUy  adimit  Rotae  iuSy  eidem 
collatum  a  Clemente  Xll^  nominandi  novos  AdvoccUos  Consisto- 
ricUeSy  imponitque  Auditoribus  designaHs  onus  petendi  per  sup- 
plicem^  libellum  facultatem  induendi  paUium^  seu  habiium  eorumdem 
Advocatorum  ab  eorum   CoUegio  -  quue   Rota   aegre  ferens,  per 


Benedicto  XIV  523 


Ojfficta  praesertim  Cqfdinalis  a  Secretis  Status  ei  Aqnaviva  adni- 
titur  ut  revocentur,  aut  saltem  iisdem  temperamenta  adiiciantur.  - 
Obtinet  ut  Sancdtas  Sua,  re  perpensa,  in  posterum  adhiberet  hoc 
temperamentum  ut  Auditores  Rotae  statim  ac  obtinuissent  Motum- 
proprium  super  allectione  ad  Auditoratum  Rotae,  promoverentur  ad 
Praelaturam  Domesticam  Sanctitatis  Suae,  talique  modo  usus  Man- 
telloni  eiusque  petitio  exoles  cederent ...  Sacrum  Auditorium  ... 
lubens  hoc  temperamentum  excepit  et  ad  referendas  gratias 
debitas  delegavit  hos  RR.  PP.  DD.  Decanum  apud  Emum  D.  Card. 
a  Secretis  Status,  Peralta  apud  Emum  Aquaviva,  Bussium  apud 
Emum  Burghesium,  Molino  apud  Exmum  Oratorem  Venetum. 
Cumque  Rpd.  de  Canillac  et  ipse  gereret  negocia  Christianissimi 
Regis  apud  S.  Sedem,  sua  adiunxerit  officia  gratiae ...  habitae 
sunt  nomine  Sac.  Tribunalis.  Posthac  Candidati  coeperunt  recipi 
inter  Praeiatos  Domesticos  Sanctitatis  Suae,  ut  ipsa  declaraverat. 

(Arch.  Rot.,  €  Liber  S.  Rotae  2*,a  pag.  379  ad  383). 


421. 

Benedicti  XIV  constitutio  qua  asseritur  distinctio  inter  causas  rotales 
et  praelatitias ;  ac  iura  Notariorum  scribendi  et  actitandi  in  illis 
respective  praefiniuntur :  et  nova  methodus  statuitur   in  Auditorio 
Rotae  observanda,  pro  celeriori  causarum  expeditione. 
( Arch.  Rot.,  €  Ordinationes » ,  part.  I,  n.  XX  VIII). 

1746,  octobris  2,  Romae. 

Benedictus  Episcopus,  servus  servorum  Dei.  Ad  perpetuam  rei 
memoriam.  -  lustitiae  et  pacis  custodes  et  adsertores,  non  solum  in 
universa  Ecclesia  Christi,  sed  etiam  in  subiecta  gubemio  nostro  Repu- 
blica,  a  Deo  constituti,  in  id  libenter  studia  nostra  conferimus,  ut 
unicuique  ius  suum  aequaliter  reddatur;  ut  negociorum  et  causa- 
rum»  quae  in  Romana  potissimum  Curia,  tractantur  et  agitantur, 
ordinatissima  ratio  constet,  sublatisque  rerum  confusionibus,  et  noxiis 
dilationibus,  iudiciales^  controversiae  non  minus  rectum,  quam  expe- 
ditum  cursum  et  iinem  obtineant. 

Sane,  cum  olim  unumquodque  Romanae  Curiae  Tribunal,  proin- 
deque  causarum  quoque  Palatii  Apostolici  Auditorium,  suos  proprios 
haberet  Notarios,  et  dumtaxat  S.  R.  E.  Cardinales  ac  ipsius  Curiae 
Praelati,  quibus  per  speciales  Romani  Pontifids  Commissiones  pecu- 
liarium  causarum  cognitionem  interdum  delegari  contingebat,  certos 


524  Soeculo  X  VIII 


ac  proprios  Notarios  non  haberent,  idec^ue  quilibet  ipsorum  ad 
scribendum,  et  actitandum  in  Causis  Commissariis  huiusmodt  quem- 
cumque  maJuisset  Notarium  pro  arbitrio  suo  assumere  soleret;  felicis 
recordationis  lulius  Papa  II  Praedecessor  Noster  per  suam  per- 
petuo  valituram  Constitutionem,  sub  datum  Kalendis  Decembris  Pon- 
tificatus  sui  Anno  quinto,  de  Fratrum  suorum  tunc  existentium 
S.  R.  £.  Cardinalium  consilio  et  assensu  editam,  quae  incipit :  Sicut 
prudens,  CoUegium  centum  et  unius  Virorum,  qui  Scriptores  Archivii 
praedictae  Romanae  Curiae  nuncuparentur»  Apostolica  auctoritate 
erexit,  creavit  et  instituit;  quos  quidem  Scriptores  voluit  et  man- 
davit  Notarios  deinceps  esse  omnium  ludicum  Commissariorum  in 
Urbe,  exceptis  tantummodo  eiusdem  Romanae  Curiae  ludicibus  Ordi- 
nariis,  vel  Delegatis  habentibus  Notarios  proprios,  ac  S.  R.  E,  Car- 
dinalibus  quoad  causas  coram  eis  vertentes  eisque  commissas ;  in  quibus 
quilibet  eorum  Notarios,  quos  mallent,  dummodo  essent  authentici, 
et  legitime  creati,  eligere  et  deputare  valerent:  Mox  etiam  per  alias 
suas  Litteras,  Idibus  Decembris  eiusdem  Anni  datas,  statuit  et  decla- 
ravit,  quod  ludices  Commissarii  praedicti  ad  scribendum  in  Causis 
et  Litibus  eis  Apostolica  auctoritate  commissis  et  committendis  qui- 
buscumque,  et  coram  eis  vertentibus,  praedictis  scriptoribus  Notariis 
Actuariis  omnino  uti  deberent,  nec  alios  ad  scribendum  in  illis  coram 
se  admittere  possent. 

Postmodum  san.  mem,  Pius  Papa  V,  etiam  Praedecessor  Noster, 
antedictam  lulii  II  Constitutionem  coniirmans,  ac  etiam  ad  S.  R.  E.  Car- 
dinales  amplians  et  extendens,  per  Schedulam  sui  Motus  proprii,  sub 
datum  videlicet  quintodecimo  Kalendas  Augusti,  Pontificatus  sui  anno 
quarto,  propria  manu  signatam,  inter  alia  concessit  et  statuit,  ut 
deinceps  in  omnibus  et  quibuscumque  Causis  coram  praedictis  ludi- 
cibus  etiam  Cardinalibus,  quomodocumque  habendis  et  agitandis, 
CoIIegium  ipsum  Scriptorum  Archivii  Romanae  Curiae  Notarios  Ido- 
neos,  qui  in  eiusmodi  Causis  scriberent,  constituere  deberet;  nul- 
lique  omnino  ipsorum  ludicum,  etiam  Cardinalium,  alios  Notarios, 
etiam  dicti  Archivii  scriptores,  in  causis  huiusmodi  pro  arbitrio  con- 
stituere  possent;  sed  eos  dumtaxat  assumere  tenerentur,  quos  Col- 
legium  praefatum  suo  ex  gremio  in  genere,  vel  specie  duxisse  eli- 
gendos. 

Etsi  autem  ex  ipsarum  Constitutionum  serie  plane  appareat,  iam 
tunc  id  esse  constitutum,  ut  ius  scribendi  et  actitandi  in  Causis, 
quae  Auditorio  Rotae  committuntur,  ad  ipsius  Rotae  Notarios,  ut 
antea,  pertineat;  in  aliis  vero  Causis,   quae  committuntur  in   Curia 


Benedicto  XIV  525 


Praelatis,  et  Cardinalibus  vel  edam  Congregationibus  particularibus, 
scribere  et  actitare  debeat  Notarius  a  Collegio  Archivii  praedicti 
deputatus,  quod  etiam  confirmatum  dignoscitur  a  recolendae  memo- 
riae  Praedecessore  Nostro  Urbano  Papa  VIII,  qui  per  suas  literas 
in  forma  Brevis,  datas  die  xxii  Februarii  Anni  mdcxxxi,  Pontifi- 
catus  sui  anno  octavo,  auditis  partibus  in  Signatura  sua  Gratiae,  die 
quarta  eiusdem  mensis  Februarii  habita,  Apostolica  auctoritate  decla- 
ravit,  Causas  pro  tempore  committendas  Causarum  Palatii  Aposto- 
lici  Auditoribus,  uti  Praelatis,  sive  cum  clausula  -  eiiam  extra  Rotam 
et  absque  participatiane  Rotae^  -  sive  absque  clausula  huiusmodi,  spe- 
ctare  ad  Officium  Archivii  praedicti,  eiusque  Notarium  in  illis  scri- 
bere ;  in  causis  vero  committendis  Auditoribus  praedictis»  etiam  extra 
Rotam  et  absque  participatione  Rotae,  non  tamen  uti  Praelatis,  ius 
scribendi  esse  penes  eiusdem  Rotae  Notarios. 

Hactenus  tamen  nemo  Romanorum  Pontificum  Praedecessorum 
Nostrorum,  genera  causarum  huiusmodi  secernendo,  constituit,  quae- 
nam  Causae  Auditoribus  Rotae,  uti  Auditoribus,  sint  committendae ; 
quae  autem  aliis  praedictae  Curiae  Praelatis,  vel  ipsis  Rotae  Auditori- 
bus,  non  uti  Auditoribus  sed  uti  Praelatis,  committt  possint.  Quamvis 
enim,  sicut  accepimus,  piae  memoriae  Clemens  Pkpa  VIII,  Noster 
etiam  praedecessor,  huiusmodi  definitionem  et  separationem  aggressus, 
Schedulam  quaadam  sui  Motus  propHi  sub  datum  Tusculi  Kalendis 
Octobris  Pontificatus  sui  Anno  decimo  propria  manu  signaverit,  in 
qua  singula  Causarum  genera  expresserat,  quae  ad  praefatum  Rotae 
Tribunal,  privative  quoad  alium  quemcumque  Romanae  Curiae  ludi- 
cem,  pertinere  volebat ;  Haec  tamen  Schedula  nunquam  Legis  vim, 
auctoritatem,  et  efficaciam  habuisse  dignoscitur*  quum  nec  super  ea 
debita  Literarum  Apostolicarum  expeditio  sequuta  fuerit;  sed  ipsa 
dumtaxat  in  Regestis  Supplicationum  Datariae  Apostolicae  remanserit ; 
neque  vero  deinceps  Causarum  Rotalium  a  Praelatitiis  distinctio  ad 
praescriptum  relatae  Schedulae,  sed  iuxta  consuetudinem  et  stylum 
Curiae,  ut  antea,  processerit,  Quinimmo  quum  olim,  pro  parte  Col- 
legii  Notariorum  Rotae,  similis  memoriae  Alexandro  Papae  VII  Nostro 
item  Praedecessori  humiliter  supplicatum  fuerit,  ut  plenam  executionem 
et  observantiam  praedictae  Schedulae,  iuxta  omnem  illius  seriem  et 
continentiam,  praecipere  dignaretur,  idem  Alexander  Praedecessor 
instantiam  huiusmodi  reiecit,  edito  desuper  rescripto  -  Nihil  innovari. 

Verum  ex  hoc  ipso,  quod  huiusmodi  Causarum  distinctio  nullius 
certae  legis  stabili  ordinatione  firmata,  stylo  dumtaxat  et  consuetu* 
dini  in  praedicta  Curia  pro  tempore  vigentibus  inniti  consuevit ;  facile 


526  Soeculo  XVIII 


adducimur,  ut  credamus,  aliquas  variationes  et  innovationes,  quoad 
ipsius  divisionis  observantiam,  successu  temporis  induci  potuisse: 
quum,  et  saepe  alias  in  Signatura  Nostra  lustitiae,  super  eadem 
observantia»  et  consequenter  super  competentia  Tribunalium  et  ludi- 
cum  in  Causis  particularibus  auditae  fuerint  controversiae,  et  ipsi  Tri- 
bunalium  et  ludicum  respecttve  Notarii,  pro  suo  quisque  iure  et  inte- 
resse  Pontificiam  Praedecessorum  Nostrorum,  et  Nostram  providentiam 
imploraverint.  Novissime  vero  quum  inter  dilectos  Filios  CoUegium 
Notariorum  Causarum  Palatii  Apostolici  ex  una,  et  collegium  Scripto- 
rum  Archivii  praedicti  ex  altera  Partibus,  mota  fuerit  lis  et  contro- 
versia  de,  et  super  causarum  diversi  valoris  et  generis,  necnon  iuris 
scribendi  in  illis  respective  pertinentia»  Nos  huiusmodi  controversiam, 
ad  Nos  et  ad  Signaturam  nostram  Gratiae  avocatam»  in  ipsa  Signa- 
tura  coram  Nobis  die  xix  elapsi  mensis  iulii  habita  examinavimus, 
et  rationibus  hinc  inde  deductis  mature  seduloque  perpensis,  tunc 
quidem  rescribendum  duximus  quod.data  foret  resolutio  in  Camera, 
simul  autem  animo  constituimus,  veterem,  non  scriptam  praedictae 
Curiae  consuetudinem  ad  Legem  scriptam  redigere ;  ut  quum,  ad  tra- 
mites  huiusmodi  Legis,  in  posterum  evidenter  apparuerit,  quaenam 
sint  Causae,  quae  utpote  graviores  committendae  sunt  Auditorio 
Rotae,  ut  ibi  collegiali  plurium  Personarum  examine  et  iudicio  deci- 
dantur ;  et  quae  sint  aliae,  quae  tamquam  minus  graves,  aliis  Romanae 
Curiae  Praelatis  extra  Rotam,  vel  etiam  ipsis  Rotae  Auditoribus,  non 
uti  Auditoribus,  sed  uti  Praelatis,  committi  debent ;  iam  dubitari 
nequeat,  quibus  in  Causis  pii^edictae  Rotae  Notariis,  vel  potius  Archivii 
Notario,  scribendi  ius  respective  competat. 

Itaque  nunc  stabifi  et  congruo  rerum  ordini,  necnon  omnium  in 
praemissis  interesse  habentium  indemnitati  consulere  volentes,  prae- 
dictamque  controversiam  penitus  et  omnino  extinguentes,  ac  utrique 
Parti  perpetuum  silentium  desuper  imponentes,  Motu  proprio,  et  ex 
certa  scientia,  ac  matura  deliberatione  Nostris,  deque  Apostolicae 
potestatis  plenitudine,  hac  Nostra  perpetuo  valitura  Constitutione 
statuimus  et  declaramus,  Causas  omnes  graviores,  quae  in  Romana 
Curia,  tam  in  Tribunali  S.  R.  E.  Cardinalis  Nostri  et  Romani  pro 
tempore  Pontificis  in  Urbe,  eiusque  Districtu,  Vicarii  in  spiritualibus 
Generalis,  quam  in  Tribunali  Causarum  Curiae  Camerae  Apostolicae 
Generalis  Auditoris,  in  prima  instantia  iudicatae  et  definitae  fuerint, 
in  secunda  seu  alia  ulteriori  instantia  nullatenus  Praelatis  extra  Rotam, 
nec  ipsis  Rotae  Auditoribus,  uti  Praelatis,  sed  quidem  tam  in  peti- 
torio,  quam  in  possessorio  ludicio,  eiusdem  Rotae  Auditorio  omnino 


Benedicto  XIV  527 


esse  et  fore  committendas.  Ubi  vero  Causae  graviores  huiusmodi  ad 
Romanam  Curiam  deferrantur  in  gradu  Appellationis  a  Sententiis  et 
ludicatis  quorumcumque  ludicum  de  Partibus,  decemimus,  liberum 
quidem  esse  Parti  appeliaoti,  pro  suo  arbitrio,  vel  eas  immediate  ad 
ipsum  Rotae  Auditorium  committi  facere,  vel,  si  maluerit,  ad  prae- 
dictum  Cardinalem  Vicarium,  seu  ad  Causarum  Curiae  Camerae  prae- 
dictae  generalem  Auditorem,  iuxta  horum  duorum  Tribunalium  con- 
gruas  facultates,  appellationem  interponere:  Verum  deinde,  si  ulteriori 
appellationi  locus  sit,  volumus  eas  praedictae  Rotae  Auditorio,  nun- 
quam  autem  Praelatis  extra  Rotam,  neque  ipsis  quidem  Rotae  Audi- 
toribus,  uti  Praelatis,  committi  posse. 

Contra  vero,  Causae  minus  graves,  super  quibus  in  prima  instantia 
in  alterutro  Tribunalium  praedictorum  Romanae  Curiae,  nimirum  Car- 
dinalis  Vicarii,  aut  Causarum  Curiae  Camerae  Apostolicae  Generalis 
Auditoris,  definitive  pronunciatum  fuerit,  volumus  atque  statuimus, 
ut  in  gradu  appellationis,  tam  in  iudicio  pedtorio,  quam  in  posses- 
sorio,  omnino  committi  debeant  Praelatis  extra  Rotam,  vel  etiam  ipsis 
Rotae  Auditoribus,  non  tamen  uti  Auditoribus,  sed  dumtaxat  uti 
Praelatis :  Quod  si  Causae  huiusmodi  a  ludicatis  et  Sententiis  ludicum 
de  Partibus  ad  ipsam  Romanam  Curiam  delatae  sint,  primo  quidem 
in  gradu  appellationis  earum  cognitio  ad  Cardinalis  Vicarii,  aut  Prae- 
fati  Auditoris  Generalis  Tribunal,  iuxta  utriusque  Tribunalis  respe- 
ctivas  facultates,  spectet  atque  pertineat ;  In  ulterioribus  vero  Instan- 
tiis,  quatenus  ipsis  locus  sit,  huiusmodi  Causae  omnino  committi 
debeant  Praelatis  extra  Rotam,  vel  etiam  ipsis  Rotae  Auditoribus, 
uti  tamen  Praelatis,  nunquam  auteiki  ipsius  Rotae  Auditorio;  Salva 
nihilominus  partibus  coUitigantibus  facultate  recurrendi  ad  Signaturam 
Nostram  lustitiae  in  casibus  purgationis  Spolii,  attentatorum,  et  nul- 
litatis  praedictorum  ludicatorum  aliorumque  Decretorum  et  Actorum, 
quorum  propterea  circumscriptio  coram  eadem  Signatura  lustitiae 
petatur :  in  quibus  sane  casibus,  integnim  sit  eidem  Signaturae,  prae- ' 
dictas  Causas  minus  graves  committere  alicui  ex  Praelatis,  aut  eas 
remittere  ad  Cardinalem  Vicarium,  aut  Causarum  Curiae  Camerae 
praedictae  Generalem  Auditorem,  prout  ipsarum  Causarum  qualitates, 
et  dictorum  Tribunalium  facultates  respective  exegerint. 

Porro  Causae  graviores,  et  consequenter  Rotales,  et  non  Prae- 
latitiae,  ut  supra,  censeantur  et  censeri  debeant  Causae  omnes,  in 
quibus  agitur  de  lurisdictionibus,  exemptionibus,  adoptionibus,  spon- 
salibus,  filiationibus,  legitimitatibus,  praeeminentiis,  et  praecedentiis, 
luribus  quoque  Patronatus,  aliisque  honorificis   nominandi,    eligendi, 


528  Soecuh  XVIII 


conferendi,  et  similibus ;  aut  de  luribus  decimandi,  quotizandi,  aliisque 
similibus ;  Causae  quoque  servitutis  personalis ;  et  generaliter  omnes 
et  singulae  Causae  pecuniariae  et  profanae  tum  Citramontanae,  tum 
de  Partibus  ultra  Montes  positis,  infrascriptam  summam  respective 
attingentes,  Citramontanae  nimirum,  si  et  quatenus  earum  valor  et 
aestimatio  ad  summam  et  quantitatem  quingentorum  scutorum  auri, 
aliae  vero  de  partibus  ultra  Montes,  dummodo  ipsarum  valor  et  aesti- 
matio  ad  summam  mille  scutorum  auri  similium,  respective  ascendat. 

Item,  Causas  graves,  et  conscquenter  Rotales,  ac  minime  Prae- 
latitias,  ad  praemissorum  effectum,  decernimus  intelligendas  esse  et 
fore  Causas  illas  Beneficiales,  in  quibus  agitur  de  Titulo  Beneficii, 
ac  de  lure  in  re,  vel  ad  rem  nempe  ad  ipsum  Beneficium ;  sicut  etiam 
Causas  super  Pensionibus  Ecclesiasticis,  aut  super  reservationibus 
fructuum,  reddituum,  et  proventuum  Beneficiorum  Ecclesiasticonim 
quoties  annuus  valor  Beneficii  litigiosi,  ac  respective  annua  Pensio, 
aut  quantitas  fructuum  reservatorum,  summam  vigintiquatuor  duca- 
torum  auri  de  Camera  excedat ;  easque  praeterea  Causas,  tn  quibus 
agitur  de  primis  Dignitatibus»  nempe  de  Dignitate  post  Pontificalem 
maiore  in  Cathedralibus,  aut  de  Dignitate  principali  in  Collegiatis 
Ecclesiis,  cuiuscumque  valoris  Dignitas  huiusmodi  existat :  omnesque 
huiusmodi  Causas,  utpote  graviores,  inter  Rotales,  non  autem  Praela- 
titias,  volumus  accenseri. 

Graviores  itidem  Causas  esse  declaramus,  et  censeri  debere  sta- 
tuimus,  omnes  Causas  Matrimoniales,  tam  super  foedere  Matrimonii, 
quam  super  divortio ;  nec  non  Causas  omnes  super  nuilitate  Profes- 
sionis  Regularis  emissae;  et  has  quidem  nunquam  Praelatis,  neque 
Rotae  Auditoribus,  uti  Praelatis,  quantumvis  accedente  consensu  Par- 
tium,  committi  volumus;  sed  aut  ipsi  Rotae  Auditorio  committi,  aut 
a  Congregatione  Ven.  Fratrum  Nostrorum  S.  R.  E.  Cardinalium  inter- 
pretationi  et  executioni  Decretorum  Concilii  Tridentini  praeposita, 
vel  etiam,  quoad  causas  nullitatis  Professionis  praedictae,  a  Congre- 
gatione  eiusdem  S.  R.  E.  Cardinalium,  negotiis  et  consultationibus 
Episcoporum  et  Regularium  praeposita,  pro  arbitrio  et  ad  electionem 
Partis  app^Ilantis,  seu  recurrentis,  cognosci  et  definiri  mandamus ;  non 
obstante,  quod  Causae  huiusmodi  de  sua  natura  et  qualitate,  Pro- 
cessum  iudiciarium,  atque  etiam  formale  Testium  examen,  exigant  vel 
requirant;  quemadmodum,  quoad  Causas  Matrimoniales  huiusmodi 
Nos  dudum  per  aliam  Nostram  Constitutionem,  quae  incipit  -  I?n 
miseraiiane  -  Tertio  Nonas  Novembris  Anno  Incamationis  Dom.  mdccxli, 
Pontificatus  Nostri  secundo,  editam  statuimus  et  ordinavimus. 


Benedicto  XIV  529 


Causas  autem  minus  graves,  adeoque  Praelatitias,  et  non  Rota- 
les,  ut  supra,  censendas  esse  et  fore  decernimus  omnes  Causas  pecu- 
niarias  aut  profanas,  quarum  valor  vel  aestimatio,  quoad  Citramon- 
tanas,  summam  quingentorum  scutorum  aureorum,  quo  vero  ad 
Causas  de  Partibus  ultra  Montes,  mille  scutorum  auri  similium  sum- 
mam  non  attingat ;  Itidem  Causae  Beneficiales,  aut  super  Pensionibus 
Ecclesiasticis,  seu  reservationibus  fructuum  Beneficiorum  Ecclesiasti- 
corum,  ubi  valor  annuus  Beneficii,  aut  annua  Pensio,  vel  quantitas 
fructuum  reservatorum,  summam  viginti  quatuor  ducatorum  auri  de 
Camera  non  excedat,  ac  dummodo  non  agatur  de  Dignitate  post 
Pontificalem  maiore  in  Cathedrali,  aut  principali  in  Collegiata  Ecclesia. 

In  Censuum  autem  Canonum,  et  Servitutum  Causis,  ut  pro  earum 
valore  aestimando,  ac  determinanda  consequenter  earum  pertinentia, 
similiter  et  aequam  regulam  et  normam  tradamus ;  decernimus  atque 
statuimus,  ut  ubi  agatur  de  Censibus  redimibilibus,  et  ad  formam 
Constitutionis  praedicti  Pii  Papae  V  creatis,  seu  constitutis,  et  Census 
ipse  in  controversia  versetur,  attendenda  sit  quantitas,  seu  valor  sor- 
tis,  sive  proprietatis  Censuum  huiusmodi ;  Ubi  vero  controversia  sit 
de  aliquo  Censu  reservativo,  Canone,  Livello  aut  aliqua  annua,  et 
perpetqa  praestatione,  tamquam  debita  ex  certo  fundo,  tunc  volumus 
haberi  rationem  valoris  ipsius  fundi,  super  quo,  sive  ex  quo  huius- 
modi  Census,  seu  Canon,  Livellum,  aut  praestatio,  constituta,  reser- 
vata,  seu  alias  quoquo  modo  debita  fuerint:  In  Causis  autem  Servi- 
tutis  realis  aut  mixtae,  considerandum  esse  volumus  valorem  praedii, 
super  quo  Servitus  ipsa  contefnditur :  Ad  hoc  nimirum,  ut  singulae 
Causae  huiusmodi,  pro  earum  respectiva  aestimatione,  et  prout  ex 
partibus  citra  vel  ultra  Montes  fuerint,  iuxta  ea,  quae  in  superioribus 
praescripsimus,  Rotales,  aut  Praelatiae  censeantur. 

Volumus  tamen,  atque  concedimus»  ut,  salvis  et  exceptis,  ut  supra 
Causis  Matrimonialibus,  et  super  nullitate  Professionis,  in  quibus  ne 
consensus  quidem  Partium  erit  attendendus,  in  caeteris  omnibus  Causis 
praedictis,  liceat  et  integrum  sit  Partibus  CoIIitigantibus  inter  se  con- 
cordare  et  consentire,  quod  Causa  etiam  minu^  gravis,  et  de  sui  natura 
et  qualitate,  ut  praediximus,  Praelatitia,  Auditorio  Rotae  committa- 
tur;  et  e  converso,  quod  Causa  etiam  gravior  et  de  sui  natura,  ut 
praescripsimus,  Rotalis  committatur  alicui  Praelato  extra  Rotam; 
Utque  ad  huiusmodi  efifectum  consensus  Partium  attendatur:  Hoc 
tamen  statuentes,  ut  consensus  huiusmodi  a  legitimis  earundem  Par- 
tium  respective  Procuratoribus  expresse  praestitus  appareat  a  tergo 
Commissionis,  nec  aliter;  Ac  decernentes,  quod  quoties  Partes  col- 

S4 


530  Soeculo  XVIII 


litigantes  consentiant,  ut  causa  aliqua  gravis  et  de  sua  natura  Rotalis, 
ut  supra,  alicui  Praelato  committatury  possit,  quidem  Causa  ipsa  in 
vim  talis  consensus  committi  cuilibet  Praelato  in  Curia  extra  Rotam, 
nunquam  autem  alicui  ex  ipsius  Rotae  Auditoribus,  uti  Praelatis. 

Quod  autem  attinet  ad  Causas,  quae  ad  Forum  Curiae  Capitolii, 
ex  praescripto  Statutorum  Urbis,  et  privilegiorum  Populi  Romani, 
pertinere  dignoscuntur,  declaramus  Causas  huiusmodi  tam  graves, 
quam  minus  graves,  nunquam  ab  ipsa  Curia  Capitolii  avocari,  nec 
nisi  accedente,  ut  supra,  communi  omnium  Partium  coUitigantium  con- 
sensu,  praedicto  Auditorio  Rotae,  aut  alteri  cuicumque  ludici  extra 
Rotam  committi  posse. 

Causis  itaque  Rotalibus  a  Praelatitiis  sic,  ut  praemisimus,  distin- 
ctis  atque  discretis,  consequens  est,  ut  pertinentiam  quoque  luris 
scribendi  et  actitandi  in  praedictis  respective  Causis  congrua  ratione 
secernamus;  Quocirca  statuimus,  et  simili  modo  declaramus  atque 
decernimus,  ius  scribendi  et  actitandi  in  singulis  respective  Causis, 
Notario,  seu  Notariis  illius  Tribunalis  vel  ludicis,  cui  singulae  Causae 
pro  tempore  commissae  remanebunt,  omnino  competere,  affectumque 
esse  et  fore:  Itaut  in  omnibus  et  singulis  Causis,  sive  ob  earum 
naturam,  sive  propter  Partium  coUitigantium  consensum  praedictae 
Rotae  Auditorio  pro  tempore  commissis,  et  committendis,  ipsius 
Rotae  Notariis,  privative  quoad  caeteros  quoscumque  Notarios,  etiam 
CoUegii  Scriptorum  Archivii,  et  Curiae  Capitolii;  Contra  vero  in 
omnibus  et  singulis  causis,  quae  ob  earum  naturam,  vel .  de  Partium 
coUitigantium  consensu,  Praelatis  extra  Rotam,  vel,  tamquam  de  sui 
natura  Praelatitiae,  eiusdem  Rotae  Auditoribus,  non  uti  Auditoribus, 
sed  uti  Praelatis  commissae  fuerint,  Notarius  Archivii,  privative  quoad 
alios  quoscumque,  et  signanter  quoad  Rotae,  et  Curiae  Capitolinae 
Notarios,  scribere  debeant  et  actitare. 

Idem,  praedictus  Archivii  Notarius,  privative  quoad  quoscumque 
alios,  scribere  debeat  in  Causis  cuiuscumque  qualitatis,  aut  valoris, 
quae  per  specialem  Commissionem  manu  Nostra,  aut  Successorum 
Nostrorum,  signatam,  commissae  sunt,  seu  committentur  alicui  ex 
S.  R.  £.  Cardinalibus,  aut  alicui  Congregationi  sive  eiusdem  S.  R.  £. 
Cardinalium  sive  Romanae  Curiae  Praelatorum  specialiter  depu- 
tatae,  excepta  dumtaxat  Congregatione  memorati  Tribunalis  Auditoris 
Generalis  Causarum  Curiae  Camerae  Apostolicae  proprios  Notarios 
habentis. 

Quocirca  Officiali  super  revisione  Commissionum  nunc  et  pro  tem- 
pore  deputato,  per  easdem  praesentes  iniungimus,  et  districte  prae- 


Benedicto  XIV  531 


cipiendo  mandamus,  quatenus  ex  nunc  antiquum  Curiae  stylum,  alias 
religiose  servatum,  omnino  resumens,  nullam  in  posterum  Commis- 
sionem  ad  Rotam  directam  in  Causis  pecuniariis  aut  profanis  relaxet, 
seu  transitum  habere  sinat,  nisi  expressam  habeat  clausulam  -  Attento 
quod  agitur  de  Causa  citra  Montes  ascendente  ad  valorem  quingen- 
torum  scutorum  aureorum,  -  et  respective  in  Causis  profanis  ultra 
Montes,  nisi  habeat  clausula  -  Attento  quod  agitur  de  causa  ultra 
Montes  ascendente  ad  valorem  scutorum  mille  auri.  -  Itidem  dili- 
genter  attendat,  ne  transitum  habeat  aliqua  Commissio  in  Causis 
Beneficialibus  Rotae  directa  nisi  habeat  clausulam  -  Attento  quod 
agitur  de  BeneBcio,  aut  de  Pensione,  excedente  annuum  valorem 
vigintiquatuor  ducatorum  auri  de  Camera  -  vel  -  Attento  quod 
agitur  de  prima  Dignitate  in  Cathedrali  vel  Collegiata. 

Pari  ratione  diligenter  observet,  ut  in  Commissionibus  ad  Prae- 
latos  extra  Rotam,  vel  etiam  ad  ipsius  Rotae  Auditores  uti  Praelatos 
dirigendis,  si  agatur  de  Causis  pecuniariis,  aut  profanis,  adsit  clau- 
sula  -  Attento  quod  agitur  de  Causa  citra  Montes  infra  valorem 
quingentorum  scutorum  aureorum  -  seu  -  Ultra  Montes  infra  valo- 
rem  scutorum  mille  aureorum;  -  Si  vero  agatur  de  Causis  Benefi- 
cialibus,  expressa  sit  clausula  -  Attento  quod  agitur  de  Beneficio,  seu 
de  Pensione,  non  excedente  annuum  valorem  vigintiquatuor  ducato- 
rum  auri  de  Camera. 

Si  vero  contingat,  quod  aliqua  Causa,  quae  propter  ipsius  qua- 
litatem,  aut  valorem,  praedictae  Rotae  Auditorio  committenda  esset, 
ob  Partium  collitigantium  consensum,  alicui  Praelato  extra  Rotam 
committatur:  vel  contra,  aliqua  Causa  ad  iorum  Curiae  Capitolii  per- 
tinens,  seu  propter  ipsius  qualitatem  et  valorem  alicui  Praelato  extra 
Rotam  committenda,  ob  huiusmodi  Partium  consensum,  Rotae  com- 
mittatur :  In  singulis  Causis  praedictis  idem  Officialis  ad  Commissio- 
num  revisionem  deputatus  advertat,  ut  in  Commissione  adsit  clau- 
sula  -  Attento  consensu  Partium ;  -  Et  quod  a  tergo  Commissionum 
huiusmodi  dictus  consensus  per  Procuratores  Partium  collitigantium, 
prout  superius  praescripsimus,  vere  sit  praestitus ;  Quod  si  Officialis 
praedictus  in  praemissis,  vel  eorum  aliquo,  iniuctum  sibi  munus  negle- 
xerit,  omnes  et  singulas  expensas,  etiam  extraiudiciales,  a  Partibus 
factas,  tam  pro  ipsa  mendosa  Commissione,  quam  pro  quibuscumque 
actibus  inde  secutis,  eisdem  Partibus  reficere,  ac  de  suo  omnino  sol- 
vere  teneatur,  ac  praeterea  poenam  remotionis  ab  officio,  seu  pri- 
vationis  eiusdem,  arbitrio  Nostro,  et  Successorum  Nostrorum  incurrat. 

Et  quidem  huiusmodi  decretorum  et  statutorum  Nostrorum,  for- 


532  Soeculo  XVIII 


mam,  in  quibuscumque  Causarum  Commissionibus,  quas  in  posterum 
post  praesentium  publicationem  expediri  contingat,  omnino  servari 
volumus  et  iubemus.  Quo  vero  ad  Commissiones,  quae  iam  nunc 
expeditae  et  in  Capsa  positae  vulgo  « incassate  >  reperiuntur,  decla- 
ramus  praemissas  Nostras  leges  et  ordinationes  locus  dumtaxat  habere, 
quatenus  in  ipsarum  Commissionum  sequelam  nondum  transportata 
sint  acta»  et  reproducta  citatio  ad  dicendum  contra  iura  coram  ludice, 
cui  directa  est  Commissio;  Quod  si  acta  iam  sint  transportata,  et 
citatio  huiusmodi  coram  praefato  ludice  iam  reproducta  fuerit,  volumus 
ipsam  respective  Commissionem,  licet  contra  decretorum  Nostronim 
formam  expedita  appareat,  firmam  remanere,  usque  ad  iilius  instan- 
tiae  consummationem ;  non  tamen  ultra;  itaut  in  altera  ulteriori 
instantia  praesentis  Nostrae  Constitutionis  praescriptum  omnino  ser- 
vari  debeat,  et  adimpleri. 

Caeterum  omnes  et  quascumque  Commissiones,  quas  deinceps 
aut  Rotae,  aut  Praelatis,  contra  formam  et  praescriptum  earundem 
praesentium  respective  dirigi  contigat,  nullas,  irritas,  et  inanes,  nul- 
liusque  roboris  vel  momenti  fore,  nullamque  iurisdictionem  eidem 
Rotae,  aut  Praelatis  praedictis  tribuere  posse,  harum  serie  decer- 
nimus  et  declaramus;  nisi  forte  signatae  fuerint  manu  nostra,  aut 
successorum  nostrorum,  quibus  semper  integra  erit,  plenaque,  et 
libera  potestas  comittendi  quascumque  Causas,  cuiuscumque  naturae, 
qualitatis,  et  alicui  Congregationi  particulari,  vel  S.  R.  £.  Cardina- 
libus,  seu  Romanae  Curiae  Praelatis,  ut  alii  cuicumque,  etiam  sim- 
plici  Doctori,  prout  Nobis,  aut  eisdem  Successoribus  nostris,  magis 
visum  fuerit  salubriter  expedire. 

Ad  haec,  celeriori  Causarum,  in  praefato  Auditorio  Rotae  ver- 
tentium  expeditioni,  quae,  propter  facile  contingentem  in  pari  iudi- 
cantium  numero  suffragiorum  aequalicatem  aliquando  nimis  diu  pro- 
trahi  et  retardari  dignoscitur,  per  nostrae  auctoritatis  et  providentiae 
remedia  prospicere  volentes,  eisdem  motu,  ac  tenore  statuimus  et 
mandamus,  ut,  firmo  remanente  stilo,  seu  consuetudine,  proponendi 
pro  prima  vice  omnes  Causas  in  Turno  ordinario,  in  quo  quatuor 
Causarum  huiusmodi  Auditores  suflFragium  ferant,  si  tamen  in  posterum, 
in  prima  seu  ulteriori  alicuius  Causae  propositione,  propter  praedictam 
sufiragiorum  aequalitatem,  decisiva  resolutio  prodire  nequeat,  non 
amplius  huiusmodi  causa  cum  iisdem  quatuor  suffragiis  reproponatur; 
itaut  coaequatis  forsan  iterum  suffragiis,  rescribi  deinde  oporteat,  ut 
hactenus  rescriptum  fuit  -  Videant  quintus  et  sextus  - :  sed  statim 
ab  ipsa  prima  vice  rescribi  volumus  -  Iterum  proponatur,  et  videant 


Benedicto  XIV  533 


quintus,  sextus,  et  septimus  -,  ad  hoc  nimirum  ut  in  altera  Causae 
propositione  omnino  prodeat  illius  resolutio ;  Decernentes  ipsam  huius- 
modi  Causam  semper  deinceps  cum  quinto,  sexto,  et  septimo,  usque 
ad  extremam  illius  definitionem»  remanere. 

Quia  vero  interdum  evenit,  ut  Romanus  Pontifex  aliquam  Causam 
eidem  Causarum  Palatii  sut  Auditorio  committat,  cum  clausula  - 
Videntibus  omnibus  -  aliaeque  plures  Causae  iam  in  Turno  ordinario, 
sive  etiam  suffragantibus  quinto  et  sexto,  discussae,  ob  iteratam  suf- 
fragiorum  coaequationem,  de  mandato  ipsius  Rotae,  ab  omnibus  videri 
debeant;  ne  forte  huiusmodi  quoque  Causarum  resolutionem,  divisis 
aequaliter  omnium  suffragiis,  ut  nonnunquam  accidit,  adhuc  retardari 
contingat;  volumus  pariter»  atque  praecipimus,  ut  quoties  in  aliqua 
Causa,  vel  ex  speciali  Commissione  Romani  Pontificis  vel  ex  rescripto 
ipsius  Rotae,  omnes  Auditores  suffragium  ferre  debent,  si  Auditores 
suffragia  ferentes  disparis  numeri  existaht,  antiquus  stilus  servetur, 
nimirum  quod  Auditor  proponens  suffragium  non  ferat;  si  vero  suf- 
fragia  ferentes  sint  numeri  paris,  vel  casu  aliquo  ad  numerum  parem 
reducantur,  debeat  tunc  in  ipsa  Causa  suffragium  ferre  etiam  Auditor 
proponens,  ad  hoc  ut  ipsius  Causae  resolutio  semper  et  omnino  sequa- 
tur,  nec  de  caetero,  videntibus  omnibus,  suffragia  coaequari  possint. 

Decernentes  easdem  praesentes,  et  in  eis  contenta  quaecumque, 
nullo  unquam  tempore  de  subreptionis,  obreptionis,  nullitatis,  aut 
invalidatis  vitio,  seu  intentionis  nostrae,  aut  alio  quovis  defectu,  etiam 
quantumvis  magno,  inexcogitato,  et  substantiali  sive  ex  eo,  quod 
in  praemissis»  seu  eorum  aliquo  solemnitates,  et  quaevis  alia  servanda, 
et  adimplenda,  servata,  ct  adimpleta  non  fuerint,  aut  ex  quovis  alio 
capite  a  iure,  vel  6sicto,  aut  statuto,  seu  consuetudine  resultante,  aut 
quocumque  alio  colore,  occasione  vel  causa,  etiam  tali,  quae  ad  effectum 
validitatis  praemissorum  necessario  exprimenda  foret,  notari,  impu- 
gnari,  invalidari,  retractari,  in  ius,  vel  controversiam  revocari,  aut 
adversus  illas  quodcumque  luris,  facti,  gratiae,  vel  iustitiae  remedium 
impetrari  posse,  nec  sub  illis  specialibus,  vel  generalibus  similium,  vel 
dissimilium  gratiarum  revocationibus,  modificationibus,  suspensionibus, 
limitationibus  aut  aliis  contrariis  dispositionibus  pro  tempore  quomo- 
dolibet  faciendis,  comprehendi,  sed  semper  ab  illis  excepta,  perpe- 
tuoque  valida,  firma,  et  efficacia  existere  et  fore,  ac  ab  omnibus  et 
singulis,  ad  quos  spectat,  et  quomodolibet  spectabit  in  futurum  invio- 
labiliter  observari,  et  adimpleri  debere. 

Sicque,  et  non  aliter,  in  praemissis  omnibus  et  singulis  per  prae- 
dictos  et  alios   quoscumque   ludices  Ordinarios  et   Delegatos,  etiam 


534  Soeculo  XVIII 


Causarum  Palatii  Apostolici  Auditores,  ac  eiusdem  S.  R.  E.  Cardi- 
nales,  in  quavis  Causa  et  instantia,  sublata  eis  et  eorum  cuilibet 
quavis  aliter  iudicandi,  et  interpretandi  facultate,  et  auctoritate,  iudicari 
et  definiri  debere;  irritum  quoque,  et  inane,  si  secus  super  his  a 
quoquam  quavis  auctoritate  scienter  vel  ignoranter  contingerit  at- 
tentari. 

Quamobrem  Dilecto  Filio  Magistro  Clementi  Argenvillieres,  Nostro, 
et  pro  tempore  existenti  Romani  Pontificis  Auditori,  per  easdem  prae- 
sentes  committimus  et  iniungimus,  aliaque  praemissa  perpetuo  ab 
omnibus,  et  singulis,  ad  quos  spectat,  et  pro  tempore  spectabit,  fir- 
miter  et  inviolabiliter  observari,  et  adimpleri  faciat,  et  mandet:  non 
permittens  eos,  quorum  favorem  illa  respective  concernunt  in  prae- 
missis  quomodolibet  indebite  molestari. 

Non  obstantibus,  quatenus  opus  sit,  nostra,  et  Cancellariae  Apo- 
stolicae  regula  de  iure  quaesito  non  tollendo,  aliisque  Constitutio- 
nibus,  et  Ordinationibus  Apostolicis,  nec  non  quorumcumque  Urbis 
Curiarum,  et  Tribunalium,  etiam  Auditorii  praefati  Causarum  Palatii 
nostri  Apostolici,  ac  Notariorum  eiusdem,  et  Scriptorum  Archivii 
respective  CoIIegiorum,  etiam  iuramento,  confirmatione  Apostolica, 
vel  quavis  firmitate  alia  roboratis  respective  statutis,  reformationibus, 
legibus,  usibus,  stilis,  et  consuetudinibus,  quantocumque  tempore 
observatis  et  toleratis;  privilegiis  quoque,  Indultis,  concessionibus, 
facultatibus,  et  Literis  Apostolicis  quibusvis  superioribus,  Tribunalibus, 
ludicibus,  et  Personis,  sub  quibuscumque  tenoribus  et  formis,  ac  cum 
quibusvis  etiam  derogatoriarum  derogatoriis,  aliisque  efficacioribus  et 
insolitis  clausulis,  ac  irritantibus,,  et  aliis  decretis  in  genere  vel  in 
specie,  etiam  motu,  scientia  et  potestatis  plenitudine  similibus,  etiam 
Consistorialiter,  ac  ex  titulo  oneroso,  aut  alias  quomodolibet  in  con- 
trarium  praemissorum  concessis,  confirmatis,  et  innovatis;  quibus  omni- 
bus  et  singulis,  etiamsi  pro  illorum  sufiicienti  derogatione,  de  illis, 
eorumque  totis  tenoribus  specialis,  specifica,  expressa,  et  individua, 
ac  de  verbo  ad  verbum  non  autem  per  clausulas  generales  idem 
importantes,  mentio  seu  quaevis  alia  expressio  habenda,  aut  aliqua 
alia  exquisita  forma  ad  hoc  servanda  foret,  tenores  huiusmodi,  ac  si 
de  verbo  ad  verbum,  nihil  penitus  omisso,  et  forma  in  illis  tradita 
observata,  inserti  forent,  praesentibus  pro  plene  et  sufficienter  expressis 
habentes,  illis  alias  in  suo  robore  permansuris,  ad  praemissorum 
omnium,  et  singulorum  efiectum,  hac  vice  dumtaxat  specialiter  et 
expresse,  ac  latissime  et  plenissime,  harum  serie  derogamus,  et  dero- 
gatum  esse  volumus,  caeterisque  contrariis  quibuscumque. 


Benedicto  XIV  535 


Per  praesentes  autem  nostras  Literas  non  intendimus  cuicumque 
cumulativae,  aut  privativae  lurisdictionis  S.  R.  £.  Cardinalibus,  nec 
non  Curiae  Causarum  Camerae  Apostolicae,  aliisque  dictae  Urbis 
Curiis»  et  Tribunalibus,  ac  Congregationibus,  et  ludicibus  in  vim 
alicuius  Constitutionis  Apostolicae,  attributae  et  competenti,  in  aliquo 
praeiudicare. 

Ut  vero  praesentes  Literae  ad  omnium  notitiam  facilius  deveniant, 
volumus  et  decemimus,  easdem  praesentes  ad  Valvas  Basilicae  Prin- 
cipis  Apostolorum,  et  Cancellariae  Apostolicae,  ac  in  Acie  Campi 
Florae,  aliisque  locis  solitis  et  consuetis,  per  aliquem  ex  Cursoribus 
nostris  publicari,  et  illarum  exempla  ibidem  affixa  relinqui ;  quae  sic 
publicatae  et  affixae,  omnes  et  singulos,  quos  concernunt,  in  Urbe 
commorantes,  perinde  afficiant  et  arctent,  ac  si  illorum  unicuique  per- 
sonaliter  intimatae  et  notificatae  fuissent;  quodque  earundem  prae- 
sentium  Transumptis  et  exemplis,  etiam  impressis,  manu  alicuius 
Notarii  publici  subscriptis,  et  sigiilo  alicuius  Personae  in  Dignitate 
Ecclesiastica  constitutae  munitis,  eadem  prorsus  ubique  ficies  in  ludicio 
et  extra  illud  habeatur,  quae  ipsis  praesentibus  originalibus  haberetur, 
si  forent  exhibitae  vel  ostensae. 

Nulli  ergo  omnino  Hominum  liceat  paginam  hanc  nostrae  Defini- 
tionis,  Declarationis,  Divisionis,  Ordinationis,  Statutorum,  Decretorum, 
et  Voluntatum  infringere,  vel  ei,  ausu  temerario,  contraire.  Si  quis 
autem  hoc  attentare  praesumpserit,  indignationem  Omnipotentis  Dei, 
ac  BB.  Petri  et  Pauli,  Apostolorum  eius  ne  noverit  incursurum. . 

Datum  Romae,  apud  S.  Mariam  Maiorem,  Anno  Incarnationis 
Dominicae  mdccxlvi,  Sexto  Nonas  Octobris,  Pontificatas  Nostri 
Anno  VII. 


I.  Datanus. 


Pro  D.  Cardin.  Passionei. 
lo:  Fiorius  Substitutus. 


Visa 
De  Curia  I.  C.  Boschi. 

Loco  >Jj  Plumbi. 

Registrata  in  Secretaria  Brevium. 


I.  B.  Eugenius. 


Anno  a  Nativitate  Domini  Nostri  lesu  Christi  Millesimo  septin* 
gentesimo  quadragesimo  sexto,  Indictione  Nona,  die  vero  decima 
Octobris,  Pontificatus*  autem  Sanctissimi  in  Christo  Patris,  et  Domini 
Nostri  D.  Benedicti  Divina  Providentia  Papae  XIV.  Anno   Septimo 


536  Soeculo  X  VIII 


supradicta  Constitutio  affixa,  et  publicata  fuit  ad  valvas  Basilicae 
Lateranensis  et  Principis  Apostolorum,  et  Cancellariae  Apostolicae, 
Curiaeque  Generalis  in  Monte  Citatorio,  et  in  Acie  Campi  Florae, 
ac  in  aliis  locis  solitis,  et  consuetis  \Jrbis  per  me  Nicolaum  Cappelli 
Apost.  Curs. 

Antonius  Befani  Mag.  Curs. 


422. 

Binedicti  XIV  Literae  Decretales  super  iurisdictiane  Episcopi  Spi-- 
rensis  in  Ecclesiam  Collegiatam  Beatae  Maruu  Virginis  in  Bruch^ 
sal,  eiusque  CapHulum. 

(Arch.  Rot.,  <  Ordinationes  >  ^  n.  XLVIII), 

1747,  novembris  16,  Romae. 

«  Per  rArchivio,  d*Ordine  di  Nostro  Sig^nore  »• 

Benedictus  Episcopus  servus  servorum  Dei.  Ad  perpetuam  rei 
memoriam.  -  Causarum  PcUatU  Apostolici  Auditomm  CoUegium,  quod 
vulgo  Rotam  Romanam  vocant,  ex  duodecin  Viris  luris  Civilis,  et 
Canonici  scientia  aeque,  ac  probitate  insignibus  et  e  diversis  ter- 
rarum  orbis  partibus  in  hanc  Almam  Urbem  accitis  compositum, 
Romani  Pontifices  Praedecessores  Nostri  Summo  semper  in  honore 
habuerunty  eosque  in  rebus  arduis  quandoque  consulere»  et  eorum 
opera»  atque  industria  in  Causis  coram  se  cognoscendis  uti  quoque 
consueverunt.  Nos  igitur  in  eadem  Beati  Petri  Cathedra  Divino  con- 
silio  coUocati  Nostrorum  Praedecessorum  exempla  sequi,  eorumque 
vestigiis  insistere  cupientes,  quae  probe,  recteque  ab  iisdem  Prae- 
decessoribus  constituta,  diuque  retenta  sunt,  servare  ac  custodire, 
quantum  in  Nobis  est,  temporumque  ac  rerum  condido  sinit,  sum- 
mopere  studemus,  atque  satagimus.  Itaque  quatuor  ab  hinc  annis 
veterem  controversiam,  quae  ab  antiquissimo  tempore  intercedebat 
inter  Episcopum  Conversanum  ex  una,  ac  Magnum  Magistrum  et 
Fratres  Milites  Militiae  Hospitalis  Sancti  loannis  Hierosolymitani  ex 
altera  Partibus,  ad  Nostram  cognitionem  revocavimus,  et  iuribus 
utriusque  Partis  maturae  perpensis,  adhibitis  insuper  in  consilium 
dilectis  Filiis  praedictis  Causarum  Palatii  Nostri  Auditoribus  coram 
Nobis  ea  de  Causa  congregatis,  eorumque  sententiis  auditis,  supremo 
iudicio  Nostro  decidimus,  ac  definivimus,  ut  videre  licet  in  Nostri 
Bullarii  Tomo  I,  Constit.   76. 


Benedicto  XJV  537 


Id  ipsutn  nuper  agendum  duximus  in  Causa,  quae  vertebatur 
inter  dilectos  Filios  Canonicos,  et  Capitulum  Ecclesiae  CoUegiatae 
Odenheimensis  Bruchsal  ex  una,  et  dilectum  Filium  Promotorem 
Fiscaleni  Curiae  Episcopalis  Spirensis  ex  altera  Partibus,  quam  ad 
Nostram  cognitionem  a  quocumque  Tribunali  avocatam,  posteaquam 
Advocatos,  utriusque  Partis  lura  tam  voce»  quam  scripto  tuentes 
audivimus,  Apostolica  aliaque  Privilegia  atque  Diplomata,  coeteraque 
omnia  per  Nos  ipsos  accurate  inspeximus,  et  interiora  Causae  rimati 
sumus,  rogatis  eorumdem  dilectorum  Filiorum  Palatii  Nostri  Audi- 
torum  sententiis,  ad  parcendum  litigantium  expensis,  et  consulendum 
paci,  et  concordiae  Ecclesiarum,  quae  huiusmodi  litibus  et  contro- 
versiis  non  paulum  interturbatur,  interposito  supremo  ludicio  Nostro» 
et  auctoritate  Apostolica,  modo  et  forma  inferius  a  Nobis  exprimendis, 
terminare  voluimus. 

Monasterium  in  loco  Odenheim  etc 

Quae  hactenus  a  Nobis  exposita  sunt,  fundamenta  fuerunt  ratio- 
num,  quibus  innixi  Dilecti  Filii  Apostolici  Palatii  Nostri  Auditores, 
die  15  elapsi  mensis  Septembris  coram  Nobis,  ut  dictum  est,  con- 
gregati  rogatique  quid  censerent  de  quaestione  in  hunc  modum  pro- 
posita :  <  At  canskt  de  exemptiane  CapUuli  ab  Ordinaria  iurisdi- 
€  ciiaf$e  Epi^capiy  in  cc^suf  >  etc,  unanimi  consensu  responderunt : 
<  Negative,  salvis  ardinationibus  in  aciu  translatianis  > .  Eorum  sen- 
tentiam,  quam  aequitati  et  iustitiae  consonam,  et  Canonicis  sanctio- 
nibus  consentaneam  censuimus,  eadem  die  amplexi  sumus ;  nunc  vero, 
ut  ea,  quae  a  Nobis  de  praemissorum  consilio,  atque  etiam  omnium 
rationum  momentis  per  Nos  ipsos  mature  perpensis,  consideratisque 
totius  litis  Instrumentis  et  quae  hinc  inde  fuerunt  proposita,  dili- 
genter  auditis,  definita  sunt,  in  futurum  semper  valeant,  et  perennem 
obtineant  firmitatem,  hac  Nostra  in  perpetuum  valitura  sanctione 
decemendo  pronunciamus,  et  pronunciando  decernimus :  <  Capi- 
tulum  »   etc. 

•     ••••••'•• 

Datum  Romae,  apud  Sanctam  Mariam  Maiorem,  anno  Incarna- 
tioni  Dominicae  millesimo  septingentesimo  quadragesimo  septimo, 
decimosexto  Kalendas  Decembris,  Pontiiicatus  Nostri  Anno  Octavo. 


538  Soeculo  X  VIII 


423. 

Admissio  novarum  causarum  S.  P.  A.  Patronorum. 
(ArCh.  Rot.,  ^Diarium  Camerale*). 

Die  13  septembris   1749. 

Sub  hac  die  facta  fuit  in  aedibus  Rmi  De  Vais  Decani  solemnis 
admissio  ad  CoUegium  Curiae  Causarum  S.  Palatii  Apostolici  quinque 

causarum  Patronorum qui  iam  praecedenter  sub  die  4  eiusdem 

mensis  fuerant  a  praefato  Collegio  electi  iuxta  eiusdem  CoIIegii  morem 
in  Archigymnasio  Urbis  et  postea  sub  die  1 1  in  aedibus  eiusdem 
Rmi  Decani  examinati  a  Philippo  Butteri  et  Laurentio  Bondacca  ex 
senioribus  eiusdem  CoUegii. . .  . 


424. 

Notms  Rotae  Auditor  assumit  Rocchettum  in  Camera^  emissa  consueta 
protestaiione. 

(Arch.  Rot.,  ^Diarium  Camerale^). 

Veneris  12  lunii  1750. 

Hoc  mane  R.  P.  D.  Amadeus  adiit  plenam  Cameram  pro  assu- 
mendo  Rocchetto,  emissa  ad  instantiam  Sac.  Rotae  solita  protesta- 
tione. 

425. 

Benedictus  XIV  ordinat  mandatque  unionem  ojfficiorum  Notariorum 
Rotae  jieri  et  Massam  communem  emolumentorum. 

(Arch.  Rot.,  c  Ordinationes  9,  part.  II,  n.  XVIII). 

1749,  decembris  30,  Romae. 

Monsignor  Gian  Francesco  Banchieri  Nostro  Tesoriere  Generale. 

Avendoci  Voi  rappresentato  essersi  da  gran  tempo  riconosciuto 
nelle  Congregazioni  de'  residui  tenute  avanti  di  Voi,  che  alcuni  delli 
Notai  della  nostra  Ruota  restino  debitori  di  grossa  somma  tanto  della 
nostra  Camera  per  rAffitto  da  essi  ritenuto  della  terza  parte  degrEmo- 
lumenti  de  loro  Oflfizi  Ruotali  spettante  a  detta  nostra  Camera, 
quanto  di  detta  nostra  Ruota,  che  pretende  esser  poziore  nella  esi- 
genza  di  annui  scudi  mille  cento  cinquantadue  sopra  grEmoIumenti 


Benedicto  XIV  539 


suddetti;  e  che  essendosi  considerato  per  una  parte  la  impossibilitd 
di  esigere  le  somme  dovute,  stante  la  notoria  poverti,  e  Famiglia 
de  medesimi,  e  considerato  dairaltra,  che  durante  tutto  il  tempo, 
che  fu  dal  1733,  ^  ^73^f  "^^  quale  essi  Notai  con  applauso  uni* 
versale  della  Curia  fecero  la  Unione,  e  Massa  comune,  disciolta  poi 
perche  non  munita  con  Autoriti  de  legittimi  Superiori,  fu  puntual- 
mente  pagato  il  Censo  Camerale,  e  soddisfatta  Tannualita  suddetta 
alla  Ruota ;  Avete  creduto  espediente  per  assicurare  li  dovuti  paga- 
menti  maturati,  e  da  farsi  in  avvenire,  a  favore  di  detta  Camera,  e 
Ruota,  e  per  provvedere  altresi  al  maggior  commodo  della  Curia, 
e  per  altri  giusti  riflessi,  che  debbano  astringersi  tutti  quattro  li 
Notai  suddetti  a  fare  stabilmente  la  Unione  e  Massa  comune  delli 
loro  Offizi  sul  piede,  sistema  e  metodo  tenuto  nella  precedente,  o 
altro,  che  stimerete  migliore,  da  durare  in  perpetuo  tanto  piii  che 
cosi  pare  giusto,  ragionevole  doversi  fare,  acci6  avendo  questi  Offizi 
e  Notai  un  ugual  peso,  debbano  ancora  avere  un  egual  lucro.  Ed 
avendoci  in  oltre  rappresentato  che  credete  altresi  espediente  doversi 
da  voi  deputare  Persona  idonea  a  ricevere  il  danaro,  che  dalli*  detti 
Offizi  si  ritrarri  dopo  seguita  detta  Unione,  e  Massa,  concedendo 
al  medesimo  le  facolti  in  primo  luogo  di  somministrare  a  ciasche- 
duno  de  Notai  una  congrua  mestrua  provisione  per  loro  manteni* 
mento  da  stabilirsi,  e  tassarsi  da  Voi,  in  secondo  luogo  di  pagare 
la  pigione  della  Casa,  che  abitano  spettante  airOspizio  Apostolico, 
poziore  alla  Camera,  e  Ruota  per  Special  Chirografo  segnato  dalla 
san :  mem :  di  Benedetto  XIII  ed  inserto  neiristromento  della  Loca- 
zione,  e  di  altra  Casa,  o  stanze  ancora,  che  potessero  essere  neces- 
sarie  per  dare  esecuzione  a  detta  Unione,  e  Massa  comune,  et  in 
terzo  luogo  di  pagare  alli  Giovani  che  dovranno  necessariamente 
ritenersi  le  loro  mercedi,  come  altresi  airEsattore  da  deputarsi  per 
la  esigenza  delli  emolumenti,  e  di  fare  le  altre  spese  necessarie  per 
lo  mantenimento  di  detti  Offizi,  e  per  sodisfare  agli  obblighi,  che 
hanno  di  fare  li  Registri,  ed  altro,  che  dee  indispensabilmente  farsi 
per  detti  Offizi,  e  con  obbligo  di  erogare  il  di  piii  che  sopravan- 
zer4  per  la  rata  spettante  alli  Notai  debitori  in  estinzione  de  loro 
debiti  a  misura  del  denaro,  che  aveva  ricevuto,  e  con  altre  provi- 
sioni  patti,  Capitoli,  e  Condizioni  da  concordarsi,  e  stabilirsi  da  Voi 
a  Vostro  arbitrio,  che  tendino  alla  buona  direzione  deirOffizi  sud- 
detti»  al  commodo  della  Curia,  al  Ben  publico,  ed  alla  maggiore 
indenniti  di  detta  nostra  Camera   e  Ruota.   £   finalmente  avendoci 

• 

eziandio   rappresentato,   cbe   li  detti   Notai   pretendino,   che   i   loro 


540  Soeculo  XVIIl 


Offizi  soffrino  Notabile  danno,  e  pregiudizio  per  la  diminuzione 
degi'  Emolumenti,  che  asseriscono  causata  da  molti  abusi  da  qualche 
tempo  in  qua  dalli  Difensori  ed  Agenti  delle  Cause  contro  il  buon 
ordine,  e  legaliti  deiravitazione  introdotti,  li  quali  tendino,  anche 
in  pregiudizio  de  poveri  Litiganti,  e  che  per6  stimiate  parimenti 
espediente,  che  U  medesimi  Notai  esponghino  a  Voi  in  iscritto  i  pre- 
giudizi  suddetti  per  riconoscere  la  sussistenza,  e  per  determinare  il 
riparo,  conforme  s&r^  di  ragione,  mediante  la  pubblicazione  di  uno 
o  piu  detti  da  osservarsi  inviolabilmente  sotto  pena  della  NuUita 
deirAtto,  e  di  altre,  che  Voi  stimerete  giuste,necessarie  ed  oppor- 
tune  da  imporsi  contro  gli  trasgressori,  implorando  per  la  esecu- 
zione  delle  cose  suddette  la  nostra  approvazione,  e  le  fecolti  neces- 
sarie,  ed  opportune. 

Noi  pertanto  commendando  il  Vostro  zelo,  e  considerando,  che 
tutte  e  singole  le  cose  di  sopra  esposte,  come  giuste,  ragionevoli, 
e  dirette  airutile,  e  vantaggio  della  nostra  Camera,  Ruota,  e  de 
Notai  medesimi  ed  al  ben  publico,  meritano  di  essere  esattamente, 
e  prontamente  eseguite.  Di  nostro  motu  proprio,  certa  scienza,  e 
pienezza  deirApostoIica  Podesti  quelle  confermando,  ed  approvando 
vi  ordiniamo  di  porle  in  esecuzione,  con  obbligare  i  Notai  suddetti 
alla  unione  e  massa  comune,  avendo  e  dichiarando  di  avere  nel  pre- 
sente  Nostro  Chirografo  di  parola  in  parola  per  espresso  il  tenore 
dello  stabilimento  di  detta  Massa,  e  Unione  comune  degrOffizi  Rotali 
da  durare  in  perpetuo  sul  piede,  e  metodo,  come  nella  precedente 
seguita,  e  durata  dalFanno  1733  alFanno  1738  o  altro,  che  voi  giu- 
dicherete  migliore,  e  delle  provisioni  da  prendersi  patti,  capitoli  e 
condizioni  da  stabilirsi,  come  sopra  ci  avete  rappresentato :  £d  inoltre 
colla  stessa  pienezza  della  nostra  suprema  Apostolica  Podesta  vi  con- 
cediamo  tutte  e  singole  facolti  tanto  per  la  esecuzione  della  detta 
unione  e  massa  comune,  provisioni,  patti,  capitoli,  condizioni,  e  per 
tutt'altro  come  sopra  espresso,  quanto  per  il  prowedimento  di  Casa, 
e  Stanze  quanto  ancora  per  riconoscere  i  pretesi  abusi  e  per  dare 
a  quelli  il  dovuto  riparo,  mediante  la  pubblicazione  di  uno  o  piu 
editti,  sotto  pena  della  nulliti  delFatto,  e  di  altre,  che  voi  stimerete 
giuste,  e  necessarie  per  la  osservanza  di  quanto  stabilirete,  con  fare 
tutto  altro  che  crederete  opportuno  essendo  cosi  mente,  e  volontii 
nostra  espressa. 

Volendo,  e  decretando,  che  il  presente  Nostro  Chirografo  ammet- 
tendosi  e  registrandosi  in  Camera  a  tenore  della  Bolla  di  Pio  IV 
nostro  Predecessore  de  regtsirandis,  vaglia  e  debba  aver  sempre  il 


Benedicto  XIV  541 


suo  pieno  effetto,  esecuzione,  e  vigore  coUa  nostra  semplice  sotto- 
scrizione,  ancorche  non  vi  sieno  stati  chiamati,  citati  ne  sentiti  il 
Tribunale  delia  nostra  Ruota,  il  Commissario  della  Camera,  i  Notai 
nominati,  e  chiunque  altro  direttamente  vi  avesse  o  pretendesse  di 
avervi  interesse  non  ostanti  la  regola  della  Nostra  Cancellaria  de 
iure  tollendo  e  quali  si  sieno  Costituzioni,  et  ordinazioni  Apostoliche 
nostre,  e  de  nostri  Predecessori,  leggi,  statuti,  Riforme,  usi,  stili  con- 
suetudini,  ed  ogni  altra  cosa,  che  facesse,  e  potesse  fare  in  contrario 
alle  quali  tutte,  e  singole,  avendone  il  loro  tenore  qui  per  espresso, 
e  di  parola  in  parola  inserto,  per  questa  volta  sola,  ed  alVeffetto,  ed 
effetti  suddetti,  pienamente,  ed  espressamente  deroghiamo. 

Dato  dal  Nostro  Palazzo  Apostolico  Quirinale  questo  di  3 1  Decem- 
bre   1749. 

1750,  iannarii  30. 
Benedictus  Papa  XIV 

Vostra  Santiti  stabilisce  fra  li  quattro  Notai  della  Sacra  Ruota 
Unione,  e  Massa  comune  degrEmoIumenti  de  loro  Offizi  in  per- 
petuo,  ed  a  taireffetto  ordinava  Mons.  Tesoriere  Generale  di  obbli- 
garli  alla  suddetta  Cassa  comune  sul  metodo  da  loro  precedente- 
mente  tenuto  dalFanno  1732  al  1738  e  in  altra  guisa  da  stabilirsi 
dal  sudetto  Monsig.  Tesoriere,  al  quale  concede  tutte  le  facolti, 
anche  di  deputare  persona  idonea  a  ricevere  il  denaro,  e  fare  li 
dovuti  pagamenti,  e  di  pubblicare  editti,  ed  ordini  per  il  buon  rego- 
lamento  dei  suddetti  Offizi,  e  per  togliere  molti  abusi,  che  si  pre- 
tendono  insorti  in  loro  pregiudizio  sotto  pena  di  nullit4  delVatto, 
ed  altre  ad  arbitrio,  ed  altresi  di  eseguire  tutto  altro,  che  pel  effet- 
tuazione  di  quanto  vien  prescritto  dalla  Santiti  Vostra  sari  neces- 
sario,  approvando  sin  d'adesso  quanto  dal  med.  Mons.  Tesoriere 
ssLvk  fatto  ed  eseguito,  e  come  meglio  si  esprime  nel  presente  chi- 
rografo. 

Praesens  copia  extracta  fuit  e  suo  proprio  originali  in  actis  meis 
exhibito  die  30  lanuarii  1750,  cum  quo  collationata  concordat, 
salvo  etc.  in  fidem  die  20  lanuarii  1751. 

Ita  est  C.  Rodulphus  R.  C.  A.  Secretarius 

L'originaIe  della  presente  copia  e  stato  esibito  in  mano  di  Mons. 
III mo  e  Rmo  Decano  della  Sagra  Rota. 


542  Soeculo  XVIII 


Instrumentum  rogatum  in  vim  praefati  Chirographi. 

Adi   i8  decembre   1751. 

Presente  rillmo  e  Rmo  Monsig.  Gioan  Francesco  Banchieri  della 
Santiti  di  Nostro  Sig.  e  Sua  R.  Camera  Tesoriere  Generale,  il 
quale  in  vigore  di  special  chirografo  al  quale  spontaneamente  etc. 
ha  stabilito  etc. . . .  Fra  li  quattro  Notai  della  Sagra  Rota  dal  di 
primo  Gennaio  1751  prossimo  futuro  in  perpetuo  Tunione  e  Massa 
comune  perpetua  degl*  Emolumenti  delli  lor^  offici  nel  modo,  e  forma 
e  col  regolamento,  deputazione  di  Depositario  in  Persona  del  Sig.  Soc- 
corso  Amici,  peso  di  pagare  il  debito  arretrato  in  ragione  di  scudi 
duecento  moneta  TAnno  per  ciascheduno  de  Notari  debitori,  come 
dal  foglio  del  tenore  etc.  ed  alFincontro  detti  Notai  in  esecuzione 
del  precitato  Chirografo  et  Ordini  di  detto  Mons.  IUmo  e  Rmo  Teso- 
riere  accettano  la  massa  ed  unione  comune  perpetua  di  tutti  gremo- 
lumenti  come  dal  suddetto  foglio  e  tutte  e  singole  cose  in  esso 
contenute  e  respettivamente  decretate,  et  ordinate  da  Mons.  Illmo 
RmoTesoriere  quali.  promettono  puntualmente  adempire. 

E  salve  le  cose  predette  detto  Sig.  Soccorso  Amici  promette 
esercitare  fedelmente  la  detta  carica  di  depositario  coirobbligo  sti- 
pendio,  pesi  et  altro,  prescritto  nel  soprainserto  foglio,  e  di  rendere 
fedele  et  esatto  conto  di  tutto  cio  perverri  in  sue  mani  per  occa- 
sione  di  detta  depositaria  ad  ogni  richiesta  di  detti  Sig.  Notari  di 
Rota,  et  ad  ogni  ordine  di  detto  Mons.  Illmo  e  Refho  Tesoriere, 
et  il  di  piu  che  restedi  in  sue  mani  annualmente  pagati  li  debiti 
arretrati  e  correnti  come  in  detto  foglio  pagarlo  e  consegnarlo  pro 
rata  a  ciascheduno  di  essi  Sig.ri  Notari  cum  obligatione  Camerali 
in  forma. 

Tenore  del  foglio  sopra  enunciato. 

Gian  Francesco  Banchieri  Tesoriere  Generale,  etc.  In  esecuzione 
di  detto  Chirografo  etc.  ordiniamo  etc.  che  di  tutti  grEmolumenti 
de  prenarrati  Offizi  della  sagra  Rota,  se  ne  formi  una  massa  comune, 
e  tolta  ogni  diflferenza,  e  distinzione  de  medesimi  restino  uniti,  e  incor- 
porati  alla  detta  massa  con  i  seguenti  regolamenti. 


Benedicto  XIV  543 


Primo,  che  tutto  il  denaro,  che  in  awenire  si  ritrarri,  ed  esi- 
ger4  dagr  Emolumenti  di  detti  Offizi  tanto  maturati,  che  da  matu- 
rare  debba  interamente  colare,  e  depositarsi  in  mano  d'un  depo- 
sitario. 

2^   €  Che   esso  depositario  de66a  in  primo  luogo  con  U  suddetto 

<  denaro  pagare  il  debito  corrente  tanto  degl'  Emolumenti  mensuali 
€  dovuti  alla  Sagra  Rota,  quanto  del  Censo  dovuto  alla  Re.  Camera 

<  per  quei  termini  e  rate,  che  cominciaranno  a  decorrere  dal  di  della 

<  detta  unione,  e  massa^  e  per  li  termini  poi  e  rate  arretrate  e  per 
€  anco  non  pagate  debba  pagarle  per  contrtbuto  alla  Sagra  Rota,  e 
€  Rev.  Camera  col  denaro,  che  spettava  a  detti  Notari  debitori  a 
«  ragione  di  scudi  due  Cento  Tanno  per  ciascuno  dei   medesimi   in 

<  diminuzione,  e  totale  soddisfazione  del  debito  arretrato   che   anno 

<  ciascheduno  di  loro  con  essa  Rota,  e  Rev.  Camera  > . 

3''  Che  detto  depositario  sia  tenuto  d'amministrare  detta  depo- 
sitaria,  tenere  il  libro  detto  receptorum  con  la  nota  fedele  di  tutte 
le  Partite,  e  Pagamenti  col  suo  Indice,  e  Rubricella,  e  far  diligen- 
temente,  e  con  esattezza  tutt'aItro  che  richieda  la  buona  amministra- 
zione  de  detta  depositaria.  £  venendoci  ora  da  detti  Notari  proposto 
per  depositario  il  Sig.'  Soccorso  Amici,  Noi  perci6  inerendo  alle  loro 
richieste,  ed  essendoci  anche  nota  Tidoneiti,  e  probiti  di  detto 
Sig.  Amici,  lo  deputiamo  in  depositario  con  Tincombenze  ed  obbli- 
ghi,  e  colla  ricognizione  di  scudi  due  sopra  ciascheduno  di  detti 
quattro  Offizi,  quali  mestrui  scudi  otto  potr^  appropiarseli,  e  rite- 
nerseli  qgni  mese  dei  dend^ri  della  massa  comune,  ed  in  mancanza 
del  medesimo  vogliamo,  che  per  depositario  si  elegga  sempre  uno 
delli  stessi  quattro  Notari  il  piu  capace,  e  chi  dari  migliori  sicu- 
rezze,  da  proporsi  dalFistessi  Connotari,  et  approvarsi  da  Noi  o 
nostri  successori  con  le  istesse  incombenze,  obblighi,  e  ricognizioni, 
come  sopra. 

Seguono  altri  Capitoli  per  la  direzione,  e  buon  regolamento  di 
detti  Offizi  etc.  In  fede  etc. 

Dato  dalla  Nostra  residenza  di  Monte  Citorio  questo  di  4  Set- 
tembre  1750. 

G.  F.  Banchieri  Tesoriere  Generale 

Cesare  Ridolfi  Segretario  di  Camera  rogato. 


544  Soeculo  X  VII 


426. 

/n  Congregationc  rotali  tnensts  septetnbris  exhibebatur  tabella^  seu  Dia-' 
rium^  rotaiis  in  qua  descriptae  erant  Rotae  futuri  anni  iuridici, 
cUiaque  trcutabantur  praeparatoria  futurorum  iudiciorum. 

(Arch  Rot.,  <  Diarium  Camerale »). 

Die  Veneris   ii    ^mbris   1750 

fuit  Congregatio  Rotalis  in  qua  stabilita  fuit  aperitio  Rotae  pro 
die  2  8bris  et  Rmus  Decanus  exhibuit  Diarium  Rotale  imprimendum 
pro  anno  proximo  rotali. 

Postea  in  causa  Romana.  Legitimae . . .  alias  resoluta  et  expedita 
coram  Rmo  Decano  videntibus  omnibus  Dominis,  statutum  est  ut 
novae  appellationis  commissio  dirigeretur  R.  P.  D.  Bussio  qui  ex 
ordine  ultimus  silfTragium  tulerat  in  praecedenti  instantia»  etsi  com- 
missio  appellationis  directa  primum  reperiretur  R.  P.  D.  Migazzi 
indeque  R.  P.  D.  Canillac  qui  in  dicta  superiori  instantia  primus 
omnium  fuerat  iuxta  ordinem  suffragatus.  £t  pro  effectu  huiusmodi 
resolutionis  intimatum  fuit  Rmo  Decano  ut  moneret  coliitigantium 
Defensores  quod  ipsi  curarent  ut  dicta  commissio  R.  P.  D.  Bussio 
dirigeretur. 

427. 

Camerarius,  inHmalus,  assistebat  traditioni  Palliorum  faetae  a  primo 
Cardinale  Diacono. 

(Arch.  Rot.,  <Diarium  Camerale*). 

Mercurii  29  Novembris   1752. 

Qua  Sacri  Auditorii  Camerarius  accessi  hac  mane,  iuxta  mihi 
transmissam  intimationem  ad  aedes  Emi . . .  Primi  inter  S.  R.  E.  dia- 
conos  Cardinales  et  assistentiam  praestiti  traditioni  Pallii. ... 

428. 

Ad  parendum  iussui  BenedicH  XIV,  Rotae  CoUegium  celebrcU  Capel- 
lam  ad  S.  M.  in  zna  lata  in  honorem  SS.  AA.    Petri  et  PauU. 

(Arch.  Rot.,  ^Diarium  Ca^nerale*), 

Lunae  2  lulii  1753. 

Interfuerunt  hac  mane  RR.  PP.  DD.  in  Ecclesia  S.  Mariae  in 
Via  Lata  in  qua  habita  fuit  Cappella   in   honorem  SSmum  Aposto- 


Benedicto  XIV  545 


lorum  Petri  et  Pauli  ad  quam  luxta  Constitutionem  SSmi  Diii  N. 
interesse  debent  Sac.  Rom.  Rotae  Auditores,  celebravitque  Rinus 
P.  D.  Valdina  Bremona,  a  me  tamquam  Sac.  Rotae  Camerario  prae- 
cedenter  intimatus. 

429. 

Officium  Camerartatus  btennio  durabat  et  per  turnum  exercebatur  - 
quaenam  observarentur  in  traditione  officii  ab  uno  ad  alterum 
Auditorem.  -  Post  vacationes  NatcUitias  fiebat  Rota  MenwricUium. 

(Arch.  Rot.,  « Diarium  Camerale »). 

Anno  Domini  1754. 

S**  Romanae  Rotae  Camerariatus  Officium,  quo  functus  fuit  anno 
superiori  R.  P.  D.  Cornelius  Caprara,  mihi  Caietano  Elephantutio 
legitimo  veluti  successionis  iure  delatum  fuit  in  futurum  biennium. 
Quamobrem  a  die  usque  14  Xbris  elapsi  anni  traditae  fuerunt  Claves 
Archivii  Rotalis,  Inventaria,  et  Diarium,  ut  ibi  S.  Auditorii  resolu- 
tiones  in  causis  editas  describerem  et  si  quae  contingerent  S.  Tribu- 
nali  spectantia,  accurate  referrem. 

Rem  igitur  exordiendo  a  Congregatione  Rotali  habita  die  7  ianua- 
rii  praesentis  anni,  resolutiones  ibi  editas  iuxta  ordinem  describere 
incipio. 

Rota  Memorialium  7  lanuarii   1754  etc. 


430. 
Rpd.  Paracciano  Auditore  electo  servanda  in  novitiatu  nolente  servare 
et  ad  id  ad  Papam  recurrente,  guaestio  oritur  et  Papa  binas  dat 
Rotae  Decano  familiares  epistolas. 

(Arch.  Rot.,  •Diarium  Camerale*), 

* 

lunio  1754. 

Quamvis  Rpd.  Paraccianus  publicas  theses  in  Cancellaria  Apl.ica 
nondum  habuisset,  nec  locus  propterea  factus  esset  agendi  de  pri- 
vata  disputatione,  quae  ut  plurimum  intra  15  dies  a  dictis  publicis 
thesibus  haberi  consuevit,  cum  tamen  placuerit  Ss.  D.  N.  Papae,  datis 
a  Castro  Gandulphi  literis  ad  Rotam,  remittere  et  eximia  benignitate 
commendare  quasdam  eiusdem  Rpd.  Paracciani  preces  in  quibus  de 
contrahendo  hoc  15  dierum  termino  petita  fuerat  facultas,  quatenus 
DD.  consueta  die  causarum  studio  hoc  anno  addicta,  eidem  privatae 

8S 


S46  SoeculoXVm 


disputationi  nollent  intervenire,  Rota  censuit  debitum  Principi  obse- 
quium  nulla  expectata,  ut  iuris  erat,  legitima  instantia,  statim  exhi- 
bere  et  una  simul  a  laudabilibus  nequidquam  recedere,  decemendo 
privatam  disputationem  habendam  esse  die  15  a  publicis  thesibus 
quae  erit  martis  25  huius  mensis  lunii  et  ita  decreverunt  etc. 

Cum  vero  in  dictis  precibus  Rpd  Paraccianus  ad  colorandam 
petitae  facultatis  causam  de  nimio  Rota^  rigore  conqueri  quodam- 
modo  videretur,  demandatum  fuit  Rpd.  Canillac  Prodecano  ut  de 
decreto  supra  iam  facto  certiorem  statim  redderet  S.  D.  N.  et  a 
supposita  rigoris  nota,  tribunalis  nomen,  ut  par  erat,  vindicaret,  quo 
ipse  in  munere  commissam  sibi  operam  adeo  apposite  ac  viriliter 
praestitit  ut  novas  SS.  D.  N.  et  humanissimas  et  Rotae  honorificen- 
tissimas  litteras  rescripserit  quas  ideo  omnes  decreverunt  diligenter 
esse  asservandas  et  in  Archivio  reponendas.  Interim  Rpd.  Parac- 
cianus,  facti  poenitens,  non  distulit  singulos  adire  DD[ominos]  et  de 
inconsulta  agendi  methodo  veniam  humiliter  implorare.  Tenor  litte- 
rarum : 

Benedictus  PP.  XIV.  Dilecte  Fili,  salutem  et  Apostolicam  Bene- 
dictionem.  E  stato  a  ritrovarci  Mons.  Paraciani  eletto  da  Noi  Udi- 
tore  di  Rota,  come  ella  ben  sa,  e  ci  ha  presentato  Tannesso  memo- 
riale.  L'abbiamo  letto  e  considerato,  e  V  istanza  ci  e  sembrata  molto 
ragionevole,  ed  anche  adattata  alle  presenti  circostanze,  nelle  quali 
essendo  impediti  due  Uditori  di  Rota,  e  non  essendo  forse  ne  Tuno 
ne  Taltro  in  grado  di  poter  ritornare  alFattuale  servizio  del  Tribu- 
nale,  troppo  comple  il  far  vedere,  che  si  fa  quanto  si  puo  per  acce- 
lerare  V  ingresso  a  chi  e  in  grado  di  poter  servire.  II  nostro  dunque 
Mons.''  di  Caniliac,  che  oggi  empie  la  piazza  di  Decano,  abbia  la 
bonta  di  leggere  e  considerare  il  memoriale,  e  di  farlo  leggere  e 
considerare  ai  suoi  degni  Colleghi,  rappresentandoli  le  nostre  pre- 
mure,  accio  le  dispute  segrete  di  Mons.'^  Paraciani  si  facciano  o  nel 
giorno  25  del  corrente,  non  ostante  lo  studio  della  Rota,  essendo 
il  detto  giorno  25  il  decimo  quinto  dopo  le  dispute  pubbliche,  che 
si  faranno  nel  giorno  1 1  o  pure  anticipando,  si  facciano  nel  sabbato, 
o  nella  Domenica  precedente,  ancorche  ci6  potesse  essere  contro  lo 
stile,  dando  Noi,  quando  ve  ne  sia  di  bisogno,  ogni  nostra  Auto- 
riti  di  derogarvi.  Noi  abbiamo  assistito  sette  anni  in  qualiti  di  Segreto 
alla  felice  memoria  del  Cardinale  Caprara,  quando  era  Uditore  di 
Rota,  ed  eravamo  un  Segreto  che  parlava  e  scriveva,   ed  abbiamo 


Benedicto  XIV  547 


sempre  mantenuto  afifetto  e  stima  al  Tribunale:  e  questo  e  il  motivo, 
per  cui  non  facciamo  verun  passo  a  dirittura,  ma  bramiamo,  che  il 
passo  si  faccia  dal  Tribunale.  Terminiamo  col  dare  a  Mons/  nostro 
di  Caniliac,  e  suoi  Prelati  CoUeghi  TApostolica  Benedizione.  Datum 
ex  Arce  Castri  Gandulphi  die  6  lunii  1754  Pontificatus  Nostri  Anno 
Decimo  quarto. 

431. 

Alia  epistola  familiarts  Benedicti  XIV. 
(Arch.  Rot.,  €  Admissiones »   Varia,  n.  25), 

Benedictus  PP.  XIV.  Dilecte  Fili,  salutem  et  Apostolicam  Bene- 
dictionem.  Riceviamo  la  sua  lettera  dei  9  e  la  preghiamo  a  rendere 
in  nome  nostro  al  Tribunale  della  nostra  Rota  le  dovute  grazie  per 
la  benigna  annuenza,  che  le  conclusioni  private  di  Mons.*"  Paracciani 
si  facciano  nel  giorno  25  riconoscendo  ancor  Noi  la  finezza  del  tratto 
cadendo  nello  stesso  giomo  Timpegno  dello  studio.  Camminando  poi 
colla  nostra  consueta  ingenuitji,  le  diciamo  esser  restato  in  qualche 
parte  amareggiato  il  consenso  da  Noi  ricevuto  per  la  presa  risolu- 
zione  parendoci    di   vedere  nella   di   lei   lettera  contrassegni  troppo 
chiari  di  disgusto  contro  la  condotta  di  Mons^.  Paracciani  in  questo 
afifare.  Troppo   ci   preme,    che   il   Prelato  entri   nel  Tribunale,   ben 
veduto  da  tutti  i  Colleghi ;  e  per6  Noi,  dopo  aver  preso  le  dovute 
informazioni,  non  lasceremo  d'ordinare  che  faccia  que'  passi  che  cre- 
deremo  opportuni:  ed  intanto  domandiamo,  che  si  deponga  da  cia- 
scheduno   qualsivoglia  egreferenza,  essendo  stato  il  Tribunale   della 
nostra  Rota  sempre  illustre  per  dottrina,  ma  non  sempre  ammirato  per 
la  perfetta  unione  e  buona  corrispondenza  fra  gli  Uditori,  e  giacche 
oggi  per  grazia  di  Dio  e  stimabile,  ed  6  stimato  per  tutte  le  due 
predette  qualitit,  desideriamo  sommamente  che  si  mantenga  in  quello 
stato  in  cui  e.  I  Poeti  ci  rappresentano  le  Grazie  in  numero  di  tre ; 
ed  i  Pittori  le  dipingono  sempre  in  numero  di  tre.  Noi  siamo   par- 
ziali  de'  Poeti  e  de*  Pittori,  e  dopo  aver  ricevuto  dal  Tribunale  della 
Rota  il  favore  dello  stabilimento  delle  conclusioni  private  di  Mons.^  Pa- 
racciani  nel  giorno  25  domandiamo  ancora  gli  altri  due,  cioe  che  a 
Noi  si  rimetta  Tesame  della  sua  condotta,  e  che  intanto  cessi  qual- 
sivoglia  amarezza,  volendo  Noi  ora  e  sempre  la  buona  concordia  e  la 
cordiale  corrispondenza  fra  i  nostri  Uditori  di  Rot§,  a'  quali  intanto  con 
pienezza  di  cuore  diamo  Tapostolica  benedizione.  Datum  ex  Arce  Castri 
Gandulphi  die   10  iunii   1754  Pontificatus  nostri  anno  decimo  quarto. 


548  Soeculo  XVIII 


432. 
Cangregatio  Rotalis  mensts  septembrts. 
(Arch.  Rot.,  « Diarium  Camerale  »). 

Lunae  die  9  Septembris   1754. 

Habita  fuit  Congregatio  praeparatoria  pro  aperitione  Rotae  .  .  . 
Approbata    itidem  fuit  Tabella  Rotalis   pro   futuro   anno    impri- 
menda. 

433. 
Hofa  iuramentorum  seu  iuramenti. 
(Arch.  Rot.,  •Diarium  Camerale*). 

Die  Ven.  4  Octobris  (1754). 

Accesserunt  in  hac  Rota  Adiutores  studiorum  et  secreti  et  per- 
lecta  ab  uno  ex  iis  Constitutione  s.  m.  Urbani  VIII  omnes  praesti- 
terunt  solitum  iuramentum  super  illius  observatione. 

434. 

jRotae  Auditores  si  ad  Episcopatum  promoveri  contingeret^  ab  examine 
subeundo  eximebantur  privilegio. 

(Arch.  Rot.,  ^Diarium  Camerale*). 

Martis  11   Februarii   1755. 

Habitum  fuit  hodie  examen  Episcoporum  in  Palatio  Apostolico 
Quirinali.  Interfuit  quoque  R.  P.  D.  meus  Molino,  iam  electus  Epi- 
scopus  Brixien.  ut  sui  periculum  faceret  una  cum  aiiis  de  more  exa- 
minandis.  Verum  dimissus  fuit  uti  plene  approbatus,  iuxta  priviiegium 
quo  fruuntur  S.  R.  Auditores. 

435. 

Papa  in  Consistorio  secreto  refert  ac  providit  Ecclesiae  Brixien.  de 
persona  Rev.  Molini. 

(Arch.  Rot.,  €  Diarium  Camerale  »). 

Lunae  Februarii   1755. 

Hodie  in  Consistorio  Secreto,  Sanctitate  Sua  referente,  providit 
Ecclesiae  Brixien.  .  .  .  de  persona  R.  P.  D.  loannis  Molino,  ipsum- 


Benedicto  XIV  549 


que  illi  in  Episcopum  praefecit,  cum  retentione  officii  auditoris  cau- 
sarum  Palatii  Apostolici  <  sub  titulo  locumtenentis  ad  Sanctitatis 
<  Suae  et  Sedis  Apostolicae  Beneplacitum  > ,  sunt  verba  decreti  Con- 
cistorialis  hac  die  emanati  cuius  copia  in  Archivio  asservatur. 


436. 

Jioia  canatur  ut  Benedictus  XIV  canstitutianes  Rotales  servare  faciat 
in  admissione  novi  Auditoris  Veneti. 

(Akch.  Rot.,  ^Dtartum  Canterale*). 

6  lunii   1755. 

Rumor  in  Rota  percrebuerat,  S.  D.  N.  in  locum  Rmi  Molino 
propediem  ex  Arce  Castri  Gandulphi  fore  declaraturum  novum 
Rotae  Auditorem  unum  ex  quatuor  quos  nuper  Respublica  Veneta 
de  more  nominaverat,  videlicet  R.  P.  D.  Rezzonicum,  R.  P.  D.  Savi- 
man  (?)  Clericos  Camerae,  R.  P.  D.  Cornelium  Praelatum  Consultae 
et  D.  Savorgnanum ....  Ssmi  Cubicularium,  cumque  illud  etiam 
sensim  evulgari  coepisset  quod  nempe  S.  S.  deliberaverat  novum 
hunc  futurum  Auditorem  statim  praesentare  posse  Motumproprium 
suae  electionis  ceterasque  peragere  consuetas  functiones  ad  posses- 
sionem  usque  inclusive  etiamsi  Rmus  Molino  adhuc  uti  Locumtenens 
in  Rota  consideret,  visum  est  DD[ominis]  rumorem  utcumque  incer- 
tum  non  esse  negligendum. 

Commissum  idcirco  fuit  R.  P.  D.  Paracciano  ut  ipse,  capta  occa- 
sione  invisendi  D,  Card.  Argenvillieres  Proaudit.  SSmi  in  Castro 
Aritiae  commorantem,  de  vero  rerum  statu  diligenter  inquireret, 
unaque  simul  ostenderet  grave  inconveniens  maximumque  absurdum 
quod  quis  de  officio  nondum  vacante  provideatur:  Novum  id  fore 
^xemplum  contra  laudabiles  Tribunalis  consuetudines,  contra  omnes 
iuris  regulas  et  contra  expressam  dispositionem  saluberrimae  Con- 
stitutionis  Sixti  IV,  quae  vetat  Auditoribus  ne  ullum  in  posterum 
recipiant  ultra  numerum  duodenarium :  Hinc  paulatim  invehi  in  nostrum 
Tribunal  exitiale  genus  Expectativarum,  hinc  latam  aperiri  viam  sub- 
vertendi  leges  atque  Ordinem  eiusdem  Tribunalis  quem  tamen  exterae 
Nationes  venerantur  et  in  suis  nominandis  Auditoribus  caste  ac  sancte 
observant ;  aut  igitur  supersedendum  esse  in  novi  Auditoris  decla- 
ratione,  aut  revocandum  beneplacitum,  cuius  vigore  Diius  Molino 
locum  adhuc  tenet  Auditoris  Veneti :  ita  quoque  alias  servatum  fuisse 
de  anno  1660  cum  Rmo  Meltio  promoto  ad    Ecclesiam   Papiensem 


550  Soeculo  XVIII 


qui  tamdiu  officium  Auditoratus  uti  Locumtenens  retinuit  quamdiu 
expeditus  non  fuit  Motusproprius  R.  P.  D.  Vicecomitis  illius  succes- 
soris :  Haec  omnia  tamen  non  nostro,  sed  proprio  tantum  nomine 
exponeret  unaque  simul  curaret  alloqui  d.  Card.  Vicecancellarium 
eius  opem  deprecando  ne  sineret  ullum  exoriri  praeiudicium  Sac.  Tri- 
bunali  culus  ipse  est  caput  et  protector.  Probe  ac  felici  exitu  munus 
suum  obivit  R.  P.  D.  Paraccianus,  nam  postridie  redditae  sunt  litterae 
D.  Card.  Argenvillieres  quibus  nunciabatur,  S.  D.  N.  respondisse 
D.  Card.  Vicecancellario  se  vel  non  declarare  novum  Rotae  Audi- 
torem  Venetum,  vel  quatenus  declarasset,  minime  tamen  signaturum 
Motumproprium  illius  electionis  nisi  post  indictas  ferias  generales: 
Hac  accepta  Pontificis  sponsione  decretum  fuit  quod  Drius  Decanus, 
eiusque  loco  R.  P.  D.  Bussius  .  .  .  nomine  Tribunalis  debitum  gra- 
tiarum  officium  persolveret  tam  Card.  Vicecancellario  quam  Car- 
dinali  Argenvillieres  Pro-Auditori. 

Praedictas  literas  aliasque  subinde  super  hoc  negotio  mihi  tra- 
ditas  in  Archivio  reposui,  * 

437. 

Rotalis  Cangregaiio  extraordinaria  coram   Benedicto  XIV  in   causa 
Moguntina-Iuris  metropoliHci. 

(Arch.  Rot.,  ^Diarium  Camerale»), 

Die   lo  aug.    1755. 

Hodie  mane,  habita  fuit  coram  SSmo  Congregatio  particularis 
Rotae  in  causa  Moguntina  luris  Metropolitici  inter  celsissimum  Ele- 
ctorem  et  Archiepiscopum  Moguntiae  ac  Abbatem,  hodie  episcopum, 
Fuldensem.  Hora  intimata,  introducti  fuimus  in  cubiculum  ad  quod 
subinde  accessit  S.  S,  cum  RR.  PP.  DD.  Praefecto  cubiculi  et 
Magistro  caeremoniarum,  ibique  recitata  consueta  oratione,  benigne 
annuit  ut  omnes  in  scamnis  hinc  inde  paratis  consederemus.  Mox 
R.  P.  D.  Bussius  uti  senior  suffragium  in  causa  tulit  ac  deinde  cae- 
teri  iuxta  ordinem  Turni  comprehenso  etiam  Rmo  Molino  Episcopo 
Brixien.  qui  et  ipse  loco  suo  interfuit  de  expresso  SSfhi  mandato. 
Prodiit  consultatio  favore  Archiepiscopi  Moguntini,  quam  SS.  D.  N. 
merita  causae  mira  alacritate  et  eloquentia  ex  integro  restringendo 
laudavit  adprobavitque,  nobis  interim  iniungens  servare  secretum 
captae    resolutionis.  Post   haec    singuli    tradidimus  vota    in    scriptis 

'  Hanc  adnotationem  exaravit  manu  sua  ipse  Elephantutius,  Camerarius. 


Benedicto  XIV  551 


iuxta  ordinem  praecedenter  datum  et  exinde  benignissime  fuimus 
dimissi.  Interfuimus  sine  Cappa  et  extra  formam  ludicii,  prout  intimatum 
fuerat  per  organum  Secretariae  Status»  ut  videre  est  ex  ipsis  intima- 
tionibus  quas  R.  P.  D.  Bussius  mihi  tradidit  ut  reponerem  in  Archivio. 

438. 

Exeuntem  e  Rota  Auditorem  ^promotum  associant  duo  novisstmi  Audi- 
tares  usque  ad  aulam  exteriorem   Tribunalis. 

(Arch.  Rot.,  « Diarium  Camerale  »). 

Veneris  3  Octobris   1755. 

In  hac  Rota  R.  P.  D.  Molino  Episcopus  Brixien.  et  Locumtenens 
propediem  ad  suum  Episcopatum  profecturus,  valedixit  Dominis  et  de 
more  a  duobus  iunioribus  associatus  fuit  usque  ad  aulan\  exteriorem. 

439. 

Benedictus  XIV  Rotae  Auditoribus  dono  dat  exemplar  suae  Synodi 
Dioecesanae.  ' 

(Arch.  Rot.,  <Diarium  Camerale*). 

Lunae  17  Novembris   1755. 

Dum  essemus  in  Rota,  SSmus  Diius  N.er  nobis  dono  misit 
exemplar  suae  Synodi  Dioecesanae  novae  Editionis  nuper  impressae 
suam  porrigendo  liberalitatem  non  modo  in  R.  P.  D.  Olivatium  qui 
eius  sedem  in  Rota  nondum  occupaverat,  verum  etiam  in  Auditorem 
venetum  loco  Rmi  Brixien  nominandum.  Statutum  inter  nos  fuit  ut 
quatuor  ex  senioribus  se  conferrent  ad  referendas  gratias  SSmo. 
Adimpleverunt  hi  quidem  commissum  munus,  sed  accessum  ad  SSmum 
habere  non  potuerunt,  quia  erat  dies  Consistorii. 

440. 

Benedicto  XIV  Auditores  Rota^  graiuis  agunt  pro  accepto  donOy  et 
eidem  inctdcant  ut  curet  navos  Auditores  nominare  nedum  doctos 
sed  eOam  uti  doctos  reputatos. 

(Arch.  Rot.,  •Diarium  Camerale»), 

Ven.:  21   nov.bris   1756. 

Post  Rotam  accessimus  iterum  ad  referendas  gratias  SSmo  a  quo 
peramanter  accepti  fuimus.  Multa  nobiscum  locutus  fuit  et  praecipue 


562  Soeculo  XV/IJ 


super  obitu  R.  P.  D.  Amadei,  imo  nos  percontari  non  omisit,  quem- 
nam  in  eius  locum  subrogari  mallemus :  Cui  interrogationi  responsum 
fuit,  electionem  ab  eo  faciendam  talem  futuram  qualem  nos  ipsi 
cupimus  et  Curia  expectat.  Hoc  unum  a  Sanctitate  Sua  deprecando, 
ut  virum  eligere  vellet  qui  non  modo  doctus  sit,  sed  doctus  etiam 
reputetur,  ne  coUitigantes  qui  sua  negocia  nobis  confidunt,  aut  coacte 
aut  aegr^  ad  nostrum  Tribunal  accedant. 


441. 
/n  eleciione  Rpd.  Frangipane,  Secretaria  Status  amittit  epistolio  factam 
a  Papa  nominatianem  Rotae  signijicare. 

(Arch.  Rot.,  « Diarium  Camerale »). 

Lunae  24  Nov.bris   1755. 

In  locum  R.  P.  D.  Amadei  electus  hodie  fuit  a  SSmo  R.  P.  D. 
Frangipanus  qui  statim  accessit  ad  invisendos  DD.  Sanctae  Rotae 
Auditores.  Quia  vero  R.  P.  D.  Bussius  Pro-Decanus  nondum  accepit 
solitum  epistolium  a  Secretaria  Status,  ideo  monitus  fuit  novitius 
CoIIega  ut  eius  expeditionem  quantocius  curaret. 

442. 

Rotae  Auditores  nequibant  adduci  in  suspectum  etiam  si  eisdem  com- 
mitterentur  causae  uti  Praelatis,  fuas  ipsi  antequam  Auditares 
existerent,   iudicaverant. 

(Arch.  Rot.,  «  Ordinationes  »,  part,  I,  n,  LI). 

anno   1756. 

Commessa  a  Monsignor  Paracciani  come  Prelato  la  causa  Romana 
Mercedis  gii   dal   medesimo   giudicata  in   tempo   che   era  Luogote- 

nente  dell' A.  C fu  .  .  .   .  domandata  avanti  Monsignor  Udi- 

tore  della  Segnatura  la  riportazione  di  tal  commissione,  si  perche 
nelle  cause  Prelatizie  potesse  aver  luogo,  anche  in  S.  Rota,  Talle- 
gazione  in  sospetto,  quanto  ancora  per  il  motivo  che  ranzidetto 
Monsignor  Paracciani  aveva  egli  stesso  sentenziato,  e  non  si  dovesse 
permettere  che  un  medesimo  Giudice  confermi  e  revochi  in  grado 
d'appeIIazione  la  sua  propria  sentenza. 

Su  tali  motivi  ....  (fu)  ritrovato  non  men  puntuale  che  recente 
Tesempio    nella    Imolen.    Pecuniaria   super    resHtutione   in  integrum 


Benedicto  XIV  563 


j  tultt  i^so  cor,  Rpd.  Canillac  in  cui  al  §  4^  e  5^  diffusamente  si 
ferma  T  incompetenza  di  simile  ricusazione,  non  meno  nelle  cause 
Rotali,  che  Prelatiziey  per  la  stessa  identica  ragione  che  nelFuna  e 
neiraltra  specie  devono    (gli   Uditori    Ponenti)  giudicare  secondo  il 

voto  de'  suoi  Corresponsali persuaso  Monsignor  Uditore 

della  Segnatura  .  .  .  ,  ha  ordinato  che  si  sostenga  la  Commissione 
diretta  a  Monsignor  Paracciani  uH  Praelato,  come  per  decreto  ema- 
nato  sotto  li  26  gennaio  corr.  la  di  cui  copia  autentica  si  consegna 
a  Monsignor  IUmo  Rmo  Camerlengo  insieme  con  altra  copia  del- 
Taddotti  due  §§  della  Decisiane  avanU  Monsignor  CaniUctc  per  norma 
de'  casi  futuri,  ecc. 

443. 

Decani  erat  vices  gerere  omnium  Collegarum  adsen/ium  vel  in  eorum 
locum  quem  mcUlet  subrogare. 
(Arch.  Rot.,  <  Diarium  Camerale »). 

Lun.  22  martii  1756. 

Post  Rotam  R.  P.  D.  Stadion  conquaestus  fuit  cur  sibi  delatum 
non  fuisset  munus  Camerarii,  quod  luxta  legem  Turni  sibi  deferen- 
dum  esse  asserebat,  post  discessum  R.  P.  D.  Figueroa,  attento 
praesertim  ultimo  statu,  quod  suis  iuribus  favere  arbitrabatur.  Respon- 
sum  fuit,  huiusmodi  munus  pertinere  ad  R.  P.  D.  Bussium  tamquam 
Prodecanum,  non  minus  ex  inveterato  more  Tribunalis,  quam  etiam 
ratione  iuris  inde  promanante,  quod  sicuti  ad  Decanum  spectat  vices 
gerere  omnium  CoIIegarum  absentium,  vel  in  eorum  locum  sub- 
rogare  quem  ipse  maluerit,  ita  iure  optimo  assumere  iste  potuerit 
officium  Camerariatus  eoque  fungi  valeat  donec  elapso  biennio  Rotali 
aperiatur  successio  favore  illius,  cui  iuxta  ordinem  Turni  deferenda  erit. 

444. 

Revmo  Cardinali  Camerario  sub  praetextu  quod  nuUa  adesset  causa  in 
Camera  iudicanda,  abnuenti  Cameram  congregare,  ut  Rocchetlum 
imponeret  novo  Rotae  Auditori,  mandat  Benedictus  XI  Vutnulla  inter- 
posita  excusatione  suum  convocaret  Tribunal  pro  prima  die  iuridica. 
(Arch.  Rot.,  •Diarium  Camerale*). 

Martis  23  Martii   1756. 

R.  P.  D.  Olivatius  hac  mane  habuit  privatas  Conclusiones  coram 
Emo  Card.Ii  Vicecancellario.  Omnes  interfuimus  praeter  RR.  PP.  DD. 


564  Soeculo  XVIII 


Canillac  et  Borrull,  qui  minus  bona  valetudine  detinebantur.  Expo- 
suit  deinde  R.  P.  D.  Olivatius  se  inutiliter  deprecatum  fuisse  R.  P.  D. 
Decanum  Camerae  ut  die  Mercurii  24  currentis  Martii,  quae  iuri- 
dica  erat,  congregare  dignaretur  Cameram  eique  tradere  Rocchettum, 
retulitque  ideo  R.  P.  D.  Decanus  denegasse  Cameram  intimare  quia 
in  d[icto]  Tribunali  nuUae  aderunt  Causae  sub  ea  die  proponendae. 
"Quo  audito,  rogavimus  Emum  Cardinalem  Vicecancellarium  ut  id 
referre  dignaretur  SSmo  ab  eoque  impetraret  vel  ut  Clerici  Camerae 
congregarentur  etiam  .  ad  unicum  effectum  tradendi  Rocchettum 
R.  P.  D.  Olivatio,  vel  ut  restitueret  nostrum  Tribunal  in  pristinum  ius, 
quo  antea  fruebatur,  tradendi  per  se  ipsum  independenter  a  Tribunali 
Camerae  Ap.Iicae  Rocchettum  omnibus  S.  Rotae  Auditoribus.  Nostras 
preces  humanissime  accepit  Emus  Card.Iis  Vicecancellarius,  easque 
sine  mora  obtulit  SSmo  qui  Decano  Camerae  iniunxit,  ut  nulla  interpo- 
sita  excusatione,  suum  convocaret  Tribunal  pro  prima  die  iuridica. 

Unde  factum  est,  ut  die  Mercurii  24  cur.tis  Martii  convocata 
fuerit  Camera  Ap.Iica,  traditusque  Rocchettus  R.  P.  D.  Olivatio. 

445. 

Auditores  Rotae  ad  novum  Cardinalem   Vice-Cancellarium  uti  caput 
sacri  Rotae  tribuncUis  accedunt  gratulaturi. 

(Arch.  Rot.,  Diarium  Camerale), 

Septembri»  1756. 

Sub  hosce  dies 

Eodem  tempore  S.  R.  E.  Vicecancellariatus  officium  paucos  ante 
annos  delatum  Emo  et  Rmo  Card.Ii  Hieronimo  Columna,  collatum 
fuit  Emo  ac  Rffio  Card.Ii  Archinto,  ad  quem  uti  caput  nostri  Tribu- 
nalis  collegialiter ,  accessimus  ut  ipsi  nobisque  gratularemur. 

446. 
Aperitio  Rotae  et  Rota  iuramenti. 
(Arch.  Rot.,  Diarium  Camerale). 

Octobris  1757. 
In  apertura  Rotae  equitarunt 

Lunae  3  octobris. 
In  hac  Rota  lectae  fuerunt  BuIIae  et  Constitutiones  Rotales  admis- 
sique  Coadiutores  studiorum  et  Secreti  ad  praestandum  iuramentum. 


Benedtcto  XIV     y 555 


447. 

<  Inventario  delle  robe  della  Sacra  Rota  Romana  » . 

(Arch.  Rot.,  *  Inventaria  *). 

Sine  data. 

Nella  stanza  della  Rota  al  Palazzo  Vaticano. 

Prima  stanza.  * 

Tre  cassabanchi  di  albuccio  bianchi  col  loro  appoggio  dietro.  Cin- 
que  cassabanchi  pitturati  a  fiori  col  nome  di  Papa  Paolo  V.  Un  Pul- 
pito  grande  di  legno  coUa  sua  balaustra  davanti,  in  cui  siedono  tutti 
gli  Illmi  e  Rmi  S.ri  Uditori  di  Rota,  fatto  da  Papa  Pio  IV  Tanno  1562 
tinto  color  di  noce. 

Undici  Pulpiti,  ne*  quah  sedono  i  Ss."  Avvocati  tinti  color  di  noce. 

Seconda  stanza. 

Appartamento  di  corame  in  tutta  la  suddetta,  fiorato  d'oro  con 
fondo  oscuro. 

Quattro  sedie  d'appoggio,  di  vacchetta  coi  suoi  pomi  dorati  e 
trine  rosse  di  seta,  rosicate  dai  sorci. 

Un  libro  manoscritto  stampatello  in  carta  pecora  in  quarto,  coperto 
di  cordovano  negro  filettato  d'oro  in  mezzo  diie  fiori  consimili  colle 

seguenti  parole :  Liber  Rotae,  nel  quale  Libro  sono  descritte  le  Costi- 

* 

tuzioni  della  Sacra  Rota  e  de'  suoi  Notari,  fatte  dalla  S.  M.  di  Gio- 
vanni  XXII,  con  una  BoIIa  di  Urbano  VIII  e  col  giuramento  che 
fanno  gli  IUmi  Signori  Uditori  quando  prendono  il  possesso. 

•  >••••••••••••••••••••   • 

Stanza  dove  si  fa  la  Rota. 

Paramenti  di  arazzi. 

Un  quadro  grande  con  comice  airantica  color  di  noce  svenata, 
rappresentante  il  B.  Bertrando  Vasco,  Uditore  della  Sacra  Rota,  come 
si  vede  scritto  da  una  parte  di  esso,  del  Baciccio.  -  Altro  quadro 
deiristessa  grandezza  rappresentante  San  Raimondo,  con  cornice  color 
di  noce  airantica,  filettata  d'oro,  copia  d'autore  incognito.  -  Un  quadrQi 
di  legno,  grande,  fatto  a  arco,  rappresentante  la  Madonna  col  Bam- 
bino  in  braccio,  S.  Pietro  e  S.  Paolo:  e  dodici  Illmi  Uditori  di  Rota 
vesdti  colle  cappe,  della  scuola  di  Rafiaello  originale. 

^  Hoc  cubiculo  coeremonia  aperitionis  Rotae  peragebatur  quotannis. 


556  .     Soeculo  X  VIII 


Un  quadro  bislungo  sopra  la  porta  con  cornice  airantica,  color 
di  noce,  quasi  tutta  dorata  rappresentante  Tadultera,  trasportato  nelle 
stanze  a  Monte  Cavallo. 

Una  cornice  mezzana  dorata  dove  si  mette  il  Turno  della  Rota. 

Dodici  sedie  d'appoggio  di  vacchetta  colle  menzole  dorate  con 
trine  di  seta  rossa  rosicate  dai  sorci,  tutte  consimili. 

Quattro  sedie  di  vacchetta  d^appoggio  airantica,  boUettate  con 
bollette  d'ottone  con  frangetta  di  seta  rossa  simile. 

Una  sedia  d'appoggio  di  vacchetta,  serratora,  con  frangia  di  seta 
e  oro,  rotta,  colFarma  di  Papa  Clemente  VIII  ne'  bracciuoli. 

Due  cassabanchi  col  nome  di  Gregorio  XV  colla  sua  arma  dipinti 
con  fiori. 

Tre  cassabanchi  col  nome  di  Papa  Paolo  V  e  sua  arma  dipinti  a  fiori. 

Un  cassabanco  d'aIbuccio  con  suo  arazzo  sopra. 

Tre  bandinelle  di  taffetano  verde  alle  finestre  un  poco  mangiate  da' 
sorci,  due  con  cordone  di  seta  verde  senza  fiocco  e  una  senza  cordone. 

Tre  ferri  alla  finestra  per  la  suddetta  bandinella  con  i  loro  occhietti. 

Tavolone  grande  d^albuccio  dove  si  fa  la  Rota. 

Tappeto  di  corame  da  tenersi  sopra  detto  tavolone. 

Parafuoco  di  legno  avanti  il  camino,  fatto  a  gelosia,  con  cornice 
dorata. 

Cassettone  di  legno  dentro  il  camino  da  tenere  il  fuoco. 

Cappella. 

Un  quadro  rappresentante  la  Madonna  Ssma  col  Bambino  e 
S.  Giuseppe  con  cornice  dorata  un  poco  intagliata  airantica,  copia 
di  Raffaelle  d*Urbino. 

Altare  di  legno  con  sua  pradella. 

Scalini  due  di  legno  dorati  nel  secondo  scalino  dipinti  tre  sera- 
fini  e  fiori. 

Pietra  sacra  coperta  di  tela. 

Due  candelieri  grandi  d'ottone  colle  loro  boccaglie  che  servono 
per  torcieri. 

Due  credenzini  di  albuccio  da  tenere  rampolline  etc. 

Un  smorzatore  di  latta  col  manico  di  legno. 


Stanza  de  luoghi. 

Cassetta  da  comodo  con   suo  vaso  di  terra,  coperto   di   corame 
rosso,  bollettata  con  bollette  d*ottone.  , 

Sedia  d'appoggio  di  vacchetta  ecc. 


Benedicto  XIV  557 


Ne//e  Stame  della  Rota  al  Palazzo  del  Quirinale. 

Nella  sala  dei  servitori. 
Una  stora  coperta  di  fustagno  rosso. 

Quattro  cassabanchi  tinti  rossi  per  li  servitori  colle  arme  di  carta 
e  nome  del  Regnante  Pontefice  Papa  Benedetto  XIV. 

Nelt  anticamera. 

Parato  di  corame  vecchio  fiorato  d'oro  col  fondo  color  celeste. 
••> •      • 

.  Stanza  dove  si  fa  la  Rota. 

Parato  di  damasco  rosso  fiorato  per  tutta  detta  stanza  colla  cor- 
nice  dorata  in  cima  di  detto  parato. 

Portiera  di  damasco  rosso  fiorato  alla  porta  della  Cappella. 

Ferro  per  detta  portiera  coi  suoi  occhietti. 

Portiera  nuova  di  panno  rosso  senza  fodera  con  suo  cordone  di 
seta  rossa  con  due  fiocchi. 

Ferro  con  sue  girelle  e  occhietti  di  ferro  per  detta  portiera. 

Sedici  sedie  d'appoggio  coperte  di  cordovano  rosso  con  trine  di 
seta  rossa  consimili  senza  pomi. 

Un  tavolone  grande  d'albuccio  che  si  divide  in  tre,  dove  si  fa  la 
Rota  coi  piedi  di  leg^o. 

Coperta  di  corame  rosso  del  suddetto  tavolone. 

Dua  bandinelle  di  tafiettano  verde  con  cordoni  di  seta  verde  e 
fiocchi  colle  frappalii  colle  sue  cornici  di  legno  filettate  d'oro  a  Bal- 
dacchino  alle  finestre. 

Tre  sgabelloni  coperti  di  cordovano  rosso  con  trine  di  seta  rossa 
consimili  alle  sedie. 

Due  tafietani  verdi  alla  bussola  esistente  nella  porta  per  la  quale 
si  va  alla  galleria. 

Dodici  cartelloni  coperti  di  cordovano  nero  filettati  d'oro  per  scri- 
vere  ciascuno  coIFarma  della  s.  m.  di  Papa  Clemente  XII. 

Dodici  cuscinetti  coperti  di  velluto  nero  con  frangetta  di  seta 
nera  per  pulire  le  penne. 

Cartella  coperta  di  cordovano  nero  filettato  d'oro  sopra  la  quale 
si  mette  Torologgio. 


558  Soeculo  XVIII 


Tutte  le  suddette  robe  sono  state  fatte  a  spese  del  Sacro  Palazzo 
Apostolico. 

Due  cassabanchi  invernictati  color  di  noce  filettati  d'oro  uno  senza 
serratura,  e  Taltro  con  serratura  senza  chiave  e  dentro  di  essi  le 
seguenti  cose: 

una  broccbetta  di  rame  per  innacquar  le  stanze... 

Coperta  di  damasco  rosso  foderata  di  tela  rossa  con  frangetta 
attorno  di  seta  rossa  che  serve  per  il  tavolone  grande  dove  si  fa 
la  Rota. 

Quadro  bislungo  grande  con  cornice  dorata  rappresentante  la 
SSma  Vergine  con  N.  S.,  san  Giov.  Battista  con  tre  angeli,  dicesi 
esser  opera  del  Cignani. 

Un  altro  quadro  di  tela  d'  Imperatore  con  cornice  fiorata  airantica, 
dorata,  rappresentante  il  Regnante  Pontefice  Papa  Benedetto  XIV, 
copia  del  T.  Masucci. 

Un  quadro  di  figura  irregolare  con  cornice  nuova  indorata  del 
modello  di  Salvator  Rosa,  rappresentante  Tadultera   evangelica  con 

10  figure,  di  Tiziano,  e  originale,  conforme  si  riconosce  da  tutta  la 
struttura  del  quadro,  dal  ritratto  del  detto  autore  fatto  nel  detto 
quadro  e  da  tre  pentimenti  quali  vi  si  vedono;  e  di  grandissimo 
valore  attese  la  qualiti  delFautore  ed  essendo  un  quadro  istoriato.  - 

11  detto  quadro  stava  nelle  stanze  della  Rota  al  Palazzo  di  S.  Pietro 
in  Vaticano  e  in  molti  luoghi  era  rovinato  affatto,  et  era  tutto  patito 
con  essersi  perduti  e  cascati  in  molti  luoghi  i  colori.  -  II  detto  qua- 
dro  e  stato  rifoderato,  gli  e  stato  rifatto  il  telaro  ed  e  stato  aggiu- 
stato  dal  Sig.^  Carlo  Fantaccini  pittore,  con  averci  impiegati  ...  giorni, 
e  poi  e  stato  trasportato  nelle  Stanze  della  Rota  di  Monte  Cavallo. 

Ar^enii. 

Quadro  con  cornice  d'argento  foderato  dietro  d'argento  coirarma 
della  Sacra  Rota  con  suo  cristallo  avanti  con  entro  TOrazione  allo 
Spirito  Santo  di  Carta  stampata. 


Nello  Stanziolino. 

Un  tavolino  di  noce... 

Sei  sgabelli  coperti  di  cordovano  rosso 


Benedicto  XIV  559 


Nel  primo  Stanziolino  de*  luogki. 

Una  cassetta  da  comodo  di  albuccio  con  suo  vasetto  di  terra 
coperta  di  velluto  fiorato  rosso  di  Palazzo. 

Due  orinali  di  vetro  colle  loro  vesti  di  velluto  fiorato  rosso  di 
Palazzo. 

Un  panno  di  cortinella  sopra  la  suddetta  cassetta. 

Nel  secondo  stamiolino  de  luoghu 
Una  cassetta  ecc. ... 

Mobili  di  diverse  specie  esistenii  nella  Cappella. 

Parato  di  corame  fiorato  di  oro  con  colonne  e  oro  con  fondo 
oscuro  di  Palazzo. 

Quattro  inginocchiatori...  ^ 


448. 
Obitus  Benedicii  XIV. 
(Arch.  Rot.,  Diariunt  Camerale), 

Mercurii  3  Maii   1758. 

Post  gravem  diuturnumque  morbum  in  quo  admirabilem  animi 
constantiam  servavit  suaeque  pastorali  soUicitudini  satisfacere  non 
desiit,  hoc  mane  circa  horam  duodecimam  obiit  S"**"  D.  N.  Benedi- 
ctus  XIV  Pontifex  Max. 


449. 
Congregatio  RotcUis  in  cudtbus  Decani  vacante  Sede. 
(Arch.  Rot.,  Diarium  Camerale). 

Dominico  14  Maii  1758. 

Hodie  habuimus  Congregationem  privatam  in  Aedibus  Rmi  Decani 
in  qua  actum  fuit  de  ordine  accedendi  ad  Rotas  Conclavis,  nostri  Tri- 
bunalis  custodiae  commissas,  statutumque  fuit  ut  accederemus  bini 
bini  iuxta  ordinem  antianitatis,  excepto  Rmo  Decano,  qui,  praeter 
honorem  aperiendi  turnum,  ab  hoc  excutiarum  genere  liberatus  fuit. 


560  Soeculo  XVIJI 


Quamvis  autem,  eo  dempto,  numero  pares  essemus,  voluimus  tamen 
ut  advocaretur  Rms  P.  Magister  S.  Palatii  Ap.lici,  qui  membrum  est 
Nostri  CoUegii. 

450. 
Electio  ClemenHs  XIIL 
(Arch.  Rot.,  « Liber  5.  Rotae,  2,  pag.  450-451). 

Hac ...  die  6  lulii  (1758)  post  prandium  in  comidis  vespertinis, 
praeter  communem  expectationem,  electus  fuit  in  Summum  Pontificem 
Emus  ac  Rfnus  D.  Cardinalis  Rezzonico,  venetus,  episcopus  Patavinus, 
qui  fuerat  Sacrae  Rotae  Auditor ...  et  sibi  nomen  imposuit  Clemen- 
tis  XIII  in  memoriam  Clementis  XII  qui  illum  creaverat  Cardinalem. 

451, 

Statuitur  regula  de  gerendo  offido  Camerariatus  in  casu  absentiae  vel 
perpetui  discessus  Auditoris  Camerarii. 

(Arch.  Rot.,  Diarium  Camerale). 

1759. 
Ofificium  Camerariatus  hoc  ineunte  anno  mihi  delatum  est  iure 
antianitatis  post  R.  P.  D.  meum  Stadion,  quo  absente  pro  eius  bien- 
nio  vices  gessit  Rmus  Decanus  iuxta  morem  nootri  Tribunalis.  Et 
quia  in  Rota  22  martii  1751  ob  discessum  Illmi  Figueroa  DD[omini] 
censuerunt  quod  Camerariatus  provisionaliter  gereretur  ab  eodem 
Rmo  Dec^^^anoJ  pro  anno  iam  incoepto,  indeque  successit  biennium 
R.  P.  D.  mei  Stadion,  cui  ego  Urbanus  Paracciani  ex  ordine  sufTe- 
ctus  sum ;  Ideo  DD.  futuris  casibus  normam  daturi  opportune  decla- 
rarunt,  alium  esse  casum  absentiae,  alium  vero  casum  obitus  vel  promo- 
tionisy  ita  quidem  ut  in  primo  ius  esset  Rmo  Decano  totum  absentiae 
biennium  conficere,  secus  autem,  in  secundo,  quia  promoto  vel  defuncto 
Collega,  annum  tantummodo  incoeptum  Rmus  Decanus  explebit. 

452. 
Nbvi  Rotae  Notarii  Collegio  Auditorum  solvere  debebant  scuta  120. 
(Arch.  Rot.,  « Diarium  Camerale  »). 

Lunae  5  februarii  1759. 

In  hac  Rota  Philippus  Paparozzi  novus  S.  nostri  Auditorii  Notarius 
ad  collationem  Ssmi  Dfii  sequens  porrexit  Memoriale: 


Clemente  XI  11  561 


Illmi  e  Rmi  Sig.ri, 

Filippo  Paparozzi  O.re  umo  delle  Sig.rie  loro  Illme  e  Rme  rive- 
rentemente  le  rappresenta  essergli  stato  conferito  dalla  S.ta  di  N.  S. 
uno  dei  quattro  offizii  di  Notaro  della  S.  Rota  vacato  per  morte  del 
qm  Ciriaco  Biondi.  Ma  perche  nelFatto  doveva  TO.re  prendere  del 
medesimo  Tattuale  possesso  e  insorto  il  dubbio  se  sia  o  no  tenuto 
al  pagamento  della  propina  in  favore  della  S.  Rota ;  quindi  egli  fece 
fare  ricerche  negli  officii  Rotali,  e  riscontrati  attestati  nel  libro  inti- 
tolato  -  Gestorum  -  e  venuto  in  cognizione  che  li  soli  Soccorso  Padre 
e  Benedetto  figlio  Amici,  li  quali  hanno  Tofficio  a  nomina  della  S.  Rota 
a  contemplazione  della  med.a  nomina  effettivamente  pagarono  la  detta 
Propina.  Graltri  poi  cioe  li  qm  Pini  Biondi,  Schizzada  e  Sig.ri  Cicelli...  * 
e  Sparagna  li  quali  hanno  posseduto  e  rispettivamente  posseggono 
groffici  a  nomina  di  Sua  S.ti  e  deirEmo  Card.e  Camerlengo  pro 
tempore  non  hanno  effettivamente  pagata  questa  propina :  e  siccome 
lo  stesso  O.re  per  questo  incidente  non  puo  prendere  Tattuale  pos- 
sesso  deirofficio  sudd.o,  ancorche  ne  abbia  avanzato  le  sue  istanze, 
percio  riverentemente  le  supplica  di  dar  riparo  a  quest'affare  con 
ordine  che  si  facciano  riscontrare  gli  stati  sudd.i,  e  si  destini  persona 
idonea  perche  possa  TO.re  trattare  di  questa  pendenza,  e  comettere 
intanto  a  Mons.e  Illmo  e  Rmo  Bussi  Decano  che  faccia  dare  il  bramato 
possesso  airO.re.  il  quale  sempre  e  pronto  di  fare  lo  sforzo  della 
Propina  sudd.a  quante  volte  consti  che  il  med.o  sia  tenuto  per  salvare 
intatte  cosi  le  raggioni  non  meno  di  codesto  S.  Tribunale  che  le  sue 
e  degraltri  Notari  successori.  E  della  grazia  etc. 

Cum  autem  Rmus  Decanus  eodem  contextu  quo  supradictum 
retulit  Memoriale  exposuerit  etiam  consimiles  casus  quos  ex  libro 
Decanali  desumpserat,  nempe 

<  Veneris  30  ap.lis   1667 

€  Porrexit  in  Rota  praeterita  Notarius  Bonamici  Memoriale  quo 

<  exponebat  se  coactum  fuisse  retroaccipere  officium  Notariatus  olim 

<  ab  eo  venditum  Angelo  Francisconio  et  ab  eius  creditoribus  diebus 

<  praeteritis  sub  hasta  positum,  et   propterea   instabat  ut  Rota   vel 

<  gratis,  vel  pro  solis  ducatis  decem  ad  solitum  iuramentum  admit- 

<  teret  suum  nepotem  in  quem  titulum  Notariatus  transferri  ab  Emo 

<  Cardinali  Camerario  obtinuerat.    Verum  quia*  ipse   praetentionem 

<  suam  in  iustitia  fundabat,  tum  quia  dicebat  hoc  esse  quasi  quemdam 

^  Nomen  non  potest  legi. 


i 


562  Soeculo  X  VIII 


<  regressum  necessarium,  tum  etiam  quia  collegabat  ante  reductionem 
«  Notariorum  non  consuevisse  solvi  nisi  ducatos  decem  pro  admis- 

<  sione,  Domini  petitionem  reiecerunt  respondentes  non  esse  simpli- 
€  cem  regressum  dum  ipse  non  recipiebat  titulum  sed  illum  transfe- 

<  rebat  in  personain  Nepotis,  nec  antiquum  statum  seu  stylum  hodie 

<  posse  locum  habere,  qula  hodie  Notarius  qui  admittitur  habet  duo- 

<  decim  officia  uti  antiquitus  habebat  tantum  unum,  et  in  Bulla  sup- 

<  pressionis    et  reductionis   s.  m.  Clementis  X    expresse    disponitur 

<  quod  quatuor  Notarii  vigore  eiusdem  eligendi    illorumque  succes- 

<  sores  sustinere  debent   omnia   et   singula  onera   olim  48  Notariis 

<  incumbentia,  et  propterea  sicut  Dataria  auxit  suam  componendam 

<  proportionabiliter  ad  numerum  officiorum,  ita  etiam  Rota  iuste  prae- 

<  tendere  potest  proportionabiliter  augmentum  honorarii  admissionis 

<  usque  ad  ducatos  120. 

<  Unde  cum  in  hac  Rota  porrexisset  novum  Memoriale  in  quo 
€  petebat  sibi  ex  mera  gratia  indulgeri  quod  ex  iustitia  non  esse  de- 
€  bitum  agnoscebat,  Domini  sine  controversia  hoc  ex  consueta  libe- 
€  ralitate  indulserunt  ut  pro  solis  Ducatis  decem  admitteretur  et  ego 

<  ut  illius  memoria  extaret  hoc  hic  adnotare  volui. 


<  Die  26  maii   1679 


Factum  idcirco  est  ut  precibus,  a  Philippo  Paparozzi  ut  supra 
porrectis,  rescriptum  fuerit  -  In  Rota  5  Feb.rii  1759  -solutis  Depo- 
sitario  Tribunalis  Ducatis  centum  viginti  admittatur  Orator  -  P.  I.  Bus- 
sius  S.  R.  Decanus. 

453. 

Rotae  Notarii  communem  Massam  emolumentorum  confidunt  ac  Dep(h 
sitarium  eligunt, 

(Arch.  Rot.,  •  Diarium  Camerale*). 

Lunae  23  Aprilis   1759- 
Rota  memorialium. 

Retuli  Ego  (Camerarius)  in  hac  Rota  quod  sequitur: 

Noi  infrascritti  collegialmente  congregati  nelle  stanze  nelle  quali 

si  esercitano  gli  officii  Rotali  con .  la  presente  da  valere  quale  pub- 

blico  e  giurato  Instromento  a  tenore  delle  facolti  concesseci  nel  Capo  3 

dei  Capitoli  inserti  nell' Instrumento  deirunione  e  massa  comune  delli 


Clemente  XIII  563 


Emolumenti  degrofificii  Rotali  rogato  per  gFatti  del  qm  Cesare  Ridolfi 
Segretario  di  Camera  il  di  i8  Decembre  1750  seu  etc.  Eleggiamo 
e  deputiamo  in  Depositario  di  detti  Emolumenti  il  Sig.r  Don  Marco 
Zotti  (?)  a  noi  ottimamente  cognito,  abile,  capace  e  di  piena  illiba- 
tezza  di  costumi,  e  di  sperimentata  onoratezza  e  fedelti  in  luogo  del 
Sig.r  Soccorso  Amici  per  essersi  questo  dichiarato  non  potere  piu 
esercitare  tale  incombenza,  e  questa  elezione  e  deputazione  la  fac- 
ciamo  in  persona  di  detto  Sig.r  D.  Marco  Zotti  con  Tistessa  prov- 
visione  e  rispettivamente  pesi  ed  obblighi  in  tutto  e  per  tutto  come 
si  contiene  nelli  sopradetti  Capitoli  alli  quali  e  qualmente  (?)  da 
cominciare  detta  incombenza  il  di  primo  di  Maggio  prossimo,  fatta 
prima  da  esso  Sig.r  Zotti  la  dovuta  valida  obbligazione  per  Tadem- 
pimento  de'  suddetti  Capitoli  ed  Instromento  in  cio  che  concerne 
Tincombenza    suddetta  supplicando  Mons.  Illmo  e  Revfho  della  sua 

benigna  approvazione.  In  fede  ecc.  Roma  questo  di lo  Bene- 

detto  Amici,  Notaro  della  S.  Rota  eleggo  e  nomino  come  sopra.  - 
lo  Don  Pietro  Sparagana  Notaro  della  S.  Rota  eleggo  e  nomino 
come  sopra.  -  lo  Filippo  Paparozzi  Notaro  della  S.  Rota  eleggo  e 
nomino  come  sopra  -  Approviamo  la  suddetta  elezione  -  H.  Perelli 
Tesoriere  Generale  -  Et  fuit  facta  approbatio  etiam  a  S.  Nostro  Tri- 
bunali,  iniuncto  tamen  onere  iisdem  Notariis  et  administrationis  electo 
quod  in  Instrumento  deputationis  fiat  expressa  mentio  etiam  nostrae 
approbationis. 

454. 

In  Sacra  Congregatione  S.  Officii  Decanus,  vel  cUius  Auditor,  Rota^^ 
Consultor  non  praecedit  Commendatario  S.  Spiritus. 

(Arch  Rot.,  €  Diarium  Camerale »). 

Die         Septembris  1759. 

Exhibita  /uit  pro  parte  R.  P.  D.  Castelli  responsio  adversus  alle- 
gationem  S.  Nostri  Tribunalis  eiusque  Rmi  Decani  favore  exaratam 
super  ordine  sedendi  in  Congregatione  S.  Officii,  tenoris  ut  sequitur   . 

Eidemque  allegationi  data  est  a  S.  N.  Tribunali  ea  quae  sequitur 
responsio : 

Bmo  Padre, 

Si  lusingarono  gl'  Uditori  della  Rota  Romana  neiraltra  supplica 
umiliata  al  Trono  della  S.  V.  di  chiaramente  dimostrare  essere  cosa 


564  » Soeculo  X  VIII 


ingiiista  e  sommamente  pregiudiziale  ai  loro  diritti  il  permettere,  che 
Mons.  Commendatore  di  S,  Spirito  nella  Congregazione  del  Sant'Of- 
fizio  continuasse  a  sedere  in  quel  piu  degno  luogo  che  aveva  egli, 
senza  notizia  alcuna  di  Mons.  Bussi»  preoccupato,  e  siccome  nelle 
questioni  di  precedenza  suole  ognuno  produrre  non  le  minori,  ma  le 
piu  luminose  prerogative,  cosi  li  medesimi  Uditori  di  Rota  si  fecero 
carico  di  provare  non  esserle  dovuto  un  tal  Luogo  ne  per  le  distin- 
zioni  concedute  alla  Curia,  ne  per  esser  egli  Protonotario  d*onore: 
Le  ragioni  che  a  tarefifetto  si  addussero  sono  state  riconosciute  tali 
che  la  risposta  della  S.  V.,  benignamente  comunicata,  tutte  le  dis- 
simula,  contenta  di  fare  un  solo  materiale  argomento,  sostenendo 
cioe  esser  dovuta  a  Monsig.  Commendatore  la  precedenza  sopra  del 
P.  Generale  de*  Domenicani,  ed  inferendo  da  cio  non  poterseli  negare 
sopra  rUditore  di  Rota  che  a  detto  P.  Generale  suol  cederla  .     . 


455. 

Quaestto  praecedenti^u  Riminaldum  inter  et  Rpd.  Zelada, 
(Arch.  Rot.,  <Diarium  Camerale*). 

I   Octobris   1759. 

Laudarunt  etiam  tam  RR.  PP.  DD.  quam  universa  Curia  novum 
in  Rotalibus  cubiculis  ornamentum...  relata  fuit  scriptura  R.  P.  D.  Ze- 
lada  super  eius  praecedentia  relativa  ad  R.  P.  D.  Riminaldum...  Tenor 
dictae  scripturae:  <  Ilhni  e  Rmi  Signori.  -  Monsig.rde  Zelada  neiratto 

<  che  si  esibisce  in  Sac.  Rota  il  di  lui  Moto  proprio,  non  puo  dispen- 
«  sarsi  dal  preoccupare  una  questione  che  ha  egli  presentito  volersi 

<  eccitare  da  Mons.r   IUmo  e  Rmo  Riminaldi,  altro  Uditore    eletto. 

<  Pretende  questi  non  solamente  di  esibire  nella  stessa  udienza  il  suo 

<  Moto  proprio  posteriore,  ma  crede  inoltre  che  Monsig.r  de  Zelada, 
*  benche  nella  Prelatura  piu  antico  di  lui  di  quasi  cinque  anni,  benche 

<  assunto  dalla  Luogotenenza  della  Apostolica  Camera,  benche  suc- 
€  cessore  deirEmo    Bussi   prima  nominato  alla  dignita  Cardinalizia, 

<  e  benche  anteposto  nel    solito  VigHetto  della   Segreteria  di  Stato 
€  trasmesso  air  lUmo  e  Rmo  Monsig.r  Decano,  debba  concedergli  la 

<  decima  sedia,  a    cui   per  altro  TEsponente  crede  aver  diritto  per 

<  modo  che  anzi  supplica  non  doversi  nella  presente  Udienza,  ammet- 

<  tersi  se  non  il  suo  Moto  proprio,  riserbando   alla  seguente  Tam- 
€  missione  deiraltro  posteriormente  spedito  del  degnissimo  Collega, 


Clemente  XIII  565 


<  et  in  ogni  caso  dichiarare  che  la  contemporanea  ammissione    non 

<  tolga  al  primo  provvisto  la  precedenza  del  Possesso  che  per  ogni 
«  ragione  gli  compete * 

Illrni,  e  Rmi  Signori, 

Di  buon  animo  Monsig.  Riminaldi  si  sarebbe  dispensato  dalFas- 
sumere  questione  alcuna  di  preeminenza  con  Monsig.  Illmo  e  Rmo  de 
Zelada,  Prelato  d'infinito  merito,  e  suo  degnissimo  CoUega,  se  non 
si  trovasse  a  cio  obbligato  non  tanto  dalla  rarita  del  caso  affatto 
nuovo  e  mai  per  quanto  sappiasi  deciso  dal  S.  Tribunale  in  tanti 
secoli  che  conta,  onde  che  deve  fare  stato  per  le  future  controversie, 
quanto  e  molto  piu  dairindispensabile  dovere  ch'egli  professa  alla 
carica  di  Votante  di  Segnatura  di  Grazia  da  lui  occupato  fino  alla 
sua  promozione  airUditorato  di  Rota 


456. 

Quaestio  praecedentiae  Rimincdduin  inter  et  Zeladam  kuius  favore 
resolmtur. 

(Arch.  Rot.,  «  Liber  S.  Rotae  2 » ,  pag,  477). 

Die   19.  Novembris  eiusdem  anni  (1759). 

Cum  ad  hanc  Rotam  remissa  fuisset  definitio  praecedentiae  inter 
duos  electos  Rotae  Auditores,  R.  P.  D.  Zeladam,  et  R.  P.  D.  Rimi- 
naldum,  omnibus  exquisitis  sufTragiis,  ea  adiudicata  fuit  R.  P.  D.  Ze- 
lada,  quippe  qui  Litteras  Aplicas,  seu  motum  proprium  per  diem 
ante  expeditum  exhibuerat,  adeoque  ex  vulgato  axiomate:  prior 
in  tempore  potior  in  iure^  visus  est  praeferendus  ... 


457. 

Auditores  Rota^y  utendo  arbitrio,  sibi  ab  Clemente  XIII  tributo  Motu- 
proprio  edito  kal.  octobris  anni  ly^g  (cuius  tenor  iacet  inferius 
sub  n.  467)  et  Rotae  antiquis  consuetudinibus  inkaerendo,  quoad 
votum  Ponentis  statuunt  quod  <  in  causis  videndis  ab  omnibus  vel 

<  vigore  commissionis  signatae  manu  Ssmi,  vel  ex  Partium  com- 

<  promisso,  vel  ex  rescripto  Sac.  Tribunalis,  vel  demum  ex  voto 

<  in   aliis   Tribunalibus   sive    Congregationibus  requisito,  Causae 

<  Ponens  in  aequali  dumtaxat  suffragantium  numero  votum  ferre 

<  debeat,  non  autem  in  numero  dispari,  ne  alioquin  paritas  suifra- 


566  Soeculo  XVIII 


<  giorum  exinde  oriatur.  -  Vice  autem  versa,  quod  in  aliis  Causis, 
€  in  quibus  ex  lege  Commissionis  expresse  requisitum  fuerit 
€  votum    Ponentis,   semper   et    tam   in    pari    numero,    quam    in 

<  dispari  illius  suffragium  cum  aliis  cooptetur,  servata  ad  unguem 
€  eadem  lege  Commissionis  ...  salva  semper  facultate  aliud  decer- 

<  nendi  in  circumstantiis  et  casibus  particularibus,  quemadmodum 

<  pro  eorum  prudentia  et  arbitrio,  aequum  lustumque  videbitur  >. 
Dte  II  ianuarii  iy6o. 

(Arch.  Rot.,  €  Liber  Sac.  Rotae  2 »  pag,  483-484), 


458. 

Clemeniis  XIII  Breve  gtio  privilegium  Reipublicae  Veneiiarum  can- 
cessum  praesentandi  quatuor  Doctores  iuris  ex  quibus  Papa  unum 
deligeret  in  Auditorem  S.  R.  Rotae  ampliatur  ad  formam  prtvi- 
legii  summorum  Regum, 

(Arch.  Rot.,  €  Constituttones  »,  n.  XXXTV). 

1761,  iahuarii  10,  Romae. 

Dilectis  Filiis  Nobilibus  Viris  Duci,  et   Reipublicae   Venetiarum. 

Dilecti  Filii,  Nobili  Viri,  Salutem  et  Apostolicam  Benedictionem. 
In  hoc  gravissimo,  quod  sustinemus  Apostolicae  Servitutis  Officio 
molestiarum  undique  pleno,  nihil  dulcius  est,  quam  de  Vestro  amplis- 
simo  Ordine,  Nostraque  Carissima  Patria,  Avitae  Religionis  retinen* 
tissima,  posse  aliquando  confabulari,  quamque  summopere  amare 
profitemur  et  a  prima  die,  qua  fuit  humilitas  Nostra  ad  Summum  Pon- 
tificatum  evecta,  semper  cogitavimus  ultro  gratificati.  Hunc  Paternae  et 
singularis  charitatis  Nostrae  sensum  Nobilitatibus  Vestris  alias  signifi- 
cavimus,  tum  vero  praecipue  cum  literas  dedimus  diei  lo  Maii  Anni 
nuper  elapsi  per  Dilectum  Filium  Equitem  Aloysium  Mocenigum 
S.Marci  Procuratorem,  ad  Regem  utriusque  Siciliae,  Reipublicae  Vestrae 
Oratorem  isthac  pertranseuntem,  atquehoc  ipsum,  uti  receperamus, 
eidem  confirmavimus  redeunti  et  Vestra  ex  Voluntate  Nostraque  ob 
veterem  Amicitiam  cum  iucunditate  ad  aliquod  temporis  spatium  hic 
commoranti.  Quamobrem  reputantibus  Nobis,  qua  ratione  contestatam 
iamdiu  benevolentiam,  Re  ipsa,  comprobaremus,  ea  subiit  cogitatio, 
quod  vacuo  Romanae  Rotae  Auditoris  loco  propter  illustre.Regnum, 
quod  a  Catholica  Fide  defecerat,  fel.  rec.  Sixtus  V  Pont.  Max.  Praede- 
cessor  Noster  Vobis  indulsit,  ut  Quatuor  luris  Utriusque  Doctores 
Vestra  ex  Ditione  proponeretis ,  e  quibus  Romanus  Pontifex  sibi 
magis  benevisum    deh'geret,  quemadmodum   hactenus  in  more   posi- 


Clemente  XIII  567 


tum  fuit,  Nosque  ipsi  sic  a ,  Vobis  propositi,  per  fel.  rec,  Benedi- 
ctum  XIII  fuimus  ad  eiusmodi  munus  adlecti.  Pergratum  igitur  fore 
Vobis  arbitrati  sumus,  Vestrae  Reipublicae  gloriosum  Nostraeque 
accepti  beneficii  Memoriae  valde  consentaneum ,  si  eandem  ipsam 
facultatem  Vobis  impertiremur  in  Rotae  Veneti  Auditoris  nuncupa- 
tione,  qua  Summi  Reges,  Romanorum  nempe  in  Germania,  Franco- 
rum  in  Galliis,  Hispaniarum  in  suis  aliquibus  Regnis  ex  Apostolicae 
Benignitatis  indulgentia  fruuntur.  Nos  itaque  praeclarissimum  Ordi- 
nem  Vestrum  pari  ac  illos  in  honore  hac  in  Re  habere  cupientes, 
et  Carissimae  Patriae  singulare  aliquod  Amoris  Nostri  testimonium 
largiri,  Vosque  ipsos  specialibus  gratiis  prosequi  motu  proprio,  noh 
ad  Vestrum  seu  alterius  pro  Vobis  super  hoc  oblatae  petitionis 
Instantiam,  sed  ex  certa  scientia,  et  matura  deliberatione,  deque  Apo- 
stolicae  Potestatis  plenitudine  volumus,  statuimus,  ad  declaramus,  ut 
deinceps  perpetuis  futuris  temporibus,  et  quotiescumque  vacaverit 
Romanae  Rotae  Veneti  Auditoris  subsellium,  quod  occupatur  modo 
per  Dilectum  Filium  Magistrum  loannem  Cornelium,  non  amplius 
quatuor  I.  U.  Doctores,  ut  antea  proponere  debeatis,  sed  unum 
dumtaxat  ex  Nobilibus  Civibus,  vel  ex  honestis  Familiis  Vestrae 
Dominationis,  luris  Utriusque  Laurea  parl^r  donatum,  eligatis  et 
nominetis  qui  Cappellani  Nostri,  et  Causarum  Palatii  Apostolici  Audi- 
toris  munere  fungatur.  Cuius  quidem  Electionis  seu  Nominationis 
Nobis  et  Romanis  Pontificibus  Successoribus  Nostris  a  Vobis  per 
literas  Vestras  faciendae,  volumus  haberi  rationem  quae  hactenus  ab 
Apostolica  Sede  de  aliis  electionibus,  seu  nominationibus,  quae  fiunt 
ad  eiusmodi  Romanae  Rotae  Auditorii  subsellia  respective  vacantia 
a  Summis  Regibus  superius  memoratis,  semper  haberi  consuevit. 
Decernentes  praesentes  literas  Nostras  semper  firmas,  validas  et 
efficaces  existere  et  fore,  suosque  plenarios  et  integros  effectus 
sortiri,  et  obtinere  debere,  vobisque  in  omnibus,  et  per  omnia  ple- 
nissime  suffragari.  Non  obstantibus  Constitutionibus,  et  Ordinatio- 
nibus  Apostolicis,  ceterisque  contrariis  quibuscumque.  Benedictus 
Deus  totius  consolationis  et  pacis  repleat  Vos  omni  gaudio  omnique 
Rempublicam  Vestram  prosperitate  cumulet,  sitque  huius  auspicii, 
et  amantissimae  voluntatis  Nostrae  certissimum  pignus  Apostolica 
Benedictio,  quam  Vobis,  Dilecti  Filii  Nobiles  Viri,  toto  corde  lar- 
gimur. 

Datum  Romae,  apud  S.  Mariam  Maiorem,  die  lo  ianuarii  1761, 
Pontificatus  Nostri  Anno  Tertio. 

Thomas  Emaldi. 


568  Soeculo  X  VIII 


459. 

Sacrae  Poenitentiariae  Canonistae  munus  Auditori  Rotae  confertur  eo 
quia  per  fere  duo  sc^ctUa  duo  Auditores  fuerant  ad  res  illius 
Tribunalis  tractandas  designati. 

(Arch.  Rot.,  <Diarium  Camerale*). 

Lunae  26  lanuarii  1761. 

R.  P.  D.  Paraccianus  palam  fecit  Sac:  Tribunali  a  Sacratisjimo 
Principe  Nostro  esse  collatum  munus,  ut  vocant  Canonistae  Sac.  Poe- 
nitentiariae.  Praecipua  ratio  quae  Summi  Pontificis  animum  induxit 
ad  eum  tali  officio  cohonestandum,  ea  fuit,  ut  ipse  testatus  est,  quoci 
per  duorum  fere  soeculorum  curriculum  semper  observatum  fuerit, 
ad  res  Sacrae  Poenitentiariae  transigendas,  duos  S.  Auditorii  Patres 
fuisse  perpetuo  designatos. 

460. 

A  Papa  in  Arce  GandtUphi  rusticante^  petit  et  obtinet  electus  Auditor 
ut  aliquem  nuncupet^quo  coram,  ea  peragere  possit  coram  ipso 
Papa  peragenda  ante  secretas  disputationes . 

(Arch.  Rot.,  €  Diartum 'Camerale »). 

Ven:  5  lunii  1761. 

Supplices  R.  P.  D.  Mannellius  porrexit  preces  SSmo  D.  N.  Cle- 
menti  XIII  extra  Urbem  levaminis  causa  in  Arce  Gandulphi  commo- 
ranti,  quibus  exoravit  ut  aliquem  nuncuparet  quo  coram  ea  peragere 
posset  quae  coram  ipso  Pontifice  fieri  solent  ante  disputationes 
secreto  ineundas.  Sanctitas  vero  Sua  subrogavit  Rmum  Decanum 
ope  Rescripti :  <  A  Monsig.^  Decano  coUe  facolta  nec[essarie]  ed 
<  opp[ortune]  » . 

461. 

m 

Donum  numismatum  et  donativum  100  scutorum  auti  in  ulOma  anm 
Rota. 

(Arch.  Rot.,  *Diarium  Camerale»), 

Mercurii  8  lulii   1761. 

...  Quum  autem  in  antecedenti  Rota  fuerint  cuilibet  ex    Audito- 
ibus  distributa  consueta  numismata,   alterum   auri,  alterum   argenti 


Clemente  XIII  .  569 


per  Katiocinatorem  Cameralem,  sic  in  praesenti  distributa  fuerunt 
cuilibet  scuta  auri  loo  et  Rmo  Paracciano,  uti  Decano,  biscentum, 
causa  ut  solet  Ponti6ciae  largitatis. 


462. 

Decanus  Domino  Olivatio  significat  controversiam  praecedentia^  in  Con- 
gregaOone  Camercdi,  inter  Clericos  Camerc^  et  Rotae  Attditores^ 
fuisse  omnino  in  favorem  Audiiorum  definitam. 

(Arch.  Rot.,  •  Diartum  Camerale»). 

Sub   die   Lunae    3    Augusti    1761,    reperitur    authenticum   exemplar 
sequentis  epistolii: 

A  Monsig/  Illfno  e  Rmo  Olivazzi  fa  divotissima  riverenza  Parac- 
ciani  suo  Obbmo  Ser[vitore];  e  nello  stesso  tempo  Le  partecipa, 
come  la  differenza  fra  li  Chierici  di  Camera  e  gli  Uditori  della 
Sagra  Rota  sul  precedere  nella  Congregazione  Camerale  e  stata  in 
tutto,  e  per  tutto  decisa,  e  risoluta  a  favore  deiristessi  Uditori  di 
Rota.  Ha  ordinato  in  effetto  la  Santiti  sua,  che  li  Uditori  della 
medesima  Rota  debbano  tanto  in  essa  Congregazione  Camerale, 
quanto  in  qualunque  altra  preceder  sempre  alli  Chierici  di  Camera, 
e  della  medesima  sua  Poqtificia  volontd  ha  ordinato  a  sua  Eminenza 
il  Sig.^  Card.  Torrigiani  Segretario  di  Stato  ed  a  Monsig.^  Illmo  Ne- 
groni  suo  Uditore  di  renderne  consapevoli  li  respettivi  Decani  di 
ambedue  li  detti  Tribunali,  come  avendo  ambedue  eseguito  collo 
Scrivente,  si  da  esso  Tonore  di  parteciparlo  a  Sua  Signoria  Illma 
affinch^  come  Camerlengo  della  Sagra  Rota  si  voglia  compiacere  di 
farne  memoria  e  ne'  Registri  e  neirArchivio  Rotale,  rinnovandosi 
intanto  di  Sua  Signoria  Illma  e  Revma  Devotissimo  ed  Obbfno  Ser- 
vitore. 

Ho  piacere  Monsignor  Mio  Illmo,  che  Taffare  sia  finito  bene, 
come  lo  esigevano  le  ragioni  da  noi  dedotte  ed  umiliate  a  Sua  San- 
titii  ed  intanto  mi  rinnovo 

Devmo.  Obbmo.  Servitor  vero 
Urbano  Parracciani. 
Casa   I    7mbre   1761. 


570  .  Soeculo  X  VIII 


463. 

Os  clauditur  et  aperitur  Rpd.  Matthaeio:  orationes  Decani  hac  occa- 
sione  Jieri  consuetae. 

(Arch.  Rot.,  «  Diarium  Vicecomitis  »). 

Ven.  XI  Xbris   1761. 

Matthaeius  pro  prima  vice  fuit  introductus,  eique  pro  Rmo  De- 
cano,  r.  p.  d.  Priolus  os  clausit  iuxta  morem,  habita  sequenti  ora- 
tione : 

<  Non  secus  ac  Pytagorico  musaeo  adscriptis  quinquennale  silen- 
tium  indicebalur,  ita  in  promotis  nostro  consessui  laudabilis  stylus 
invaluit  taciturnam  assistentiam  causarum  decisioni  praemittendi. 
Hinc  auctoritate  istorum  Patrum  et  ex  permissione  Revmi  Decani 
os  tibi  claudo,  ut  nostros  usus  et  ordines  acciendo  et  observando, 
tua  iurisprudentia  tot  muneribus  Armae  et  in  transalpinis  regionibus 
egregie  exercita,  nostrae  praxis  fulcimento  adaucta,  perfectius  emicet, 
iuxta  monitum  Salomonis  in  proverbiis  **  Audiens  sapidus,  sapien- 
tior  erit  „  ». 

Die   16  Decembris   1761. 

<  Orationem  silentio  succedaheam  suadebat  Jsocrates  in  iis  quae 
fuissent  bene  perspecta  et  de  quibus  dictum  est  necessarium:  cum 
itaque  methodum  Tribunalis  bene  perspexeris  et  necesse  habeas 
nobiscum  ius  dicere,  auctoritate  istor.  Patrum  et  ex  permissione 
Revmi  D.  Decani  os  tibi  aperio  ». 


464. 

Vetus  Rotae  stUus  instauratur  examini  subiiciendi  admittendos  in  navos 
Rotae  Notarios  -  istarum  officium  vacabile  -  pecuniae  vis  in  summa 
scutatorum  120  sa^ro  Tribunali  solvenda. 

(Arch.  Rot.,  « Diarium  Camerale »). 

Lunae  8  Martii   1762. 

In  desuetudinem  abierat  ut  Notarii  in  Sacro  Tribunali  admittendi 
subiicerentur  examini  Rmi  Decani  quoad  eorum  in  officio  peritiam, 
et  in  qualibet  renovatione  scuta   120  eidem  Sacro  Tribunali  persol- 


Clemente  XIII  571 


verentur.  Omnia  haec  igitur  instauranda  Domini  et  exequutioni  pri- 
mum  mittenda  duxerunt  quoad  personas  losephi  Antonii  Curti  et 
Thomae  Cicelli,  pro  quorum  altero,  nempe  pro  losepho  Antonio 
Curti,  numeravit  scuta  120  Carolus  Ambrosius  Lepri  Proprietarius 
illius  officil  vacabilis  nomen  habentis  eiusdem  Curti:  pro  Cicellio 
vero  ipsemet  qui  et  titulo  et  proprietate  Vacabilis  potitur,  fecit 
numerationem.  Examen  vero  pro  primo  subivit  Marcus  Lotti  Admi- 
nistrator,  proque  altero  ipse  Cictellius. 

465. 

Unwersus  Turnus  rotalis  accessum  iudicialem  perficit  in  causa  coram 
Paracciano  pendente. 

(Arch.  Rot.,  <Diarium  Camerale*). 

Lunae   19  Aprilis   1762. 

Celebratus  fuit  die  ia.  Aprilis  1762  accessus  Rotalis  extra  Por- 
tam  S.  Laurentii  in  causa  Romana  Spolii^  accesseruntque  ad  locum 
controversiae,  tum  Rmus  Paraccianus  Ponens,  tum  quatuor  eius  Cor- 
responsales. 

466. 

Innovatur  Rotae  sHluSy  a  quo  novissime  aberat  Rota,  quod  in  causis 
Rotae  pro  voto  vel  a  Signatura  lustitiae^  vel  ab  Auditore  San- 
ctissimiy  vel  a  sacris  CongregcUionibus^  vel  a  Tribunalibus  com- 
missisy  Ponens  et  ipse  votum  proferret  si  causa  proponenda  esset 
in  turno  ordinario. 

(Arch.  Rot.,  <Diarium  Camerale*), 

Ven.  14  Maii  1762. 

Post  absolutam  in  hac  Rota  Causarum  discussionem,  institutus 
est  sermo  de  iis  in  quibus  vel  ex  Decretis  Signaturae  et  Auditoris 
SSmi,  vel  a  Congregationibus  aliisque  Tribunalibus  Urbis  exquiritur 
Votum  Sacri  Auditorii.  Adverterunt  enim  Domini  postremis  hisce 
temporibus  contra  veterem  morem  institutumque  Maiorum  proponi 
decidique  huius  generis  causas  sine  voto  Ponentis,  sive  id  fortasse 
contingat  quia  Motus  proprius  SSmi  D,  N.  Clementis  XIII  ultimo 
loco  nuperque  editus  kalendis  Octobris  1759,  sinistram  habuerit  inter- 
pretationem,  sive  quia  ancipitem  hac  in  parte  sensum  habuerit  in 
duobus  Rotalibus  Decretis  quorum  primum  emanavit  die  19  ^mbris 
eiusdem  anni,  alterum  die   11   lanuarii  1760. 


572  Soeculo  X  VIII 


Re  igitur  serio  perpensa unanimi  sententia,  inhaerentes   Do- 

mini  antiquis  usibus  et  consuetudinibus  quoad  fieri  potest  ubique 
servandis,  deliberarunt,  in  praefatis  omnibus  causis  in  posterum  de 
Voto  et  in  Turno  ordinario  proponendis,  suum  etiam  a  Ponente  ferri 
debere  sufTragium  ...  iirmis  alioquin  manentibus  singulis  quae  tum  in 
praefato  Motu  proprio  Regnantis  Summi  Pontificis,  tum  in  praefatis 
Decretis  Rotalibus  probe  constituta  atque  praescripta  sunt.  insuper- 
que  praeservato  S.  Tribunalis  arbitrio  ex  suprema  SSmi  D.  N.  bene- 
ficentia  et  potestate  in  dicto  Motuproprio  concesso.., 

467. 

Clementis  XIII  constitutio  super  confirmatione,  tum  schedulae  Motus 
proprii  Sanctitatis  Suae,  qua  restituta  est  antiqua  methodus  iudi- 
candi  in  Auditorio  causarum  Palatii  Apostoliciy  cum  quibusdam 
ordinationibtiSy  et  confirmatione  tum  omnium  privUegiorum^  etfacul' 
tatum  ipsius  Auditorii,  cum  aUis  gratii$  et  concessionibus . 

(Arch.  Rot.,  <Privilegia^,  tom.  11), 

1762,  iulii  27,  Romae 

Clemens  Episcopus  servus  servorum  Dei.  Ad  perpetuam  rei 
memoriam.  -  £tsi  iustitia,  in  qua  virtutis  splendor  est  maximus, 
apud  omnes  fere  Gentes  semper  in  honore  fuerit,  summaque  pru- 
dentia  et  cultu  foveatur,  ea  tamen  in  Ecclesia  Dei,  virtutum  omnium 
varietate  circumdata,  potissimum  praefulgere  debet  et  emicare.  Qua 
de  re  Romani  Pontifices  Praedecessores  nostri,  ad  lustttiae  admini- 
strationem  cuncta  sapienter  ordinantes,  praeter  Tribunalia  caetera 
disparibus  officii  gradibus  distincta,  praestantissimum  causarum  Palatii 
Apostolici  Auditorii  Tribunal  constituerunt,  in  quo  semper  viri  ex 
variis  Nationibus  selecti  et  excellenti  doctrina  singularique  probitatis 
laude  illustres  ita  sunt  versati,  ut  quae  inde  scita,  sententiaeque 
manarunt,  Decretorum,  quibus  Ecclesiasticae  civilesque  controversiae 
dirimi  queant,  legumque  firmissimarum  loco,  ubique  gentium  habeantur. 

Huic  igitur  praeclaro  ludicum  coetui  certa  methodus  iudicandi, 
et  gravitas  causarum,  quae  ad  illum  deferri  possunt,  eorumdem  Pooti- 
ficum  suprema  aucthoritate  designata  erat ;  sed  postremo  fel.  rec.  Bene- 
dictus  Papa  XIV,  Praedecessor  Noster,  per  suam  Constitutionem,  inci- 
pientem  lustitiae  et  pacis  Custodes  editam  sub  Datum  Romae  Anno 
Incarnationis  Dominicae  mdccxlvi,  Sexto  Nonas  Octobris,  Pontifica- 
tus  Sui  Anno  septimo,  et  Causarum  genera,  quae  in  Romana  Curia 
iudicium  subire  debent,  earum  videlicet,  quae  alicui  ex  eiusdem  Curiae 


Clemente  XIII  573 


Praelatis,  et  aliarum,  quae  eidem  Auditorio,  nimirum  alicui  ex  illius 
Auditoribus,  sive  uti  Praelato,  committi  possent,  summa  prudentia  et 
aequitate  distinxit. 

Verum  cum  ad  celeriorem  Causarum  in  dicto  Auditorio  vertentium 
decisionem,  et  expeditionem  procurandam  in  eventum  aequalitatis 
suffragiorum,  novam  proponendi  Causas  statuerit  methodum:  Ubi 
primum  Nos,  divina  favente  Clementia,  ad  supremum  lustitiae  Solium 
evecti  fuimus,  ex  parte  Collegii  dilectorum  filiorum  Causarum  Palatii 
Apostolici  Patronorum,  Nobis  fuit  supplicatum,  ut  veterem  usum 
restitueremus;  Alia  quoque  super  iis,  quae  in  ipsa  Constitutione 
sancita  sunt,  eodem  ferme  tempore,  ad  Nos  delata  fuit  instantia 
circa  Causaram  minus  gravium  in  ulteriori  instantia  commissiones, 
quas  appellantis  arbitrio,  uni  ex  ipsius  Auditorii  Auditoribus,  uti 
Praelato,  in  eadem  Constitutione  committi  posse  concedebatur.  Unde 
rebus  mature  perpensis  et  auditis  dilectis  etiam  filiis  eiusdem  Audi- 
torii  Auditoribus,  nedum  utrique  instantiae  annuere,  sed  antiquam 
itidem  consuetudinem  circa  numerum  in  studiis  Adiutorum  restituere 
optantes,  imminente  tunc  die,  quo  dicti  Auditorii  solemnis  aperitio 
annis  singulis  haberi  solet,  Schedulam  quamdam  nostri  Motus  pro- 
prii  manu  nostra  signatam  edidimus,  cuius  quidem  Schedulae  tenor 
talis  est: 

«  Clemens    Papa   XIII,    Motu    proprio    etc. :    Ex    parte    CoIIegii 

<  Dilectorum  Filiorum  Causarum  Palatii  Nostri   Apostolici   Patrono- 

<  rum  Nobis  nuper  expositum  fuit,  alias  san.  mem.  Benedictum  XIV. 

<  Praedecessorem  Nostrum  per  suam  Constitutionem  incipien.  lusti- 
«  tiae  et  Pacis  Custodes,  editam  sub  Datum  Romae  Anno  Incarna- 

<  tionis  Dominicae  mdccxlvi,  Sexto  Nonas  Octobris  Pontificatus  sui 

<  Anno  septimo,  postquam  Causarum  genera,  quae  in  Romana 
«  Curia  iudicanda  sunt:  earum  videlicet,  quae  alicui  ex  eiusdem 
«  Curiae  Praelatis,  necnon  aliarum,  quae  in  Auditorio  causarum  dicti 

<  Palatii  Apostolici,  nimirum  alicui  ex  eiusdem  Auditorii  Auditoribus, 

<  sive  uti  Auditori,  sive  uti  Praelato,    committi    possent,    apte    con- 

<  gruenterque  distinxit;   subinde   ad   celeriorem   Causarum   in    dicto 

<  Auditorio    vertentium    decisionem    et    expeditionem    procurandam, 

<  statuisse  et  mandasse,  ut  firmo  remanente  stylo  seu  consuetudine 

<  proponendi  in  dicto  Auditorio  pro  prima  vice  omnes  Causas  in 
«  Turno  ordinario,  in  quo  quatuor    Causarum    huiusmodi   Auditores 

<  suffragium  ferrent,  si  tamen,  deinceps  in  alicuius  causae  proposi- 
«  tione  eveniret;  ut  divisis  aequaliter  suffragantium  sententiis,  deci- 
«  siva  resolutio  prodire  nequiret,  ne  Causae  huiusmodi  definitio  nimis 


574  Soeculo  XVII I 


€  in  longum  protraheretur,  non  amplius  ipsa  Causa  cum  iisdem  qua- 
€  tuor  suffragiis  reproponeretur,  ita  ut,  coaequatis  forsan  iterum 
€  suffragiis,  rescribi  deinde  oporteret,  ut  eatenus  rescriptum  fuerat, 
€  Videant  Quintus  et  Sextus,  sed  statim  ab  ipsa  prima  vice  rescribi 
€  voluisse:  Iterum  proponatur,  et  videant  Quintus,  Sextus,  et  Septi- 
€  mus ;  ad  hoc  nimirum,  ut  in  altera  Causae  propositione  omnino 
€  prodiret  illius    resolutio :    Decernendo   huiusmodi   Causam    semper 

<  deinceps  cum  quinto  sexto  et  septimo,  usque  ad  extremam  illius 
€  definitionem,  proponi  et  iudicari  debere. 

€  Quia   vero    interdum    evenire    noverat,  ut    Romanus    Pontifex 
€  causam  aliquam  eidem  Causarum  Palatii  Apostolici  Auditorio  com- 

<  mitteret,  cum  clausula  Videntibus  omnibus,  aliaeque  plures  Causae 
€  iam,  sive  in  Turno  ordinario   sive  etiam    suffragantibus  quinto   et 

<  sexto  discussae,  ob  iteratam  suffragiorum   paritatem,    ab   omnibus 

<  videri  deberent ;  ne  forte  huiusmodi  quoque  Causarum  resolutionem, 

<  divisis  aequaliter  omnium  suffragiis,  ut  antea  nonnunquam  acciderat» 

<  adhuc    retardari    contingeret,   eundem  Benedictum  Praedecessorem 

<  voluisse  pariter  et  praecepisse,  ut  quoties  in  aliqua  Causa,  vel  ex 

<  speciali    commissione   Romani    Pontificis,  vel    ex    Rescripto   ipsius 

<  Rotae,  omnes  Auditores    suffragium  ferre   deberent,    si   Auditores 

<  suffragia  laturi  disparis    numeri   existerent,   antiquus    stilus    serva- 

<  retur  nimirum  quod  Auditor  proponens  suffragium  minime  ferret: 

<  Si  vero  suffragia  ferentes  essent  numeri  paris,  vel  casu  aliquo  ad 

<  numerum  parem  reducerentur,  deberet  tunc  in  ipsa  Causa  suffra- 

<  gium  ferre  etiam  Auditor  proponens ;  ad  hoc  ut  ipsius  Causae  reso- 

<  lutio    semper  et    omnino   sequeretur,  nec    de   caetero,    videntibus 

<  etiam  omnibus,  suffragia  coaequari  possent. 

«  Quia  tamen,  sicut  eadem  expositio  prosequebatur,  haec  immu* 

<  tatio  antiquae  methodi  in  eodem  Auditorio  dudum  servatae,  quae 

<  ad  celeriorem  Causarum  decisionem  procurandam  tunc  potissimum 

<  excogitata  fuit,  summopere  opportuna  iudicabatur;  duodecim  anno- 

<  rum  cursu,  quibus  iam  obtinuit,  hoc  maxime  detrimentum  coUitigan- 
€  tibus  afferre  visa  est,    ut   absoluto   per   sententiam   suffragantibus 

<  septem  Auditoribus  unius  Instantiae  iudicio,  si  eamdem  Causam  in 

<  ulterioris  appellationis  gradu  iterum  eidem    Rotae  Auditorio  com- 

<  mitti  contingat,  haud   integrum,  saepe   etiam   vix   ullum,    appella- 

<  tionis  beneficium  Parti  succumbenti  relinquatur :  quum  enim   novus 

<  Auditorum  Turnus,  ut  vocant,  ad  huiusmodi  Causam  diiudicandam 

<  assumi  deberet,  semper  quidem    duo,  aliquando   etiam   plures,  ex 

<  iis,  qui  in  praecedenti  Instantia  suffragium  tulerunt,  eamdem  ipsam 


Clemente  XIII  575 


€  Causam  iudicaturi  sedebunt;  Idcirco  pro  parte  dicti  CoUegii  Nobis 
€  fuit  humiliter  supplicatum,  ut  circa  praemissa   antiquam   iudicandi 

<  methodum,  praefatam  Benedicti  Praedecessoris  Constitutionem  in 
«  hac  parte,  moderando,  restituere  dignaremur. 

«  Nec  defuit  alia,  circa  ea,  quae  in  dicta  Constitutione  statuta 
«  sunt,  ad  Nos  etiam  delata  instantia :  Cum  etenim  in  illa  expresse 
€  pariter  caveatur,  Causas  minus  graves,  super  quibus  in  prima  instan- 
€  tia  in  alterutro  Tribunalium  Romanae  Curiae,    nimirum  Cardinalis 

<  in  Urbe  eiusque    Districtu   Vicarii  in  spiritualibus    Generalis,    aut 

<  Causarum  Curiae  Camerae  Apostolicae  Generalis  Auditoris ;  defi- 

<  nitive  pronunciatum  fuerit ;  in  gradu  appellationis,  tam  in  petitorio, 

<  quam  in    possessorio   iudicio,    omnino    committi    debere    Praelatis 

<  extra  Rotam,  vel  etiam  ipsis  praedicti  Auditorii  Auditoribus,    non 

<  tamen  uti  Auditoribus,  sed  dumtaxat  uti  Praelatis;  animadversum 

<  propterea  fuit,  tn   appellantis  arbitrio  positum   fuisse,   in   qualibet 

<  Causa  quae  forsan  levis  esse  potest,  Partem  victricem,  sub  specte 

<  commissionis    uni   ex   Rotae  Auditoribus    uti    Praelato,    ad    ipsius 

<  Auditorii  Tribunal  cum  ingenti  dispendio  trahere :  super  quo  aucto- 

<  ritatis  quoque  Nostrae  remedium  fuit  imploratum. 

<  Nos  autem,  qui    dum   in   minoribus  essemus,  munus  unius  ex 

<  dictae  Rotae  Auditoribus  plures  annos  obtinuisse  libenti  animo  reco- 

<  limus,  quamvis  omnes  illius  Tribunalis  formas  eiusque  consuetudines 

<  compertas  habentes  iudicium  Nostrum  circa  praemissa  interponere 
€  tuto  potuissemus,    nuUam   nihilominus  super   ipsis  legem    edicere 

<  voluimus,  nisi  prius  eiusdem  Auditorii  sententia,  ad  animi   Nostri 

<  instructionem,  requisita    et    audita :    Quo    peracto,    quum    praeter 

<  superius  expositam,  ah'ae  etiam  non  levis  momentis  ex  parte  eius* 

<  dem  Auditorii  Nobis  allatae  fuerint,  ob  quas  optandum  videbatur, 
€  pristinam  methodum,  circa  suffragantium  numerum  ipsius  Auditorii 

<  iudicio,  iuxta  proprias  antiquas  consuetudines,  et  causarum  circum- 
€  stantias,  determinandum,  abrogata  quoad  hoc  praefatae    Constitu- 

<  tionis  lege,  in  usum  revocari:  Nostras  nunc  partes  esse  ducimus, 
€  nedum  supra  relatis  Curiae  Nostrae  votis  annuendo,  de  utroque 
€  praemisso  ludiciarii  Ordinis  capite  opportune  statuere,  verum  etiam 
«  ampliores  benevolentiae  Nostrae  significationes  erga  dictorum  Palatii 

<  Nostri  Auditorum  CoUegium  ostendere. 

<  Itaque,  Motu  proprio,  et  ex  certa  scientia  deque  Apostolicae 
€  potestatis    plenitudine,    omnia    et    singula    Privilegia,    Indulta,    et 

<  gratias,  per  Romanos  Pontifices  Praedecessores  Nostros,  et  prae- 
€  cipue    per    lulium  II ,    Leonem  X ,    Clementem  VII ,    Paulum   III » 


576  Soeculo  XVIII 


€  Alexandrum  VII  et  Clementem  X,  dicto  Auditorio,  eiusque  Audito- 
€  ribus  pro  tempore  existentibus,  in  genere  vel  in  specie  concessa 
€  et  elargita:  Necnon  praefatam  dicti  Benedicti  Praedecessoris  Con- 

<  stitutionem,  in  iis  tamen,  quae  praesentibus  non  adversantur : 
€  Veteres  insuper  per  probatos  laudabilesque  usus  et  consuetudines 
€  ac  facultates  dicti  Auditorii,  etiam  capiendi  et  decernendi  quascum- 
€  que  providas  et  sibi  bene  visas  resolutiones  et  provisiones,  circa 
€  causas  in  eo  pendentes,  et  super  CoUitigantium  luribus,  et  interesse 
€  harum  serie,  Apostolica  Auctoritate  confirmamus   et   approbamus, 

<  illisque  Apostolicae  Nostrae  tirmitatis  vim,  robur  et  efficaciam  adii- 
«  cimus ;  ac  omnes  et  singulos,  siqui   in    literis   super  priviiegiis  et 

<  indultis  huiusmodi  expeditis  intervenerint,  defectus  illos  singillatim 
«  pro  expressis  habentes,  Auctoritate  Nostra  supplemus :  usus  vero 

<  et  consuetudines,  ac  facultates   huiusmodi,  adversus    quamcumque 

<  inobservantiam,  etiam  longi  temporis  cursu  continuatam,  dummodo 

<  alicuius  Romani   Pontificis    Praedecessoris   Nostri   sanctJone»  prae- 

<  missa  Benedicti  Praedecessoris   excepta,   aliter  circa   illos  et    illas 

<  cum  expressa  eiusdem   Auditorii,  seu  illius   Auditorum    mentione, 

<  dispositum  non  fuerit,  ad  pristinum  statum  restituimus,  reponimus, 

<  et  plenarie  reintegramus. 

<  Praemissam  vero  Benedicti  Praedecessoris  praefati  Constitutio- 

<  nem,  tam  in  ea  parte,  in  qua,  si  in  alicuius    causae  propositione, 

<  propter  suffragiorum  aequalitatem  decisiva  resolutio  semel  et   ite- 

<  rum  prodire  nequeat,  non  amplius   rescribi  voluit:  Iterum    propo- 

<  natur ;  aut :  Videant  Quintus,  et  Sextus ;  sed  statim  ab  ipsa  prima 

<  vice    rescribi    iussit :  Videant    Quintus,    Sextus,    et   Septimus ;    ac 

<  etiam  in  Causis  cum  Clausula  Videntibus  omnibus  eidem  Audito- 

<  rio  commissis,  seu  ob  reiteratam  difHnientium  Suflfragiorum  aequa- 

<  litatem,  ex  veteri  ipsius    Auditorii   stylo,  ab   omnibus  Auditoribus 

<  videndis,  et  decidendis,  si  Auditores  suffragia  laturi,  paris  numeri 

<  existerent,  vel  aliquo  casu   ad    numerum   parem  reducerentur,    ab 

<  Auditore  quoque  proponente   suflfragium   ferendum    esse  decrevit: 

<  Quam  etiam  in  altera  parte,  per  quam  Causas  minus  graves,  et  de 

<  sui    natura    Praelatitias    in    secunda    instantia,  praedicti    Auditorii 

<  Auditoribus,  non .  uti  Auditoribus,  sed  uti  Praelatis,  ad  Appellantis 

<  arbitrium,  committi  posse  concessit;  ita  praesentium  quoque  serie 

<  moderamur,  et  quatenus  opus  sit,  in  hisce  tantum  partibus    revo- 

<  camus,  et  de  medio  tollimus;  ut  deinceps,  et  statim  post  praesen- 

<  tium  publicationem    in    Aula    Vaticana    dicti    Auditorii  faciendam, 

<  praemissum    rescribendi    modum,    iuxta    Constitutionem    eamdem, 


Clemente  Xlll  577 


<  minime  servari,  aut  executioni  ulterius  demandari  necesse  sit ;  sed 
€  Causae  omnes,  quae  nondum  sub  iudicio  Quinti,  Sexti  et  Septimi 
€  propositae  fuerunt,  licet  huiusmodi  propositio  ad  normam  prae- 
€  fatae  Constitutionis  decreta  iam  fuerit,  iterum  in  Turno  Ordinario 
€  proponi  possint,  vel  potius  debeant,  si  autem  in  earum  discus- 
€  sione,  aliarumque  in  posterum  in  dicto  Auditorio  proponendarum, 

<  suffragantium  sententiae  iterato  scindantur,  ita  ut  resolutio  prodire 
€  nequeat;  liberum  sit  eidem  Tribunali,  de  ulteriori  earum  proposi- 
€  tione,   quod  magis  aequum  et  opportunum  fuerit,  decernere  et  con- 

<  stituere.  Quod  vero  spectat  ad  eas  Causas  in  quibus  iuxta  prae- 
«  fatae  Constitutionis  praescriptum,  iam  septem  Auditores  suffragium 
€  tulerunt,  si  vel  ante  sententiam  denuo  Partes  audiri  iudicatum 
€  fuerit,  vel  Causas  ipsas,  post  sententiam,  eidem  Auditorio,  in  ulte- 

<  riori  instantia  committi  contingat;  in  potestate    sit    eiusdem  Audi- 

<  torii,  prout  earum  ratio  et  natura  exposcere  videbitur,  vel  septem, 

<  ut  antea,  vel  omnibus  etiam  adscitis  suffragiis,  earum  discussionem 

<  et  iudicium   absolvere.  Caeterum  tam  in  huiusmodi  casibus,  quam 

<  scilicet  wex  ipsius  Auditorii  d^creto  omnium  sententiae  exquirentur, 

<  quam  ubi  Causae  commissio  hanc  legem  et  clausulam  Videntibus 

<  omnibus  in  se  continebit,  volumus  pariter  atque  decemimus,  libe- 

<  ram  eidem  Auditorio  facultatem  esse,  de  Auditore  proponente   ad 

<  suffragandum  admittendo,  nec  ne,  prout  expedire  ludicaverit,  sta- 

<  tuere  et  providere. 

<  Causae  autem  minus  graves,  quae  iuxta  distinctionem  in  saepe 

<  citata  Constitutione  firmatam,  Praelatitiae  censeri  debent,  nec  ipsi 

<  Auditorio  Rotae,  nec  alicui   Auditori   uti  Praelato,  in  quacumque 

<  instantia  committi  debebunt  si  litigantium   alter   repugnet ;  sed  si 

<  ambo  in  eam  rem  consenserint,    tunc   dumtaxat   huiusmodi  causas 

<  alicui  Auditori  Rotae  uti  Praelato,  committi  posse  concedimus    et 

<  indulgemus. 

<  Denique  antiquas  saepedicti    Auditorii   consuetudines    exactius 

<  servari  cupientes.   ac   fel.  rec.    Urbani  Papae    VIII   Praedecessoris 

<  quoque  Nostri  providae  legi  per  ipsius  litteras  sub  Datum  xiii  kal. 

<  Novembris   mdcxliii   editae    inhaerentes,    per    easdem    praesentes 

<  etiam  praecipimus,  et  mandamus,  ac  respective  interdicimus,  et 
€  prohibemus,  ne  de  caetero  Auditores  praedicti,  pro  causis  in  eodem 
€  Auditorio    pendentibus    considerandis    et    expendendis,  ultra    tres 

<  Personas    debitis    ac    requisitis    qualitatibus   instructas,  ac   secreti 

<  lege  de  more  adstrictas,  comprehenso  in  numero  huiusmodi  etiam 

<  Studii    Adiutore,    aliquem  alium   ad  id   adhibeant   vel   admittant: 


87 


578  Soeculo  X  Vlll 


€  Quo  vero  ad  eos  dumtaxat  qui  iam  ex  speciali  rescripto,  supra 
€  numerum  trium,  apud  aliquem  ex  dictis  Auditoribus  admissi  repe- 
€  riuntur  de  praesenti,  illos  a  Studio  illius  Auditoris,  cui  sunt  addicti, 
€  amovere  non  intendentes,  ipsius  Auditoris  arbitrio  relinquimus 
€  eosdem  retinere  aut  dimittere. 

«  Praesentes  autem   et    desuper    conficiendas   litteras,  et    in    eis 

<  contenta  quaecumque,  nullo  unquam  tempore  de  subreptionis,  obre- 

<  ptionis,  nullitatis,  aut  invaliditatis  vitio,  seu  intentionis  Nostrae,  aut 
€  alio  quovis  defectu,  quantumvis  magno,  et  substantiali,  sive  ex  eo, 
€  quod  in  praemissis,  seu  eorum  aliquo,  solemnitates  et  quaevis  alia 
€  servanda  ct  adimplenda,  servata  et  adimpleta  non  fuerint,  aut  ex 

<  alio  quovis  capite,  a   iure,  vel    facto   seu   consuetudine  resultante, 

<  notari,  impugnari,  invalidari,  retractari,  aut  in  controversiam  revo- 
€  cari  posse,  sed  semper  et  perpetuo  validas,  firmas,  et  a  singulis,  ad 

<  quos  spectat,  et  quomodolibet  spectabit  in  futurum,  inviolabiliter 
€  observari  et  adimpleri  debere. 

<  Sicque,   et    non    aliter   in   praemissis    omnibus  et  singulis,  per 

<  dictum  Auditorium,  illiusque  Auditores,  et  alios  quoscumque  ludices 

<  Ordinarios  vel  Delegatos,  ac  S.  R.  E.  Cardinales,  in  quavis  causa 

<  et  instantia,  sublata  eis,  et  eorum  cuilibet,  quavis  aliter  iudicandi, 

<  et  interpretandi  facultate  et  auctoritate:  iudicari  et  definiri  debere, 

<  irritum  quoque  et  inane,  si  secus   super    his    a    quoquam,  quavis 

<  auctoritate,  scienter  vel  ignoranter  contigerit  attentari,  decernimus. 

<  Non   obstantibus,  quatenus    opus    sit,  Nostra    et    Canceliariae 

<  Apostolicae  regula  de  iure  quaesito  non  tollendo,  ac  praefata  dicti 

<  Benedicti  Praedecessoris,  in  iis  tantum  partibus,  quae  praesentibus 

<  adversantur,  aliisque  Constitutionibus  et  Ordinationibus  Apostolicis, 

<  ac  etiam    Auditorii   Praedicti,    quatenus    iisdem   praesentibus   con- 

<  traria  dignoscantur,  quantumvis  iuramento,  confirmatione    Aposto- 

<  lica,  vel    quavis    firmitate    alia   roboratis    statutis,  reformationibus, 

<  stylis,    et    consuetudinibus,  quantocumque    tempore    observatis    et 

<  toleratis:  privilegiis   quoque,    indultis,    concessionibus,   facultatibus, 

<  literis  Apostolicis,  quibusvis  Collegiis  et  Personis,  sub  quibuscum- 

<  que  tenoribus  et  formis,  ac  cum   quibusvis   etiam   derogatoriarum 

<  derogatoriis,  aliisque  efficacioribus  et  insolitis  clausulis,  ac  irritan- 

<  tibus,  et  aliis  decretis,  in  genere  vel  in  specie  etiam  motu,  scien- 

<  tia,  et  potestatis   plenitudine   similibus,  aut   alias    quomodolibet  in 

<  contrarium  praemissorum  concessis,  confirmatis,  et  innovatis :  Qui- 

<  bus  omnibus  et  singulis  etiamsi,  pro  illorum  suflficienti  derogatione, 

<  de  illis  eorumque  totis  tenoribus,    specialis,  specifica,    expressa  et 


Clemente  XIII  579 


€  individua,  ac  de  verbo  ad  verbum,  non  autem  per  clausulas  gene- 

<  rales  idem  importantes,  mentio,  seu  quaevis  alia  expressio  habenda, 

<  aut  aliqua  alia  exquisita  forma  ad  hoc  servanda  foret,  tenores 
€  huiusmodi,  ac  si   de    verbo   ad    verbum,  nihil    penitus   omisso,    et 

<  forma  in  illis  tradita  observata,  inserti  forent,  praesentibus  pro 
€  plene  et  sufficienter  expressis  habentes,  illis  alias  in  suo  robore 
«  permansuris,  ad   praemissorum    omnium,  et  singulorum,    effectum, 

<  hac  vice  dumtaxat  specialiter  et  expresse,  ac  legitime  et  plenissime, 

<  harum  serie  derogamus,  et  derogatum  esse  volumus,  caeterisque 
€  contrariis  quibuscumque ;  cum  clausulis  opportunis. 

Mat  Motu  proprio  C. 

€  Et  de  confirmatione,  approbatione,  roboris  adiectione,  defectuum 

<  suppletione,  repositione,    reintegratione,    moderatione,  revocatione, 

<  voluntate,  mandato,  prohibitione,  intentione,  decreto,  aliisque  prae- 
«  missis,  ut  supra,  in  litteris  latissime   extendendis:  Et   quod    prae- 

<  missorum  omnium  et  singulorum,  aliorumque  necessariorum,^aior 

<  et  verior  specificatio  et  expressio  fieri  possit  in   literis,  cum  clau- 

<  sula  perpetua,  et  ad  perpetuam   rei   memoriam   de   Curia   nuncu- 

<  patum,  gratis  expediendis. 

<  Volumus  autem,  quod  interim,  ac  quousque  Literae  praedictae 

<  minime  expeditae  fuerint,  sola  praesentis  Nostrae  Schedulae  Motus 

<  proprii  Signatura    sufficiat,   et    ubique   fidem    faciat,    in  iudicio,  et 

<  extra  illud ;  Regula  quacumque  contraria  non  obstante. 

<  Volumus  etiam,  quod  praesens  Schedula,  ad  hoc  ut  singula  in 
«  ea  contenta  in  omnium  notitiam  perveniant,  in  Aula  dicti  Auditorii 
«  in  Palatio  Nostro  Vaticano.  proxime  ventura  die,  quo  dicti  Audi- 
«  torii  aperitio  nabebitur,  legi  et  publicari,  et  publicatione  huiusmodi 
«  peracta,  omnia  et  singula  in  ea  contenta,  ab  iis   ad   quos  spectat 

<  et  pro  tempore  spectabit  in  futurum,  inviolabiliter  observari  debeant. 

Fiai  C. 

<  Datum  Romae,   apud  Sanctam  Mariam   Maiorem,    Pridie   Kal. 

<  Octobris  Anno  Secundo  > . 

Cumque  Literarum  Apostolicarum  expeditionem,  super  iis,  in  prae- 
inserta  Schedula  sancitis,  quae  experientia  quoque,  valde  opportuna 
comperta  sunt,  ulterius  differre,  incongruum  videatur:  Ea  sumpta 
occasione  Animi  Nostri  sensus  erga  praeclarum  hunc  coetum,  illius- 
que  Personas,  e  quorum  numero  dudum  fuisse  gloriamur,  iterum 
atque  iterum  patefacere  non  omittimus. 


580  Soeculo  XVIIJ 


Itaque  recensentes  Romanorum  Pontificum  Praedecessorum  No- 
strorum  Constitutiones,  et  praerogativas,  ac  privilegia  omnia  ipsorum 
Auditorum,  quos  itidem  Praedecessores  Nostri  Cappellanos  et  fami- 
liares,  ac  continuos  Commensales,  Sedique  Apostolicae  immediate 
subiectos  declararunt,  et  Apostolicos  crearunt  Subdiaconos:  Motu 
proprio  et  ex  certa  scientia,  deque  Apostolicae  potestatis  plenitu- 
dine;  nedum  praeinsertam  Nostri  Motus  similis  Schedulam  cum 
omnibus  et  singulis  in  ea  contentis,  sed  cunctas  etiam  Romanorum 
Pontificum  Praedecessorum  Nostrorum,  circa  idem  Auditorium  editas 
Constitutiones  et  dispositiones,  praesentibus  Nostris  non  adversantes, 
Privilegia  quoque.  gratias,  praerogativas,  immunitates,  exemptiones. 
largitiones,  et  iadulta  eidem  Auditorio,  illiusque  Auditoribus  pro 
tempore  existentibus,  ab  iisdem  Romanis  Pontificibus  Praedecesso- 
ribus  Nostris,  et  signanter  a  Calisto  III,  Martino  V,  lulio  II,  Leone  X, 
Clemente  VII,  Paulo  III,  Alexandro  VII,  Clemente  X  et  Clemente  XI, 
ac  praedicto  Benedicto,  prout  fuerunt  iampridem  concessa,  et  elargita, 
dummodo  privilegiis  huiusmodi,  vel  eorum  cuilibet,  hactenus  directe,  et 
expresse  non  fuerit  derogatum ;  Litterarum  Apostolicarum  desuper  expe- 
ditarum  tenores,  ac  datas,  perinde,  ac  si  de  verbo  ad  verbum  praesen- 
tibus  insererentur,  praesentibus  pro  expressis  ac  de  verbo  ad  verbum 
insertis  habentes:  Quascumque  pariter  leges,  usus,  stylos,  consuetu- 
dines,  observantias,  ac  facultatem,  et  aucthoritatem  omnes  ipsius  Audi- 
torii,  ac  eius  Auditorum,  harum  serie  confirmamus,  et  approbamus, 
et  illis  Apostolicae  Nostrae  Aucthoritatis  vim,  robur,  et  efficaciam 
adiicimus,  ac  omnes,  et  singulos,  siqui  in  litteris  super  privilegiis,  et 
indultis  huiusmodi  expeditis  defectus  intervenerint,  illos  singillatim 
etiam  pro  expressis  habentes  aucthoritate  Nostra  per  praesentes  amplis- 
sinie,  ac  plenissime  supplemus ;  Ac,  quatenus  opus  sit,  privilegia,  et 
indulta  praemissa  adversus  quamcumque  inobservantiam  seu  desue- 
tudinem  quocumque  tempore  continuatam,  restituimus,  reponimus,  et 
plenarie  reintegramus ;  Ac  expresse  praecipimus,  et  mandamus  ne 
deinceps  contra  illa  quivis  inobservantiae.  vel  desuetudinis,  vel  etiam 
Pontificiae  voluntatis  defectus  opponi  queat;  neque  ullo  unquam 
tempore  illis,  ac  praesentibus  Nostris  litteris  sine  expressa  dicti  Audi- 
torii,  ac  illius  Auditorum  et  Locumtenentium  mentione,  specialique 
derogatione  derogari  possit,  nec  directe,  vel  indirecte  censeatur 
derogatum. 

Porro,  cum  inter  caetera  eiusdem  Auditorii,  ac  eius  Auditorum 
et  Locumtenentium  privilegia,  illa  etiam  enumerentur  concessa,  nimi- 
rum  usus  Altaris  portatilis  pro    Missae   celebratione,    iuxta    Clemen- 


Clemente  XIII  581 


tis  VII,  Sub  datum  Romae  apud  Sanctum  Petrum,  anno  Incarnatio- 
nis  Dominicae  mdxxv,  Nonis  Augusti,  Pontificatus  sui  anno  secundo; 
Ac  etiam  expediendi  gratis  quascumque  Litteras  Apostolicas  in  eorum 
favorem  per  viam  secretam.  iuxta  alias,  signanter  Clementis  X. 
Praedecessorum  praefatorum,  sub  Datum  Romae  apud  Sanctam  Ma- 
riam  Maiorem,  Anno  etiam  Incamationis  Dominicae  mdclxxi.  Quar- 
todecimo  Kalendas  lanuarii  Pontificatus  sui  anno  secundo,  respective 
expeditas  litteras ;  ne  illa  in  dubium  revocari  queant,  aut  super  ipsa- 
rum  litterarum  interpretatione,  et  usu  aliqua  suboriatur  difficultas, 
utrumque  praesentibus  nostris  litteris  asserere  et  declarare,  quin  etiam 
amplioribus  praerogativis  potioribusque  beneficiis  illos  augere  volen- 
tes ;  Ipsis  Auditoribus,  et  Locumtenentibus  modemis,  et  pro  tempore 
existentibus,  ut  eorum  singuli,  domi  propriae  habitationis,  nedum  in 
Urbe,  sed  etiam  in  quibusvis  Civitatibus,  et  Dioecesibus,  in  quibus 
eos  pro  tempore  commorari  contigerit,  Altare  sacra  suppellectili 
instructum,  ac  in  decenti  loco  ab  omnibus  domesticis  usibus  libero 
erigere,  et  supra  illud  Sacrosanctum  Missae  Sacrificium,  bis  diebus 
singulis,  etiam  festis  solemnioribus,  et  ante  diluculum,  et  per  horam 
post  meridiem,  absque  aliqua  Ordinariorum  visitatione  et  licentia,  in 
eorum  tamen  praesentia,  per  quoslibet  Sacerdotes  saeculares,  aut 
cuiusvis  Ordinis  et  Instituti,  annuentibus  eorum  Superioribus,  Regu- 
lares,  celebrari  facere,  aut  eonimdem  Sacrorum  alterum  per  se  ipsos, 
quatenus  Presbyteri  sint,  celebrare,  libere  et  licite  valeant:  Quod 
quidem  Missae  Sacrificium,  in  praecepti  adimplementum  etiam  quibus- 
cumque  Personis  tunc  praesentibus  plenarie  suflFragetur,  perpetuis 
futuris  temporibus  concedimus,  et  indulgemus. 

Pariformiter  praemissis  Clementis  X  Praedecessoris  litteris  inhae- 
rentes,  et  quatenus  opus  sit,  ex  integro,  perpetuis  etiam  futuris 
temporibus  elargimur,  ut  quaecumque  collationes,  provisiones,  et 
commendae  Beneficiorum  Ecclesiasticorum,  Canonicatuum,  Dignita- 
tum,  Monasteriorum,  et  Ecclesiarum,  necnon  quaevis  dispositiones, 
uniones  ad  vitam,  praefectiones,  Pensionum  reservationes,  facultates, 
mandata,  indulta,  dispensationes,  et  quaelibet  litterae  Apostolicae 
gratiam  vel  iustitiam,  aut  utramque  simul  concernentes,  quae  per 
Nos,  et  successores  Nostros  Romanos  Pontifices  pro  tempore  exi- 
stentes,  etiam  promotionis,  et  praefectionis  ad  Ecclesias  Episcopales, 
Archiepiscopales,  vel  Patriarchales,  cum  indulto  tamen  retentionis 
Officii  Auditoris  in  Consistorio  Nostro  concedi  solito,  ipsis  Audito- 
ribus,  vel  Locumtenentibus  praefatis,  quoad  munere  huiusmodi  fun- 
guntur,  in  posterum  concedentur,  et  ad  eorum  favorem  expedientur, 


582  Soeculo  XVllI 


absque  uUa  taxarum,  et  emolumentorum  ac  etiam  dimidiae  annatae, 
et  communium,  ac  minutorum  servitiorum  necnon  aliorum  quonimcum- 
que  iurium  solutione,  et  exactione,  sed  gratis,  et  per  viam  secretam 
cxpediri  debeant;  Ad  quorum  effectum,  stylum,  seu  consuetudinem 
concedendi  in  Consistorio  pro  prima  promotione  ipsorum  Auditonim 
ad  Ecclesias  praedictas,  indultum  retentionis  Officii  Auditoris,  hacte- 
nus  servatum  probantes,  deinceps  quoque  servari  volumus:  Ita  ut 
ipsi  Auditores  in  prima  promotione  de  eorum  Personis  ad  Ecclesias 
praedictas  Apostolica  auctoritate  facienda,  et  in  expeditione  Littera- 
rum  Apostolicarum  super  eadem  prima  promotione  conficiendarum, 
adhuc  Auditores  et  Locumtenentes  in  dicto  Auditorio  censeri  debeant: 
Et  insuper  Venerabili  Fratri  Nostro  Carolo  Alberto  Episcopo  Alba- 
nen.  S.  R.  E.  Cardinalis  Guidoboni  Cavalchini  mmcupato,  Pro-Da- 
tario  Nostro,  et  Dilectis  filiis  Nostris  Carolo  Tituli  Sancti  Laurentii 
in  Damaso  eiusdem  S.  R.  E.  Presbytero  Cardinali  Rezzonico  nun- 
cupato,  Nostro  secundum  carnem  ex  fratre  germano  Nepoti,  et  prae- 
dictae  S.  R.  E.  Vicecancellario,  ac  Literarum  Apostolicarum  Sum- 
matori,  et  Nicolao  Tituli  Sanctorum  Nerei,  et  Achiilaei  dictae  Sanctae 
Romanae  Ecclesiae  Presbytero  Cardinali  Antonelli  nuncupato  Litera- 
rum  Apostolicarum  in  forma  Brevis  a  secretis,  necnon  dilectis  quo- 
que  filiis  earumdem  Literarum  Pro-Summatori,  et  Plumbatori  Nostro, 
ac  earumdem  literarum  Apostolicarum  Scriptori  secreto  nuncupato, 
eorumque  in  Officiis  huiusniodi  Successoribus  pro  tempore  existen- 
tibus,  in  virtute  sanctae  obedientiae  districte  praecipiendo  mandamus, 
ut  ipsi,  et  eorum  quilibet  quascumque  Literas  praedictas  per  Nos, 
et  Successores  Nostros  Romanos  Pontifices  pro  tempore  existentes, 
in  favorem  eorumdem  Auditorum  et  Locumtenentium  ac  eorum  sin- 
gularium  Personarum,  ut  praefertur  concedendas  per  eamdem  viam 
secretam  modo,  et  forma  praemissis  expediant  et  relaxent,  atque 
expediri  et  relaxari  permittant,  et  faciant. 

Praesentes  autem  literas,  et  in  eis  contpnta  quaecumque,  etiam 
ex  eo,  quod  quicumque  in  praemissis,  vel  illorum  aliquo  quomodo- 
libet  interesse  habentes,  seu  habere  putantes,  ad  hoc  vocati  et  auditi 
non  fuerint,  aut  ex  quibusvis  aliis  causis,  de  subreptionis,  vel  obre- 
ptionis,  aut  nuUitatis  vitio,  seu  intentionis  nostrae,  vel  quovis  alio 
defectu  notari,  vel  impugnari,  aut  alias  infringi,  seu  quomodolibet 
retractari,  suspendi,  restringi,  limitari,  vel  ei  in  aliquo  derogari  nul- 
latenus  unquam  posse,"  easque  omnino  sub  quibusvis  contrariis  Con- 
stitutionibus,  revocationibus,  derogationibus,  modificationibus,  decretis, 
vel  declarationibus  generalibus,  et  specialibus,  etiam    motu,  scientia, 


Clemente  XIII  583 


et  potestatis  plenitudine  similibus,  ac  etiam  consistorialiter  aut  alias 
quibusvis  de  causis  pro  tempore  factis,  minime  comprehendi,  sed 
semper  ab  illis  exceptas  et  quoties  illae  emanabunt.  toties  in  pristi- 
num  statum  restitutas,  repositas,  ac  de  novo  concessas,  semperque 
et  perpetuo  validas,  firmas  et  efficaces  esse,  et  fore,  suosque  plena- 
rios,  et  integros  effectus  sortiri,  et  obtinere,  ac  ab  omnibus,  ad  quos 
spectat,  et  spectabit  quomodolibet  in  futurum,  perpetuo  et  inviola- 
biliter  observari,  eidemque  Auditorio,  illiustjue  Auditoribus,  et  Locum- 
tenentibus,  nunc  et  pro  tempore  existentibus,  perpetuis  futuris  tem- 
poribus  plenissime  suffragari  debere ;  eosdemque  super  praemissis 
omnibus,  et  singulis,  vel  illorum  occasione,  per  quoscumque  alios, 
quavis  auctoritate,  et  praeeminentia  fulgentes  quomodolibet  molestari, 
perturbari,  vel  impediri  numquam  posse:  Et  ita  per  quoscumque 
iudices,  ac  Tribunalia  etiam  Collegialia,  ac  S.  R.  E.  praedictae  Car- 
dinales,  etiam  de  latere  Legatos,  Vicelegatos,  dictae  Sedis  Nuncios, 
sublata  eis,  et  eorum  cuilibet,  quavis  aliter  iudicandi,  et  interpre- 
tandi  facultate  et  aucthoritate,  iudicari  et  definiri  debere,  et  si  secus 
super  his  a  quoquam  quavis  aucthoritate  scienter,  vel  ignoranter  con- 
tigerit  attentari,  irritum  et  inane  decernimus. 

Non  obstantibus,  quatcnus  opus  sit,  Nostra  et  Cancellariae  Apo- 
stolicae  regula  de  iure  quaesito  non  toUendo,  necnon  Innocentii  IV, 
Sixti  etiam  IV,  Innocentii  VIII,  et  Pauli  II  contra  exemptos  aeditis, 
ac  Pii  IV  de  gratiis  interesse  Camerae  Apostolicae  quomodolibet 
concernentibus  in  eadem  Camera  registrandis  et  insinuandis,  aliisque 
Apostolicis  aliorum  quorumcumque  Romanorum  Pontificum  Praede- 
cessorum  Nostrorum,  etiam  in  favorem  iurium  Collegii  Venerabilium 
fratrum  nostrorum  Sanctae  Romanae  Ecclesiae  Cardinalium  super 
expeditionibus  Ecclesiarum  et  Monasteriorum  in  libris  Camerae  Apo- 
stolicae  taxatorum,  ac  itidem  in  favorem  CoUegiorum  Officiorum 
quorumcumque  vacabilium  Cancellariae  Apostoiicae ,  Romanaeque 
Curiae,  etiam  in  limine  eorum  erectionis  ac  in  universalibus  et  Pro- 
vincialibus  Conciliis,  specialibus  vel  generalibus  Constitutionibus,  et 
ordinationibus,  Privilegiis  quoque  indultis,  et  Literis  Apostolicis  dicto 
Sanctae  R.  E.  Cardinalium  Collegio,  et  Camerae  praefatae  et  ab 
eis  causam  habentibus,  necnon  officiis  praefatis,  et  quibusvis  aliis 
Personis  per  quoscumque  Romanos  Pontifices  Praedecessores  Nostros, 
et  Sedem  Apostolicam  praefatam  vel  alios  quoscumque  sub  quibus- 
cumque  tenoribus  et  formis,  ac  cum  quibusvis  etiam  derogatoriarum 
derogatoriis,  aliisque  efficacioribus,  et  insolitis  clausulis,  nec  non  irri- 
tantibus,  et    aliis    decretis    in    genere,    vel    in    specie,    etiam    motu, 


584  Soeculo  X  VIII 


scientia,  et  potestatis  plenitudine  similibus,  etiam  iteratis  vicibus 
concessis  confirmatis  atque  innovatis:  Quibus  omnibus  et  singulis, 
etiamsi  de  illis,  eorumque  totis  tenoribus,  specialis,  specifica,  expressa, 
et  individua,  non  autem  per  clausulas  generales  idem  importantes 
mentio,  seu  quaevis  alia  expressio  habenda,  aut  aliqua  alia  exqui- 
sita  forma  ad  hoc  servanda  foret,  tenores  huiusmodi,  ac  si  de  verbo 
ad  verbum,  nihil  penitus  omisso,  et  forma  in  illis  tradita  observata, 
inserti  etiam  forent  praesentibus,  pro  sufHcienter  expressis  et  insertis 
habentes,  illis  alias  in  suo  robore  permansuris,  ad  efifectum  validita- 
tis,  et  perpetuae  firmitatis  praemissorum  omnium,  et  singulorum, 
hac  vice  dumtaxat  harum  serie  specialiter  et  expresse  derogamus 
aliisque  omnibus,  et  singulis,  quae  Nos  in  praeinserta  Nostra  Sche- 
clula,  aliique  superius  enunciati  Praedecessores  Nostri  in  singulis 
eorum  literis,  indulta,  privilegia,  praerogativas,  exemptiones,  et  gra- 
tias  eidem  Auditorio,  illiusque  Auditoribus,  et  Locumtenentibus  attri- 
buta  concernentibus,  voluimus,  ac  respective  voluerunt  non  obstare, 
contrariis  quibuscumque. 

Volumus  autem,  quod  ipsarum  praesentium  transumptis  edam 
impressis  manu  alicuius  ex  Notariis  dicti  Auditorii  subscriptis,  et 
sigillo  ipslus  Auditorii  munitis,  eadem  prorsus  fides  in  iudicio,  et  extra 
illud  adhibeatur,  quae  ipsis  praesentibus  originalibus  adhiberetur  si 
forent  exhibitae  vel  ostensae. 

NuUi  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  Nostrarum  Con- 
firmationum,  approbationum,  defectuum  suppletionis,  restitutionis,  rein- 
tegrationis,  praecepti,  concessionum,  indultorum,  elargitionis,  mandati, 
decreti,  derogationis,  et  voluntatis  infringere,  vel  ei,  ausu  temerario, 
contraire;  si  quis  autem  hoc  attentare  praesumpserit,  indignationem 
Omnipotentis  Dei.  ac  Beatorum  Petri  et  Pauli  Apostolorum  eius  se 
noverit  incursurum. 

Datum  Romae,  apud  Sanctam  Mariam  Maiorem,  Anno  Incarna- 
tionis  Dominicae  Millesimo  septingentesimo  sexagesimo  secundo , 
sexto  Kalendas  Augusli,  Pontificatus  Nostri  Anno  Quinto. 

C.  Card.""  Pro-Datarius.  N.  Card.  Antonellus. 

Visa 
De  Curia  I.  Manassei. 

Loco  f$i  Plumbi 

L.  Eugenius. 

Registrata  in  Secretaria  Brevium. 


Clemente  XIII  585 


468. 

Clementis  XIII  constitutio  qua,  sublata  ve?talttate  Notariatuum  Tri- 
bunalis  Auditorii  causarum  Palatii  Apostolici,  nova  instituiiur 
methodus  pro  illorum  directione  et  exercitio,  cum  opportunis  ordi- 
nationibus. 

(Arch.  Rot.,  <  Admissiones  Notariorum  aliorumque  Officialium  5.  Rotae», 
pag.  I  et  ssq.), 

1762,  decembris  28,  Romae. 

Clemens  Episcopus,  servus  servorum  Dei.  Ad  perpetuam  rei 
memoriam. 

Licet  curandum  Pontifici  Maximo  sit  ut  in  Christiana  Republica 
res  quaeque  summa  fide  integritateque  administrentur,  illud  tamen 
semper  Praedecessoribus  Nostris  vehementer  curae  fuit,  ut  in  iudi- 
ciis,  Tribunalibusque  non  solum  omnia  recte  atque  ordine  reipsa  fie- 
rent,  sed  nihil  etiam  non  decore  atque  ordine  fieri  viderentur.  Id 
autem  cum  perpetuo  Nobis  ita  animo  ac  pene  ante  oculos  obver- 
setur  ut  omne  consilium  nostrum,  operam,  diligentiam  in  eo  poni 
oportere  iudicemus,  posteaquam  nonnulla  de  Auditorio  ipso  causa- 
rum  Paiatii  nostri,  quod  praecipuum  honorificentiusque  est  prae  ceteris 
Urbis  Tribunal  et  in  quo  Nos  etiam  eius  inter  XII  Viros  sedimus, 
constituinius,  quae  ad  illius  amplitudinem  conferre  posse  putavimus : 
de  CoUegio  demum  Notariorum  eiusdem  Tribunalis  in  veterem  sta- 
tum  restituendo,  caeterisque  quibusdam  legibus  muniendo  cogitavi- 
mus  ne  qua  re  Tribunalis  eiusdem  decori  indemnitatique  litigantium 
defuisse  existimaremur. 

Alias  siquidem  super  precibus  Nobis  a  Notariis  Auditorii  Cau- 
sarum  Palatii  Apostolici  oblatis,  particularem  quamdam  deligimus 
duorum  et  S.  R.  E.  Cardinalium,  et  aliquorum  Romanae  Curiae  Prae- 
latorum  Congregationem,  ut  ea  Nobis  referret,  qua  ratione  foret  con- 
sulendum  Notariorum  eorumdem  iuribus  et  praetensis  oneribus,  nec 
non  defectui  integri  Regesti  documentorum  omnium,  penes  ipsos  pro- 
ductorum,  a  Romanis  Pontificibus  Praedecessoribus  Nostris  deman- 
dati,  quod  Notarii  ipsi  modo  superfluum  esse  contendebant.  Postquam 
autem  eadem  Congregatio  pluries  erecta  fuerit,  expensis  omnibus 
singulisque  circumstantiis  serio  consideratis  inspectaque  methodo,  qua 
documenta  originalia  actis  tradita  servantur  a  Notariis,  sub  die 
28  Maii  proxime  praeteriti,  cum  ipsa  Congregatio  a  dilectis  filiis 
Nostris  Caietano  Tituli  Sancti  Augustini  dictae  S.  R.  E.  Presbytero 


586  Soeculo  XVIII 


Cardinali  Elephantutio  nuncupato,  et  Cornelio  Sanctorum  Cosmae  et 
Damiani,  eiusdem  S.  R.  E.  Diacono  Cardinali  Caprara,  etiam  nun- 
cupato  ac  dilectis  etiam  filiis  modernis  Camerae  Apostolicae  Thesau- 
rario  Generali,  et  Auditore  Nostro,  ac  praefati  Auditorii  Decano,  nec 
non  eiusdem  Camerae  Commissario  Generali,  ac  itidem  Magistro 
Paulo  Francisco  Antamoro,  Signaturae  Nostrae  lustitiae  Votante  uti 
Congregationis  huiusmodi  Secretario  componeretur,  articulos  quosdam 
Resolutionum  et  Ordinationum,  ut  infra  coordinatos  et  digestos,  per 
nos  approbandos,  proposuit. 

Primo.  Absolvendos  esse  Notarios  ab  omissa  Regestorum  confe- 
ctione,  ac  etiam  a  neglecta  custodia,  vel  recuperatione  Scripturarum 
absque  tamen  Partium  praeiudicio,  si,  et  prout  iuris  fuerit:  Item 
communem  Massam  inter  ipsos  ab  anno  mdccij  hactenus  factam,  ces- 
sante  proinde  in  CoUitigantium  commodum,  occurrentibus  Turni  muta- 
tionibus,  necessitate  acta  ab  uno  ad  alium  Notarium  deferendi,  dein- 
ceps  quoque  observandam  esse. 

Secundo.  Novam  methodum  recens  totius  Curiae  plausu  introdu- 
ctam,  scribendi  cuiuslibet  causae  acta  secundum  ordinem  in  seiunctis 
foliis  vulgo  Quintemi  quae  exacto  anno  in  libros  etiam  vulgo  Pro- 
tocolliy  et  Broliardi  nuncupatos,  cum  distinctis  Indicibus  rediguntur, 
quam  diligenter  esse  continuandam :  Ac  in  iis  per  extensum  Com- 
missiones  omnes,  etiam  Subrogatorias,  sententias,  Decreta  definitiva, 
appellationes,  renunciationes,  citationes,  intimationes,  interpellationes, 
ac  id  omne,  quod  ad  acta  et  ludicii  ordinem  attinet,  describendas 
esse. 

Tertio.  Documenta  et  lura  producta  servanda  esse  in  distinctis 
fasciculis,  facta  super  iis  brevi,  eorum  quae  continent,  inscriptione, 
ac  etiam  mensis  et  Anni  quo  fuerunt  producta:  Quoties  vero  illa 
Parti  instanti  commodando  forent,  id  vetitum  sit,  nisi  causidicus 
requirens  Notario  fuerit  probe  notus  et  in  libro  Accomodatorum  pro- 
prio  charactere  fassus  fuerit  illa  recepisse  sub  restitutionis  debito: 
Quod  si  eorum  copiae  tantum  requirerentur,  illae  emolumento  in  Taxis 
praescripto,  et  a  Clemente  XII  Praedecessore  Nostro  in  eius  refor- 
matione  approbato,  concedi  debeant. 

Quarto.  Expeditis  causis,  infra  bimestre  post  exactum  quemlibet 
Annum,  completum  esse  debeat  Regestum  incipiendo  a  praesenta- 
tione  Commissionis  usque  ad  sententiam  et  appellationem  vel  renun- 
ciationem  inclusive,  absque  eo  tamen,  quod  acta  iudicialia  per  extensum 
referantur,  sed  indicando  solum  commissiones,  citationes,  productiones, 
protestationes,  omniaque  alia,  relative  ad  folia  Broliardi,  seu  Broliar- 


CUmente  XIIl  587 


dorum,  in  quibus  iuxta  praedictam  novam  methodum  consecutive 
comprehendentur;  et  sic  agendo  exigantur  Regestorum  emolumenta 
ad  normam  Taxarum,  perinde  ac  si  omnia  per  extensum  registrata 
iiiissent. 

Quinto.  Absoluto  Regesto,  servari  et  reponi  debeant  Scripturae 
originales  in  fasciculis  separatis,  quibus  singulatim  titulus  apponatur, 
verba  continens:  lura  dtversa  Causarum  expeditarum  Annis ...  ut  distin- 
guantur  ab  aliis  fasciculis  scripturarum  in  causis  nondum  expeditis, 
et  quarum  lurium  proinde  adhuc  non  fit  regestum  ex  officio  sed 
tnstante  alterutra  ex  litigantium  parte,  regestum  confici  poterit  soluto 
solito  iuxta  taxas  stipendio,  et  alter  hic  fasciculus  notari  poterit  titulo : 
lura  diversa  Causarum  pendentium  annis . . . 

Sexto,  Ad  praedictorum  omnium  complementum,  iniungi  debeat 
Notariis  obhgatio  bis  saltem  in  anno  iibrum  Accomodatorum  scrutandi, 
adnotando  scripturas  eatenus  accomodatas  quae  subinde  confestim 
erunt  recuperandae. 

Septimo.  Post  ultimam  Rotam,  quae  habetur  in  Quadragesima 
videlicet  instantibus  feriis  Paschatis  Resurrectionis,  a  Decano  ac 
duobus  Auditoribus  Senioribus  una  cum  eorum  Depositario,  visiten- 
tur  quolibet  Anno  Officia,  et  eiusdem  visitationis  occasione  exhibere 
debeant  Notarii  se  recuperasse  non  solum  scripturas  accomodatas  sed 
etiam  Regesta  causarum  expeditarum  explevisse  omniaque  alia  desu- 
per  contenta  adimplevisse,  quod  si  qui  forte  in  aliquo  defecerint, 
possint  ab  iisdem  Rotae  Auditoribus  ad  adimplementum  cogi.  inter- 
positis  poenis  pecuniariis,  Manu  Regia,  ac  etiam  ab  Officiis,  et  emolu- 
mentorum  ipsis  spectantium  suspensione:  Si  vero  omissio  fuerit  ex 
parte  Causidicorum,  qui  requisiti,  scripturas  reddere  recusaverint,  tunc 
ipsi  VisitHtores,  etiam  contra  ipsos  poenis  pecuniariis,  ac  Manu  Regia, 
ut  supra  procedere  possint. 

Octavo.  Ne  imposterum  tam  sententiae,  quam  Decreta,  ac  Deci- 
siones  Rotales  careant  praecedentium  actorum  productione,  iterum 
imponi  debebit,  quod  in  causis  appellationum  Auditorio  Rotae  dire- 
ctis,  non  subscribantur  dubia  a  Ponentibus,  nisi  prius  Rotalibus  Offi- 
ciis  transmissa  sint  extracta  Processus,  Acta,  et  Documenta  primae 
instantiae,  ac  nisi  praecesserint  solitae  citationes :  Ad  dicendum  contra 
commtssionem,  et  contra  lura:  iuxta  praescriptum  Decreti,  ab  eodem 
TribunaH,  cum  approbatione  Clementis  XII  die  13  Octobris  1759 
emanati,  quod  impressum  legitur,  et  ab  eodem  Pontifice  confirmatum 
fuit  in  sua  Constitutione  quae  incipit  Romanus  Pontifex,  §  7.  Sub 
Datum  27  lanuarii  1740.  Et  a  Notario  omnium  gestorum  cum  iura- 


588  Soeculo  X  VIII 


mento  Fides  exhiberi  debebit  eiusdem  Causae  Ponenti,  alias  dubio- 
rum  subscriptio  suspendenda  erit. 

In  causis  pariter  primae  instantiae,  quae  vel  ex  commissione  spe- 
ciali,  vel  ex  consensu  Partium,  vel  quocumque  alio  modo,  eidem 
Auditorio  Rotae  committentur,  ad  dubiorum  subscriptionem  minime 
sit  procedendum,  nisi  prius  praecesserit  citatio:  ad  dicendum  cantra 
Commissionem^  et  ad  dicendum  contra  lura,  et  productio  documen- 
torum,  et  Scripturarum  Partis  illius  quae  instabit  pro  concordatione 
ac  subscriptione  Dubii  seu  Dubiorum,  excepto  tantum  casu  quo  ab 
eadem  Rota  definitive  non  sit  pronunciandum,  sed  suum  tantum- 
mpdo  tribuendum  Votum  alieno  ludici,  vel  TribunaH,  coram  quo 
facta,  vel  facienda  foret,  opportuna  productio,  et  necessariae  citatio- 
nes  intercesserint. 

Nono.  Videtur  insuper  expedire,  Renunciationes  Causarum  Rota- 
lium,  post  publicatam  Decisionem,  seu  decisiones,  eoque  magis  post 
emanatam  sententiam,  omnino  fieri  debere  in  actis  Rotalibus,  et  coram 
eodem  Ponente  ut  pateat  exitus  Causae  derogando  etiam,  quatenus 
opus  sit,  constitutioni  Benedicti  XIII  quae  incipit:  Quum  nostrum 
in  primis  §  Si  causa  terminata  fuerit:  emanatae  die  28  aprilis  1728. 
Ideoque  statuendum  esse.  quod  si  renunciationes  diversimode  fierent, 
a  Parte  victrice  libere  procedi  possit  ad  expeditionem  causae  perinde 
ac  si  renunciatio  facta  non  fuisset,  ac  respective  plenum  lus  habeat 
repetendi  expensas  expeditionis,  vel  eidem  Parti  victrici  licitum  sit 
pro  suo  arbitrio,  Renunciationis,  extra  acta  Rotalia  factae,  probatio- 
nem  in  iisdem  actis  producere  coram  causae  ponente,  solvendo 
tamen  emolumentum,  prout  in  dicta  Constitutione  Benedicti  XIII  loco 
citato  praescribitur.  Quae  quidem  solutio  erit  repetenda  infra  caeteras 
expensas,  cuiusque  productionis  vigore,  procedendum  erit  in  eadem 
Rota,  ad  Taxam  expensarum,  seu  mandatorum  relaxationem,  alio- 
rumque  actorum  executionem;  Neque  earumdem  Renunciationum 
vigore  a  Tribunali  Auditoris  Camerae  vel  a  ludice  primae,  vel  Alte- 
rius  instantiae  ad  Taxam  expensarum,  seu  mandatorum  expeditionem 
procedi  possit,  sub  poena  nullitatis;  semper  enim  recurrendum  erit 
ad  eumdem  ludicem,  cui  ante  renunciationem  causa  erat  devoluta. 
Iniungendum  tamen  eiusdem  Rotae  Notariis,  ne  forte  audeant  ullo 
umquam  tempore  receptionem  dictarum  Renunciationum  differre. 
sed  eas,  si  legitime  exhibitae  sint,  illico  transcribere  debeant,  alioquin 
transgressus  huiusmodi  possit  removeri,  quoties  Decano  recursus  fiet. 

Verum,  cum  ex  iis  ipsa  congregatio  omnibus  satis  provisum  esse 
minime  arbitraretur,  et  in  Congressibus  habitis  pluries   fuerit  dedu- 


Clemente  XIII  589 


ctum,  satius  fore,  nedum  illorum  Notariatuum  conditionem  qua  vena- 
liter  ad  vitam  coacedebantur,  immutare,  sed  gratuitam  prorsus  reddere 
ad  eos  exercendos  deputationem :  Idcirco  ex  ipsius  Congregationis 
sensu,  Decano  dicti  Auditorii,  et  eidem  Magistro  Paulo  Francisco 
iniunctum  fuit,  ut  ipsi  opportunam  methodum,  qua,  sublata  venalitate 
Officiorum,  rectius  illa  administrarentur,  excogitarent.  Cum  autem 
provido  consilio,  diligentique  opere  eorumdem  Decani  dicti  Auditorii, 
et  Magistri  Pauli  Francisci  demandata  methodus,  post  phires  inter 
eos  habitos  congressus,  concordata,  et  descripta  fuisset,  ac  de  ipsa 
certior  factus  praedictus  Thesaurarius  Generalis  qui  perutilem  huic 
rei  contulit  operam,  nil  obiiciendum  deprehenderit :  In  postrema  Con- 
gregatione  die  5*  presentis  Mensis  habita,  ab  ipsis  Cardinalibus  et 
Praelatis,  in  eam  ut  praefertur  adscitis,  unanimi  voto,  quod  nobis 
proponi  posset  existimatum  fuit. 

Nos  igitur,  qui  providas  ordinationes,  resolutionesque  in  prae- 
missis  Articulis  digestas,  nec  non  methodum  pro  eorumdem  Nota- 
riatuum  Administratione  designatam  mature  perpendimus,  haec  omnia 
in  id  maxime  conducere  censemus,  ut  amplius  decori  illius  Tribu- 
nalis,  et  litigantium  ac  publicae  securitati,  nec  non  indemnitati  Came- 
rae  Nostrae  Apostolicae  prospectum  sit:  Motu  proprio,  et  ex  certa 
scientia  deque  Apostolicae  potestatis  plenitudine,  praemissas  reso- 
lutiones  et  ordinationes,  cum  omnibus,  et  singulis  in  eis  contentis, 
et  expressis,  Apostolica  Auctoritate  earumdem  tenore  praesentium 
ita  conBrmamus  et  approbamus,  ut  ea  omnia  in  praemissis  Articulis 
nobis  proposita,  modo  Nos  harum  serie  ex  integro,  et  de  novo  sta- 
tuamus,  proptereaque  illa  perpetuis  futuris  temporibus  exequi,  et 
observari  praecipimus  et  mandamus:  Absolutionem  vero  dictis  Nota- 
riis,  supra  expresso  tamen  modo  et  forma,  concedimus,  et  indul- 
gemus. 

Praeterea  ad  delendam  prorsus  venalitatem  officiorum  Notaria- 
tuum  eorumdem,  quorumvis  Romanorum  Pontificum  Praedecessoruni 
Nostrorum,  et  praecipue  Pauli  V,  qua  officia  huiusmodi  vacabiha,  et 
venalia  reddita  fuere,  ac  Clementis  X,  qua  confirmata  venalitate,  ad 
quatuor  fuerunt  redacta  constitutiones,  seu  schedulas  eorum  Motus 
proprii:  Nec  non  facultates  quaslibet  de  officiis  ipsis  disponendi,  vel 
ad  ea  nominandi,  et  praetium  recipiendi,  etiam  pro  tempore  existenti 
Cardinali  S.  R.  E.  Camerario»  ac  praedicto  Auditorio  seu  quibusvis 
aliis,  ab  ipsis  Praedecessoribus  Nostris  quomodolibet  concessas,  motu, 
scientia,  et  potestatis  plenitudine  paribus  specialitcr,  et  expresse  revo- 
cantes,  et  de  medio  toUentes :  Eadem  quatuor  officia  vacabilia,  quo- 


590  Soeculo  X  VIII 


rum  praetium  luxta  quantitatem  a  Camera  Apostolica  vere  perceptam, 
Titularibus  seu  Proprietariis  singulis,  per  eamdem  Cameram  restitui 
mandavimus;  ipsorumque  Officiorum  titulos  et  concessiones,  vel  col- 
lationes  cum  reservationibus,  seu  Decretis  in  eis  contentis,  pari  motu, 
scientia,  et  potestate,  eadem  aucthoritate,  penitus  et  omnino  suppri- 
mimus,  extinguimus,  et  abolemus:  Omnes  vero  fructus,  redditus,  et 
proventus,  ac  iura  quaecumque,  et  emolumenta  ad  ipsa  officia  illaque 
obtinentes  et  exercentes  quomodolibet  spectantes,  et  spectantia  eidem 
Camerae  Apostolicae  perpetuis  futuris  temporibus  applicamus  et 
appropriamus. 

Ut  autem  Tribunalis  ipsius  Auditorii  iudicialia  acta  deinceps  dili- 
gentius  peragantur,  Documenta  vero  producta  exactius  custodita  ser- 
ventur,  simulque  a  litigantibus  absque  querela,  quae  ad  Notariatus 
spectant  iura  exigantur ;  harum  serie  expresse  praecipimus,  et  man- 
damus,  ut  Notarius  probitate,  et  scientia  praeditus  deputetur,  qui 
aliis,  et  directioni  Officiorum  praeerit,  ac  sedulo  curabit,  acta,  ut 
par  est,  scribi,  et  confici,  Documenta,  et  scripturas  fideliter  asser- 
vari,  nec  non  omnia  ordinatim  fieri :  Ipse  quoque  Notarius  praesi- 
dens  Arcarius  erit  Emolumentorum  omhium  ad  Notariatus  iura  per- 
tinentium  ob  quae  ad  munus  huiusmodi  ex  nunc,  et  quoties  illud 
vacare  contigerit,  una  seu  plures  personae  a  dicto  Thesaurario  Gene- 
rali  proponantur  eiusdem  Auditorii  Decano,  qui  illas,  etiam  iuxta 
Pauli  Praedecessoris  praedicti  Constitutionem,  diligenter  examinare 
debebit :  Si  autem  plures  erunt  Personae  aeque  in  examine  appro- 
batae,  meritorum  ac  idoneitatis  paritate  in  eis  concurrentibus,  praee- 
lectio  Personae  ad  eumdem  Thesaurarium  Generalem  spectabit,  qua- 
tenus  vero  unicus  ex  propositis  Personis  fuerit  approbatus,  ille  ex 
reportata  approbatione  censebitur  electus,  et  ad  salarium  in  postrema 
Congregatione,  ipsi,  quemadmodum  aliis  Notariis,  et  a  Ministris 
eorumdem  Officiorum  praefinitum,  admittatur,  cum  assignatione  Man- 
sionum  Officiis  ipsis  contiguarum,  ut  illorum  Custodiae  omnibusque 
ei  incumbentibus  praesto  adesse  possit. 

Praeter  autem  praemissa,  huius  Notarii,  qui  aliis  praeerit,  munus 
erit  Elenchum  generalem  conficere  omnium  librorum,  et  fasciculorum 
scripturarum,  et  Documentorum,  ac  Processuum,  nec  non  eorum 
regestorum,  acta  coram  ludicibus  in  praecedentibus  Instantiis  facta 
continentium,  quae,  quidem  vulgo  Protocolli,  FUse,  ed  EstratU  nun- 
cupantur,  ac  etiam  omnium,  et  singularum  aliarum  rerum  et  scriptu- 
rarum  in  ipsis  Officiis  existentium,  et  quae  esse  debent:  Ac  sub  ini- 
tium  cuiuslibet  anni  similem  adiiciet  Elenchum  novarum  rerum,  quae 


Clemeftte  XIII  591 


proxime  praeterito  Anno  acta,  sive  ad  ofificia  delata  fuere,  sicque 
de  Anno  in  Annum  peragatur,  ut  omnia  successoribus  tradi  pos- 
sint.  Curet  quoque,  ut  universae  Curiae  Romanae  commodo,  pateant 
Officia  singulis  non  feriatis  diebus,  ac  etiam  feriatis,  dummodo  illi  in 
ipso  Auditorio  iuridici  sint,  ab  hora,  qua  signum  Campanae  Curiae 
Camerae  Apostolicae  dari  solet,  tum  matutina  usque  ad  meridiem, 
tum  vespertina  usque  ad  solis  occasum  ac  facultatem  habeat  alios 
Notarios,  substitutum,  et  Ministros,  ut  Officiis  intersint  et  propria 
munera  adimpleant  adigendi,  indicta  aliqua  pecuniaria  mulcta,  et  in 
eveutum  defectus  alicuius  mulctas  persolutas  inter  diligentiores  suo 
arbitrio  distribuat. 

Cumque  ipse  Notarius  praesidens,  administrator  quoque  proven- 
tuum,  et  emolumentorum  omnium  esse  debeat,  ideo  designatum 
habeat  librum,  in  quo  dietim  proprio  charactere  proventus  omnes, 
et  expensas  adnotet,  et  ab  aliis  Notariis  qualibet  hebdomada.  vel 
saltem  infra  mensem  rationes  recipiat.  Idem  quoque  salaria  Notariis 
ipsis,  Substituto,  Adiutori,  et  Novitio  iuxta  resolutionem  dictae  postre- 
mae  Congregationis,  mensibus  singulis,  ex  proventibus  Officiorum 
persolvat:  Quolibet  vero  Anno,  pro  tempore  existenti  Thesaurario 
Generali  accuratam  rationem  reddat  proventuum  omnium  exactorum 
et  expensarum,  quae  iam  praefinitae  sunt,  et  aliarum  etiam,  quae 
praevia  tamen  approbatione,  ac  de  Mandato  eiusdem  Thesaurarii 
generalis,  et  non  alias,  contingere  poterunt.  Qupd  vero  supererit  in 
Camera  Apostolica  omnino  deponi  debeat  unde  ad  faciliorem  com- 
putorum  redditionem  Notarius  ille  praesidens  in  duabus  distinctis 
Arcis  pecunias  servabit,  in  una  videlicet  proventus  omnes  Officiorum 
ad  Cameram  Apostolicam  pertinentium,  et  in  alia  ea  incerta  emolu- 
menta,  quae  inter  ipsos  sunt  dividenda. 

Et  quoniam  quatuor  officiis  per  Nos  suppressis,  totidem  Nota- 
rios  in  Arte  peritos  una  cum  Praesidente,  CoUegium  Notariorum 
dicti  Auditorii  constituentes  praeficere  intendimus,  ideo  statuimus, 
quod  Notarius  praesidens  pro  tempore  existens  illos,  praevia  tamen 
scientia  Thesanrarii  Generalis  praefati  seligere  possit,  sed  illorum 
approbatio  ad  eiusdem  Auditorii  Decanum  spectet,  qui  Notarios  illos 
pro  tempore  deputandos  examinare  debeat,  et  quatenus  habiles  com- 
perti  fuerint,  opportunas  patentes  literas  eis  concedet.  Munus-  autem 
eorumdem  quatuor  Notariorum,  erit  scribendi  Acta  Causarum  in 
eodem  Auditorio  pendentium,  iuxta  Alphabeticam  coordinationem 
desumptam  ex  Titulis  causarum,  et  in  quatuor  partes  divisam,  prima 
erit  a  littera  A  usque  ad  E  inclusive,    secunda  a    littera    F   ad  O 


592  Soeculo  XVIII 


etiam  inclusive:  Tertia  ex  littera  R  tantum  constabit.  Quarta  demum 
a  littera  P.  usque  ad  Alphabeti  finem.  Ipsi  quoque  ad  legendas 
coram  ipsius  Auditorii  Audiioribus  citationes  in  causis  ad  eos  respe- 
ctive  iuxta  praemissam  Alphabeticam  divisionem  spectantes  sese  con- 
ferre  debebunt.  Quatenus  vero  aliquis  eorum,  vel  impedimento  deten- 
tus  fuerit,  aut  alio  diverterit,  alterius  ex  Notariis  opem  implorare 
poterit. 

Item  quilibet  ex  Notariis  proprium  retineat  Receptorum  librum 
in  quo  adnotabit  dietim  summas  quas  in  expeditionibus  causaruni, 
aut  aliunde,  recipiet,  habita  tamen  relatione  ad  librum  Computorum, 
ubi  calculus  omiiium  erit  descriptus,  ideo  expediens  erit,  quod  liber 
ille  computorum  a  Notario,  aliis  Praesidente,  custodiatur.  Quum  autem 
ipsi  quatuor  Notarii  in  libris  Receptorum  aliquam  scribent  solutio- 
nem,  Titulum  Causae,  Diem  et  Annum  solutionis,  summam  rece- 
ptam.  nomen  Personae  solventis,  folium  libri  Computorum,  ex  quo 
calculus  integer  patet,  exprimere  debebunt:  E  converso  vero,  ut 
semper  relatio  inter  utrumque  librum  inspici  queat,  in  libro  Compu- 
torum  indicandum  erit  folium  libri  Receptorum,  ubi  solutio  noscitur 
peracta :  Quoties  vero  agatur  de  exactionibus,  quae  a  Hbro  Com- 
putorum  minime  procedunt,  prout  sunt,  ex  communicatione  lurium 
productorum,  et  aliis  incertis,  illae  quoque  discribi  debebunt  in  Rece- 
ptortim  libro,  indicando  folium  libri  Accomodatorum  et  alius  incerto- 
rum.  In  his  vero  adnotandum  erit  folium  libri  Receptorum^  ubi  rece- 
ptio  constat,  et  illius  Notarii  nomen,   qui  pecunias  recepit. 

Penes  Notarium  praesidentem  asservari  debeat  dictus  liber,  qui 
unicus  erit,  sub  titulo:  Incertorum,  in  quo  describentur  omnia  incerta 
emolumenta  percipienda  uti  sunt  Viatica,  strenae  substituti,  et  alio- 
rum  in  expeditionibus  causarum,  et  quodlibet  aliud  similis  speciei 
emolumentum,  ex  quo  post  exactum  Annum,  a  Thesaurario  gene- 
rali  et  Decano  ipsius  Auditorii  inspici  possit,  ad  quam  summam  ea 
ascendant,  et  praefiniri  rata  Notario  praesidenti  aliisque  quatuor 
Notariis,  substituto  adiutori,  et  Novitio  assignanda.  Ea  tamen  rata 
semel  primo  anno  praefixa,  amplius   variari  nequibit, 

Ita  quoque  unicus  erit  Accomodatorum  liber  summa  diligentia 
custodiendus :  Eius  autem  emolumenta  in  libro  Receptorum  descri- 
benda  erunt,  et  singulorum  mensium  instante  fine  quilibet  ex  Nota- 
riis  rationem  etiam  de  illis  reddet  Notario  praesidenti,  sicut  de  aliis 
emolumentis,  quae  is  in  Arcam  Camerae  Apostolicae  qualibet  heb- 
domada,  se  usingulis  quibusque  mensibus,  referre  tenebitur,  ac  eodem 
ferme  tempore  in  eodem  Receptorum  libro  diem  et  summae  receptae 


Clemente  XIII  593 


quantitatem,  ac  Notarium,  a  quo  illam  recepit,  adnotabit,  idque  pro- 
prio  nomine  subscribet. 

Etsi  quatuor  futuri  sint  Notarii  Collegium  constituentes,  nihilo- 
minus  unicus  esse  debet  eorum  substitutus,  et  alius'  Adiutor^  ac 
demum  Novitius:  substituti  munus  praecipuum  erit  citationes  coram 
Tribunali  Signaturae  lustitiae  Legere,  ipseque  cum  aliis  sub  Nota- 
riorum  directione  curialibus  deserviet :  li  quoque  poterunt  exarare 
regesta,  recepta  mercede  arbitrio  eiusdem  Thesaurarii  Generalis.  Unus 
porro  ex  hisce  scripturas  commodatas  repetat,  computa  exigat,  ac 
id  omne  ipsi  exequi  debebunt,  quod  eis  a  Notario  praesidente  fuerit 
praeceptum.  Neque  ipsi  ultra  praefixum  in  dicta  postrema  Congre- 
gatione  salarium  ratam  incertorum  in  fine  anni  statuendam,  et  pro 
copiis  regestrorum  mercedem,  quidquam  aliud  praetendere  possint: 
Quoties  vero  ii  Officiorum  Ministri  aliis  vacarent  occupationibus,  Nota- 
rius  Praesidens  ad  eadem  regestra  conscribenda  Amanuensium  ope- 
ram,  mercede  ipsis  quoque  a  dicto  Thesaurario  constituta,  adhibere 
poterit. 

Quoad  eorumdeni  substituti,  Adiutoris  et  Novitii  deputationem 
statuimus,  quod  quamvis  illi,  praevia  scientia  Thesaurarii  generalis, 
a  Notario  praesidente  proponi  debeant,  ante  tamen  eorum  admis- 
sionem,  ipsius  Auditorii  Decanus  illos  examinet,  praecipue  super 
praxi  et  stylo  Notariorum,  et  an  polleant  qualitatibus,  ut  habiles 
effecti,  Novitius  in  Adiutorem  iste  in  substitutum,  et  respective  sub- 
stitutus  in  Notarium,  repetito  ut  supra  examine,  deputari  queat. 

Cumque  Auditorium  dictarum  causarum,  idest  illius  Tribunal, 
etiam  iuxta  praedictam  dicti  Pauli  Praedecessoris  constitutionem,  ex 
redditibus,  et  proventibus  coUegii  eius  Notariorum  Annis  singulis, 
summam  millecentumquinquagintaduorum  scutorum  monetae  Roma- 
nae  percipere  debeat:  Ideo  Thesaurarius  Generalis  pro  tempore 
existens  Camerae  Apostolicae  nomine,  singulis  quibusque  annis  penes 
Montem  Pietatis  de  Urbe  similem  summam  in  quatuor  aequales 
ratas  divisam  iuxta  solitum,  absque  acceptatione  aliqua,  aut  tem- 
poris  limitatione,  in  creditum  ipsius  Auditorii,  et  ad  dispositionem 
eius  Depositarii  teneatur  deponere.  In  compensationem  vero  lurium 
pro  admissione  Notariorum  eidem  Auditorio  competentium,  praeter 
praemissam  praestationem  annuam»  statuimus,  quod  quilibet  ex  Nota- 
riis,  praevia  scientia  dicti  Thesaurarii,  ab  Auditorii  huiusmodi  Decano 
approbatus,  ab  eodem  Decano  patentes  litteras  obtinere,  et  recipere, 
ac  pro  admissione  ad  officium,  summam  iuxta  solitum  centumviginti 
scutorum  monetae  Romanae  eidem  Auditorio    inter   illius  Auditores 


S8 


594  Soeculo  XVIII 


dividendam  solvere  debeat.  Ad  quod  onus  etiam  Notarius  praesidens 
teneatur,  nisi  fuerit  ex  Collegio  Notariorum  assumptus,  ita  ut  in  pri- 
maeva  sui  admissione  ad  Notariatum,  illud  subiisset.  Reliqui  vero, 
substitutus  videlicet,  Adiutor,  et  Novitius,  pro  ipsorum  patentibus  lit- 
teris  seu  admissionibus  aliqua  iura  minime  solvant. 

Caeterum,  ne  ex  praemissis,  super  regimine  dictorum  Officiorum 
aut  alias,  aliquod  iurisdictionum  suboriatur  dubium,  generaliter  praeci- 
pimus,  et  declaramus,  omnem  aucthoritatem  super  officiis  ipsis,  Notario 
praesidente,  aliis  quatuor  Notariis,  substituto,  Adiutore,  et  Novitio, 
circa  iustitiam,  acta  iudicialia,  illorum  scripturam,  et  directionem  cau- 
sarum  independenter  a  quolibet,  ad  idem  Auditorium  pertinere ;  Quod 
vero  ad  oeconomicum,  proventuum  exactionem,  et  rationum  reddi- 
tiones,  et  id  genus  alia  spectat,  id  totum  a  Thesaurario  generali 
ipsius  Camerae  dependeat,  qui  more  camerali,  et  utendo  manu  Regia 
Notarios,  etiam  praesidentem,  et  Ministros  ad  computorum  redditio- 
nes,  et  solutiones  adigere  valeat.  Quamvis  etenim,  minime  ambigen- 
dum  sit,  quin  idem  Thesaurarius  generalis,  et  Auditorium  eiusmodi, 
illiusque  Decanus,  quorum  mutua  cura  in  id  tendere  debet,  ut  in 
iis  Officiis,  curiae  et  litigantibus  optimum  exhibeatur  servitium ;  una- 
nimiter  reos  quosque  etiam  privatione  munerum  essent  punituri,  atta- 
men,  si  culpa,  ut  praefertur,  erit  quoad  iustitiam,  acta,  et  causas,  lus 
erit  Auditorii,  seu  Decani  illam  pro  merita  poena  vindicare.  Quoties 
vero  deprehendatur  quoad  oeconomicam  rem  defectus  aliquis,  ad 
Thesaurarium  generalem  illius  emendatio  spectabit. 

Demum  ad  asserenda  ordinaria  eorumdem  Notariorum  iura  sta- 
tuimus  pariter,  et  declaramus,  ipsos  Notarios  facultatem  habituros 
stipulandi,  et  sese  rogandi,  nedum  in  actibus  dependentibus  a  causts 
vertentibus  in  praedicto  Auditorio,  aut  ab  eo  decisis,  sed  in  qui- 
busvis  aliis  ad  instar  aliorum  Curiae  Camerae  Apostolicae,  et  Capi- 
tolinae,  ac  Tribunalis  in  Urbe  Vicarii  Nostri  in  spiritualibus  gene- 
ralis  Notariorum;  Et  quatenus  opus  sit  facultatem  huiusmodi  dicd 
Auditorii  Notariis  pro  tempore  existentibus,  de  novo,  et  ex  integro 
in  perpetuo  plenarie  concedimus,  et  impertimur:  Ipsi  autem,  cum 
rogati  in  quibusvis  actibus  sese  subscribere  debebunt,  hac  utentur 
formula:  N.  N.  unus  e  CoUegio  Notariarum  Sacrae  Rotae :  quae  vero 
receperint  emolumenta  in  communem  Massam  referantur,  ac  in  me- 
moratis  libris:  Computorum  et  Receptorum,  adnotentur. 

Praesentes  autem  literas,  et  in  eis  contenta  quaecumque,  etiam 
ex  eo,  quod  quilibet  in  praemissis  interesse  habentes,  vel  habere 
quomodolibet  praetendentes,  ad  praemissa  minime    vocati  et  auditi, 


Clemente  XIII  595 


minusque  causae  ob  quas  eaedem  praesentes  emanarint  adductae 
verificatae  seu  alias  sufficienter,  aut  etiam,  nullatenus  iustificatae  fue- 
rint,  nullo  umquam  tempore  de  subreptionis,  obreptionis,  nullitatis, 
aut  invaliditatis  vitio,  seu  intentionis,  aut  alio  quovis  defectu,  etiam 
quantumvis  gravi,  inexcogitato,  et  substantiali,  sive  etiam  ratione 
enormis,  et  totalis  laesionis,  aut  quocumque  alio  praetextu,  vel  iure, 
seu  etiam  ex  quavis  causa,  quantumvis  iusta,  rationabili,  et  privile- 
giata»  ac  tali,  quae  ad  effectum  validitatis  praemissorum  necessario 
exprimenda  foret,  notari,  impugnari,  invalidari,  retractari,  in  ius  vel 
controversiam  revocari  posse,  neque  ipsas  praesentes  sub  quibusvis 
similium,  vel  dissimilium  dispositionum  revocationibus,  limitationibus 
aut  aliis  contrariis  ordinationibus,  pro  tempore  quomodolibet  facien- 
dis,  comprehendi,  sed  semper  ab  illis  exceptas  perpetuo  validas,  fir- 
mas,  et  efficaces  existere,  et  fore,  suosque  plenarios,  et  integros 
effectus  obtinere,  et  ab  omnibus,  et  singulis,  ad  quos  spectat,  et 
quomodolibet  spectabit  in  futurum,  firmiter  et  inviolabiliter  observari : 
Sicque,  et  non  alias  in  praemissis  omnibus,  et  singulis  per  quos- 
cumque  ludices  ordinarios  et  delegatos,  ac  pro  tempore  existentem 
Thesaurarium  Generalem  dictae  Camerae,  ac  etiam  eiusdem  Palatii 
Nostri  Apostolici  Auditores,  et  ipsius  S.  R.  E.  Cardinales  etiam 
Camerarium,  sive  de  latere  Legatos,  ac  quosvis  alios  qualibet  aucto- 
ritate  et  potestate  fungentes,  in  quavis  causa  et  instantia,  sublata 
eis,  et  eorum  cuilibet  aliter  iudicandi,  et  interpretandi  facultate,  et 
aucthoritate  iudicari,  et  definiri  debere,  ac  irritum  et  inane  si  secus 
super  his  a  quoquam,  quavis  aucthoritate,  scienter  vel  ignoranter  con- 
tigerit  attentari. 

Non  obstantibus  praefatis  Pauli  V  et  Clementis  X  nec  non  Bene- 
dicti  XIII  etiam  Praedecessoris  nostri  incipiente:  Quum  nostrum, 
Constitutionibus,  et  Ordinationibus,  ac  Nostra,  et  Cancellariae  Apo- 
stolicae  Regula  de  iure  quaesito  rion  tollendo,  nec  non  erectionibus 
dictorum  Officiorum  et  eorum  concessionibus,  acquisitionibus,  gratiis, 
privilegiis,  facultatibus,  et  indultis  quibuscumque,  alias  motu,  scientia, 
et  potestatis  plenitudine  paribus  per  Praedecessores  eosdem  sub  qui- 
busvis  clausulis  et  decretis,  ac  derogatoriarum  derogatoriis  irritanti- 
busque  decretis  quomodolibet  concessis.  Quibus  omnibus  et  singulis, 
illorum  tenores,  ac  si  de  verbo  ad  verbum,  et  forma  in  illis  tradita 
observata,  inserti  forent,  praesentibus  pro  expressis  habentes,  illis 
alias  in  suo  robore  permansuris,  ad  effectum  validitatis  et  plenariae 
praesentium  executionis,  hac  vice,  harum  serie  derogamus  et  dero- 
gatum  esse  volumus. 


5%  Soeculo  XVIII 


NuUi  ergo  omnino  hominum  liceat  paginam  hanc  nostrarum  con- 
firmationts,  approbationis,  absolutionis,  revocationis,  suppressionis, 
extinctionis,  abolitionis,  applicationis,  appropriationis,  praecepti,  man- 
dati,  statuti,  declarationis,  facultatum  concessionis  et  impertitionis, 
decreti,  derogationis,  et  voluntatis  infringere,  vel  ei,  ausu  temerario, 
contraire ;  si  quis  auteni  hoc  attentare  praesumpserit,  indignationem 
Omnipotentis  Dei,  ac  Beatorum  Petri  et  Pauli  Apostolorum  eius  se 
noverit  incursurum. 

Datum  Romae,  apud  sanctam  Mariam  Maiorem,  Anno  Incarna- 
tionis  Dominicae  Millesimo  septingentesimo  sexagesimo  secundo, 
Quinto  kalendas  lanuarii,    Pontificatus  Nostri  Anno  Quinto. 

C.  Card.   Pro  Datarius. 

N.  Cgird.  Antonellus. 

469. 
Rotae  ordinationes  de  Notariis  earumqiu  ojfficiis. 
(Arch.  Rot.,  €  Diarium  Camerale  »). 

Veneris  28  lanuarii  1763. 

In  hac  Rota  Dominis  meis  placuit  sequens  Decretum  edere:  Cum 
ex  novissima  constitutione  SSmi  D.  N.  Clementis  XIII,  edita  5**  kal. 
lanuarii  1762  quidquid  in  Ofificiis  Rotalibus  ad  iustitiae  decus  publi* 
camque  Litigantium  indemnitatem  statuendum  occurrat,  totum  fidbi 
et  integritati  Sacri  Tribunalis  fuerit  commissum ;  cumque  parum  vide- 
retur  eisdem  Oflficiis  probos  et  honestos  Viros,  praevio  examine,  fuisse 
propositos,  nisi  certae  etiam  Leges  vel  in  desuetudinem  prolapsae 
renovarentur,  vel  aliae  iuxta  temporum  opportunitatem,  saluberrime 
praescriberentur, 

Hinc,  matura  praeeunte  consilii  deliberatione,  inhaerentes  Domini 
hoc  mane  etiam  Reformationi  fel.  rec.  Pauli  V,  §§  de  Notariis  Sac. 
Rotaey  quinque  sequentia  ex  ordine  monita  ab  electis  novis  Notariis 
ceterisque  officiorum  Ministris  imposterum  inviolabiliter  observanda 
decreverunt: 

i)  Ut  praescriptis  diebus  et  horis  tam  matutinis  quam  pome- 
ridianis  in  quibus  Officja  Rotalia  publicae  Curiae  commoditati  red- 
nere  debent  aperta,  Notarii  omnes  praefati  ceterique  Ministri  pro  suo 
gerendo  munere,  sedulo  interesse  debeant  decenti  habitu  induti,  sicut 
in  ceteris  publicis  Urbis  Officiis. 

2)  In  quibuslibet  Causis,  post  Rotale  consuetum  Rescriptum 
expediendis,  allata  solita  fide  in  scriptis  Depositarii  S.  Rotae,  statim 


Clemente  XIII  597 


fiat  Expeditio  et  publicatio  sententiae,  non  expectato  cumiilo  aliarum 
sententiarum,  seu  sportularum. 

3)  Mense  octobri  saltem  unus  pro  cunctis  eisdem  Officiis  quo- 
tidie  praesens  vacare  debeat  Notarius  et  alter  ex  reliquis  Ministris, 
eorum  arbitrio  alternatim,  et  ex  condicto  seligendus,  exceptis  tamen 
diebus  dominicis,  aliisque  per  hebdomadam  de  praecepto  festivis,  atque 
etiam  diebus  lovis. 

4)  Citationes  coram  unoquoque  ex  (?)  Sac.  Rotae  Auditore  ab 
ipsis  Notariis  vel  Substituto  legantur,  alioquin  nec  Decreta  ab  eisdem 
Auditoribus  interponentur,  nec  a  Notariis  una  cum  Partibus,  non  acce- 
dentibus  in  termino  citationis,  exigi  poterunt  Viatica. 

5)  Taxa  Actorum  et  Emolumentorum  Typis  impressa,  Curia- 
lium  et  Litigantium  commoditati  in  ipsis  Rotalibus  Officiis  semper  et 
publice  affixa  retineatur,  una  cum  his  Decretis. 


470. 

Series  decisionum  Rotalium  in  Archivio  interrupta  desidia  Camerarii 
et  Adiutorum  a  Studiis, 

(Arch.  Rot.,  *  Diarium  Camerale»), 

Ven.  4  oct.  1765. 

Notandum  hic  existimavi  quod  d.  Herreros,  meus  Antecessor 
in  Camerariatu,  mihi  reliquit  in  pluteis  Archivii  informem  Massam 
Decisionum  ab  an.  1739  in  tomos  coUigendarum,  ut  in  eodem 
Archivio  reponi  possint  ad  prosequendam  antecedentium  seriem.  Eas 
omnes  contuli  cum  Diariis  Rotalibus  et  inveni  infinitas  deficere,  etiam 
ex  iis  quae  erant  impressae.  Curavi  ut  singuli  ex  DD.  mihi  traderent 
non  tantum  illas,  sed  eas  etiam  quae  impressae  non  sunt ;  sed  quia 
his  etiam  obtentis,  inveni  quamplurimas  etiam  deficere,  ideo  in  iisdem 
tomis  usque  nunc  confectis  ad  totum  annum  1 763  loco  deficientium 
colligari  mandavi  in  suis  sedibus  folia  cum  titulis  causae,  nomine  par- 
tium  et  Rescripto  rotali.  Decisiones  quae  deficiunt  eae  sunt  quas 
nulla  ex  partibus  requisivit,  quia  post  captam  resolutionem  vel  causa 
siluit,  vel  partes  renunciationem  emiserunt.  Negari  tamen  non  potest 
hunc  esse  non  modicum  abusum ;  nam  Adiutores  Studiorum  tempore 
vacationum,  vel  quando  minus  occupantur,  tenentur  Decisiones  exten- 
dere  ubicumque  adest  resolutio. 


598  Soeculo  X  VIII 


471. 

Clemmtis  XIV  constitutio  qua^  renovatis  ac  canjirmatis  privilegiis  Audi- 
torum,  praefinitur  methodus  eligendi  Studiorum  Adiutores;  eisque 
ac  Secretis  recognoscitur  qucUitas  verorum  officiaJium  Apostolicae 
Sedis. 

(Arch.  Rot.,  « Privilegia  *,  tom.  11). 

1770,  maii  16,  Romae. 

Cum  primum  supreino  Coelestis  Patrisfamilias  consilio  ad  Sacram 
B.  Petri  Sedem  evecti  fuimus  non  solum  percipimus,  ac  penitus  hau- 
simus  animo  divinam  illam  vocem,  qua  ad  Pastoralis  offiicii  implendas 
partes  in  excolendo  Dominico  Agro,  pascendisque  Christi  Ovibus 
continuo  excitamur;  sed  insonuit  etiam,  nostris  auribus,  \atque  inti- 
mis  haesit  sensibus  coeleste  illud  mandatum  quo  iudicare  Populum 
in  iustitia,  et  Pauperes  in  iudicio  iubemur.  Quamobrem  etsi  ad  geren- 
dam  Ecclesiarum  omnium  sollicitudinem  quotidianas  impendimus  cogi- 
tationes,  et  curas,  ad  ea  tamen  etiam  convertimus  animum,  quae  vel 
ad  confirmandam,  vel  ad  restaurandam  in  huius  Almae  Urbis  Nostrae 
Tribunalibus  rectam,  atque  integram  iudiciorum  rationem  apta  ac  con- 
sentanea  esse  comperimus.  Cum  vero  potissimum  in  Causarum  Palatii 
Nostri  Apostolici  Auditorio,  toto  Orbe  celeberrimo,  sapientissimis, 
ac  exquisitissimis  Legibus  a  Romanis  Pontificibus  Praedecessoribus 
Nostris  instructo,  ius  non  solum  Nostris,  atque  Apostolicae  Sedis 
temporali  ditioni  subditis  Populis,  sed  universo  etiam  Christiano  Orbi 
miro  ordine  reddatur,  et  qui  in  illo  assident  Duodecim  Viri,  ab 
exteris  quoque  delecti  quaesitique  Regionibus,  nec  studio,  nec  labori 
parceant  in  cognoscendis,  et  summa  integritate,  ac  sapientia  dirimendis 
controversiis,  ac  litibus,  quae  ad  eorum  Auditorium  deferuntur;  pro- 
pterea  Nos  maiori  semper  earumdem  Legum,  ac  Statutorum  huius 
Tribunalis  firmitati  prospicere  volentes,  et  si  quid  in  iisdem  ex  fluxa, 
variabilique  humanarum  rerum  natura  sit  immutatum,  renovare,  ac 
restaurare,  ut  negotiorum,  et  Causarum,  quae  in  illo  tractantur  accu- 
ratissinius  ordo,  ac  ratio  constet;  et  praeterea  dignum  omnino  exi 
stimantes  eorumdem  Duodecim  Virorum  dignitatem,  ac  splendorem 
augere,  et  novis  eos  beneficiis  ac  gratiis  prosequi,  hac  nostra  Con- 
stitutione  perpetuae  Legis  vim  habitura,  edicimus,   atque   sancimus. 

I.  Afc  primum  omnes,  et  singulas  Constitutiones,  ac  Literas  Apo- 
stolicas  quocumque  nomine  nuncupentur  quae  in  ipsius  Auditorii^ 
eiusque    Auditorum,   et    Locumtenentium    pro    tempore   existentium. 


Clemente  XIV  599 


commodum,  et  favorem  a  Romanis  Pontificibus  Antecessoribus  Nostris, 
praesertim  Martino  V,  lulio  II,  Leone  X,  Clemente  VII,  Benedicto  XIV, 
et  nuper  a  Clemente  XIII,  editae,  ac  promulgatae  fuere;  Dummodo 
non  sint  expresse  revocatae  et  Nostrae  huic  semper  valiturae  dispo- 
sitioni  non  adversentur,  Motu  proprio,  et  ex  certa  scientia,  earum 
tenores  pro  expressis  habentes,  de  Apostolicae  potestatis  plenitudine 
adprobamus,  et  confirmamus,  et  quatenus  opus  sit,  ex  integeo  reno- 
vamus,  easque  omnimodam  et  plenariam  imposterum  habere  exequu- 
tionem  volumus,  et  mandamus. 

2.  Suam  vero  prae  caeteris  firmitatem  habere  praecipimus,  Indul- 
tum  illud  Innocentii  X,  a  laudato  Benedicto  XIV  in  sua  Constitutione 
incipien.  Praeclara  debitae  commendatum ;  quo  praedicti  Auditores 
consequuti  sunt  facultatem  induendi,  ac  deferendi  Rocchettum,  sive 
dum  ad  Romani  Pontificis  pro  tempore  existentis  Audientiam,  sive 
dum  ad  Pontificias  Cappellas,  et  Functiones,  sive  dum  ad  Audito- 
rium  accedunt,  ac  inde  discedunt.  Edicimus  propterea,  et  quatenus 
opus  sit  ampliori  modo  declaramus,  Auditores  ipsos  non  taqtum  in 
casibus  praemissis,  atque  in  Functionibus  Sacris  quibuscumque,  sed 
etiam  omnibus  omnino,  ac  singulis  vicibus,  ac  temporibus,  quibus  eos 
habitu  Praelatitio  indui,  ac  uti  contigerit,  Rocchetto  pariter  uti,  ac 
indui  libere,  ac  licite  posse,  atque  valere :  Et  tte  singulare  hoc  hono- 
ris  privilegium  ob  inobservantiam,  si  quae  forte  adsit,  Legum  cae- 
remonialium,  commune  remaneat  et  vilescat,  ideo  Decretum  diei 
2  2  Novembris  1742  editum  in  Congregatione  Venerabilium  Fratrum 
Nostrorum  S.  Romanae  Ecclesiae  Cardinalium  Sacris  Caeremoniis 
praeposita,  ab  eodem  Nostro  Praedecessore  Benedicto  XIV  in  prae- 
dicta^  Sua  Constitutione  adprobatum,  innovamus,  confirmamus,  atque 
in  usum,  et  observantiam  restituimus ;  mandantes,  ut  deinceps  nemini 
ex  aliis  Praelatis,  cuiusvis  Ordinis  et  CoIIegii  fuerit,  qui  Rocchetti 
praerogativa  potiatur,  liceat  eo  ornamento  insignito  per  Urbem  ince- 
dere  nisi  iuxta  temporum,  et  occasionum  discrimina  in  laudato  Decreto 
praescripta;  iis  dumtaxat  Praelatis  exceptis,  qui  in  eadem  Constitu- 
tione  excipiuntur,  et  quibus  ex  Summorum  Pontificum  munificentia 
insigne  illud  dignitatis,  libere,  et  quandocumque  gestare,  praeci- 
puorum  suorum  officiorum  ratione,  ac  praestantia  permissum  est. 

3.  Praeterea,  quum  Auditores  Causarum  Sacri  Palatii,  eorumque 
Locumtenentes  sint  Apostolicae  Sedis  Officiales,  eiusque  et  Roma- 
norum  Pontificum  Cappellani,  et  veri  Familiares  domestici  et  continui 
Commensales,  idque  propterea  consequuti  fuerint  privilegium  ab 
immediato    Praedecessore    Nostro    recognitum,    et    confirmatum,    ut 


600  Soeculo  X  VIII 


quaevis  Literae  Apostolicae  eorum  favore  expediendae  per  viam,  uti 
aiunt,  secretam,  sine  solita  iurium,  sive  emolumentorum  solutione 
expediantur,  Nos  hoc  merito  factum,  ratumque  habentes,  ipsis  Audi- 
toribus,  eorumque  Locumtenentibus  itidem  impertimur,  et  concedimus 
ut  quatenus  Beneficia,  et  Pensiones  Ecclesiasticas,  aut  Prioratuum, 
eiy' Monasteriorum  Commendas  obtinuerint,  vel  demum  ad  Ecclesias 
Episq»ales,  et  Archiepiscopales  fuerint  promoti,  nullam  tam  in  sup- 
plicationibus,  vel  Schedulis  Motus  Proprii,  aut  Decretis,  Cedulisve 
Consistorialibus  a  Romano  Pontifice  subscribendis,  quam  in  Literis 
Apostolicis  desuper  expediendis,  teneantur  facere  aliorum,  quae  pos- 
sident  Beneficiorum,  vel  Pensionum,  ad  quas  ius  habent,  mentionem; 
Sed  in  Supplicationibus,  Schedulis,  Decretis,  et  Cedulis  eiusmodi,  si, 
et  quatenus  velint,  adiiciatur,  quod  Obstantiae  Beneficiales,  etiam 
maiores  valeant  in  Literis  Apostoh'cis  desuper  expediendis  cxprimi, 
ac  declarari. 

4.  In  illud  autem  Collegium  adsciti,  cum  iam  publicis  privatisque 
exercitationibus  satis  certum  praebuerint  scientiae,  doctrinaeque  suae 
experimentum,  aequum  dueimus,  eorumque  dignitati  consentaneum, 
idque  volumus,  ac  statuimus,  ut  si  quempiam  ex  ipsis  Auditoribus 
ad  minores,  vel  Sacros  Ordines  promoveri  contingat,  is  prorsus  ab 
eo  examine  sit  exemptus,  quod  coram  Ven.  Fratre  Nostro  Cardinali 
pro  tempore  Romani  Pontificis  in  Urbe,  eiusque  districtu  Vicario  iuxta 
Constitutionem  Alexandri  PP.  VII  caeteri  omnes  Ordinibus  initiandi 
subire  debent,  ac  solent.  Quod  si  ipsorum  aliquis  Auditorum  ad 
Episcopatum  eligatur,  id  quoque  servari  optamus,  quod  iam  saepe 
a  Praedecessoribus  Nostris  ac  Nobismetipsis  factum  est;  ut  con- 
sueto  examini  se  coram  Romano  Pontifice  humiliter  sistentes,  ab  eo 
absoluti  ac  dispensati  cum  Apostolica  Benedictione  statim  dimit- 
tantur. 

5.  Eiusdem  porro  qua  gaudent,  ac  praestant  singularis  opinione 
doctrinae,  certo  accepimus  documento,  Sacram  Indicis  Congregatio- 
nem  sub  Praedecessore  Nostro  Cleniente  PP.  VIII  ipsorum  Audito 
rum  examini  ac  iudicio,  nonnullos  pravae  aut  suspectae  doctrinae 
Libros  subiecisse,  atque  eorum  operam  in  iis  censendis,  confingendis. 
vel  expurgandis  utiliter  ac  feliciter  adhibuisse.  Cumque  praeterea 
varii  ac  multigeni  argumenti  Causae  ad  eorum  Tribunal  identidem 
deferantur,  quae  variam  in  ludicibus  postulant  eruditionis,  et  doctri- 
nae  copiam,  quae  a  suspectis,  vel  pravis  etiam  Libris  aliquando 
hauriri  potest,  Nos  de  ipsorum  Auditorum  sapientia,  fide,  ac  pro- 
bitate  satis   confisi,  eorumque   studiis   favere   cupientes,  omnibus,  et 


Clentente  XIV  601 


singulis,  quandiu  Auditorum,  et  Locumtenentium  munere  perfun- 
gentur,  indulgemus,  et  facultatem  concedimus  legendi  retinendique 
omnes,  et  quascumque  ab  Apostolica  Sede,  vel  eius  Congregatio- 
nibus  damnatos,  ac  prohibitos  Libros  ad  ius  publicum,  civile,  vel 
Ecclesiasticum  quomodolibet  pertinentes,  iis*  tamen  exceptis,  qui 
Carholicam  Religionem  oppugnent,  dummodo  illos  diligenter  custo- 
diant,  ne  ad  aliorum  manus  deveniant;  Permittimus  autem,  ut  pro 
necessitate,  aut  opportunitate  Causarum,  et  Studiorum  huiusmodi, 
eorum  quoque  in  Studio  Adiutoribus  dictorum  Librorum  lectionem 
maiidare  et  concedere  possint. 

6.  Quia  vero  decet,  eum,  qui  egregio  hoc  munere  decoratus 
atque  perfunctus  fuerit,  accepta  semel  quaedam  honoris  insignia  non 
dimittere,  sed  retinere;  ideo,  et  hoc  indulgemus,  ut  Auditor  ille,  sive 
Nostrae  Pontificiae,  sive  exterae  fuerit  Ditionis,  qui  ad  alia  forte 
mjnera  promotus  Auditoratu  se  abdicaverit,  valeat  deinceps,  aeque 
ac  si  eo  se  of¥icio  non  abdicasset,  infrascriptis  honoribus,  privilegiis, 
atque  exemptionibus  ud,  ac  frui;  facultatem  nimirum  induendi,  ac 
deferendi  consuetum  habitum  Praelatitium  cum  Rocchetto;  Vescendi 
ovis,  caseo,  butyro,  et  aliis  laticiniis,  sibi  tamen  uni,  causa  valetu- 
dinis,  vel  laboribus  attritae  vel  aetate  ingravescentis  concessis,  Mie- 
bus,  et  temporibus,  quibus  iis  uti  omnino  ah*is  vetitum  est;  idque  ad 
tramites  Constitutionis  Clementis  VII  incipien.  Cmvenit  aequitaiiy 
transferendi  praeterea  annuas  Ecclesiasticas  Pensiones  usque  ad  sum- 
mam  ducentorum  ducatorum  auri  de  Camera  iuxta  Breve  a  Cle- 
mente  XI  editum  die  19  Septembris  17 16,  atque  erigendi  demum 
Altare,  ibique  diebus  singulis  celebrandi  seu  celebrare  bis  faciendi 
Sacrosanctum  Missae  Sacrificium,  quod  ad  implendum  Ecclesiae  prae- 
ceptum  quibuscumque  personis,  tunc  praesentibus  suffragetur,  ad  for- 
mam  praelaudatae  Constitutionis  Clementis  XIII  incipien.  Etsi  lusHtia. 

7.  Sacri  quoque  Palatii  Apostolici  Magister  unus  cum  sit  ex  Col- 
legio  eorumdem  Auditorum,  atque  illorum  Ordini,  iure  ac  merito, 
adiunctus,  ratam,  firmamque  haberi  volumus,  et  iubemus  veterem 
hanc  unionem,  et  aggregationem  iuxta  Apostolica  Indulta  Praede- 
cessonim  nostrorum  Eugenii  PP.  IV  anno  1437,  et  Alexandri  VII 
anno  1655:  Ita  ut  Sacri  Palatii  Apostolici  Magister,  ultimum  de  more 
locum  post  omnes  Auditores  tenens,  Capellis  omnibus  Pontificiis  una 
cum  illis  interesse  debeat;  tum  iili,  quae  infra  Octavam  Festivitatis 
SS.  Apostolorum  Petri  et  Pauli  in  Ecclesia  S.  Mariae  in  Via  lata  ab 
ipso  Auditorum  Collegio  haberi  solent,  nec  non  alteri  ab  iisdem  quo- 
tannis    habendae    Mense    Novembris    in    Basilica    SS.    Laurentii    et 


602  Soeculo  X  VIII 


Damasi  pro  Auditorum  iam  vita  functorum  exequiis,  atque  suflfragiis: 
Sedis  praeterea  vacantis  tempore  Rotarum  Conclavis  custodiae  cum 
aliis  per  vicem  interesse :  cum  ipsis  quoque  in  solemni,  ac  publico 
Summi  Pontificis  comitatu  equitare,  nec  non  cuiuslibet  Auditoris 
funeri,  et  exequiis,  caeterisque  demum  Ecclesiasticis  Functionibus 
cum  publicis  tum  privatis,  ad  idem  GoUegium  quovis  modo  perti- 
nentibus,  semper  adesse  (exceptis  tamen  ludiciis,  nec  non  Disputa- 
tionibus  in  Aula  Cancellariae  Apostolicae,  atque  aliis  omnibus  actis, 
quae  haberi,  vel  fieri  solent  ab  Auditore  noviter  electo).  Vicissim 
vero  ad  exequias  ipsius  Sacri  Palatii  Apostolici  Magistri  adesse 
debeant  iisque  adsistere  praedicti  Auditores  collegialiter,  ut  aiunt, 
sine  alterius  personae  cuiusvis  commixtione:  Caeterum  ex  eiusmodi 
per  Nos  confirmata  unione  atque  aggregatione,  nil  volumus  inno- 
vatum,  vel  detractum  de  singularibus  gratiis,  et  privilegiis  quibus- 
cumque  tum  Rotae  Auditoribus,  tum  S.  P.  A.  Magistris  in  suis  respe- 
ctive  muneribus  et  officiis  competentibus. 

8.  In  ludiciis  autem,  atque  in  iustitiae  administratione  servandam, 
atque  constanter  exequendam  volumus  in  praedicto  Auditorio  anti- 
quam  iudicandi  methodum  a  memorato  Praedecessore  Nostro  Cle- 
mefite  XIII  restitutam,  nec  non  praxim,  usus,  et  consuetudines  pro 
eiusdem  Auditorii  ac  Tribunalis  regimine,  sive  interno,  sive  externo, 
probe,  ac  laudabiliter  inductas;  Et  servandum,  retinendumque  prae- 
sertim  praecipimus  quicquid  in  Constitutionibus  Nostrorum  pariter 
Praedecessoriim  Gregorii  XI  et  Pauli  V  continetur  circa  competen- 
tem  eidem  Auditorio  auctoritatem  in  pers^nas  Advocatorum  et  Pro- 
curatorum  et  Curialium  quam  Nos  iterum  ei  concedimus  et  impertimur ; 
£t  novas  insuper,  quatenus  opus  sit,  facultates  adiungimus,  tum  pro 
admissione,  et  adprobatione  illorum,  qui  vel  inter  Advocatos,  et  Rota- 
lium  Causarum  Patronos  seu  Procuratores  adscribi  volunt ;  ut  scilicet 
admitti,  et  adprobari  ii  tantummodo  mereantur,  qui  doctrina,  morum 
honestate,  aliisque  arbitrio  Tribunalis  necessariis  qualitatibus  polleant; 
tum  etiam  pro  praefinitione,  ac  praescriptione  regularum,  et  refor- 
mationum,  prout  occasio,  ac  opportunitas  feret,  circa  modum,  ac 
stilum  scribendi,  tractandi,  atque  agendi  in  causis;  tum  denique  pro 
eorumdem  Advocatorum,  et  Patronorum,  seu  Procuratorum,  quoties 
praefinitis  et  praescriptis  Legibus  ausi  fuerint  contraire,  correctione, 
ac  punitione  cum  poenis  ipsius  Auditorii  arbitrio  infiigendis  ac  sub- 
eundis. 

9.  Cum  vero  ab  huius   Tribunalis    decus,    et   ornamentum,    non 
tuendum  modo,  sed  etiam    amplificandum   maxime    conferat    Homi- 


Clemente  XIV  603 


num  egregiorum  delectus,  qui  laboribus,  ac  studiis  suis  opem  con- 
ferant  et  auxilium  ludicibus  optimis  in  multiplicium,  ac  gravissimarum 
Causarum  examine  et  definitione,  Volumus  propterea,  praecipimus 
ac  mandamus,  ut  qui  nuper  fuere,  vel  erunt  in  posterum  in  Rotae 
Auditores  electi,  quique  lam  de  sua  quisque  electione"^  Pontificium 
Motum  Proprium  Auditorio  exhibuerint,  aliquo  tempore  priusquam 
publicas  Disputationes  seu  Conclusiones  habuerint,  tradere  omnino 
teneantur  ipsius  Auditorii  Decano  notulam,  in  qua  nomen,  cognomen, 
et  Patria  inscribatur  illius,  quem  novus  quisque  Auditor  asciverit, 
atque  aptum  et  idoneum  censuerit  ad  implendam  operam  et  munus 
sui  in  Studio  Adiutoris,  una  cum  authenticis  probationibus  infrascri- 
ptarum  qualitatum  et  requisitorum  quibus  ille  praeditus  esse  debeat: 
Quaeque  erunt  ab  eodem  Decano  summa  diligentia  ac  rigore  expen- 
denda,  ut  ea  deinde  referat  in  pleno  Auditorio,  cui  integra  sit  pote- 
stas  et  arbitrium  admittendi  praesentatum,  ut  supra,  vel  etiam  eum 
repellendi,  quatenus  ita  in  Domino  censuerit,  omni  sublata  ab  eius 
iudicio  recurrendi  ac  reclamandi  facultate ;  censeri  enim  omnino  debet, 
non  nisi  iustis  ex  causis,  ac  urgentibus  prudentissimis  rationibus, 
silentio  etiam  quandoque  obtegendis,  ab  integerrimo  Tribunali  exclu- 
sionem  eiusmodi  decerni,  Requisita  vero  haec  esse  debebimt ;  nempe, 
Natalium  honestas:  Aetas  non  minor  annis  triginta:  Doctoratus  in 
Archigymnasio  Sapientiae  huius  Almae  Urbis  nostrae  susceptus: 
Studium  iuris  expletum  in  eadem  Alma  Urbe  octo  saltem  annorum 
spatio,  vel  apud  aliquem  ex  iisdem  Auditoribus,  aut  Locatenentibus 
in  Secreti,  ut  vocant,  officio  ac  munere,  vel  cum  quis  apud  alios 
Urbis  ludices  Ordinarios,  aut  celebriores  Advocatos  sedulam  atque 
utilem  operam  per  idem  tempus  navaverit.  Quae  autem  modo  decer- 
nimus  esse  servanda  pro  legitima  admissione  novi  in  studio  Adiu- 
toris,  servari  pariter  debebunt  toties,  quoties  alter  in  locum  iam 
admissi  erit  forte  ab  unoquoque  ex  Auditoribus  assumendus  et 
subrogandus. 

lo.  Ab  onere  tamen  probandi  requisita  mox  exposita  exemptos 
esse  declaramus  ac  volumus  eos  omnes,  qui  editae  huius  Constitu 
tionis  tempore,  penes  aliquem  ex  praedictis  Auditoribus  munus  Adiu- 
toris  in  Studio  vel  actu  exercent  vel  alias  laudabiliter  exercuerunt: 
Sicuti  pariter  neque  huic  Legi  subiectos  unquam  esse  intendimus 
duos  illos  (neque  enim  plures  esse  debent)  qui  sub  Secreti  nomine 
a  singulis  Auditoribus  in  maius  quoddam  Studii,  ac  laboris  levamen 
assumuntur.  Optamus  autem  hos  quoque  praeditos  esse,  quantum 
fieri   poterit,  natalium,  aetatis,  ac    morum,    doctrinaeque  praerogati- 


604  Soeculo  X  VIII 


vis ;  ideoque  Auditores  ipsos  vel  nuper  electos,  vel  in  futurum  eli- 
gendos,  paterno  commonemus  affectu  ac  vehementer  hortamur,  ut 
dum  pro  ipsorum  arbitrio,  ac  conscientia  luvenes  hos  in  studii  socie- 
tatem  seligere  atque  admittere  indulgemus,  optimos  selegisse,  admi- 
sisse  utiles  tum  sibi,  tum  illis,  tum  denique  publico  bono  sentiant 
et  gratulentur. 

II.  Quia  porro  ad  conciliandam  magis  in  dies  nostro  huic  Audi- 
torio  prudentiae  famam,  ac  tuendam  in  dicendis  pro  iustitia  cuiusque 
sententiis  libertatem,  confert  quam  maxime  diligens,  ac  perpetua 
silentii,  sive  secreti  custodia.  Ideo  tum  omnibus,  et  singulis  Audito- 
ribus,  et  Locumtenentibus,  tum  eorum  in  studio  Adiutoribus,  atque 
Secretis  serio  praecipimus,  et  iubemus  ut  prae  oculis  habeant,  reli- 
gioseque  servent,  ac  exequantur  Praedecessoris  Nostri  Urbani  VIII 
Constitutionem  qua  sub  periurii,  et  maioris  excommunicationis  poena 
interdicitur  et  inhibetur,  ne  vota  ac  suffragia  et  secreta  Auditorii 
pandantur,  sublata  quoad  Auditores  ipsos,  et  Locumtenentes  con- 
traria  quacumque  consuetudine,  excusatione,  aut  perversa  Legis  inter 
pretatione,  quasi  in  ipsorum  tantum  lata  sit  commodum,  cui  libere, 
et  pro  arbitrio  valeat  unusquisque  renunciare.  Curent  autem  iidem 
Auditores  et  Locumtenentes,  ac  omnino  provideant,  ut  ineunte  quo- 
libet  anno  Rotali  omnes  prorsus  ac  singuli  sive  Studiorum  Adiu- 
tores,  sive  Secreti,  eam  Constitutionem  sese  servaturos,  iuxta  for- 
mam  mibi  traditam,  promittant  et  iurent  in  Rota,  quae  ideo  vocatur 
luramentorum,  quaeque  habetur  in  Quirinali,  post  factam  Rotae  ape- 
ritionem  in  Vaticano.  Si  vero  supradicti  Studiorum  Adiutores,  et 
Secreti,  fortasse  ob  absentiam  ab  Urbe,  vel  6b  aliud  legitimum  impe- 
dimentum  in  Rota  luramentorum  non  interfuerint,  tunc  ad  praedi- 
ctum  iuramentum  praestandum  omnino  teneantur  in  manibus  Prae- 
lati,  cui  sunt  addicti,  priusquam  resumant  Studii  Rotalis  exercitium 
praestitique  iuramenti  testimonium  apud  Tribunalis  Decanum  deferre ; 
et  si  praescriptis  hisce  temporibus  ac  modis  non  iuraverint,  ab 
officio,  et  munere  removeantur. 

I  2.  Coiiveniens  praeterea,  et  consentaneum  praemissis  est  quod 
praecipimus,  et  sancimus ;  ne  Decisiones,  quae  sunt  exaratae  et  in 
promptu,  ut  typis  vulgentur,  per  Adiutorem  Studii,  sub  iisdem  poenis 
quae  in  Urbaniana  Constitutione  Secreti  violatoribus  inflictae  sunt,  Par- 
tibus  litigantibus,  aut  alteri  cuiquam  extra  Auditorium  tradantur,  vel 
communicentur,  nisi  prius  fuerint  a  proprio  Praelato  Ponente  adpro- 
batae  ac  subscriptae.  Ponens  vero  antequam  subscribat,  eas  dili- 
genter  inspicere,  et  examinare  teneatur,  valeatque  pro  suo  prudenti 


Clemente  XIV  605 


arbitxio  copiam  ipsarum  facere,  (ut  iam  in  more  positum  est)  Par- 
tibus  instantibus  pro  promulgatione,  et  in  iis,  quae  facti  sunt  Partes 
ipsas  audire,  ad  hoc,  ut  omnino  edantur  veritate  factorum,  iuris 
regulis,  et  rationum  momentis  probe  subnixae,  superfluis  reiectis :  ac 
praesertim  consentaneae  sint  suffragiis,  quibus  Causa  deflnita  est ; 
Nam  si  in  lucem  prodierint  non  satis,  ac  decet,  emendatae  et  casti- 
gatae,  ipsemet  Ponens  non  solum  universo  Auditorio,  sed  etiam 
Summo  Pontifici  rationem  erit  redditurus.  Utque  hac  de  re  magis, 
magisque  caveatur,  volumus,  et  mandamus,  ut  Typographus  Came- 
ralis,  sub  gravioribus  Nostro,  et  Successorum  Nostrorum  arbitrio 
reservatis  poenis,  nullam  prorsus  audeat  imprimere  Decisionem,  cui 
desit  solitum  Ponentis  Imprimatur .  Imo  etiam  quamvis  adsit ;  si  tamen 
animadverterit  scripturam  lituris,  atque  additamentis  fuisse  corruptam, 
quae  manu  et  charactere  Ponentis  minime  probata  fuerint,  differat 
adhuc  typis  mandare,  donec  sibi  compertum  fuerit  nullam  fraudem 
ac  dolum  intercessisse. 

^3-  Quoniam  vero  sua  debetur  labori  merces  et  praemium,  plane 
aequum  et  congruum  existimamus  ut  Studiorum  Adiutori  propter 
laborem  in  huiusmodi  Decisionibus  exarandis  impensum  aiiquid  per- 
solvatur,  quod  tamen  laudatissimae  nostrae  Romanae  Curiae  inte- 
gritati  ac  moderationi  respondeat,  quod  ipsius  Rotae  studio  in 
coercendis  litium  expensis  conveniat,  quod  denique  non  sit  turpis  cupi- 
ditatis  et  avaritiae  veluti  incitamentum.  Quamobrem  praecipimus,  et 
iubemus,  ut  Studiorum  Adiutoribus,  neque  minus  scutis  tribus  pro 
qualibet  Decisione  solvatur;  neque  ipsi  plus  scutis  triginta  recipere 
possint  etiamsi  longa,  diflicilis  et  operosa  esset  Decisio;  etiamsi 
Lis  inter  Nobiles  Viros,  Principes,  Capitula  Cathedralium,  aut  Metro- 
politanarum  Ecclesiarum,  Episcopos,  Archiepiscopos,  S.  R.  E.  Car- 
dinales,  et  quoscumque  alios,  quavis  Dignitate  praestantes  agatur; 
etiamsi  sponte  a  Procuratoribus,  Agentibus,  aut  aliis  quibuscumque 
maior  quantitas  offeratur,  ne  alienae  liberalitatis  colore  obducta  videa- 
tur  eorum  lucrandi  cupiditas:  Nolumus  tamen,  ut  quae  duo  Deci- 
sionum  emolumenta  modo  nominavimus,  ita  accipiantur,  ut  semper, 
et  indistincte  alterutrum  ex  iis  debeat  solvi ;  prudenti  enim  Procu- 
torum  arbitrio  committimus,  ut  iuxta  Causarum  qualitatem,  Litigan- 
tium  conditionem,  quaestionis  gravitatem  et  laborem  in  extendenda 
Decisione  impensum,  maior,  vel  minor  quantitas  intra  summam  scu- 
torum  trium,  et  summam  scutorum  triginta  pro  qualibet  Dedsione 
tribuatur;  dummodo  eorum  arbitrio  summam,  ut  praecipimus,  scu- 
torum  triginta  non  excedat;  Studii  vero  Adiutores  oblata  ultro  quan- 


606  Soeculo  X  VIII 


titatem  comiter,  ut  decet,  accipiant,  et  sine  uUa  prorsus  illiberali  que- 
rela.  Quod  si  quid  ultra  summam  scutorum  triginta  quocumque  nomine, 
modo,  praetextu,  colore,  et  titulo  etiam  muneris,  et  rei  gratuito  dono 
datae  exactum  fuerit,  volumus,  et  quilibet  delator  nuntiare  id  possit, 
vel  Auditorii  Decano,  vel  alteri  ex  duobus  aliis  Auditoribus  in  Ordine 
antiquioribus,  qui  tres  collatis  insimul  consiliis,  ac  pensatis  facti  proba- 
tionibus,  Adiutorem  istum  ad  male  accepti  restitutionem  compellent, 
et  in  eum,  prout  expedire  iudicaverint,  severius  etiam  animadvertent 

14.  Ipsum  praeterea  Auditorii  Decanum,  duosque  in  Ordine  anti- 
quiores  Auditores,  quorum  prudentiam,  maturitatem,  et  rerum  in 
Tribunali  agendarum  diuturnam  experientiam  plurimi  faciendam  esse 
existimamus,  Inspectores  quasi,  ac  Censores  nominamus,  constitui- 
mus,  et  deputamus,  penes  quos  in  studiorum  Adiutores,  atque  Secre- 
tos  omnes  sit  praecipua  potestas,  ita  ut  non  modo  adversus  illos 
si  in  officio  reprehendantur  querelas  excipiant,  verum  etiam  studiose 
inquirant,  utrum  suo  aliqui  munere  abutantur;  et  si  aliquos  deli- 
quisse  comperiant,  facultatem  concedimus,  vel  eos  animadversione 
aliqua  ad  tempus  coercere,  vel  etiam  ab  officio  repellere,  vel  alias 
irrogare  poenas  prout  idem  Decanus,  antiquioresque  duo  Auditores 
conveniens,  atque  opportunum  magis  iudicaverint :  In  gravioribus 
tamen,  et  si  muneris  privatio  erit  irroganda,  Nos,  Successoresque 
Nostros  instructos,  et  certiores  prius  fieri  volumus,  ut  iudicium 
suprema  nostra  auctoritate  munitum  procedat  exactius,  et  tutius 
exequi  valeat.  Alacri  igitur  animo  pergant  iuvenes,  Virique  selectis- 
simi  in  iis,  quae  sui  sunt  muneris,  diligentissimam  navare  operam: 
Noverint  enim,  quod  Nos  paterno  semper  amore  eos  prosequemur. 
et  tamquam  Nostro,  ac  Sanctae  huius  Sedis  obsequio  addictos,  eorum 
commoda,  honores,  et  progressus  pro  opportunitatibus  diligentissime 
curabimus ;  Ac  in  conferendis  Dignitatibus,  Muneribus,  et  Officiis, 
Canonum  Legumque  peritiam  requirentibus,  ipsos  praesertim  ob  assi- 
duam,  et  laudabilem  exercitationem,  ut  magis  aptos  et  idoneos, 
caeteris  quantum  Nobis  integrum  erit,  amantissime  praeferemus ; 
atque  id  ipsum  non  dubitamus  praestituros  esse  Romanos  Pontifices 
Successores  Nostros:  Non  secus  enim,  ac  Nos,  intelligent,  quantum 
ad  virtutis  incrementum,  ac  Reipublicae  utilitatem  pertineat  ornare 
laudibus  et  praemiis  afficere  Viros  inter  Legum  studia  assidue  ver- 
satos,  doctos,  ac  eruditos,  et  ad  publica  gerenda  munera  prae  cae- 
teris  aptissime  excultos  atque  institutos. 

15.  Nostrae  pariter  soUicitudini  ac  providentiae  convenit  sedulo 
prospicere,  nostraque  efficere  auctoritate,  ut  inter  eosdem  Auditores, 


Clemente  XIV  607 


pro  oiTictis  ac  laboris  merito,  quae  ipsis  debentur  emolumenta,  aequo 
iure  dividantur.  Quamobrem  praecipimus,  ac  statuimus,  ut  si  quis 
ex  Auditoribus,  et  Locumtenentibus  absit  ab  Urbe,  vel  ratione  infir- 
mitatis,  vel  statutis  de  more  feriarum  temporibus  in  quibus  Audi- 
torium  a  ludiciis  vacat,  nihil  ipsi  de  iuribus,  sportulis,  ac  emolumentis 
decedat ;  si  vero  absit  non  feriato  anni  tempore  atque  eo  praesertim 
in  quo  copiosior  est  Litium  et  Causarum  numerus,  idque  ex  speciali 
Summi  Pontifici  commissione,  proque  Apostolicae  huius  Sedis  causa 
contingat,  habeat  quidem  stipendium,  Mense  quolibet  distribui  soli- 
tum,  alia  vero  omnia  emolumenta  Auditoribus  praesentibus  tantum 
aequo  iure  accrescant :  In  caeteris  autem  eiusmodi  absentiae  casibus 
quamvis  Summi  Pontificis  veniam  pro  discessu  impetraverit,  omnibus 
tamen  careat  iuribus,  menstruis  stipendiis,  sportulis,  emolumentis 
quibuscumque,  tam  certis,  quam  incertis,  habita  ratione  temporis 
absentiae  ;  quam  si  protraxerit  etiam  ad  ferias  interim  recurrentes, 
feriati  quoque  huius  temporis  emolumentis  privetur ;  quae  inter  cae- 
teros  Auditores  dividantur,  tamquam  in  maiorum  laborum  quos  in 
Collegae  absentia  illos  ferre  necesse  fuit,  praemium  ac  compensa- 
tionem.  Indulgemus  tamen,  atque  permittimus  eo  toto  tempore  quem- 
piam  abesse  posse  (debita  cnm  venia  Summi  Pontificis)  quod  intercedit 
ab  ultima  Kota  Mensis  lulii,  usque  ad  primam  Mensis  Novem- 
bris,  e  t  quamvis  Congregationi  Rotali,  quae  Mense  Augusti,  et  pri- 
mae  Rot^ie,  quae  habetur  Mense  Octobris  ille  non  interfuerit,  nihilo 
tamen  minus  volumus  eiusdem  absentis  rationem  haberi  in  distribu- 
tione  stipendii  et  emolumentorum,  quae  illo  tempore  debentur:  Relin- 
quimus  imo  in  potestate  et  arbitrio  totius  Auditorii  longioris  absentiae 
veniam  per  totum  dumtaxat  Mensem  Decembris  cuilibet  prorogandi 
absque  ullo  praedictorum  emolumentorum  detrimento,  iuxta  singulo- 
rum  casuum  vices,  et  circumstantias,  prout  magis  pro  sua  aequitate, 
et  prudentia  expedire  iudicaverit. 

i6.  Tandem  neque  illud  censemus  praetereundum,  quo  iuribus 
litigantium,  et  recto  ludiciorum  ordini  conservando  niagis  consulitur 
ac  providetur.  Itaque  statim  ac  quilibet  Auditor  aut  Locumtenens 
vel  suo  se  munere  abdicaverit,  vel  alia  quacumque  ratione  eo  fungi 
desierit,  volumus,  ut  neque  ipse,  neque  suorum  Studiorum  Adiutor, 
aut  Secreti  ullo  modo  in  rebus  aut  negotiis  ad  Tribunal  spectan- 
tibus,  neque  etiam  in  Decisionibus  elucubrandis  sese  immiscere 
audeant.  Sed  immo  idem  ipse,  qui  Auditoratus  vel  Locumtenentis 
munere  perfunctus  est,  eiusque  Studii  Adiutor  et  Secreti,  Diaria 
Rotalia,  atque  suffragia  tam  sua,    quam    aliorum    Auditorum,  in    iis 


608  Soeculo  X  VIII 


quidem  causis,  in  quibus  iam  Decisio  prodiit  in  lucem,  Auditori 
Camerario  tradere  teneantur,  vel  in  Archivo,  quod  a  Praedecessore 
Nostro  Clemente  XIII,  nuper  in  Palatio  Apostolico  Quirinali  extru- 
ctum  est,  custodienda,  vel  ad  alios  usus  iuxta  Leges,  et  instituta 
Tribunalis  retinenda;  in  aliis  vero  Causis,  in  quibus  Decisio  dfeside- 
ratur,  Auditori  Decano  porrigere  debeant,  qui  eadem  suffragia  novo, 
qui  subrogabitur,  Causae  Ponenti  tradere  debebit. 

17.  Utque  omnia  a  Nobis  in  Nostra  hac  perpetuo  valitura  Con- 
stitutione  sancita  atque  decreta,  altius  semper  insideant  mentibus, 
tum  nuper  Electorum,  tum  Eligendorum  in  posterum  Rotae  Audi- 
torum,  et  rite  accurateque  ab  omnibus  servari  valeant,  lubemus  atque 
mandamus  eidem  Auditori  Decano,  ut  Instructioni,  per  ipsum  tradi 
solitae  unicuique  ex  noviter  Electis  ad  eos  erudiendos  de  his  quae 
agenda  sunt,  vel  ante,  vel  post,  acceptum  Auditoratus  Officium  suis 
apte  locis  adiungere  et  adnotare  curet  ea  omnia,  quae  ex  hac  ipsa 
Constitutione  Nostra  viderit  scitu  digna  ad  novi  ipsius  Auditorii  ube- 
riorem  cognitionem,  notitiam,  directionemque,  ac  Nostrae  huic  volun- 
tati  debitam  observantiam,  atque  obedientiam. 

t8.  Decernentes  postremo  has  nostras  Literas,  et  in  eis  con- 
tenta  quaecumque,  etiam  ex  eo  quod  quicumque  in  praemissis  seu 
illorum  aliquo  quomodolibet  interesse  habentes,  seu  habere  putantes 
ad  hoc  vocati  et  auditi  non  fuerint  aut  ex  quibusvis  aliis  causis  de 
subreptionis,  vel  obreptionis,  aut  nullitatis  vitio,  seu  intentionis 
nostrae,  vel  quovis  alio  defectu  notari  impugnari,  aut  alias  infringi 
seu  quomodolibet  retractari,  suspendi,  restringi,  limitari,  vel  eis  in 
aliquo  derogari  nullatenus  umquam  posse,  easque  omnino  sub  qui- 
busvis  generalibus  Constitutionibus,  revocationibus,  derogationibus, 
modiiicationibus,  decretis,  vel  declarationibus  etiam  motu  scientia  et 
potestatis  plenitudine  similibus,  ac  etiam  consistorialiter,  ac  alias  qui- 
busvis  de  causis  pro  tempore  factis  minime  comprehendi,  sed  semper 
ab  illis  acceptas,  semperque  et  perpetuo  validas,  firmas,  et  efficaces 
esse  et  fore,  suosque  plenarios  et  integros  effectus  sortiri,  et  obti- 
nere,  ac  ab  omnibus,  ad  quos  spectat  et  spectabit  quomodolibet  in 
futurum  perpetuo  et  inviolabiliter  observari:  eidemque  Auditorio, 
illiusque  Auditoribus  et  Locumtenentibus,  necnon  studiorum  Adiuto- 
ribus,  et  Secretis  nunc,  et  pro  tempore  existentibus  perpetuis  futuiis 
temporibus  plenissime  suffragari  debere.  Eosdemque  super  praemissis 
omnibus  et  singulis,  vel  illorum  occasione  per  quoscumque  alios 
quavis  auctoritate  et  praeeminentia  fulgentes  quomodolibet  molestari, 
perturbari,  vel  impediri  numquam  posse. 


Clemente  XIV  609 


1 9.  Sicque  et  non  aliter  in  praemissis,  et  circa  ea  per  quoscumque 
ludices,  Tribunalia  etiam  Collegialia  ac  Sanctae  Romanae  Ecclesiae 
praedictae  Cardinales,  etiam  de  latere  Legatos,  Vice-Legatos  dictaeque 
Sedis  Nuncios,  sublata  eis  et  eorum  cuilibet  quavis  aliter  iudicandi  et 
interpretandi  facultate  et  aucthoritate  iudicari  et  definiri  debere,  et  si 
secus  super  his  a  quoquam  quavis  aucthoritate  scienter,  vei  ignoranter 
contigerit  attentari,  irritum  et  inane  pari  auctoritate  etiam  decernimus. 

20.  Non  obstantibus  quatenus  opus  sit  nostra  et  Canceliariae  Apo- 
stolicae  Regula  de  lure  quaesito  non  tollendo,  et  Pii  IV  de  gratiis 
interesse  Camerae  Apostolicae  quomodolibet  concernentibus  in  eadem 
Camera  registrandis,  et  insinuandis,  aliisque  Apostolicis  aliorum  quo- 
rumcumque  Romanorum  Pontificum  Praedecessorum  Nostrorum,  et 
praecipue  Clementis  VIII  et  Alexandri  VII,  super  examine  promoven- 
dorum  ad  Ecclesiarum  regimina  et  ad  sacros  ordines,  ac  in  quibusvis 
Conciliis  editis  specialibus  Constitutionibus  et  Ordinationibus :  Privi- 
legiis  quoque,  Indultis,  et  Litteris  Apostolicis  quibusvis,  Tribuna- 
libus,  et  Congregationibus  Sanctae  Romanae  Ecclesiae  Cardinalium, 
ac  pro  tempore  existenti  in  Urbe  eiusque  Districtu  Cardinali  V^icario 
in  spiritualibus  generali,  et  quibuscumque  Romanae  Curiae  Praela- 
torum  ordinibus,  et  Collegiis,  et  singularibus  Personis  per  quos- 
cumque  Romanos  Pontifices  Praedecessores  Nostros  et  Sedem  Apo- 
stolicani  praedictam  sub  quibuscumque  tenoribus,  et  formis  ac  cum 
quibusvis  derogatoriarum  derogatoriis  aliisque  efficacioribus,  et  inso- 
litis  clausulis,  necnon  irritantibus,  et  aliis  Decretis  in  genere  vel  in 
specie  etiam  motu  scientia,  et  potestatis  plenitudine  similibus,  quamvis 
iteratis  vicibus  concessis,  confirmatis,  et  innovatis:  Quibus  omnibus, 
et  singulis,  etiamsi  de  illis  eorumque  totis  tenoribus  specialis,  speci- 
fica,  expressa,  et  individua,  non  autem  per  clausulas  generales  idem 
importantes  mentio  seu  quaevis  alia  expressio  habenda,  aut  aliqua 
alia  exquisita  forma  ad  hoc  servanda  foret;  tenorcs  huiusmodi,  ac 
si  de  verbo  ad  verbum  nihil  penitus  omisso,  et  forma  in  illis  tradita 
observata.  praesentibus  inserti  forent,  iisdem  praesentibus  nostris  Lit- 
teris  pro  sufficienter  expressis,  et  insertis  habentes,  illis  alias  in  suo 
robore  permansuris,  ad  efifectum  validitatis,  et  perpetuae  firmitatis 
praemissorum  omnium,  et  singulorum,  hac  vice  dumtaxat  harum 
serie  specialiter,  et  expresse  derogamus,  aliisque  omnibus  et  sin- 
gulis,  quae  superius  enunciati  Praedecessores  Nostri  in  singulis  eorum 
Litteris,  indulta,  privilegia,  praerogativas,  exemptiones,  et  gratias  eidem 
Auditorio  illiusque  Auditoribus,  et  Locumteaentibus  attributa  con- 
cernentibus  voluerunt  non  obstare,  contrariis  quibuscumque. 


89 


610  Soeculo  XVIII 


2  1.  Volumus  autem,  et  eadem  auctoritate  praedicta  mandamus» 
ipsas  praesentes,  seu  earum  Transumpta  in  locis  solitis  almae  Urbis 
nostrae  per  aliquem  ex  Cursoribus  nostris,  ut  moris  est,  publicari, 
et  affigi,  sicque  publicatas  et  affixas,  omnes  et  singulos  quos  con- 
cernunt  et  concernent  in  futurum  perinde  afficere  et  arctare,  ac  si 
unicuique  illorum  personaltter  intimatae,  et  notificatae  fuissent. 

2  2.  Volumus  insuper,  quod  earumdem  praesentium  transumptis, 
etiam  impressis,  manu  alicuius  Notarii  publici  subscriptis,  et  sigillo 
ipsius  Auditorii  munitis,  eadem  prorsus  fides  in  ludicio  et  extra  illud 
adhibeatur  quae  ipsis  praesentibus  originalibus  adhiberetur  si  forent 
exhibitae  vel  ostensae. 

23.  Nulli  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  Nostrarum 
confirmationis,  approbationis,  innovationis,  indulti,  concessionis»  decla- 
rationis,  commissionis,  mandati,  praecepti,  decreti,  derogationis  et 
voluntatis  infringere,  vel  ei,  ausu  temerario,  contraire ;  si  quis  autem 
hoc  attentare  praesumpserit,  etc. 

Datum  Romae,  apud  Sanctam  Mariam  Maiorem,  anno  Incamatio- 
nis  Dominicae  millesimo  septingentesimo  septuagesimo,  decimose- 
ptimo  kalendas  lunii  Pontificatus  Nostri  Anno  Primo. 

C.  Card.  Pro-Datarius  A.  Card.  Nigronus, 

L.  Eugenius. 
Loco  >J<  Plumbi 

Visa 

De  Curia  I.  Manassei. 


472. 

Epistola  qiia  R,  p.  d.  Veri^  Decano  et  Rotae  nunctat  se  Rotae  Audi' 
toratui  valedicere, 

(Arch.  Rot.,  €  Lettere  e  Btglietti»). 

Paris  25  mai  1772. 

Monseigneur 
mes  affaires  et  ma  santd  ne  me  permettent  plus  d'aller  remplir 
les  fonctions  de  mon  emploi  a  la  rote.  J'aurois  desirfe  pouvoir  rendre 
en  personne  a  mon  Tribunal  tout  ce  que  je  lui  dois  de  respect  et 
de  reconnoissence...  ne  le  pouvant  pas  je  vous  supplie,  monseigneur, 
d'etre  aupres  de  tous  me  anciens  collegues,  Tinterprete  de  ces  sen- 
timents  que  je  conserverai  toute  ma  vie.  Mon  titre  le  plus  flatteur 
sera  toujours  d'avoir  et6  membre  de  ce  corps  respectable.  J^envois 


Pio  VI  611 

ma  dimission  a  m.  le  cardinal    secretaire    d'etat.    Le    roi  a   design6 

m.  Tabbd  de  Ba^anne  pour  me  remplacer. 

Permettez  que  je  vous  reitere  a  vous,    monseigneur,   et   a   tout 

le  Tribunal    les   assurances   de   Tattachement   etemel  de   la  recon- 

noissance  et  du  profond  respect  avec  lesquels  j'ai  Thonneur  d'etre 

Monseigneur 

Votre  tres  humble  et  tres 

Obeissant  Serviteur 

Veri. 

473. 

Donum  numismatum  quorum  dtu>  dantur  etiam  Svhdecano  -  donati' 
vum  100  scutorum^  et  200  quae  Decano  emerito  distribuuntur .  - 
Atiditores  a  Curia  abeunt  de  licentia  Summi  Pontifids,  -  Primus 
Corresponsalis  Ponentis  absentis  refert  pro  eo  memorialia, 

(Arch.  Rot.,  <  Diarium  Camerale  >). 

Veneris  4  iuHi   1783. 

Absoluta  causarum  discussione,  Petrus  Simonetti  Ratiocinator 
R.  C.  Ap.licae.  dedit  cuilibet  ex  RR[everendis]  PP[atribus]  assueta 
numismata  tam  aurea,  quam  argentea,  et  illa  quae  iuxta  morem 
duplicata  pertinebant  ad  Rmm  P.  Ratta  Decanum  emeritum,  pro  eo 
accepit  R.  P.  Riminaldus.  Similiter  Antonius  Fratini  nomine  R.  P.  Prae- 
fecti  Sac.  Palatii  Ap.lici  tradidit  ut  supra  cuilibet  ex  RR.  PP.  in 
totidem  respectivis  Bursis  centum  scuta  auri  et  biscentum,  iuxta 
solitum,  pro  Rmo  P.  Ratta  Decano  emerito,  cui  quidem  summae 
accrevit  portio  quae  tetigisset  Rmo  P.  D.  Sentmanat,  Episcopo  Abulen. 
et  iam  nostro  collegae,  R.  P.  Mannellius  certiores  fecit  RR.  Patres 
de  eius  discessu  ab  Urbe  post  proximam  futuram  Rotam  Memorialium 
cum  licentia  Summi  Pontificis  et  R.  P.  De  Bayane  eius  primus  cor- 
responsalis  referet  pro  eo  Memorialia  in  dicta  proxima  futura  Rota. 

474. 

Mors  Decani  emeriti  -  Subdecanus  se  kabet  pro  Decano  -  Exequiis 
de/uncti  Auditoris  et  Magister  Sacri  PcUatii  adest  -  Novus  Deca* 
nus  ad  pedes  Papae  it^  eique  nunciat  obitum  Decani  emeriti  et 
acUptionem  officii  Decanatus. 

(Arcu.  Rot.,  *Diarium  Camerale^). 

Die  Sabathi  16  augusti  (1783)  hora  i^Yi  obiit  Rms  P.  Ratta  Deca- 
nus  emeritus,  qui  iam  die  1 3  huius  apopletico  morbo  correptus  fuerat. 


612  Soeculo  X  VIII 


Agebat  vitae  suae  annum  septuagintaquinque,  sacri  huius  Tri- 
bunalis  vigintiseptem,  Decanatus  quatordecim,  ac  caecttatis  oculorum 
decem.  R.  P.  Riminaldus,  qui  erat  in  Ordine  secundus»  Dignitatem 
Decanalem  statim  assumpsit.  Hoc  mane  celebratae  sunt  exequiae 
eiusdem    Rmi    P.    Ratta    Decani    defuncti   in    illius    Ecclesia    paro- 

chiali intervenitque  etiam...  Sacri  Palatii  Apostolici    Mag^ster 

Completis  exequiis,  Rms  P.  Riminaldus  novus  Decanus  ivit  ad  solium 
Pontificis,  ut  eum  participem  redderet  de  iam  ^equuto  obitu  Rmi 
P.  D.  Ratta  necnon  de  eius  adepto  oflficio  Decanali 


475. 

Rota  iuramenti  habetur  ntense  navcmbri  -  absente  Auditare  Studii 
Decani,  Constitutionem  Urbani  VIII  Ugit  Adiutor  Studii  Sub- 
decani, 

(Arch.  Rot.,  « Diarium  Camerale  »). 

Die  Mercurii   19  Novembris  1783. 

Fuit  Rota  iuramenti,  in  qua  intervenerunt  Rms  P.  Riminaldus 
Decanus  et  RR.  PP.  Oi;^go,  Azedo,  Lancellotti  et  Resta  a  quibus 
post  auditum  sacrum  praestitum  est  iuramentum  in  Cappella ;  Deiade 
vero  perlecta  in  Aula  Constitutione  san.  me.  Urbani  VIII  ab  Audi- 
tore  in  Studiis  R.  P.  Mannelli  in  locum  Adiutoris  in  Studiis  Rmi  Decani, 
simile  iuramentum  praestiterunt  alii  Auditores  in  Studiis  et  respective 
Secreti. 

476. 

Processus  Auditorum  fiebat  coram  Decano^  et  a  Rota  comprobatus 
tradebatur  Camerario  ut  illum  ad  Archivium  deponeret. 

(Arch  Rot.,  ^Diarium  Camerale*), 

Lunae   11    iannarii   1784. 

•     ••■••• 

R.  P.  D.  Malvasia  in  locum  defuncti  bo :  me :  Ratta  Decani  ele- 
ctus  pro  Civitate  Bononiae  suum  probationum  processum  coram 
hodierno  nostro  Rmo  Decano  confecit,  eumdemque  omnino  compro- 
batum  et  mihi  traditum  statim  deferendum  curavi  ad  Quirinale  Archi- 
vium. 


Pio  VI  613 


477. 

Domino  de  Salm  Rotae  valedicenti  snbrogatur  Comes  de  Strasoldo, 
unus  ex  SecreOs  Rotae  -  Perusia  dicitur  comprehensa  in  regione 
Aetruriae. 

(Arh.  Rot.,  •Dtartum  Camerale»). 

Die   19  Aprilis   1784. 

R.  P.  D.  de  Salm  ad  nos  litteras  dedit,  quibus  certiores  facti 
sumus,  ipsum  ultro  se  abdicavisse  a  munere  Auditoratus  Rotae  ut 
in  Germania  moram  traheret.  Hinc  Summus  Pontifex  peculiari  accepta 
commendatione  ab  Imperatore  hic  praesente  in  eius  locum  suffecit 
Comitem  de  Strasoldo  Romae  degentem  et  nostro  Sacro  huic  Tribu- 
nali  addictum,  pro  uno  ex  Secretis  apud  Germanos  Rotae  Auditores, 
qui  hac  mane  motum  proprium  SSmi:  Dni:  nostri  praesentavit. 

In  locum  bo:  me:  Mannelli*  suffectus  est  ex  placito  Ssmi:  Diii: 
Nostri  Comes  Franciscus  Cesarei  Perusinus  intimus  Cubicularius; 
atque  munus  hoc  ei  coUatum  fuit  tamquam  Etrusco,  qua  in  Regione 
Perusia  comprehenditur. 

478. 

Papa  Domino  Flangini  dilationem  commorandi  Venetiis /acultatis  non 
concedit^  nisi  prius  audita  Rota  -  quae  litigantium  commodo  pro^ 
spicit  faciendo  subrogaHonem  causarum  eidem  Domino  commis- 
sarum. 

(Arch.  Rot.,  <Dtarium  Camerale*). 

Die  29  novembris   1784: 

Alterum  est,  quod  nunciata  nobis  fuit  Epistola  ad  Rmm :  Decanum 
tradita  ab  Auditore  Ssmi :  in  qua  is  sententiam  Tribunalis  quaerebat 
de  dilatione  petita  per  R.  P.  D.  Flang^ni,  ut  Venetiis  moraretur  pro 
quibusdam  suis  negotiis.  Sentiit  Sacrum  Tribunal  ut  grates  refer- 
rentur  Summo  Pontifici  de  summa  eius  humanitate  in  exquirenda 
nostra  Sententia,  eidemque  diceretur,  Praesulem  eumdem  valde 
dignum  esse  petita  dilatione :  censuit  tamen  fieri  subrogationem  cau- 
sarum  ei  commissarum  ne  dilatio  esset  litigantium  detrimento. 

'  Defnnctus  die  14  aprilis  1784.  iln. 


614  Soeculo  XVIII 


479. 

Decemiiur,  Rotalium  Archimorum  visitationem  peragendam  esse  qua- 
tannis  die  Mercurii  post  Pascha. 

(Arcu.  Rot.,  •Diarium  Camerale»), 

Mercurii   16  martii  1785. 
Fuit  Rota  Memorialium. 

In  hac  Rota  decretum  est,  quolibet  anno  die  Mercurii  post  Pascham 
peragendam  esse  Archiviorum  Visitationem  ad  formam  Bu/lae  S.  M, 
Clementis  XI IL 

480. 

Corpus  Germanicus  assentit  contraversias  omnes  ad  Romanam  Curicm 
transmitterey  dummodo  ecu  immediate  S.  Rotae  Tribunali  cUlega- 
rentur. 

(Arch.  RoT.f  ^Diarium  Camerale»), 

Lunae  3  Octobris  1785. 
« 

Eadem  die  R.  P.  D.  de  Strasoldo  dixit,  se  litteras  accepisse  a 
Rmo  P.  D.  Colloredo  Archiepiscopo  Salisburgensi,  olim  S.  R.  Audi- 
tore,  quibus  nomine  totius  Corporis  Germanici  palam  fecit,  ab  iis 
Regionibus  ad  Romanam  Curiam  perventuras  esse  controversias 
omnes,  dummodo  Ssins  veniam  impertiatur,  ut  eae  immediatae 
S.  Rotae  Tribunali,  caeteris  praetermissis,  delegarentur. 

481. 

Pauper  liHgans  si  ob  victoriam  dives  fiat  solvat  in  expecUHone  causae 
iudicibus  quod  iustum  est  -  et  impetretur  a  Papa  derogaiio  Apo- 
stolicarum  Constitutionum. 

(Arch.  Rot.,  •Diarium  Camerale»), 

Eod[em]  die  Mercurii  14:  Xbris   1785. 

Hac  autem  die  cautum  est,  ut  in  causis  quae  defenduntur  a  Coa- 
gregationibus,  in  Subsidium  Pauperum  institutis,  quando  Pauper  ob 
victoriam  relatam  dives  fiat»  praestare  tenetur  emolumenta  omnia 
quae   in    causarum    expeditionibus    iudicibus    debentur,    cumque   id 


Pio  VI  615 

vetent  Constitutiones  Pontificiae,  Sacrum  Tribunal  in  sensu  fuit  ut 
postulanda  esset  a  Ssmo  earum  derogatio. 

482. 

Decretum  cantra  Procuratares  libellos  suos  singidis  Auditoribus  stc^ 
tuto  tempore  non  distribuentes. 

(Arch.  Rot.,  *Dtarzum  Camerale»). 

Veneris  27  ianuarii   1786. 

Docti  hac  mane  Patres  a  Rmo  P.  D.  Decano  (fuerunt)  de  lato 
Rotali  Decreto  adversus  Procuratores,  qui  libellos  suos  singulis  Audi- 
toribus  in  tempore  a  constitutionibus  iam  praefixo  negligunt  distri- 
buere.  Eius  vero  Decreti  tenorem  in  suo  Decanali  Diario  integrum 
rettulit  (sic). 

483. 

Procurator  non  distribuens  libellos  suos  statuto  tempore  cUiquot  ex 
Auditoribus  poena  pUctitur,  -  Conira  Notarium  Oliviery  gaUum^ 
recusantem  exequi  mandatum  Rotcte^  procedi  statuifur.      ^ 

(Arch.  Rot.,  «  Diarium  Camerale »). 

Lunae  6  Februarii  1786. 

Notum  inde  factum  Patribus  a  Rmo  P.  D.  Decano  praece- 

ptum  iniunctum  Procuratori  Corradini,  quod  ipse  sese  absttneat  a 
scribendo  in  hoc  sacro  Tribunali,  ob  non  distributos  libellos,  nec  sibi, 
nec  RR.  PP.  DD.  de  Bayane,  et  Cesarei. 

Referenti  R.  P.  D.  Resta,  Notarium  Oliverium  Civitatis  Carpen- 
toraten.  exequi  recusasse  mandatum  Rotale  de  immittendo  Equitem 
2^phirinum  Depinars  ad  omnia  bona  fideicommissaria  Horatii  Depi- 
nars  descripta  in  eius  testamento,  Patres  responderunt  oportere 
petere  ab  Emo  Cardinali  a  Secretis  Status,  ut  munus  iniungat  Ep.o 
Carpentoraten.  curando  exequtionem  eiusdem  mandati,  atque  una 
simul  iubeat  R.  P.  D.  Avinionensi  Vice-Legato  ut  poenis  pro  arbitrio 
notarium  moneat. 

i|S 

i|S   « 

Ven:   10  Feb.  1786. 

Nunciavit  Patribus  R.  P.  D.  Resta  Emum  Cardinalem  a  Secretis 
Status,  ad  quem  pro  iniuncto  sibi  munere   se  contulerat»   Epistolas 


616  Soeculo  XVIII 


transmissurum  tum  Ep.o  Carpentoratensi  tum  Avenionensi  Vice- 
Legato:  illa  pro  sollicita  mandati  Rotalis  executione;  isti  vero,  ut 
Notarium  Olivier  poenis  pro  crimine  infligendis  coerceat.  ..• 


484. 

jRo^  exequiiur  Decretum  latunt  conira  Advocatos  et  Procuratores 
negtigentes  scripturcLS  seu  infarmatimes  distribuere  Auditoribus 
debito  tempore. 

(Arch.  Rot.,  ^Diarium  Camerale*). 

Lunae   13  februarii  1786. 

Rmus  Decanus  Patres  certiores  fecit,  se  in  executionem  Decreti 
Rotalis  recens  lati  facultatem  ademisse  Procuratori  Rossetti  scribendi 
in  hoc  Sacro  Tribunali  ex  quo  libellos  distribuere  praetermiserit  audi- 
toribus  non  laturis  in  causa  sufTragium. 

Rota  die   13  mart.   1786. 

Procurator  Corradini  petiit  et  obtinuit  reintegrari  in  facultate 
scribendi  interdicta  sibi  in  Rota  diei  3  februarii. 

Ideo  autem  dilata  resolutio  causarum  quas  hodie  proposuit 
R.  P.  D.  Lancellotti,  quia  nonnuUis  Auditoribus  suffragium  ferre 
debentibus  horam  punctim  constituta  in  ultimo'  Rotali  Decreto  libel- 
lorum  distributio  facta  non  fuit. 


« 

4K       ♦ 


Rota  Memorialium. 
Die  24  Aprilis   1786. 


Decreta  a  se  lata  occnsione  visitandi  officia  Rotalia  dixit  se  fore 
comunicaturum  Patribus  Rmus  P.  D.  Decanus.  Idem  hortatus  est 
Patres  ut  Rotalium  Constitutionum  sedulo  incumbant  observantia 
quibus  cautum  est,  ne  Dubia  subscribantur  nisi  praevia  fide  trans- 
portationis  actorum ;  cum  ipse  in  sua  visitatione  instantiam  inspexerit 
pro  circumscriptione  Sententiae  Rotalis  hoc  vitio  laborantis. 


Pio  VI  617 

Reintegrationem  obtinuit  hac  die  Procurator  Dominicus  Francia 
in  exercitio  scribendi  in  hoc  Tribunali,  quod  eidem  ademptum  fuerat 
ob  non  factam  libellorum  ad  normam  Decreti  Rotalis  distributionem. 

485. 

Mos  antiquus  Rotae  distrtbumdi  dulciaria  et  similia  infesto  Cathedrae 
D.  Petri  ab  novissimo  ex  Romants  Auditoribus  tandem  aliquando 
finem  accipit. 

(Arch.  Rot.,  €  Diarium  Camerale  > ). 

Lunae  5   februarii   1787. 

Mos  in  hoc  S.  Tribunali  iamdudum  invectus,  ut  qui  ex  Auditori- 
bus  natione  Romanis  novissimus  foret,  adveniente  die  festo  cathe- 
drae  D.[ivi]  Petri,  quotannis  distribueret  unicuique  ex  Compatribus, 
unicuique  ex  Cardinalibus  tum  Palatinis  tum  iis  qui  Rotali  olim 
munere  functi  fuerant  atque  ipsimet  Pontifici  libras  decem  cocolates, 
necnon  dulciarium  unum  vulgo  Pasticcio,  annuentibus  Patribus  nec 
renuente  consulto  Pontifice,  sublatus  est 

486. 
Fericu  genercUes  indicuntur. 

m 

(Arch.  Rot.,  •Diarium  Camerale*). 

Rota  Memorialium. 
Lunae  9  iulii   1787. 

Hinc  vero  A.  C.  Priocca  accessit  de  more  S.  Rotae  eidemque 
ferias  generales  indixit. 

487. 

Polyticis  de  causis  Rota  aperitur,  omissa  Cavalcata. 
(Arch.  Rot.,  •Diarium  Camerale»), 

Lunae  die   i   8bris   1787. 

Hac  mane^aperta  est  de  more  Rota,  omissa  tamen  consueta 
equitatio;  tum  quia  nec  satis  tutum  nec  decorum  visum  est  Patribus 
quod  ipsi  equitantes  procederent  in  maxima  hominum  turba  qui  ad 
Pontem  S.  Angeli  hinc  inde  turmatim  convenerant  utut  Reum  ad 
supplicium  ductum  prospectarent ;   tum  quia    R.  P.  D.  Despuig    ex 


618  Soeculo  XVIIl 


duobus  equitantibus  alter,  levi  morbo  laborabat.  Ipse  tamen  doctam 
et  affabrem  concinnatam  orationem  nomine  mei  absentis  recitavit 

488. 
Auditores  privilegio  fruebantur  se  canferendi  ad  aedes  Rotales  vectica  vecU, 
(Arch.  Rot.,  •Dtarium  Camerale*). 

Veneris  20  iunii   1788, 

Cum  Ego  Podagra  laborarem,  nec  pedibus  me  conferre  potuis- 
sem  ad  Aedes  Vaticanas,  usus  sum  Privilegio,  quod  ex  Pontificum 
constitutione  singulis  competitur  S.  Rotae  Auditoribus,  et  Lectica 
vectus  S.  Tribunal  adivi;  Ut  de  hac  re  Monumentum  in  posterum 
existeret,  cum  eiusdem  ius  triginta  abhinc  annis  in  desuetudinem 
abiisset,  ex  Omnium  Patrum  imperio  statutum  est,  ut  in  singulis 
Diariis  huiusce  exempli  adnotatio  adiiceretur. 

489. 
Promotio  Rpd.  Flangini  ad  Cardinalatum.  -  Mutatio  sellarum. 
(Arch.  Rot.,  « Dtartum  Camerale »). 

Lunae  3  Augusti   1789. 
In  Congne  Rotali  proposita  fuerunt  seq^  Memorialia. 

Eadem  die  habitum  est  in  Aedibus  Quirinalibus  Consistorium,  in 
quo  inter  Purpuratos  Patres  a  Pontifice  Opt.  Max.  Pio  VI  adlectus 
est  R.  P.  D.  Flangini  alter  ex  Duodecim  Viris  S.  Rotae.  Huiusmodi 
electio  summo  cum  plausu  ab  omnibus  excepta  est,  nemoque  igaorat 
quanta  eminentissimus  CoUega,  tum  doctrinap  tum  sapientia,  tum 
omni  virtutum  genere  poUeat.  Ob  hanc  Pontificis  beneficentiam  grates 
quam  maximae  eidem  Pontifici  redditae  fuerunt 

Ob  promotionem  R,  P.  D.  Flangini  stallum  00[mnes]  Patres 
mutaverunt:  sedent  autem  hoc  ordine 

Rms  P.  D.  Origo  Decanus 
R.  P.  D.  Bayane  R.  P.  D.  Soderini 

R.  P.  D.  Resta  R.  P.  D.  Malvisia 

R.  P.  D.  de  Strasoldo  R.  P.  D.  Cesarei 

R.  P.  D.  Despuig  R.  P.  D.  Paracctani  * 

^  Cetera  stalla  vacabant:  novitiatum  peragebat  R.  P.  D.  Gaardoqai,  qui  locttm 
habuit  R.  P.  D.  de  Azedo,  et  R.  P.  D.  Acciaiuoli  (Ex  eod.  Diario). 


Pio  VI  619 


490, 

JSxhibeiur  Rotae  processtks  Rpd.  Acciajuoli  cuius  in  StudUs  Adiutor 
approbatur, 

(Arch.  Rot.,  *Diariufn  Catnerale»). 

Veneris  2  8bris   1789. 

In  eadem  Rota  exhibitus  est  ab  R.  P.  D.  Acciaiuoli  Processus 
lam  ab  eo  perfectus 

Approbationem  denique  meruit  Gamberinus,  *  quem  in  suum 
Adiutorem  a  Studiis  R.  P.  D.  Acciaiuoli  designaverat. 

491. 

Rota  iuratnenti  indpit  fieri  mense  Novembris.  -  Exagerata  honoris 
signa  obsolescunt, 

(Arch.  Rot.,  «  Diarium  Camerale  »). 

Veneris  20  Novembris   1789. 

Habita  est  Rota   iuramenti,  in  qua  etc 

Praeterea  Rmus  Decanus  retulit  quod  in  litteris  scriptis  ab 
R.  P.  D.  Priolo,  Auditore  electo  pro  Republica  Venetiarum,  quibus 
Electionem  S.  Tribunali  significaverat,  non  ea  adhibita  fuerat  officii 
formula  quae  ab  aliis  Auditoribus  haberi  hactenus  consueverat  quod- 
que  in  epigraphe  omissus  fuerat  titulus  <  di  Padrone  » .  £x  Patruum 
consensu  statutum  est,  ut  nullae  quidem  de  hac  re  cierentur  turbae, 
sed  ut  nullum  etiam  dari  responsum  deberet. 

492. 

Secreti  Rotae  Advocati  tHulo  decorahantur  quin  onus  eisdem  imponeretur 
scribendi  uti  Procuratores. 

(AscH.  RoT.,  •Diarium  Camerale»). 

Veneris   11   Xbris   1789. 


Cum  praeterea  NN.  Navarra,  qui  Ulmo  Azedo  fuerat  a  Secretis, 

<  Dominicus  Antoniiis,  Imolen.,  qui  serius  fiiit  Auditor  Rotae,  e  qua  translatus 
fuit  ad  Secretariatum  S.  C.  Concilii  et  deinde  promotus  ad  Cardinalatum. 


620  Soeculo  X  VIII 


dum  Auditoris  munere  fungebatur,  instetisset,  ut  inter  Advocatos 
recenseretur,  voti  compos  factus  est,  nullo  eidem  indicto  onere  scri- 
bendi  uti  Procuratorem. 

493. 

Cum  novus  Decanus  officio  potiretur,  a  Rota  invisebatur. 
(Arch.  Rot.,  *Diarium  Camerale»). 

Lunae  26  Martii  1792. 

Absoluta  causarura  resolutione,  facta  est  sedium  mutatio,  et 
unusquisque  ascendit  ex  ordine  ad  sedem  superiorem.  Per  obitum 
vero  b.  m.  Origo,  quum  munus  Decanatus  iuxta  antianitatem  dela- 
tum  fuerit  Rmo  P.  D.  De  Bayane,  hic,  prima  sede  vix  occupata, 
brevi  de  adepta  a  se  dignitate  allocutus  de  more  fuit  ceteros  Reve- 
rendos  Patres  Dominos. 

Hoc  eodem  mane»  ex  instituto  Maiorum,  omnes  simul  adire  debuis- 
semus  aedes  eiusdem  Rmi  Domini  De  Bayane,  eum  invisendi  causa, 
sed  ob  horae  tarditatem  res  haec  ad  diem  28  dilata  fuit. 


494. 

Hota  tenuit,  Decanum  Rotae  fuisse  Consultorem  natum  S.  OfficU. 

(Arch.  Rot.,  €  Diarium  Camerale  »). 

Eadem  die. 

Praeter  munus  Consultoris  S.  Oflficii  quo  potiebatur  qua  S.  No- 
stri  Tribunalis  Decanus,  muneribus  quoque  tum  Regentis  S.  Poeni- 
tentiariae,  tum  Locumtenentis  Emi  D.  Card.  Camerarii  ad  effectum 
interessendi  concessionibus  Laurearum  doctoratus  in  Romah  •>  Archi- 
gymnasio  fungebatur  b.  m.  Origo. 

Ad  munus  Consultoris  S.  Officii  quod  spectat,  hoc  per  episto- 
lium  Secretariae  Status  collatum  fuit  Rmo  P.  D.  De  Bayane.  Est 
tamen  animadvertendum  quod  epistolium  huiusmodi  accipere,  ita 
iubente  Sacro  Nostro  Tribunali,  recusatum  alias  fuit,  quemadmodum 
legitur  notatum  in  casibus  huic  ^imillimis  qui  antea  evenerant.  Ideo 
autem  factum  illud  fuisse  exponitur,  quia  Decanus  S.  Nostri  Tribu- 
nalis  existimatur  Consultor  S.  Officii  natus,  adeo  ut  ad  adipiscendum 
munus  istud  non  indigeat  epistolio  Secretariae  Status,  sed  Consultor 
S.  Officii  efficiatur  statim  atque  S.  Rotae  Decanus  efficitur.  Hoc  adno- 
tare  e  re  duxi,  quo  in  futuris  casibus  iura  S.  Nostri  Tribunalis 
valeant  vindicari,  si  placebit. 


Pio  VI  621 


495. 

Petrus  Paracctaniy  Auditor^  fit  Regens  S.  Poenitentiariae , 

(Arch.  Rot.,  •  Diartum  Canierale*). 

Eadem  die. 

Quod  spectat  ad  munus  Regentis  S.  Poenitentiariae,  ob  malam 
illius  valetudinem  Coadiutor  b,  m.  Origo  in  hoc  munere  iamdiu  a 
SSmo  D.  N.  Pio  VI  datus  fuerat  R.  P.  D.  Petrus  Paraccianus,  qui 
ob  coadiuti  obitum  Regens  S.  Poenitentiariae  ipse  evasit 

496. 

Auditor  Rotae  solebat  officio  fungi  Locumtenentis    Cardinalis   Came- 
rarii  in  Sapientia. 

(Arch.  Rot.,  « Diarium  Camerale »). 

Eadem  die. 

Demum  quod  spectat  ad  munqs  Locumtenentis  Emi  D.  Cardi- 
nalis  Camerarii,  hoc  ab  Emo  D.  Carolo  Rezzonico,  viro  omnium  vir- 
tutum  genere  praestantissimo  et  ad  praesens  S.  R.  E.  camerario 
meritissimo,  coUatum  fuit  in  R.  P.  D.  Franciscum  Caesarei  ope  urba- 
nissimi  epistolii  quod  ego  posui  in  secreto  nostro  Archivio  Quirinali 
quodque   hisce  conceptum   erat    verbis:    €  Casa    24  marzo   1792.  - 

<  Essendo  vacante  per  morte  di  Monsig.^  Origo  Timpiego   di   Luo- 

<  gotenente  del  Cardinale  Camerlengo  per  le  Lauree  Dottorali  nel- 

<  rUniversiti  della  Sapienza,  il  Cardinal  suddetto  prega  V.  S.  Illma 
«  che  voglia  fargli  Tonore  di  assumere  EUa  il  detto  impiego  vacante. 
€  Sara  questo  per  io  scrivente  un  argomento   di  obbligazione  e   di 

<  maggior  attaccamento  verso  il  merito  di  V.  S.  lilma,  a  cui  con 
«  distinta  stima  resta,  baciando  di  vero  cuore  le  mani,  etc.  » . 


497. 

Munus  Depositarii  S.  Rotae  non  necessario  confermdum  erat  uni  ex 
Patronis  de  Collegio. 

(AscH.  RoT.,  « Diarium  Camerale »). 

Veneris   17  Decembris   1792. 

Munus  Depositarii  S.  Nostri  Tribunalis  quod  vacaverat  per  obi- 
tum  b.  m.  Generosi  Petrarca,  hodie  coUatum  est  Severino  Petrarca 
eiusdem  Generosi  filio  qui,  doctrina  et  honestate  maxime  praestans, 


622  Soeculo  XVIII 


vestigia  paterna  sequi  videtur,  quamvis  nondum  ille  recenseatur  inter 
causarum  S.  Palatii  Apostolici  Patronos,  quippe  animadversum  fuit 
exempla  non  deesse  coUationis  huiusce  muneris  factae  Patronis  dum- 
taxat  Rotalibus,  et  in  albo  Procuratorum  de  CoUegio  nondum  recen- 
sitis. 

498. 

Gallus  miles  Ramam  obsedit  -  eaque  capta,  erigitur  Respublica,  deU' 
citur  regimen  Pontijicis  et  cessant  tribunalia. 

(Arch.  Rot.,  ^Diarium  Camerale»), 

Lunae  12  Februarii  (1798). 

Quamquam  nudius  tertius  Gallus  exercitus  properasset  ad  Urbem» 
et  externa  die  ferme  obsessa  iam  multo  milite  Roma  undique  vide- 
retur,  nihil  tamen,  ceteris  trepidantibus,  Sacrum  Tribunal  haesit,  quo- 
minus  pro  more  conveniret  et  causis  definiendis  incumberet. 

lovis   15  Februarii   1798. 

Hoc  mane,  fracta  turpissime  6de»  nonnuUis  de  fece  Plebis  per 
Urbem  concursantibus  Gallo  milite  stipatis,  impium  libertatis  vexillum 
elatum  est  in  Campo  Boario  ubi  Advocatus  Briganti  praecipuus  coniu- 
rationis  auctor  nefaria  multa  evomit  adversus  Regimen  Pontificium, 
ut  inflammaret  plebis  animos  aestu  Reipublicae  quam  eiectam  concla- 
mavit,  deiecto  ab  omni  imperio  Pontifice...  Publice  eodem  die  expo- 
sita  sunt  programmata  quibus  nunciatum  est,  Pontiiicem  e  suo  impe- 
rio  extrusum,  vetera  proinde  cessasse  Tribunalia,  et  novum  omnino 
rcrum  ordinem  recludi... 

Deiecto  quinque  post  dies  ab  Urbe  Pontifice,  de  meo  statim 
discessu  cogitare  coepi  ^  cui  necessariam  intulit  ad  duos  ferme  menses 
moram  cura  componendae  rei  familiaris.  Quae  ut  temporum  ferebat 
iniquitas»  composita,  Florentiam  petivi  rediturus  Hispaniam.  Verum 
tum  mihi  tum  collegae  amantissimo  R.  P.  D.  Bardaxi,  iussa  Catho- 
lici  Regis  nunciata  sunt  quibus  exulis  Pontificis  lateri  adesse  commit- 
tebatur,  auxilium  opemque  pro  re  nata  laturis...  Quare  dum  Pontifex 
Florentiae  apud  Carthusianos,  Gallorum  obses,  commoratus  est,  et 
nos  una  adfuimus,  omnia  curantes  ut  Sanctissimi  Pontificis  et  vene- 
randi   octuagenarii   senis    commiserandae   levarentur   aerumnae.    Sed 

*■  R.  P.  D.  Gardoqui,  Camerarius  Rotae,  natione  Hispanus. 


Pio  VII  623 

maximo  animi  nostri  dolore,  quo  deinde  tempore  quamvis  aegrotans 
fractisque  viribus  Florentia  abductus  et  Parmam  miserrimo  itinere, 
haud  licuit  violenter  raptum  Pontificem  sequi,  tutissima  nobis  spe, 
turpiter  pro  more  ludificatis,  nec  tributa  fuit  Parmam  accedendi  venia, 
nisi  postquam  animam  ferme  agens  Pontifex  patientissimus.  Hinc 
abstractus  Gallo  milite  fuerat  inter  praescriptos  montes  Galliam  cru- 
delissime  abripiendus... 

499. 

Venetiis   eligitur   in   Papam    Piiis   VII  qui  Ramam   statim  petiit.  - 
Sacrae  Rotae  reddita  est  iurisdictio. 

(Arch.  Rot.,  ^Diarium  Camerale*). 

Anno  1800. 

(In)  Cenobio  Monachorum  divi  Benedicti  in  proxima  Venetiarum 
insula  ...  Pontifex  renunciatus  est  Gregorius  Chiaramonte  .... 

Ergo  feliciter  tandem  Romam  advento,  cunctis  bonis  plaudentibus, 
Pontifice,  ineunte  mense  iulio  (i8oo)  statim  de  veteri  restituendo 
regimine  et  restituenda  Tribunalium  forma  actum  est,  et  post  editam 
Constitutionem  tota  potissimum  Curia  exultante,  die  tandem  17  no- 
vembris  in  Aedibus  Vaticanis  reddita  est  Sacrae  Rotae  lurisdictio, 
equitantibus  pro  veteri  Maiorum  instituto  Reverendis  Patribus  Domi- 
nis  Gavotti  et  Altieri  quorum  primus  elegantem  orationem  pronun 
ciavit,  et  postquam  die  4  insequentis  decembris  praestitum  ab  un- 
verso  Tribunali  pro  more  fuit  iuramentum,  causarum  definitio  reintegrato 
fausto  omine  fuit. 

Sedebant 

Rmus  P.   D.  Baj^ne,  Decanus 

R.   P.  D.  Resta  R.  P.  D.  Malvasia 

R.   P.  D.  Strasoldo  R.  P.  D.  Cesarei 

R.   P.  D.  Guardoqui  R.  P.  D.  Bardaxi 

R.   P.  D.  Altieri  R.  P.  D.  Gavotti 

Ab  Urbe  aberant  R.  P.  D.  Priolo  et  Acciaiuoli ;  evectus  ad  Car- 
dinalatus  honorem  et  munus  Secretariae  Status  R.  P.  D.  Consalvi,  in 
cuius   locum  suflfectus  fuit  R.  P.  D.  Serlupi. 


624  Soeculo  XIX 


500. 
Hoia  ius  dicit  iterum. 

(Arch.  Rot.,  •Diarium  Camerale»), 

Lunae  20  Aprilis  (1801). 

Quamvis  hactenus  ex  decreto  Sac.  Tribunalis  unam  tantum  quis- 
que  Ponens  causam  de  Reductionibus  in  qualibet  Rota  proposuerit, 
hoc  mane  tamen,  re  maturius  perpensa,  ut  causis  expediendis  facilior 
pateret  aditus,  facta  est  facultas  geminas  quoque  de  Reductione 
causas  cuique  proponendi. 

501. 
Solemnis  aperitio  Rotae. 

(Arch.  Rot.,  «  Dtarium  Camerale  >). 

2   Octobris   1801. 

Hoc  mane  solemni  ritu  in  Aedibus  Vaticanis  aperta  est  Rota, 
comitantibus  causarum  Patronis  et  Nobilibus  Eniorum  et  RR.  Car- 
dinalium  et  Magnatum  Familiaribus...  deinde  lectae  sunt  Bullae  et 
Constitutiones  Rotales. 

502. 
jRota  iuramentorum. 

(Arch.  Rot.,  «  Diarium  Camerale »). 

Veneris  20  Novembris  1801. 
In  Palatio  Quirinali  et  in  aula  S.  Rotae  convenerunt  Patres, 
Studiorum  Adiutores  et  ii  quos  dicimus  «  Secreti  >  ubi,  Sacro  audito 
lectaque  ab  Adiutore  Studiorum  Rmi  Decani  Constitutione  S.  M. 
Urbani  VIII,  solemne  ab  omnibus  emissum  fuit  iuramentum  de  secreto 
servando  quoad  suffragia  et  alia  quae  in  Rota  tractari  contigerit,  ad 
formam  praedictae  Constitutionis. 

503. 
Rpd.  Acdaiuoli  abdicat  et  in  eius  locum  suffidtur  Alexander  Tassofii. 
(Arch.  Rot.,  €  Diarium  Camerale  •). 

Veneris  30  Aprilis  (1802). 

Abdicatione  facta  a  R.  P.  D.  Acciaiuoli  in  eius  locum,  qui  Audi- 
toris  Rotae  Ferrariensis  erat,  suffectus  est  Advocatus  Consistorialis 
Alexander  Tassoni. 


Pio  VII  625 


504. 

Exequiae  annuales  Auditorum  praedefunctorum  locum  habent  in  Ecclesia 
S,  Michculis  Romanae  Sapientiae. 

(Arch.  Rot.,  « Diarium  Camerale  > ). 

Lunae  29  Novembris  (1802). 

Cum  in  Basilica  Divi  Laurentii  in  Damaso,  inter  civiles  fluctus 
pene  eversam,  minime  pro  veteri  instituto  sese  transferre  potuerint 
elebrandis  parentalibus  Sac.  Rotae  Auditorum»  ad  templum  Romanic 
Licaei,  Divo  Michaeli  Arcangelo  sacrum,  sese  Patres  contulerunt  ibi- 
que  expletae  sunt  exequiae  anniversariae. 


505. 

Indicuntur  feriae  generales, 
(Arch.  Rot.,  €  Diarium  Camerale*), 

Lunae  9  iulii   1804. 

.  Memorialium  resolutione  absoluta,  R.  P.  D.  Pelagallo  A.  C.  Lot 
cumtenens  accessit  ad  aulam  ac  de  mandato  SSmi  Dni  Nostri  indixi- 
Ferias  generales.  Rmus  autem  P.  D.  Decanus  habuit  de  more  ter- 
minum  pro  servato  in  omnibus  causis. 


506. 

Mors    Dominici   Mariae    Manzoni,    Advocati,    Adiutoris    Studiorum 
Rpd.  Bardaxi  de  Azara. 

(Arch.  Rot.,  €Diarium  Bardaxi^). 

Die  27  ianuarii   1806. 

Acerbissima  cum  laborasset  perypneumonia  illustrissimus  domi- 
nus  Dominicus  Maria  Manzoni,  mei  Studii  Adiutor,  Lugensis,  septima 
adventante  die,  cunctis  mecum  una  lugentibus  illagrimantibus,  vitam 
cum  morte  commutavit.  Vixit  annos  49.  Vir  doctrina,  pietate  atque 
morum  suavitate  pluribus  maior,  secundus  profecto  nemini.  Obiit 
die  lunae,  hora  noctis  secunda,  3  ianuarii  1806.  Ave  dulcis  anima 
et  vale  in  pace. 

40 


626  Soeculo  XIX 


507. 

Pius  Papa   VII  concedit  civibus  Romandiolae  locum  Rotae  qui  fuerat 
antea  Reipvblicae   Venetiarum. 

(Arch.  Rot.,  ^Processus  Alqysii  Zinanni»), 

1816,  iunii  28,  Romae 

Ad  perpetuam  rei  memoriam.. 

Romani  Pontifices  praedecessores,  et  haec  Apostolica  Sedes,  non- 
nullas  Provincias  et  Civitates  et  Oppida  Ditioni  Ecclesiastici  Status 
subiecta  quae  celebritatis  laude,  nobilitate  generis,  scientiarum  do- 
ctrina  et  liberalium  Artium  peritia  praeclaros  Viros  in  lucem  edidere, 
nec  non  fidei,  devotionis  et  observantiae  argumenta  erga  eamdem 
Apostolicam  Sedem  praebuere,  privilegiis,  honoribus  et  gratiis  interdum 
afficere  consueverunt.  Cum  itaque,  sicut  Nobis  pro  parte  dilectorum 
Filiorum  Magistratuum  et  Repraesentantium  Provinciae  Nostrae  Roman- 
diolae  expositum  nuper  fuerit,  quod  cum  ex  ipsius  Provinciae  gremio 
quamplures  nobilitate,  ingenio,  doctrina,  virtutibus  et  Dignitatibus 
etiam  Maioribus  Ecclesiasticis  insignes  Viri  prodierint,  et  existant, 
inter  quos  felicis  recordationis  Pius  Pp.  VI.  Praedecessor  itidem  Noster, 
Ipsi  unum  ex  eorum  Nobilibus  originariis  virum  Ecclesiasticum  inter 
Romanae  Rotae  Auditores  et  Cappellanos  Nostros,  per  Nos  et  Roma- 
num  Pontificem  pro  tempore  existentem,  nominandum  et  eligendum, 
cui  ipsi  ut  decentius  in  Urbe  Nostra  subsistere  valeat  pensionem 
annuam  duorum  millium  scutorum  monetae  romanae,  in  comitiis  die  x 
superioris  mensis  Maii  erogandam  fore  constituerunt,  cooptare,  eligi 
et  adnumerari  per  Nos  summopere  desiderant.  Nobis  propterea  eorum 
pariter  nomine  humiliter  supplicatum  fuit,  ut  in  praemissis  opportune 
providere  et,  ut  infra,  indulgere  de  benignitate  Apostolica  dignare 
mur.  Nos  igitur  Praedecessorum  Nostrorum  vestigia  sectantes,  dicto- 
rum  Exponentium  votis  in  omnibus  iuxta  comitia  praefati  diei  decimi 
Maii,  quantum  cum  Domino  possumus,  benigne  annuere,  ipsosque, 
et  Provinciam  praedictam  specialibus  favoribus  et  gratiis  prosequi 
volentes  et  eorum  singulares  personas  a  quibusvis  excommunica- 
tionis  et  interdicti,  aliisque  Ecclesiasticis  Sententiis,  censuris  et  poenis 
a  iure  vel  ab  homine  quavis  occasione  vel  causa  latis  a  quibus  quo- 
modolibet  innodatae  existunt,  ad  eflfectum  praesentium  dumtaxat  con- 
sequendum  harum  serie  absolventes,  et  absolutas  fore  censentes, 
huiusmodi  supplicationibus  inclinati,  Dilectum  Filium  Magistrum  Aloy- 
sium    Zinanni   Patricium    Ravennaten.   Utriusque   Signaturae  nostrae 


Pio  VII  627 

Referendarium,  Virum  quidem  doctrina,  prudentia,  niorum  integritate, 
et  iuris  peritia  praeditum  inter  Romanae  Rotae  Auditores  et  Cap- 
pellanos  Nostros  iam  nominatum  pro  dicta  Provincia  Romandiolae 
existere  declaramus,  eidemque  Provinciae  Nostrae  Privilegium  per- 
petuum  habendi  inter  Romanae  Rotae  Auditores  et  Capellanos 
Nostros  huiusmodi  unum  ex  suis  Nobilibus  Originariis  Civibus  dum- 
taxat,  Auctoritate  Ap.lica  tenore  praesentium  concedimus,  tribuimus 
et  impertimur.  Reservata  semper  Nobis  et  huic  Ap.licae  Sedi  absoluta 
et  integra  facultate  electionem  huiusmodi  faciendi,  servatisque  alias 
de  more  servandis  pro  executione  et  admissione  electionis  et  nomi- 
nationis  huiusmodi.  Volumus  autem  ut  pensio  praedicta  sic,  ut  praemit- 
titur  constituta,  et  assignata  eidem  Magistro  Aloysio  Zinanni  a  die 
nominationis,  eiusque  in  officium  huiusmodi  successoribus  pro  tempore 
et  in  perpetuum  existentibus.  libere  persolvatur.  Decernentes,  prae- 
sentes  litteras  firmas  semper  validas  et  efficaces  existere  et  fore, 
suosque  plenarios  et  integros  effectus  sortiri  et  obtinere,  dictoque 
Magistro  Zinanni,  eiusque  successoribus,  nec  non  Provinciae  praedictae 
plenissime  suffragari  ac  ab  omnibus  ad  quos  spectat,  et  spectabit 
quomodolibet  in  futurum,  inviolabiliter  observari ;  ac  irritum  et  inane, 
si  secus  super  his  a  quoquam  quavis  auctoritate,  scienter  vel  ignoranter, 
contigerit  attentari.  Non  obstantibus  Constitutionibus  et  Ordinatio- 
nibus  Ap.Iicis,  necnon  dictae  Provinciae  etiam  iuramento  confirmatione 
Ap.Iica  vel  quavis  firmitate  alia  roboratis  Statutis  et  consuetudinibus, 
caeterisque  contrariis  quibuscumque. 

Datum  Romae,  apud  S.  Mariam  Maiorem,  sub  annulo  Piscatoris, 
die  xxviii  iunii  mdcccxvi.  Pontificatus  Nostri   anno  decimo  septimo. 

Pro  Domino  Card.  Braschio  de  Horestis 
P.   Bernius  Substitutus. 


508. 

Promotio  Rmi  Decani  ad  Episcopatum  Aesinum  et  Rpd.  Alexandri 
Tassoni,  Auditaris  et  Camerarii  Rotae,  ad  munus  Auditoris  San- 
ctissimL 
(Arch.  Rot.,  *  Diarium  Camerale*). 

Lunae  22  iulii   181 6. 

Hoc  mane  post  solemne  habitum  Concistorium ,...  Rms  P.  D.  meus 
Cesarei  De  Leonibus,  Decanus,  de  hoc  Tribunali  tam  bene  meritus 
Epistolium  ex   officio   accepit    Cardinalis    Consalvi  a  Secretis  Status 


628  Soeculo  XIX 


quo  certior  fit  a  SSffio  D.  N.  Papa  Pio  VII**  designatum  maximis 
cum  laudibus,  nominatumque  esse  Episcopum  Aesii,  simulque  decur- 
rente,  aut  absoluta  prima  post  aquas  Terttaria  sacra  Purpura  insi- 
gnitum  iri.  Hoc  est  debitum  virtuti  praemium  et  laboribus  quos  tot 
annorum  spatio  Rms  Decanus  pro  S[ancta]  et  Apostolica  Sede  per- 
pessus  est. 

Non  praeteribo  eiusdem  Sacrattssimi  Principis  Pii  VII  benignitatem 
et  Clementiam  qua  in  me  quoque  hodie  liberaliter  usus  ad  eius  Audi- 
toris  munus  honorificentissimum,  quamvis  immeritum,  transtulit.  Sed 
ne  in  proxima  Rotali  Congregatione  magis  magisque  S.  Huius  Ordinis 
Auditorum  numerus  decresceret,  ipsiusmet  Summi  Pontificis  iussu, 
S.  Romanae  Rotae  Auditoris  officium  prosequar  usque  ad  diem 
secundam  augusti. 

Alexander  Maria  Tassoni  S.  R.  Auditor  et  Camerarius. 


509. 

Intimatio  Magistri  coeremoniarum  Papae  ad  Rotae  Camerarium,  ut 
sacrorum  Palliorum  traditioni  assistat. 

(Arch.  Rot.,  <Lettere*). 

1819,  martii  28,  Romae. 
Illmo  e  Rmo  Signore, 

Oggi  ho  avuto  certa  notizia  che  nel  Concistoro  di  domani  mat- 
tina  si  fara  istanza  per  il  Pallio  a  nome  degli  Arcivescovi  di  Cagliari, 
Oristano  e  di  Sassari;  e  conseguentemente  rEmo  Antonio  Doria 
nella  sua  piccola  Cappella  ne  fara  la  tradizione  alli  Procuratori  de' 
rispettivi  Arcivescovi.  Ci6  si  eseguir^i  circa  tre  quarti  d'ora  dopo 
Tintimazione  di  detto  Concistoro,  quale  incomincera  alle  ore  15  in 
punto. 

Nel  partecipare  un  tale  avviso  a  V.  S.  IUma  e  Rma  come  Camer- 
lengo  del  S.  Tribunale  della  Rota,  cui  incombe  T  intervenirvi,  mi  do 
Tonore  con  infinito  rispetto  di  protestarmi 

Di  V.  S.  Illma,  e  Rma 
Casa  28  marzo   18 19. 
Mons"  Odescalchi  Camerlengo 
del  Tribunale  della  Rota 

Divmo,  ed  Obbmo  Servitor  vero 
Giuseppe  M*Zucch^  M.ro  di  Cerim*. 


Pio  VII  629 


510. 

Decanus,  a  Tassoni  relicto  officio  Camerariatus  Rotae,  illo  fungitur  ad 
complementum  usque  diennii. 

(Arch.  Rot.,  *Diarium  Camerale*). 

Die  6  septembris   i8i6. 
Congregatio  Rotalis. 

Cum  R.  P.  D.  Tassoni  ob  suum  adscensum  ad  munus  Auditoris 
SSmi  perfunctus  fuerit  officio  uti  Auditoris  Rotae,  ita  etiam  Came- 
rarii,  hoc  Ego  qua  Decanus,  ut  moris  est,  suscepi  usque  a  die  3  supe- 
rioris  mensis  augusti,  ut  illud  prosequar  donec  biennium  compleatur. 
Hoc  mane  statutae  sunt,  iuxta  solitum,  dies  quibus  sequenti  anno 
habebuntur  Concilia. 

511. 

Die  aperitiofiis  Rotae  Notarius,  uii  anHquitus^  legebat  Rotae  constitu- 
tiones. 

(Arch.  Rot.,  ^Diarium  Camerale^). 

Die  Mercurii  2  8bris   1816. 

Hoc  mane  facta  est  Rotae  aperitio  in  Vaticano.  Equitarunt  RR. 
PP.  DD.  Bussi  (pro  R.  P.  D.  Piccolomini)  et  Odescalchi.  De  more  a 
Notario  lectae  sunt  Constitutiones.  Hinc  orationem  habuit  R.  P.  D.  Pic- 
colomini. 

512. 

/n   Rota   iuramentorum  iurabant  prius  Auditores,  postea   Adiutores 
Studii,  deinde  Secreti. 

(Arch.  Rot.,  *  Diarium  Camerale»). 

Die  Mercurii  20  gmbris  (1816). 

Hoc  mane  audito  Sacro  in  aula  Vaticani  praesdtum  est  iuramentum 
de  servando  secreto  primum  a  Sacrae  Rotae  Auditoribus,  deinde, 
praevia  lectione  Constitutionis  S.  M.  Urbani  VIII,  a  studiorum  Adiu- 
toribus  et  a  Secretis. 


630  Soeculo  XIX 


513. 

Absente  CamerariOy  eius  vice  Jungitur  Rmus  Decanus. 
(Arch.  Rot.,  ^Diarium  Camerale»), 

Lunae  2  octobris   1810. 

Solemnis...  aperitio  Rotae 

.  .  .  Rotae  aperitioni  interesse  non  potui,  eo  quod,  cum  nostri 
Ordinis  Camerarii  vice  fungerer,  adsistere  debui  palliorum  traditioni 
factae  ...  ab  Erho ...  Card ...  a  quo,  utpote  primo  Diacono,  pallia 
tradi  solent. 

514. 

Edictali  lege  anni  1821,  Rotae  commissis  causis  commercialibus  in 
ultimo  appellationis  gradu  videndis,  Rota  statuit  in  eis  procedere 
ut  in  causis  per  Memoriale  in  Rotis  Memorialium,  proponefite 
Rpd.  Antonio  Maria  Gamberiniy  Audiiore. 

(Arch.  Rot.,  <Diarium  Gamberini»), 

Lunae   i   octobris   1821. 

Expiratis    feriis,  solitis   cum   solemnitatibus,    Sac.    Tribunal   ada- 
pertum  est... 

Edictali  Lege  a  Secreteria  Status  edita  die  i  iunii  182 1  proviso- 
rium  commercii  regimen  fuit  sancitum,  ipsaque  lege  art.  jo  et  ssq, 
omnes  commerciales  causae  in  ultimo  appellationis  gradu  diiudicandae 
S.cro  Tribunali  commissae  fuerunt.  Praxis  quoque  iudiciaria  in  huius- 
modi  causarum  definitione  servanda  fuit  praescripta  quae  et  Rotales 
methodos  quantum  fieri  posset  non  perturbaret,  et  iudiciorum  cele 
ritati,  quam  omnes  praecipiunt  Leges  et  commercii  favor  summopere 
postulat,  consuleret.  Haec  autem  ut  illico  ad  exitum  perducerentur, 
Sac.  Tribunal  mihi  mandavit,  ut  congruas  observationes  proponerem 
quae  indicatae  Edictalis  Legis  executioni  facem  praeferrent.  Hoc 
munere  omni  studio  atque  cura  cum  functus  fuerim,  pro  prima  Rota, 
scilicet  pro  die  aperitionis  Sacri  Tribunalis  propositio  causarum  com- 
mercialium  designata  fuit:  fuerunt  fevera  sequentes  propositae  causae: 
(nempe  sex  Romanae^  etc). 


Pio  VIII  631 


515. 

loseph  Bofondi  qui  secundi  Secreti  munere  fungebatur  in  Rota,  inter 
domesticos  Praelatos  adscitur,  promovendus  dein  ad  auditoratum 
Rotae  pro  Provincia  Romandiolae. 

(AscH.  RoT.,  ^Diarium  Gamberini*). 

Lunae   1 1   februarii   1822. 

Cum  Dinus  loseph  Bofundius,  Foroliviensis,  alter  ex  Adiutoribus 
secretis  nuper  fuerit  adscriptus  inter  Praelatos  domesticos  SSmi  Dni 
Nostri  Papae  Pii  VII  (promovendus  dein  ad  auditoratum  S.  Rotae 
pro  provincia  Romandiolae)  R.  P.  D.  Antonius  Dominicus  Gamberini 
dignatus  est  ad  vacans  officium  secundi  secreti  eligere  me,  Advocatum 
Antonium  Magnani  Pisciae  in  Hetruria  natum... 

516. 
In  Consistorio  diei  10  martii  182 j  complures  creantur  Cardinales,  inter 
quos,  Rotae  Decanus  et  cUiquot  qui  otim  in  Rota  /uerant  Secreti 
—  Antonius  Dominicus  Gamberini  fit  Secretarius  S,  C.   Concilii  - 
Adnotatio  Diarii  Cameralis  de  hac  re. 

(Arch.  Rot.,  *  Diarium  Gamberini*^  *Diarium  Camerale»), 

Lunae   10  martii   1823. 
•      •••••      ••.•••.••...•••., 

In  Consistorio  secreto  hoc  mane  habito,  SSms  D.  N.  Papa  Pius  VII 
duodecim  novos  in  S.  Collegium  adscivit  Cardinales...  Inter  Cardi- 
nales  hodie  creatos  adnumerati  sunt:  Rms  P.  D.  meus  Franciscus 
Serlupi,  sacri  Tribunalis  Decanus;  -  Rpd^  Fabritius  Furiozzi,  Assessor 
S.  Officii  et  otim  Studii  Adiutor  penes  Rpd.  Franciscum  Cesarei 
S.  Rotae  tunc  temporis  Auditorem  ac  deinde  Decanum,  nunc  vero 
Cardinalem  ac  Episcopum  Aesinum ;  -  Rpd.  Franciscus  Falzacappa, 
Sacrae  Congregationis  Eminentissimorum  Patrum  Tridentini  Concihi 
Interpretum  Secretarius,  qui  olim  primi  Secreti  officium  obivit  apud 
Rotae  Atulitorem  Nicolaum  Acciaioli  de  Tauroleonibus  eomet  tempore 
quo  nos  (Gamberini)  apud  eumdem  Auditorem  studii  Adiutoris  munere 
fungebamur,  quique  propterea  et  noster  fuit  collega  Dilectissimus  in 
sedula  illa  et  gravissima  ius  suum  unicuique  reddendi  exercitatione : 
Rpd.  Antonius  Pallotta,  Camerae  Auditor,  qui  et  ipse  Secreti  officium 
quondam  exercuit  apud  S.  Rotae  Auditorem,  Dyonisium  Bardaxi  de 
Azara,  nunc  S.  R.  C.  Cardinalem. 


632  Soeculo  XIX 


Cum  ideo  munus  Secretarii  S.  Congr.  Concilii...  (vacet)  Princeps 
Sacratissimus...  Nos  ad  illud  obeundum  eligere  et  ita  in  locum  laudati 
Efni  Falzacappa  subrogare  dignatus  est... 

Eodem  die  lo  martii  1823  Rpd.  meus  loannes  Baptista  Bussi 
qui  decanatum  S.  Rotae  obtinere  debuisset,  ad  amplissimum  evectus 
est  munus  Auditoris  Camerae... 

Gamberini  Antonius  Dominicus  ad  officium  Secretarii  S.  C.  C. 
evectus  -  quae  res  Patribus  non  placuit,  eo  quod  maiestas  tanti  Ordinis 
concidere  videatur,  quum  ex  ambitione  minora  affectentur  munera,  ex 
quibus  tamen  breviori  cursu  ad  Purpuram  aditus  patet 


517. 

Quum,  duranie  vacantia  Sedts,  sacrum  Cardinalium  ColUgium  iussisset 
Tribunal  Rotae  causarum  commercii  expeditioni  incumbere,  ad 
normam  novissimarum  Legum,  At$ditoribus  penditur  menstruum 
stipendium  quod  antea^  Sede  va^ante^  numquam  repensum  /uerat. 

(Arch.  Rot.,  ^Diarium  Camerale»), 

26  septembris   1823. 

In  causis  ad  commercium  pertinentibus  et  pro  exequendis  non- 
nullis  iudiciariis  mandatis  excitata  est  Ordini  iurisdictio  quae  de  coe- 
tero  conquiescit:  item  ut,  stipendium,  abrogata  consuetudine  quae 
obtinebat,  mense  quolibet  penderetur;  scriptum  est  conceptis  verbis 
ad  Thesaurarium :  «  Gli  Emi  Sig."  Cardinali  capi  d*ordine  ai  quali 
€  il  sottoscritto  Segretario  del  Sacro  Collegio  ha  riferita  V  istanza  dei 

<  Prelati  Uditori  di  Rota  con  i  rilievi  espressi  neirunito  biglietto 
€  deirE.  V.  Rma  si  sono  degnati  di  accordarle  le  opportune  facolta 
€  ad  effetto,  durante  il  Conclave,  possa  Ella  spedire  gli  ordini  oppor- 

<  tuni  delle  rispettive  mensualita  ai  Prelati  suddetti  etc.  Firmato  Raf- 
€  faele  Mazio  -  26  sett.  1823  ».  -  Hinc  debitum  honorarium  repen- 
sum  est. 


l^one  XI T  6» 


518. 
Adiutar  a  studiis  Decani  iure  potiebatur  legendi  canstitulianem  Ur- 
bani  VIII  in  Rota  luramenti, 

(Arch.  Rot.,  <  Liber  S.  Rotae  n.  4  *,  pag.  252-253). 

Die   17  Novembris   1828. 

Vetus  Sacri  Nostri  Ordinis  consuetudo  firmavit,  ut  qui  Adiutoris 
a  Studiis  operam  praebet  Rmo  P.  D.  Decano,  Apostolicam  Constir- 
tutionem  et  luramenti  formulam  legat  in  Rota  quam  dicunt  luramenti. 
Sed  cum  hodie  valetudinis  causa  Adv.  Petrus  Cerioni,  qui  munus 
huiusmodi  penes  me  (Alex.  Spada,  Decanum)  exercet  preaesse  nequi« 
verit,  orta  est  dubitatio,  ius  legendi  Constitutionem  et  luramenti  for- 
mula  esset  necne  translatum  in  Adiutorem  a  Studiis  R.  P.  D.  Sub- 
decani,  vel  potius  esset  exercendum  ab  altero  ex  iis  qui  in  studio 
Causarum  opem  R.  P.  D.  Decano  praebent  et  Secreti  appellantur. 
Anceps  decisio  mansit,  et  ne  molesta  mora  succederet,  per  modum 
provisionis  mandatum  fuit  Advocato  losepho  Belloni,  meo  primo 
Secreto,  ut  Constitutionem  et  luramenti  formulam  pro  ea  vice  legeret, 
me  interea  alte  protestante,  id  fieri  debere  sine  praeiudicio  aliorum 
Adiutorum,  si  illud  in  posterum  detegeretur.  Quae  protestatio  ab 
omnibus  praesentibus  libenter  excepta  fuit. 


519. 

Uni  Decano,  ubi  ad  Cardinalatum  promoveri  contingeret,  visitatio  col- 
legialis  gratulatoria  Auditorum  reservata  erat. 

(Arch.  Rot.,  «  Liber  S.  Rotae  n.  4  »y  pag.  253-254). 

Die   18  Decembris   1828. 

R.    P.  D.    Marco    y    Catalan in    Concistorio    habito  hac 

mane Cardinalis  creatus  est 

In  sequelam  huius  creationis,  quaesitum  est  deberet  nec  ne  Sacra 
Aula  ad  Eminentissimum  Virum  accedere  Eique  pandere  laetitiae 
signa.  Sed  omnibus  bene  rimatis,  veteribusque  coUatis  exemplis,  inno- 
tuit,  honorem  tantum,  uni  Rmo.  P.  D.  Decano  esse  reservatum  cum 
ad  Cardinalatus  fastigium  perveniat. 


634  Soeculo  XIX 


520. 

Nunciaturcte  quae  non  essent  primi  ardinis,  pares  gradu  Auditaraiui 
Rotae  habebantur,  ideoque  si  ad  ex  his  unam  nominaretur  Audilor, 
nulla  gratiarum   actio  locum   habebat  penes   Summum  Poniificem. 

(Arch.  Rot.,  « Liber  S.  Rotae  n,  4  •). 

Eadem  die. 

In  eodem  Consistorio  R.  P.  D.  Constantinus  ex  Marchioni- 
bus  Patrizi,  unus  ex  tribus  Auditoribus  Urbis,  electus  Archiepi- 
scopus  Philippen.,  fuit  quoque  designatus  Nuncius  Apostolicus  penes 
Ducem  Aetruriae.  Plurimis  ab  annis  nemini  fuerat  munus  hoc  colla- 
tum,  illudque  neque  ab  ipso  R.  P.  D.  Patrizi,  neque  a  Sacro  Ordine, 
pro  honorifica  translatione  habitum  est,  quia  non  inter  primi  Ordinis 
Nunciationes  recensetur.  Nulla  propterea  gratiarum  actio  penes  Sum- 
mum  Pontificem,  iuxta  solitum,  locum  habuit,  licet  Praesul  ille  a 
Sacra  Rota  remotus  fuerit,  quia  in  pari  honore  fuit  conservatus. 

521. 

Defuncto  Leone    XII,  decernitur  ut,  vacantia    Sedis   durante,  causae 
commerciales  a  Rota  dirimantur  semel  in  mense.  -  Electio  Pii  VIIL 

(Arch.  Rot.,  « Liber  5.  Rotae,  n,  4*^  pag.  257). 

Die   12   Februarii   1829. 

In  sequelam  Funeris  S.  M.  Leonis  XII,  convenerunt  in  Aedibus 
meis  universi  Reverendi  Patres  Domini .,. 

Eisdem  Eminentissimis  Patribus  qui  vacantis  Sedis  onera  susti- 

nent,  datum  est  supplex  aliud  libellum  ab  Bartholomaeo  Belli,  S.  P.  A. 
Patrono,  expostulante  ut  usque  ad  novi  Pontificis  electionem,  semel 
saltem  in  mense,  S.  Auditorium  Rotae  causas  commerciales  diri- 
meret.  Missa  ad  me  petitio  fuit,  ut  sensum  meum  panderem,  retu- 
lique  plurimum  prodesse  posse  ad  iustitiam  et  ad  commercii  neces- 
sitatem  si  gratia  fuisset  elargita.  Decretum  propterea  fuit,  quolibet 
mense,  et  die  prima  Rotali  non  impedita,  Patres  convenire  debere, 
iisdem  ferme  methodis  servatis,  quibus  proceditur  in  Rotis  seu  Con- 
gregationibus  Rotalibus  Augusti,  Septembris  et  Octobris.  Pro  hac  vice 
mandatum  est,  convenire  Patres  debere  in  Aedibus  Eminentissimi  a 

Secretis  Status  quae  sunt  in  Palatio  Quirinali Die  31  martii  novus 

electus  est    Pontifex Card.  Castiglioni qui    nomen    assumpsit 

Pii   VIII 


Pio  VIII  635 


522. 

A  navo  Pontijice  Pio  VIII  Rotam  aperiendi  venia  petitur  et  accipitur 
-  ab  Eoque  apostolicis  consHtutionibus  derogatur  ut  lapsus  temporis 
quo  Sedes  vacaverat  et  Rota  proinde  omni  fuerat  auctoritate  expo- 
liata,  utilis  esset  duobus  antea  electis  Auditoribus  pro  absoluOone 
processus. 

(Arch.  Rot.,  « Liber  S.  Rotae  n.  4  •,  pag.  258-259). 

I    Aprilis    1829. 

Ad  Summum  Pontificem  veni,  ut  tam  meo,  quam  aliorum  S.  Rotae 
Auditorum  nomine  laetitiae  sensus  et  gratulationis  eidem  de  more 
panderem,  eaque  capta  opportunitate,  Eumdem  oravi  ut  facultatem 
Nobis  faceret  noviter  conveniendi  in  S.  Rota  ad  causas  dirimendas. 
Summa  benignitate  petitionem  Pontifex  excepit,  proindeque  in  Rota 
8  Aprilis  iterum  facta  fuit  Causarum  Propositio  iuxta  solitum,  ipsius 
novi  Summi  Pontificis  nomine  et  auctoritate. 

Durante  adhuc  pontificatu  S.  M.  Leonis  XII  electl  fuerant  Audi- 
tores,  die  23  lanuarii  R.  P.  D.  Zacchia  et  die  26  illius  mensis 
R.  P.  D.  De  Cuppis  pro  quibus  iam  fuerat  institutus  Processus, 
Subsequuta  ipsius  S.  Pontificis  mors  dubium  excitavit.  esset  nec  ne 
pro  dictis  Electis  tempus,  quod  vacante  Sede  exciderat,  utile  pro 
absolutione  Processus,  vel  potius  essent  demendi  quadraginta  novem 
dies  illi,  in  quibus,  attenta  Summi  Pontificis  morte,  Sacrum  Audito- 
rium  omni  fuerat  auctoritate  expoHatum.  In  summa  rei.  ambiguitate, 
opportunum  visum  est  ut  Sacratissimum  Principem  exorarem  quam- 
Hbet  derogare  velle  Constitutioiiem,  ,si  quae  extaret,  ne  impedimenti 
esset  quominus  in  spatio  trium  mensium  qui  ad  Processum  sunt 
necessarii,  enumerarentur  quoque  dies  praedicti  Sedis  vacantis,  ser- 
vatis  coeteris  in  ipso  Processu  servandis.  luxta  vota  novam  hanc 
petitionem  Summus  Pontifex  excepit,  Electique  Auditores  nullum  ab 
Sedis  vacantis  incommodo,  pro  absolutione  Processus,  detrimentum 
passi  sunt. 


636  Soeculo  XIX 


523. 

Vetalur  quominus  Aiiditores  suffragium  ferant  in  causis  in  quibus  antea 
fuissent  Advocati. 

(Akch.  Rot.,  « Liber  5.  Rotae  n.  4*,  pag.  259-260). 

I   Maii   1829. 

Mandatum  propterea  fuit  tam  pro  hac  vice,  quam  semper 

in  posterum  ab  sufTragio  ferendo  sese   abstinere   debere    Auditorem 
qui  causam  antea  pertractasset  quovis  genere  defensionis. 


524. 

Indecorum  et  incommodorum  fontem  reputat  Rata^  Auditorem  Rotae 
auditoris  genercdis  Cardinalium  munere  fungi  -  cu^  ojfficium  Adiu* 
toris  a  Studiis  Auditoris  Rotae  incompatiMe  esse  cum  o/ficio  audi- 
toris  particularis  Cardinalium. 

(Arch.  Rot.,  €  Liber  S.  RoUie  «.  4  »,  pag,  260-261). 

i 

Die  15  Aprilis  1830. 

Spectata  summa  prudentia  et  doctrina  R.  P.  D.  Bofondi  alterius 
ex  nostris  Auditoribus,  nec  non  Adv.  Giansanti  qui  Adiutoris  a 
Studiis  R.  P.  D.  Celestini  munus  exercet,  (Cardinalis  Pacca  Episcopus 
Veliternus)  eosdem  nominavit,  alterum  Auditorem  Generalem  pro 
Civitate  Veliterna,  alterum  Auditorem  suum  peculiarem,"  qui,  incon- 
sulto  penitus  nostro  Ordine,  Officia  acceptare  non  dubitarunt.  Sed 
vix  nobis  id  notum  fuit,  ipso  praesertim  referente  R.  P.  D.  Bofondi, 
indecorum  repertum  est,  S.  Rotae  Auditorem,  Auditoris  officium 
eodem  tempore  moderari  penes  Eminentissimum  Virum,  et  pruden- 
tiae  ipsius  Praesulis  commendatum  fuit  ut,  opportuna  capta  occasione, 
absque  concedentis  dedecore,  munus  renunciaret.  Quod  magis  magis- 
que  insinuatum  fuit,  ne  incommoda  uUa  in  causis  Veliternis  penes 
nos  proponendis,  orirentur.  Ipse  R.  P.  D.  Bofondi  facile  intellexit  iure 
merito  talia  fuisse  animadversa,  paucisque  effluxis  mensibus  retulit, 
Auditoris  Veliterni  officium  resignasse  in  manibus  ipsius  Emi  Pacca. 
-  Dominus  Advocatus  Giansanti  vero,  cui  pariter  significatum  fuit 
incompatibilia  esse  bina  quae  susceperat  munera,  et  penes  R.  P. 
D.  Celestini  et  penes  Emum  Paccam,  libenter    Adiutoris  a   Studiis 


Sede  vacante  -  Gregorto  XVI  637 

qualitatem  renunciavit,  et  absque  Adiutore  a  Studiis  ipse  R.  P.  D.  Ce- 
lestini  remansit.  ^ 

525. 
Mors  PU  VIIL 

(Arch.  Rot.,  « Liher  S.  Rotae  n.  4*^  pag.  262-263). 

Die  30  novembris   1830. 

Pulsata vix    hora    quarta    Summus    Pontifex    Pius 

Papa  VIII.  ad  Coelum  convolavit 

526. 

Sede  vacante  debeat  Rota  etiam  in  posterum  causarum  commercii  defi- 
nitioni  incumbere. 

(Arch.  Rot.,  €  Liber  5.  Rotae,  n,  4  *,  pag.  265-266). 

Die   18   Decembris   1830. 

Hac  die,  misso  ad  Me  Epistolio  ab  Secretaria  Conclavis,  man- 
datum  est,  ut  Noster  Ordo  non  solum  ad  Exemplum  alterius  Con- 
clavis,  sed  etiam  pro  regula  invariabili,  servanda  tempore  Conclavis 
etiam  in  posterum,  Causas  Commerciales  de6niat,  quae  ad  tramites 
Legum  novissimarum  eidem  commissae  sunt.  Opportunis  propterea 
prolatis  praescriptionibus  ad  Curiam  monendam  de  re  adeo  momen- 
tosa,  ...mandatum  (est)  die  7  ianuarii  1831  pro  prima  vice  nos  con- 
gregari  debere  ut  Causas  dirimeremus,  servatis  Methodis  solitis 
Rotae  Memorialium. 

527. 
EUctio  Gregorii  XVI. 
(Arch.  Rot.,  €  Liber  S.  Rotae,  n.  4>,  pag.  266). 

Die   I*  Februarii   1831. 

Facta  iam  scripturarum  Distributione  pro  Congregatione  Rotali 
habenda  die  4  huius  mensis, ...  nunciatum  est,  Ecclesiae  novum  datum 
fuisse  Pastorem  per  electionem  Emi  Card.  Mauri  Cappellari,  qui 
nomen  assumpsit  Gregorii  XVI.  Idcirco  circumducta  mansit  Congre- 
gationis  Rotalis  destinatio,  quia  novi  Pontificis  Electio,  omnia  in  pri- 
stinum  statum  reducit  quae  pertinent  ad  nostrum  Tribunal. 

*  Ut  hoius  adnotationis  vis  apprime  percipiatur,  videnda  sunt  quae  de  Cele- 
stino  tradidi  in  altera  hnius  operis. 


638  Soeculo  XIX 


528. 

Suppresso  a  Gallico  Gubernio  Auditoris  Gallid  loco^  Sancta  Sedes 
exisUnUm  GcUlicum  Auditorem  manutenet  in  offido,  ei  relicUs 
emolumentis  quae  a  Sacro  Tribunali  suis  Auditoribus  solvebantur. 

(Arch.  Rot.,  *  Diarium  Camerale*). 

die   i8  Februarii   1831. 

Laudatus  Ems  a  Secretis  Status  altero  quoque  epistolio  enun- 
ciavit  S.  Tribunali  quod  gallorum  Rex,  obtutu  solum  oeconomico, 
delevit  munus  Auditoris  S.  Rotae  pro  Gallicorum  Regno:  quare 
Summus  Pontifex  Gregor.  XIV  ei  iniunxit  ut  sequentem  declaratio 
nem,  cuius  exemplar  tradidit  S.  Tribunali,  ad  Gallicum  Auditorem 
Rpd.  De  Retz  deferret:    <  Dalla  Segreteria  di  Stato  li  17  febr.  1831. 

<  Dal  Card.  proSegretario  di  Stato  si  e  posto  sotto  gli  occhi  di 
*  S.  S,  il  dispaccio  diretto  da  S.  E.  il  Sig.r  Ministro  Segretario  per 

<  gli  affari  Esteri  di  S.  M.  il  Re  dei  Francesi  a  Mons.^  De  Retz  Udi- 
«  tore  delle  S.  R.    con  cui  dichiara   soppressa   tale  carica   per   fine 

<  economico.  II  S.  P.  ha  impertanto  dichiarato  che  dal  canto  suo 
«  continuerA  a  riguardare  Mons.^  De  Retz  come  Uditore  della  stessa 

<  S.  R.  e  che  lo  vedrA  con  piacere  proseguire  neiresercizio  delle 
€  onorevoli  Funzioni   proprie  deirUffizio    sf   lodevolmente   esercitate 

<  finora.  Mons/  De  Retz  non  sari  punto  defraudato  nel  continuarle 
«  di  quegli  emolumenti  che  qui  se  ne  percepiscono  secondo  gli  usi 
€  del  Tribunale  e  comuni  ai  membri  che  lo  compongono.  Riguardo 

<  poi  airassegnamento  fisso,  attribuito  gii  alla  carica  dal  Real  Go- 
€  verno,  che  ora  si  annunzia  cessato,  la  S.  S.  con  vero  rincresci- 
«  mento  si  vede  per  le  circostanze   attuali    delFErario   neirimpossi 

<  bilita  di  supplirvi  in  tutto  o  in  parte.  Tali  dichiarazioni  e  sovrani 
«  sensi  del  S.  Padre  ecc. 

529. 
Polyticae  vicissitudines  anni  18 ji  causae  sunt  cur  Rota  vix  siluerit  ob 
defectum  causarum. 

(Arch.  Rot.,  €  Liber  S,  Rotae,  n.  4  >^  pag.  267). 

Die   13  Martii   1831. 

Etiam  antequam  Novi  Pontificis  Mentem,  Providentiam  et  regnandi 
Methoduni  cognosceret  Urbs  Bononiae,  cum  pluribus  finitimis  Regio- 


Gregorio  X  VI  639 


nibus  Perduellionis  crimine  foedata  est,  obtruncataque  quavis  obe- 
dientia  erga  Sedem  Pontificiam,  inter  ipsos  Cives  Magistratus  non 
solum,  sed  etiam  supremos  ludices  selegit  ...  brevi  admodum  tem- 
pore  Perduellionis  fraenesis  in  plurimis  aliis  Ponti6cii  Status  Partibus 
disseminata  est,  nostrumque  Auditorium  vix  siluit  ob  defectum  Cau- 
sarum. 

530. 

Rota  plura  conquestu  digna  reperit  in  edictali  lege  diei  5  Octobris  i8jly 
guorum  relatio  Sanctissimo  Jieri  iubet. 

(Arch.  RoT.f  « Diarium  Camerale »). 

Veneris   18  Novembris   1831. 

Hoc  mane  solemne  praestitum  fuit  iuramentum 

Cum  die  3  octobris  nuper  elapsi  latum  fuisset  Edictum  ab  Enio 
a  i?ecretis  Status»  quo  innovabatur  ordo  Tribunalium  Pontificiae 
didonis  ac  nonnullae  etiam  praestituebantur  novationes  quoad  S.  Rotae 
Tribunal,  idcirco  nonnullis  ab  hinc  diebus  S.  Ordinis  Auditores  con- 
venerunt  penes  R.  P.  D.  De  Cursiis,  Subdecarium,  cum  Urbe  abesset 
Rms  P.  D.  Spada,  Decanus,  ad  eflfectum  decernendi  quid  in  hac  re 
esset  agendum.  Quamquam  vero  prius  singuli  Auditores  in  diversas 
abiissent  sententias,  attamen  postea  statutum  fuit  quod  ab  R.  P.  D. 
De  Cursiis  quaedam  Instantia  esset  redigenda  et  Summo  Pontifici 
proponenda  nomine  Sacri  Ordinis  in  qua  haec  praecipue  forent  adno- 
tanda:  Et  1°  S.  Tribunal  aegre  tulisse  abrogationem  Commissionum 
eo  quod  ad  instar  Tribunalis  appellationis  S.  Rota  in  posterum  habe- 
retur,  et  eam  amitteret  praestantiam  ac  dignitatem  qua  honorabatur, 
ita  ut  Commissionum  usu  S.  Rota  haberetur  tamquam  S.  Sedis  et 
Catholici  Orbis  Tribunal  potius  quam  solius  Pontificiae  Ditionis.  - 
2°  exponendum  esset,  adversari  omnino  praxi  S.  Tribunalis  quod 
proponantur  causae  absque  Dubio,  seu  per  Memoriale  quemadmodum 

de    nonnuUis    causis  in   praefato   Edicto   instituebatur Adnotan- 

dum  3**  decedere  prorsus  dignitatem  S.  Ordinis  et  perniciosum  esse 
litigantibus  proponere  in  S.  Rota  causas  quae  parvi  sunt  momenti. ... 
4**  exponendum  periculosum  admodum  esse,  etsi  expeditissimum,  acce- 
dere  Penentis  votum  in  cuiusvis  causae  propositione  ut  in  ipsa  pri- 
mordia  propositione  in  promptu  sit  resolutio.  Hoc  enim  modo  cuius- 
libet  causae  decisio  necessario  circumscribitur  iudicio  solius  quartae 
partis  S.  Tribunalis,  quod  sane  improwidum  est  potissimum  in  gra- 
vibus  dubiisque  causis improvvidum  quoque  videtur  Ponenti  suf- 


640  Soeculo  XIX 


fragium  tribuere,  ea  potissimum  ratione,  quia  acta  omnia  praecedentia 
causae  propositionem  coram  eo  geruntur,  ita  ut  in  ferendo  suffragio 
facile  sit  eius  animum  in  gratiam  alicuius  ex  litigantibus  occupari; 
quinimmo  et  illud  haud  difificile  sit  evenire  quod  in  extendenda  deci- 
sione  suis  potius  rationibus  serviat  quam  iis  in  ceteris  votis  expositis 
et  enucleatis.  Denique  et  illud  Summo  Pontifici  exponendum,  Tri- 
bunal  malo  animo  tulisse  quod  in  praefato  Edicto  diei  5  octobris 
absque  Sacrt  titulo,  sibi  de  more  debito,  nuncupatum  fuit,  quo  titulo 
se  honoratum  agnovit  in  ceteris  legibus  Edictalibus  quovis  tempore 
latis  ab  Emis  a  Secretis  Status.  -  Huiusmodi  instantia  ut  prinium  ab 
R.  P.  D.  de  Cursiis  redacta  fuit,  ipse  quoque  Summo  Pontifici  eam 
porrexit. 

531. 

In  executionem  edictalis  legis  diei  5  octobris  1831  iubcntis  et  causae 
Ponentem  in  causis  ferre  votum,  prima  causarum  proposiiio  et 
resolutio  cum  voto  seu  suffragio  Ponentis  locum  habet. 

(Arch.  Rot.,  <  Diarium  Camerale »). 


Lunae  21   Novembris   1831. 


Antequam  vero  proponerentur  causae  quae  hodierna  die  erant 
dirimendae,  quaestio  exagitata  est  a  Patribus,  num  servanda  esset 
lex  edictalis  diei  5  octobris  nuper  elapsi  quoad  praestitutam  cuiusvis 
causae  decisionem  cum  Ponentis  suffragio.  Nonnulli  ex  Patribus  in 
ea  fuere  sententia,  quod  pendente  adhuc  instantia  a  Sacro  Ordine 
proposita  Summo  Pontifici,  de  qua  in  antecedenti  Rota  sermo  fuit, 
super  huiusmodi  legis  articulo,  nulla  idcirco  illius  legis  quoad  eam 
dispositionem  ratio  habenda  esset,  et  antiqua  Rotalis  praxis  foret 
servanda :  Alii  autem,  e  contrario,  defendebant,  eam  Edictalem  legem 
esse  protinus  sectandam,  eo  quia  adnotationes  quae  a  ius  dicentibus 
fieri  solent  Principi  super  utilitate  vel  inutilitate  alicuius  latae  legis, 
nullo  modo  praepedire  vel  suspendere  valent  illius  legis  executionem, 
idque  eo  magis  in  praesenti  themate  obtinere  debere  coptendebant 
cum  res  sit  de  legibus  praxeos  quae  nisi  expeditam  obtinerent  exe- 
cutiohem  magna  hinc  oriretur  iudiciorum  confusio.  In  hac  itaque  sen- 
tentiarum  discrepantia  cum  plures  essent  numero  Patres  qui  tene- 
bant  suffragium  Ponentis  exquirendum  omnino  esse  in  quovis  causae 
decisione,  ideo  Ponente  quoque  suffragante,  propositae  ac  definitae 
fuerunt  sequentes  causae :  etc. 


Gregorio  XVI  641 


532. 

Abolitis  propinis  et  sportulisy  qtiaenam  Rotae  Auditoribus  emolumenta 
statuta  fuerint, 

(Arch.  Rot.,  « Liber  S.  Rotae  n,  4*,  pag.  271-272). 

Die  5   Decembris   1831. 

Temporum  vicissitudines,  quae  graviores  in  diem  evaderant,  com- 
pellebant  quodammodo,  ut  quos  veteres  sanctiones  ex  Subditis  Pon- 
tificiis  plurimi  fastidiverant,  in  melius  Princeps  corrigeret ...  Sacrum 
nostrum  quoque  Tribunal ...  plurimas  ferre  debuit  substantiales  muta- 
tiones  in  Methodis  huc  usque  servatis  ...  Inter  novas  praescriptiones 
autem  prae  primis  habetur,  quod  aboletis  Sportulis,  sive  propinis, 
quae  habebantur  in  Ex^editione  Causarum,  quaeque  vix  universum 
honorarium  pro  Auditoribus  Rotae  constituebant,  subrogatum  fuerit 
Mandatum  scutorum  mille  pro.  quolibet  Mense  dividendum  inter 
actuales  ludices,  quin  tamen  cum  ipso  Mandato  sit  confundendum 
alterum,  quod  ipsi  RR.  PP.  DD.  quolibet  Mense  habent  in  Scutis 
sex  Centum  utpote  Cappellani  Sanctitatis  Suae,  et  pro  servitio  prae- 
stando  in  Pontificiis  Cappellis. 

533. 

Ob  airogatianem  propinarum  et  sportularum  S.  Sedes  Rotae  indulget 
compensationem . 

(Arch.  Rot.,  ^Diarium  Camerale^). 

Decembris  1831. 

Hoc  mane  quoque  mihi,  uti  Camerario,  et  Rmo  Decano  com- 
missum  fuit  ut  simul  operam  daremus  ad  assequendam  quam  cito  ab 
Erno  a  Secretis  Status  compensationem  S.  Ordini  poUicitam  ob  abro- 
gationem  emolumentorum  vulgo  propitu. 


41 


642  Soeculo  XTX 


534, 

Rotae  Auditorum  honoraria,    immediate  r  ante  suppressionem  propina- 
rum. 

(Arch.  Rot.,  <  Liber  acceptilationum  Auditorum  Sacrae  Rotae »  anni  1824 
et  sequent^. 

a  di  30  dicembre   1831. 

Solito  riparto  mensile  da  distribuirsi scut.  600 

Depositati  per  il  ristabilimento  della  Basilica 

di    S.    Paolo  .     .     .     scut.   30 
Spese    del    Funerale  -    in   de- 
naro     -     .     scut.  18.50, 
per  Lib.  96.3  .45-5 

di  cera  27.15  ' 

75.65 
detratti  perci6 75-65 


rimangono  da  ripartirsi scudi  524.35 

dei  quali  fatto  il  riparto  in  Undici,  spettano  a  ciascuno  scud.  47.66.4 


535. 

Eadem  honoraria  immediate  post  factam  propinarum  suppressionem. 
(Arch.  Rot.,  /.  c). 

a  di  31   Gennaio   1832. 

Compenso  per  le  soppresse  propine  pel  mese  di  Dicembre  1831 
da  distribuirsi 1000 

De'  quali  fatto  il  riparto  in  Undici  appartengono  a  cia- 
scuno 90.90  4*/, 

(Sequuntur  nomina  Undecim  Auditorum). 

a  di  31   Gennaio   1832. 

Lo  assegno  per  Tassistenza  alle  Cappclle  pontificie  pel  corrente 

Gennaio  da  distribuirsi scud.  600 

etc 

(Sequuntur  nomina  Undecim  Auditorum). 


Gregorio  XVI  643 


a  di  31    Gennaio   1832. 

Compenso  per  le  soppresse  Propine  pel  mese    di    Gennaio  cor- 

rente  da  distribuirsi scud.    1000 

(Sequuntur  nomina  Undecim  Auditorum). 


536. 

Rotalium  Officiorum  Notariis  et  Officialibus  constituitur  menstruum 
stipendium  ac  iisdem  cdiqua  immutatio  in  cognomine  inducitur 
afque  alter  superadditur  Scriptor. 

(Arch.  Rot.,  *  Admissiones  Notariorum  aliorumque  Officialfum  Sacrae 
Rotae  »,  pagg.  69sqq,), 

Die   13   Martii    1832. 

Quae  multa  in  officiis  Rotalibus  obvenerant  in  sequelam  noviissi- 
marum  Legum,  latarum  a  Ssmo  D.  N.  Gregorio  XVI  et  mutationes 
notabiles  quae  locum  inde  habuerint*  etiam  respectu  emolumentorum, 
quae  a  Notariis  aliisque  in  praedictis  officiis  deservientibus,  impelle- 
bant  quodammodo,  ut  provisio  aliqua  decerneretur,  qua  necessita- 
tibus  et  iuribus  omnium  consuleretur.  Quare  providentissimus  Pon- 
tifex  die  antedicta,  ope  epistolii  subscripti  ab  Emo  a  Secretis  Status, 
haec  mihi  (Decano)  ut  nota  essent  imperavit:  c  La  Santiti  di  N.  S. 
€  avendo  presa  in  benigna  considerazione  la  istanza  dei  Notai  e  degli 
€  Impiegati  nella  Cancelleria  della  R.  Rota,  si  e  degnata  accordare 
€  ai   medesimi,  incominciando  dal  i  Decembre  1831,  un  supplemento 

<  di   onorario  come  appresso : 

<  Ai  tre  Notai,  compresovi  il  Presidente  ed  Amministratore,  per 

«  ciascuno scudi  50  mensuali 

<  Al  Sostituto »       25 

<  AI  Giovane  che  prendera  il  Titolo 

«  di  Secondo  Sostituto >       25 

<  Al  Novizio  che  prendera  il  Titolo  di 

<  Primo  Scrittore >       10 

<  Si  e   pur   degnata    di    dichiarare    la    stessa    Santita   Sua    che 

<  rimanga  salvo  ed  illeso  in  favore  del  Presidente,  dei  Notai  e  degli 
«  Impiegati  nella  Cancelleria  Rotale  il  diritto  di  esigere    dairErario 

<  quelli  assegni,   rimborsi  e  compensi  che  hanno  finora  conseguiti,  in 

<  virtu   di  qualunque  disposizione  e  Convenzione  anteriore  alla  atti- 
«  vazione  dei  nuovi  Regolamenti ;  ma  che  non  sia  lecito  al  Presidente 


644  Soeculo  XIX 


<  ai  Notai  ed  agli  Impiegati  di   esigere   dalle   Parti   litiganti   verun 
€  emolumento  per  qualunque  causa    o  titolo,  oltre    quelli   che  sono 

<  stabiliti  nel  Regolamento  sulle  Tasse  giudiziarie  in  data  del  15  no- 

<  vembre   1831. 

<  Vuole  inoltre   il    S.   Padre    che    agli    attuali   Impiegati    venga 

<  aggiunto  uno  Scrittore  con  Tonorario  mensuale  di  scudi  sei  e  col 

<  diritto  di  ascendere  per  gradi  agli  altri  impieghi  qualora  nei  casi 

<  di  vacanza  ne  sia  reputato  degno,  nominando  a  questo  nuovo  im- 

<  piego  il  Sig.r  Giovanni  Gentili. 

<  Finalmente  S.  Santitii  rimette  alla  prudenza  del  S.    Tribunale 

<  il  provvedere  al  servizio   della  Cancelleria    durante   Tassenza  del 

<  Sig.r  Giovanni  Abondio    Gadotti,   attuale   Giovane,  come   pure  il 
€  decidere  se  tale  assenza  debba,  e  sino  a  qual  tempo,  continuare. 

<  Queste  sovrane  disposizioni  si  rendono  note  a  Monsignor  Decano 

<  della  Sacra  Rota  per  norma  sua  e  del  Tribunale  a  cui  presiede». 

I.  C.  Bernetti- 

537. 

Notarii  et  Ojfficiales  Cancellariae  Rotalis  mense  martio  i8^j. 

(Arch.  Rot.,  ^Admissiones  Notariorum,  aliorumque  Officialium  sacraeRotae, 
pag.73>). 

m 

Antonius  Gadotti  Notarius  et  Praeses  et  pro  Reverenda  Camera 
Apostolica  Officiorum  Rotalium  Administrator. 
Petrus  Taddei,  Secundus  Notarius. 
Imperius  Paradisi,  Tertius  Notarius. 
Quarti  notarii  sedes  vacat. 
Aloysius  Serpetti,  Primus  Substitiitus. 
loannes  Gentili,   Primus  Scriptor. 
Abundius  Maria  Gadotti,  secundus  Scriptor. 

538. 
Auditores  Rotae,  si  Vicarii  munere  fungerentur  in    Capitulis  BasUi' 
carum   Urbis,  prohibebantur  ferre  suffragium  in  causis  eorumdem 
Capitulorum. 
(Arch.  Rot.,  « Liber  5.  Rotae,  n.  4^,  pag.  280-281), 

Die  praecitati  mensis  Aprilis  (1835). 

In  eisdem  Comitiis  resolutum  etiam  fuit  quod  Vicarii  Capitulares 
suffragium  ferre  nequirent  in   Causis,  quae   pro    Capitulis   veniebant 


Gregorio  XVI  645 


ad  S.  Ordims  iudicium.  Quod  executioni  commissum  fuit  in  quadam 
Causa  inter  Capitulum  S.  Petri  in  Vaticano  et  Fratres  Giorgi,  nam 
pro  RR.  PP.  DD.  Bofondi  et  De  Cuppis,  sufifragium  tulerunt 
RR.   PP.  DD.  De  Retz  et  De  Avella. 


539. 
Tres  Rotae  Auditares  mefnbra  constituuntur  Supremi  Consilit  anno  1835. 
(Arch.  Rot.,  inter  *  Lettere  e  biglietti*), 

1835,  iulii  25,  Romae. 

Ordinamento  della  Qiurisdmone  contenziosa 
nelle  Materie  Amministrative 

Editto. 

n.   33667. 

Anton  Domenico  del  titolo  di  S.  Prassede... 

Nel  titolo  XVI  sezione  XX  del  moto  proprio  10  novembre  1834 
la  Santita  di  N.  Signore  stabili  alcune  regole  intorno  agli  atti  dei 
dicasteri  che  hanno  potesta  di  decidere  in  via  amministrativa  od  al 
modo  di  eseguirne  le  decisioni:  volendo  ora  determinare  i  confini  tra 
il  potere  amministrativo  ed  il  potere  giudiziario  e  prescrivere  inoltre 
le  norme  opportune...  si  e  degnato  ordinare  quanto  segue. 

Titolo  I. 


Titolo  II. 
Dei  Magistrati  competenti  nelle  controversie  amministrative. 

Capitolo  I  -  II  -  III  -  IV  -  V.  etc. 

Capitolo  IX  (pag.  8). 
Del  Consiglio  Supremo. 

§  34- 

Se   gli    eminentissimi    legati,   la   sacra    congregazione   del    buon 

governo  e  la  Congregazione   di   revisione    revocheranno    o  riforme- 

ranno  le  decisioni  proferite  in  primo  grado  dalle  congregazioni  gover- 

native  e  dalla  congregazione  camerale  nelle  controversie  indicate  dai 

14  e  28,  Tappello  ulteriore  s'interporr4  al  consiglio  supremo. 


646  Soeculo  XIX 


§  35. 
II  consiglio  supremo  e  composto,  deireminentissimo  decano  del 
sacro  collegio;  deireminentissimo  presidente  della  congregazione  di 
revisione;  del  cardinale  segretario  per  gli  affari  di  Stato  interni,  e 
di  tre  prelati  che  saranno  prescelti  da  Sua  Santita  fra  gli  Uditori 
della  sacra  I^ota. 

§  36. 

Le  decisioni  del  consiglio  sono  sempre  pronunziate  da  cinque 
votanti.  L*eminentissimo  decano  del  sacro  coUegio  e  reminentissimo 
presidente  della  congregazione  di  revisione  si  astengono  dal  profe- 
rire  il  ioro  voto,  allorche  si  tratta  di  decisioni  emanate  dai  dicasteri 
a  cui  presiedono :  negli  altri  casi  si  astiene  il  prelato  uditore  di  Rota 
che  siede  in  ultimo  luogo... 

Dalla  Segreteria  per  gli  affari  di  Stato  interni  il  25  luglio  1835. 

A.   D.  Card.  Gamberini. 

540. 

Roia  veiat  quomtnus  slyli  innoventur  a  novitio  Auditore  quoad  strenas 
ab  eo  praebendas  certis  famulis  Auditorum, 

(Arch.  Rot.,  €  Dmrium  Camerale*). 

Die   21  augusti  1835. 

Cum  autem  novus  Auditor  Rpd.  De  Petro  quasdam  innovationes 
vellet  inducere  quoad  strenas  per  eum  praebendas  famulis  RR.  PP. 
Auditorum  qui  illum  comitaverant  penes  Pontificem,  censuit  sacruni 
Tribunal  ut  per  me  (Camerarium)  commonefaceretur  de  necessitate 
servandi  ea  quae  in  more  erant  vetustissimo,  quodque  si  id  per  eum 
fieri  vellet,  tunc  interdicerentur  reliqua  ad  novitiatum  perficiendum 
opportuna.  Id  ego  lenibus  verbis  exequutioni  commisi,  atque  per 
Rpd.  Di  Pietro  sponsionem  accepi  sese  in  posterum  S.  Tribunalis 
moribus  fore  omnino  accomodatarum. 


Gregorio  X  VI  647 


541. 
Adiutar  a  Studtis  assumitur  in  Auditorem  Rotae. 
( Arch.  Rot.,  « Liber  S.  Rotae,  n,  4>^  pag.  291). 

Die  24  Februarii   1836. 

In  locum  Emi  Spada,  Auditor  pro  Bononiae  Provincia,  electus 
est  Praesul  Ignatius  Albergliini,  qui  liuc  usque  munus  Adiutoris  a 
Studio  functus  est  apud  R.  P.  D.  De  Cuppis. 

542. 

Contra  praetentionem  Tribunalis  Signaiurae  ius  Rotae  Decani  subro- 
gandi  in  causis  Ponentem  sibi  adserentis,  Papa^  audito  in  re  voto 
Decani,  istius  ius  recognoscit  et  confirmat, 

(Arch.  Rot.,  « Liber  S.  Rotae,  n.  4 »,  pag.  306-307). 

Dalla  Segreteria  per  gli  Affari  di  Stato  interni  N^  48518. 

Li  23  Luglio  1836. 

«  In  vista  della  lunga  malattia  che  soffre  Mons^  De  Cuppis  Udi- 
€  tore   della  S.   Rota,  e  deir  incertezza  delKepoca  in  cui  potri  seguire 

<  la    di    lui    guarigione,  potra    Mons*".  Decano    del    d°  S.  Tribunale 

<  valersi  del  diritto  che  in  tal  caso   gli   compete,    surrogando   altro 

<  Prelato  in  Ponente  delle  Cause  a  lui  commesse. 

• 

«  A.  D.  Card.  Gamberini  >. 

543. 

Imminente  aggressu  cholera  morbi,    Urbs  ptiblicas  peragit  propitiato- 
rias  processianes  ad  Iconem  Ssmae  Virginis  -  Rotae  tribuncU  suam 
ducit  -   ordo  praecedentiai^um   inter  sacri  tribunalis  addictos  et 
Ojfficiales. 
(Arch.  Rot.,  «  Liber  S.  Rotae,  n.  4»,  pag.  307,  308, 309). 

Mercurii   7  Septembris   1836.* 

Pluribus  abhinc  annis  universa  Europa  a  quodam  afflictatur 
morbo,  qui  vulgo  cholera  appellatur.  Ab  extremis  Indorum  oris  a 
Moschy  delatus,  de  regione   in    regionem    nimia   festinatione   prope- 

*  Puto  errate  scriptum  fuisse  7  sept,  dum  forte  scribi  debuisset  17  septembris, 
nisi  verius  27. 


648  Soeculo  XIX 


ravit,  undique  mortem  afferens  atque  terrorem.  Qui  enim  misere  ab 
eo  aggrediuntur,  brevissimo  horarum  spatio  frigescunt,  cuprino  macu- 
lantur  colore,  contrahuntur  nervi  et  dolores  obmoventur  asperrimi  in 
ventre  et  stomacho,  quibus  citissima  tandem  mors  succedit.  Quam- 
vis  a  cultioribus  Europae  populis  nil  intentatum  relictum  sit  ut  salus 
aegrotantibus  restitueretur,  in  irritum  tamen  usque  ad  praesens  sem- 
per  cessere  eorum  nisus.  Nec  Igheae  cultoribus  datum  fuit  peculiare 
ipsius  morbi  constituere  indolem  atque  naturam.  -  Ingressus  tandem 
Italiam,  Genuam  prae  primis,  et  deinde  Labronem,  Vinegiam,  Medio- 
lanum,  nonnullasque  afflictavit  civitates,  postremum  Anconam  et  deinde 
Neapolim.  Cum  undique  circumdata  videretur  Urbs,  sentiit  Sacratis- 
simus  Princeps  necessitatem  leniendi  iram  Divinam,  ne  praecipue 
Civitatem  imminenti  flagello  visitaret.  Miraculosa  idcirco  Mariae  Vir- 
ginis  Icon,  quae  in  Burghesiano  Sacello  in  Sacrosancta  Liberiana 
Basilica  adservatur,  die  1 5  septembris  devota  processione,  permagno 
stipante  populi  concursu  delata,  ac  dein  restituta,  ut  piiblicae  Fide- 
lium  iperduliae  exposita  remaneret. 

Cum  Religiosae  omnes  Corporationes  se  contulerint  ad  ipsius 
Ssmae  Virginis  adorationem,  eorum  exemplum  libentissime  emulata 
sunt  alia  quoque  Urbis  coUegia. 

Hisce  exemplum  prae  primis  dedit  S.  Noster  Ordo,  qui  prae 
primis  constituit  solemni  modo  ad  ipsius  S,  Iconis  adorationem  se 
conferre. 

Acciti  idcirco  fuere  omnes,  qui  in  Studiis  Auditorum  suam  navant 
operam  necnon  Officiales  Officiorum  Rotalium.  Processio  exiit  horis 
quatuor  ante  meridiem  ab  Aedibus  Quirinalibus :  Incedebat  Crux, 
quam  ferebat  Rmus  Decanus,  ad  cuius  latera  incedebant  cum  Cereis 
duo  Seniores  ex  S.  Auditorii  RR.  PP.  DD.  Praesulibus.  Veniebant 
deinde  coeteri  Auditores;  deinde  ii  qui  a  Studiis  sunt,  et  denique 
Rotalium  Officiorum  Notarii  ac  coeteri  Ministri.  Dum  devote  etc. 


544. 
Cholera  morbo   Urbem  afflictante,  Rotae  tribunal  ab  exercitio  iudicatus 
destitit, 
(Arch.  Rot.,  « Liber  S.  Rotae,  n.  4  »,  pc^,  322-323). 

Die   18  Augusti   1837. 

Infensissimus  morbus  Cholera  ...   ingressus  tandem  in   Pontificias 
Ditiones,  finitimos  Oppidos  CepranOy  Pofi  et  Monte  S.  Giovanni  affli- 


Gregorio  X  VI  649 


ctabat.  Infinitae  propemodum  fuere  sollicitudines  Smi  Principis  ut  ab 
Urbe  flagellum  arceret.  Sed  incassum... 

...  cum  ex  peculiari  ipsius  (morbi)  indole  et  ex  aliarum  Urbium 
loculentissimo  exemplo  fataliter  compertum  appareret  permaximi  esse 
praeiudicii  contactum,  Emo  ab  Arcanis  ego  exposui,  quam  necessa- 
rium  esset,  quod  S.  N.  Tribunal  .se  abstineret  a  Congregationibus 
quae  extra  ordinem  destinatae  fuerant  pro  diebus  2 1  currentis  Augu- 
sti  et  4  et  21   futuri  mensis  Septembris.    Quod  petieram,  obtinui ... 


545. 

Laurentius  Alibrandi  in  Notariunt  Rotae  assumitur, 

(Arch.  Rot.,  €  Admissiones  Notariorum  aliorumque  Offkialium  Sacrae  Rotae » , 
pag.  74). 

Die  28  Novembris  1837. 

Inter  victimas  nonnullas  quas  misere  mactavit  Cholera  Morbus 
per  Urbem  insaeviens  fuit  quoque  Tyberius  Paradisi,  unus  ex  Nota- 
riis  Oflficiorum  Rotalium.  Oportuit  idcirco  alius  in  eius  locum  eligere. 
Ad  tramites  Constitutionis  s,  m.  Clementis  XIII  Licet  curandum  cum 
omnes  indistincte  etsi  extranei  ad  vacans  officium  concurrere  possent, 
curavi,  quod  infixis  edictis,  publici  iuris  fieret  indictus  concursus. 
Praevia  igitur  Praesulis  Tliesaurarii  cognitione  ac  adprobatione,  ab 
Antonio  Gadotti  Officiorum  Praeside  ac  administratore  facta  fuit  con- 
currentium  examinatio.  Candidati  fuere  Serpetti  Aloysius  in  iisdem 
officiis  Primus  Substitutus ;  Seraphinus  Marinelli,  Secundus  Substitu- 
tus;  duo  Procuratores  Rotales,  Laurentius  nempe  Alibrandi  et  Bal- 
datxar  Nuvoli,  et  quidam  denique  Quintini,  iuvenis  addictus  Officio 
Tabellionis  Conflesti.  Fuse  per  me  (Decanum)  exponitur  in  Libro 
DecancUi  quae  fuerit  de  praesenti  ipsorum  Rotalium  officiorum  con- 
ditio.  Hac  die  itaque  ego,  una  cum  duobus  de  Collegio  Procurato- 
ribus,  Vincentio  Cini  et  Petro  Brenda  examini  subieci  omnes  prae- 
citatos  candidatos,  et  cum  dignior  expertus  fuerit  Alibrandius,  eidem 
assuetas  tradidi  litteras  patentes  postquam  ab  eo  de  fideliter  et  bene 
gerendo  munere  iuramentum  receperam. 

Eorum  autem  qui  in  praedictis» officiis  inserviunt...  elenchus: 

Antonius  Gadotti,  Notarius,  Praeses  et  Administrator. 

Laurentius  Petrus  Taddei,  secundus  Notarius. 

Laurentius  Alibrandi,  tertius  Notarius. 

Quartus  Notarius  vacat. 


650  Soeculo  XIX 


Aloysius  Serpetti,  primus  Substitutus. 

Seraphinus  Marinelli,  secundus  Substitutus. 

loannes  Gentili,  primus  Scriptor. 

Abundius  Gadotti,  secundus  Scriptor. 

Curavi  quoque  quod  in  Pulpitu  Praesidis  suam  navaret  operam 
Serpettius ;  quod  Gentili  id  expleret  in  Pulpitu  Petri  Taddei,  et  deni- 
que  quod  totidem  faceret  Marinellius  in  alio  Pulpitu  Laurentio  Ali- 
brandi  tributo.  -  Optionem  tandem  dedi  iuveni  Abundio  Gadotti  ut 
vel  officio  nuncium  mitterct,  vel  suam  deinde  praestaret  operam ;  et 
cum  secundum  ipse  amplexus  sit  consilium,  utpote  Novitium  eum 
assignavi  Praesidis  officio,  ut  ibi  adiutrices  praestaret  manus. 

546. 

Rpd.  Zacchias,  Tkesaurarius,  referens  se  anno  184.1  sacerdotalem  ordi- 
netn  suscepisse,  narrat  quibus  privilegiis  gavisus  fuerit  hac  occa- 
sione  qua  Auditor  Rotae, 

(Arch.  Rot.,  ^  Diarium  Camerale  •). 

Die  6  Augusti  1841. 

Hisce  ego  privilegiis  fretus:  spiritualia  exercitia  diebus  non  amplius 
8  et  quo  libuit  loco  peregi :  ordines  extra  tempora  ulla  absque  peti- 
tione  vel  venia  nullisque  servatis  interstitiis  suscepi  tribus  successivis 
diebus  festis.  Praetermissus  etiam  Ecclesiasticae  Curiae  brevis  pro- 
cessus,  assuetae  praetermissae  publicationes,  examen  tum  activum 
tum  passivum,  atque  demum  praetermissa  patrimonii  sacri  per  publi- 
cas  tabulas  constitutio. 

547. 

Auditoribus  Nationalibus  privilegium  erat  tres  habendi  Secretos,  uti 
testatur  Rpd.  De  Avella,  hispanus,  S.  Rotae   Thesaurarius. 

(Arch.  Rot.,  «  Diarium  Camerale  >). 

Veneris  25  februarii  1842. 

Desiderans  admodum  R.dus  D.  Camillus  Cappello  inter  eos  con- 
numerari  qui  a  Secretis  sunt  S.  R.  R.,  hoc  mane  votorum  suorum, 
me  auctore,  est  factus  (?...)  ^pse  enim  ego  cum  istius  preces 
Smo  D.  N.  Gregorio  XVI  ad  hoc  porrexissem,  exposui,  semper  inter 
privilegia  quae  exterarum  gentium  Auditoribus  impertita  sunt,  etiam 
{llud  connumerari  ut  de  tertiis  a  Secretis  penes  se  retinendis  facta 
sit  facultas...  SSms  D.   N.  benigne  annuit...  • 


Gregorto  X  VI  651 


548. 

Rota£  Canstitutiones  onus  non    imponebant  electis   in    Auditores  nobi- 
litatem  generis  sui  probandi, 

(Arch.  Rot.,  «  Liber  sacrae  Rotae,  4  • ,  pag,  351). 

Die   7  martii   1842. 

Cum  resciverim,  Novitium  Rpd.  de  Petro  documentis  omnibus 
Notario  exhibitis  ad  processus  instructionem,  impense  instetisse,  ut 
sibi  processus  eiusdem  exemplar  traderetur,  officii  mei  esse  duxi 
documenta  primum  occupare»  ac  CoUegas  dein  admonere  eorumque 
consilium  in  re  rogare,  eodem  vero  tempore  eos  sciscitatus  sum  an 
necessarium  putarent  documentum  aliquod  a  Novitio  exquirere  in 
probationem  nobilitatis  generis.  Et  ad  primum  quod  attinet,  CoUegae 
depositum  documentorum  apud  me  probarunt,  et  iniunxerunt  mihi, 
ne  illa  traderem,  nisi  paucis  diebus  antequam  terminus,  pro  confe- 
ctione  processus  praestitutus,  elaberetur.  Quoad^vero  alterum,  a 
Novitio  de  Petro  inutile  duxerunt  nobilitatem  generis  iiitimius  per- 
scrutare  quippe  qui  agnatus  stricte  dignoscitur  tum  praeclarissimo 
Cardinali  de  Petro,  tum  Praesuli  Camillo  de  Petro,  olim  nostri  Ordi- 
nis,  nunc  vero  Beryti  Archiepiscopo  et  Nuncio  S.  Sedis  ad  Regem 
Neapolitanum,  maxime  cum  haud  eipresse  a  Constitutionibus  indago 
huiusmodi  exigatur. 

549. 

Exhihet  nomina  Adiutoris  a  Studiis  et  Secretorum  Rpd,  loannes  De 
Petro, 

( Arch.  Rot.,  «  Capsula  A  * ). 

1842,  maii  6,  Romae. 
Pro  Studio  Rotali. 

Adiutor  a  Studiis  D.  Octavius  Scaramucci  origine  Nursinus,  domi- 
cilio  Romanus,  aetatis  annorum  triginta  quatuor,  luris  Utriusque 
Doctor,  iam  alter  ex  Secretis  R.  P.  D.  Muzzarelli,  Advocationem  in 
Romana  Curia  exercens  ab  anno   1835. 

Primus  ex  Secretis  Rev.  D.  Laurentius  Nina  Recinetensis,  aeta- 
tis  annorum  triginta,  Beneficiatus  Basilicae  S.  Laurentii  in  Damaso.  ^ 

*  Laurentius  Nina,  sacra  Purpura  cohonestatus,  a  Secretis  Status  fuit  Leo- 
nis  XIII,  Rotae  Tribunali  silente. 


662  Soeculo  XIX 


Secundus  ex  Secretis  D.  Thomas  Galassi,  Romanus,  aetatis  anno- 
rum  viginti  septem,  luris  Utriusque  doctor. 

{^Rescrtpium  RoUie).  Die  6  Maii  1842:   Dilata  ad  proximam. 

Die  9  maii :  furono  approvati  non  senza  pero  grande  esitanza  del 
Tribunale,  ritenendosi  che  rAvv.  Scaramucci  non  abbia  la  pratica 
necessaria,- 

550. 

Pius  ex  Marchiofdbus  Capranica,  Secretus,  petit  se  in  numerum  Advo- 
catorum  cooptari. 

(Arch.  Rot.,  €  Capsula  A>). 

1842,  iunio,  Romae. 

(inlus)  Eccellenza  Reverendissima. 

Pio  dei  Marchesi  Capranica  Laureato  neiruna  e  neiraltra  legge 
Oratore  umilissimo  delVEccza  V.  Revma,  ossequentemente  espone 
che  da  due  anni  a  questa  parte  ha  Tonore  di  appartenere  al  S.  Tri- 
bunale  della  S.  Rota,  essendo  entrato  neiraprile  delVanno  1840  in 
qualita  di  terzo  Secreto  presso  TEmo  Corsi  *  e  quindi  nel  novembre 
dello  stesso  anno  passato  in  qualiti  di  secondo  Segreto  presso  Mon- 
sig.  D.  Pietro  De  Avelli,  supplica  quindi  TEccza  V.  Rma  a  volersi 
degnare  di  conferirgli  il  nome  di  Avvocato  a  norma  dei  privilegi 
Rotali.  Che  ecc. 

{in  dorso)  Cognita  doctrina  ac  in  iure  peritia  IUmi  d.  Pii  de  Mar- 
chionibus  Capranica  a  secretis  primum  Eminentissimi  De  Cursiis, 
modo  R.  P.  D.  De  Avellet,  de  eodem  testimonium  religiose  dicen- 
tium,  sacrum  Rotae  Tribunal,  cui  pariter  perspecta  fuit  oratoris  inte- 
gritas  ac  ingenium,  illum  in  hodierna  audientia  plenis  suffragiis  Albo 
Advocatorum  Romanae  Curiae  adiunxit  et  pro  Advocato  ab  omnibus 
iuxta  ea  quae  a  Constitutione  Pauli  V  fel.  recordationis  praescri- 
buntur,  haberi  decrevit  et  mandavit.  -  Datum  Romae  ex  Aedibus 
nostris  hac  die  iunii  1842. 

loseph  Bofondi,  S.  Rotae  Decanus.* 

*  Cosmas  de  Cursiis. 

*  Anno  1846  Advocatus  Pius  ex  March.  Capranica  assumptus  fuit  in  Studii  Adiu- 
torem  a  R.  P.  D.  Isoard  (Liber  S.  Rotae  n.  4,  die  20  Aprilis  1486). 


Gregorio  XVI  653 


551. 

Cum  nullus  datus  fuisset  successor  R.  P.  D.  Rivadeneyra,  hispano, 
Papa  eius  locum  libere  confert^  declarans  tamen  nullam  exinde  se 
inducere  velle   innovationem   quoad  naminationem   Auditorum  pro 
coronis  Hispaniarum. 
{Arcsl  Rot.,  «  Ltber  iuramentt » ,  pag.  32). 

Die  26  Augusti   1844. 

Quum  ad  hanc  usque  diem  nemo  in  locum  Rmi  P.  D.  Rivade- 
neyra  fuerit  subrogatus,  SSmus  D.  N.  ne  longius  haec  sedes  in 
S.  Auditorio  vacaret,  ad  eam  nominavit  R.  P.  D.  Alexandrum  Magni, 
cum  expressa  tamen  declaratione  quod  per  huiusmodi  nominationem 
nil  innovatum  censeatur  quoad  nominationem  Auditorum  S.  R.  R.  pro 
Regno  Hispaniarum,  quandocumque  temporum  vices  sinant  ut  ea 
locum  habere  possit:  ceu  constat  ex  Epistolio  Authentico  Eminen- 
tissimi  Viri  ab  intimioribus  negociis  Status  quod  in  Decanali  Archivio 
asservatur. 


552. 

Obitus  Gregorii  X  VI. 
(Arch.  Rot.,  « Liber  S.  Rotae,  n.  4  >,  pag,  404-405), 

I    lunii    1846. 

Die  26  maii  Ssmus  solet  Ecclesiam  adire  S.  Philippi  Neri  dictam 
S.  Maria  in  Vallicella  seu  Chiesa  nuova,  summo  mane  nuntiatum 
est,  Ssmum  non  bene  se  habere,  ideoque  domo  non  exiturum.  Levis 
autem  morbus  existimabatur ;  eo  quod  ii  qui  circa  ipsum  erant  rem 
dissimulare  usque  ad  extremum  nisi  sunt.  Itaque  hoc  mane  nuncia- 
tum  est,  quasi  ex  improvviso,  eum  obiisse  hora  decimatertia  cum 
dimidio,  scilicet  inter  nonam  et  decimam  horam  matutinam.  Summo 
mane,  cum  animum  fere  efflaret,  mandatum  est  tunc  demum  assuetas 
preces  in  Ecclesiis  fieri  pro  Ponlifice  infirmo. 

Hesterna  die,  quo  die  festum  fuit  hoc  anno  Pentecostes  pro  sua 
devotione  Pontifex  Sacramenta  suscepit;  quae  si  occasio  data  non 
esset,  familiarium  incuria  et  summo  populi  scandalo  absque  Sacra- 
mentis  obiisset ...  Quae  familiarium  eius  agendi  methodus  vere  indigna 
Urbi  visa  est. 


654  Soeculo  XIX 


553. 

Sede  vacante,  Rota  decernit  in  vim  ^iovissimarum  legum   quibus  facta 

fiurat  quasi  exclusive    ordinarium  appellationis   tribunal  sibi  no7t 

esse   ab   administratione   iustitiae  desistendum ;  quod   Cardindltbus 

<  Capi  d*Ordine  »  significat  a  quibus  facile  obtinet  expetitum  assen- 

sum.  -  2,   3,   5   lunii    1846. 

(Arch.  Rot.,  « Liber  S.  Rotae^  n.  4  *,  pag.  405,  406,  407). 

554. 

Studii  Adiutor  Rmi  Decani,  Advocatus  Felix  Des  /ardins,  assumitur 
in  lurisperitum  <  Sacri  Collegii,  vacante  sede  >  -  qtwd  Rota  exti- 
mat  <  honorificum  Tribunali  esse>.  -  8  iunii   1846. 

( Arch.  Rot.,  « Liher  S.  Rotae,  n,  4*y  pag.  411). 

555. 
Electio  Pii  IX. 
(Arch.  Rot.,  « Liher  S.  Rotae,  n.  4 »,  pag.  418), 

17  lunii    1846. 

Hac  mane  tribus  horis  ante  meridiem  solemniter  publicatus  est 
Pontifex  Card.  lo.  Maria  Mastai-Ferretti,  tituli  S.  Petri  et  Marcellini, 
Patricius  Senogallien.,  Forocornelien.  episcopus,  annos  natus  quinqua- 
gintaquatuor ...  qui  vocari  voluit  Pius  Nonus... 

556. 

Sacrae  Rotae  Tribunali  committitur  iudicium  causarum  qime  anno  1834 

competentiae,  attributcu  fuerant  Supremi  Consilii, 

(Arch.  Rot.,  «  Lettere  e  Biglietti*). 

1846,  novembris  24,  Romae. 

Orcline  Circolare, 

Ad  evitare  Tinconveniente,  che  le  cause  introdotte  o  da  intro- 
dursi  innanzi  il  Consiglio  Supremo  istituito  pel  contenzioso  ammini- 
strativo  con  Teditto  25  luglio  1835  rimangano  sospese  per  Tattuale 
mancanza,  assenza  o  impedimento  di  alcuni  tra  i  giudici  che  ne  face- 
vano  parte,  la  Santita  di  Nostro  Signore  si  e  degnata  di  prescrivere 
quanto  segue : 


Pio  IX  655 

I.  Sino  a  nuova  disposizione  le  cause  di  competenza  del  Consiglio 
supremo  saranno  conosciute  e  giudicate  dal  tribunale  della  sacra  Rota. 

II.  II  tribunale  della  sacra  Rota  procederi  con  le  norme  conte- 
nute  nel  §1031  del  moto-proprio  10  novembre  1834,  qualunque  sia 
la  somma  od  il  valore  della  lite. 

III.  Per  proseguire  innanzi  la  sacra  Rota  i  giudizi  di  appellazione, 
la  parte  piu  diligente  dovra  produrre  soltanto  la  copia  autentica  della 
decisione  o  sentenza  e  delPatto  di  appello  interposto  nel  termine  sta- 
bilito  dal  §  55  del  citato  editto  25   Luglio   1835. 

IV.  Le  cause  pendenti  nel  Consiglio  supremo  saranno  riassunte 
dalla  sacra  Rota  nello  stato  e  nei  termini  in  cui  si  trovano :  la  rias- 
sunzione  si  fari  con  semplice  istanza  notificata  alla  parte  o  al  di  lei 
procuratore  se  lo  avra  costituito. 

V.  Saranno  decise  dalKintiero  tribiinale  le  cause  introdotte  o  da 
introdursi  in  virtii  dei  rescritti  o  remissioni  sovrane :  e  applicabile  a 
tutte  le  altre  il  disposto  nel  §  325  del  suddetto  moto-proprio. 

VI.  II  presente  ordine  circolare  dovri  tenersi  affisso  in  tutti  gli 
uffizi  amministrativi  e  giudiziari  di  Roma  e  delle  provincie. 

Oalla  Segreteria  di  Stato  il  24  novembre   1846. 

P.  Card.  Gizzi. 

557. 
Curae  erat  primi  Secreii  Auditoris    Camerarii  mahu   scribere   Dia- 
rium  Camerale. 
(Arch.  Rot.,  «  Diarium  Camerale  *), 

Die  27  septembris   1847. 
Adv.  loseph  Gasparini  Sacerdos  ex  oppido  medicinae  Bononien. 
Provinciae,  munus  Secreti    Rotalis,  quod   apud   me  per   annos   fere 
sex  tenuit,  nuper  statuit  dimittere.  Huc  usque   manu   sua  scriptum 
est,  cum  Diarium  Camerarii  primo  ex  Secretis  soleat  curae  esse. 

558. 

Constitutiones  Rotae  legebantur  ab  uno   ex  Rotae  Notariis. 
(Arch.  Rot.,  ^Diarium  Camerale»), 

Die  Ven.   1   oct,    1847 
Aperitio  Rotae.  Equitarunt  RR.  PP.  Valdina  La  Grua  et  Isoard. 
Orationem  habuit  Rpd.  De  Magno.  A  Sacrae  Rotae  Notario  BuIIae 
et  Constitutiones  Rotales,  ut  moris  est,  perlectae  sunt. 


656  Soeculo  XIX 


559. 

Anno  1848  Rota  iuramenti  fit  privata  pampa  —  et  sic  annuales  exe- 
quiae  celebrantur, 

(Arch.  Rot.,  *  Diarium  Camerale*). 

Rota  iuramenti  diei   17  nov.    1848. 

Inspectis  temporum  circumstantiis  non  solemni,  ut  mos  est,  sed 
privata  pompa  iuramentum  fuit  datum  in  sacello  quod  in  Vaticano 
est  haud  procul  a  S.  Tribunali  adstantibus  Rrppdd.  Muzzarelli  Decano, 
Bonini,  Quaglia  etc. 

In  hac  Rota  pariter  ob  temporum  vicissitudines  statutum  fuit  ut 
annuales  omitterentur  exequiae  quae  solemni  apparatu  essent  ^aicien- 
dae  5  kal,  decembris  labentis  anni.  Interim  vero  RR.  PP.  DD.  volue- 
runt  missam  privatim  celebrari  in  eodem  sacello  quod  in  Vaticano 
est  haud  procul  a  S.  Tribunali  deinde  alia  iusta  funebria  addi  in 
proximis  comitiis  praeficienda. 


560. 

Papa  Rotae  significai  Emmanuelem  Muzzarelli^  Decanum^  e  Rotae 
gremio  exiisse  ac  Rpd.  De  Avella  potestatem  facit  munus  Decani 
assumendi. 

(Arch.  Rot.,  « Lettere  e  Biglietti*), 

Gaeta   19  Luglio   1849. 

Avendo  cessato  di  far  parte  del  Tribunale  della  Sacra  Rota 
Romana  il  Sig.  Conte  Carlo  Emanuele  Muzzarelli  gia  Prelato 
Domestico  e  Decano  di  esso,  la  Santita  di  Nostro  Signore  autorizza 
Mons.  Pietro  Giuseppe  d'Avella-Navarro  ad  assumere  come  di  regola 
Tofficio  di  Decano  del  Tribunale  medesimo.  Tanto  si  partecipa  allo 
stesso  Monsignor  d*Avelli  per  sua  intelligenza  e  norma. 

G.  Card.  Antonelli. 

Mons.  Pietro  Giuseppe  d*Avella-y-Navarro 
Uditore  della  S.  Rota  Romana. 


Pio  IX  657 


561. 

Roia  non  acceptat  nominatiofiis  novi  Auditoris  cedulam  ex  qua  appa- 
rebat,  electum  nominatum  non  fidsse  ab  ipsomet  Papa,  aliamque 
obtinet  et  publici  iuris  fieri  contmta  est. 

(Arch.  Rot.,  ^Diarium  Camerale*), 

2  1   ian.    1850. 

Rffio  P.  D,  meo  Decano.  officiali  epistola  diei  19  ian.  curr.  ab 
Emis  Cardinalibus  a  Commissione  Status  subscripta,  innotuit,  Com- 
missionem  ipsam,  attento  obitu  cl.  m.  Rpd.  De  Petro  olim  Collegae 
nostri,  in  ipsius  locum  destinasse  Praesulem  Aloysium  Serafini  a 
Maleano  in  Sabinis,  nunc  ludicem  Tribunalis  civilis  pro  causis  eccle- 
stiasticis;  quique  iam  a  Secretis  fuerat  Sac.  Ordinis  Nostri  penes 
Rpd.  meum  Bonini 

Cum  ista  Rms  Decanus  hodie  Patribus  nunciaret,  perspectum  fuit 
hoc  pacto  laesa*  fuisse  quodammodo  iura  ac  privilegia  Auditorum 
S.  Rotae.  Etenim  cum  Nos,  utpote  Pontificis  subdiaconi  et  Cappel- 
lani,  continuo  fuerimus  per  ipsiusmet  Pontificis  nominationem  in  Ordi- 
nem  Nostrum  cooptati,  videbatur  minime  decens  fore,  ut  in  prae- 
senti  Praesul  Serafini  a  Commissione  Status  nominaretur.  Concordi 
itaque  animo  decrevimus,  adhibito  ad  id  collega  nostro  Rpd.  Mertel 
qui  Commissioni  eidem  est  addictus,  haecce  Cardinalibus  exponere, 
prece  addita  ut,  remota  prioris  nominationis  schedula,  altera  in  eius 
locum  sufficeretur,  ex  qua  innotesceret,  Praesulis  Serafini  nomina- 
tionem  a  Summo  ipso  Pontifice  processisse. 

25  ian.   1850. 

Hodie  Rpd.  meus  Mertel  tulit  responsum  Cardinalium  qui  a 
Commissione  status  sunt.  Qui  quidem  re  et  facto  palam  fecerunt 
quantum  iustitiae  consona  fuerit  petitio  nostra.  Quapropter  et  suf- 
fecta  est  alia  schedula  nominationis  ex  qua  apparet,  Sum.  Pontificem 
nominasse  Praesulem  Serafini  S.  Rotae  Auditorem ;  et  haec  nomi- 
natio  pubiici  iuris  facta  est. 


4t 


658  Soeculo  XIX 


562. 
Papa  vetustum  stilum  Rotae,  quoad  examen   fwvitii  Auditoris  refor- 
mat  et  innovat. 
(Arch.  Rot.,  « Diarium  Camerale  »). 

Dalla  Segreteria  di  Stato. 

23  aprile   1850. 

La  Santita  di  Nostro  Signore  ha  preso  in  benigna  considerazione  il 
progetto  del  Tribunale  della  Sac.  Rota  intorno  alle  formalita  che  in 
sequela  delle  sue  sovrane  disposizioni,  emanate  per  organo  deirEmo 
Vicecancelliere  di  S.  Chiesa  col  dispaccio  deirs  febbraio  1847  dovranno 
osservarsi  dal  Novizio  eletto  Uditore  dopo  chiuso  il  processo.  Adottando 
pertanto  il  progetto  stesso  si  e  degnato  di  prescrivere  quanto  segue: 

i"*!!  Novizio  prenderi  dairEmo  Vicecancelliere  di  S.  Chiesa  un  punto 
di  Diritto  Canonico  e  ne  fari  argomento  di   succinta  dissertazione. 

2°  Adunatosi  il  tribunale  presso  il  medesimo  Eminentissimo,  il 
Novizio  leggera  la  dissertazione  composta  sul  testo  assegnato. 

3.  Si  conservera  lo  stile  che  il  Tribunale  vada  in  corpo  a  visitare  lo 
studio  del  Novizio,  nel  giorno  in  cui  egh*  e  dichiarato  Uditore  da 
Mons.  Decano  per  mezzo  delle  formula  consueta:  EstoAuditor. 

4°  Si  dispensa  dal  trattamento  che  dava  in  tale  giorno  il  novello 
Uditore :  come  pure  si  dichiarano  abolite  tutte  le  spese  pei  regali,  per  le 
mancie  ed  altro,  conservate  soltanto  quelle  spese  che  secondo  rultimo 
stato  risultante  daIl'ammissione  di  Mons.  Mertel,  furono  fatte  da  lui. 

5**  Nulla  e  innovato  quanto  alla  concessione  e  ricevimento  del 
Rocchetto. 

Questa  sovrana  prescrizione  si  partecipa  a  Mons.   Decano  della 

S.  Rota. 

{firmato)  G.  Card.  Antonelli. 

563. 
Aperitio  Rotae  decernitur  fieri  non  amplius  die  i  octobris,  sed  die  Rotae 
iuramentiy  et  praefinitur  novus  ordo  in  tali  solemnitate  servandus. 
(Arch.  Rot.,  *Diarium  Camerale>). 

Die   19  augusti   1850. 
Congregatio  Rotalis  extraordinaria. 

Rotae  aperitio  futuri  anni  habebitur,  non  quidem  prima  die  octo- 
bris,  sicuti  semper  antequam  res  publicae  subverterentur,  sed  in 
prima  Rota  iuramenti,  ceu  postremis  hisce  duobus  annis  factum  est 


Pio  IX  659 

In  die  aperitionis  Rotae,  de  more,  invitabuntur  Cardinales,  Exte- 
rorum  Principum  Legati,  Principes  Ducesque  Romani,  Procuratores 
tum  e  Collegio,  tum  S.  P.  Apostolici,  atque  ex  Rotae  Auditoribus 
novissimi  RR.  PP.  DD.  Mertel  ac  Serafini,  domi  nobiles  viros  gra- 
tulaturos  Sac.  Ordini  excipient,  eiisque  exhibebunt  calidas  potiones, 
ceu  semper  moris  iuerat. 

Inde  equitatio  (quae  variis  abhinc  annis  fuit  immutata  ita  ut  Patres 
curru  vehantur)  seu  solemnis  incessus  ad  aulam,  comitantibus  Procura- 
toribus,  non  fiet,  et  praedicti  duo  Auditores  Rotae,  atque  etiam  Procura- 
tores  privatim  ad  Vaticanum  se  conferant  ac  propterea  removebitur 
a  Kalendario  Rotali  verbum  c  eqmtabunt  > .  Attamen  non  omnes  ex 
Patribus  in  hac  sententia  concordes  fuere.  Sed  eorum  opinio  probari 
placuit,  qui  in  tanta  temporum  asperitate,  in  tot  tantisque  vicissitu- 
dinibus,  prudentius  duxerunt  quamlibet  avertere  tumultus  causam, 
ac  pravis  hominibus  praepedire  viam  ne  decori  Sacri  Ordinis  quo- 
modocumque  iniuriam  inferrent.  Verum  haec  una  omnium  mens  fuit, 
atque  apertissime  significata  voluntas  ut  nimirum,  Deo  adiuvante,  rebus 
ad  pristinum  statum  restitutis,  equitatio  in  die  aperitionis  Rotae  revo- 
cetur  in  usum  et  si  fieri  poterit  etiam  in  sequenti  anno,  quo  casu 
iterum  Kalendario  verbum    <  equitabunt  »    sublatum  restituetur. 

564. 

Supprimitur  Rota  fieri  cansueta  immediate  /  post  ferias  Natalitias   et 
instituitur  nova  Rota  ante  easdem  ferias  /acienda. 
(Arch.  Rot.,  ^Diarium  Camerale>). 

1850. 

Quamvis  huc  usque  novem  praecedentibus  dicbus  festivitatem  Nata- 
litiam  SSmi  D.  N.  lesu  Christi  semper  pro  S.  Rota  feriae  fuerint, 
nihilominus  quibusdam  ex  Auditoribus  placuit,  ut  ante  ferias  Nata- 
litias  altera  Rota  addatur.  Sed  auferetur  vicissim  prima  Rota  post 
easdem  ferias  Natalitias  quae  huc  usque  prope  diem  Epiphaniae 
habita  semper  fuit.  Idque  ne  in  ea  festivitate  Patres  domi  ad  infor- 
mandum  detineantur. 

565. 

€  Istruzione  per  fare  tapertura  della  S,  Rota  > . 
(Arcu.  Rot.,  in  calce  ad  t  Praxis  Rotae  >,  Rpd.  lacohi  Emerix). 

Tre  giorni  innanzi  a  quello  delFapertura  gli  Aiutanti  di  Studio 
dei  due  Prelati,  uniti  in    una    sola    carrozza,  vefto  le   10  Yt  antim. 


660  Soeculo  XIX 


devono  portarsi  ad  invitare  rAnticamera  Pontificia,  e  per  essa  Mon- 
signor  Maestro  di  Camera,  il  Segretario  di  Stato  e  Monsig/  Mag- 
giordomo.  F^atto  questo  invito,  si  dividono,  e  ciascuno  Studio  prende 
la  carrozza  del  proprio  Prelato  con  un  Servitore,  e  premunito  di  una 
lista  esatta  di  tutti  i  Cardinali,  Principi,  Duchi,  Rappresentanti  esteri, 
Ambasciadori  cioe,  Ministri  Plenipotenziarii  e  residenti  soltanto,  Pre- 
lati  di  Fiocchetto  e  Marchesi  di  Baldacchino  che  si  trovano  nella 
rispettiva  parte  da  percorrere,  si  fa  Tinvito  personalmente  salendo 
da  tutti  e  non  mandando  il  Servitore,  ma  si  fa  a  voce,  ed  anche  se 
e  assente  Tinvitato  non  si  scrive. 

La  regola  da  tenersi  e  che  il  Corso  divide  Roma.  L'Aiutante 
deirultimo  Uditore  prende  la  parte  destra  incominciando  da  Piazza 
del  Popolo,  e  quello  del  penultimo  prende  la  sinistra.  Ciascuno 
invita  anche  a  nome  deiraltro. 

Monsig.'"  Decano  deve  pensare  a  scrivere  un  biglietto  al  Senatore 
di  Roma  pregandolo  di  fare  spandere  la  rena  gialla,  indicando  anche 
il  giorno  e  la  ora  da  percorrere,  ed  un  altro  biglietto  al  Decano  dei 
Procuratori  di  Collegio  per  invitarli  alla  funzione  di  apertura.  Final- 
mente  il  penultimo  Prelato  per  mezzo  del  Bidello  del  Tribunaie  fa 
avvisato  il  Comandante  di  piazza  per  il  drappello  dei  Dragoni,  ed 
ii  Maestro  di  casa  del  Palazzo  Pontificio  per  le  mule  bardate.  A  tutti 
due  i  parafrenieri  si  danno  scudi  tre  e  bai.  venti,  ed  al  drappello 
dei  Dragoni  si  da  la  mancia  di  scudi  due  e  bai.  ottanta. 

II  giorno  avanti  quello  dell*apertura  si  preparano  in  casa  le  tavole 
pel  trattamento,  come  appresso.  Nella  camera  rossa  un  dejun6  coperto 
solo  con  tappeto  ed  un  mazzo  di  fiori  in  mezzo,  ed  ivi  prende  la  ciocco- 
lata  il  Prelato  coi  Procuratori  di  Collegio  e  gli  Studii  Rotali ;  e  se  il  Pre- 
lato  fosse  estero  anche  col  Gentiluomo  della  Ambasciata  Nazionale. 

Nella  camera  dei  Curiali  si  prepara  una  tavola  abbastanza  grande 
con  tappeto  e  tovaglia,  un  mazzo  di  fiori  in  mezzo,  ed  intomo  piatti 
di  savoiardi,  biscotti  e  bicchieri  di  acqua. 

F^inalmente  nella  sala  dei  Servitori  si  di  cioccolata  e  pane  ai  ser- 
vitori,  vetturini  e  cocchieri,  ma  per  comodo  si  prepara  nel  pianter- 
reno  il  servizio  pei  cocchieri,  i  quali  restano  coUe  carrozze. 

Nella  mattina  poi  delKapertura  il  Prelato  alFora  che  sia  stata 
stabilita  riceve  le  visite  in  Mantelletta  alla  soglia  della  Camera  rossa 
passandogli  Tambasciata  il  suo  Cappellano  il  quale  riceve  gli  annunzi 
da  portavoce  in  nero  che  sta  nella  prima  anticamera.  Si  portano 
gabarre  di  cioccolata  da  Camerieri  vestiti  di  nero,  procurando  che 
il  servizio  sia  proiJto  e  non  manchi,  e  quando  sarA  tempo  opportuno 


Pio  IX  661 

il  Prelato  inviteri  i  Procuratori  di  Collegio,  gli  Studii  Rotali,  ed  il  Gen- 
tiluomo  deirAmbasciata  Nazionale,  se  mai  fosse  estero,  di  prendere 
con  Lui  la  cioccolata  che  serviri  un  Cameriere  nella  Camera  rossa. 

Se  e  in  tal  epoca  qualche  Uditore  Novizio,  questi  visita  i  due 
prelati  di  funzione,  i  quali  devono  offrirgli  un  Sorbetto  e  si  mette- 
ranno  a  sedere  con  Lui  soltanto. 

Oltre  di  questo  devono  tenersi  pronti  diversi  pacchi  di  cioccolata 
ciascuno  di  una  libra  in  quattro  mattoni,  incartati  ed  infettucciati  di 
seta  rossa  e  tanti  altri  pacchi  di  savoiardi  metk  glassati,  meta  no, 
e  si  distribuiscono  come  appresso. 

Ai  Cappellani  dei  singoli  Prelati  di  Rota  un  pacco  di  1 2  savoiardi 
per  ciascuno,  ed  il  doppio  a  quello  di  Monsig.  Decano. 

Al  Cappellano  del  Tribunale  un  pacco  di  cioccolata,  ed  un  altro 
di   12   savoiardi. 

Al  sostituto  della  Cancelleria  un  pacco  di  cioccolata  ed  un  altro 
di   12   savoiardi. 

AI  Bidello  di  Rota  un  pacco  di  ciocoolata  ed  un  altro  di  1 2  savoiardi. 

A  ciascuno  dei  tre  Notari  di  Rota  un  pacco  di  cioccolata,  ed 
un  altro  di  12  savoiardi. 

AI  Battistrada  del  Papa  un  pacco  di  12  savoiardi. 

A  ciascuna  famiglia  dei  Prelati  di  Rota  un  pacco  di  cioccolata, 
quattro  pacchi  di  sei  savoiardt  Tuno,  e  quattro  baiocchi  in^denaro, 
ed  il  doppio  a  quella  di  Monsig.  Decano. 

Agli  uomini  che  spandono  la  rena  gialla  si  danno  dodici  paoli 
in  compenso  del  mattone  di  cioccolata  e  della  pagnotta  che  prima 
si  davano  in  specie.  Non  si  da  piu  e  sono  esclusi  gli  altri  trattamenti. 

Le  propine  ai  Palafrenieri,  ai  Dragoni  agli  uomini  che  spandono 
la  rena  si  pagano  in  comune  dai  due  Prelati  meti  per  ciascuno.  tutte 
le  spese  restanti  ognuno  le  fa  da  se. 

Ciascun  prelato  portera  due  carrozze  a  quattro  posti,  come  le 
portano  sempre  gli  Uditori  di  Rota,  per  quella  del  Prelato  avri 
cinque  servitori  in  livrea  di  gala,  e  tutti  colla  coccarda  nazionale 
essendo  estero  seteria  ai  cavalli  e  per  quella  seconda  dove  va  lo 
studio  le  livree  possono  essere  di  gala,  o  giornaliere,  ma  dovranno 
uniformarsi  in  questo  i  due  Prelati. 

Mezz*ora  prima  di  quella  stabilita  per  Tatto  al  Vaticano  deve 
partire  il  corteggio,  per  cui  coiranticipazione  necessaria  Tultimo  Pre- 
lato  passer4  a  prendere  il  penultimo,  fermando  al  suo  portone  senza 
discendere  ed  arrivata  Tora  si  parte  col  mantellone  e  cappellone  quale 
neirandare  al  Vaticano  si  pu6  portare  in  testa  o  volendo  puo  levarsi. 


662  Soeculo  XIX 


L'ordine  della  cavalcata  e  il  seguente: 

Picchetto  di  Dragoni,  mule  coi  parafrenieri  di  palazzo,  due  famigli 
di  ciascun  prelato  coi  bastoni  innalzati,  carrozza  del  penultimo  pre- 
lato,  quindi  deirultimo;  i  CappcUani  siedono  incontro  al  rispettivo 
Prelato  e  due  servi  a  piedi  ai  lati  delle  carrozze.  Se  uno  o  ambedue 
i  prelati  sono  esteri  sieguono  le  carrozze  di  gala  coi  gentiluomini 
delle  ambasciate  secondo  la  categoria,  o  anzianit4  dei  rappresentanti 
nel  corpo  diplomatico.  Siegue  la  carrozza  dello  studio  del  penultimo 
Prelato,  e  poi  quelle  deirultimo,  ciascuna  con  un  solo  servo  a  piedi. 
Fanno  seguito  le  carrozze  dei  curiali  di  collegio,  ed  infine  quelle  dei 
procuratori  rotali.  Quest*ordine  deve  raccomandarsi  al  bidello  perche 
col  mezzo  dei  dragoni  lo  stabilisca  nel  principio  del  corteggio. 

Giunti  al  Vaticano  si  scende  iairingresso  della  cordonata,  i  due 
prelati  insieme  ai  gentiluomini  delle  ambasciate,  se  ve  ne  sono,  vanno 
nelle  sale  del  Vaticano,  seguiti  da  tutti  gli  altri,  ed  ivi  i  gentiluomini 
fanno  i  loro  complimenti  ai  Prelati  e  si  ritirano. 

In  Tribunale  si  fa  uso  della  Cappa  magna  ma  di  lana,  come  usano 
i  Signori  Cardinali  nel  Venerdi  Santo,  per  cui  non  avendola  si  puo 
prendere  in  prestito  da  qualche  Cardinale.  Terminato  Tatto  ciascuno 
se  ne  va  particolarmente. 

566. 

€  Regolamento  da  osservarsi  dai  novelli  Uditori  di  Rota  durante  il 
€  loro  noviziato  ftno  al  giorno  del  loro  formale  possesso  >.' 
(Arch.  Rot.,  <  Regolamento  da  osservarsi,  etc.  >). 

VOX   TONITRUI    TUI    IN    ROTA. 

Istruzioni  preltminari. 

Ricevutosi  dal  Novizio  il  Biglietto  di  Segreteria  di  Stato,  che 
avvisa  essersi  degnata  la  Santiti  di  Nostro  Signore  di  eleggerlo  in 
Uditore  della  S.  Rota  Romana,  se  egli  sara  Prelato  domestico,  e 
se  ha  Tuso  del  Rocchetto  dovra  dimetterlo  immediatamente,  non 
potendolo  piu  indossare  sino  a  che  non  lo  riprende  in  Camera  alla 
fine  del  Noviziato,  conforme  si  diri  in  appresso. 

Anderi  quindi  al  piu  presto  che  gli  sari  possibile  in  abito  Pre- 
latizio  a  ringraziare  la  Santita  Sua  per  essersi  degnata  di  favorirlo 
di  tanto  onore:  £  nella  medesima  mattina  che  andera  a  fare  simile 
ringraziamento,  si  rechera  a  far  visita  agli  Eminendssimi  Signori  Car- 

^  Documentum  hoc  praecipue  doceat  de  expensis  ab  electo  Auditore  sustinendis 
ut  officii  sui  potiretur. 


Pio  IX  663 

dinali,    e    Prelati    Palatini,    cominciando   sempre    dall'Eminentissimo 
Signor  Cardinale  Segretario  di  Stato. 

Parimenti  nel  medesimo  giorno,  o  piu  presto  che  potri,  dovra  fare  la 
visita  cosi  detta  di  Calore  agli  Revmi  Uditori  della  S.  Rota,  ed  a  Monsi- 
gnor  Decano  dimandera  la  forma  del  Motu-proprio,  nella  qual  dimanda 
si  dovri  apporre  la  clausola  «  Servatis  de  iure  et  de  stylo  servandis  > . 

Se  poi  TEletto  non  sari  ancora  Prelato  domestico,  dovra  atten- 
dere  il  biglietto  di  Segreteria  di  Stato  che  per  tale  lo  dichiari,  ed 
allora  dovra  fare  quanto  si  e  detto  di  sopra. 

Dovri  poscia  spedire  il  Motuproprio  in  Dataria,  e  procureri  di 
vedere  rEmo  Signor  Cardinale  Pro-Datario  per  pregarlo  di  volergli 
spedire  il  detto  Motuproprio.  Se  il  lodato  Effio  non  sari  in  casa 
dovri  lasciare  Timbasciata  al  Gentiluomo,  o  qualcuno  di  Anticamera, 
ed  in  mancanza  di  questi  la  lascer^  alla  Guardia  di  Sala.  In  tale 
circostanza  dovrii  pagare 
Al    Direttore,    ed    Amministratore   delle   componende 

per  la  Spedizione  di  Motuproprio Scudi     7,50 

Quindi  il  Motuproprio  si  fari   sottoscrivere   dairEmo 
Vice-Cancelliere,  e  si  pagheri  in   tal  circostanza 

alla  famiglia  del  medesimo >         6, — 

In  Tutto  Scudi   13,50 

Neirintervallodi  tempoche  si  attendera  la  sottoscrizione  di  talMotu- 
proprio  si  portera  a  visitare  il  S.  CoIIegio  e  i  quattro  Prelatidi  Fiocchetto. 

Ltsta  delle  mancie,  ossiano  strenne  che  si  pagano 
per  la  carica  oitenuta  al  Palazzo  Apostolico. 

AUa  Famiglia  deirEmo  Segretario  di  Stato.     .     .  Scudi  60 

Idem         deirEmo  Segretario  de  Brevi.     ...  >  60 

Idem         deirEmo  Segretario  de*  Memoriali .     .  >  60 

Idem         deirEmo  Datario >  60 

Alli  Palafrenieri  di  Sua  Santita >  1,50 

Alli  Scopatori  segreti >  1,50 

AUa  Sala  di  Mons.  Maggiordomo >  60 

A  quella  di  Mons.  Uditore  Santissimo >  60 

Alla  Guardia  Svizzera >  60 

Ai  Tamburi  della  medesima >  60 

Ai  Tamburi  della  Guardia  Reale >  30 

In  tutto  Scudi 
(Vedasi  cambiamento  in  questo  a  c.  65  *). 

^  Idest  pag.  682. 


664  Soeculo  XIX 


Dopo  tutto  cio,  e  sottoscritto  che  avra  rEmo  Signor  Cardinale 
Vice-Cancelliere  il  sullodato  Motuproprio,  si  dari  principio  al  novi- 
ziato  nel  modo  che  segue. 

Istanza  prima. 
Si  mostra  il  Motu-proprio,   e  sua  ammissione. 

U  Novizio  sara  tenuto  in  giorno  d' Informazione  Rotale  portarsi 
da  tutti  gli  Uditori  della  S.  Rota,  e  smontato  da  tutti  mostrera  ai 
medesimi  il  Motuproprio,  che  lascera  in  Mani  di  Monsignor  Decano 
e  fari  istanza  accio  nella  prossima  Rota  sia  ammesso. 

/^.B.  -  Se  questa  giornata  cade  innanzi  TApertura   della  Rota, 

il    Novizio    dovri  portarsi  a  dare  il  buon  viaggio  ai  due  Revdmi  Udi- 

tori,  che  devono  andare  ad  aprire  la  Rota,  andando  prima   dairul- 

timo,  e  poi  dal  penultimo,  dai  quali  ricever^  il  solito  trattamento. 

• 
Ringraziamento  primo. 

Nel  dopo  pranzo  del  detto  giorno,  cioe  nel  giorno  Rotale  nel 
quale  e  stato  ammesso  il  Motuproprio  andera  Monsignore  Novizio 
dal  Revmo  Mons.  Decano,  e  saputo  dal  medesimo  che  il  Sagro 
Tribunale  in  quella  mattina  ha  ammesso  il  Motuproprio,  lo  ringra- 
ziera,  e  quindi  si  porteri  a  ringraziare  tutto  il  Tribunale  senza  pero 
smontare. 

In  tale  circostanza  si  paga  alla  sala  di  Mons.  Decano  Scudi  1,50. 

Istanza  seconda. 

Nelle  ore  pomeridiane  del  giorno  d'  Informazione  seguente  a 
quello  di  cui  sopra,  Monsignor  Novizio  torneri  da  Monsignor  Decano, 
e  quindi  dagli  altri  Uditori,  e  fara  istanza  perche  nella  prossima 
Rota  si  degnino  eleggere  due  Prelati  li  quali  lo  debbano  accompa- 
gnare  dal  Santo  Padre  per  riferirgli  che  e  stato  ammesso  il  Motu- 
proprio. 

N.B,  -  Sia  per  regola  indeclinabile  sempre  da  Monsig.  Decano 
si  smonta,  dagli  altri  Uditori  no,  purche  non  venga  espressamente 
ordinato. 

Ringraziam^nto  secondo. 

II  giorno  poi  Rotale  alle  ore  pomeridiane  si  torneri  di  nuovo 
dal  Rfno  Mons.  Decano,  e  saputo  dal  medesimo  che  nella  Rota  di 
quella  mattina  sono  stati  deputati  i  due  Prelati  che  per  consuetu- 
dine  devono  essere  i  due  ultimi  lo  ringrazieri,  e  quindi  fara  lo  stesso 


Pio  IX  665 

con  gli  altri  Prelati,  smontando  anche  dagli  ultimi  due,  per  concer- 
tare  con  essi  il  giorno,  ed  ora  per  andare  da  Nostro  Signore  per 
riferirgli  che  e  stato  ammesso  il  Motuproprio. 

r 

Prima  accympagnatura  dal  Papa. 

Questa  mattina  dovra  Monsignor  Novizio  andare  a  prendere  coUa 
sua  Carrozza  prima  rultimo,  e  poi  il  penultimo  Uditore,  e  cosi  uni- 
tamente  anderi  dal  Papa  per  riferirgli  che  il  Sagro  Tribunale  ha 
ammesso  il  Motuproprio;  e  terminato  ognuno  anderi  a  suo  van- 
taggio:  Si  paga  in  questa  accompagnatura,  come  in  tutte  le  altre 
che  seguiranno  baiocchi  60  per  Famiglia  dei  Prelati  accompagnati, 
che  in  tutto  sono  Scudo  uno,  e  baiocchi  venti. 

Allorche  il  Novizio  va  a  prendere  gli  accompagnati  non  si  smonta 
e  si  manda  il  Cappellano. 

Istama  terza. 

Nella  Informazione  immediatamente  seguente  si  porter4  Monsi- 
gnor  Novizio  dal  Revdmo  Mons.  Decano,  e  quindi  dal  restante  del 
Tribunale,  e  fari  istanza  accio  alla  prossima  Rota  si  degni  sentire 
dai  due  accompagnanti  gli  ordini  di  Sua  Santit«i  dati  alli  medesimi, 
e  che  si  riferiscono. 

Ringraziamento  terzo. 

Monsignor  Novizio  secondo  il  solito  nelle  ore  pomeridiane  della 
Rota  seguente  a  detto  giorno  si  porter4  dal  Revmo  Mons.  Decano, 
e  saputo  dal  medesimo  che  nella  Rota  di  quella  mattina  sia  seguita 
la  succennata  Relazione,  ringrazieri  il  medesimo,  e  si  porter«i  a  rin- 
graziare  tutto  il  rimanente  del  Tribunale. 

Istanza  quarta. 

Susseguentemente  nella  prima  Informazione  si  porteri  il  Novizio 
da  tutto  il  Tribunale,  e  fari  istanza  per  Tammissione  della  Inquisi- 
zione. 

Ringraziamento  quarto. 

Nel  giorno  della  Rota  susseguente  alla  detta  Informazione  andri 
Monsignor  Novizio  nelle  ore  pomeridiane  da  Monsignor  Decano,  e 
saputo  dal  medesimo  che  nella  Rota  di  quella  mattina  il  Tribunale 
ha  ammesso  T  Inquisizione  lo  ringrazieri,  e  fari  lo  stesso  con  il 
restante  del   Tribunale. 


666  Soeculo  XIX 


JV.B.  -  L'  Inquisizione  dura  tre  mesi  e  ogni  quindici  giorni  il  No- 
vizio  andra  a  far  visita  al  Sagro  Tribunale  smontando  soltanto  da 
Mons.  Decano,  e  se  il  medesimo  non  fosse  in  Roma  si  smonta  da 
chi  fa  le  sue  veci  che  deve  essere  il  piu  degno. 

Durante  questo  tempo  dell'  Inquisizione  il  Notaio  del  Sagro  Tri- 
bunale  formeri  il  Processo  e  terminato  che  sia  lo  portera  a  Mon- 
signor  Novizio  lasciandolo  in  sue  mani. 

In  una  mattina  nel  corpo  de'  detti  tre  mesi  il  Notaio  del  S.  Tri- 
bunale  anderi  in  casa  de'  Monsignor  Novizio  per  dare  principio  al 
processo  ove  si  troveranno  gli  Testimoni.  II  medesimo  Notaro  sara 
secondo  il  solito  trattato  dl  Cioccolata  e  Limone. 

Per  .le  spese  e  funzioni  di  questo  processo  nei  tempi  andati 
si  stilava  pagare  al  Notaro  Scudi  6,30,  ma  ora  si  e  introdotto  ruso 
di  dare    cinque    Zecchini. 

Istanza  quinta. 

Passati  che  siano  li  detti  tre  mesi,  e  nella  pnma  Informazione 
si  portera  Mons.  Novizio  nel  modo  altre  volte  prescritto  da  tutto  il 
Tribunale,  e  fari  istanza  acci6  nella  prossima  Rota  si  degni  chiu- 
dere  \  Inquisizione,  e  dovr4  portare  con  se  il  processo,  che  lascera 
in  mani  di  Mons.  Decano,  e  da  tutti  si  smonta. 

Ringraziamento  quinto. 

Nella  prossima  Rota  a  detta  Informazione  nelle  ore  pomeridiane 
Monsig.  Novizio  si  porteri  da  Monsig.  Decano.  e  saputo  dal  mede- 
simo,  che  nella  Rota  di  quella  mattina  il  S.  Tribunale  ha  chiuso 
r  Inquisizione,  lo  ringrazieri  conforme  fari  a  tutto  il  rimanente  Tri- 
bunale. 

Istanza  sesta. 

Nella  Informazione  seguente  torneri  Monsignor  Novizio  da  tutto 
il  Tribunale  a  fare  istanza  affinche  nella  prossima  Rota  elegga  due 
Prelati  per  accompagnarlo  dal  Papa  per  dargli  parte  che  e  stata 
chiusa  r  Inquisizione. 

Ringraziamento  sesto. 

Nel  giorno  Rotale  immediatamcnte  seguente,  alFora  solita  si 
porterA  Mons.  Novizio  da  Mons.  Decano,  e  saputo  dal  medesimo, 
che  nella  Rota  di  quella  mattina  siano  stati  prescelti  due  Prelati, 
che  devono  accompagnarlo  dal  Papa,  lo  ringrazierii,  e    quindi  si  por- 


Pio  IX  667 

tercL  a  ringraziare  tutto.  il  resto  del  Tribunale.  smontando  dai  due 
ultimi  per  concertare  la  mattina  e  Tora,  che  e  quella  seguente,  per 
andare  dal  Papa. 

Seconda  accompagnatura  dal  Papa. 

Questa  mattina  si  andera  dal  Papa  e  si  regolera  in  tutto  e  per 
tutto  come  alla  prima  accompagnatura,  e  si  paga  alla  Famiglia  dei 
due  Prelati  accompagnati  baiocchi  60  per  cadauna. 

Istanza  settima. 

Nelle  ore  pomeridiane  del  suddetto  giorno  si  porteri  Monsignor 
Novizio  da  tutto  il  Tribunale  e  lo  pregheri  affinche  nella  prossima 
Rota  si  degni  sentire  dai  due  accompagnati  cosa  ha  detto  Sua  San> 
titi,  e  pregheri  i  detti  due  accompagnanti  a  riferire. 

Ringraziamento  settimo. 

Monsignor  Novizio  torneri  da  Monsignor  Decano,  e  saputo  dal 
medesimo  che  i  due  accompagnanti  hanno  riferito,  lo  ringrazieri,  e 
si  portera  a  ringraziare  tutto  il  resto  del  Tribunale. 

Istanza  ottava. 

11  giorno  d'  Informazione  susseguente  al  suddetto  si  recheri  Mon- 
signor  Novizio  da  tutto  il  Tribunale,  e  fari  al  medesimo  istanza 
accio  nella  prossima  Rota  si  degni  eleggere  due  Prelati  che  devono 
accompagnarlo  dairEmo  Signor  Cardinale  Vice-Cancelliere  per  pren- 
dere  li  punti  della  pubblica  disputa. 

Procurera  Monsig.  Novizio  in  quest'oggi,  e  nel  domani  di  par- 
lare  al  prelodato  Emo  Sig.  Cardinale  Vice-Cancelliere  e  ricevere  dal 
medesimo  la  giornata,  e  Tora  nella  quale  vorri  degnarsi  di  dargli 
il  Testo,  qual  giorno  per  lo  piu  accade  nel  giorno  appresso  la  pros- 
sima  Rota. 

Ringraziamento  ottavo. 

Ritorneri  Monsignor  Novizio  da  Monsignor  Decano  secondo  il 
solito,  e  saputo  dal  medesimo  che  sono  stati  deputati  li  due  Prelati 
per  andare  a  prendere  il  Testo  lo  ringrazieri  insieme  a  tutto  il 
restante  del  Tribunale,  smontando  dagli  ultimi  due,  che  devono 
essere  li  destinati,  per  comunicar  loro  il  giorno  e  Tora  destinata 
dal  prelodato  Porporato. 


668  Soeculo  XIX 


Quando  st  prendono  li  punti  della  pubblica  disputa. 

In  questa  mattina,  che  deve  esser  quella  destinata  per  prendere 
il  Testo  Monsig.  Novizio  nelFora  stabilita  si  porteri  colla  sua  Car- 
rozza  a  prendere  Tultimo  Monsignore  Uditore  di  Rota,  e  quindi  il 
penultimo  e  cosi  uniti  andera  dairEmo  Signor  Cardinale  Vice-Can- 
celliere,  e  preso  il  Testo  ognuno  anderi  a  suo  vantaggio.  E  da 
notarsi  che  si  deve  portare  il  Libro  delle  Decretali. 
Questa  mattina  si  paga  alla  Sala  deirEmo  Vice-Can- 

celliere ,     .     .     .     .      Scudi     1,50 

AUe  due  Famiglie  degli  Uditori  che  Taccompagnano 

per  cadauna »  60 

che  in  tutto  sono  scudi     2,70 

Nel  dopo  pranzo  di  detto  giorno  anderi  dalli  Signori  Uditori  di 
Rota  a  dar  parte  di  aver  preso  i  punti  del  Diritto  Canonico,  smon- 
tando  altro  che  da  Monsignor  Decano. 

Quando  si  porta  Monsignor  Novizio  in  Rota 
per  far  sottoscrivere  i  punti. 

Questa  mattina  essendo  giorno  Rotale,  dovri  Monsignor  Novizio, 
secondo  Tora  ricevuta  da  Monsignor  Decano,  portarsi  in  Rota,  e 
quivi  il  Bidello  gli  dari  V  ingresso  in  Cappella,  ove  rimarra  fintantoche 
il  Sacro  Tribunale  lo  fara  chiamare,  ed  allora  avra  Tingresso  nella 
Camera  della  Giudicatura,  ed  ivi  entrato  presenteri  il  Foglio  delle 
Conclusioni,  che  dipoi  gli  s^ri  restituito  firmato,  ed  allora  partiri. 

Se  il  Rettore  della  Sapienza  e  Prelato  di  Mantelletta  dovra  Mon- 
signor  Novizio  portarsi  dal  medesimo  in  persona  per  fargli  sotto- 
scrivere  il  Foglio  delle  Conclusioni,  e  deve  smontare  ;  se  poi  non 
fosse  Prelato,  allora  TAiutante  di  studio  si  porteri  dal  medesimo 
per  farlo  sottoscrivere. 

Quante  Conclusioni  si  devono  fare  stampare. 

Sottoscritto  che  sia  il  Foglio  si  deve  questo  fare  stampare  in 
numero  di  duemila  copie  in  diverse  specie,  come  si  trova  qui  ap- 
presso  notato. 

Numero  due.  in  Raso  bianco  di  paragone,  una  delle  quali  si 
deve  dare  al  Santo  Padre  guarnita  del  merletto  d'oro  deiraltezia 
consueta,  e  Taltra  parimenti  guarnita  dello  stesso  merletto,.  ma  piu 
basso  del  primo  si  deve  dare  airEmo  Signor  Card.  Vice-Cancelliere. 


Pio  IX  669 

Se  ne  devono  stampare  tante  in  Taffettano  cremis  per  quanti 
sono  gli  Emi  Sig.  Cardinali  Palatini,  ed  Emi  Signori  Cardinali  che 
sono  stati  Uditori  di  Rota  (bene  inteso  che  siano  sortiti  dalla  Rota 
Cardinali)  quali  fogli  dovranno  esser  guarniti  di  piccolo  merletto 
d'oro. 

II  rimanente  delle  Conclusioni  dovranno  essere  stampate  in  Carta 
imperiale  dorata  imperiale  tagliata,  reale  dorata,  reale  tagliata,  e  di 
fioretto  con  quella  solita  e  consueta  proporzione  cioe  Numero  loo 
in  carta  imperiale  dorata,  Num.  250  in  carta  dorata  reale,  Num.  150 
in  carta  imperiale  tagliata,  e  noii  dorata,  e  Num.  1000  in  carta  fio- 
retto  tagliata. 

E  tutte  le  anzidette  stampe  dovranno  essere  distribuite  nel  modo, 
e  nel  giorno  che  si  dirA  in  appresso. 

Copia  della  dissertazione. 

Appena  Mons.  Decano  avr4,  come  altrove  si  disse,  presi  e  fatti 
sottoscrivere  i  Punti  da  disputarsi  in  Cancelleria  Apostolica,  fara 
stendere  gli  argomenti  e  le  risposte  ai  medesimi,  con  la  prolusione 
in  testa  delle  medesime  (qual  prolusione  conterri  un  succinto  rac- 
conto  della  vita  del  Novizio,  de'  suoi  studii)  ed  in  fine  il  gratiarum 
actio, 

Cio  fatto  ne  fara  la  copia,  secondo  lo  stile  del  Tribunale  (per 
la  qual  cosa  vi  e  sempre  un  Amanuense  prattico,  e  bene  istruito  del 
tutto)  e  fara  in  pari  tempo  copiare  gli  argomenti  nel  modo,  e  forma 
consueta  per  farli  avere  ai  Reverendissimi  Arguenti,  per  tenersi  tutto 
in  pronto  nel  giorno  della  prova  della  disputa,  come  si  dira  in 
appresso. 

Prova  delle  pubbliche  Conclusioni. 

Circa  quindici  giorni  dopo  preso  il  Testo  si  anderi  a  fare  la 
prova  delle  Conclusioni  in  casa  del  terz'ultimo  Mons.  Uditore  di 
Rota  ove  Mons.  Novizio  procureri  di  concertare  con  ii  suddetto  la 
giornata,  e  Tora,  e  di  poi  dovra  farla  sapere  alli  due  ultimi,  quali 
devono  intervenire  alia  suddetta  prova. 

Venuto  il  giorno  destinato  per  la  prova,  nelFora  concertata, 
Monsignor  Novizio  andera  colla  sua  Carrozza  a  prendere  Tultimo 
Mons.  Uditore,  e  di  poi  il  penultimo,  e  cosi  uniti  anderanno  alla 
Casa  del  terz'ultimo. 

Prima  d'  incominciare  la  prova,  o  dopo,  il  Terz'ultimo  dovri  trat- 
tare  i  suoi  coUeghi  di  rinfresco,    e  tale    rinfresco  si  dari   alle    sole 


670  Soeculo  XIX 


famiglie  dei  Prelati  intervenuti,  e  si  dari  di  piu  alle  famiglie  dei 
detti  tre  ultimi  Prelati  baiocchi  sessanta  per  cadauna,  che  in  tutto 
sari  Scudo  uno  e  baiocchi  ottanta. 

Modo  di  distribuire  le  Conclusioni. 

II  giorno  dopo  la  prova  dovra  Mons.  Novizio  portare  le  Con- 
clusioni  al  Santo  Padre,  che  dovra  essere  di  Raso  di  paragone 
bianco,  come  si  e  detto  di  sopra  con  entro  altra  di.  carta  imperiale 
dorata  legata  con  fettuccia  di  seta  bianca  rasata  di  Francia,  alta; 
nel  medesimo  tempo  si  daranno  le  Conclusioni  per  TAnticamera  di 
Nostro  Signore  in  Numero  24  di  carta  reale  tagliata,  e  dorata,  ed 
il  Decano  dar4  Numero  1 5  Conclusioni  in  carta  fioretto  alla  Sala  che, 
consegnera  al  Decano  di  Sua  Santit4. 

Nel  calare  che  fari  da  Nostro  Signore,  senza  mandare  imba- 
sciata  si  andera  a  portare  le  Conclusioni  airEmo  Segretario  di 
Stato,  ed  altri  Cardinali  Palatini,  come  si  vedri  notato  in  appresso. 

Si  porteranno  ancora  le  Conclusioni  ai  Prelati  Palatini,  cioe 
Mons.  Maggiordomo  Mons.  Maestro  di  Camera,  ed  altri ;  basta  pero 
mandare  le  Conclusioni  dicendo,  che  a  basso  sta  Monsignore  per 
presentargli  le  medesime,  le  quali  devono  essere  della  qualita,  e  quan- 
titi  come  si  trovera  notato  qui  appresso  nella  Lista  delle  Conclusioni. 

Continueri  poi  a  suo  piacere,  e  come  egli  resta  piu  comodo  a 
distribuire  le  Conclusioni  agli  altri  Eminentissimi,  dalli  quali  si  man- 
deri  sopra  un  Servitore  per  sapere  se  e  aperta  TAnticamera  dicendo 
di  essere  a  basso  Monsignore  per  presentare  il  foglio  delle  Conclusioni. 

Secondo  il  consueto,  niuno  riceve;  ma  se  lo  vedesse  qualcuno 
bisogna  che  Mons.  Novizio  smonti,  ed  in  quel  caso  nel  salire  che 
far4,  il  servitore  portera  con  se  il  mazzetto  delle  Conclusioni,  e  rice- 
vuto  che  sia  stato  da  Sual  Eminenza,  lascerii  in  mano  del  di  lui  Decano 
le  Conclusioni  medesime. 

Giro  facendo  si  porteranno  le  Conclusioni  alli  Signori  Uditori  di 
Rota,  dalli  quali  smontera  benche  sapesse  non  trovarsi  alcuno  in  Casa. 

Le  porteri  parimenti  agli  altri  Prelati,  come  sarebbe  alle  Cariche 
piu  rispettabili,  e  per  esempio  li  Chierici,  ai  votanti  del  Supremo 
Tribunale  della  Segnatura,  a  Mons.  Governatore,  Mons.  Uditore 
della  Camera,  i  Prelati  Segretari  delle  Congregazioni  agli  amici, 
agli  Avvocati  Concistoriali,  ed  a  chi  vuole,  ed  a  tutti  senza  smontare. 

II  medesimo  giorno  che  Mons.  Novizio  avri  presentato  la  Con- 
clusione  al  Santo  Padre  dovri  mandare  Numero  200  Conclusioni  di 
fioretto  al  Bidello  della  S.  Rota,    il    quale    immediatamente    le  faii 


Pio  IX  671 

affiggere  alli  Portoai  delle  abitazioiii  degli  Efhi  Signori  Cardinali  ed 
altri  a  cui  e  consueto  affiggerle,  e  per  questo  si  paga  nelFatto  della 
consegna  delle  200  Conclusioni  la  prima  Lista  di  Spese  che  importa 
Scudi  64.95  la  qual  somma  il  medesimo  pensa  a  distribuirla  a  chi 
tocca,  come  si  vedri  in  appresso. 

Subito  che  il  Novizio  avra  terminata  la  distribuzione  andri  in 
giro  TAiutante  di  Studio  in  abito  lungo,  e  porteri  le  Conclusioni 
agli  seguenti. 

Agli  Studi  dei  Signori  Uditori  di  Rota,  e  da  questi  deve  smon- 
tare,  e  non  trovando  nessuno  potri  lasciare  la  detta  Conclusione  in 
mano  del  Decano,  o  di  chi  vi  si  trova :  porterei  la  Conclusione  alli 
Signori  Avvocati  piu  rinomati  ai  Procuratori  di  CoUegio,  dai  quali 
non  si  smonta  facendo  da  tutti  salire  un  Servitore  colle  Conclusioni 
medesime. 

Monsignor  Novizio  per  mezzo  di  persona  di  sua  fiducia  fari  in 
questi  giorni  distribuire  due,  o  trecento  Conclusioni  alli  Curiali  Rotali, 
alli  Revmi  Generali  degli  Ordini  Religiosi. 

Quattro,  o  cinque  giorni  prima  della  disputa  dovra  Mons.  Novizio 

mandare  il  suo  Aiutante  di  Studio  in  abito  corto  a  portare  gli  argo- 

menti  alli  tre  Uditori  di  Rota  che  devono  argomentare,  come  ancora 

agli  Avvocati  Concistoriali,  e  questi  argomenti  dovranno  essere  scritti 

,  in  carta  Francese  piccola. 

Lisie  delle  Conclustoni  che  vanno  distribuite, 

A  nostro  Signore  conclusione  di  Raso  bianco  di  paragone  con 
merletto  alto  d'oro  attorno,  e  dentro  una  simile  di  carta  imperiale 
tagliata  dorata,  legata  con  fettuccia  rasata  bianca   di    Francia    alta. 

AirAnticamera  di  Sua  Santiti  Numero  34  Reale  dorata  alla  Sala 
Numero   15   Fioretto. 

Efno  Sig.  Cardinale  Vice-Cancelliere  un  Altra  di  Raso  bianco 
con  merletto  d'oro  di  altezza  mezzana,  dentro  altra  di  carta  impe- 
riale  dorata  -  Altre  due  di  carta  imperiale  dorata  per  TAnticamera, 
e  Numer.  6  di  carta  fioretto  per  la  Sala. 

Emo  Signor  Cardinale  Segretario  di  Stato  Una  di  Taffettano 
Cremis  involta  in  altra  imperiale  dorata  -  Numero  2  Reale  dorata 
per  TAnticamera  e  Numero  6  di  carta  fioretto  per  la  Sala. 

Emo  Sig^  Cardinale  Segretario  per  gli  Aflari  di  Stato  Interni 
come  al  suddetto. 

Enio  Segretario  de  Brevi. 

Emo  Segretario  de'  Memoriali. 


672  Soeculo  XIX 


Emo  Sig*"  Card*  Datario. 

Emo  Camarlengo, 

Emo  Bibliotecario. 

Tutti  gli  Eminentissimi  che  sono  stati  Uditori  di  Rota  come  ai 
suddetti. 

N.  B.  Se  qualcuno  dei  suddetti  Emi  sono  stati  Uditori  di  Rota  gli 
si  dovrii  dare    il  doppio  e  lo  stesso  dovra  pratticarsi  colle  Famiglie. 

Dandosi  il  caso  che  Y  Emo  Vice-Cancelliere  preghi  qualche  altro 
Cardinale  per  fare  le  sue  veci  nel  dare  li  punti  si  nella  disputa 
pubblica,  che  segreta  deve  esser  questo  considerato  come  li  suddetti. 

A  tutti  gli  altri  Cardinali  si  dk  un  mazetto  di  Conclusioni  com- 
posto  di  una  imperiale  dorata  -  Due  reali  dorate  per  TAnticamera, 
e  Sei  di  fioretto  per  la  Sala. 

^Ui  quattro  Prelati  di  Fiocchetto  una  imperiale  dorata  per  ogni 
Prelato,  e  due  Reali  dorate  per  ogni  Anticamera. 

AUi  Monsig.  Uditori  della  S.  Rota  un  mazzetto  composto  di 
una  imperiale  dorata  per  il  Prelato  due  Reali  dorate  per  rAnticamera, 
e   cinque    fioretto    per  la  Sala  -  A  Monsignore   Decano   il  doppio. 

Ali  altri  Prelati  poi  una  reale  dorata,  ed  una  non  dorata. 

Agli  Avvocati  Concistoriali  una  imperiale  dorata,  due  reali 
tagliate. 

Alli  Capi  delle  Religioni  una  reale  tagliata.  » 

Conclusioni  che  si  devono  distribuire  agli  Aiutanti  di  Studio. 

Agli  studi  della  S.  Rota  Numero  4  di  carta  reale  dorata,  ed  allo 
studio  di  Mons.  Decano  il  doppio. 

Alli  Procuratori  di  Collegio  una  Conclusione  di  carta  reale  tagliata, 
e  simile  agli  Avvocati. 

Conclusioni  da  distrihuirsi  dal  Decano  di  Mons.  Novizio, 

II  Decano,  o  chi  per  esso,  di  Monsignore  Novizio  deve  portare 
le  Conclusioni  alli  Curiali,  dandole  di  qualunque  qualiti. 

Conclusioni  che  devono  darsi  al  Bidello  del  Sacro   Tribunale. 

Si  daranno  al  Bidello  del  S.  Tribunale  circa  700  Conclusioni  di 
ogni  qualita,  e  questi  servono  per  distribuirsi  in  Cancelleria  il  giomo 
della  Disputa ;  nel  numero  suddetto  sono  comprese  anche  le  200  di 
gii  descritte  per  affiggersi  alli  Portoni.  Si  danno  ancora  al  Campa- 
naro  della  Sapienza  una  trentina  di  Conclusioni  di  qualunque  specie, 
che  le  distribuira  alli  lettori  della  Sapienza. 


Pto  IX  673 

Come  devono  essere  legate  ie  Conclusioni. 

La  Conclusione  per  il  Papa  deve  esser  legata  con  fettuccia  di 
seta  di  Francia  rasata,  alta,  bianca. 

Quella  deirEmo  Signor  Cardinale  Vice-Cancelliere  colla  stessa 
fettuccia,  ma  mezzana. 

Alli  Cardinali  che  si  da  quella  di  Taffetti  cremis  con  fettuccia 
di  seta  ponzo  mezzana. 

Agli  altri  Cardinali  con  fettuccia  di  seta  ponz6  stretta. 

Ai  Prelati  Uditori  di  Rota  con  fettuccia  di  seta  stretta  paonazza. 

Ai  quattro  Prelati  di  Fiocchetto  come  alli  Cardinali  comuni. 

Agli  altri  con  fettuccia  di  seta  ponzo  stretta  ossia  toccatella. 

Modo  di  prender  pratica  del  Pulpito, 

Due  giorni  prima  della  pubblica  disputa,  Monsignor  Novizio  dovri 
aver  fatto  avvisare  il  Bidello  del  Sagro  Tribunale,  acci6  in  detta 
mattina  si  trovi  in  Cancelleria,  ove  accompagnato  Monsignore  sud- 
detto  col  suo  Aiutante  di  Studio,  e  primo  Segreto  si  porteranno 
coli,  portando  loro  le  500  Conclusioni,  che  deve  dispensare  il  Bidello 
il  giorno  della  disputa;  ed  il  Libro  delle  Decretali,  che  deve  ser- 
vire  parimenti  per  la  disputa,  ed  il  tutto  si  consegnera  al  Bidello. 

Prima  Lista  che  si  paga  al  Bidillo  come  superiormente  si  i  detto. 

Alli  Forieri  del  Palazzo  per  parare  la  Sala  Pulpito, 

Banconi,  e  Banco Scudi  14  — 

AUi  medesimi  per  la  Colazione >  i  — 

Alli  Falegnami  di  Palazzo  per  accomodare  i  Banconi 

degli  Eminen^issimi,  Pulpito,  e  Banchi  per  gli  ascoltanti  >  14  — 

Alli  medesimi  per  Colazione >  i  — 

Allo  Scopatore  della  Cancelleria >  i  — 

Ai  due  Bidelli  della  Sapienza >  10.50 

Al  Bidello  del  S.  Tribunale >  5.25 

Alli  medesimi  per  Colazione     . >  i  — 

AI  Campanaro  della  Sapienza  , >  10.50 

Colla,  ed  attaccatura  dellfe  Conclusioni  ai  Palazzi.  >  1.20 
Alli  Padroni  dei  Banchi  per  nolo  ed  alli  Facchini 

porto,  e  riporto  d^lli  medesimi ••     •  *  3  — 

Per  verdura  grossa,  e  fina,  spargitura,  e  porto  di  detta  >  2.20 

Per  Toccatella  per  legare  le  Conclusioni     .     .     .  >  —  30 

In  tutto  •     .     .  Scudi     64.95 


43 


674  Soeculo  XIX 


Concltistone  pubblica. 

Un  mese  dopo  il  Testo  si  deve  tenere  la  pubblica  disputa  e  se 
questo  giorno  sarii  festivo  si  trasporta  al  Giovedi  venturo,  o  al  Mar- 
tedi  veniente,  come  piu  resteri  comodo  al  Sagro  Tribunale.  Ed  a  tale 
effetto  dovri  Mons.  Novizio  portarsi  alla  Cancelleria  alle  ore  20  con 
Carrozza  nobile,  e  Livree  di  gala/  deve  subito  arrivato  andare  sul 
Pulpito  ed  accomodare  i  fogli  al  Legivo,  e  di  poi  anderi  nella  stanza 
a  capo  le  scale,  ed  ivi  si  metterii  il  Mantellone  con  il  cappuccio 
sciolto;  vi  sari  anche  il  suo  Aiutante  di  Studio,  e  Segreti  vestiti 
in  abito  lungo  che  devono  star  sempre  vicini  al  Prelato.  Si  mette- 
ranno  due  Servitori,  uno  a  piedi  le  scale,  e  Taltro  alla  meti  di  dette 
e  questi  annunzieranno  chi  interviene. 

Si  metteri  ancora  al  ripiano  del  primo  ramo  di  scale  per  notare  gli 
Cardinali,  ed  altri  rispettabili  personaggi  che  vengono,  come  quelli  che 
mandano  la  scusa,  segnando  ancora  tutti  gli  altri  che  intervengono. 

Quando  principiera  a  venir  gente,  potri  il  Prelato  mettersi  al 
capo  del  secondo  ramo  di  scale:  Quando  sentir4  che  viene  Mons.  De- 
cano  calera  soltanto  cinque  gradini. 

Agli  altri  Uditori  di  Rota  ne  scenderi  soltanto  tre.  Quando  ver- 
ranno  i  Cardinali,  qualunque  essi  siano,  gl  andera  incontro  fino  alla 
meti  delle  scale. 

Alli  avvocati  Concistoriali  ne  scendera  uno,  o  due  a  suo  piacere. 

Tutti  gli  altri  li  ricevera  a  capo  le  scale. 

Finalmente  venuto  rEmo  Sig.  Cardinale  Segretario  di  Stato,  e 
chi  presiederi  in  luogo  di  Nostro  Signore,  unitamente  agli  altri  Uditori 
di  Rota  anderd.  al  Salone  a  disputare  e  terminato  che  avri,  fari  uo 
complimento  alli  Emi  Signori  Cardinali.  Se  vorrA  mutarsi  la  camicia 
restera  in  sua  liberta  di  farlo;  e  con  il  medesimo  vestimento  di 
mantellone  servira  di  Carrozza  Mon.  Decano,  che  lo  accompagnera 
a  Casa,  ed  i  Servitori  anderanno  a  piedi,  se  non  ordina  Monsignor 
Decano  che  montino. 

Lista  di  propine  che  il  Decano  di  Mbns,  Navizio,  0  chi  per  esso 

deve  dispensare  in  detto  giorno, 

Al  Copista  che  nota  gli  interveniendi scudi  —  60 

Ad  otto  Svizzeri,  ed  un  Sergente »  3  — 

Alle  Famiglie  dei  Signori  Uditori  di  Rota  baiocchi  60 

per  cadauna '  .     .     .  >  6,60 


Pio  IX  675 

Se  vi  fosse  il  Card.  Nepote »  2,25 

Al  Guarda  Portone  della  Cancelleria >  —  50 

Allo  Scopatore  della  Cancelleria >  —  30 

Per  nolo  del  Tavolino,  che  di  il  sud.  pel  copista  .     .        >  —  50 

In  tutto  scudi  13,75 

■ 

Ringraziamento  nofio, 

La  mattina  immediatamente  seguente  al  giorno  della  tenuta 
Disputa  deve  Monsignor  Novizio  andare  a  ringraziare  li  Rmi  Monsi- 
gnori  Uditori  di  Rota,  smontando  altro  che  dal  Decano,  ed  in  questa 
mattina,  od  in  altra  appresso  fara  il  ringraziamento  agli  Efni  Signori 
Cardinali,  che  sono  intervenuti  alla  disputa,  come  ancora  a  chi  ha  man- 
dato  la  scusa,  mandando  un  Servitore  a  dire  che  a  basso  vi  e  Monsi- 
gnore,  e  che  e\  passato  a  ringraziare  Sua  Eminenza. 

Istama  nona. 

Nelle  ore  pomeridiane  del  giorno  d' Informazione  Rotale  imme- 
diatamente  seguente  a  la  tenuta  Conclusione  dovri  Monsignor  Novizio 
fare  istanza  al  Sagro  Tribunale  perche  nella  prossima  Rota  si  degni 
eleggere  due  Prelati  che  devono  accompagnarlo  dal  Papa  per  riferire 
di  essere  stata  tenuta  la  pubblica  disputa,  e  smontera  solamente  da 
Monsignor  Decano. 

Ringraziamento  decimo. 

Nel  giorno  Rotale  prossimo  a  detta  Informazione,  nelle  ore  pome- 
ridiane  anderi  Mons.  Novizio  da  Mons.  Decano,  ove  smontera,  e 
saputo  dal  medesimo  che  nella  Rota  di  quella  mattina  siano  stati 
eletti  li  due  Prelati  pel  detto  accompagnamento,  lo  ringrazieri  por- 
tandosi  a  ringraziare  il  restante  del  Tribunale  senza  smontare,  e  pro- 
cureri  vedere  li  due  ultimi,  quali  sono  destinati  per  Taccompagnatura 
onde  concertare  con  i  medesimi  la  giornata,  e  Tora  per  andare  dal  Papa. 

Terza  accompagnatura  dal  Papa. 

Nel  giorno  destinato,  che  per  solito  e  il  Sabato  seguente  a  mat- 
tina  che  devesi  andare  dal  Santo  Padre  anderii  Monsig.  Novizio  a 
prender  prima  Monsig.  ultimo  Uditore,  e  di  poi  il  penultimo,  e  cosi 
uniti  si  anderii  a  suo  vantaggio :  questa  mattina  secondo  il  solito  si 
pagano  alle  due  Famiglie  dei  Monsignori  Accompagnanti  baiocchi 
sessanta  per  cadauna,  che  sono  in  tutto  s.    1,20. 


676  Soeculo  XIX 


Istanza  decima. 

Neir  Informazione  susseguente  Monsig.  Novizio  fara,  secondo  il 
solito,  istanza  al  Sagro  Tribunale  accio  nella  prossima  Rota  si  degni 
sentire  dalli  due  ultimi  Monsignori  Uditori  gli  Ordini  di  Nostro 
Signore,  e  preghera  questi  ultimi  due,  che  vogliano  riferire.  Non  si 
smonta  che  da  Monsignor  Decano. 

Ringraziamento  undecimo. 

Nelle  ore  pomeridiane  del  giorno  rotale  seguente  a  detta  Infor- 
mazione  si  ander^  a  smontare  da  Monsignor  Decano  e  saputo  dal 
medesimo  che  sia  stata  fatta  la  Relazione  si  andera  dipoi  a  ringra- 
ziare  secondo  il  solito  il  Sagro  Tribunale. 

Istanza  undecima. 

II  mercoledi  susseguente  fari  istanza  al  Sagro  Tribunale  nella 
prossima  Rota  onde  si  degni  eleggere  due  Prelati  che  devono  accom- 
pagnarlo  dairErho  Vice-Cancelliere  per  prendere  il  Testo  per  la 
Disputa  segreta,  smontando  da  Monsignor  Decano. 

Ringraziamento  duodecifno. 

II  Venerdi  appresso  andera  a  smt)ntare  da  Mons,  Decano,  e 
saputo  dal  medesimo  che  nella  Rota  di  quella  mattina  siano  stati 
destinati  li  due  Prelati  andera  di  poi  a  ringraziare  il  Sacro  Tribunale, 
smontando  dalli  due  ultimi,  che  sono  li  destinati  per  accompagnarlo, 
alli  quali  partecipera  la  giornata,  e  Tora  che  preventivamente  avra 
accordata  coirEmo  Sig.  Cardinale  Vice-Cancelliere,  come  fu  concertata 
neiristanza  ottava. 

Seconda  accompagnatura  dcd   Vice  Cancelliere. 

II  Sabato  seguente  (dovendo  sempre  cadere  in  simile  giornata) 
si  dovri  andare  a  prendere  il  Testo  per  la  disputa  segreta,  ed  essendo 
giunta  Tora  stabilita  dovra  Monsig.  Decano  andare  colla  sua  Carrozza 
a  prendere  i  due  Prelati  destinati  ad  accompagnarlo,  nello  stesso  modo 
e  forma  con  cui  si  andette  a  prendere  i  punti  della  disputa  pubblica 
e  cosi  uniti  portando  seco  il  Testo  delle  Decretali,  anderanno  dal- 
rEmo  Sig.  Cardinale  Vice-Cancelliere  a  prendere  il  Testo  per  la 
disputa  segreta;  il  quale  avuto  ognuno  vi  a  suo  vantaggio. 


Pio  IX  677 

Questa  mattina  si  pagano  alla  Sala  dei  Monsignori  accompagnanti 
batocchi  sessanta  Tuna,  e  a  quella  deirEmo  Cardinale  Vice-Cancel- 
liere  Scudo   1,50.  * 

Dopo  di  cio  dovri  prepararsi  la  disputa  segreta,  e  li  argomenti 
da  distribuirsi  come  si  dira  in  appresso. 

Argomenti  a  chi  vanno,  e  chi  li  deve  portare, 

Deve  Monsignor  Novizio  in  quest'oggi,  e  nel  domani  dal  suo 
Aiutante  di  Studio  vestito  in  abito  corto  mandare  a  tutti  i  Reveren- 
dissimi  Monsignori  Uditori  di  Rota  gli  argomenti  fatti  appositamente 
copiare  in  carta  Francese  piccola. 

Conclusione  segreta. 

Quindici  giorni  dopo  la  pubblica  disputa  si  deve  far  la  segreta. 
E  questo  giorno  sara  sempre  di  Martedi,  o  di  Giovedi  a  seconda 
delle  circostanze,  onde  Monsig.  Novizio  dovra  trovarsi  alla  Cancel- 
leria,  o  da  qualche  Cardinale,  che  fara  le  veci,  secondo  Tora  intimata, 
e  ivi  si  troveri  in  Anticamera  deirEmo  insieme  cogli  altri  Uditori 
di  Rota  e  quando  i  medesimi  si  metteranno  la  Cappa  esso  si  metteri 
il  Mantellone  con  il  Cappuccio  sciolto;  terminata  che  sarei  la  disputa 
si  abbottoneri  il  cappuccio,  e  con  questo  vestimento  servirA  di  Car- 
rozza  Mons.  Decano  al  suo  Palazzo.  Questa  mattina  si  deve  andare 
con  Carrozza  nobile,  e  Livrea  di  gala,  e  si  porta  il  Tomo  delle 
Decretali. 


9 


Seconda  lista  che  dispensa  il  Bidello. 

AirAnticamera  di  Mons.  Decano scudi  1 2  — 

Alla  Sala  del  medesimo >  1,50 

AirAnticamera  di  tutti  gli  Uditori  di  Rota  ....  »  25  - 

Al  Cappellano  della  Ruota >  1,75 

AI  Bidello  per  Tintimo  del  punto  segreto     ....  »  1,20 

Alla  Cappella  della  S.  Rota >  37,50 

Al  Custode  della  Cancelleria   che  fi    la  fede  del  giu- 

ramento >  3,50 

Al  Notaro  della  Cancelleria    che  fei  il  rogito  del  giu- 

ramento >  3,50 

AI  Bidello  per  piu  regalie >  7  — 


% 


In  tutto  Scudi     92,95 


678  Soeculo  XIX 


Lista  che  paga  Monsignor  Novizio 
la  mattina  della  disputa-secreta. 

AU'  Anticamera  deirEfho  Sig.  Cardinale  Vice-Cancelliere     scudi      6  — 

Alli  Scopatori  di  detto     .     .     • »  1.50 

Alla  Sala >  1,50 

AUe  Famiglie  dei  Mons.  Uditori  di  Rota  bai.  60  per  ciascuno. 

Se  la  disputa  segreta  in  luogo  deirEmo  Sig.  Cardinale  Vice- 
Cancelliere  la  tenesse  qualche  altro  Cardinale,  si  e  praticato  sempre 
dal  Novizio  di  dare  qualche  ricognizione  alla  Sala  del  medesimo  senza 
pregiudicare  la  Famiglia  deirEino  Cardinale  Vice-Cancelliere. 

Dispensa  de  Marzapani  confetti,  e  vino. 

Nella  mattina  stessa  che  si  tiene  la  disputa  segreta  si  mandano 
li  Marzapani  con  tutto  il  restante  deiraccompagnamento,  come  si 
dircL  in  appresso. 

II  Marzapane  che  si  manda  ail^Emo  Vice-Cancelliere  si  deve  far 
trovare  in  sala  del  medesimo  tutto  preparato  per  farglielo  avere 
appena  terminata  la  disputa. 

11  Papa  dovri  avere  un  Marzapane  di  Libre  quindici. 

Se  vi  fosse  il  Cardinal  Nepote  un  Marzapane  di  libbre  quattordici, 
una  berretta,  un  paio  di  Guanti  di  Seta,  quattro  Scatole  di  Confetti, 
e  due  Fiaschi  di  Vino  che  deve  essere  di  Montepulciano. 

Anche  agli  s^guenti  Eminentissimi  si  dovri  dare  lo  stesso. 

Eminent.  Sig.  Cardinale  Segretario  di  Stato  Interni. 

Emo  Sig.  Cardinale  Pro-Datario. 

Emo  Sig.  Cardinale  Decano. 

Emo  Sig.  Cardinale  Segretario  de  Brevi. 

Erno  Sig.  Cardinale  Camerlengo. 

Emo  Sig.  Cardinale  Segretario  de  Memoriali. 

Emo  Sig.  Cardinale  Bibliotecario. 

Emo  Sig.  Cardinale  Vice-Cancelliere. 

Se  poi  vi  sono  altre  cariche  di  Palazzo,  che  venissero  occupate 
da  Cardinali,  allora  questi  si  dovranno  considerare  come  gli  Eminen- 
tissimi  di  sopra  descritti. 

Se  nel  Collegio  vi  siano  Cardinali  che  siano  stati  Uditori  di  Rota, 
a  questi  parimenti  gli  si  manda  ii  Marzapane,  e  tutt'altro. 

Come  ancora  se  qualcuno  di  essi  occupasse  qualcuna  delle  cariche 
di  sopra  descritte  gli  si  devono  mandare  due  Marzapani,  cioe  uno 
essendo  stato  Uditore  di    Rota,  e  Taltro  per  la  Carica  che  occupa, 


Pio  IX  679 

come  ancora  se  li  sopradetti  ritenessero  due  Cariche  si  deve  fare  il 
medesimo,  mandandoli  il  doppio  di  tutto. 

Se  li  punti  della  Disputa  tanto  pubblica  che  privata  li  avra  dati 
un'altro  Cardinale  in  luogo  del  Vice-Cancelliere,  molti  Uditori  di 
Rota  hanno  pratticato  mandargli  il  Marzapane,  e  tutt'altro. 

Alli  Signori  Uditori  di  Rota  si  deve  dare  un  Marzapane  di  libbre 
dodici  per  cadauno  con  una  berretta,  ed  un  paio  di  Guanti,  quattro 
Scatole  di  Confetti  e  due  Fiaschi  di  Vino. 

A  Monsignor  Decano  gli  si  deve  dare  il  doppio  di  tutto. 

Si  e  pratticato  da  un  buon  numero  degli  ultimi  Monsignori  Udi- 
tori  di  Rota  di  fare  sopra  ogni  Marzapane  Tarma  di  chi  lo  riceve 
risaltata  con  Fulignati. 

Le  canestre  dove  debbono  essere  posti  i  Marzapani  devono  essere 
inargentate  e  quella  del  Papa  dorata. 

Le  Berrette  de  Cardinali  debbono  essere  di  scarlatto  rosso  e  quelli 
delli  Prelati  di  panno  d'01anda  nero,  e  se  sari  Estate  dovranno 
essere  di  Amuers  ondato  dei  rispettivi  colori. 

Li  Guanti  per  i  Cardinali  debbono  essere  di  Castoro  cenerino, 
e  per  g\i  Prelati  di  Castoro  paonazzo, 

Tanto  le  Berrette  che  i  Guanti  saranno  involte  in  carta  da  scri- 
vere,  legate  con  fettuccia  di  seta,  per  i  Cardinali  color  ponz6,  e  per 
i  Prelati  paonazza. 

I  Fiaschi  di  Vino  devono  essere  di  Montepulciano  parte  bianco 
e  parte  rosso,^e  per  ogni  regalo  se  ne  danno  due  cioe  uno  bianco 
ed  uno  rosso. 

I  Confetti  saranno  di  quattro  sorte,  tanto  per  i  Cardinali  che  per 
i  Prelati  e  ad  ogni  regalo  vi  saranno  quattro  Scatole  una  per  sorte 
di  due  Libbre  Tuna. 

Le  medesime  Scatole  saranno  dipinte  con  sua  carta  intagliata  di 
dentro,  cioe  sopra  la  confettur^. 

La  Famiglia  di  Monsig.  Novizio  per  ogni  regalo  ricevera  baiochi  60. 

In  questo  medesimo  giorno  si  deve  mandare  il  regalo  al  Lettore 
della  Sapienza,  che  avri  composta  la  Conclusione  pubblica,  e  segreta, 
e  questo  regalo  consiste  in  cera  o  danari,  prendendo  norma  dairul- 
timo  Monsignore  Uditor  di  Rota  per  cosl  non  fare  ne  piu,  ne  meno 
di  quello  hanno  fatto  gli  altri. 

Ringraziatnento  decimo  terzo. 

Dopo  il  pranzo  di  questo  medesimo  giorno,  Monsignor  Novizio 
andera   a   ringraziare    il    Sagro    Tribunale    montando    solamente    da 


680  Soeculo  XIX 


Mons.    Decano,    e    nella    mattina   seguente,   od   in    altra   ringrazieii 
rEmo  Sig.  Cardinale  Vice-Cancelliere  o  chi  ha  fatto  le  sue  veci. 

Istanza  decimoterza  alF  Emo  Sig,   Cardinale  Camerlengo. 

La  mattina  del  seguente  mercoledi  Monsignor  Novizio  si  porteri 
dairEmo  Sig.  Cardinal  Camerlengo  di  Santa  Chiesa,  e  lo  pregheri 
accio  si  degni  di  dargli  il  Rocchetto  nel  prossimo  Venerdi,  e  se  mai 
in  detto  giorno  non  vi  sara  Camera,  allora  Mons.  Novizio  preghera 
il  sullodato  Porporato  affinche  si  compiaccia  farla  intimare. 

Partito  dal  suddetto  Emo  si  portera  da  Mons.  Decano,  e  lo  rendera 
informato  che  TEmo  Signor  Cardinale  Camerlengo  nella  prossima 
Camera  gli  dara  il  Rocchetto,  e  lo  pregherii  a  volerlo  far  sapere  ai 
suoi  CoUeghi.  A  questa  ambasciata  Monsig.  Decano  mandera  a 
basso  un  Cappellano  e  fari  un  complimento  con  dirgli  che  sara 
servito. 

Giorno  nel  qtiale  si  presta  il  giuramento  in  Camera  e  p&i  in  Rota. 

II  Venerdi  o  il  Lunedi  come  si  e  detto  secondo  Tora  delF  intimo 
dato  dall'Emo  Sig.  Cardinale  Camerlengo  si  anderi  in  Camera  oppure 
al  Palazzo  di  detto  Erho  e  si  tratterra  fino  a  che  non  si  e  radunata 
la  Camera ;  la  quale  radunatasi  ed  introdotto  Mons.  Novizio  gli  sara 
messo  il  Rocchetto  e  Cappa  (che  Mons.  Novizio  fara  trovare  ivi 
preparata);  Quindi  presteri  il  giuramento.  Terminato  tutto  cio  pas- 
seri  in  Rota  accompagnato  dal  Notaro,  il  quale  fara  fede  al  Sagro 
Tribunale,  che  Mons.  Novizio  ha  prestato  il  suo  giuramento  nelle 
debite  forme.  Appena  giunto  in  Rota  sara  dal  Bidello  introdotto 
nella  Camera  della  Giudicatura  accompagnato  come  si  e  detto  dal 
Notaro,  il  quale  dopo  che  avri  fatto  fede  che  Monsignor  Novizio 
ha  prestato  il  giuramento,  se  ne  partiri,  ed  allora  Monsig.  Novizio 
resteri  con  gli  altri  Uditori  del  Tribunale.  Finito  il  Tribunale  dovra 
accompagnare  a  casa  Monslg.  Decano.  In  questo  giorno  si  porte- 
ranno  le  Livree  di  gala. 

NB.  Se  il  giuramento  si  prestasse  in  Casa  deirEmo  Camerlengo, 
in  luogo  di  andare  in  Camera,  allora  Monsig.  Novizio  serviri  di 
Carrozza  il  Notaro,  tanto  per  accedere  al  Palazzo  suddetto,  quanto 
per  andare  a  fare  la  relazione  al  Tribunale.  Monsig.  Novizio  poi  dopo 
preso  il  giuramento  si  leveri  la  Cappa,  che  nuovamente  la  indosseri 
appena  sara  giunto  al  Sagro  Tribunale  insieme  al  Notaro  come  si 
e  detto  di  sopra. 


Pio  IX  681 


Propine  che  si  pagano  la  mattina  che  prende  tl  Rocchetto, 

AUa  Sala  deirEmo  Camerlengo scudi  1,50 

AirAnticamera  del  medesimo >  2,15 

Sala  di  Mons.  Decano  di  Camera >  1.05 

Alle  Famiglie  del  Sagro  Tribunale  baiocchi  60  Tuna .  >  6  — 

Pel  Giornale  che  si  paga  al  Notaro  di  Camera     .     .  >  10,50 

Ai  due  Cursori  che  assistono  alle  Funzioni  ....  >  3.50 
Al  Notaro  di  Camera  che  fa  il  rogito  del  presente  giu- 

ramento >  3,50 

In  tutto  Scudi     28,20 

Ringraziamento  decimoquarto. 

II  giorno  immediatamente  seguente  Monsig.  Novizio  si  portera  a 
ringraziare  rEmo  Sig.  Cardinale  Camerlengo,  e  Monsignore  Decano- 
di  Camera,  smontando  da  ambedue. 

Prima  volta  che  si  andera  a  prendere  Mons.  Decano 

e  si  portera  in  Rota. 

II  giorno  Rotale  immediatamente  seguente,  un  poco  prima  della 
Campana  del  Collegio  Romano,  dovra  Monsig.  Novizio  andare  a 
prendere  Monsig.  Decano,  e  lo  servira  coUa  sua  Carrozza  al  Tribunale^ 
che  terminato  sara  accompagnato  dagli  ultimi  due  senza  levarsi  la 
Cappa,  dal  Papa  a  prendere  la  Benedizione,  e  terminata  questa  fun- 
zione  ognuno  ander^  a  suo  vantaggio. 

Quest'oggi  si  pagano  baiocchi  sessanta  a  ciascuna  Famiglia  dei 
due  accompagnanti,  in  tutto  Scudo   1,20. 

Seconda  volta  che  si  prende  Mons.  Decano 
e  si  accompagna  in  Rota. 

Nel  giorno  Rotale  immediatamente  seguente  al  suddetto,  Mon- 
signor  Novizio  all'ora  della  Campana  si  porteri  come  sopra  si  e 
detto  da  Mons.  Decano  e  lo  portera  in  Rota;  finita  la  quale  lo 
stesso  Mons.  Decano  premesso  un  breve,  succinto  discorso,  col  quale 
lo  ammonisce  sulla  modestia,  suirordine,  sul  segreto,  e  sullo  stile 
da  conservarsi  gli  apre  poscia  la  bocca,  e  lo  consegna  al  Bidello, 
ed  al  Notaro  dicendo  in  posterum  esto  Auditor. 


682  Soeculo  XIX 


Possesso. 

Subito  terminata  la  Rota,  e  levatasi  la  Cappa  partiri  immedia- 
tamente  senza  ulteriore  dimora  alla  volta  della  sua  abitazione  per 
ricevere  il  Sagro  Tribunale,  che  in  corpo  gli  anderi  a  far  visita,  e 
prendere  il  solito  rinfresco. 

Giunto  che  sari  a  Casa,  senza  spogliarsi  aspetteri  Tawiso  della 
sua  Famiglia,  che  viene  il  Sagro  Tribunale,  ed  allora  anderi  a  rice- 
verlo  a  fin  delle  scale,  ed  arrivati  alla  Sala  d*Udienza  ove  si  fari 
trovare  un  circolo  di  sedie  per  quanti  sono  gli  Uditori  di  Rota  si  dara 
principio  al  rinfresco,  che  terminato  ognuno  anderi  a  suo  vantaggio. 

In  quest'oggi  si  paga  ad  ogni  famiglia  dei  Prelati  Uditori  di  Rota 
baiocchi  sessanta  per  ciascuna. 

Ai  Cocchieri  baiocchi  trenta;  ed  ai  medesimi  per  beveraggio  in 
tutti  uno  Scudo. 

Al  Bidello  per  Berretta,  e  Vino  Scudo  uno. 

Modo  di  dare  il  rinfresco  nel  giorno  del  possesso. 

Primieramente  e  ixecessario  sapere  quanto  ad  un  dipresso  durera 
la  Rota  per  far  trovare  pronto  la  Cioccolata,  e  tutt'altro  e  quando 
si  si  che  viene  il  Tribunale,  con  Taiuto  di  molti  si  ik  somministrare 
il  rinfresco  senza  far  nascere  confusione,  e  ritardo,  come  e  qualche 
volta  accaduto. 

I  Camerieri  serviranno  tutti  i  prelati,  Cappe  nere  ed  Aiutanti  di 
Studio  se  sono  venuti;  I  Servitori  serviranno  i  Servitori  ed  i  Coc- 
chieri. 

Lo  stile  del  Tribunale  e  di  dare  la  Cioccolata  e  sorbetti  in  giare, 
di  due  specie,  e  crostini  di  Pane,  cialdoni  e  Biscottini  di  Dama: 
Ma  molti  hanno  variato  dando  dopo  le  Cioccolate  Pezzi  gelati,  Frutti 
e  cose  simili. 

Alle  Cappe  nere  si  di  lo  stesso,  come  ai  Prelati  e  cosa  vogliono. 

Ali  Servitori  per  ogni  Famiglia  si  dari  un  Gabarre  di  sei  Cioc- 
colate  con  due  Biscottini  di  Savoia  per  chicchera  e  altro  Gabarre  con 
sei  Giare  di  Sorbetto  di  due  Sorti. 

Alla  Famiglia  di  Monsignor  Decano  si  dari  il  doppio. 

Alli  Cocchieri  due  Cioccolate  a  testa,  due  Giare  una  per  sorte: 
e  quattro  Biscottini  di  Savoia. 

Ad  ogni  Famiglia  si  danno  tre  pacchetti  di  Biscottini  composti 
di  sei  Tuno,  parte  con  il  gelo,  e  parte  senza  altro;  per  le  Cappe  nere 
di  numero  dodici  come  sopra,  ed  alla  F^amiglia  del  Decano  il  doppio. 


Pio  IX  683 

Si  dara  il  pacchetto  di  Biscottini  al  Bidello,  ed  al  Cappellano  della 
S.  Rota  di  dodici  con  una  Libbra  di  Cioccolata. 

Ai  Camerieri  che  vengono  a  servire  si  di^  un  Pacchetto  di  Biscot- 
tini  di  sei,  come  parimenti  si  da  il  tutto  alla  Famiglia  di  Casa. 

I  Pacchetti  saranno  legati  con  fettuccia  di  seta  color  rosa,  e  in 
tal  circostanza  dovra  procurarsi,  per  quanto  e  possibile,  di  far  tutto 
con  esattezza  affinche  tutti  rimangono  contenti. 

E  con  questo  e  terminato  il  presente  Regolamento  istruttivo. 

Diversi  cambiamenti  che  si  riscontrano 
nella  esecuzione  dal  presente  Regolamento. 

La  Lista  delle  mance  ossiano  Strenne  che  sono  prescritte  pagarsi 
al  Palazzo  Apostolico,  come.si  legge  in  questo  al  3  che  ascendono 
in  totale  a  Scudi  8,10  sono  state  pagate  al  30  Agosto  1844,  al 
seguito  di  Nota  presentata  e  quietanzata,  nella  circostanza  della  Carica 
ottenuta  dairillmo  e  Revedmo  Monsignore  Alessandro  Magni  in 
Scudi   17,80  come  si  rileva  dal  seguente  dettaglio. 

AUi  Aiutanti  di  Camera  di  S.  Santita scudi     2,15 

Ai  Palafrenieri  di  S.  Santitii »         4,10 

Alli  Scopatori  Segreti >         2,05 

Ai  Facchini  di  Camera >       —  30 

Alla  Guardia  Svizzera >         i  — 

Alla  Big.    Sala   deirEmo    Segretarib    di  Stato  per  gli 

Affari  interni >         2,80 

Alla  Sala  deirEmo  Segretario  di  Stato >       —  60 

Idem  deirEmo  Segretario  de  Brevi >       —  60 

Idem  deirEmo  Segretario  de  Memoriali >       —  60 

Idem  deirEmo  Datario >       —  60 

Idem  di  Monsig.  Maggiordomo >       —  60 

Idem  di  Monsig.  Maestro  di  Camera >       —  60 

Idem  di  Monsig.   Uditore  SSmo >       —  60 

Idem  di  Monsig.  Segretariato  della  Cifra >       —  60 

Ordinanze  della  Segreteria  di  Stato      ......         >      —  60 

Totale  Scudi       17,80 


684  Soeculo  XIX 


567. 

Aperitio  Rotae  dntw  18^0  locum  habet  die  j8  novembris, 
(Arch.  Rot.,  «  Diarium  Camerale »). 

18  nov.    1850, 

Mane  solemnis  aperitio  Rotae  locum  habuit equitatio  solum 

omissa  fuit,  sicut  iam  fuerat  destinatum. 


568. 

Solemniter  iterum  celebrantur  exequiae  praedefunctorum  Auditorum  cum 
interventu  Magistri  S.  Palatii  Apostolici. 

(Arch.  Rot.,  ^Diarium  Camerale»). 

29  nov.    1850. 

Postremis  duobus  annis  ob  publicas  vicissitudines  in  privato 
sacello  S.  Auditorii  funebria  pro  animabus  Auditorum  S.  R.  defun- 
ctorum  celebrata  fuere.  Sed  hoc  anno  publice  iterum  in  Ecclesia 
S.  Laurentii  et  Damasi  solemnia  pompa  anniversaria  solemnia  expleta 
sunt,  iuxta  formam  consuetam.  Adfuit  de  more  Rnis  P.  Fr.  Dominicus 
Buttaoni  Ord.  Praedicatorum  S.  A.  P.  Magister. 


569. 

/n  Rota  Urbana  decernitur  proponi  posse  tria  dubia;  eam  insequantur 
tres  Rotae  trium  dubiorum. 

(Arch.  Rot.,  •  Diarium  Camerale*). 

10  martii   1851. 

Bis  iam  noster  Ordo  praeteritis  annis  definierat  num  Rota  Urbana 
numeranda  foret  inter  Rotas  in  quibus  tria  dubia  proponi  possunt 
Primum  negativam  tenuit  sententiam.  Sed  hodie,  re  noviter  discussa» 
iterum  Patribus  placuit,  ut  Rotam  Urbanam  tres  insequantur  Rotae 
in  quibus  tria  dubia  proponere  permissum  sit.  Quod  autem  ita  con- 
stitutum  est,  firmum  immotumque  in  posterum  servandum  decre- 
vere. 


Pio  IX  686 


570. 

Hevocatur  in  pristinum  vetusta  methodus  experimentum  pro  assequendo 
Advocati  titulo  faciendi, 
(Arcil  Rot.,  ^Diarium  Camerale*), 

Die  4  aprilis  1851. 

In  concursu  eorum  qui  advocatorum  numero  adlegi  cupiunt,  haec 
methodus  invaluit  semper  apud  Ordinem  nostrum,  ut  ab  Rmo  De- 
cano,  iis  qui  scripto  specimen  peritiae  suae  in  iuris  legumque  scientia 
exhibituri  erant,  traderentur  Summaria  utriusque  partis  in  causa 
coram  eodem  Ordine  nostro  acta,  una  cum  ori^inali  dubio,  ac  latum 
rotale  rescriptum  contra  quod  loco  ac  tempore  praeiinito  defensio 
paranda  erat.  Ast  cum  modus  iste,  quanam  de  causa  ignoratur, 
nuper  manserit  inobservatus,  et  tradita  fuerit  praeter  Summaria, 
dubium  ac  rescriptum,  etiam  rotalis  decisio,  Patres  hodie  unanimiter 
constituerunt  ut  in  posterum  vetus  consuetudo  religiose  observetur. 

571. 

C/ni  ex  Secretis  Rpd.  del  Magno,  in  Auditorem  cuiusdam    apostolici 
Internuncii  electo,  concedit  Rota    titulum   Advocati,    etsi  regulare 
triennium  in  Studio  nan  explevisset. 
(Arch.  Rot.,  ^Diarium  Camerale*, 

Die   13  iun.    1851. 

Nondum  ex  consuetudine  iugiter  ac  religiose  apud  Ord.  Nostrum 
servata,  sed  ex  lege  etiam  inducta  ab  officiali  litera  cl.  m.  Card.  Gam- 
berini  cum  internis  negociis  status  praeerat,  advocati  titulus  iis  qui 
a  secretis  nostris  sunt  in  cognoscendis  ac  iudicandis  causis  concedi 
haud  solet,  nisi  postquam  penes  quemdam  ex  Patribus  triennium 
insumpserint.  Verum  hodie  peculiaribus  «de  causis  aliter  Patres  cum 
Sacerdote  Vincentio  Petrarca  a  secretis  suffragiis  Rpd.  De  Magno 
servandum  iudicarunt.  Hic  enim  in  Auditorem  electus  Internuncii 
Apostolici  penes  Rempublicam  novae  Granatae  in  Indiis  occidenta- 
libus,  cum  et  in  S.  Sedis  obsequium  tam  longe  proBciscatur  et  in 
honorem  spemque  iuvenis  cedat,  aequum  est  visum,  ut  quamvis 
d.  Petrarca  triennium  non  expleverit,  attamen  advocati  titulo  deco- 
raretur,  dictis  de  causis  paululum  a  regulae  rigore  declinando,  prae- 
sertim  cum  de  eiusdem  in  iure  peritia,  Rpd.  De  Magno  amplissimum 
exhibuerit  testimonium. 


686  Soeculo  XIX 


572. 

Donativum  annuum  largitur  non  antiqua  solemni  pompa  :  de  quo  Rota 
congueritur, 
(Arch.  Rot.,  ^Diarium  Camerale*), 

Die  7  iul.   1851. 

A  priscis  usque  temporibus  sueverunt  Pontifices  intra  octedium 
a  solemniis  Ss.  Apostolorum  Petri  et  Pauli  S.  Rotae  Auditoribus 
largiri  aurea  scuta  1 300,  in  singulos  pro  rata  distribuenda ;  eorum- 
que  traditio  speciali  quodam  ritu  perficitur.  Domus  enim  Pontificiae 
Magister,  aulica  veste  procedens,  Patribus  in  tribunali  sedentibus 
singillatim  mandatum  ad  eam  summam  exigendam  quotannis  efTert 
in  serica  crumena,  sericis  pariter  ornata  ligaminibus  occlusum,  licet 
olim  in  iisdem  crumenis  aurea  pecunia  reapse  contineretur.  Verum 
absentia  Pontificis  hoc  anno  effecit  ut  res  secus  se  haberet...  Rdus 
Diius  Vincentius  Cagnucci,  alter  ex  addictis  Praefecturae  SS.  PP.  AA. 
Patribus  hodie  attulit  peculiaria  mandata  pro  scut.  1 80  (quae  quan- 
titas  pro  Rmo  Decano  de  more  dupla  fuit  papyri  folio  involuta).  Tum 
tamen,  cum  brevioribus  esset  vestibus  indutus,  Patres  excipiendum 
in  aula  noluerunt  eumque  nec  sueto  flore  donarunt. 

Animadvertendum  est,  paucis  post  diebus  SS.  PP.  AA.  pro-prae- 
fectus  Rmo  Decano  sericas  transmisisse  crumenas,  quae  ab  eodem 
singulis  auditoribus  seorsim  fuere  distributae. 

573. 
Solemnis  aperitio  Rotae  fit  die  Rotae  iuramenti. 
(Arch.  Rot.,  «  Liber  S.  Rotae,  n,  4>^  pag.  482). 

Die   17  Novembris  (185 1). 
Patres  in  Aula  Vaticana  hodie  mane   convenerunt   ut   Pontificias 
Constitutiones  de  more  legerent  ac  iuramentum  praestarent.  RR.  PP. 
DD.  mei  Serafini  et  De  Witten  equitarunt. 

574. 
Examina  pro  consequendo  Advocati  nomine  fiant   tantummodo  feriis 
Paschalibus  et  tempore  Potionum  -  pro  admissione  Procuratorum 
semel  in  anno  dumtaxat  item  Potionum  tempore. 
(Arch.  Rot.,  «  Liber  5.  Rotae  n.  4*^  pag.  485-486). 

Die  2  1   praedicta  (Novembris   185 1). 
Cum  quidam  Doctor  Lattanzi  petiisset  ut  extra  ordinem  ad  expe- 
rimentum  admitteretur  pro  Advocati  nomine  consequendo,  S.  Ordo 


Pio  IX  ^  687 

respondit:  Negative,  Quinimmo  Patres  constituerunt  ut  pro  admis- 
sionum  experimentis  numquam  a  consuetudine  recederetur  quae  ea 
peragenda  esse  iubet  Feriis  Paschalibus  et  durantibus  Potionibus. 
Item  pro  admissione  Procuratorum  examen  semel  in  anno,  idest 
Potionum  tempore,  habendum  esse  Patres  confirmarunt. 


575. 

Avditores   Rotae  diebns  studiorum  receptiones  solemnes    etiam  Amba-- 
sdatorum  non  adibant  seorsim,  multoque  minus^  collegialiter . 
(Arch.  Rot.,  <  Liber  S.  Rotae,  n.  4  »  pag.  489  490). 

Die   I    Decembris  (185 1). 

....  Sua  Eccellenza  il  Signor  Conte  di  Rayneval  (?)  avendo 
risoluto  di  fare  il  primo  suo  ricevimento  della  Societa  Romana  e 
straniera  nella  qualifica  e  rappresentanza  di  ambasciadore  della  Re- 
pubblica  Francese  presso  la  S.  Sede  dimani  a  sera  2  Decembre,  ed 
avendo  fatto  invitare  per  organo  di  Monsignor  Pro-Decano  V  intiero 
Tribunale  della  S.  Rota,  lo  stesso  Tribunale  osservando  questo 
solenne  ricevimento  cadere  in  serata  di  Studio,  ossia  di  martedi, 
nella  quale  non  e  lodevole  che  i  singoli  Uditori  di  Rota  compari- 
scano  in  Societi  e  molto  meno  si  mostri  Tintiero  Collegio,  ha  incaricato 
Monsignor  ProDecano  di  mandare  alF anticamera  del  Signor  Am- 
basciatore  il  proprio  Cappellano,  affinche,  ringraziato  delFinvito  TEc- 
cellenza  Sua  e  rallegratosi  in  nome  del  S.  Tribunale  per  la  di  lui 
promozione,  faccia  le  scuse  per  la  doverosa  mancanza  che  dovrk 
commettere,  atteso  il  sopraindicato  motivo. 

576. 

In  officiali  Epistolio  Cardinalis  a  Secretis  Status,  quo  RoUie   signifi- 

catur  nominatio  Salvatoris  Nobili  Vitelleschi  in  locum  R.  p.  d.  Qua- 

glia,  huius  deputaiio  ad  munus  Secretarii  S.  Congregationis  Con- 

cilii  appellatur   <  Destinazione  »   non  autem  promotio. 

(Arch.  Rot.,  «  Lettere  e  Biglietti  »). 

34395 

Dalla  Segreteria  di  Stato, 
18  Marzo   1852. 

Per  la  destinazione  di  Monsignor  Quaglia  a  Segretario  della 
Sacra  Congrcgazione  del  Concilio  essendo  rimasto  vacante  un  posto 
di  Uditore  del  Tribunale  della  S.  Rota,  la  Santiti  di  Nostro  Signore 


^  Soeculo  XIX 


si  e  benignamente  degnata  di  destinarvi  Monsignor  Salvatore  Nobili 
Vitelleschi,  Se  ne  rende  consapevole  Mons.  Pro-Decano  della  S.  Rota 
per  sua  intelligenza  e  norma. 

G.  Card.  Antonelli. 
Monsignor  Pro-Decano 
della  S.  Rota. 

577. 

Adiutor  a  Studiis   Franciscus   Leonori  in   iudicem   tribunalis   appel- 
lationis  Bononiae  eligitur  —  Frandscus  PantanetH,  Secretus  penes 
Antinori,  Atiditorem,  in  iudicem  tribunalis  Beneventi. 
(Arch.  Rot.,  «  Ltber  5.  Rotae,  n.  4  i^  pag.  503-504), 

Die  23  Augusti   1852. 
Hac  die  duplex  accepi  Epistolium,  nempe: 

Ministero  di  Grazia  e  Giustizia. 
Num.  61892. 

La  Santita  di  Nostro  Signore  nella  Udienza  del  24  corrente  si 
e  benignamente  degnata  di  nominare  Giudice  del  Tribunale  di  Appello 
sedente  in  Bologna,  TAvvocato  Francesco  Leonori  attuale  Aiutante 
di  Studio  presso  Mons.  Luigi  Bonini  Uditore  della   Sacra  Rota. 

II  sottoscritto  ministro  di  Grazia  e  Giustizia  si  reca  in  pregio  di 
partecipare  air  Eccellenza  Vostra  Rma  questa  sovrana   disposizione. 


Altero  vero  Epistolio  fnum.  61850)  iisdem  verbis  concepto  nun- 
ciatum  est,  Franciscum  Pantanetti,  a  Secretis  R.  P.  Domini  mei 
Antinori,  ad  ius  in  Beneventano  Tribunali  dicendum  missum  fuisse. 

578. 

Hispaniarum  Regina  ad  nominationem  hispani  Auditoris  pro  corona 
Castellae  procedere  cupiente,  Papa  Rpd,  De  Magno   a  loco  quem 
obtinebat  transfert  ad  alium, 
(Arch.  Rot.,  €  Liber  iuramenti » ,  pa^,  32), 

Die  24  Martii   1853. 

Cum  Hispaniarum  Regina  ad  praesentationem  procedere  exopta- 
ret  Auditoris  S.  Rotae  pro  Regno  Castellae,  hinc  R.  P.  D.  De  Magno, 
iuxta  ea  quae  in  eius  nominatione  a  Ssfho  praedisposita  fuerant, 
sedem  dereliquit  ab  R.  P.  D.  Rivadeneyra  olim  occupatam  et  ad 
aliam  sedem,  non  in  id  expedito   Motuproprio,  translatus  est,  quam 


Pio  IX  689 

R.  P.  D.  Valdina  La  Grua  nuper  defunctus  tenuerat.  Quod  quidem, 
salva  antianitate  et  quibuscumque  aliis  privilegiis  ac  iuribus  R.  P.  D.  De 
Magno  competentibus,  exequutioni  committendum  esse  statuit  idem 
Motusproprius,  ut  S.  Auditorii  Decano  communicavit  Emus  ab  Arca- 
nis  Status  per  Epistolium  diei  23  Martii,  quod  in  Archivio  Decanali 
asservatur. 

579. 
Rota  differt  approbare  Studium  novitii  Auditoris  Serafini  utpote  quia 
nimis  propere  iuxta  Constitutiofies  illud  proposuerat, 
(Arch.  Rot.,  ^Diarium  Camerale*). 

Die   13  aprilis   1854'. 

In  Comitiis  huius  diei  Rms  Decanus  retulit,  electum  Auditorem 
Rpd.  Serafini  suum  a  Studiis  Adiutorem  atque  unum  alterumque  a 
Secretis  proposuisse,  ut  a  Tribunali  adprobaretur.  At  cum  Rotales 
Regulae  ac  servata  semper  consuetudo  non  ferat  ut  haec  fiant  ante- 
quam  processus  electi  Auditoris  expleatur,  ac  Praesulis  Serafini  adhuc 
20  circiter  dies  ad  processus  consummationem  supersint,  hinc  Patres 
adprobationem  huiusmodi  ad  congruum  tempus  distulerunt. 

580. 

Rota  instdt  apud  Pontificis  Gubemium  ut,  supresso  privUegio  Came- 
ralis  Typographiae  imprimendi,  privative  quoad  omnes^  cunctas 
RotcUes  Decisiones  cunctasque  allegationes  et  Summarta  causarum 
Rotalium^  curaret  ut  exemplar  uniuscuiusque  cUlegationis  et  Sum- 
marii  ad  Rotale  Archimum  mitteretur  ad  coUectionem  Positionum 
complendam  dietim,  -  Favorabilis  Gubemii  responsio. 
(Arch  Rot.,  « Liber  5.  Rotae  n.  4»y  pag.  517), 

Die  18  Maii  1853. 

Cum  S.  Ordo  pluries  instetisset,  ut  post  suppressum  privilegium 

de/la   Stamperia    Camerale  pro    impressione    allegationum,  exemplar 

uniuscuiusque  allegationis  et  Summarii  ad  Archivium  Rotale,   prout 

antea  consueverat,  defcrretur,  hac  de  re  tandem  sequens  recepi  Epi- 

stolium : 

46390. 
Dalla  Segreteria  di  Stato 

18  Maggio  1853 

In  corrispondenza  a  foglio  di  Mons.  Decano  del  S.  Tribunale 
della  Rota  in  data  10  Marzo  ultimo  e  presso   le  intelligenze  prese 


44 


690  Soeculo  XIX 


con  i}  Signor  Pro~Ministro  delle  Finanze,  saranno  da  questo  dati 
quanto  prima  gli  ordini  opportuni,  affinche  d'ora  in  avanti  le  Scrit- 
ture  e  Sommari  delle  cause  trattate  nel  ridetto  Tribunale,  dopo  le 
ispezioni  d'  Istituto  che  vi  fara  sopra  la  Prepositura  del  Registro  di 
Roma,  sieno  periodicamente  depositate  neirArchivio  Rotale,  onde 
mantenerne  la  CoUezione.  Tanto  si  partecipa  a  Mons.  Decano  della 
S.  Rota  per  sua  intelligenza  e  norma. 

G.  Card.  Antonelli. 

581. 

Dux  Mutinensis  causam  quamdam  criminalem  petit  et  obtinet  a  Papa 

Sacrae  Rotae  iudicio  committi. 

(Arch.  Rot.,  « Liber  S.  Rotae,  n,  4  *,  pag,  570). 

Dalla  Segreteria  di  Stato  -  12  marzo  1855. 

N.  64239. 

II  Ducale  Governo  Estense,  non  ha  guari,  si  rivolgea  al  sotto- 
scritto  per  supplicare  il  S.  Padre  onde  permettesse  al  S.  Tribunale 
della  Rota  di  dare  il  saggio  suo  parere  sopra  una  causa  di  omicidio 
decisa  in  quei  Tribunali  con  sentenze  difformi.  Sebbene  non  si  omet- 
tesse  di  far  presente  che  ora  non  e  istituto  dello  stesso  S.  Tribunale 
di  giudicare  nelle  Cause  Criminali,  pur  tuttavia  avendosi  da  quel 
Governo  piena  fiducia  nella  sapienza  ed  integrita  del  medesimo, 
rimase  fermo  nella  preghiera  e  nella  fiducia  di  essere  corrisposto  e 
rimise  Tanalogo  processo,  le  sentenze  e  tutt'aItro  relativo. 

Fattasi  di  tutto  piena  relazione  al  S.  Padre,  la  Santita  Sua  lieta 
di  vedere  intemerata  tuttora  la  fama  secolare  della  Rota,  e  volendo 
altresi  appagare  i  desideri  del  ridetto  Governo,  ha  ordinato  che  si 
passasse  tutta  la  posizione  al  S.  Tribunale  alFeffetto,  di  cui  sopra, 
autorizzandolo  a  corrispondere  a  si  bel  tratto  di  fiducia  del  ripetuto 
Governo  Estense. 

In  seguito  di  tali  ordini  Sovrani  il  sottoscritto  trasmette  a  M*"  De- 
cano  della  S.  Rota  la  posizione  di  cui  sopra,  della  quale  a  suo  tempo 
verri  fatto  il  ritorno,  unitamente  al  richiesto  parere. 

firmato  G.  C.  Antonelli. 

582. 
Cum  <  permulta  ac  graviora  dissidia  locum  ...  habuissent  inter  D.  Fe- 
€  licem  De  Romanis,  Adiutorem  a  Studiis  R.  P.  D.  ...  De  S6gur 

<  et  hunc  Praesulem,  ...  R.  P.  D.  De  S6gur  Advocatum  illum  a 

<  sui  Adiutoris  munere  dimisit...  >,  consulto  tamen  prius  Sacro 


Pio  IX 691 

Auditorio,  Cardinale  a  Secrelis  Staius   et  ipso   Papa,    qui  omnes 
factam  dimissionem  ratam  habuerunt.  -  Maio-Iulio   1855. 

(Arch.  Rot.,  « Ltber  S.  Rotae,  n.  4*,a  pag.  574  ad  578  exclusive). 


583. 

Dux  Mutinas  cui  votum  Rotae  in  causa  criminali  <  fu  rassegnato..., 

<  ne  ha  mostrato  il  pieno  suo  gradimento;  ...  dopo  di  aver  dispo- 

<  sto  che  si  rendessero  al  S.  Padre  le  piu  vive  azioni  di  grazia, ... 
«  ha  disposto  altresi  che  venisse  annunciata  al  Tribunale  mede- 

<  simo  in  genere  ed  in  particolare  a  ciascuno  dei  rispettabili  suoi 

<  membri  votanti  nella  Causa  sopracitata   \  espressione  di  grato 
€  animo  di  cui  il  R.  Governo  e  intimamente  compreso  verso  la 

<  sapiente    manifestazione   del    loro   analogo    opinamento 

« G.  C.  Antonelli  >.  -  Die  8  Octob.   1855. 

(Arch,  Rot.,  « Liber  S.  Rotae,  n.  4  >,  pag,  580-581), 

584. 

Spinellus  Antinori  et  Ga^to  de  Segur  Auditoratui  Rotae  valedicunt. 
( Arch.  Rot.,  «  Liher  S.  Rotae,  n.  4*,  pag.  588-589). 

Die  5*  lanuarii   1856. 


die  dicta 

Hoc  mane  perlegi  Epistolia  quibus  Emus  a  Secretis  Status  signi- 
ficabat  dimissiones  a  munere  Auditorum  S.  Rotae  tum  Spinelli  Anti- 
nori,  tum  R.  P.  D.  De  Sdgur  qui  quidem  nominatus  fuit  Proto-no- 
tarius  Aplicus  necnon  Canonicus  Ecclesiae  S.  Dyonisii  Lutetiae  Pari- 
siorum. 

585. 

Petenti  a   S.   Rota   Marchioni  Spinello  Antinori,  ex-Auditori,   titulo 
cohonestari  Advocati^  Rota  morem  gerere  statuit  <  non   per   con- 
.  «  suetum  rescriptum,  sed  peculiari  forma  unde  maior  in  eo  gloria 
<  atque  honos  redundet>.  -  Die   12  martii   1856. 

( Arch.  Rot.,  <  Liber  S.  Rotae,  n.  4>,  pag. 592-593). 


692  Soeculo  XIX 


586. 

Decanus  Rotae  Auditaribus  notum  facit,  Secretarium  Status  sibi  per 
epistolam  signifuasse,  dominum  Antonium  Martin  Villa,  hispanum, 
hinc  ab  anno  1854  electum  et  nominatum  in  S,  R.  Rotcu  Auditorem, 
sed  numquam  officium  potitum,  «  per  causa  di  salute  si  e  dimesso 

<  mediaQte  formale  atto  di  rinuncia  dalla  carica  di  Uditore  della 
€  S.  Rota  Romana  per  la   corona   di   Aragona.  a  cui  era    stato 

<  nominato  nel   1854...  >.  -  Die  j  AugusH  18^7. 

(Arch.  Rot.,  «  Liber  S.  Roiae,  n,  4  *^  pag.  612). 

587. 
Rota  aperitur  mense  novemiris,  die  Rotae  iuramenti. 
(ARca.  RoT.,  « Liber  5.  Rotae,  n.  4*,  pag,  613), 

Lunae   16  Novembris   1857. 

Patres  hodie  mane  in  Aula  Vaticana  convenerunt  pro  consueta 
solemni  Rotae  aperitione.  R.  P.  D.  mei  La  Tour  d'Auvergne  et  Pel- 
legrini  magno  comitatu  equitarunt...  Constitutiones  apostolicae  per- 
lectae  inde  fuere  ac  iuramentum  ab  omnibus  praestitum  fuit... 

• 
588. 

LitteriSy  missis  a  Decano  ad  Emum  Cardinalem  Antonelli  a  SecreAs 
Status  -  qui  mense  octobri  a  Rota  petierat  <  qualche  utile  sug- 
gerimento  (di  riforme)  nella  parte  relativa  alla  sua  procedura  - 
Sacrae  Rotae  Tribunal  Pontificis  Guhernio  prcteter  cUia  preces 
dat  ut  Adiutoribus  a  Sttuiiis  ius,  post  expletum  per  decennium 
Adiutoris  munus^  concedatur  ad  officium  vel  ludicis  togati  penes 
Civile  Tribunal  Urbis,  vel  ludicis  appellationis  in  Provinciis^  eisdem 
Adiutoribus  ad  iubUationem  consequendam  computato  utiliter  decennio 
in  Rota  emenso  -  Secretis  autem  solemnis  poUicitatio  fieret,  ipsis,  sui 
muneris  in  Rota  per  5  annos  laudabile  exerciiium  Utulo  fore  ad 
nominationem  assequendam  vel  ludicis  Auditoris  civilis  Tribunalis 
Urbis,  vel  ludicis  tribunalium  primae  Instantiae  in  Promnciis. 

(Arch.  Rot.,  « Ltber  S.  Rotae,  n,  4*^  pag,  617-618). 

Die  dicta  (20  lanuarii  1858). 

Sacrum  Tribunal  desiderio  motum  meliorandi  sortem  Adiutorum 
a  studiis  ac  eorum  qui  uti  a  Secretis  S.  Rotae  Auditoribus  operam 


Pio  IX  693 

in  cognoscendis  causis  praebuerunt,  Epistolium  sequens  Emo  Anto- 
nelli  a  Secretis  Status  cum  commendatione  mittere  mihi  commisit, 
quodque   onus  libenti  animo  adimplevi. 

Eminenza  Reverendissima, 

E  gia  da  gran  tempo  che  gli  Aiutapti  di  Studio  addetti  al  Tri- 
bunale  della  S.  Rota,  lamentando  la  precaria  loro  condizione,  hanno 
fatto  replicate  calde  istanze  per  ottenere  un  qualche  provvedimento 
che  li  assicuri  della  sorte  avvenire.  E  la  morte  recentemente  acca- 
duta  deirAvvocato  di  Legge,  il  quale  per  lunghi  anni  ha  lodevol- 
mente  esercitato  (?)  Tindicato  officio,  ed  ha  nullameno  lasciato  la 
sua  famiglia  neir  indigenza,  ha  dato  motivo  al  ceto  dei  menzionati 
Aiutanti  di  Studio  di  rinnovare  Tenunciata  domanda,  interessando  il 
Tribunale  medesimo  cui  appartengono  di  officiarne  presso  il  supe- 
riore  Governo  la  relativa  adesione.  ♦ 

Non  puo  al  certo  negarsi,  massime  per  le  variate  circostanze 
dei  tempi  che  la  condizione  dei  riferiti  individui  non  presenti  quelle 
lusinghe  che  forse  aveva  in  passato  e  renda  quindi  tanto  piu  sensi- 
bile  quella  precarieta  che  e  stata  sempre  propria  del  loro  incarico.  Egli 
e  vero  che  sembrando  di  cio  penetrata  la  Superioriti  non  ha  mancato 
di  proporre  ad  essi  in  piu  congiunture  la  nomina  di  Giudice  effet- 
tivo  in  alcuni  dei  Tribunali  dello  Stato.  Ma  questa  propensione  che 
e  tutta  di  favore  e  di  grazia,  non  vale  a  tranquillizzarli.  Presa  in 
considerazione  la  cosa  sotto  ogni  riguardo,  avrebbe  la  S.  Rota  rile- 
vato  che  mentre  pu6  ritenersi  espediente  nel  caso  una  provvidenza, 
potrebbe  questa  forse  consistere  nel  concedere  agli  spesso  detti 
Aiutanti  di  Studio  il  diritto,  dopo  un  esercizio  almeno  decennale  al 
posto  di  Giudici  togati  nel  Tribunale  Civile  di  Roma  e  a  quello  di 
Giudici  nei  Tribunali  di  Appello  nelle  provincie,  o  ad  altro  impiego, 
con  che  per  altro  che  avesse  a  computarsi  anche  il  predetto  eser- 
cizio  Rotale  aireffetto  della  Giubbilazione.  E  cosi  nelFatto  in  cui 
fermo  rimarrebbe  quanto  concerne  la  di  loro  scelta  ed  esercizio 
presso  il  Tribunale  della  Rota,  T  incoraggiarebbe  il  loro  migliore 
servizio  con  la  vista  di  un  futuro  collocamento,  non  senza  dare  ai 
Tribunali  dello  Stato  persone  idonee  airimportante  oggetto  delFam- 
ministrazione  della  giustizia. 

Mentre  lo  scrivente  Decano  si  promette  di  subordinare  questo 
progetto  airEminenza  Vostra  Rma,  in  nome  dell*  intiera  S.  Rota,  e 
di  farlene  premurose  raccomandazioni ,  vuole  eziandio  aggfiungere 
che  ad  animare  pure    il    servigio  dei  Segreti  Rotali  potrebbe  il  Go- 


694  Soeculo  XIX 


verno  dichiarare  che  ove  il  servizio  stesso  fosse  lodevole  e  non  minore 
di  anni  5,  formerebbe  loro  titolo  di  essere  nominati  nelle  vacanze, 
a  Giudici  Uditori  del  Tribunale  Civile  di  Roma,  o  a  quelli  dei 
Tribunali  di  prima  istanza  nelle  Provincie,  come  ha  spesso  di  gia 
praticato  la  SuperioritJL. 

In  tale  incontro  passa  lo  scrivente  medesimo  a    rassegnarst    col 
piu  profondo  ossequio,  chinato  al  bacio  della  S.  Porpora  .... 


589. 

Pa^  precibus  R.  p.  d.  Alexandri  del  Magno,  Auditoris,  annuens, 
eidem  facultatem  facit  assumendi  tertium  Secreium. 

(Arch  Rot.,  •Lettere  e  Biglietti»). 

93018 
Dalla  Segreteria  di  Stato 

17  Maggio   1858. 

Essendosi  rassegnata  alla  Santitii  di  Nostro  Signore  Tistanza 
avanzatasi  da  Monsignor  Alessandro  del  Magno,  Uditore  della  Sacra* 
Rota,  a  fine  di  essere  autorizzato  ad  assumere  il  terzo  Segreto  nel 
suo  Studio  Rotale,  per  essere  divenuto  incapace  di  prestargli  assi- 
stenza,  a  causa  di  malconcia  salute  il  primo  degli  attuali  due  Segreti, 
la  Santiti  Sua  in  vista  delle  particolari  circostanze  concorrenti  nel 
caso  e  deir  intervenuto  assenso  del  Sacro  Tribunale^  si  e  benigna- 
mente  degnata  di  rimettere  la  detta  istanza  a  Monsignor  Decano 
del  medesimo  Tribunale  con  le  facolta  necessarie  ed  opportune  per 
reflPetto  deirautorizzazione  implorata  dal  Prelato  anzidetto. 

G.  C.  Antonelli. 
Monsignor  Decano 

della  S.  Rota. 

Rota  exequitur  graiiam  PonUficis  sequenii  Decani  Decreto : 

(z/erso) 

10  Giugno   1858. 

A  seconda  della  facolti  benignamente  accordata  al  Sottoscritto 
dalla  Santitii  di  N.  S.  in  vista  delle  particolari  circostanze  concor- 
renti  nel  caso,  e  dell'  intervenuto  assenso  del  Sacro  Tribunale,  come 
da  Dispaccio  deir£mo  Segretario  di  Stato  in  data  dei  17  maggio 
prossimo  passato,   potr4    Monsignor    Del    Magno   assumere  il  terzo 


PioJX  695 

Segreto  nel   suo   studio,   proponendo   la   persona,    la    scelta   di   cui 
ottenga  Tapprovazione  dello  stesso  Sacro  Tribunale. 

I.  Alberghini,  Decano. 

590. 

Ignaiius  Albergkim,  Decanus^  cum  petiisset  dispensari  ab  acceptanda 
Sacra  Purpuray  voH  compos  fit  -  Auditoralui  una  simul  et  Deca- 
natui  Rotae  vcUedtcit,  fitque  Decanus  Emeritus. 

(Arch.  Rot.,  <  Liber  S.  Rotae,  n.  4»^  pag. 654 sqq.). 

1861,  septembris  11,  Romae 

'        lUmo  e  Rmo  Signore, 

Mi  diedi  la  premurosa  cura  di  rassegnare  alla  Santit^  di  Nostro 
Signore  il  foglio  di  V.  S.  Illma  e  Rma  del  6  corrente,  col  quale  si 
piacque  valersi  della  mia  mediazione  per  supplicare  la  Santitji  Sua 
a  voler  diferime,  attesa  la  travagliata  di  lei  salute,  la  promozione 
alla  S.  l^orpora,  cui  la  sovrana  clemenza  Taveva  destinata  nel  pros- 
simo  Concistoro,  come,  anche  a  volerla  frattanto  esonerare  dall'Uf- 
ficio  di  Decano  Uditore  della  S.  R.  Rota.  II  S.  Padre  dispiacente 
del  motivo  che  Tha  obbligata  a  chiedere  una  dilazione  al  compimento 
di  quest'atto  della  Pontificia  benigniti  verso  di  lei,  si  e  degnata  acco- 
gliere  la  sua  preghiera. 

Indltre  in  vista  del  motivo  medesimo,  volendo  ch'£lla  col  riposo 
provveda  meglio  alla  conservazione  della  sua  salute,  ha  volentieri 
condisceso  ad  esonerarla  dairUfficio  che  da  lei  attualmente  si  ritiene. 
Imperocche  ben  conosce  la  Santita  Sua  le  gravi  fatiche  ch'£lla  ebbe 
a  sostenere,  con  tanto  zelo  e  dottrina  per  una  larga  serie  di  anni 
nel  tribunale  della  S.  Rota,  e  che  Le  procacciarono  la  pubblica  lode. 
Ne  ignora  i  vari  altri  difficili  e  delicatissimi  incarichi  che  le  vennero 
in  diversi  tempi  affidati,  e  ne'  quali  ripose  tutta  la  sua  opera  per 
adempierli  in  modo  da  meritare  la  piena  approvazione  del  Governo  della 
S.  Sede.  Desiderosa  per6  la  Santit^  Sua  ch'£lla  si  abbia  frattanto  un 
pegno  della  Pontificia  soddisfazione  per  si  commendevoli  servizii  da  lei 
prestati,  si  h  altresi  degnata  di  accordarle  il  titolo  di  Decano  emerito. 

Godo  nel  parteciparle  queste  benevole  disposizioni  di  Sua  San- 
titii  a  di  lei  riguardo,  e  con  sensi  della  piu  distinta  e  perfetta  stima 
passo  a  confermarmi 

Roma  II   7bre  i86i.  Di  V.  S.  IUfna  e  Rma 

Servitor  vero 
G.  C.  Antonelli. 


696 


Soecuio  XIX 


591. 

Sacrae  Rotae  Auditorum  honararia  mensirua, 

anno  1868. 

(Arch.  Rot.,  <  Liber  acceptilationum »  etc). 

Mensis  Augusti  1868. 

Honorarium  consuetum  pro  adsistentia  Cappellis  Pontificiis  scut.  600 
Quibus  in  decem  partibus  distributis,  quotus  cuiusque  erit  scut.  60 
Quem  quidem  quotum  singuli  rogantur  declarare  se  recepisse 

I 

Rrhus.  DD.  De  Magno  Decanus  scut.  60 
Paolo  Cecchini 


II 
R.  P.  D.  Serafini .   .  .  scudi 
Pietro  Pinnelli 

IV 
R.  P.  D.  Pellegrini  .  .  scudi 
A.  Pellegrini 

VI 
R.  P.  D.  Nardi  ....  scudi 
Avv.**  Biagio  GugHelmotti 

VIII 
R.  P.  D.  Giordani.  .  .  scudi 

X 

R.  P.  D.  Apolloni.  .  .  scudi 
A.  ApoUoni 


60 


60 


III  ^ 

R.  P.  D.  Sbarretti.  .  .  scudi 
Federico  Samotini 


•  .  • 


60 


60 


60 


V 
R.  P.  D.  Cajani . 
A.  Cajani 

.      VII 
R.  P.  D.  D'Avila  .  .  . 
Luigi  Dominici 

IX 
R.  P.  D.  Isoard .... 
Giuseppe  Arceoli  (?) 


scudi 


scudi 


60 


60 


60 


scudi 


60 


Mensis  Augusti  1868. 

Compensatio  pro  omissis  sportulis  et  proficuis  .     .     scuta  looo 
Ex  quibus  detractis  pro  expensis  Cappellae  et  florum  8.80 

Remanet 991.20 

quibus  in  decem  partibus  distributis  quotus  cuiuscumque  erit        92. 1 2 
quem  quidem  quotum  singuli  rogantur  declarare  se  recepisse. 
{Sequuniur  nomina  Auditorum). 


Pio  IX  697 


592. 

Urbis  captio  et  dvilis  Suntmi  Pontificis  imperii  disiectio  italicis  armis 
patrata  die  20  septembris  iSjo. 

(Arch.  Rot.,  «  Diarium  Pellegrini-Amadori  »). 

Die  Martis  20  septembris   1870. 

Hodie  iniuria  novo  scelere  patrata  adversus  sacrum  imperium. 
Roma  armis  petita  et  occupata 

Auctoritatem  Summi  Pontificis  et  libertatem  oppressam  et  Prin- 
cipatum  civile  disiectum  Cives  Romaiii  et  omnes  honesti  deplorant. 


593. 

<  Oratio  sancti  Spiritus  que  a  dno  Auditore   locumhabente  antequam 
€  deveniant  dni  Auditores  ad  /uditium  causarum  legitur  et  didtur  » . 

Silentium 

«  Oratio  devotissima  edita  a  beato  ysidoro  yspalen  ad  impetrandum  gra- 
«  tiam  spiritus  sancti  pro  directione  iustitie;  dicenda  per  dngulos 
€  dnos  auditores  in  missa  quando  conveniunt  collegialiter  pro  mini- 
€  stranda  iustitia  > . 
(Arch.  Rot.,  uter  «  Liber  iuramenti »  a  principio), 

Adsumus  dne  sancte  spiritus.  Adsumus  peccati  quidem  imanitate 
detenti,  sed  in  nomine  tuo  congregati.  Veni  ad  nos  et  esto  nobiscum ; 
dignare  illabi  cordibus  nostris.  Doce  nos  quid  agamus,  quo  gradia- 
mur,  et  ostende  quid  efficere  debeamus,  ut,  te  auxiliante,  tibi  in 
omnibus  placere  valeamus.  Esto  salus  et  sugestor  et  effector  iuditio- 
rum  nostrorum  qui  solus  cum  deo  patre  et  eius  filio  nomen  possides 
gloriosum.  Non  nos  patiaris  perturbatores  esse  iustitie  qui  summam 
diligis  equitatem.  Non  insinistrum  nos  ignorantia  trahat,  non  favor 
inflectat,  non  acceptio  muneris,  vel  persone  corrumpat.  Sed  iunge 
nos  tibi  efficaciter  solius  tue  gratie  dono,  ut  simus  in  te  unum,  et 
in  nuUo  deviemus  a  vero.  Sicut  in  nomine  tuo  collecti,  sic  in  cunctis 
teneamus  cum  moderamine  pietatis  iustitiam,  ut  et  hic  a  te  in  nullo 
dissentiat  sententia  nostra,  et  in  futuro  pro  bene  gestis  consequa- 
mur  premia  sempiterna.  Amen.